Rönesans ve barok bahçeleri

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ BAHÇE ve PEYZAJ SANATI TARİHİ dersi Rönesans ve barok bahçeleri Doç.Dr. Aysel Odabaş Uslu

2 ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ BAHÇE VE PEYZAJ SANATI TARİHİ İtalyan Rönesans bahçeleri, Fransız Barok bahçeleri, Avrupa ya etkileri Örnekler

3 Döneme ilişkin temel kavramlar Rönesans Grotto, Basquet-bosket Broderi Balusturat Barok Versay Sarayı Le Notre

4 Rönesans; 13. yy. sonları yy a kadar insanların cehalet, dini baskılar, batıl inanışlar,harp karışıklıkları, salgın hastalıklar içinde geçen hemen hemen on asırlık ortaçağın karanlık devrinden sıyrılıp, fert olarak kendisini ve yeteneklerini idrak ettiği ve dünya ile ilişkilerini çözümlediği bir yeniden doğuş devridir.

5 Rönesans döneminde, Antik Yunan-Roma kültürünün yeniden canlandırılması, yaşama sevinci, akılcılık, insancıllık ilkelerini benimseyen bir edebiyat ve kültür akımı olan HÜMANİZM ortaya çıkmıştır.

6 Resmeden: Giotto Di Bondone( ) Atina da bir okul Resmeden: RAFAELLO( ) Ortaçağ da dînî baskı altında yaşayan sanat ve ilim adamları, bu akım ile doğaya da ilgi duymaya ve çeşitli sanat dallarında günümüze kadar önemini devam ettiren eserler vermeye başlarlar.

7 Francesco Petrarca( ) Rönesansın İtalya da beklenmedik bir çiçek gibi açmasında, XIV. ve XV. asrın başlarında yaşamış olan ve bu döneme kadar zanaatçi olarak görülen yazarların, ressamların ve ünlü mimar Brunelleschi nin büyük etkisi olmuştur. Dante Alighieri ( ) Filippo Brunelleschi( ) Donatello ( )

8 ( ) Boccacio (yazar ve şair), kır manzaralarının kendisini nasıl etkilediğini, pastoral hikayelerinde dile getirmiştir.

9 Michelangelo Buonarroti (Ressam, heykeltraş, mimar ve şair) ( )

10 ( ) Leonardo Da Vinci (mimar,mühendis,matematikçi, müzisyen,heykeltraş,ressam) Mona Lisa Leonardo nun Helikopter modeli

11 Petrarch ( ) Petrarch ın ``Tabiatın Özellikleri`` adlı eseri, tasvir sanatının bir şaheseri sayılabilir. Tabiatla oyalanma Petrarch ın en kuvvetli entelektüel yönü olmuş ve rönesans bahçelerinin doğuşunda gerçekten çok büyük rolü olmuştur.

12 İtalya Rönesans bahçelerinin kökenini Eski Yunanistan da aramak gerekir. Yunanistan da peristil olarak bilinen avlular ; tüm odaların oraya açıldığı ve açık hava mekanı olarak kullanılan bir yerdir.

13 Atina Akropolü (M.Ö ) Bahçe ; insana ve ruhuna hitap eden karakterini İlk defa Eski Yunanistan da kazanır. Bu özelliği ile de hem Mısır hem de Asurluların bahçe tarzından farklılık gösterir.

14 Agora İzmir (M.S. 2. yüzyıl) Eski Romalılar villa bahçeleri için Yunanistan dan çokça örnek almışlardır. Romalıların bahçe düzenlemesinde daha sonra yaptıkları değişimler de batı aleminin bahçeleri üzerinde etkili olmuştur.

15 14. yy. nin sonlarında İtalya nın kuzeyindeki ülkelerin asilleri şehirden uzakta, iyi korunmuş kalelerde ; yüksek rütbeli din adamaları ise yüksek duvarlarla çevrili manastırlarda yaşarlarken, İtalya can ve mal güvenliği bakımından son derece emniyetli bir siyasi ortam içinde bulunuyordu. San Miniato - Floransa (1013) İleride olabilecek bir savaş ihtimaline rağmen insanlar şehir duvarları dışında da yaşıyorlardı.işte bu da ilk Rönesans kır villalarını ortaya çıkarmıştır.

16 Villa Reale di Marlia (1517) Villa Reale di Marlia (1517) Kültür ve zenginliğin artışıyla birlikte Villa sevgisi ve merakı da artmış ve villalar güzel bahçeleriyle huzur ve sessizliğin bulunacağı yaşam alanları olarak değer kazanmışlardır.

17 La Cantoria - Floransa Katedrali Rönesans ; İtalya da özellikle Floransa ve çevresinde merkezileşmiş ve bu şehir devrin en zengin sanat, kültür ve ticaret merkezi olmuştur.

18 Villa Medici (15.yy) İlk Rönesans villaları, başlangıçta şehrin kale duvarları ötesindeki yakın çevrede ve düz arazi üzerine inşa edilmişlerdir ancak bazı salgınlar ve kaygılardan sonra villalar yavaş yavaş tepelere, manzaraya hakim bölgelere çekilmiştir.

19 Mantua - Po Vadisi (11.yy) Floransa nın morfolojik yapısı, Arno nehrini çevreleyen amfi tiyatro şeklindeki arazi ve yuvarlak tepeler ; villaların sırtlarda şeffaf bir atmosfer içinde, harikulade bir görüş imkanına sahip olmasına olanak sağlamıştır.

20 Villa Medici (15.yy) Villa Petraia 15. yy ressam ve yazarlarına ilham kaynağı olan bu zarif sade yapılar teraslarıyla çevreye çok uyumlu bir şekilde bağlanmıştır.

21 Villa San Michele Binaların mimari özelliği ile arazinin tesviye eğrileri arasındaki bağlantının kurulmasında ; teraslar, duvar ve basamaklar etkili olmuştur. Yani topografik açıdan zor olan şartlar usta bir mimariyle alt edilmiş ve görsel anlamda alandaki uyum sağlanmıştır.

22 Villa Petraia Rönesans bahçe sanatı esasında Floransa da başlamış ve daha sonra Roma da zirve yapmıştır ancak esas Rönesans ruhu Floransa daki ilk örneklerde bulunmaktadır.

23 Villa Petraia Villa Petraia Villa Medici İtalyan Rönesans bahçeleri, gelişimlerine ve özelliklerine göre genel olarak üç devre ayrılır. Bu devirler Rönesans bahçelerinin doğuşundan Barok etkisi altında kaldığı zamana kadar geçen çeşitli gelişimleri içerir.

24 Villa Petraia Villa Petraia Bu devirler şunlardır ; BİRİNCİ DEVİR: yılları arasındaki devirdir. Alberti nin yazıları ile başlayıp Roma da Bramante nin yapmış olduğu Belvedere ile son bulur. Bunlar genellikle Floransa Villaları dır.

25 İKİNCİ DEVİR: Belvedere nin yapımı ile başlar ve en ünlü İtalyan bahçe mimarı Vignola nın ölümü ile son bulur. «Mimarlar Devri «de denilebilir. Belvedere Sarayı ( ) Belvedere Sarayı ( )

26 ÜÇÜNCÜ DEVİR: e kadar devam eden uzun bir düşüş devridir. Napoli nin kralı Caserta ile son bulur. Bahçede Barok eğiliminin kuvvetli etkisi göze çarpar. Floransa Katedrali ( )

27 RÖNESANS DÖNEMİ BAHÇELERİNİN ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 1. Dönem ( ) Floransa Dönemi 2.Dönem ( )Roma bahçeleri-mimarlar devri Yer seçiminde manzaraya hakimiyet kesin Manzaraya hakimiyet önemli değildir. Bina-bahçe ilişkisinde proporsiyon vardır Bina-bahçe ölçüleri büyümekle birlikte proporsiyon vardır Bahçede formal bir düzen vardır; ancak mutlak Bahçe formaldir, merkezi aks ve olmayan bir aks ve simetri söz konusudur simetri kesindir. 3.Dönem ( )İleri Rönesans Manzara düşünülmez Bahçe çok büyümüş ölçü kaçmıştır Bahçe formaldir. Kesin merkezi aks var, simetri düz ve dik çizgiler yanında radyal yollarla sağlanmaktadır. Heykel bahçede ölçülü kullanılmıştır Teraslar, duvar, basamak gibi mimari detaylar ölçülü ve fonksiyoneldir. Portiko ve pergolalar sadedir. Bahçe klasik heykel müzesi haline gatirilmiştir Bahçede mimari detaylar dominantır. Çok sayıda heykel vardır. Fokal noktalarda ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Mimari detaylar en üst düzeyde taş işçiliğinde gotik de olduğu gibi kıvrılıp bükülmektedir. Su kullanımı İspanya İslam bahçelerinden esinlenerek hareketli, musikili havuzlar yauvarlak, üç kademeli, grottolarda heykel ve su görülür. Su, geniş yüzeyler halinde ve gösteriye olanak sağlayacak biçimde kullanılmıştır. Su kullanımı geniş ve büyük havuzlarda olmakla birlikte süslü kanal, havuz ve kaskatlarda barok etkisi görülür. Bitki kullanımı genelde herdemyeşil, renk geometrik parterlerde dikilmiş çiçeklerle sağlanır ve bina yakınında bulunur. Herdemyeşil bitkiler kullanılır. Heykellere fon oluşturmak amacı ile bitkisel duvar yapılır. Topiori vardır. Çiçekli bitki pek kullanılmaz. Bosket adı verilen yapay orman merkezi aksın sonunda yer alır. Herdemyeşil bitki kullanımı ile birlikte bahçe içindeki simetrik bordürlerde çiçekli bitki kullanılmıştır. Sonsuza uzanıyormuş hissini veren aksın sonunda bosket yer alır. Sonsuza uzanıyormuş hissini veren merkezi aks, güzel görünüş, vista bu dönem bahçelerinin belirgin özelliğidir.

28 -----FLORANSA VİLLALARI DEVRİ-----

29 LEONE BATTİSTA ALBERTİ Floransa villaları devrinin ilk bahçe mimarı Leone Battista Alberti dir( ) yılında Cenova da doğmuştur. Mimar olmasının yanı sıra; ressam, şair, dilbilimci, müzisyen, kriptocu, filozof ve klasisisttir. Alberti nin yaptığı villa ve bahçelerden günümüze kadar gelebilmiş bir örnek yoktur. Fakat villa bahçelerinin özelliklerini De Architettura adlı kitabında anlatmıştır.

30 VİLLA POGGİO Alberti ye göre villa için yer seçiminde şehre ve kıra hakim görüşü olan yerler tercih edilmelidir.

31 Şehir manzaralı villa bahçesi VİLLA POGGİO

32 VİLLA MEDİCİ (FİESOLE) Bir mimar, bahçenin esas çizgilerini öyle bir uyum içinde düzenlemelidir ki, bahçenin çeşitli vurgulu kısımları yerine bahçenin bütünü ön planda olmalıdır. Bir tepenin veya bir dağın üstüne villayı yerleştirerek, şehir veya kır manzarasına hakim bir villa yapmalıdır.

33 Leone Alberti ye göre; 1. Villaya bahçeden hafif eğimli rampalarla yaklaşılmalı, basamaklarla insanların gereksiz enerji harcaması önlenmeli, 2. Bahçe düzeninde edebi melankolinin yeri olmamalıdır. Villa Stabbia (1784)

34 Bu özellikler dışında diğer detay özellikler, yani yardımcı elemanlar da bahçeye uyum sağlayacak, bahçeyi tamamlayacak bir şekilde tasarlanmalıdır. Bu ayrıntılar için ise; Güneş ve gölgenin tadını çıkarmak için çeşitli tesisler yer almalıdır. Meyve ağaçlarından korular, sıra sıra servi dikilmiş yollar, gölge elemanlarına eklenmelidir. VİLLE MEDİCİ Dİ CAREGGİ

35 Grottolara yer verilmelidir.su hareketli bir kompozisyon içinde kullanılmalıdır. Şimşir ile sınırlandırılmış ince yaya yolları boyunca budanarak şekil verilmiş bitkiler, ritmik bir uyum içinde yer almalıdır.

36 VİLLA QUARACCHİ (1459) Quaracchi deki Giovanni Rucellai adındaki zengin bir Floransalıya ait Alberti nin planlamış olduğu bahçe.

37 Bu bahçenin planı görüldüğü gibi çok sadedir. Gizli Bahçeye (Giardino Segretto) bir pergola ile geçilir. Bu Gizli Bahçenin ötesindeki ağaçlıklı yol, esas akstır. Bahçede geometrik bir düzen vardır. Bitkiler sadece şekil verilebilen herdem yeşil türlerden seçilmiştir. Bir Ortaçağ bahçesinin çoğu özelliklerini yansıtan bir bahçedir.

38 ---MEDİCİ AİLESİ--- Floransa daki villa devrine Medici ailesinin de büyük katkıları olmuştur. Gerek Casimo di Medici gerek Lorenzo ve onları takiben aile bireylerinden çoğu, Floransa ya birçok güzel Rönesans villası ve bahçesi kazandırmışlardır.

39 Villa Medici Di Careggii deki Platonik Akademi.

40 Bu akademi eski Yunanistandaki açık hava dershanelerine benzerdir. Bir çok zengin aileler tarafından bahçelerin bir eğitim yeri olarak kullanılması moda haline gelmiştir. Bu akademilerde günümüzde eserleriyle hala yaşayan ünlü sanatkarlar yetişmiştir. Bu sanatçılardan biri de Michelangelo dır.

41 Medici ailesine ait villalardan çoğu, hala eski planının çizgilerini taşımaktadır. Bu villalardan bazıları; Villa Pietra, Villa Petraia, Villa Medici(Fiesole), Villa Poggio a Caiana, Villa Careggii. VİLLA PİETRA(1462)

42 VİLLA PETRAİA(1537)

43 VİLLA MEDİCİ (FİESOLE) ( )

44 (Villa Rotando) Floransa villa bahçelerinde teras, duvar, basamak gibi mimari ayrıntılar çok ölçülü ve sadece amacına uygun olarak kullanılmışlardır.

45 Roma, Rönesans bahçelerindeki kadar bol ve gürültülü olmamakla birlikte,hareketli ve musikilidir.daha ziyade yuvarlak formlu ve üç kademeli dekoratif havuzlarda heykeller ile canlılık ve ses kazanmıştır.geniş su aynalarına sıkça rastlanmaz.

46 Renk ; sadece bina önlerindeki bazı belirli kısımlarda ve geometrik motifli parterlere dikilmiş olan çiçeklerde kullanılmıştır.

47 Herdemyeşil meşe türleri ile servi ağaçlarının budanmış halinden meydana getirilmiş duvarlar, kolonadlar, yine şimşir ve porsukdan budanarak şekillendirilmiş hayvan figürleri en yaygın topiori işçiliği örneklerindendir.

48 Hemen her villa bahçesinin önemli bir kesimini oluşturan ve binaya en yakın yerde tesis edilen limonluktaki büyük toprak ve bazen de taş vazolar içinde narenciye bitkileri yer almıştır.

49 .. 2.Dönem RÖNESANS BAHÇELERI; Mimarlar devri

50 Floransa da başlayan villa ve bahçe devri,ihtişamlı bir saltanat halinde Roma ya devroldu.nitekim Roma üzerinde Papaların hakimiyetlerinin azamisine eriştiği bu devirde,şehir hemen yeniden inşa edildi,çeşitli sanat ve politika gösterilerine sahne oldu.

51 Özellikle bu gelişme Papa (2.) Julius zamanında doruk noktasına ulaştı.öyle ki Papalığın kudret,hakimiyet ve zenginliğini bütün dünyaya göstermek üzere,roma lüks içinde bir ihtişamın zirvesine çıktı.

52 İşte bir taraftan geniş açık arazi özelliği ve diğer taraftan kuvvetli bir büyüklük ve gösteriş arzusu sonucu,floransa nın hümanistlik villalarının sadeliği,yerini iddialı büyüklüğe ve ihtişam içinde bir atmosfer yaratma gayretine bıraktı.

53 Villaların bahçeleri de ölçü bakımından gittikçe daha büyük ve tertip bakımından daha kompleks bir hale girdi.floransa da doğup gelişen ve Hümanistik Bahçe Periyodu diye de adlandırılabilecek olan birinci devirden sonra, Roma da yayılan bu bahçe akımını Mimarlar Devri olarak da adlandırabiliriz.

54 Saha seçimindeki eğimler sonucu,bahçelerde birbirinden çok farklı kotlarda terasların ortaya çıkması ve bunların gerek bina gerek birbirleriyle bağlantılarında duvar,basamak,balustrad gibi tesislere fazlaca yer verilmesi zorunlu hale gelmişti.

55 Nitekim Papa tarafından Vatikan Sarayı ile Belvedere Villasının bağlanması ile görevlendirilen ünlü mimar Bramante nin yapmış olduğu plan,bahçede hakikaten büyük bir mimari ustalığın gerekliliğini gayet güzel şekilde ortaya koymuş oldu.

56 Vatikan Sarayı ile Belvedere Villasının arasındaki kısa mesafe ve oldukça büyük seviye farkı böyle iki yapının bağlantısını oldukça zorlaştırmıştır.

57 Bu zorluğa rağmen mimar ; hem fonksiyon hem de estetik kalite bakımından teras,duvar,basamak gibi tesisleri dikkatlice kullanarak bu sanatsal eseri ortaya koymuştur.

58 Bramante bu başarılı eseri ile devri içinde bir çok sanatkara örnek olmuştur. VATİKAN SARAYI

59 VİLLA MEDİCİ (ROMA) VİLLA MADAMA (PARİS) 16.yy Rönesans bahçelerinin Roma örneklerinde, hem yapı hem de bahçe ölçüleri büyük tutulmuştur. 2.Dönem rönesans bahçelerinde; Floransa dakilerden farklı olarak, alan seçiminde manzara avantajlarından ziyade, villa ve bahçenin bulunduğu alanı vurgulayacak arazi özellikleri ön plana alınmıştır.

60 VİLLA PETRAİA (FLORANSA) VİLLA LANTE (ROMA) Birinci dönem Rönesans bahçe düzeni İkinci dönem Rönesans bahçe düzeni

61 LEON BATTISTA ALBERTI ( ) Basamaklar, dönemin mimarı ve heykeltıraşı olan Alberti nin tavsiye ettiği hafif eğimli rampalar fikrini tamamen silecek şekilde planlanmıştır.

62 VİLLA MEDİCİ (ROMA) Bu devre ait diğer bir değişiklik de,bahçenin klasik heykeller için müze olarak kullanılmasıdır. Bu sanat eserleri, bahçeye ölçü kazandırmanın yanı sıra ilgi çekici noktalar olarak da kullanılmışlardır.

63 VİLLA CAPRAROLA (ROMA) VİLLA GAMBERAİA (FLORANSA) Heykeller bir taraftan bina ile bitkiler arasında yumuşak bir bağın kuruluşunda aracı olurken mermerlerin beyazlığı bahçede baskın olan servilerin renklerinin daha da koyu görünmelerinde etkili olmuştur.

64 VİLLA CAPRAROLA (ROMA) Yüzlerce kıymetli heykel, ritmik sıralanmış bir düzen içinde bahçeye hareket vermiştir.

65 VİLLA ALDOBRANDİNİ (FRASCATI) Ayrıca heykeller duvarlardaki nişlerde rölyef gibi durgun yer almışlardır.

66 VİLLA D ESTE (TİVOLİ) Suyun bahçedeki rolü de bu devirde açık bir şekilde ortaya çıkmıştır.

67

68 Villa Gamberaia; Settignano nun dağ yamaçlarına yerleşmiş, Floransa nın muhteşem manzarasına hakim ve Arno Vadisi yle çevrelenmiş bir konumdadır. Görkemli bahçeleriyle her zaman peyzaj mimarları ve bahçe tarihçileri için vazgeçilmez olmuştur.

69 Bahçenin merkezinde yuvarlak bir havuz ve merkezi aksın yan taraflarında da dört adet havuz bulunur. Böylece bahçede dört parçalı havuz kompozisyonu oluşmuştur.

70 RÖNESANS DÖNEMİ BAHÇELERİNİN ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 1. Dönem ( ) Floransa Dönemi 2.Dönem ( )Roma bahçeleri-mimarlar devri Yer seçiminde manzaraya hakimiyet kesin Manzaraya hakimiyet önemli değildir. Bina-bahçe ilişkisinde proporsiyon vardır Bina-bahçe ölçüleri büyümekle birlikte proporsiyon vardır Bahçede formal bir düzen vardır; ancak mutlak Bahçe formaldir, merkezi aks ve olmayan bir aks ve simetri söz konusudur simetri kesindir. 3.Dönem ( )İleri Rönesans Manzara düşünülmez Bahçe çok büyümüş ölçü kaçmıştır Bahçe formaldir. Kesin merkezi aks var, simetri düz ve dik çizgiler yanında radyal yollarla sağlanmaktadır. Heykel bahçede ölçülü kullanılmıştır Teraslar, duvar, basamak gibi mimari detaylar ölçülü ve fonksiyoneldir. Portiko ve pergolalar sadedir. Bahçe klasik heykel müzesi haline gatirilmiştir Bahçede mimari detaylar dominantır. Çok sayıda heykel vardır. Fokal noktalarda ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Mimari detaylar en üst düzeyde taş işçiliğinde gotik de olduğu gibi kıvrılıp bükülmektedir. Su kullanımı İspanya İslam bahçelerinden esinlenerek hareketli, musikili havuzlar yauvarlak, üç kademeli, grottolarda heykel ve su görülür. Su, geniş yüzeyler halinde ve gösteriye olanak sağlayacak biçimde kullanılmıştır. Su kullanımı geniş ve büyük havuzlarda olmakla birlikte süslü kanal, havuz ve kaskatlarda barok etkisi görülür. Bitki kullanımı genelde herdemyeşil, renk geometrik parterlerde dikilmiş çiçeklerle sağlanır ve bina yakınında bulunur. Herdemyeşil bitkiler kullanılır. Heykellere fon oluşturmak amacı ile bitkisel duvar yapılır. Topiori vardır. Çiçekli bitki pek kullanılmaz. Bosket adı verilen yapay orman merkezi aksın sonunda yer alır. Herdemyeşil bitki kullanımı ile birlikte bahçe içindeki simetrik bordürlerde çiçekli bitki kullanılmıştır. Sonsuza uzanıyormuş hissini veren aksın sonunda bosket yer alır. Sonsuza uzanıyormuş hissini veren merkezi aks, güzel görünüş, vista bu dönem bahçelerinin belirgin özelliğidir.

71 VERSAILLES Vaux Le Vicomte un açıldığı dönemde Versailles sadece av locasından ibaret bir saraydı.14. Louis buranın kendisi için eşi benzeri olmayan bir saray haline gelmesini istedi.bunun için Vaux Le Vicomte da çalışan herkes görevlendirildi,le Nôtre de bahçe mimarı oldu.

72 Versailles şehirle bütünleşmiş bir bahçeye sahiptir.üç ışınsal yol saraydan ayrılır ve şehri kat eder.binanın ortasından geçen aks bahçeyi baştan başa dolaşıp, bahçe peyzajının içinde kaybolur.

73

74 14.Louis Heykeli

75 Saraya üç avlu ile ulaşılır.bunlardan en önemlisi Aynalar Galerisi nin altından başlar.

76 Vista,Latona parterine ulaşır.bu parterin orijinalı şimşir ile yapılmış broderi deseni iken daha sonraları beş havuzlu bir kompozisyon şeklinde değiştirilmiştir.

77 Heykellerle donatılmış bu havuzun etrafını çiçek parterleri çevrelemiştir.

78

79 Vista ağaçlıklı bir yolla devam ederken Apollon Havuzu na ulaşır.

80 Bu yolun her iki tarafında ağaçlıklarla sarılı bosquetler, açık hava odaları bulunur.

81 Apollon Havuzu

82 Apollon Havuzu nun hemen arkasında 1,5km km boyunda ve 220 m genişliğinde bir kanal vardır.

83 Şatonun sol kısmında teraslama yapılmıştır.üst kademedeki terasta bodur

84 Alt terasta ise limonluk bulunur.burada büyük kaplar içerisinde portakal,nar,zakkum ve yaseminler bulunur.

85 Ayrıca bir bataklık iken Le Nôtre tarafından Balık Havuzu haline getirilmiş bir

86 Sarayın kuzey yönündeki vista orijinal haline en yakın kalmış kısmıdır.ağaç ve heykellerle çevrelenmiş parterin ortasında Piramit

87 Yükseldikçe küçülen dört mermer çanaktan yapılan çeşmenin alt yüzünde 'Banyo Yapan Su Perileri' rölyefi var.

88 Buradan sonra üçüncü vistanın ilk kademesine inilir.allée Des Marmousets denen ağaçlıklı yoldan Dragon Havuzu na ulaşılır.

89

90 Dragon Havuzu nun arkasında Daha büyük olan Neptune Havuzu

91 En Ünlü Bosquetler Amphitheatre d Eau (Su Tiyatrosu)

92 En Ünlü Bosquetler Salle de Festin (Ziyafet Salonu)

93 Kuzey parteri

94

95

96 LE NOTRE NİN BÜYÜK STİL E AİT PRENSİPLERİ

97 Andre Le Notre 12 Mart 1613 yılında Fransa da dünyaya gelmiş ünlü bir peyzaj mimarıdır. Andre Le Notre (12 Mart Eylül 1700) Le Notre, mimari bilgisi ve yeteneği, müşterinin isteklerini anlaması ve buna yanıt verebilmesi sayesinde devrinin en çok aranan bahçe mimarı olmuştur.

98 Le Notre yaptığı eserlerinde Fransız ruhunu eşsiz bir şekilde yansıtmış ve yepyeni bir stil meydana getirmiştir.bu stil Büyük Stil olarak bilinmektedir.

99 Le Notre bahçe mimarisi konusundaki bilgilerini bir kitap halinde yazamamıştır.onun stiline ait bilgileri, yaptığı bahçeleri ve planları inceleyerek ve öğrencisi Alexander Le Blond un Bahçe Sanatının Teori ve Tatbikatı adlı kitabından öğrenebilmekteyiz.

100 Le Notre nin Büyük Stil e Ait Prensipleri: Bahçe arazinin formu ile uyum içinde olmalıdır. Bahçenin düzenlenmesinde iklim özellikleri dikkate alınmalıdır. Vaux Le Vicomte (Paris- Fransa)

101 Versailles( Paris- Fransa) Bina ile bahçe ölçü ve stil bakımından birlik yaratmalıdır. Bahçe, sahibinin yaşam tarzına olduğu kadar mali gücüne de uymalıdır.

102 Planın esas hatları sade olmalı, bahçeye çeşitlilik detaylar ile kazandırılmalıdır. Bahçeyi her zaman olduğundan daha büyük gösterecek şekilde planlamalı,bunun ölçüsünün kaçırılarak daha küçük görünmesine imkan vermemelidir. Versailles(Paris- Fransa)

103 Vaux Le Vicomte (Paris-Fransa) Bahçe sahasının uzunluğu eninden en az 1/3 oranında büyük olmalıdır. Bahçedeki bir özellik bir diğeri ile denge içinde olmalıdır.

104 Bahçeyi kasvet verecek tarzda planlamamaya dikkat edilmelidir.bu amaçla binaya çok yakın kısımlarda sadece ağaçtan meydana gelen bir plantasyona yer verilmemelidir.bina çevresi açık olmalıdır. Chateau de Chantilly (Fransa)

105 Çeşitlilik yaratacak elemanların tekrarından kaçınmalı,bir parterde kullanılan desen diğer birinde yer almamalıdır. Versailles( Paris-Fransa) Vaux Le Vicomte(Paris Fransa)

106 Bahçede heykellere mutlaka ve çok sayıda yer verilmelidir. Vaux Le Vicomte (Paris- Fransa)

107 Vaux Le Vicomte(Paris Fransa) Chateau de Chantilly(Paris Fransa) Kanallar bahçenin alçak kısımlarına yapılmalı, kanalın iki yanında ve binanın arka tarafında orman ağaçlandırmasına yer verilmelidir.

108 Plantasyon, bahçenin yirmi yıl sonra alacağı hal dikkate alınarak yapılmalıdır. Bahçede sürprizli düzenlemeler bulunmalıdır. Vaux Le Vicomte(Paris Fransa) Chateau de Chantilly(Paris Fransa)

109 Su, geniş su ayaları halinde,gürültüsüz kullanılmalıdır.

110 Suya fıskiye ve katkatlarla hareket kazandırılmalıdır. Vaux Le Vicomte(Paris Fransa)

111 Saint Cloud (Paris- Fransa)

112 Merkezi bir aks evin kapısından itibaren bahçeyi ikiye bölmeli ve bu aks boyunca çayır sahalar ve su tesisleri yer almalıdır.ana aksa dik düzenlenmiş yan akslar bahçeyi parterlere bölmelidir. Versailles(Paris- Fransa)

113 Binaya yakın yerlerdeki parterler bitki motifli (embroderie) karışık bir desende ; uzaktakiler ise daha sade düzenlenmelidir.ormana yakın kısımlardaki parterler ise çim ile kaplanmalıdır. Versailles(Paris- Fransa) Chateau de Chantilly(Paris Fransa)

114 Az miktarda çiçekli çalı ve ağaç kullanılmalı, renk ;su, gökyüzü, çim saha, heykel ve parterlerdeki çiçeklerle temin edilmelidir. Parterler içindeki çiçekler budanarak düzen sağlanmalıdır. Versailles(Paris- Fransa) Vaux Le Vicomte(Paris Fransa)

115 Fransız Barok Bahçelerinin Avrupa ve Diğer Ülkelere Etkisi

116 LE NÖTRE Le NÖTRE, Fransız barok bahçesinin yayılmasında önemli rol oynamıştır. 50 seneden fazla bahçe planlamış ve yetiştirdiği öğrencileri Avrupa da çeşitli şehirlere yayarak yeni stili öğretmelerine olanak sağlamıştır.

117 Fransa pek çok güzel örnekleriyle, Avrupa yı etkiledi.1709 da Fransa da yayınlanan Theorie et Pratique du Jardinage adlı kitap bu stilin prensiplerini son derece açık ve güzel bir şekilde dile getirdi ve Fransa Rönesans bahçelerinin yayılmasına büyük katkıda bulundu.

118 Chatsworth (İNGİLTERE)

119 Versay (HOLLANDA) Hollanda nında ; Tamamen taklitçiliğe kaçmasına rağmen topoğrafik yapısı, arazi ölçüsü buna uygun değildi. Ne Villa d Este deki su oyunları ne de Varsey deki ışınsal yolları görmek mümkün değildir.

120 VİLLA D ESTE (HOLLANDA)

121 Almanya da ; İtalyan rönesansının kuvvetli bir şekilde hissedilmesi nedeniyle Fransız stili tam olarak uygulanamamıştır. Bu etki altında kalan Alman bahçelerinde anlamsız bir simetri görülmektedir. Herrenhausen(ALMANYA)

122 Nymphenburg Sarayı(Münih /ALMANYA) ön cephe ve Büyük Havuz

123 Nymphenburg Sarayının (Münih /ALMANYA) arka bahçesinde formal düzendeki kısım.

124 Nymphenburg

125 Arka bahçenin saraydan ana aks boyunca görünüşü ve altın yaldızlı büyük fenerlerden biri. (Nymphenburg / ALMANYA )

126 Nymphenburg da bahçeyi süsleyen sayısız güzel heykellerden birisi:neptün.

127 (Charlottenburg Sarayı / ALMANYA) Bugün çok değerli bir müze olan Charlottenburg sarayının Barok etkisini gösteren parter terası ile arkada,daha sonraları natüralizm eğilimi ile değiştirilen kısımların havadan görünüşü.

128 Avusturya da Fransız bahçelerinden belirli ölçüde ilham almıştır. Türk akınlarının korkusu ile 1683 e kadar,kale içinde ve küçük alanlarda tesis edilmiştir. Bu orku ileride azalsa bile etkisinden tam kurtulamamışlardır ve bahçeleri muhteşem ölçülerine,parterlerine, bosketlerine rağmen geniş bir şehir bahçesi hüviyetinden kurtulmalıdır. Tulieries (FRANSA)

129 Rönesans ve Barok etkisi ile düzenlenmiş olan Belvedere sarayının arka bahçesinin bir bölümü.parterleri bozulmuş olan birinci teras ve en önde diğer bir havuz kompozisyonu görülmektedir.

130 İkinci terastaki kas katlı havuza ait tarihi gravür. (Belvedere)

131 İkinci teras ve bos ketler.(belvedere)

132 Arka bahçede, sarayın önündeki teras ve basamakların başında at vücutlu kanatlı kız heykellerinden birisi. (Belvedere)

133 Rusya da ; Büyük Petro Avrupa turundan dönüşü ile başlayan batılılaşma istekleri, Fransız stilini benimsemelerine sebep oldu. Peterhof (RUSYA)

134 İspanya da; bahçe sanatında Fransız etkisi,özellikle XIV. Lui nin torunu Fillip in İspanya ve İtalya kralı olmasından sonra başlamıştır. uzun görüş fikri Versay ın tam tersidir.arazi binadan itibaren gittikçe yükselir ve aks sert görünüşlü bir tepede son bulur

135 Portekiz de ; de Büyük Stilin etkisiyle biçimlenmiş örnekler bulmak mümkündür.lizbon un 8 km dışında inşa edilmiş olan pembe yazlık saray Queluz un bahçesi Fransız mimarı Jean Baptiste Robillon tarafından XVIII.asır ortalarında tesis edilmiştir. Queluz (PORTEKİZ)

136 Bizde de özellikle Lale Devri nden sonra,istanbul da Üsküdar Sarayı ile diğer bir çok saray bahçelerinde Fransız Barok etkisi görüldü.

137 FRANSIZ BAROK STİLİNDE BİÇİMLENEN BAZI ÜNLÜ AVRUPA BAHÇELERİNDEN ÖRNEKLER

138 HERRENHAUSEN SARAYI(ALMANYA) Herrenhausen sarayı ve parkı Fransız Barok akımının Avrupa daki etkilerini gösteren tipik bir örnektir.en iyi muhafaza edilmiş Barok bahçesi örneklerinden biridir.

139 Bahçenin esas itibariyle inşasına 1666 yılında başlanmış ve 1714 te tamamlanabilmiştir.

140 BAHÇE PLANI

141 A=Büyük Havuz B=Tiyatro C=Dört parçalı balık havuzları D=Su kanalı E=Bosketlerden birisi BAHÇENİN PLANI

142 Bahçe genel olarak,hemen hemen düz bir arazi üzerinde tesis edilmiştir.binanın bulunduğu birinci terastan sonra,bütün bahçe tek bir düzlemde halledilmiştir.bahçenin asıl ayrıntı kısımları bu tek düzlemde yer almıştır.

143 Terastan itibaren başlayan geniş düz bahçe alanının en dikkat çekici özellikleri,ana aks üzerinde bulunan yuvarlak Büyük Havuz dur.167 fiskiyesiyle çan şeklinde,çeşitli zengin su gösterileri ile bu havuz,bahçede fokal bir nokta olarak hizmet eder.

144 Aynı zamanda ana aksın sonsuza gidiyor hissini vermesini engelleyici en önemli faktördür.

145 Ana aksa dik yönde tertip edilmiş bulunan ve sürprizli su fiskiyeleri ihtiva eden dört parçalı balık havuzu veya su aynaları,rönesans ve Barok su kullanış şeklidir.

146 Dört parçalı balıklı havuz

147 Birbirlerinden yollar ve budanarak şekil verilmiş bitki çitleriyle ayrılmış olan,sekiz ayrı tipte tertip edilmiş,bahçe kompartmanları gelir.

148 Sekiz ayrı tipteki bahçe kompartmanları

149 Barok bahçesi, Rokoko bahçesi,aşk bahçesi, Çim bahçe,ada bahçesi,kaynak bahçesi, Rönesans bahçesi, Alman çiçek bahçesi isimlerini taşıyan bu küçük bahçeler Herrenhausen in diğer tipik özelliklerinden birisidir.

150 Broderi motifi Hemen hemen bütün bahçe sahasının yarısına yakın kısmı kaplayan diğer bölüm ışınsal yollarla bölünmüş ve bu yolların kesiştikleri noktalarda yuvarlak veya poligon şekilde bir takım havuzlar ve bunları çevreleyen meydancıklar yer almıştır.

151 Bahçe sahasının sınırını teşkil eden köşelerde,karşılıklı yer almış olan Mabet Bahçeleri kanal boyunca dikilmiş ulu ağaçlıklı yolun ucunda,odak noktaları olarak yer almışlardır.yapıların içinde klasik Yunan filozoflarının heykelleri bulunmaktadır.

152 Herrenhausen in bahçesinin diğer Barok bahçelerinden en önemli ayrılıklarından birisi,bütün bahçe sahasını çevreleyen kanaldır.bu kanal gene aksın bütünlük ve devamlılığını bozan en önemli elemanlardan birisidir.

153

154 Bahçe ve saray 1936 yılında,sahibi Braunschwig-Lunenburg dükünden satın alınmış ve bir halk bahçesi,müze,konser ve tiyatro merkezi olarak geliştirilmiştir.

155 SCHÖNBRÜN SARAYI(AVUSTURYA) Bugün saraya kuzey batı yönünden,iki taraflı leylaklarla çevrili bir yoldan girirlir.

156 SARAYIN İÇİNDEN GÖRÜNTÜLER

157 SCHÖNBRÜN SARAYI PLANI

158 SCHÖNBRÜN SARAYI PLANI

159 Aks boyunca ve Neptun Havuzu na kadar,sarayın cephe genişliğince tanzim edilmiş olan çim saha,son derece zarif broderi motifli bir parterle,renk ve desen kazanmıştır.

160 NEPTÜN HAVUZU

161 NEPTÜN HAVUZU

162 Schöner Brünen diye adlandırılan havuz içine yapılmış olan Su Perisi (Nymph) kompozisyonu,bahçenin değerli sanat eserlerindendir.saraydan itibaren doğu ve güney yönlerinde uzanan ışınsal iki yolun üzerinde olan bu iki havuzu,iki su perisi heykeli süslemektedir.

163 Işınsal yolların kesiştiği noktalar,birisi Yuvarlak Havuz diğeri Yıldız Havuz olmak üzere cazip bir bahçe mekanı olarak düzenlenmiştir.

164 Bahçenin en önemli dekoratif elemanları,esas aks üzerine yerleştirilmiş olan Neptun Havuzu ile glorietta dır. Neptün havuzundan itibaren,simetrik planlanmış zik-zak rampalarla glorietta ya ulaşılır.

165 Glorietta,portico şeklinde inşa edilmiştir.her iki uçtaki kısmına balustradları heykellerle süslü,basamakla çıkılır.kudret ifade eden kolosal ölçülü iki zırhlı şövalye heykeli portico yu takdim eder. Glorietta nın arkasında bahçe için rezervuar vazifesi de gören,geniş bir Balık Havuzu vardır.

166 Daha sonraki devirlerde ve özellikle 19.asırda eklenmiş olan Palmiye Evi, Hayvanat bahçesi ve Botanik Bahçesi kısımları sarayın bahçelerini,modern bir açık hava yaşama ve eğlence mekanı olarak şehirliye sunmuştur.

167 Viyana kuşatması sırasında Osmanlılar tarafında yıkılıp,on üç sene müddetle harabe şeklinde kalan iki katlı zarif binanın yerine,leopold zamanında, oğlu Joseph I için yazlık bir saray yaptırılmıştır. Çok kıymetli bir Avustralyalı mimar tarafından, Barok tarzında yapılan saray ve bahçedeki glorietta bugün dahi güzelliğini korumaktadır.

168 Kral Leopold un ölümünden sonra uzun bir zaman bakımsız kalan saray ve bahçesi, İmparatoriçe Maria Theresa zamanında yeniden ele alınmış, bina ve bahçe yeni ilavelerle zengin bir görünüş kazanmıştır. Bahçe barok üslubunun muhteşem bir örneğidir.

169 Saray İmparatorluk ailesinin yazlık sarayı olarak kullanılmış.çok büyük bir arazinin üzerine kurulu.saraya adını veren "Schöner Brunnen" adındaki su kaynağı,1612 yılında keşfedilmesinden sonra,böylece buranın adi Schönbrunn olarak kalmış.

170 Sarayın 1440 odası vardır. Mobilyalarının güzelliğiyle, salonlarının ihtişamı ve eşsiz süslemeleriyle bir harikadır

171 I. Ana giriş E. İmparatorluğa ait odalara ziyaretçinin giriş T.Maria theresa kayalık tepesi Z. Hayvanat bahçesi 1.Müze 2.Tiyatro 4.Sera 5.Prenses bahçesi 6.Büyük çiçeklik 7.Neptün fıskiyesi. (saray ve gloriettenin arasında) 8.Gloriette 9.Dikilitaş fıskiyesi 10.Melek kuyusu 12.Romen yıkımı 13.Yuvarlak havuz 15.Labirent 16.Yıldız havuz 17.Gül bahçesi 20.Botanik bahçesi ve eski hurma evi 21.Japon bahçesi 22.Dünyanın en eski hayvanat bahçesi. (şimdi bir kafe) 23.Lokanta hayvanat bahçesinin dışındadır. yan girişindedir 25.Federal ortaokul ve araştırma 26.Küçük gloriette 27.Yüzme havuzu 28.Mandıra şimdi restaurant

172 Glorietta, portico şeklinde inşa edilmiştir.her iki uçtaki kısmına,balustradları heykellerle süslü,basamakla çıkılır. Kudret ifade eden kolosal ölçülü iki zırhlı şövalye heykeli portico yu takdim eder.

173 Botanik bahçesi ve eski hurma evi

174

175

176

177

178 Sampson Strong un Cardinal Wolsey potresi (1526) Kral Henri VIII, 1514 yılında Cardinal Wolsey için Londra yakınlarındaki Thames nehri kenarında Hampton Court u yaptırmıştır. Tudor mimarisinin tipik bir örneğidir ve o dönemi karakterize eder.

179 Bu devirde av ve okçuluk sporları için geniş yeşillikler oluşturulmuş ve bir çok kapalı tenis kortları yapılmıştır.

180 Bahçede budanmış ağaçlarla meydana getirilmiş örtülü yollar, havuzlar, knotlar ve toprak tepeler vardı. Bunlar Ortaçağ ın tipik özellikleriydi ve İtalyan Rönesansı ile çağdaş olarak kullanılmaktaydı.

181 Hampton Sarayı Charles II Tuileries Sarayı Hampton Court da esas Fransız bahçe stilinin etkisi daha sonraları olmuştur. Fransız kültürü ile etkilenen Charles II, Hampton Court un bahçesinde, Paris te Tuileries sarayının bahçesinde hayran olduğu özellikleri yaratmak için,fransız bahçe sanatkarlarını görevlendirdi.

182 Işınsal üç avenü fikri( Patte d Oie), uzun bir kanalın ucundaki yarım daire şeklindeki meydandan meydana gelmiştir.

183 Henry Wise Versay Sarayı(Fransa) Charles II den sonraki kral zamanında bahçe,azamet ve ölçü bakımından Versay ı hatırlatan bir özellik kazandı.binanın önünde,devrin önemli bahçe mimarları,henry Wise ve George London un desenledikleribir Parterrede Broderie (bitki motifli parter) en önemli Fransız özelliklerinden birisi oldu

184

185 Saraydan kareler...