Avrupa Birliği en son geçen yıl eylül ayında aldığı kararla Rusyaya yaptırımları 31 Temmuz 2017ye kadar uzatmıştı.

Transkript

1 AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ CENTER FOR EURASIAN STUDIES AB DE RUSYA YA YAPTIRIM ÇATLAĞI AB Haber (5 Şubat 2017) Rusyaya Ukrayna krizi nedeniyle Avrupa Birliği (AB) tarafından uygulanan yaptırımlar, yaptırımlardan ekonomileri zarar gören pek çok ülke tarafından eleştiriliyor. Ukraynada Rusya yanlısı milis güçler ile Ukrayna silahlı kuvvetleri arasındaki çatışmaların son dönemde yeniden tırmanması, AB ülkelerinde Rusyaya uygulanan ekonomik yaptırımların, çatışmaların sona erdirilmesi ve taraflar arasındaki Minsk Anlaşmasına uyulmasına katkı sağlamadığı ve AB ülkelerinin ekonomilerine büyük zarar verdiği eleştirilerine neden oluyor. AB ülkelerinin, Rusyaya, 2014 yılı şubat ayında Ukraynaya müdahalesi nedeniyle uygulanan yaptırımlardan ve Rusyanın karşı yaptırımlarından kaynaklanan ekonomik kaybının 100 milyar avroyu bulabileceği bildiriliyor. Rusya; ABD, AB, bazı diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerin uyguladığı yaptırımlara yanıt olarak ilk etapta ABD, AB, Norveç, Kanada ve Avustralyadan gıda alımını tamamen durdurmuştu. Yaptırımlar daha sonra pek çok konu ve alanda karşılıklı olarak ağırlaştırılmıştı. Avrupa Birliği en son geçen yıl eylül ayında aldığı kararla Rusyaya yaptırımları 31 Temmuz 2017ye kadar uzatmıştı. Yaptırımlar Rusya ekonomisini olumsuz etkilerken, ülkede 2014te yaşanan ve etkileri halen süren mali krize de ortam hazırladı. Yaptırımlar dolayısıyla Rusya ve Rus özel sektörünün dışarıdan kredi bulamaması, Merkez Bankasının döviz rezervlerinde erimeye ve rublede düşüşe neden oldu. Avusturya Ekonomik Araştırma Enstitüsünün (WIFO) Haziran 2015 tarihli raporunda, yaptırımların ABye maliyetinin 100 milyar avro civarında olacağı tahmininde bulunulurken, yaptırımlar nedeniyle ABde 2 milyon kişinin işsiz kalabileceği bildirildi. WIFO, yaptırımlardan dolayı AB ülkelerinin 2015 yılındaki doğrudan kaybının 17,6 milyar avro olduğu, bu ülkelerde 400 bin kişinin ise işsiz kaldığı bildirildi. Araştırmada yaptırımların dolaylı zararlarına ise yer verilmedi. Ancak Rusyaya uygulanan yaptırımlar ABde daha çok enerji, tarım ve havacılık gibi sektörleri etkiledi. Rusya Ekonomik Gelişme Bakanı Aleksey Likhachev 2016 yılı haziran ayında yaptığı açıklamada, Rusyanın yaptırımlar dolayısıyla 2015teki kaybının 25 milyar avro olduğunu bildirmişti. Rusya ekonomisi 2015te yüzde 3.7 küçülmüş, ABden Rusyaya ihracatta da Temmuz 2014-Haziran 2015 tarihleri arasında yüzde 36 düşüş kaydedilmişti. Petrol şirketi Exxon Mobil Şubat 2015 ayında yaptırımlar dolayısıyla 1 milyar dolar kaybettiğini duyurdu.

2 Yaptırımların 2016 yılı etkileri konusunda ise genel bir araştırma ve açıklama henüz bulunmuyor. Yaptırımların kaldırılması talepleri Son dönemde yaptırımlardan olumsuz etkilenen pek çok AB üyesi ülke tarafından yaptırımların kalkması talebi daha net bir şekilde dile getirilmeye başlarken, özellikle İngiltere, Fransa ve Almanya taraflar arasındaki Minsk Anlaşmasının tam olarak uygulanmasını yaptırımların kalkması için ön koşul olarak öne sürüyor. Kırımın Rusya tarafından ilhakı ve Ukraynada meydana gelen çatışmaların ardından taraflar, Ukraynanın Donbass bölgesinde ateşkes sağlanması için Fransa ve Almanyanın dahil olduğu Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) gözetiminde bir toplantı gerçekleştirmiş ve 5 Eylül 2014 tarihindeki Minsk Anlaşmasını imzalamışlardı. Anlaşmanın tam olarak uygulanamaması ve çatışmaların devam etmesi, Minskte 11 Şubat 2015te Ukrayna, Rusya, Fransa ve Almanya liderlerinin hazır bulunduğu toplantıda Minsk II olarak bilinen yeni bir uzlaşı paketinin benimsenmesine yol açtı. Minsk Anlaşmasının iyi bir şekilde uygulanamaması ve yaptırımların AB ve Rusyaya ekonomik açıdan büyük zarar vermesi yaptırımların etkinliğinin yeniden sorgulanmasına neden oldu. Ukraynalı yetkililer yaptırımların faydalı ve bölgedeki Rusya askeri operasyonlarının durmasına neden olduğunu öne sürse de İtalya başta olmak üzere Macaristan, Bulgaristan, Avusturya, Yunanistan, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya gibi ülkeler yaptırımlar konusuna daha eleştirel yaklaşarak, yaptırımların faydalı olmadığını savunuyor. İtalya İtalya, AB içerisinde Rusya ile siyasi, ekonomik ve ticari bakımdan diğer birlik ülkelerine nazaran çok daha yakın ilişkilere sahip olmasıyla dikkati çekiyor. Bu durumu nedeniyle İtalya, Rusyaya birlik tarafından uygulanan ambargolara uymakla birlikte, bunların çözüm olmadığını öne sürüyor. Hükümet politikası olarak Rusyaya ambargo uygulamaktansa diyalogla çözüm arayışına gidilmesi tezini sık sık dile getiren İtalya, bu hususta son olarak ABnin geçen ekim ayındaki liderler zirvesinde Halepe yönelik Rus bombardımanı dolayısıyla bu ülkeye yeni yaptırımlar uygulanmasını veto etmişti. Yeni yaptırımların beklendiği söz konusu zirveden dönemin İtalya Başbakanı Matteo Renzinin itirazları dolayısıyla AB sadece kınama kararı çıkartabilmişti. İtalyanın o zamanki Dışişleri Bakanı, şimdinin Başbakanı Paolo Gentiloni ise yaptırımlar konusundaki bir açıklamasında Yaptırımlar çatışmanın sona erdirilmesi için bir çözüm değil. ifadelerini kullanmıştı. İtalyada iktidarın Rusyaya yönelik ambargoya karşı çıkma tavrını muhalefet partileri de destekliyor. Zira İtalyan muhalefet partilerinin de Rusya ile sıkı ilişkiler içinde olduğu görülüyor. Özellikle, eski başbakanlardan ve Forza Italia Partisi lideri Silvio Berlusconinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile dost olması ve sık sık görüşmeleri, aynı şekilde bir diğer sağ parti Kuzey Birliği Partisi lideri Matteo Salvininin de Rusyada sık sık temaslarda bulunması buna örnek gösteriliyor. Macaristan Macaristan da Rusyaya uygulanan yaptırımlara muhalefet eden ülkelerden. Macaristan Başbakanı

3 Viktor Orban 23 Ocakta Budapeştede katıldığı bir konferansta yaptığı konuşmada, Rusyaya uygulanan ambargonun başarısız olduğunu bu yüzden tekrar değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, Rusya, Batının izolasyon ve sistem çökertici olan düşük petrol fiyatları, yaptırımlar, özgür ve tarafsız sivil toplum kuruluşları gibi denemelerine rağmen hayatta kalmayı başardı. şeklinde konuştu. Orban, yaptırımlarla ilgili olarak ayrıca, Avrupa kendi ayağına sıktı. ifadelerini kullandı. Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, geçtiğimiz günlerde bir gazeteye verdiği röportajda, Rusyaya uygulanan yaptırımların faydadan çok zarar verdiğini, dolayısıyla Macar ekonomisinin olumsuz etkilendiğini belirterek, Rakamlara göre Macaristan üç yıl içinde ihracat alanında 6,5 milyar dolarlık kayba uğradı. Macaristanın yıllık 90 milyar dolarlık ihracatı göz önüne alınırsa bunun ciddi bir kayıp olduğu ortaya çıkıyor. dedi. Rusya ile olan ilişkilerde ABnin genelde Amerikayı takip ettiğini savunan Szijjarto, nisan ayında düzenlenecek olan AB zirvesinde ambargonun yumuşatılmasını beklediğini söyledi. Diğer taraftan, Macaristan Ulusal Meclisinde ikinci büyük parti konumundaki Jobbik de Rusyaya uygulanan ambargoyu sert bir şekilde eleştiriyor. Bulgaristan Bulgaristanın eski Başbakanı Boyko Borisov ise bir açıklamasında, Rusya yaptırımlardan etkilendi mi bilmiyorum ama Bulgaristan çok kötü bir biçimde etkilendi. dedi. Ülkede Rusya yanlısı olarak bilinen Bulgaristan Sosyalist Partisinin (BSP) desteği ile seçilen Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev ise 22 Ocakta göreve başlamadan önce, yaptığı ilk açıklamaları ile ülkenin siyasi ekseninin Rusyaya doğru kayabileceği yönünde mesajlar vermişti. Kırımın fiiliyatta Rusyanın olduğunu söyleyen Radev, Kırıma gitmek üzere kimden vize alacaksınız? sorusunu yöneltmişti. Radev, Brüksele yaptığı ilk ziyaretinde de Rusya yanlısı ve yaptırım karşıtı açıklamalar yapmıştı. Avusturya Avusturya Başbakanı Christian Kern konuya ilişkin Kurier gazetesine verdiği demeçte, Rusyaya karşı yaptırımların uzatılmasından yana olmadıklarını, Rusyanın Avrupa için önemli bir ticari ortak olduğunu belirtti. Kern, yaptırımların ne kadar faydalı olup olmadığının düşünülmesi gerektiğine dikkati çekerek, Avusturyanın Rusyaya tarihten gelen bir minnettarlığının olduğunu anımsattı. Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz ise, Der Spiegel dergisine yaptığı açıklamada, Avusturyanın AGİT dönem başkanlığı süresince, Rusya ile diyaloğun artırılması ve yaptırımların hafifletilmesi yönünde çalışacağını söyledi. Kurz, Avrupa Birliğinin yaptırımlar ile cezalandırıcı değil, daha ziyade özendirici, teşvik edici bir tutum sergilemesi gerektiğini ileri sürdü. Avusturyada aşırı sağcı partiler FPÖ ve Team Stronach, geçen aylarda parlamentoya Rusyaya uygulanan yaptırımların kaldırılması yönünde bir önerge sunmuş, ancak bu iki partinin dışındaki 4

4 parti konuya sıcak bakmamıştı. Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ise, Yunanistan Rusyaya uygulanan Batı yaptırımlarını desteklememektedir. Yaptırımlar yeni bir soğuk savaşın başlaması riskini taşıyor. dedi. Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Milos Zeman ve Slovakya Başbakanı Robert Fico ise yaptıkları açıklamalarda yaptırımların kaldırılması gerektiğini bildirdi. İngiltere, Fransa ve Almanyanın Minsk Anlaşmasına uyulması şartı İngiltere, Suriye ve Ukraynadaki durumun iyileşememesinde Rusyanın rolünün etkili olduğunu ve Rusyaya yönelik yaptırımların devam etmesinin gerekliliğini bildirirken, ancak Rusyayı köşeye itmenin doğru olmayacağını savunuyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, geçen ay İngiliz Parlamentosunun alt kanadı Avam Kamarasında düzenlenen oturumda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putinin Suriyedeki politikalarının hiçbir zaman destekçisi olmadığını dile getirerek, Rusyanın yürüttüğü siber savaşa ve Batı Balkanlarda yaptıklarına baktığınızda, iyi şeyler yapmadığı aşikar. Ancak, Rusya ile çalışabileceğimiz bazı alanlar olabileceğini anlamamız da önemli. diye konuşmuştu. Rusyaya yönelik yaptırımların devam etmesinin gerekliliğini ifade eden Johnson, Avrupadaki diğer ülkelerin ise İngiltere kadar Rusya üzerine baskı uygulamadığını savunarak, Rus devletinin, siber savaş gibi bazı kirli numaraları kullandığını biliyoruz. Ancak, Rusyayı köşeye itmenin ve şeytanlaştırmanın doğru olmayacağını düşünüyorum. Dolayısıyla hem ilişki kurmayı hem de ihtiyatı barındıran iki yönlü bir strateji uygulanmalı. ifadelerini kullanmıştı. İngiliz bakan ayrıca, bu hafta Ukraynanın doğusunda çatışmalardaki yoğunlaşmaya ilişkin olarak da, Rusyaya yönelik yaptırımlar, Minsk Anlaşmasındaki yükümlülükler yerine getirilene kadar kaldırılamaz. demişti. - Fransa Fransa da tıpkı İngiltere gibi Minsk Anlaşmasının uygulanmasını Rusyaya yaptırımların kaldırılması konusunda ilk şart olarak koşuyor. Minsk Anlaşmasının taraflarıyla sık sık telefonda görüşen François Hollande, anlaşmanın çok yavaş uygulandığını belirterek, Yaptırımların kaldırılması ancak Minsk Anlaşması tam olarak uygulandıktan sonra mümkün olabilir. demişti. Tarafları Normandiya formatı görüşmelerde zaman zaman bir araya getiren Hollande ve Almanya Başbakanı Merkel, Rus ve Ukraynalı yetkilileri sıklıkla bölgede gerilimi tırmandırmaktan kaçınmaları çağrısı yapmışlardı. Öte yandan 23 Nisanda Fransada yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi için ikinci tura kalma ihtimalleri bulunan aşırı sağcı Ulusal Cephe Partisi Lideri Marine Le Pen ve merkez sağ Cumhuriyetçiler Partisi adayı François Fillon da, Rusya yanlısı söylemleriyle biliniyor. Almanya

5 Alman Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, önceki gün düzenlenen basın toplantısında Rusyaya yönelik uygulanan yaptırımların Minsk Anlaşmasının tümüyle uygulanmasına bağlı olduğunu söyledi. Almanya Başbakanı Merkel, iki ay önce yaptığı açıklamada, Minsk Anlaşmasının uygulanması yavaş ilerlediği için Rusyaya yönelik yaptırımlar uzatılmalı. demişti. Merkelin yaptırımları uzatma yanlısı tavrına rağmen hükümetten yaptırımların kaldırılması gerektiğine yönelik açıklamalar da oldu. Hükümetin küçük ortağı Hristiyan Sosyal Birlik Partisi Genel Başkanı ve Bavyera Eyaletinin Başbakanı Horst Seehofer ise Rusyaya yönelik yaptırımların kaldırılması istiyor. Seehofer, 20. yüzyılın blok düşüncesinden vazgeçilmesini isteyerek, Rusyaya karşı yaptırımların bu yıl içinde kaldırılması ve Rusyanın da yer aldığı G8 toplantısının yeniden başlatılmasını talep etti. Almanya Ekonomi Bakanı Sigmar Gabriel ise, Ukrayna krizinin ekonomik güç gösterisi yerine diyalogla çözülmesi gerektiğini, Rusyaya uygulanan yaptırımların ağırlaştırılmasının daha tehlikeli bir duruma yol açabileceğini bildirmişti. Avrupa Parlamentosu eski başkanı ve eylülde yapılacak seçimlerde merkez soldan Merkele karşı başbakan adaylığını açıklanan Martin Schulz ise, ABD Başkanı Donald Trumpın politik kararlarının Avrupaya zarar verdiğini belirterek, Avrupa Birliğinin Rusyaya karşı yaptırımları kaldırabileceğini belirtti. Yaptırımlara Fransa ve Almanyadaki pek çok iş adamından da eleştiri geldi. Siemens gibi bazı şirketlerin ürünlerini Rusyanın ilhak ettiği Kırım üzerinden Rusyaya göndererek yaptırımları deldikleri ortaya çıktı. Dünyabülteni-Ajanslar Kaynak/Source: