BABY CORN - Körpe Mısır (Zea mays L.)

Transkript

1 BABY CORN - Körpe Mısır (Zea mays L.) Mısır Gramineae familyasından olup, yazlık ve tek yıllık bir bitkidir. Mısır tanesinde yaklaşık %70 nişasta, %10 protein, %5 yağ, %2 şeker, %2 kül ve vitamin A bulunur. Dünya da üretilen mısırın %27 si insan beslenmesinde, % 73 ü ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu tüketim oranı ülkelerin gelişmişlik oranına bağlı olarak değişmektedir. Örneğin gelişmekte olan ülkelerde %45.9 u hayvan beslenmesinde, %54.1 i insan beslenmesi ve sanayi hammaddesi olarak kullanılırken, gelişmiş ülkelerde hayvan yeminin payı % 88.9 a ulaşmakta, hatta bu oran A.B.D de %90 a yükselmektedir. Dünyada insan beslenmesinde tüketilen günlük kalorinin %11 i mısır bitkisinden sağlanmaktadır (Kırtok, 1998). Çok farklı kullanım alanlarına sahip olan mısırda; son yıllarda baby corn (körpe mısır) yüksek besleyici değeri ve farklı bir tada sahip olması nedeniyle ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda ve özellikle turistik bölgelerde değerli bir gıda olarak kullanılmaktadır. Bayb corn (Körpe mısır): Koçan püskülü çıkarma devresinde tozlaşmadan hemen önce hasat edilen olgunlaşmamış yenilebilen koçanlara denir (Galinat, 1985). Körpe mısır döllenmemiş yumurtalıklar topluluğu olarak ta adlandırılabilir. Körpe mısır genellikle taze olarak tüketilmektedir, fakat dondurulmuş ve konserve olarak ta değerlendirilmektedir. Taze, konserve ve dondurulmuş körpe mısır; sandviç, çorbalarda, pizzalarda, pirinç biryani, süslü gevrek hali ile sebze salatalarında, kızartılmış şekilde, turşu olarak, mısır pakora, mısır bajji ve shoup -suay (Çin yemeği) yapımında kullanılmaktadır. (Satyanarayana, 1997; Najeeb ve ark., 2011). Mısırın yemlik değeri ve yeşil aksam verimi diğer bütün tahıl türlerinden yüksek olup, körpe mısır hasadından sonra kalan sap ve koçan yaprağı gibi yan ürünler taze ot olarak hayvan beslenmesinde kullanılabilmektedir. Ayrıca kısa dönemde hasat edilmesi, gübrelenmesi, sulanması ve bir çapa bitkisi olması nedeniyle iyi bir münavebe ve ara bitkisi olarak üretim planlamasına alınabilir (Satyanarayana, 1997).

2 Dünyada en fazla körpe mısır üretici ülkeler, Tayland, Sri Lanka, Çin, Tayvan, Zambiya, Güney Afrika, Kostarika, Guetelama ve Honduras tır. En fazla tüketici ülkeler ise İngiltere, ABD, Hollanda, Kanada, Almanya, Malezya, Tayvan, Japonya ve Avustralya dır. Tayland dünyada en fazla körpe mısır üreten ülkelerin başında gelmektedir. Tayland da taze, dondurulmuş ve konserve körpe mısır, en fazla tüketilen popüler sebzeler arasındadır. Körpe mısır üretimi ilk olarak 1976 yılında Tayland da başlamıştır yılında <st1:metricconverter w:st="on" ProductID=" ha"> ha alanda ton körpe mısır üretilmiş, bunun %61.0 i iç tüketimde kullanılmış, kalan % 39.0 unu ise ihraç etmişlerdir. Tayland her yıl yaklaşık 25 milyon dolar körpe mısır ihracatından gelir elde etmektedir. Dünya körpe mısır ticaretinin yaklaşık %80 ni tek başına Tayland tarafından yapılmaktadır ve yaklaşık 30 ülkeye körpe mısır, 100 ülkeye ise tatlı mısır ihracatı gerçekleştirmektedirler (Anonim, 2014a). Körpe Mısırın Besin Değeri Körpe mısır düşük kalorili, nişasta içermeyen bir sebze olup kalori bakımından brokoli, yeşil fasulye ve karnabahara benzerdir. Ayrıca körpe mısır protein, ham selüloz, karbonhidrat ve lif kaynağı olup besin kalitesi ve sindirilebilirliği yüksek bir besin maddesidir. Bu nedenle beslenme mönüleri (diet besini) için önemli bir sebze olabilir. 100 gr taze ve pişirilmemiş körpe mısırda 400 IU vitamin A, 0.3 mg thiaminin, 0.12 mg riboflavin, 1.7 mg niasin, 2.0 mg askorbit asit (Çetinkol, 1989), %31 a- B vitamini, %13 potasyum, %14 B-6, %10 riboflavin ve %17 vitamin C içerdiği bildirilmektedir (Anonim, 1998). Yapılan başka bir çalışmada körpe mısır %90.03 nem, %17.96 protein, %2.13 yağ, %5.3 kül ve %5.89 ham selüloz, g/100 g toplam çözülebilir şeker, 1.96 g/100 g indirgenmiş şeker, 8.10 g/100 g selüloz, 5.41 g/100 g lignin, 5.43 mg/100 g askorbit asit, 670 mg/100 g b-karoten, mg/100 g kalsiyum, mg/100 g magnezyum, mg/100 g fosfor, 0.05 mg/g metionin, 2.85 mg/g isolisin ve mg/g lisin içerdiği belirlenmiştir (Hooda ve Kawatra, 2013). Körpe Mısırda Çeşit Seçimi

3 Körpe mısır yetiştiriciliğinde; şeker mısır, atdişi ve sert mısır kullanılabilir. Körpe mısır şeker birikiminden önce hasat edildiği için, şeker mısır kullanımının diğer mısır cinslerine göre tat bakımından bir avantajı yoktur. Fakat şeker mısır daha erkenci olması, kardeşlenme özelliğinin olması, kısa boylu olduğu için elle hasadının daha kolay olmasından dolayı tercih edilmektedir. Şeker mısır tohumluğunun pahalı olması ise dezavantajıdır. Ancak hibrit çeşitler sentetik ve açıkta tozlanan çeşitlere göre önemli ölçüde yüksek verim vermektedir. Ayrıca hibrit çeşitlerin üniform körpe mısır koçan boyu, çapı, bitki boyu, çiçeklenme, koçan püskülü çıkarma ve olgunlaşmasında dolayı avantajları vardır. Yağışlı bölgelerde ise açıkta tozlanan çeşitler olumsuz koşullara daha dayanıklı olmalarından dolayı üreticiler tarafında tercih edilmektedir. Çeşit seçiminde göz önüne alınması gereken başka bir faktör ise koçanın bitkiden kolay kopması ve körpe mısır yapraklarının kolay ayrılıyor olmasıdır. Bunun için özel ıslah edilmiş çeşitlerde mevcuttur. Bu çeşitler geleneksel olarak yetiştirilen çeşitlerden daha kısa boylu, fazla kardeşlenen ve yüksek körpe mısır koçan verimine sahip olup, bitki başına 20 koçana kadar oluşturabilmektedirler (Anonim, 2014b). Körpe Mısır Yetiştiriciliği Körpe mısır yetiştiriciliği iklim ve toprak istekleri, toprak hazırlığı, sulama, çapalama ve ilaçlama gibi işlemler bakımından geleneksel mısır yetiştiriciliği ile tamamen aynıdır. Ancak ekim zamanı, ekim sıklığı ve gübrelemede küçük farklılıklar vardır. Körpe mısır maksimum gün içerisinde hasat edildiği için I. ürün, II ürün ve ara ürün olarak yetiştirilebilir. Ülkemizde bütün bölgelerde birinci ürün olarak yetiştirilebilir. Akdeniz, İç Anadolu, Marmara ve Geçiş bölgelerinde buğday hasadından sonra sulama olanaklarına bağlı olarak II. ürün ve ara ürün olarak yetiştirilebilir. Uzun kış mevsiminin yaşandığı karasal iklim bölgelerinin kısa yaz aylarında başarıyla yetiştirilebilir. Birlikte ekim sistemi içerisinde birçok sebze ile aynı alanda ve zamanda yetiştirilmeye uygundur (Anonim, 2014b). Körpe mısırda ekim sıklığı diğer mısır tiplerine göre daha sık tutulmalıdır. Makinalı tarıma uygun olması bakımından sıra arası mesafe

4 (<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="70 cm">70 cm) sabit tutulup sıra üzeri mesafe 10 cm ye kadar ekim yapılabilir. Sık ekimin; erken dönemde hasat edildiği için körpe mısır uzunluğuna, büyüklüğüne, beslenmesine ve gelişmesine olumsuz etkisi yoktur. Satyanarayana (1997) körpe mısırda uygun bitki sıklığı bitki/da olduğunu bildirmiştir. Döllenmeden önce hasat edilen körpe mısırda gübreleme tane amaçlı yada taze tüketime yönelik olarak süt olum döneminde hasat edilen mısıra göre bir miktar azaltılabilir. Satyanarayana (1997) körpe mısırda uygun gübreleme miktarı kg/da azot, 6 kg/da P 2 O 5 ve 4 kg/da K 2 O olarak belirlemiştir. Koçan kurdu mısırda en önemli zararlılardan biridir. Fakat bu zararlı koçan püskülü çıkardıktan sonra başka bir deyişle bu zararlı etkin olmadan önce körpe mısır hasat edilmektedir. Dolayısıyla koçan kurdu körpe mısır için önemli bir zarar yapmamaktadır. Sap kurdu, yaprak bitleri gibi böcekler zarar yapabilir. Erken hasat ve ilaçlama ile bu zaralılarla mücadele edilebilir. Körpe mısırda solgunluk, pas ve virüsler bazı önemli hastalıklardır (Anonim, 2014b). Körpe Mısırın Hasat Zamanı Körpe mısır taze olarak tüketilmesinden dolayı hasat zamanı kaliteyi etkileyen en önemli faktörlerin başında gelir. Erken hasat hem kalite hemde verim bakımından dezavantaj oluştururken, geç hasat ise selüloz oranı artmakta ve tane oluşmaya başlamasından dolayı kullanım alanını sınırlamaktadır. Körpe mısır elle hasat edilmektedir. Galinat (1985) ekimden yaklaşık gün içerisinde körpe mısır hasadının yapılabildiğini, Bar-Zur and Schaffer (1993) koçan püskülü çıkardıktan 0-6 gün içinde ve ekimden 45 gün sonra hasat edilebileceğini, Satyanarayana (1997) körpe mısırda en uygun hasat zamanının koçan püskülü çıktıktan 2-4 gün sonra, Anonim (2014b) 1-2 gün sonra ve Bar- Zur ve Saadi (1990) koçan püskülü çıkardıktan 3 gün sonra olarak belirlemişlerdir. Körpe mısır hızlı bir şekilde büyümektedir ve besin kaybına uğramaktadır bu nedenle hasattan hemen sonra tüketilmeli veya pazarlanmalıdır. Dolayısıyla körpe mısır 2-3 gün aralıklarla hasat edilmelidir. Hasat periyodu ise 2-4 hafta kadar sürmelidir. Bu periyodu uzatmak için farklı ekim zamanlarında ekim

5 yapılmalıdır. Baby Corn da (Körpe Mısır) Verim Körpe mısırda verim; hasat zamanına, ekolojik koşullara, bakım işlemlerine (gübreleme, sulama, çapalama, vb.) ve en önemli faktör olan çeşide (hibrit, açıkta tozlanma ve körpe mısır için geliştirilmiş çeşitler) göre değişmektedir. Yapılan çalışmalarda körpe mısır verimi; açıkta tozlanan çeşitlerde ton/ha ve hibrit çeşitlerde ton/ha arasında verim vermektedir (Anonim, 2014b). Najeeb ve ark. (2011) körpe mısır veriminin ton/ha olduğunu ve en önemli körpe mısır üretici olan Tayland da verimin 8.0 ton/ha olduğunu bildirmişlerdir. Başka bir çalışmada Tayland da körpe mısır verimi kg/ha olarak rapor edilmiştir (Anonim, 2014c). Baby Corn (Körpe Mısır) da Kalite Körpe mısır üretiminde hibrit veya açıkta tozlanan çeşitlerin kullanılmasının kalite bakımından bir farklıkları yoktur. Fakat hibrit tohumların kullanımı açıkta tozlanan çeşitlere göre körpe mısır verimini artırmaktadır (Anonim, 2014b). Körpe mısırda kalite verimden daha önemlidir. Körpe mısır uzunluğu, çapı, sıraların düzgün olması, tabandan uca doğru düzenli bir şekilde incelmesi ve kararmaması uluslararası pazarlamada tercih edilmektedir. Körpe mısır hasattan sonra hızlı bir şekilde büyüme gösterirler, bu nedenle kalite düşer. Bunu önlemenin yolu ya hemen tüketiciye ulaştırılmalı ya da 2-3 gün aralıklarla hasat edilmelidir. Ayrıca farklı zamanlarda ekim yaparak, hasat periyodu uzun tutulmalı (2-4 hafta), nem ve kaliteyi sürdürmek için yapraklar ayrılmamalı ve hemen soğuk hava depolarında muhafaza edilmelidir (Anonim, 2014b).

6 Körpe mısır Tayland tarımsal standartlarına göre (Thai Agricultural Standard - TAS ) 3 kalite sınıfına ayrılmıştır (Anonim 2014a). 1- Ektra sınıf Körpe mısır, bu kalite sınıfında süper kalite olarak pazarlanmaktadır. Körpe mısır uzunluğu 9.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="13.0 cm">13.0 cm, tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve püsküllerden iyice temizlenmiş kusursuz bir görünüme sahip olması ve çok iyi bir paketleme yapılması gerekmektedir. Toplam koçan kusurları % 0 olmalıdır. 2- Sınıf I Körpe mısır, bu kalite sınıfında iyi kalite olarak pazarlanmaktadır. Körpe mısır uzunluğu 7.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="9.0 cm">9.0 cm, tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve püsküllerden iyice temizlenmiş iyi bir görünüme sahip olması ve kaliteli bir paketleme yapılması gerekmektedir. Bu kalite sınıfında; körpe mısırın rengi kararmamalı ve şekli düz olmalıdır, koçan üzerindeki döllenmemiş yumurtalık sıraları düz olmalı, koçan üzerinde sürtme, çizilme ve diğer mekanik zararlarla oluşan yüzey kusurları olmamalı, toplam koçan kusurları %5 i geçmemelidir. 3- Sınıf II Körpe mısır, bu kalite sınıfında yüksek kalite sınıfı olarak değerlendirilmemektedir. Fakat kalite için gerekli olan minimum özellikleri taşıması gerekir. Körpe mısırlar tabanı düz kesilmiş, koçan yaprağı, sapı ve püsküllerden temizlenmiş ve iyi bir paketleme yapılması gerekmektedir Körpe mısır uzunluğu 4.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="9.0 cm">9.0 cm, koçanlar şekli düz ve kendine has renge sahip olmalı, düzensiz ve gelişmemiş yumurtalıklar olamamalı, koçan üzerinde sürtme, çizilme ve diğer mekanik zararlar olmamalı, toplam koçan kusurları %10 u geçmemelidir.

7 Bütün körpe mısır sınıflarında koçan hacmi 1.0-<st1:metricconverter w:st="on" ProductID="2.5 cm">2.5 cm arasında olmalıdır. Pişirme Körpe mısır, genellikle çiğ olarak tüketilmektedir. Ancak pişirilerek te tüketilmektedir. Körpe mısır hasat edildikten sonra pişirilmeden öce yıkanmalı ve yumuşamaması için %5 lik alum içerisinde dakika bekletilmesi önerilmektedir. Daha sonra %0.2 lik sitrik asit karıştırılmış su içerisinde C de 10 dakika pişirilir. Pişirildikten sonra mısırlar musluk suyu soğukluğunda bir su dolu kap içerisinde soğuyuncaya kadar bekletilir. Daha sonra servis yapılır (Anonim, 2014a). Ancak aile tüketimine yönelik olarak pişirmede alum ve sitrik asit kullanmadan da pişirilerek tüketilebilir. Niçin Körpe Mısır 1- Ülkemizde büyük marketlerde ve turistik bölgelerde her ne kadar konserve şeklinde tüketilse de taze tüketimi yoktur bu nedenle yeni bir sebze olarak üretimi yapılabilir. 2- Türkiye de son yıllarda ege bölgesinde şeker mısırı tarımı giderek yaygınlaşmaktadır, diğer mısır cinslerine göre daha fazla kardeşlenme ve bitkide birden fazla koçan oluşabilmektedir. Şeker mısırda çıkan kardeşler koparılmaktadır. Bitkide tek koçan bırakılması şeker mısırda koçan iriliğini artırmaktadır. Hem süt olum döneminde taze tüketilen koçan iriliğini artırmak için koparılan kardeşlerden hem de ana bitkide tek koçan bırakmak için koparılan koçanlardan körpe mısır üretimi gerçekleştirilebilir. 3- Bitki sıklığı artırılarak körpe koçan sayısının artırılması ile erken dönemde

8 daha yüksek ücretle satılarak yüksek gelir elde edilebilir. 4- Orta Anadolu ve geçiş bölgelerinde yılda 2 kere, Akdeniz bölgesinde ise 3 kere yetiştirilebilir. Ayrıca bu bölgelerde ara ürün olarak kolaylıkla yetiştirilebilir. Bu durum hem işgücünün hemde arazinin daha etkili kullanımını sağlamaktadır. 5- Kısa vejetasyona sahip olması nedeniyle gübreleme miktarı, sulama sayısı ve diğer girdiler daha düşük olacaktır ve bu durum üretim maliyetini düşürecektir. Sonuç olarak; ülkemizde sulanabilen tarım arazilerinde ara ürün, ikinci ürün ve birçok sebze ile birlikte ekim imkanları kullanılarak, diğer bitkilerin ekim alanlarını fazla etkilemeden körpe mısır üretimi kolaylıkla yapılabilir. Gelişmiş ülkelerde körpe mısırın kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır, bu ülkeler ihtiyaçlarını Uzakdoğu ülkelerinden özellikle Tayland dan karşılamaktadırlar. Ülkemizde henüz çok az bilinmekle birlikte bu ürünün tanınması ve üretilmesi ile daha yakın olan Avrupa ülkelerine ihraç edilerek yüksek ekonomik gelir elde dilebilir. Yararlanılan Kaynaklar m, m, 2014a. Baby Corn Production, Processing and Marketing in Thailand. Report Submitted to Field Fresh Foods Pvt. Ltd., <st1:place w:st="on"><st1:city w:st="on">gurgaon, <st1:countryregion w:st="on">india</st1:country-region>. -thailand (Erişim tarihi: 11 Haziran 2014). m, 2014b. Baby Corn.

9 (Erişim tarihi: 9 Haziran 2014) m, 2014c. Thai Agricultural Standard (TAS ) in Baby Corn. ( Erişim tarihi: 10 Haziran 2014)., S., Kawatra, A., Nutritional Evaluation of Baby Corn (Zea mays L.). Nutrition & Science, 43 (1): ur A., Saadi, H., 1990, Prolific Maize Hybrids for Baby Corn. J. of Horiculture Science ur, A., Schaffer, A., Size and Carbohydrate Content of Ears of Baby Corn in Relat Endosperm Type. American Soc. Horiculture Science, 118(1): ol, M., Tatlı Mısır Üretimi. Hasat Dergisi. Yıl 4, Sayı: 46, Mart t, W.C Whole Ear Baby Corn, A New Way to Eat Corn. Proc. Northeast Corn Improv Conf., 40: ok, Y., Mısır Üretmi ve Kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayın Evi, 445s, İstanbul. eb, S., Rather, A.G., Sheikh, F.A., Ahanger, M.A., Teli, N.A., Baby Corn (Zea mays L. Means of Crop Diversification under Temperate Conditions of Kashmir. Maize Genetics Cooperation Newsletter Vol. 85. anarayana, E., Business Line and the India. Informatin January