İSLAM VE MEDYA ARAŞTIRMALARI YAZILI BASINDA RAMAZAN REKLAMLARI GİRİŞ

Transkript

1 YAZILI BASINDA RAMAZAN REKLAMLARI GİRİŞ Ramazan ayı, medyanın İslam a olan ilgisinin arttığı dönemlerin başında gelmektedir. Öteden beri televizyon ve radyolarda Ramazan programlarının, gazete ve internet sitelerinde de Ramazan sayfalarının hazırlandığı bilinmektedir. Ramazan a özgü bu ilgiyi yazılı basındaki reklamlarda da görmek mümkündür. Ayrıca reklam harcamalarının Ramazan ayında normal zamanlara göre daha fazla yapıldığı da bilinen bir gerçektir. bu gerçeklerden yola çıkarak Ramazan ayının ilk yirmi gününde yazılı basında yer alan reklamlarda, Ramazan temasının hangi sektörlerde daha sık kullanıldığını, hangi simge ve görsellerin tercih edildiğini tespit etmek amacıyla Yazılı Basında Ramazan Reklamları başlıklı bir inceleme gerçekleştirdi. İncelemeye 16 Haziran 2015 tarihinden itibaren tirajı en yüksek beş gazete (Habertürk, Hürriyet, Sabah, Sözcü ve Zaman) dahil edildi. Söz konusu gazetelerin tirajının yanı sıra yayın politikaları ve okuyucu kitleleri de göz önünde bulunduruldu. Araştırmada, sadece içeriğinde Ramazan ve/veya Bayram kelimesi geçen reklamlar incelendi. Dinsel öğelerin hangi sektörler tarafından kullanıldığını tespit etmek amacıyla diğer reklamlar çalışmaya dahil edilmedi. Araştırma kapsamında 16 Haziran-07 Temmuz tarihleri arasında söz konusu gazetelerin tüm sayfaları değerlendirilirken ekler (Ramazan, Cuma, magazin, Ankara vb.) araştırma kapsamının dışında tutuldu. Yapılan inceleme sonucunda içeriğinde Ramazan ve/veya Bayram kelimesi geçen reklamlar; gazetelere, sektörlere ve kullanılan simgelere göre özetlenerek ilgililerin dikkatine sunuldu. 1

2 1. GAZETELERE GÖRE DAĞILIM Ramazan temalı en fazla reklam Turizm sektöründen Araştırma bulgularına göre, Ramazan temalı reklamlar en fazla Sabah gazetesinde (125) yer alırken, Hürriyet te 95, Sözcü de 55, Habertürk te 33 ve Zaman da 32 adet Ramazan/bayram temalı reklam yayınlandığı görülmüştür. Habertürk te Ramazan temalı Yardım reklamları ilk sırada Habertürk te Ramazan temalı 33 reklam yayınlanmıştır. Bunlar arasında en fazla reklam Yardım sektöründe (11) görülmüştür. Bunu sırasıyla perakende (7), finans (6), turizm (5), gıda (2), içecek (1) ve otomotiv (1) sektörleri takip etmektedir. Hürriyet te Ramazan temalı Gıda reklamları son sırada Hürriyet te ramazan temalı 95 reklam yayınlanmıştır. Bu reklamlar arasında Turizm sektörü, 42 reklamla ilk sırada gelmektedir. Bunu sırasıyla 2

3 perakende (26), yardım (17), finans (6), akaryakıt-dağıtım (2), içecek (1) ve gıda (1) sektöründeki reklamlar takip etmektedir. En fazla reklam çıkan gazete: Sabah Çalışma süresince, en fazla (125) ramazan temalı reklamın Sabah gazetesinde yayınlandığı tespit edilmiştir. Akaryakıt, elektronik, finans, gıda, içecek, iletişim, perakende, turizm gibi sektörlerde ve insani yardım konulu reklamlarda ramazan ve/veya bayram temasının kullanıldığı görülmüştür. Bunlar arasında en fazla (51) Turizm sektörüyle ilgili reklamlar yayınlanmış olup bunu sırasıyla finans (30), iletişim (19), perakende (12), yardım (8), gıda (2) ile içecek, elektronik ev eşyası ve akaryakıt dağıtım sektörlerinde birer reklam izlemektedir. Diğer gazetelerden farklı olarak, iletişim sektöründe Ramazan temalı tek reklam yine Sabah gazetesinde yer almıştır. Sözcü de Gıda sektöründe Ramazan temalı reklam bulunmuyor Çalışma döneminde Sözcü gazetesinde 55 adet ramazan temalı reklam yayınlanmıştır. Bunlar arasında 27 reklamla perakende sektörü ilk sırada gelmektedir. Bunu yardım (16), turizm (7), finans (4) ile akaryakıt-dağıtım ve içecek sektörlerinde birer reklam takip etmektedir. Sözcü de Ramazan temalı gıda reklamına rastlanmamıştır. En az reklam çıkan gazete: Zaman Çalışma süresince Zaman gazetesinde 32 adet ramazan temalı reklam yayınlanmıştır. Bunlar arasında perakende sektörüne ilişkin reklamlar 26 adetle ilk sırada gelmektedir. Bunu gıda (3) ile birer reklam olmak üzere turizm, içecek ve akaryakıt-dağıtım sektörleri takip etmektedir. Zaman da diğer gazetelerde yoğun olarak görülen finans ve yardım sektörüne ilişkin reklama rastlanmamıştır. 3

4 2. SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIM Ramazan temalı en fazla reklam Turizm sektöründen Yaptığımız incelemeye göre Ramazan teması en fazla Turizm sektörü reklamlarında kullanılmıştır. Turizm şirketlerinin Ramazan a özel turlar ve çeşitli kampanyalarından oluşan ramazan temalı reklamları yazılı basında sıkça yer almıştır. Yazılı basında Ramazan temasının en fazla Turizm (105); Perakende (98); Yardım (52); Finans (46) sektörlerinde kullanıldığı görülmüştür. Ramazan ayında televizyonlarda genellikle gıda sektörüne ilişkin reklamlar yayınlandığı bilinmektedir. Yazılı basında yaptığımız çalışmada ise Ramazan temalı gıda reklamlarının oldukça düşük sayıda olduğu görülmüştür. Ramazan/bayram temalı reklamlar arasında özellikle insani yardım kuruluşlarıyla ilgili olanlar dikkat çekmektedir. Söz konusu zaman diliminde ulusal ve uluslararası alanda yardım faaliyetleri yürüten birçok sivil toplum kuruluşunun Ramazan temalı reklam yayınladığı 4

5 görülmüştür. Sektörel bazda bakıldığında bu reklamlar 52 adete ulaşarak üçüncü sıraya yükselmiştir. Bu kuruluşlar arasında İHH, LÖSEV, BEDD (Bedensel Engellilerle Dayanışma Derneği) ve UNESCO yer almaktadır. 3. Kullanılan Simgelere Göre Dağılım Yaptığımız incelemeye göre Ramazan temalı reklamlarda kullanılan simge ve sembolleri kategorik olarak ayırmak mümkün görünmemektedir. Her firma birbirinden farklı simge ve semboller tercih etmiştir. Bununla birlikte reklamlarda genel olarak Ramazan ı anımsatan davul, davulcu, iftar topu, topçu, mahya, hilal, pide gibi simgelerin ağırlıklı olarak tercih edildiği görülmüştür. Konu açısından vurgulanması gereken önemli bir nokta bir bankanın bayram kredisi reklamında kullandığı cami görselidir. Genel olarak bakıldığında hiçbir reklamda cami gibi kutsal mekanların kullanıldığına rastlanmamıştır. İslam ın kutsal sembollerinden olan caminin, İslam da yasaklanan kredi/faiz reklamında kullanılması dikkat çekmekte, bu örnek dinsel öğelerin medyatik unsurlara dönüştürülürken gerekli hassasiyetin gösterilmediğini ortaya koymaktadır (Söz konusu reklamın görselini son sayfada bulabilirsiniz) REKLAMLARDAN BAZI ÖRNEKLER 5

6 4. Reklamlardan Bazı Örnekler: 6

7 7

8 8