Uzm. Dr. E. Erdal Erşan

Transkript

1 DEVLET HASTANELERİNDE SOSYAL PSİKİYATRİ UYGULAMALARI Uzm. Dr. E. Erdal Erşan Sivas Numune Hastanesi Psikiyatri Kliniği

2 Sosyal psikiyatri, ruh sağlığının korunması, ruhsal hastalıkların önlenmesi ve sosyal etkenlerin hastalıkların tedavilerindeki ve ortaya çıkışlarındaki rolü üzerinde duran kuramsal ve araştırma alanlarını kapsamaktadır. Sosyal psikiyatride önemli nokta; sosyal psikiyatrinin toplum ruh sağlığını korumayı ve geliştirmeyi hedeflemesidir (Sayıl;1996). DEVLET HASTANELERİNDE SOSYAL PSİKİYATRİ UYGULAMALARI

3 Sosyal psikiyatri çalışmalarının başarıya ulaşması için toplumsal işbirliği önem arz etmektedir. Hastalığın tedavisinde hastanın, hasta yakınlarının ve toplumun ilgili kurumlarının aktif katılımı gerekmektedir. DEVLET HASTANELERİNDE SOSYAL PSİKİYATRİ UYGULAMALARI

4

5 Ruh Sağlığı Programları Daire Başkanlığı Görev Tanımı a) Ruh sağlığı ile ilgili koruyucu programların geliştirilmesi, çocuk ve ergenleri de kapsamak üzere ruh sağlığının araştırılması ve korunması ile ilgili faaliyetleri planlamak ve koordine etmek. b) Koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin birinci basamak sağlık hizmetleriyle bütünleştirilmesi ve geliştirilmesine yönelik çalışmaların yürütülmesini sağlamak. c) Kronik ruhsal bozuklukların birinci basamak ağırlıklı olmak üzere ikinci basamak ve üçüncü basamakta tanı, tedavi ile izlemelerinin ve psikososyal rehabilitasyon programlarının geliştirilmesi için gerekli çalışmalar yapmak. d) Toplum Te melli Ruh Sağlığı uygulamalarıyla uyumlu hizmetlerin koordinasyonu, çalışacak personele yönelik eğitim modülle rinin hazırlanması ve uygulanması faaliyetle rini yürütmek. e) Damgalama ve ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına yönelik savunuculuk faaliyetle rinin yürütülmesi konusunda çalışmalar yapmak. f) İntiharı azaltmak ve intiharı önle me konusunda farkındalık yaratılması için çalış malar yürütmek. g) Otizm spe rktrum bozuklukları gibi çocukluk çağında başlayan kronik ruhsal bozukluklar konusunda erken tanılama-tedavi-rehabilitasyon hizmetleri için spesifik programlar geliştirmek. h) Çocuk istis marı ve ihmali gibi travmatik yaşantıların önlenmesi, erken müdahale edilmesi ve psikiyatrik rehabilitasyonu konusunda projele rin geliştirilmesi, Çocuk İzlem Merkezi uygulamalarının yaygınlaştırılması, personel eğitimi de dahil olmak üze re kapasite artırma faaliyetlerini yürütmek.

6 i) Öğrenme bozuklukları, dikkat eksikliği bozuklukları ve hiperaktivite gibi ruhsal bozuklukların erken çocukluk döneminde tanılanması ve bu bozukluklar için koruyucu ruh sağlığı hizmetleri kapsamında ilgili birimlerle birlikte spesifik programlar geliştirmek. j) Toplumda çeşitli kuruluşlarda ve işyerlerinde çalışanlara yönelik mobbingin önlenmesine yönelik programlar kapsamında farkındalık ve eğitim faaliyetlerini yürütmek k) Kadına ve aile içi şiddete yönelik ruh sağlığı çalışmalarını planlamak, programlar geliştirmek, eğitim ve kapasite artırma faaliyetlerini yürütmek. Kadın İzlem Merkezleri ile ilgili çalışmalar yürütmek. l) Koruyucu ruh sağlığının iyileştirilmesi için halkın ve sağlık personelinin eğitim çalışmalarını yürütmek. m) Koruyucu ruh sağlığının iyileştirilmesi için eğitici ve yol gösterici afiş, broşür, kitapcık, kısa film. vb. eğitim materyali geliştirmek. n) Koruyucu ruh sağlığının iyileştirilmesi için üniversiteler, sivil toplum kuruluşları vb. ulusal ve uluslararası kuruluşlarla birlikte çalışmalar yürütmek. o) Ulusal ruh sağlığı eylem planı hazırlamak ve yürütmek. r) Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer vs. etkinlikleri düzenlemek ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlamak. s) Görev alanı ile ilgili olarak Başkanlık tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.

7 TOPLUM RUH SAĞLIĞI MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNERGE (16/02/2011 tarih ve 7364 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe girmiştir.) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç MADDE 1 - (1) Bu Yönerge nin amacı: ağır ruhsal bozukluğu olan hastalara, toplum temelli ruh sağlığı modeli çerçevesinde psikososyal destek hizmetlerinin verilmesi, takip ve tedavilerinin gerektiğinde evde sağlık hizmetleri uygulamasına entegre bir şekilde yaşadıkları ortamda sunulabilmesi için, Sağlık Bakanlığına ait yataklı sağlık tesislerine bağlı olarak faaliyet göstermek üzere toplum ruh sağlığı merkezlerinin kurulması ve işleyişi, asgarî fizikî şartları ile bulundurulması gereken araç, gereç ve personel standardının ve ilgili personelin görev, yetki ve sorumlulukları ile uygulamanın denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenerek hizmetin etkin ve ulaşılabilir bir şekilde sunulmasını sağlamaktır. Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri (TRSM)

8 TRSM HİZMET SUNUMU TKHK na ait tercihen ruh sağlığı kliniği olan hastanelerde açılmakta ve idari açıdan hastane yöneticisine/başhekimliğe bağlı olarak hizmet vermektedir. Birim sorumlusu psikiyatri uzmanıdır. Personel eğitimi, THSK tarafından yürütülmektedir. Tescil SHGM tarafından verilmektedir. Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri (TRSM)

9 Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planına göre 2015 yılı sonuna kadar 236 TRSM açılması planlanmıştır. AB «Özürlü Bireyler (ruh sağlığı açısından) için Hizmetlerin Geliştirilmesi Projesi» kapsamında yapılan 8 Ruh Sağlığı Hastanesini kapsayan ihtiyaç değerlendirmesi analiz sonuçlarının sunumu sonrasında Makam tarafından TRSM açılmasının hızlandırılması talimatı verilmiştir. 52 ilde 65 TRSM tescil almıştır. Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri (TRSM)

10 Gündüz Hastaneleri

11 Gündüz Hastanesi yukarıda anlatılan çerçevede üyelerine hastalıkla ilgili bilgiler vermek, hastalıkla baş etme stratejileri öğretmek, hastalığın sebep olduğu yeti yitimlerini yeniden kazandırarak sosyal ve mesleki işlevselliği artırmak amacıyla bireysel danışmanlık, psikoeğitim, sosyal beceri eğitimi ve işuğraş tedavisi gibi yöntemlerin kullanıldığı dünya standartlarında hizmet veren ruhsal hastalıklara yönelik ülkemizin en büyük rehabilitasyon merkezidir. Hizmetler bir psikiyatri uzmanı liderliğinde psikolog, sosyal hizmet uzmanı, psikiyatri hemşiresi, öğretmenler ve yardımcı personel tarafından ekip çalışmasıyla sağlanmaktadır. Merkeze üyelik ATÜ, Duygudurum ve Psikotik Bozukluklar Merkezlerinden yönlendirilen hastalardan merkeze uygun bulunanların kaydedilmesiyle sağlanmaktadır. Gündüz Hastanesi, hastalara sunduğu bu hizmetlerin yanı sıra, bu hizmetlerden elde ettiği yüz güldürücü sonuçların çıktılarıyla ülkenin toplum temelli ruh sağlığı sistemine geçmesinde öncülük etmekte ve halen dört bir yanda açılmakta olan Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri nin kuruluş aşamasında model olmakta ve bu merkezlerde çalışacak personele eğitim vermektedir Gündüz Hastaneleri

12 Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Yönerge tarihinde 3895 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe girmiştir. Evde Bakım Hizmetleri

13 Yönergenin yürürlülük tarihi itibariyle 81 ilde, Sağlık Müdürlükleri bünyesinde kurulan 34 adet mobil ekip ve hastaneler bünyesinde kurulan 408 evde sağlık birimi olmak üzere toplam 442 adet Evde Sağlık Hizmet biriminin Bakanlıkça tescili yapılmıştır. Ayrıca aile hekimleri vasıtası ile de bu hizmetler sunulmaktadır. Evde Bakım Hizmetleri

14 SAĞLIK BAKANLIĞINCA SUNULAN EVDE SAĞLIK HİZMETLERİNİN UYGULAMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNERGE ( tarih ve 8751 sayılı Makam Onayı ile yürürlüğe girmiştir.) Amaç MADDE 1- (1) Bu Yönergenin amacı; evde sağlık hizmeti sunumuna ihtiyacı olan bireylerin muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyonlarının evinde ve aile ortamında sağlanması, bu kişilere ve aile bireylerine sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin bir bütün olarak birlikte verilmesi için Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurumları bünyesinde evde sağlık hizmetleri birimleri kurulması, bu birimlerin asgari fiziki donanımı ile araç, gereç ve personel standardının ve ilgili personelin görev yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, iletişim, uygulanacak randevu, kayıt ve takip sisteminin tanımlanması ve uygulamanın denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenerek evde sağlık hizmetlerinin sosyal devlet anlayışı ile etkin ve ulaşılabilir bir şekilde uygulanmasını sağlamaktır. Evde Bakım Hizmetleri

15 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ( RUH SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI ) ACİL SERVİSTE İNTİHAR GİRİŞİMLERİNE PSİKOSOSYAL DESTEK VE KRİZE MÜDAHALE PROGRAMI (2005) 1-AMAÇ İntihar girişimleri ve diğer kriz durumları ile karşılaşan kişilere ve ailelerine uygun zamanda, gerekli psikososyal desteğin verilmesi. Kriz ve İntiharı Önleme Birimleri

16 Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi Birinci bölüm Amaç Madde 1- (1) Bu yönergenin amacı; Yönerge kapsamındaki sağlık kurumu ve kuruluşlarından hizmet alan hastaların tedavi sürecini etkileyen psiko-sosyal ve sosyo-ekonomik sorunlarının, sosyal hizmet mesleği ve disiplininin yöntem ve teknikleriyle zamanında çözümlenebilmesi için tıbbi sosyal hizmetin planlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasları belirleyerek tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının insan hakları, eşitlik ve sosyal adalet temelli bir anlayış ile etkili ve ulaşılabilir bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Sosyal Hizmet Birimleri

17 Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu TIBBİ HİZMETLER SUNUM REHBERİ 2012 Sosyal Hizmet Birimleri

18 15.1. Tıbbi Sosyal Hizmetler Hizmet Sunum Süreci Sağlık tesislerine müracaat eden hasta ve hasta yakınlarının, her türlü sosyo-ekonomik ve psiko-sosyal sorunlarının çözümünde toplumsal kaynakları harekete geçirerek çözüm geliştirmeyi amaçlayan tıbbi sosyal hizmet birimi ilgili mevzuata göre kurulur Tıbbi sosyal hizmet biriminde verilen hizmetlerde mahremiyet ve gizlilik esastır Servis ve polikliniklerde sosyal açıdan değerlendirilmesi gereken hastalar, sağlık personeli tarafından ilgili yönetici sekreterlere bildirilir. İlgili yönetici sekreter, sosyal destek servisi ile irtibata geçerek hasta adına randevu alır. Poliklinik hastası, hasta yönlendirme ve refakat elemanı tarafından sosyal destek servisine götürülürken, yatan hastalar ise sosyal destek servisi görevlisi tarafından yerinde ziyaret edilir Sağlık tesisleri ücretini ödeyemeyeceğini beyan eden hastaların, gerçekten ödeme gücünün olup olmadığının araştırılması için, sosyal hizmetler il müdürlüğü ile yazışmaları yapılır. Ödeme gücü olmadığı tespit edilen hastaların, sağlık hizmeti ücretlerini ödemede yararlanabileceği kaynakların belirlenmesi ve kullanılması sağlanır. Bu işlemler sağlık hizmeti almasını engellemeyecek şekilde yürütülür Klinikte yatan hastaların hastalık uyum sürecinde eğitimler düzenlenir ve psikososyal destek sağlanır Hasta ile ilgilenen kişilerin olmadığı hallerde, hasta yakınları ile bağlantı kurulur. Aile görüşmeleri yapılarak, yakınlarının hasta ile ilgilenmesi sağlanır. Yakını olmayan hastalar için, taburcu olduktan sonra yaşamının sosyal yönden desteklenmesi amacıyla sosyal hizmetler il müdürlüğü ile irtibata geçilir. Sosyal Hizmet Birimleri

19 Hastasını almak ve/veya bakmak istemeyen hastaların aileleri sağlık tesisleri davet edilerek ikna edilmeye çalışılır. Sağlık tesisine terk edilen hastaların/bebeklerin ilgili kurumlarla (sosyal hizmet kurumlarıyla ya da emniyetle) koordinasyonu ve yerleştirilmesi sağlanır Sağlık tesisleri uzun süre yatmaktan dolayı moral gücünü kaybetmiş hastalara, moral desteğinin sağlanması amacıyla sosyal organizasyonlar yapılır Tedavi olmayı reddetme, ilaç kullanmayı reddetme, sağlık tesisleri kalmayı reddetme gibi durumlarda psikolojik destek verme işlemleri bu birimce sağlanır Tedaviyi olumsuz etkileyecek şekilde psikososyal uyumsuzluğu bulunan hastalar için, psikiyatr desteği ile gerekli psikososyal destek sağlanır Sağlık tesisi personelinin çalışmasını güçleştirecek şekilde sorun çıkaran hastalar ile görüşülerek, kuralların hatırlatılması ve sosyal rehabilitasyon sağlanmasında görevlidirler Sağlık tesisine başvuran, engelli birey ve ailelerinin yararlanabilecekleri toplum kaynakları hakkında bilgilendirme yapılır Hasta ve çalışan güvenliği kurulu ile koordineli o larak Mobbing tespitleri için sistemler geliştirilir. Sosyal Hizmet Birimleri

20 Hasta ve çalışan güvenliği kurulu ile çalışanların tükenmişlik sendromu açısından değerlendirilmesi yapılır. Değerlendirme sonucu üst yönetime rapor sunularak çözüm önerileri sunulur Tıbbi sosyal hizmet birimi içerisinde hasta ve yakınları için görüşme odası düzenlenir. Bu oda temiz ve düzenli olarak hizmet verecek şekilde düzenlenmelidir Bu alanların hasta ve personel açısından uygun iklimlendirme şartlarını taşıması gerekir. Doğal ışık imkânları sağlamak kaydıyla yeterli aydınlatma yapılmalıdır Bu alanların hasta ve personele yönelik yeterli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Güvenlik önlemleri kapsamında hasta mahremiyetini bozmayacak şekilde kamera sistemleri kurulur Birim talepleri niteliğine ve sağlık tesisinin ihtiyaç yönetimi politikasına uygun olarak ilgili birime bildirir. İlgili birim tarafından aciliyet sırası da dikkate alınarak mevcut stoklardan veya tedarik yoluyla elde edilerek ilgili ünitede kullanacak kişiye teslim edilir Birim teknik aksam, elektrik, sıhhi tesisatlarda meydana gelebilecek aksaklıklar gibi hizmeti olumsuz etkileyecek durumlarda sosyal destek birim sorumlusu, teknik işler bölümüne telefonla gerekli bilgiyi verir. Ayrıca arıza bildirimi yazılı olarak ilgili birime iletilir. Sosyal Hizmet Birimleri

21 Tütün Ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı Görev Tanımı (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu) a) Tütün ve bağımlılık yapıcı maddelerle mücadele ile ilgili hizmet plan ve programları hazırlamak, uygulanmasını sağlamak, izlemek ve değerlendirmek. b) Görev alanı ile ilgili mevzuat hazırlama, uygulama ve geliştirme çalışmalarını yürütmek. c) Görev alanına giren konularla ilgili olarak, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, ulusal ve uluslararası düzeydeki bilimsel gelişmeleri izlemek, değerlendirmek ve bunları hizmetin geliştirilmesinde kullanmak. d) Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi kapsamında yapılacak çalışmaların planlanması, uygulanması ve denetlenmesini sağlamak. e) Ulusal Tütün Kontrol Programının ve eylem planın uygulanmasını, izleme ve değerlendirmesini sağlamak. f) Hizmetlerin yürütülmesi için gereken organizasyonu ve koordinasyonu sağlamak, diğer Bakanlıklar, resmi ve özel kuruluşlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapmak. Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele

22 g) Hizmetleri ile ilgili araştırma ihtiyaçlarını belirlemek, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak araştırma projeleri hazırlamak ve uygulanmasını sağlamak. h) Görev alanına giren konularla ilgili olarak sağlık personelinin hizmet içi eğitim ihtiyacını saptamak, eğit im programını ve materyalleri hazırlamak, uygulanmasını sağlamak. i) Görev alanına giren konularla ilgili olarak halkı bilgilendirme ve farkındalığı arttırmaya yönelik eğitim programları ve projeleri geliştirmek, eğit im materyalleri hazırlamak, bunların hedef kitleye ulaştırılmasını ve kullanılırlığını sağlamak. j) Bütün kamu ve özel kurum ve kuruluşlar, üniversiteler ve sivil toplum örgütlerinin bilgilendirilmesi amacıyla eğitim ve işbirliği toplantıları düzenlenmesini koordine etmek ve uygulamaları takip etmek. k) Görev alanına giren konularla ilgili olarak izleme ve değerlendirme çalışmalarını yürütmek. l) Tütün ve bağımlılık yapıcı maddelerle mücadele konusunda kampanyalar hazırlamak. m) Sürücü Davranışları Geliştirme Eğitimi mevzuatını geliştirmek, çalışmalarını koordine etmek ve eğitimin verilmesini sağlamak. n) Tütün ve bağımlılık yapıcı maddelerle ile ilgili yaygın/örgün eğitim kurumları ve basın yayın organları aracılığı ile toplumu bilgilendirmek. o) Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer vs. etkinlikleri düzenlemek ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlamak. p) Görev alanı ile ilgili olarak Başkanlık tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele

23 Hasta Hakları Yönetmeliği 1998 Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge ve uygulama Sağlık Bakanlığı tarafından tarihinde genelge yayınlanarak hastanelerde çalışan hakları ve güvenliği birimi kurulmuştur. Hasta Hakları ve Çalışan güvenliği Birimleri

24 Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Hizmetiçi Eğitim ve Sertifikasyon Daire Başkanlığı Hizmet İçi Eğitim Şb. Md. Hizmet İçi Eğitim

25 Yürümek; yürümeyenleri arkanda boş sokaklar gibi bırakarak, havaları boydan boya yarıp ikiye bir mavzer gözü gibi karanlığın gözüne bakarak yürümek!.. Yürümek; dost omuz başlarını omuzlarının yanında duyup, kelleni orta yere yüreğini yumruklarının içine koyup yürümek!.. Yürümek; yolunda pusuya yattıklarını, arkadan çelme attıklarını bilerek yürümek... Yürümek; yürekten gülerekten yürümek... N.H.RAN Teşekkürler..