MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, sorunlar, öneriler ve rekabet gücü. DÜNYADA ve TÜRKİYE DE. Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL

Transkript

1 DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, sorunlar, öneriler ve rekabet gücü Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL SEKTÖREL ETÜTLER VE ARAŞTIRMALAR YAYIN NO:

2 DÜNYADA VE TÜRKİYEʼDE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Muhittin Adıgüzel YAYIN NO: İstanbul, 2016

3 ISBN (Elektronik) İTO yayınları için ayrıntılı bilgi İleri Araştırmalar Koordinatörlüğü Dokümantasyon Birimi'nden alınabilir. ito.org.tr /itokurumsal

4 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü

5

6

7 İÇİNDEKİLER Takdim Önsöz Giriş Çalışmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi Sektörün Tanımı ve Kapsamı NACE - Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması Mobilya Sektörü Dış Ticaret Sınıflaması Dünyada Mobilya Sektörü Dünya Mobilya Üretimi Dünya Mobilya Ticareti İhracat Dünya Mobilya İthalatı Seçilmiş Ülkelerin Sektör Verileri Avrupa Bölgesi Asya Bölgesi Kanada Körfez Ülkeleri Ortadoğu Brezilya Dünya Ofis Mobilyaları Pazarı Bilgileri Dünya Mutfak Mobilyaları Pazarı Dünya Yatak Pazarı Mobilya Sektöründe E-Ticaret Türkiye de Mobilya Sektörü Türkiye de Üretim Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı İşyeri ve İstihdam Sayısı Türkiye nin Mobilya Sektöründe Dış Ticareti Mobilya Sektörünün İleri ve Geri Bağlantıları İTO Mobilya Komitesi Mobilya Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalıştayı Sonuçları Türkiye Mobilya Sektörünün Rekabet Gücünün Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Yöntemi ile Ölçülmesi Mobilya Sektörü Anketi Sonuçlar ve Öneriler Sonuçlar Öneriler Kaynakça

8 GRAFİKLER LİSTESİ Grafik 1. Dünya Mobilya Üretimi milyar dolar Grafik 2. Dünya Mobilya Üretimi milyar dolar Grafik 3. Dünya Mobilya Üretimi Grafik 4. Dünyanın En Büyük 200 Firmasının Dünya Mobilya Sektöründeki Payı Grafik 5. Dünya Mobilya İhracatı milyar dolar Grafik 6. Seçilmiş Ülkelerin Mobilya İhracatı milyar dolar Grafik 7. Dünyanın En Büyük 4 Mobilya İhracatçı Ülkesinin İhracatı Grafik 8. Çin in Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı % pay Grafik 9. Doğu Avrupa Mobilya İhracatının Değeri milyar euro Grafik 10. G. Doğu Asya nın Seçilmiş Ülkelerinin Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı Grafik 11. Dünya Mobilya İthalatı Grafik 12. En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler ABD dolar Grafik 13. ABD Mobilya İthalatında Seçilmiş Ülkelerin Payı milyon dolar Grafik 14. Japonya Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler 2002 ve 2012 yılı için Grafik 15. Güney Kore Mobilya İthalatı Grafik 16. Suudi Arabistan ın Mobilya İthalatının Menşe Ülkeleri milyon dolar Grafik 17. Kuveyt Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler ve Payları 2013 % değer Grafik 18. Afrika daki En Büyük Mobilya İthalatçısı On Ülke Grafik 19. Batı Avrupa Ev Mobilya Pazarı Menşe Bölgelere Göre Dağılımı Grafik 20. Dünya Mobilya Sektöründe Avrupa nın payı % Grafik 21. Batı Avrupa nın Mobilya İthalatının Bölgelere Göre % Dağılımı Grafik 22. Demonte Hazır Mobilya ve Toplam Mobilya Sektörleri 2006/2011 % değişim Grafik 23. Avrupa da Ülkelere Göre Dış Mekan Mobilyaları Üretimi Dağılımı Grafik 24. Avrupa da Banyo Sektörü Ürüne Göre Avrupa'da Satışlar - Değer ve Hacim Yüzde Paylar 2013 Grafik 25. Ülkelere Göre Döşemeli Mobilya İthalat / Tüketim Oranı (%) 2012 Grafik 26. Avrupa Mobilya Endüstrisinde Ortalama Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) marjı % Grafik 27. AB 27 Pazarında Mobilya Çeşitlerine Göre Tüketim 2011 Grafik 28. Almanya nın Ana Ticaret Ortakları milyon euro Grafik 29. İtalya nın Ana Ticaret Ortakları milyon euro Grafik 30. Hollanda nın İthalat / Tüketim Oranı Grafik 31. İspanya nın İhracat / Üretim Oranı Grafik 32. Avusturya İthalat / Üretim Oranı Grafik 33. Fransa nın İhracat / Üretim Oranı Grafik 34. Çin Yatak Üretiminin Çeşitlere Göre Dağılımı Grafik 35. Rusya Mobilya Pazarının Segmentlerinin Yüzde Payı Grafik 36. Kanada Mobilya İthalatı milyon ABD dolar Grafik 37. Coğrafi Bölgelere Göre Ofis Mobilyaları İhracatı % Değer

9 Grafik 38. Asya-Pasifik Ofis Mobilyaları Pazarı Tüketim Büyüklüğü milyar dolar Grafik 39. Hindistan Ofis Mobilyaları Müşteri Segmentasyonu Yüzde Değer Grafik 40. Türkiye de Ofis Binaları İçin İnşaat İzinleri Zemin Alanı (binmetrekare.) Grafik 41. Avrupa da Kullanım Amacına Göre Konut Dışı Taban Alanı Dağılımı Grafik 42. Avrupa'nın Ofis Mobilyaları İhracatında Ülkelerin Payları Grafik 43. Dünya Mutfak Mobilyaları Pazar Payları Grafik 44. Avrupa Mutfak Mobilyası Üretimi Grafik 45. Mutfak Mobilyalarındaki En Büyük Beş İthalatçı Ülke milyon dolar Grafik 46. ABD nde Mutfak Mobilyası Tüketim Trendi Yüzde Değişim Grafik 47. İngiltere nin Mutfak Mobilyası Tüketimindeki Yıllara Göre Değişim % Grafik 48. Coğrafi Bölgelere Göre Yatak Üretimi Dağılımı 2014 % Grafik 49. Çin: Genel Mobilya Tüketimi, E-Alışveriş Yeri Sayısı, E-Ticaret Mobilya Satış Büyüme Oranları 2013 ve 2010 Grafik 50. Mobilya Ürünleri Sektörünün Türkiye nin Toplam İhracatı ve İthalatı İçindeki Payı Grafik 51. Mobilya Alt Sektör Gruplarının Toplam Mobilya Üretimi İçindeki Payları Grafik 52. Türkiye nin Mobilya İhracatı Değerleri milyon dolar Grafik 53. Mobilya Sektörünün Türkiye İhracatı İçindeki % Payı Grafik 54. Türkiye nin Mobilya İthalatı Grafik 55. Mobilya Sektörünün Yılları Arasındaki Dış Ticaret Fazlası Grafik 56. Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi - (2010=100) Grafik 57. Ahşap İskeletli İçi Doldurulmuş Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 58. Plastik Maddelerden Diğer Mobilyalar Grafik 59. Tıp, Cerrahi, Dişçilikte Kullanılan Mobilya, Masa, Karyola vb. Aksam/Parçalar Grafik 60. Yazıhanelerde Kullanılan Türde Metal Mobilyalar Grafik 61. Şilte, Yorgan, Yastık, Puf, Diz-Ayak Örtüleri, Minderler vb. Grafik 62. Ahşap İskeletli İçi Doldurulmamış Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 63. Diğer Ahşap Mobilyalar Grafik 64. Diğer Maddelerden Yataklar Grafik 65. Metal İskeletli İçi Doldurulmuş Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 66. Metal İskeletli İçi Doldurulmamış Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 67. Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 68. Yatak Odalarında Kullanılan Türden Ahşap Mobilyalar Grafik 69. Oturmaya Mahsus Mobilyaların Aksam, Parçaları Grafik 70. Yüksekliği Ayarlanabilen Döner Koltuk-Sandalyeler Grafik 71. Yazıhanelerde Kullanılan Türde Ağaç Mobilyalar Grafik 72. Motorlu Taşıtlarda Kullanılan Oturmaya Mahsus Mobilyalar Grafik 73. Diğer Metal Mobilyalar Grafik 74. Yatak Haline Getirilebilen Oturma Mobilyası (Kamp ve Bahçe İçin Hariç) Grafik 75. Diğer Mobilyalara Ait Aksam, Parçalar Grafik 76. Diğer Maddelerden Diğer Mobilyalar

10 Grafik 77. Gözenekli Kauçuk/Plastikten Yataklar Grafik 78. Mutfaklarda Kullanılan Türde Ahşap Mobilyalar ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Dünyada En Büyük 200 Mobilya Üreticisinin Bölgelere Dağılımı Şekil 2. İsveç Mobilya İmalatında Yerel Birim Sayısı Şekil 3. Endonezya nın Mobilya İhracatı Yaptığı Bölgeler ve İhracat Değerleri Şekil 4. Çin Ofis Mobilyaları İhracatı Ana Pazarları Şekil 5. Coğrafi Bölgelere Göre Online Mobilya Satışlarının Toplam Satışa Oranı Şekil 6. Mobilya Ürünleri Sektörü Firmalarının Bölgesel Yoğunluk Haritası TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Dünya Mobilya Tüketicisi Ülkeler (2013) (milyar ABD dolar) Tablo 2. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo 3. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikteki mobilyalar, aksam ve parçaları Tablo Diğer Mobilyalar, Bunların Aksam ve Parçaları Tablo Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam ve Parçaları Tablo Somyalar, Yatak Takımı Eşyası ve Benzeri Eşya Tablo 8. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo 9. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı ( milyon ABD dolar) Tablo 10. AB 27 Mobilya ve Mefruşat, Halı ve Diğer Zemin Kaplamaları Ülke Fiyat Düzeyi Endeksleri (2011) AB-27= 100,0 Tablo Dönemi Dünya Yatak İhracatı Tablo 12. Türkiye Mobilya İmalatı milyon TL Tablo 13. İş Yeri Büyüklüğüne Göre Toplam İstihdam Sayısı Tablo 14. İş Yeri Büyüklüğü ve İşyerinde Çalıştırılan Sigortalı Sayısı Tablo 15. Mobilya Sektöründe İstihdam Edilenlerin Cinsiyet Durumu Tablo 16. Türkiye'de Nisan 2015 İtibariyle Mobilya Sektöründeki Brüt Ortalama Ücretler Tablo 17. Mobilya İmalatı Kapasite Kullanım Oranları Tablo 18. Türkiye nin Ürünler Bazında Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 19. Türkiye'nin Ülkelere Göre Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 20. Türkiye'nin Ülkelere Göre Mobilya İthalatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 21. Türkiye nin Ürünler Bazında Mobilya İthalatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 22. Yıllar İtibariyle Dış Ticaret Dengesi ve İhracat/İthalat Oranı (milyon ABD dolar)

11 Tablo 23. Mobilya İmalatı Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre (2010=100) İhracat-(Birim Değer) Tablo 24. İmalat Sanayi Sektörleri Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları Tablo 25. İmalat Sanayi Sektörleri Doğrudan İleri Bağlantı Katsayıları Tablo 26. İmalat Sanayi Sektörleri Toplam Geri Bağlantı Katsayıları Tablo 27. İmalat Sanayi Sektörleri Toplam İleri Bağlantı Katsayıları

12

13

14 TAKDİM Türkiye ekonomisi son 14 yılda büyük mesafeler kat etti. Sağlam finansman sistemi, güçlü maliye politikası, yeni pazarlara açılan ihracatı ve sürdürülebilir büyümesiyle Türkiye'deki pek çok sektör için yeni fırsat alanları ortaya çıktı. İşte mobilya sektörümüz de, bu ivmenin ve gelişmenin en net şekilde görüldüğü alanlardan biri oldu. Son yıllarda sektör dış ticaret fazlası vererek, istihdama ve üretim gücümüze çok önemli katkılarda bulundu. Türk mobilya sektörü 10 yıl önce dünya ihracatında 25. sırada yer alırken, bugün 2,5 milyar doları aşan ihracat hacmiyle dünyanın en büyük 11. mobilya sektörü konumunda. Şimdi ihracat potansiyellerini artırmak, yeni pazarlara yelken açmak ve markalaşmayla birlikte küresel rekabette daha yukarılara tırmanmak gerekiyor. İşte elinizdeki çalışma, bu gayenin ve azmin bir yansımasıdır. İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Ticaret Üniversitesi'nin, akademik hayatla iş dünyasını yakınlaştıran projeleri kapsamında hazırlanan "Dünyada ve Türkiye'de Mobilya Sektörü: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü" adlı çalışmamız, sektörün kapsamlı bir analizini sunuyor. Bunun yanında, dünyada ve Türkiye'deki yeni fırsatlara ve bu noktada neler yapılabileceğine de işaret ediyor. Ben bu vesileyle İstanbul Ticaret Odası 71 No'lu Meslek Komitesi Başkan ve üyelerine, anket ve çalıştay katılımıyla destek sağlayan sektör mensuplarına ve çalışmayı gerçekleştiren İstanbul Ticaret Üniversitesi Üniversite İş Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Muhittin Adıgüzel'e teşekkür ediyorum. Mobilya sektörümüzün küresel piyasalarda çok daha güçlü bir yer edinmesi temennisiyle en derin selam ve saygılarımı sunuyorum. İbrahim ÇAĞLAR İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı

15

16 ÖNSÖZ Mobilya sektörü son yıllarda sağladığı ihracat ve dış ticaret fazlası ile Türkiye ekonomisi açısından giderek önem kazanan sektörlerin başında gelmektedir. Dünyada en büyük ihracatçı ilk ülke arasında yer alan Türkiye nin bu sektörde rekabet gücü olduğu görülmektedir. İstanbul Ticaret Üniversitesi - İstanbul Ticaret Odası işbirliği ile gerçekleştirdiğimiz bu çalışmanın önemi, akademik araştırmalarımızın yanı sıra üniversite iş dünyası işbirliği kapsamında sektörün çalıştay, anket, görüş ve önerileri ile yaptığı katkılardan gelmektedir. Araştırma bağlamında ortaya çıkan sonuçların özellikle Türkiye mobilya sektörünün alt sektörlerinin irdelenmesi ve sektörün görüşlerini içermesi yönlerinden sektörün gelişimine katkıda bulunacağı değerlendirilmektedir. Çalışmamızda desteklerini esirgemeyen İstanbul Ticaret Odası Başkanı Sayın İbrahim Çağlar a, İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Nazım EKREN e, 71 No lu Mobilya Meslek Komitesi üyelerine ve emeği geçen diğer tüm İTO çalışanlarına şükran ve teşekkürlerimi iletiyorum. Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL

17 16 İSTANBUL TİCARET ODASI 1. Giriş İnsanların çalışma, oturma, dinlenme, yemek yeme, eşyalarını depolama, sergileme gibi günlük yaşama yönelik sosyal ve kültürel temel gereksinimlerini güvenli ve konforlu bir şekilde karşılamak amacıyla genelde ağaç malzemeden oluşturulmuş işlevsel, estetik görünümlü kullanım eşyalarının tümü mobilya olarak tanımlanmaktadır.1 Bireyin veya toplumun günlük yaşamının her alanında ihtiyaç duyulan ve kullanılan, insanın yaşam kalitesini yükselten, insan yaşamında çeşitli fonksiyonlara sahip olan mobilya, "kahverengi eşya" olarak ta adlandırılmakta ve "dayanıklı tüketim malları" kategorisinde yer almaktadır. Ahşap ve ahşap esaslı panellerden, metal, plastik, tekstil, deri, cam, çelik ve alüminyuma kadar birçok farklı sektörden hammadde ve malzeme temin edilerek üretilen mobilya ürünleri; koltuk, kanepe, yatak, sandalye, sehpa ve masadan; dolap, gardırop, komodin, kitaplık, ve raflara kadar serbest ya da sabit birçok ürün grubunu kapsamaktadır. Kullanım değeri ile insan yaşamında önemli bir yere sahip olan mobilya diğer taraftan ulusal ekonomide sağladığı katma değer, yarattığı istihdam, ihracat geliri gibi katkılarından dolayı önemli bir imalat sanayi sektörüdür. Bu bağlamda mobilya sektörü Türkiye ekonomisinin önemli sektörlerinden biri olup son on beş yılda hızlı bir büyüme trendi yakalamıştır. Türk mobilya sektörünce yurtiçi ve uluslararası pazarlar için, panel mobilya, masif mobilya, kanepe, oturma grubu, tablalı mobilya (mutfak, banyo, ofis yatak odası), bahçe mobilyaları, mobilya aksam ve parçaları, taşıt mobilyaları, hastane mobilyaları, otel mobilyaları, aksesuarlar gibi geniş yelpazede üretim yapılmaktadır. Mobilya üretiminde, bir çok hammadde ve yarı mamul kullanılmakta olup bunlar içerisinde kereste, ahşap levhalar, metal profil, sünger, döşemelik kumaş ve kaplama gibi ana girdiler dışında, boya, tutkal, vernik, bağlantı gereçleri ve aksesuar elemanları da yer almaktadır. Bu çerçevede mobilya üretimi birçok yan sanayi koluyla birlikte gerçekleştirilmektedir. Türkiye mobilya sektörü çoğunluğu geleneksel yöntemlerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmelerle birlikte 1990 larda orta ve büyük ölçekli işletmelerin katılımları ile bilgi ve sermaye ağırlıklı imalat kolu olmuş ve son 10 yılda dış ticaret açığı vermeyen nadir sektörlerden birisi haline gelmiştir. Hızlı gelişim ve değişim sürecinde olan sektör, markası, kalitesi, sektördeki küçük büyük ölçekli işletmeleri, coğrafi konumu, ülkenin genel büyüme yönlü politikası, genç nüfusu, kişi başına düşen milli gelirin iyileşmesi gibi faktörler sektörün iç ve dış pazarlarda potansiyel arz etmesine neden olmaktadır.2 Türkiye de yaygın bir şekilde gerçekleştirilen mobilya imalatı emek yoğun niteliği ile istihdam açısından önemli sektörlerin başında gelmektedir. Mobilya sektöründe 2014 yılı değerlerine göre; 200 den fazla ülkeye yaklaşık 2,4 milyar dolar ihracat, 114 ülkeden ise yaklaşık 1 milyar dolar ithalat gerçekleştirilmiştir yılındaki ihracat 2,258 milyar dolar, ithalat 850 milyon dolar olmuştur. Hızlı değişim ve dönüşüm sürecinde olan sektör, 2023 yılı için 25 milyar dolar üretim ve 10 milyar dolar ihracat beklentisi ile dünyanın ilk 10, Avrupa nın ise ilk 5 büyük mobilya üreticisi arasında olmayı hedeflemektedir. Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 7,5 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Mobilya sektöründeki işletme sayısı, imalat sanayiindeki toplam 1 2 Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, Mobilya Sektör Raporu 2014 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Mobilya Ürünleri Meclisi Sektör Raporu 2012

18 17 işletme sayısının yaklaşık %10 unu oluşturmaktadır.3 Türkiye nin dış ticaret fazlası verdiği bu sektörün gelişme potansiyeli göz önüne alındığında ülke ekonomisi açısından mobilya sektörünün gelişmesinin stratejik bir önemi olduğu ortadadır. 1.1 Çalışmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi İstanbul Ticaret Odası 71 No lu Mobilya Meslek Komitesi'nin isteği ve İstanbul Ticaret Odası nın İstanbul Ticaret Üniversitesi nden Mobilya Sektör Raporu talebi çerçevesinde Üniversite ve İş Dünyası işbirliği içinde gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı; Türkiye mobilya sanayini inceleyerek ve irdeleyerek sektörün mevcut durumunu ve yapısını, karşılaşılan problemleri belirlemek ve bulguların ışığında sektörün gelişimine ve sorunlarının çözümüne katkıda bulunacak hususların tespit edilerek politika ve uygulama önerileri geliştirmektir. Çalışmamız beş aşamada, teorik araştırma ve uygulamalı alan çalışmaları ile gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada mobilya sektörünün dünyada ve Türkiye deki mevcut durumu, literatür ve ikincil kaynaklar kullanılarak irdelenmiş ve özetle ortaya konulmuştur. Bu kapsamda mobilya sektörü ile ilgili resmi ve özel yayınlardan, kitaplardan, sektör araştırma raporlarından, dergilerden ve elektronik ortamdaki kaynaklardan faydalanılmıştır. Böylece mobilya sanayinin görünümü ve sorunları literatür çerçevesinde belirlenmiştir. Uygulama kısmı iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Uygulamanın ilk, araştırma nın ikinci aşamasında İstanbul Ticaret Odası Mobilya Komitesi üyelerinin ve mobilya sektöründen kişi ve kurumların temsilcilerinin katılımı ile İstanbul Ticaret Odası nda Mobilya Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri konulu bir çalıştay düzenlenmiştir. Çalışmamızın üçüncü aşamasında çalıştay sonuçları da irdelenerek hazırlanan anket, İstanbul daki mobilya sektörü firmalarına uygulanmıştır. Çalıştay sonuçları ve anket çalışması ile ilgili bilgiler ve değerlendirmeler aşağıda bu konuları kapsayan bölümlerde yer almaktadır. Dördüncü aşama olarak, mobilya sektörünün ithalat veya ihracat değerleri 5 milyon doların üzerinde olan alt sektörlerinin yılları arasındaki uluslararası rekabet gücü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Çalışmamızın beşinci aşamasında, yaptığımız tüm çalışmaların ışığında sektörle ilgili bir değerlendirme ve sektörün gelişmesine ve rekabet gücünün artmasına katkıda bulunabilecek öneriler oluşturulmuştur. Bu araştırmanın, İstanbul Ticaret Odası Mobilya Meslek Komitesi ve sektörün diğer sivil örgütlerinin katılımı ve katkısı ile yapılmış olması, sektörle ilgili geniş bir literatürden faydalanılması, teorik çalışmanın yanısıra sektör ile doğrudan çalıştay, anket, yüzyüze görüşmeler çerçevesinde geniş bir saha çalışmasını içermesi, sektörün küresel rekabet gücünün belirlenmesi konusunda bilimsel hesaplama yöntemlerinin kullanılarak sonuçlarının ortaya konulması içerikleri gözönüne alındığında, çalışmanın mobilya sektörü ile ilgili olarak yapılan diğer çalışmalar gibi sektöre katkıda bulunacağı değerlendirilmektedir. 1.2 Sektörün Tanımı ve Kapsamı Mobilya Sınıflandırması Mobilya Tanımlaması Mobilya Sektörü farklı yönlerden çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. Aşağıda çeşitli kriterlere göre sınıflandırmalar yer almaktadır. 3 Mobilya Sektör Raporu - Çukurova Kalkınma Ajansı 2014

19 18 İSTANBUL TİCARET ODASI Mobilya Sınıflandırması Mobilya Tanımlaması Kullanıldığı yere göre; 1.İç mekan mobilyaları 2.Dış mekan mobilyaları Yer düzlemindeki konuşlandırma şekline göre; 1.Hareketli mobilyalar Üretimi için kullanılan yapım malzemesinin türüne göre; 1.Ahşap mobilyalar 2.Sabit mobilyalar 2.Metal mobilyalar 3.Plastik mobilyalar 4.Mermer (veya Taş) mobilyalar 5.Cam mobilyalar 6.Kompozit mobilyalar* Kaynak: International Furniture Congress Yrd.Doç.Dr. İlker Usta - Doç.Dr. Arif Güray *Birden çok malzemenin bütünleşik şekilde bulunduğu mobilyalar Mobilyalar kullanım yerine göre; Ev, ofis, mutfak, vb. mobilyaları olarak ta sınıflandırılmaktadır. Mobilyaların amaca ve ihtiyaca yönelik olması gerekliliğine dayanılarak kullanımlarına göre de sınıflandırılması mümkündür; Bireysel kullanıma yönelik mobilyalar: Bunlar konut içinde bireylerin kullandıkları kişisel mobilyalardır. Toplu kullanıma yönelik mobilyalar: Tüm toplumun kullanımına yönelik mobilyalardır. Kendi içinde ikiye ayrılırlar: Kentsel Mobilyalar: İç mekan mobilyaları (Bürolarda ve işyerlerinde kullanılan mobilyalardır), dış mekan mobilyaları (Dış mekanlarda topluma hizmet veren yerlerde bulunan mobilyalardır). Endüstriyel Mobilyalar: Endüstriyel mallar üreten yerlerde bu amaçla kullanılan mobilyalardır. Ayrıca, mobilyalar görevlerine, yapılarına, amacına, tarzlarına, malzemesine ve üst yüzey işlemlerine göre şu şekilde sınıflandırılabilirler:

20 19 Mobilya üniteleri yan yana, üst üste uyumlu ve bağımlı olarak geçişi sağlayarak biçimleniyorsa modüler mobilya, Biçimlendiği coğrafi bölge tarzına göre İngiliz, İtalyan, İskandinav mobilya, Laminasyon tekniğine göre yapılmışsa lamina mobilya, Birçok amaca hizmet verecek şekilde yapılmışsa fonksiyonel mobilya, Endüstri dönemi öncesi ve sonrası tarza göre üretilmişse klasik ya da modern mobilya, Montaj durumuna göre demonte ya da monteli mobilya, Mekanlara göre biçimlendirilmişse mutfak, salon, yatak odası mobilyaları, ofis mobilyaları, vb.4 Diğer taraftan mobilya sektörü, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırıldığı Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması na (NACE) göre sınıflandırıldığı gibi, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) esas alınarak ta sınıflandırılmaktadır. 1.3 NACE - Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE); işyerlerinin faaliyet alanlarına göre sınıflarının belirlendiği kodlama sistemi ve listesidir. Avrupa da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. NACE, bir hiyerarşik yapı ile başlangıç ilkeleri ve açıklayıcı notlardan oluşmaktadır: i. Alfabetik bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan birinci seviye (kısımlar), ii. İki basamaklı bir sayısal kodla tanımlanan başlıklardan oluşan ikinci seviye (bölümler), iii. Üç basamaklı bir sayısal kodla tanımlanan başlıklardan oluşan üçüncü seviye (gruplar), iv. Dört basamaklı sayısal bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan dördüncü seviye (sınıflar), v. Altı basamaklı sayısal bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan beşinci seviye (faaliyetler). NACE Rev.2 sınıflandırmasına göre mobilya sektörü 31 nolu bölümden oluşmaktadır. Aşağıda 31 nolu mobilya sektörünün dördüncü seviyeleri ve beşinci seviyeleri yer almaktadır.5 31 Mobilya imalatı 31.0 Mobilya imalatı Büro ve mağaza mobilyaları imalatı 4 5 Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, Mobilya Sektör Raporu 2014 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Mesleklerin Gruplandırılması Rehberi

21 20 İSTANBUL TİCARET ODASI Bu sınıf çeşitli yer ve değişik amaçlara göre, her tip ve her tür maddeden (taş, beton veya seramik hariç) mobilya imalatını kapsamaktadır Büro, okul, ibadethane, otel, lokanta, sinema, tiyatro vb. kapalı alanlar için mobilya imalatı Laboratuvarlar ve teknik bürolar için tezgahların ve mobilyaların imalatı Mağazalar için tezgah, banko, vitrin, raf, çekmeceli dolap vb. özel mobilya imalatı Büro mobilyalarının iskeletlerinin imalatı Laboratuar sıraları, tabureleri ve diğer laboratuar oturakları, laboratuar mobilyaları (örn. dolaplar ve masalar) imalatı Dini binalar, okullar, lokantalar için mobilya imalatı Lokantalarda kullanılan dekoratif servis arabaları (tatlı servisinde kullanılan el arabaları, üzerinde yiyecek taşınan küçük el arabaları vb.) Diğer büro ve mağaza mobilyaları imalatı Mutfak mobilyalarının imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; Mutfak mobilyalarının imalatı Yatak imalatı Yatak imalatı (yatak destekleri, kauçuk şişme yatak ve su yatağı hariç) Yatak desteklerinin imalatı (yaylı veya çelik tel ağlı ahşap veya metal iskeletler, ahşap latalı döşenmiş somya bazaları, somya, karyola, vb.) Diğer mobilyaların imalatı Mobilyaların boyanması, verniklenmesi, cilalanması vb. tamamlayıcı işlerin yapılması Sandalyelerin, koltukların vb. döşenmesi gibi tamamlayıcı işlerin yapılması (büro ve ev mobilyalarının yeniden kaplanması hariç) Dikiş makinesi, TV, bilgisayar, vb. için dolap, sehpa, vb. mobilyaların imalatı Yatak odası, yemek odası, banyo dolabı, genç ve çocuk odası takımı, gardırop, vestiyer, vb. imalatı (gömme dolap, masa, zigon, vb. dahil) Sandalye, koltuk, kanepe, çekyat, divan, vb iskeletlerinin imalatı (iskeletçiler) (plastik olanlar ile bürolarda kullanılanlar hariç) Diğer mobilyaların imalatı

22 DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ Mobilya Sektörü Dış Ticaret Sınıflaması Ülkelerin dış ticaret istatistiklerini ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını sağlamak için geliştirilmiş çeşitli sınıflamalar bulunmaktadır. Bu sınıflamalardan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP), CN sınıflamasına bağlı kalınarak geliştirilen ulusal düzeyde dış ticaret ürün sınıflaması olup; CN sınıflamasına 4 basamak eklenerek ulusal düzeyde 12 basamaklı GTİP ürün sınıflaması geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Tüm dünyada 4, 6 ve 12 haneli kodlardan oluşan Armonize Sistem, uluslararası ticaret istatistikleri ve ülkelerin gümrük tarifeleri için evrensel bir temel teşkil etmektedir. Resmi adı Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmaktadır. Gümrüklerde ürünler bu kodlar üzerinden kayıt altına alınmakta, ticarete konu olan eşyalar bu kodlar üzerinden işlem görmektedir. Armonize Sistem, ürünler için evrensel bir ticaret dili, ürün kodlaması ve uluslararası ticaret için vazgeçilmez bir araçtır. Armonize Sistem kodunun, ürünlerin gümrük işlemlerindeki kimlik numarası olduğu da söylenebilir. GTİP ise Armonize Sitemi esas alan ve ilk altı (6) hanesi Armonize Sistemle aynı olan Türk Tarife Cetvelindeki 12 haneli koda verilen isimdir. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) esas alınarak oluşturulan mobilya ürün tanımları aşağıda verilmektedir. GTIP Kodu GTIP Altılı Adı 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar Yüksekliği ayarlanabilen oturmaya mahsus döner koltuk ve sandalyeler Yatak haline getirilebilen oturmaya mahsus mobilyalar (kamp ve bahçede kullanılanlar hariç) Hint kamışı/bambudan oturmaya mahsus mobilyalar Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar Oturmaya mahsus diğer mobilyalar Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçalar

23 22 İSTANBUL TİCARET ODASI 9402 Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları Tıp, cerrahi, dişçilikte kullanılan mobilya, masa, karyola vb. aksam/parçalar 9403 Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları Bürolarda kullanılan türde metal mobilyalar Diğer metal mobilyalar Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar Diğer ahşap mobilyalar Plastik maddelerden diğer mobilyalar Hint kamışı/bambudan diğer mobilyalar Diğer maddelerden diğer mobilyalar Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 9404 Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya Somyalar Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar Diğer maddelerden yataklar Dünya mobilya ticaretinde mobilya, diğer tüm ürünler gibi bu temel sınıflandırmalara göre tanımlanmaktadır. Ancak, detaylı veriler için Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) kısaca Armonize Sistem kullanılırken geniş anlamda ise Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP), toplulaştırılmış veriler için ise Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (SITC Rev.3, Standart International Trade Classification) kullanılmaktadır. Mobilya, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve bölümlerde sınıflandırılmıştır. SITC 1950 yılında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış bir uluslararası mal tasnif sistemidir. Mobilyanın SITC-Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırılması aşağıda verilmektedir. Mobilya, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve bölümlerde sınıflandırılmıştır. Mobilyanın SITC - Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırılması aşağıda verilmektedir. ISIC - Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması Oturmaya mahsus mobilyalar (yatak haline getirilebilen türden olsun olmasın), bunların aksam ve parçaları Yatak takımı eşyası ve benzeri eşya

24 Metalden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) Ahşap mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) Diğer maddelerden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.8, 821.3, ve grubundaki mobilyaların aksam ve parçaları Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 2. Dünyada Mobilya Sektörü Dünyada ticaret ve yatırım engellerinin küresel olarak azaltılması ve teknolojik yenilikler ile mobilya sektöründe son yıllarda hızlı bir küreselleşme yaşanmıştır. Bu, özellikle son derece rekabetçi bir ortamda maliyetleri azaltmak isteyen büyük üreticiler ve perakendeciler tarafından kurulan küresel üretim ağlarının sonucudur. Sektörün büyük kısmı, emek yoğun, düşük ücretli ve düşük teknolojili; "alıcı güdümlü" olarak tanımlanabilir. Mobilya sektörünün emek ve kaynak yoğun olması, sektörde gelişmekte olan ülkelere ve firmalarına küresel ekonomiye katılımlarını sağlamak için önemli fırsatlar vermektedir. Dünya mobilya üretimi 2005 yılında yaklaşık 300 milyar ABD dolar olmuştur. Mobilya sektörü 2014 için yıllık yaklaşık 450 milyar dolarlık üretim ile dünyada önemli ekonomik sektörlerin arasında yer almaktadır.6 Grafik 1 de yılları arasındaki dünya mobilya üretimi miktarları yer almaktadır. Grafik 1. Dünya Mobilya Üretimi Milyar ABD Dolar Kaynak: The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano 6 CSIL World Furniture Outlook Raporları

25 24 İSTANBUL TİCARET ODASI Dünyada sektörün üretiminin yaklaşık 170 milyar dolarlık kısmı ihraç edilmektedir. Mobilya gibi lojistik maliyeti yüksek bir ürün göz önüne alındığında, bu dış ticaret miktarının önemli bir miktarı ifade ettiği rahatlıkla görülebilmektedir. Centre for Industrial Studies (CSIL) tarafından yapılan bir tahmine göre dünyada mobilya sektöründeki küresel tüketim miktarının yıllık %3 ile %4 arasında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Yine CSIL, sektörün 2015 yılında %4,4 büyüyeceğini değerlendirmektedir. Bu büyümenin gelişmekte olan ülkelerde 2015 yılında %6,1; gelişmiş ülkelerde de %2,6 olacağı tahmin edilmektedir yılında küresel mobilya pazarının 1 trilyon ABD dolarını geçeceği tahmin edilmektedir Dünya Mobilya Üretimi Dünya mobilya üretiminde ilk dört ülke Çin, ABD, İtalya ve Almanya olarak sıralanmaktadır. Düşük işgücü maliyetleri ve gelir artışı ile birlikte artan iç talep, Çin i mobilya üretim merkezi haline getirmiştir. ABD ve Almanya hammadde üreticisi konumlarından ve teknoloji kullanımının sağladığı avantajlardan yararlanırken, İtalya tasarımla öne çıkmaktadır. İhracat eğilimi yüksek ülkeler Çin, Almanya, İtalya ve Polonya dır. Bu dört ülke dünyadaki toplam ihracatın yaklaşık yarısını yapmaktadır. Polonya son yıllarda gerçekleşen yatırımlarla birlikte rekabetçi yapısını geliştirmiş ve ihracatta söz sahibi olmuştur. En büyük ithalatçı ülkeler ise ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere dir. ABD, üretimde ikinci büyük ülke olmasına rağmen, iç talebi karşılayamamakta ve ithalatçı ülkeler arasında ilk sırada yer almaktadır.8 Dünya mobilya üretimi, dünyadaki gelir ve refah artışına paralel olarak artmaktadır. Dünya mobilya üretimi, 2014 yılında 450 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. Bu değerin 280 milyar doları üretim yapılan ülkelerde tüketilmekte, kalan 170 milyar dolar ise uluslararası ticarete konu olmaktadır li yılların başından itibaren mobilya sektöründe dünya genelinde yaratılan katma değerin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığı görülmektedir. 9 Sektörün emek yoğun olması nedeniyle düşük işgücü maliyetleri ve gelir artışı ile birlikte artan iç talep, Çin in mobilya üretimindeki payını artırmıştır. Üretim hacmi dışında makine üretim yetkinliğini de İtalyan yatırımcıların etkisiyle geliştiren Çin, dünyanın mobilya üretim merkezi haline gelmiş ve ihracat yapan ülkeler içinde Almanya ve İtalya yı geride bırakmıştır.10 Grafik 2 de yılları arasındaki dünya mobilya üretiminin gelişimi ile bu üretimin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki dağılımı yer almaktadır. Bu dönemde dünya mobilya üretiminde gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızı %18 olurken gelişmiş ülkelerin büyüme hızı %1 olarak gerçekleşmiştir World Furniture Outlook 2013 Mobilya Sektör Raporu - Çukurova Kalkınma Ajansı 2014 UNIDO. (2013). World Manufacturing Production, Statistics for Quarter IV, 2013, s.13 Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mobilya Sektörü Raporu (2013/1) CSIL World Furniture Outlook 2013

26 25 Grafik 2. Dünya Mobilya Üretimi Milyar ABD Dolar % % GELİŞMİŞ EKONOMİLER GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLER Kaynak: CSIL, 2013 Dünya mobilya üretiminde öne çıkan ülkelerin payları Grafik 3 te verilmiştir. Grafik 3 te de görüldüğü gibi dünya mobilya sektöründe üretim anlamında Çin başı çekmekte ve son beş yıllık süre zarfında sektöre çeşitli açılardan yön vermektedir. Bütün dünyada üretilen mobilyanın dörtte biri tek başına Çin de üretilmektedir. Çin in ardından sırasıyla ABD (%15), İtalya (%8) ve Almanya (%7) gelmektedir. Üretim anlamında Türkiye %1 lik bir orana sahiptir ve potansiyel olarak bu oranın üzerine çıkma eğilimdedir. Dünya mobilya üretiminde ilk dört ülke olan Çin, ABD, İtalya ve Almanya nın sektördeki payı %55 tir. Geriye kalan ülkeler ise mobilya üretiminin %45 lik kısmını paylaşmaktadır. Diğer büyük üreticiler olan Japonya, Fransa, Kanada, Birleşik Krallık ve Polonya yüzde 3 er paya sahiptir. Türkiye yaklaşık yüzde 1 pay ile Brezilya ve Vietnam dan sonra gelmektedir. Diğer gelişmiş ülkeler yüzde 16, diğer gelişmekte olan ülkeler ise yüzde 10 luk paya sahiptir. Çin, Polonya ve Vietnam ihracat ağırlıklı üretim ve tasarımları ile hızlı gelişim gösteren ülkeler olarak öne çıkmaktadır Onuncu Kalkınma Planı ( ) Mobilya Çalışma Grubu Raporu, Ankara, 2014

27 26 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 3. Dünya Mobilya Üretimi D ER ÜLKELER %29 Ç N %25 POLONYA%3 TÜRK YE %1 KANADA %3 JAPONYA %3 ABD%15 FRANSA %3 B RLE K KIRALLIKLAR %3 ALMANYA%7 TALYA%8 Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mobilya Sektörü Raporu (2013/1) İhracat rakamlarını incelediğimizde Çin, %35,3 lük oranla ilk sırada olup, onu sırasıyla Almanya (%7,6), İtalya (%6,8), Polonya (%5,7), ABD (%4,8) ve Meksika nın (%3,9) takip etmektedir. Ülkemiz, 2014 yılı itibariyle %1,4 lük pay ile ihracat yapan ülkeler arasında 11. sırada yer almaktadır. Dünya mobilya ithalatı oranlarına baktığımızda, ithalat gerçekleştiren 230 u aşkın ülkeden, ilk beş ülke ithalatın nerdeyse yarısını gerçekleştirmiştir. İthalat konusunda ilk sıradaki ülke %26,1 lik oranla ABD olmuştur. ABD yi takip eden Almanya (%8,7), Fransa (%5), İngiltere (%4,9), Japonya (%4,3) ve Kanada (%4,2) mobilya ithal eden en büyük ülkeler arasında yer almaktadırlar. Türkiye, dünya mobilya ithalatında 26. sırada yer almakta ve dünyada %0,6 lık ithalat payına sahip bulunmaktadır.13 Şekil 1 de, mobilya üretiminde dünyanın en büyük 200 firmasının hangi bölgelerde yer aldığı görülmektedir. Bu 200 firmanın 126 sı Amerika ve Batı Avrupa da yer alırken 50 si Asya da yer almaktadır. Orta Avrupa, Rusya ve Türkiye de 19, Afrika ve diğer bölgelerde 5 büyük firma yer almaktadır. Diğer taraftan dünyadaki önemli mobilya fuarları, sektörde önemli bir yere sahiptir. Mobilya ve ilgili ürünlere ilişkin dünyadaki 66 önemli fuar arasında İtalya 10 fuara ev sahipliği yaparak birinci sırada gelmektedir. İtalya yı 9 fuarla Almanya ve 8 fuarla Çin izlemektedir. İtalya ve Fransa da gerçekleştirilen fuarlar tasarım ve dekorasyonla ilgili alanlarda ön plana çıkarken, Almanya ve Çin de yer alan fuarlar mobilya teknolojileri alanında göze çarpmaktadır. 66 fuar arasında İstanbul da kendisine dört fuarla yer bulmaktadır Mobilya Sektörü Araştırma Raporu Çukurova Kalkınma Ajansı Nisan 2014 CSIL World Furniture Outlook

28 27 Şekil 1. Dünyada En Büyük 200 Mobilya Üreticisinin Bölgelere Dağılımı Kaynak: Top 200 Furniture Manufacturers Worldwide: Performance and Strategies, June 2013, VIII Ed., CSIL Milano Grafik 4 te görüldüğü gibi dünyanın en büyük 200 firmasının dünya mobilya üretimindeki payı yüzde 19 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum mobilya sektöründe rekabet yoğunluğunun yüksekliğini ve bir çok sektördeki oligopol piyasasının mevcut olmadığını göstermektedir. Grafik 4. Dünyanın En Büyük 200 Firmasının Dünya Mobilya Sektöründeki Payı EN BÜYÜK 200 MOBİLYA İMALATÇISI %19 DİĞER MOBİLYA İMALATÇILARI %81 Kaynak: Top 200 Furniture Manufacturers Worldwide: Performance and Strategies, June 2013, VIII Ed., CSIL, Milano

29 28 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 1 de 2013 yılında seçilmiş bazı ülkelerin mobilya tüketim miktarları yer almaktadır. ABD 88,4 milyar dolar tüketim ve yüzde 20,3 pay ile birinci sırada yer alırken bu ülkeyi 75,8 milyar dolar tüketim ve yüzde 17,4 pay ile Çin takip etmektedir. Üçüncü ülke Almanya dır. 29,5 milyar dolar tüketim ile yüzde 6,8 paya sahiptir. İngiltere ve İtalya 21 er milyar dolar ve yüzde 4,8 pay ile sırasıyla dördüncü ve beşinci sırada yer almaktadır. Bu beş ülke dünya mobilya tüketiminin yaklaşık yüzde 55 ini gerçekleştirmektedir. Bu beş ülkeye Fransa, Japonya ve Kanada ilave edildiğinde bu sekiz ülkenin pazar payı yaklaşık yüzde 65 olmaktadır.15 Tablo 1. Dünya Mobilya Tüketicisi Ülkeler (2013) (Milyar ABD Dolar) Ülkeler Pay (%) Milyar Dolar ABD 20,3 88,4 Çin 17,4 75,8 Almanya 6,8 29,5 İngiltere 4,8 21,1 İtalya 4,8 21,0 Fransa 3,9 16,9 Japonya 3,8 16,6 Kanada 2,9 12,6 Brezilya 1,9 8,4 Polonya 1,5 6,4 Vietnam 1,0 4,2 Diğer Gelişmiş Ülkeler 19,0 80,0 Diğer Gelişen Ülkeler 11,9 50,5 Kaynak: CSIL World Furniture Outlooks 2013 den Nakleden İSO (2015:22) 2.2 Dünya Mobilya Ticareti Dünya mobilya ticaretindeki son yıllardaki gelişmelerin başında mobilya pazarının küreselleşmesindeki artış gelmektedir. Dünya mobilya ticaretinde, 34 milyar dolara yaklaşan mobilya dış ticaret açığı ile ABD, 66 milyar dolarlık ihracatı ile AB ve 58 milyar doları aşan mobilya dış ticaret fazlası ile Çin, sektörün önemli aktörleri olarak dünya mobilya piyasalarını yönlendirmektedirler yılında 133,8 milyar dolar olan dünya ihracatı rakamı 4 yılda %33,5 artarak 2014 yılında 179 milyar dolara ulaşmıştır İhracat Dünya mobilya ihracatı, 2002 yılında 63,9 milyar dolar iken, 2006 yılında milyar dolar, 2010 yılında milyar dolar, 2011 yılında 149 milyar dolar, 2012 yılında 159 milyar dolar, 2014 yılında bu rakam 179,9 milyar dolar olmuştur. Grafik 5 te yılları dünya mobilya ihracatı rakamları yer almaktadır CSIL World Furniture Outlooks, 2013 den nakleden İSO (2015:22) Trademap verilerinden hasaplanmıştır

30 döneminde yaklaşık olarak yıllık ortalama %10 civarında gerçekleşen büyümenin devam etmesi beklenmektedir. İhracat eğilimi yüksek ülkeler Çin, Almanya, İtalya ve Polonya dır. Bu dört ülke dünyadaki toplam ihracatın yaklaşık yarısını yapmaktadır. Dünya mobilya ihracatında Çin den sonra büyük ölçüde AB ülkeleri söz sahibidir. Birçok AB ülkesinde mobilya imalatı temel bir endüstridir ve dünyada rekabetçi bir konuma sahiptir. Almanya ve İtalya birliğin en büyük üretici ve ihracatçılarıdır. Polonya, Fransa, Danimarka, Belçika, İsveç, Danimarka, Avusturya, İngiltere ve Hollanda ise diğer önemli mobilya ihracatçısı ülkelerdir. AB mobilya endüstrisi son derece uzmanlaşmış olup, pek çok alt sektörden oluşmaktadır. Döşenmiş/kaplanmış mobilyalar ile mutfak mobilyaları en büyük iki üretim grubudur. AB ülkeleri aynı zamanda ahşap mobilya transit ticaretinde de önemli bir konuma sahiptir. Grafik 5. Dünya Mobilya İhracatı Milyar ABD Dolar DÜNYA İHRACATI, MİLYAR DOLAR 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 115,2 132,1 159,6 149,1 170,3 179,9 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, YILLAR Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap verileriyle tarafımızca oluşturulmuştur. Mobilya imalatı sanayi ihracatının toplam dünya ihracatı içindeki payı son yıllarda yüzde 0,90-0,95 arasında gerçekleşmiştir yılı itibariyle; en büyük ihracatçı ülkeler olarak Çin 61,5 milyar dolar ile birinci sırayı alırken Almanya 13 milyar dolar ile ikinci, İtalya 10,7 milyar dolar ile üçüncü, Polonya 10,2 milyar dolar ile dördüncü sırayı almıştır. En büyük ithalatçı ABD, 8,6 milyar dolar ihracat yaparak beşinci en büyük ihracatçı ülke olmuştur. Meksika 7,8 milyar dolar ihracat ile altıncı sırada yer almıştır. Türkiye milyar dolar ihracat ve ile 15. sırada yer almıştır.17 Tablo 2 de dünya ihracatının yüzde 90 ına yakınını gerçekleştiren 20 ülkenin ihracat miktarları yer almaktadır. 17 ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

31 30 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 2. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: Milyon ABD Dolar) Sıra Ülke Adı Çin Almanya İtalya Polonya ABD Meksika Vietnam * 8 Kanada Çek Cumh Hollanda İngiltere Fransa Malezya Romanya Türkiye Danimarka İspanya İsveç Belçika Avusturya * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) Trademap verileri kullanılarak tarafımızca hazırlanmıştır. Grafik 6 da 2004 ve 2013 yılları için seçilmiş bazı ülkelerin mobilya sektöründeki ihracat miktarları (milyar dolar) yer almaktadır. Çin bu dönemde ihracatını 21 milyar dolardan 60 milyar dolara çıkararak dünya mobilya ihracatının üçte birini gerçekleştirmiştir. Tablodan görüldüğü gibi Almanya, Polonya, ABD, Vietnam, Meksika, Çek Cumhuriyeti ve Türkiye ihracatlarını mutlak olarak arttırmıştır. Türkiye 2002 yılında 800 milyar dolar ihracat yaparken yüzde 175 artışla 2013 yılında 2,2 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye nin dünya mobilya ihracatındaki payı bu dönemde giderek artmış ve yüzde 0,71 den yüzde 1,31 düzeyine yükselmiştir.

32 31 Grafik 6. Seçilmiş Ülkelerin Mobilya İhracatı 2006 ve 2013 Yılı İçin Milyar ABD Dolar 70,00 60,1 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 21,0 13,0 10,00 9,8 11,6 11,6 6,26 9,7 6,1 8,1 7,6 3,4 4,7 6,7 5,8 4,0 2,0 3,1 3,3 3,0 2,3 2,4 2,1 2,4 2,1 2,4 0, ,0 2,3 0,8 2, Kaynak: İso (2015:24) Not: 2013 Dünya Toplam Mobilya İhracatı Milyar ABD Dolar. Grafik 7 de 2004 ve 2013 yılları arasında dünyada en büyük 4 ihracatçı ülkenin ihracat düzeyleri ve yıllara göre değişimi görülmektedir. Çin bu dönemde ihracatını 5 kat arttırırken, İtalya aynı düzeylerde kalmıştır. Polonya ve Almanya nın ihracatlarının arttığı görülmektedir. Grafik 7. Dünyanın En Büyük 4 Mobilya İhracatçı Ülkesinin İhracatı Kaynak: CSIL, 2014 POLONYA ALMANYA İTALYA ÇİN 0

33 32 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 3 de yılları arasında mobilya alt sektörleri itibariyle dünya mobilya ihracatı yer almaktadır yılı dünya mobilya ihracatı incelendiğinde değer itibariyle toplam ihracatın %16 sını oluşturan oturmaya mahsus mobilyaların aksam ve parçaları bölümü 28,8 milyar dolar değerindeki ihracat ile başta gelmektedir. %15 lik pay ve 27,3 milyar dolar ihracat rakamı ile diğer ahşap mobilyalar ikinci sırada ve %9 luk pay ve 16,4 milyar dolar ile Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturma mobilya üçüncü sırada yer almaktadır.18 Tablo 3. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: Milyon ABD $) GTİP No Ürün Sınıfı Dünya Mobilya Ürünleri İhracatı Diğer maddelerden diğer mobilyalar Diğer maddelerden yataklar Bambu veya rattan mobilya Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturma mobilya Plastik maddelerden diğ. mobilyalar Yatak haline getirilebilen oturma mobilyası (kamp.bahçe için hariç) Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar Diğer metal mobilyalar Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturma mobilyaları Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuk-sandalyeler Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar Oturmaya mahsus mobilyaların aksam, parçaları Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar Tıp, cerrahi, dişçilikte kullanılan mobilya, masa, karyola vb. Aks.Parç Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar Bambu ve rattan mobilya Uyku tulumları/yatakları Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Oturmaya mahsus diğer mobilyalar Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar Somyalar Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Ahşap mobilyalar Diğer yaylı v.b. maddelerden yataklar Kaynak: ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap 18 ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

34 33 10 milyar doların üstünde ihracat gerçekleştirilen kategoriler olarak; Diğer metal mobilyalar 14,5 milyar dolar Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 13,3 milyar dolar, Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar 11,6 milyar dolar ihracat gerçekleştirilmiştir. Aynı yıl Diğer maddelerden yataklarda 9,8 milyar dolar, Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalarda ise 7,4 milyar dolar ihracat yapılmıştır. Yukarıda sayılan sekiz kalem mobilya ürününün ihracatı bu üç yılda ilk sekiz sırayı teşkil etmiştir. Tablo 4, 5, 6 ve 7 de Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) 4 haneli sınıflandırmaya göre belli başlı ülkelerin arasındaki yıllara ait ihracat miktarları milyar ABD doları olarak yer almaktadır. Tablo Tıp, Cerrahi, Diş Hekimliği ve Veterinerlikteki Mobilyalar, Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2015 İhracatı World * Dünya Ticaret Örgütü * Çin A.B.D Almanya Meksika Polonya İngiltere İtalya Çek Cumh Taipei, Çin Hollanda Kanada Fransa Japonya İspanya Türkiye İsveç * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

35 34 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo Diğer Mobilyalar, Bunların Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı Dünya Dünya Ticaret Örgütü Çin 2014 İhracatı 2015 İhracatı * * İtalya Almanya Vietnam * Polonya A.B.D Kanada Malezya İsveç Danimarka Türkiye İspanya Fransa Endonezya * Litvanya İngiltere Hollanda Taipei, Çin Meksika Çek Cumh Romanya Slovakya Hindistan İsviçre Brezilya Tayland Avusturya Portekiz Belçika 2013 İhracatı * açıklanmadı Kaynak: ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

36 35 Tablo Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2015 İhracatı Dünya * Dünya Ticaret Örgütü * Çin Meksika Polonya A.B.D Almanya İtalya Çek Cumhuriyeti Vietnam * Kanada Romanya İngiltere Fransa Macaristan Güney Kore Hollanda Portekiz Japonya Türkiye Slovakya Tayland İspanya Malezya Belçika Endonezya * İsveç Danimarka * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

37 36 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo Somyalar, Yatak Takımı Eşyası ve Benzeri Eşya İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı Dünya Dünya Ticaret Örgütü İhracatı 2015 İhracatı * * Polonya Almanya Belçika Danimarka ABD İtalya Hindistan Hollanda Meksika İspanya Estonya Avusturya İsveç İngiltere Fransa Türkiye Litvanya Portekiz Vietnam * Bulgaristan Çin 2013 İhracatı * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap Grafik 8 de dünyanın en büyük mobilya ihracatçısı olan Çin in ihracatında ilk beş sıradaki ülke olan ABD, Japonya, İngiltere, Almanya ve Avustralya nın, Çin in ihracatı içindeki payları yer almaktadır. ABD, Çin in mobilya ihracatında en önemli paya sahip ülkedir. Bu beş ülke olan Çin in ihracatı içindeki payı yaklaşık yüzde 50 civarındadır China Furniture Outlook, August 2013, XIV Ed..CSIL Milano

38 37 Grafik 8. Çin in Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı % Pay ABD JAPONYA 2010 NG LTERE ALMANYA 2011 AVUSTURALYA 2012 Kaynak: China Furniture Outlook, August 2013, XIV Ed., CSIL Milano Her ülkenin farklılıkları ve özelliklerine rağmen yaklaşık şirketin üretici olarak faaliyet gösterdiği 12 Doğu Avrupa ülkesi yaklaşık 15 milyar euro ve mobilya üretim değeri ile dünya mobilya üretiminde yüzde 4, AB 27 ülkelerinin üretiminde %19 paya sahiptir. 12 Doğu Avrupa ülkesinin toplam arzının yaklaşık %50'sini gerçekleştiren, dünyanın 7. mobilya üreticisi ve 4. mobilya ihracatçısı olan Polonya, mobilya sektöründe lider uluslararası bir oyuncudur. 12 Doğu Avrupa ülkesinin toplam mobilya üretiminin %26 sı döşemeli mobilya olup en büyük alt sektördür. Toplam mobilya üretiminde ofis mobilyaları %7 ve mutfak mobilyaları %6 tutarında bir alt paya sahiptir. 20 Grafik 9 da 2002, 2008 ve 2012 yılları için Doğu Avrupa nın önemli ihracatçı ülkeleri ve ihracat miktarları yer almaktadır. Polonya 2002 yılından 2012 yılına kadar ihracatını iki kattan fazla arttırmıştır. Grafik 9. Doğu Avrupa Mobilya İhracatının Değeri Milyar Euro POLONYA ROMANYA L TVANYA 2002 MACAR STAN 2008 SLOVENYA ÇEK CUM. SLOVAKYA 2012 Kaynak: The furniture industry in Europe, Part II. Outlook for 12 Eastern countries, CSIL, Milano, October 2013, XI Ed 20 The furniture industry in Europe, Part II. Outlook for 12 Eastern countries, CSIL, Milano, October 2013, XI Ed

39 38 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 10 da Güney Doğu Asya nın mobilya sektöründe önemli yeri olan beş ülkesi Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayland ve Filipinler in ihracatlarının bölgelere göre dağılımı yer almaktadır. Grafik te görüldüğü gibi bu 5 ülkenin ihracatlarının ortalaması ABD için %35, Asya pasifik bölgesinin %29, Batı Avrupa nın %22 olmuştur. Bu 3 bölgenin payı %86 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 10. G. Doğu Asya nın Seçilmiş Ülkelerinin Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı 100% 90% 80% 70% 10% 40% 26% 20% 10% 0% 48% 45% 38% 31% 12% ENDONEZYA 7% 53% 28% 30% 9% 25% 31% 60% 50% 23% 13% MALEZYA 17% 16% 18% FİLİPİNLER 22% TAYLAND 28% VİETNAM Kaynak: The furniture industry in South East Asia. Outlook for 5 Emerging Manufacturing Countries: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thailand, Vietnam, September 2012, VIII Ed., CSIL Milano Güneydoğu Asya mobilya tedarikçileri olan Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayland ve Filipinler mobilya üretiminde hızlı büyümektedir. Bu 5 ülkede mobilya üretimindeki gelişme ihracat odaklı olmuştur. Üretiminin yaklaşık üçte ikisi menşe ülke dışına satılmaktadır. Alan için ihracat / üretim oranı kabaca %66 olup %30 civarında olan dünya ortalamasının iki katından daha fazladır. Şu anda bölgede üretilen mobilya, ABD'de toplam mobilya tüketiminin %5 ini ve Batı Avrupa'da toplam mobilya tüketiminin %2 sini karşılamaktadır. Bu pay, özellikle ABD'de olmak üzere, son on yıl içinde her yıl artmıştır Dünya Mobilya İthalatı 2014 yılında dünya mobilya ticaretinde 231 ülke ticarete dahil olmuş, dünya mobilya ihracatı 180 milyar dolara, dünya mobilya ithalatı ise 167 milyar dolara ulaşmıştır. 25 ülke ithalatın yüzde 86,1 ini gerçekleştirmiştir. İlk 5 ithalatçı ülke ABD, Almanya, Fransa, İngiltere ve Japonya dır. Küresel mobilya ticaretine baktığımızda, yüksek gelirli ülkelerin ithalat toplamının %90'ını bu beş ülke gerçekleştirmektedir resesyonundan sonra ABD ithalatının büyümesi güçlü olmuştur The furniture industry in South East Asia. Outlook for 5 emerging manufacturing countries: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thailand, Vietnam, September 2012, VIII Ed., CSIL Milano ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

40 39 Grafik 11 de yılları dünya mobilya ithalatı rakamları yer almaktadır. Grafik 11. Dünya Mobilya İthalatı DÜNYA İTHALATI, MİLYAR DOLAR 180,0 160,0 140,0 120,0 134,4 151,6 147,6 161,1 167,0 116,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, YILLAR Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap verileriyle tarafımızca oluşturulmuştur. Dünya mobilya ithalatı yıllar itibariyle artış göstermiş olup, 2002 de 68,0 milyar dolardan 2014 de 167 milyar dolara yükselmiştir. İthalatta en büyük pay, Avrupa Birliği ne aittir. Ülkeler itibariyle dünya mobilya ithalatı Tablo 8 de de yer almaktadır. Dünyanın en büyük mobilya ithalatçısı konumundaki ülke ise ABD dir.

41 40 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 8. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (Değer: Milyon ABD Dolar) Sıra Ülke Adı Ülke Payı ABD Almanya Fransa İngiltere Japonya Kanada Belçika İsviçre Rusya Avustralya Hollanda Avusturya Meksika BAE İspanya Çin S. Arabistan İtalya Hong Kong İsveç Norveç Güney Kore Çek Cumh Danimarka Polonya Türkiye Slovakya Singapur Brezilya Hindistan Not: 2014 yılı rakamları GTİP 9405 ve 9406 fasıllarını da içermektedir. Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

42 41 ABD, 2013 de 42 milyar dolar değerindeki ithalatı ile tek başına, dünya mobilya ithalatının %26 lık kısmını gerçekleştirmiştir. ABD den sonra en büyük ithalatçı ülke Almanya dır de 14 milyar dolarlık ithalatı ile toplam dünya mobilya ithalatının %8,7 lik kısmını gerçekleştirmiştir. Diğer önemli ithalatçı ülkeler ise; Fransa, İngiltere, Japonya, Kanada ve Belçika dır. Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa, Belçika ve Hollanda AB nin en büyük mobilya tüketicileridir. Grafik 12. En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler İthalat, 2006 ve 2013, Milyar ABD Dolar 45,00 42,1 40,00 36,7 35,00 30,00 25,00 20,00 14,0 15,00 2,5 3, ,6 1,1 2,9 3,5 1,7 3,1 1,6 2,8 2,3 2,7 2,0 2,6 2,1 2,6 SPANYA 3,8 AVUSTURYA 3,2 MEKS KA 6,8 AVUSTURALYA 5,4 HOLLANDA NG LTERE FRANSA ALMANYA ABD 0,00 6,9 RUSYA 5,1 SVEÇ 8,1 7,9 BELÇ KA 8,0 KANADA 7,1 5,00 JAPONYA 10,00 BAE 10, Kaynak: İSO (2015:25) Söz konusu ülkeler nüfus yapısı itibariyle dışa açık, çok fazla seyahat eden, çok kültürlü insanları ile de mobilya tüketiminde değişik kültürlerin özelliklerinden etkilenmektedir. Grafik 12 de En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler görülmektedir. Tablo 9 da yılları arasındaki 3 yılda mobilya sektörü alt kategorileri itibariyle dünya mobilya ithalatı yer almaktadır.

43 42 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 9. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı ( , Milyon ABD Dolar) GTİP No Ürün Dünya İthalatı Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Plastik maddelerden diğer mobilyalar Diğer maddelerden diğer mobilyalar Hint kamışı/bambudan oturma mobilyalar Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar Diğer maddelerden yataklar Tıp,cerrahi,dişçilikte kullanılan mobilya,masa,karyola vb.aks.parç Yazıhanelerde kullanılan metal mobilyalar Bambu ve rattan mobilya Uyku tulumları/yatakları Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Ahşap mobilyalar Diğer yaylı v.b. maddelerden yataklar Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturma mobilyaları Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar Diğer metal mobilyalar , Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuk-sandalyeler Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar Yatak haline getirilebilen oturma mobilyası (kamp.bahçe için hariç) Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar Oturmaya mahsus diğer mobilyalar Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar Somyalar Oturmaya mahsus mobilyaların aksam, parçaları Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar Kaynak: ITC - International Trade Center Trademap Amerika Birleşik Devletleri uzun yıllardır mobilya sektörünün dünya düzeyinde büyümesinde itici güç olmuştur. İthalata açık olması, 53,000 ABD dolar kişi başına GSMH ve 316 milyon nüfusu ile önemli ve büyük bir pazar, uluslararası mobilya ticaretinin güçlü bir uyarıcısı olmuştur. Grafik 13 de görüldüğü gibi en büyük ithalatçı ülke ABD ye en büyük ihracatı Çin, Vietnam, Kanada, Meksika ve İtalya yapmaktadır. ABD nin 2013 yılı ithalatı 42 milyar dolardır.

44 43 Grafik 13. ABD Mobilya İthalatında Seçilmiş Ülkelerin Payı, Milyon ABD Dolar 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0,000 ÇN V ETNAM 2010 KANADA MEKS KA 2012 TALYA 2014 Kaynak: United States Furniture Outlook, March 2015, XII Ed. CSIL Milano İkinci en büyük ithalatçı Almanya ya (2013/14 milyar dolar) en yüksek ihracatı ise sırasıyla Polonya, Çin ve Çek Cumhuriyeti, İtalya, Macaristan, Avusturya ve Romanya yapmaktadır. Üçüncü sıradaki Fransa ya (2013 yılı 8 milyar dolar) en çok ihracat gerçekleştiren ülke Çin, Almanya, İtalya ve Polonya olarak sıralanmaktadır.23 ABD nin arası ithalat büyüme hızı %9 olmuştur. Japonya mobilya ithalatını son on yılda değerini neredeyse ikiye katlamıştır. Japonya nın arası ithalatının büyüme hızı %7 olmuştur yılı ithalatı dolar olarak gerçekleşmiştir. Amerika ve Avrupa ülkelerinden yapılan ithalat çoğunlukla yüksek fiyatlı mobilya segmentinden oluşurken Asya'dan yapılan ithalatın büyük bir bölümü düşük fiyatlı mobilya ve parçalarından oluşmaktadır.24 Grafik 14 de görüldüğü gibi Japonya mobilya ithalatının %86 sını Asya ve Pasifik ülkelerinden gerçekleştirmektedir. Grafik 14. Japonya Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler, 2002 ve 2012 Yılı Için 2002 ASYA ve PASİFİK ÜLKELERİ %79 AFRİKA %1 AVRUPA % AVRUPA %9 ABD %4 ABD %5 ORTADOĞU %0 ORTADOĞU %0 ASYA ve PASİFİK ÜLKELERİ %86 Kaynak: Japan Furniture Outlook, July 2013, VII Ed. CSIL Milano AFRİKA %0 United States Furniture Outlook, March 2015, XII Ed. CSIL Milano Japan Furniture Outlook, July 2013, VII Ed. CSIL Milano

45 44 İSTANBUL TİCARET ODASI Güney Kore Mobilya ithalatı sürekli artmaktadır yılında keskin bir daralmanın ardından, mobilya ithalatı önemli ölçüde artmıştır. İlk iki tedarikçi Çin ve Vietnam dır.25 Grafik 15 te yılları arasında Güney Kore Mobilya ithalatı görülmektedir. Grafik 15. Güney Kore Mobilya İthalatı, Milyon dolar, Endeks, 2003= Mobilya İthalatı Endeks Kaynak: CSIL Grafik 16 da Suudi Arabistan ın yılları arasında mobilya ithal ettiği ülkelerden mobilya ithalatının miktarları yer almaktadır. Söz konusu dönemde Çin ve İtalya, Suudi Arabistan'a ihracatını artırmıştır. Çin, S.Arabistan ın toplam ithalatın %40'ının üzerinde pay ile ilk mobilya tedarikçisi iken İtalya, toplam ithalatın %10 unu sağlayarak ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye; Mısır, ABD ve Almanya nın ardından 5. sırada yer almaktadır.26 Grafik 16. Suudi Arabistan ın Mobilya İthalatının Menşe Ülkeleri Milyon ABD Dolar ÇİN İTALYA MISIR ABD ALMANYA 2011 TÜRKİYE 2012 MALEZYA BAE İSPANYA POLONYA 2013 Kaynak: Saudi Arabia Furniture Outlook, December 2014, VIII Ed. CSIL Milano South Korea Furniture Outlook, January 2015, IX Ed. CSIL Milano Saudi Arabia Furniture Outlook, December 2014, VIII Ed. CSIL Milano

46 45 Grafik 17 de Kuveyt in mobilya ithalatını gerçekleştirdiği ülkeler ve bu ülkelerin ithalat içindeki payları yer almaktadır. Çin 2013 yılında yaklaşık 129 milyon dolar ile toplam ithalatın yaklaşık %40'ını gerçekleştirmiştir. İtalya özellikle üst mobilya segmentinde, Avrupanın lider ihracatçı ülkesidir. İtalya, 60 milyon dolar ve %19 pay ile Kuveyt in ikinci mobilya tedarikçisi olmuştur. Üçüncü ve dördüncü tedarikçisi ABD ve Malezya dır. Diğer Avrupa ülkeleri Almanya önemli yer tutmaktadır ve Almanya beşinci sırada yer almaktadır.27 Grafik 17. Kuveyt Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler ve Payları, 2013% Değer ASYA ve PASİFİK (ÇİN) %41 AMERİKA %7 AFRİKA %2 ASYA ve PASİFİK (DİĞER) %10 AVRUPA (İTALYA) %18 AVRUPA (DİĞER) %22 Kaynak: Kuwait Furniture Outlook, 2014, VII Ed., CSIL Milano Afrika da 2013 yılında her biri 100 milyon dolardan daha fazla mobilya ithalatı olan 10 ülke şunlardır: Güney Afrika, Angola, Fas, Libya, Nijerya, Cezayir, Kenya, Mısır, Gana ve Sudan. Afrika mobilya ithalatı 2013 yılında dünya ithalatının yaklaşık %3 üne tekabül etmektedir. 28 Grafik 18. Afrika daki En Büyük Mobilya İthalatçısı 10 Ülke Kaynak: Africa Furniture Outlook, October 2014, I Ed. CSIL Milano Kuwait Furniture Outlook, December 2014, VII Ed., CSIL Milano Africa Furniture Outlook, October 2014, I Ed. CSIL Milano

47 46 İSTANBUL TİCARET ODASI Seçilmiş Ülkelerin Sektör Verileri Avrupa Bölgesi Batı Avrupa 400 milyon tüketiciye sahip bir bölge olarak mobilya satışı için büyük ve olgun bir pazardır. Batı Avrupa nın mobilya tüketimi, dünya mobilya tüketiminin %20'sinin üzerindedir. Kişi başına mobilya tüketimi dünya ortalamasından yüksektir. Batı Avrupa'da son on yıldaki eğilim, Doğu Avrupa (%4 yıllık büyüme oranı) ve Asya (%7 yıllık büyüme oranı) ülkelerinden ithalatın artmasıdır.29 Grafik 19 da Batı Avrupa ev mobilya pazarının menşe bölgelere göre dağılımı yer almaktadır. Grafik 19. Batı Avrupa Ev Mobilya Pazarının Menşe Bölgelere Göre Dağılımı, % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% ULUSAL ÜRET M 2010 ASYA-PAS F K ORTA ve DO A AVRUPA 2013 D ERLER Kaynak: Furniture Distribution In Europe, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Mobilya üretiminde Batı Avrupa, dünya mobilya üretiminde %18 pay ile küresel bağlamda önemli bir rol oynamaktadır. Batı Avrupa ülkeleri arasında, Almanya ve İtalya gibi dünya düzeyinde lider mobilya üreticileri vardır.30 Grafik 20 de dünya mobilya sektöründe çeşitli alanlarda Avrupa nın payları yer almaktadır. Grafik 20. Dünya Mobilya Sektöründe Avrupa nın Payı, % 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% MOBİLYA MALATI HRACATI 16 BATI AVRUPA ÜLKES THALATI DÜNYANIN D TÜKET M ER ÜLKELER Not: Koyu bölüm; 16 Batı Avrupa Ülkesi, Açık bölüm; Dünyanın diğer ülkeleri Kaynak: The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano Furniture distribution in Europe, July 2014, XII Ed. CSIL Milano The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano

48 47 Toplam dünya nüfusunun %8 ile Batı Avrupa, dünya mobilya tüketiminin %20'sini oluşturmaktadır. Bir bütün olarak, Batı Avrupa ülkelerinde tüketilen mobilyanın yaklaşık %50 si ithal (Batı Avrupa ülkelerinden veya dünyanın diğer bölgelerinden) edilmektedir. Asya'dan ithalat hızla büyümektedir.31 Grafik 21. Batı Avrupa nın Mobilya İthalatının Bölgelere Göre % Dağılımı, % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% YÜKSEK GEL RL ÜLKELER ORTA ve DÜ ÜK GEL RL ÜLKELER Kaynak: The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano İthalatın önemli bir payı, AB 12 ve diğer Avrupa ülkelerinden gelmektedir. Batı Avrupa'da üretilen mobilyanın yaklaşık %45 i menşe ülke dışına ihraç edilmektedir. AB mobilya ihracatının önemli bir payı diğer AB ülkelerine gitmekle birlikte dinamik yapısıyla ihracat giderek büyüyen gelişmekte olan pazarlara da yönelmektedir.32 Grafik 22. Demonte Hazır Mobilya ve Toplam Mobilya Sektörleri 2006/2011 % Değişim. 30 % 23% 23% 20 % 10 % 0% -10 % -20 % 3% 3% 11% 7% 1% -1% -4% -14% -26% -29% -30 % -22% -15% -29% -40 % DEMONTE HAZIR MOB LYA TOPLAM MOB LYA Kaynak: The European market for RTA furniture, July 2012, IV Ed. CSIL Milano The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano -22%

49 48 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 21 de Batı Avrupa nın 2002 ve 2012 yılları arasında mobilya ithalatının yüksek gelirli ülkeler ve orta ve düşük gelirli ülkelere % dağılımı görülmektedir. Bu on yıllık dönemde yüksek gelirli ülkelerin payı yüzde 70 lerden yüzde 50 lere gerilerken orta ve düşük gelirli ülkelerin payı ise yüzde 30 lardan yüzde 50 lere yükselmiştir.33 Avrupa ülkelerinde Demonte Hazır Mobilya pazarı önemli bir yer tutmakta olup Demonte Hazır Mobilya üretimi 2011 yılında milyon Avro olmuştur. Genel olarak 2006 ve 2011 yılları arasında Avrupa, Demonte Hazır Mobilya Üretiminde toplam mobilya üretimine göre daha iyi performans göstermiştir. Mobilya üretimi 2006 ve 2011 yılları arasında -13% azalırken demonte mobilya sanayi, aynı dönemde yaklaşık %4 oranında artmıştır. Grafik 22 de seçilmiş bölge ve ülkelerde mobilya sektörünün bütünü ile demonte mobilya sektöründe yılları arasındaki değişim görülmektedir döneminde demonte mobilya sektörünün sanayi yapısındaki geniş kapsamlı dönüşümler görülmüştür. Firmaların büyük çoğunluğu ya Doğu Avrupa ülkelerine üretim için taşınma veya Asya ülkelerinden tedariklerini artırmak noktasında tercihte bulunmuştur. Bunlar şirketlerin stratejik yeniden yapılanma süreci ile birlikte Avrupa'da bazı üretim tesislerinin kapatılması sonucunu doğurmuştur.34 Grafik 23. Avrupa da Ülkelere Göre Dış Mekan Mobilyaları Üretimi Dağılımı UK %15,5 AT %1,9 DE %24,9 CH %1,4 ES %5,5 NL %4,3 DK %3,0 IT %20,9 FR %18,6 BE %4,1 Not: AT Avusturya, DK Danimarka, CH İsviçre, BE Belçika, NL Hollanda FR Fransa, DE Almanya, ES Estonya, UK İngiltere, IT İtalya Kaynak: The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano Dış mekan mobilyalarında en büyük Batı Avrupa üreticileri Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere dir. Bu dört ülke bir arada Avrupa üretiminin dörtte üçünden fazlasını gerçekleştirmektedir. İtalyan üretimin büyük çoğunluğu yurt dışına satılırken Fransız ve İngiliz üreticiler iç piyasaya odaklanmıştır. Toplam mobilya sektörü ile karşılaştırıldığında ihracat eğilimi dış mekan mobilyaları segmentinde ortalama %45 ile daha yüksektir. Bu bakımdan, ABD ekonomisindeki toparlanma ve çeşitli Ortadoğu ülkelerinde yaşanan büyüme sektördeki Avrupalı oyuncular için fırsat oluşturmaktadır. Aynı zamanda, ithalata da açık olan bu segmentte, Güney Doğu Asya önemli bir ticaret ortağıdır The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano The European market for RTA furniture, July 2012, IV Ed. CSIL Milano The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano

50 yılında Avrupa'daki genel banyo ve sağlık mobilyaları pazarı yaklaşık 11 milyar Euro değerinde gerçekleşmiştir. Bu alt sektörde 2013 yılındaki üretim vitrifiye (lavabolar, bide, pisuar, küvet gibi) yaklaşık 60 milyon adet, 30 milyon WC klozeti, yaklaşık 5 milyon banyo mobilyası olmuştur. En büyük 100 üretici genel talebin yaklaşık %70 ini karşılamaktadır. Avrupa'da banyo ürünleri, öncelikle toptancılar sonra montajcılar ve / veya perakendeciler ve tüketiciler olmak üzere üç aşamalı bir değer zinciri ile dağıtılmaktadır. Banyo mobilya sektörü karlılık konusunda krizle karşı karşıyadır. Şirket ciroları yılda ortalama %3 artarken karlılık yılda %1 oranında azalmaktadır. Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) marjı ortalama %7 civarındadır.36 Grafik 24 de 2013 te Avrupa da toplam banyo sektörü ürünlerinin Avrupa'da satışları değer ve hacim yüzde paylar olarak yer almaktadır. Grafik 24. Avrupa da Banyo Sektörü. Ürüne Göre Avrupa'da Satışlar Değer ve Hacim Yüzde Paylar 2013 BANYO ELEMANLARI (MUSLUK, TIKAÇ, v.b) 2% BANYO MOB LYASI 21% SERAM K ve SIHH TES SAT 19% 3% DU AKAB N BANYO TEFR 27% 13% 6% 7% / AKSESUAR 3% 4% AKR L K BANYO TEKNES KLOZET 13% 4% 0.3% 3% ÇOK FONKS YONLU DU AKAB NLER MASAJ TEKNELER 45% 27% 0.1% 2% 0% 10% 20% HAC M YÜZDES 30% 40% 50% DE ER YÜZDES Kaynak: The European Market for Bathroom Furniture, Furnishings and Wellness, 2014 Döşemeli mobilya Avrupa tüketimi yaklaşık 39 bin koltuğa karşılık, 11,4 milyar euro ya ulaşmaktadır. Avrupa tüketimin yarısından fazlası ithalat ile karşılanmaktadır. Almanya döşemeli mobilya tüketimi açısından Avrupa nın en büyük pazarı olup bu ülkeyi İngiltere izlemektedir. En büyük 50 döşeme mobilya şirketi Avrupa arzının %43.5 kadarını gerçekleşmiştir. Döşemeli mobilya kapsamındaki ürünler olarak; Kumaş döşeme, deri döşeme, mikrofiber döşeme; geleneksel ve klasik döşemeli mobilya; modern ve çağdaş döşemeli mobilya, rahat döşemeli mobilya, geçiş döşemeli mobilya, tasarım döşemeli mobilya, ülke döşemeli mobilya; sabit döşemeli mobilya, hareket döşemeli mobilya, recliners, kumaş koltuklarına deri recliners; döşemeli oturma: sandalyeler, ahşap çerçeveli döşeme sandalyeler, metal çerçeveli döşeme koltuklar uzanmış; çekyat, kanepe, kumaş kanepeler, deri kanepeler; ev sinema oturma (tekli koltuklar / aşk koltuk / divan-tipi oturma); yüksek son döşeme, orta menzil döşeme, düşük sonunda döşeme sayılabilir.37 Grafik 25 te Avrupa ülkelerinde döşemeli mobilya ithalat / tüketim oranları yer almaktadır The European market for bathroom furniture, furnishings and wellness, July 2014, VI Ed. CSIL Milano The European market for upholstered furniture, July 2013, XX Ed. CSIL Milano

51 50 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 25. Ülkelere Göre Döşemeli Mobilya İthalat / Tüketim Oranı (%) 2012 AT DK CH NO 0% 20% 40% 60% 80% 100% BE NL FR GR EU-17 DE SE IRL ES UK FI PT IT Not: AT: Avusturya, DK: Danimarka, CH: İsviçre, NO: Norveç, BE: Belçika, NL: Hollanda, FR: Fransa, GR:Yunanistan, EU-17: AB -17, DE: Almanya, SE: İsveç, IRL: İrlanda, ES:Estonya, UK: İngiltere, FI: Finlandiya, PT: Portekiz, IT: İtalya Kaynak: The European market for upholstered furniture, July 2013, CSIL Milano Avrupa Mobilya Endüstrisinde Karlılık Oranları Büyük (mağaza başına 1 milyondan fazla euro yatırım yapılmasına ihtiyaç duyulan) amiral gemisi mağazalarına sahip Holdingler diğerlerine göre yaklaşık ortalama iki kat Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar oranına sahiptir. Grafik 26 da görüldüğü gibi büyük mağazalı üreticilerin karlılığı ortalama yüzde 11 iken diğerüreticilerin ortalama karlılığı yüzde 5,5 civarındadır.38 Avrupa da karlılık açısından "en iyi" 20 şirket arasında 8 İtalyan şirketi, 7 İskandinav şirketi ve Doğu Avrupa'dan 4 şirket bulunmaktadır.39 Grafik 27 de AB 27 pazarında mobilya çeşitlerine göre tüketim miktar ve yüzdeleri yer almaktadır. Koltuklar 12 milyar euro ve %24,8 pay ile birinci, Mutfak Mobilyaları 8,9 milyar euro ve %17,8 pay ile ikinci, Ahşap Yatak Odası Mobilyaları ise 5,9 milyar euro ve %11,8 pay ile üçüncü sırada yer almaktadır Furniture Flagship Stores, May 2014, I Ed., CSIL Milano Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL

52 51 Grafik 26. Avrupa Mobilya Endüstrisinde Ortalama Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) Marjı % BÜYÜK SATIŞ MAĞAZALARINA SAHİP HOLDİNGLER DİĞER ÜRETİCİLER Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe Nov. 2014, CSIL, Milano Grafik 27. AB 27 Pazarında Mobilya Çeşitlerine Göre Tüketim 2011 %7,7 %0,9 %0,2 %24,8 %9,9 %11,8 %3,1 %9,1 %6,7 %2,3 KOLTUKLAR MUTFAK MOB LYASI AH AP YATAK ODASI AH AP YEMEK ve OTURMA ODASI AH AP OF S MOB LYALARI D ER AH AP MOB LYALAR METAL MOB LYA MA AZALAR Ç N AH AP MOB LYA METAL BÜRO MOB LYALARI YATAK DESTEKLER PLAST K MOB LYA AH AP/METAL/PLASTİK DI I MOB LYA %5,7 %17,8 Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe Nov. 2014,CSIL

53 52 İSTANBUL TİCARET ODASI Avrupa pazarında mobilya cinsine göre tüketim değerleri Mobilya Cinsi Mobilya Tüketimi % Pay Milyon 24,8 Mutfak Mobilyası Milyon 17,8 Ahşap Yatak Odası Mobilyaları Milyon 11,8 Ahşap Yemek Ve Oturma Odası Milyon 9,9 Ahşap Ofis Mobilyaları Milyon 9,1 Diğer Ahşap Mobilyalar Milyon 7,7 Metal Mobilya Milyon 6,7 Mağazalar İçin Ahşap Mobilya Milyon 5,7 Metal Büro Mobilyaları Milyon 3,1 Yatak Destekleri Milyon 2,3 458 Milyon 0,9 95 Milyon 0,2 Koltuklar Plastik Mobilya Ahşap/Metal/Plastik Dışı Malz. Mob. Tablo 10 da AB-27 için Avrupa Birliği ortalamasına göre ülkelerin fiyat düzeylerinin karşılaştırılmasını sağlayan mobilya fiyat seviyeleri endeksi yer almaktadır. Fiyat düzeyi endeksi 100'den daha yüksek ise, ilgili ülke AB ortalaması ile karşılaştırıldığında nispeten pahalı 100'den düşük ise tersine nispeten ucuz olduğunu göstermektedir. Tablo 10. AB 27 Mobilya ve Mefruşat, Halı Ve Diğer Zemin Kaplamaları Ülke Fiyat Düzeyi Endeksleri (2011), AB-27= 100,0 Belçika Danimarka 99,2 100,1 Bulgaristan 52,7 Çek Cumh. 75,3 Almanya 94,8 Estonya 85,9 Yunanistan 101,5 İspanya 94,9 İtalya 110,6 Kıbrıs 101,7 İrlanda 98,0 Fransa 110,4 Letonya 79,3 Litvanya 70,1 Lüksemburg 107,2 Macaristan 62,6 Malta 99,2 Hollanda 101,4 Avusturya 104,4 Polonya 59,8 Portekiz 94,4 Romanya 63,9 Slovenya 88,6 Slovakya 78,4 Finlandiya 106,0 108,6 İngiltere 111,2 İsveç Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Milano

54 53 Fiyat endeksine göre en ucuz ülke olan Bulgaristan; 52,7 ve en pahalı ülke 111,2 ile İngiltere arasında önemli farklılık vardır. En pahalı ülkeler arasında AB-27 ortalamasının sırasıyla 11,2% 10,6%, 10,4% ve 8,6% üzerinde olan İngiltere, İtalya, Fransa ve İsveç bulunmaktadır. Malta ve Kıbrıs da mobilya ve dekorasyon için yüksek fiyat seviyelerine sahiptir. Bulgaristan, Polonya, Macaristan ve Romanya nın fiyat düzeyleri, AB-27 ortalamasının sırasıyla %47, % 40, %37 ve %36 altındadır. Bu yüksek fiyat düzeylerinin nedenleri olarak, ulaşım maliyetleri, coğrafi konumu, iç pazarların boyutu sayılabilir.40 Mobilya sanayi esasen ürünler üretmek için çeşitli hammaddeleri (odun ve ahşap esaslı paneller, metal, plastik, tekstil, deri, cam, vb.) kullanan bir montaj sanayidir. Son yıllarda, AB mobilya sanayi, teknik, tasarım ve moda açısından, üretim kalitesini geliştirdi. AB-27 mobilya imalatı (Bölüm 31 uyarınca NACE rev.2) sektöründe 2010 yılında yaklaşık kişi istihdam eden 1 milyondan fazla işletmeler vardır. 10'dan az işçi çalıştıran mikro işletmeler, %86 civarındadır yılında mobilya imalat sektörü 29 Milyar euro katma değer oluşturmuştur.41 Almanya Almanya, dünyada ABD'nin ardından ikinci ithalatçı ve Çin in arkasından dünyanın yine ikinci ihracatçı ülkesidir. Almanya nın mobilya ithalatının büyüme hızı arası %2, arasında %14 olmuştur yılı ithalatı dolar olarak gerçekleşmiştir. Almanya Çin ve ABD'den sonra üçüncü en büyük mobilya üreticisi ve tüketicisi olarak mobilya sektöründe dünyada önemli bir ülkedir. Almanya toplam üretiminin %50 si üzerinde bir ihracat payıyla Batı Avrupa ülkeleri arasında ihracat lideridir.42 Grafik 28 de Almanya nın 2009, 2011 ve 2013 yıllarındaki en büyük üç ithalat ve ihracat pazarı ve değerleri yer almaktadır. Grafik 28. Almanya nın Ana Ticaret Ortakları Milyon Euro İHRACAT YAPILAN ÜLKELER İTHALAT YAPILAN ÜLKELER FR CH AT PL CN CZ 2013 Not: AT: Avusturya, CH: İsviçre, FR: Fransa, PL: Polonya, CN: Çin Kaynak: Germany Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed CSIL Milano Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Germany Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed CSIL Milano

55 54 İSTANBUL TİCARET ODASI İtalya mobilya sektöründe tarihi bir liderdir. On beş yıl önce, dünya mobilya ticaretinin yaklaşık %20 si " Made in Italy" ile büyük itibara sahip olan İtalyan kökenli idi. Bu başarının arkasındaki önemli faktörler olarak tasarımında büyük yatırımlar, sanayi bölgeleri temelli dayalı bir iş modeli ve yüksek ihracat eğilimi sayılabilir. İtalya; Çin, ABD ve Almanya'dan sonra dünyanın dördüncü büyük üreticisi ve Çin ve Almanya'dan sonra mobilya ihracatında üçüncü sırada olması İtalya nın, halen mobilya sektöründe önemli bir oyuncu olduğunu göstermektedir.43 İtalya, Batı Avrupa pazarlarında, talebin yaklaşık %12 sini sağlayan İtalya ev mobilyalarında iç talebin sadece %15 ini ithal etmektedir. Kapalı bir pazardır. Son yıllarda, Çin ithalatının ağırlığı Orta ve Doğu Avrupa tedarikçilerinin lehine azalmaktadır.44 Grafik 29 da mobilya sektöründe İtalya nın ana ticaret ortakları ve ticaret değerleri yer almaktadır. Grafik 29. İtalya nın Ana Ticaret Ortakları Milyon EUR İHRACAT YAPILAN ÜLKELER İTHALAT YAPILAN ÜLKELER CN DE FR DE 2012 Not: CN Çin, DE Almanya, FR Fransa Kaynak: Italy Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano Hollanda, Batı Avrupa pazarlarında; tüketimde %4 ve ithalatta yaklaşık %6 pay ile altıncı büyük tüketici ve ithalatçısıdır. Hollanda nın bir özelliği Batı Avrupa ülkelerinden ithalat penetrasyonu en yüksek ülke olmasıdır. Hollanda mobilya sektörü dışa açık olup üretiminin yarısını ihraç ederken yurtiçi mobilya tüketiminin Italy Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano Furniture distribution in Italy, July 2014, XII Ed. CSIL Milano

56 55 Grafik 30. Hollanda nın İthalat / Tüketim Oranı % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% İTHALAT İLE KARŞILANAN (ALT BÖLÜM) ÜRETİM İLE KARŞILANAN (ÜST BÖLÜM) Kaynak: Netherlands Furniture Outlook,September 2014, XVIII Ed. CSIL Milano %70'i ithalat ile karşılanmaktadır yılından bu yana Çin, Almanya nın önüne geçerek Hollanda nın en büyük tedarikçisi olmuştur. Ancak Almanya yatak odası, mobilya, mutfak mobilya ve ofis mobilyaları gibi bazı önemli segmentlerde lider tedarikçi olmaya devam etmektedir. Hollanda dağıtım sisteminin bir özelliği bazı malların kategorileri için belirli bir biçimde bulvarların varlığıdır. Mobilya ürünleri bulvarlarına Woonboulevards denilmektedir.45 İspanya mobilya sektöründe üretimin yaklaşık üçte ikisi iç pazar, üçte biri ihracat için yapılmaktadır. İç pazarın yüzde 60 ı yurtiçi üretim ile karşılanmaktadır.46 Grafik 31 de İspanya nın ihracat / üretim oranı yer almaktadır. Grafik 31. İspanya nın İhracat / Üretim Oranı % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% HRACAT Ç N ÜRET M YURT Ç PAZAR Ç N ÜRET M Kaynak: Spain Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Furniture distribution in the Netherlands, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Spain Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano

57 56 İSTANBUL TİCARET ODASI İngiltere, Batı Avrupa pazarlarında %16 pazar payı ile ev mobilyasında ikinci büyük pazar ve Batı Avrupa ithalatının yaklaşık %14 ünü gerçekleştirerek üçüncü ithalatçı konumundadır. İngiltere nin ithalat büyüme hızı arası %3, te %15 olmuştur. İngiltere nin 2014 yılı ithalatı dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında ise, İngiliz mobilya dağıtımı; e-ticaret, mail order / kataloglar ve uzman olmayan perakendeci mağazaların varlığı alternatif kanallar olarak yüksek paya sahiptir.47 Grafik 32. Avusturya İthalat / Üretim Oranı % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% İTHALAT İLE KARŞILANAN (ALT BÖLÜM) ÜRETİM İLE KARŞILANAN (ÜST BÖLÜM) Kaynak: Austria Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Avusturya, Norveç ve İsviçre'nin ardından kişi başına mobilya harcamaları açısından dünyada üçüncü ülkedir. Avusturya'nın mobilya tüketiminin %70'i ithalat ile karşılanmaktadır. Ortalama ithalat oranı yaklaşık yüzde 50 olan Batı Avrupa ülkeleri içinde en yüksek ithalat oranına sahip ülkedir. Almanya ve İtalya birlikte Avusturya nın toplam ithalatının %64 ünü sağlamaktadır.48 İsveç in talep ve kişi başına düşen mobilya tüketimi Avrupa ortalamasından daha yüksektir. İsveç, yaklaşık %4 pazar payı ile Avrupa da yedinci büyük ülkedir. İsveç mobilya pazarı ithalata açıktır. Polonya ve Litvanya ana tedarikçileri arasında bulunmaktadır. İsveç'te inşaatçılar geleneksel mobilya satışlarında çok etkili bir rol oynamıştır. Ikea, Mio, Jysk sektördeki önde gelen oyunculardır.49 Ülke nüfusunun sınırlı boyutunu dikkate alındığında İsveç dünya düzeyinde önemli bir mobilya ihracatçısıdır. İhracatta dünyada 2012 yılında 9. pozisyonda yer almıştır. İsveç in ihracat / üretim oranı, 2002 yılında %50 iken 2012 yılında yaklaşık %65 olmuştur Furniture distribution in the United Kingdom July 2014, XII Ed. CSIL Milano Austria Furniture Outlook September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Sweden Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Sweden, July 2014, XII Ed. CSIL Milano

58 57 Şekil 2. İsveç Mobilya İmalatında Yerel Birim Sayısı < > 360 Kaynak : Sweden Furniture Outlook,September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Norveç Batı Avrupa nın ev mobilyası talebinin yaklaşık %3 ünü sağlayan onbirinci büyük tüketici ülkesidir. Norveç, kişi başına düşen mobilya harcaması açısından Batı Avrupa nın birinci ülkesidir. Norveç mobilya pazarı ithalata açıktır. Norveç'te en önemli mobilya zincirlerinden yabancı olanlar; IKEA ve Jysk, yerel olanları SKEIDAR Yaşam Grubu, Fagmøbler ve Møbelringen firmalarıdır.51 İsviçre, Batı Avrupa pazarlarında, ev mobilyası talebinin yaklaşık %4 ünü sağlayarak, sekizinci büyük ülke konumundadır. İsviçre kişi başına mobilya tüketiminde Batı Avrupa da Norveç ten sonra ikinci sıradadır. İsviçre mobilya pazarı ithalata son derece açıktır. Almanya İsviçre'nin birinci sıradaki ticaret ortağı, İtalya ikinci tedarikçisi konumundadır. İsviçre'de, mobilya satışları ağırlıklı olarak uzman kanallarda yoğunlaşmıştır.52 Polonya 2013 yılında milyar euro ile dünya mobilya ihracatında %5,7 lik pay ile dördüncü sırada yer almıştır. İthalatı 1,5 milyar dolar ile dünya mobilya ithalatı içinde %0,9 luk bir paya sahiptir. 6,4 milyar dolarlık tüketimi ile Yeni AB üyesi ülkeler arasında önde gelen mobilya tüketicisidir. Polonya döşemeli mobilyada Avrupa'nın en önemli üreticilerinden biridir (ithalatı ihracatının 30 da birinden daha düşüktür).53 Fransa, Batı Avrupa nın; mobilya talebinin %14 ünü ve ithalatının ikinci en büyük ithalatçı olarak %15'ini gerçekleştirerek Batı Avrupa nın 3. en büyük pazarı konumundadır. Fransa nın arası ithalatının büyüme hızı %-1; arasında %5 olmuştur yılı ithalatı dolar olarak gerçekleşmiştir Furniture distribution in Norway, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Switzerland, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Poland November 2008, I Ed., CSIL Milano

59 58 İSTANBUL TİCARET ODASI İtalya ve Almanya'dan sonra dünyanın en büyük sekizinci ve Avrupa'nın üçüncü mobilya üreticisi ülkesidir. Fransa mutlak anlamda önemli bir mobilya ihracatçısı olmakla birlikte Fransız mobilya endüstrisinde ihracatın üretime oranı Avrupa ortalamasından düşüktür.54 Grafik 33. Fransa nın İhracat / Üretim Oranı, % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% HRACAT Ç N ÜRET M YURT Ç PAZAR Ç N ÜRET M Kaynak: France Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Asya Bölgesi Çin Dünya mobilya üretiminin dörtte birini, dünya mobilya ihracatının yaklaşık üçte birini gerçekleştiren Çin bu sektördeki küreselleşmeden en çok fayda sağlayan ülkelerin başındadır. Çin dünya döşemeli mobilya pazarında üretim ve ihracatta dünyada ilk sırada yer almaktadır. Üretimde döneminde %20 ortalama yıllık büyüme ile 219 milyar RMB (35 milyar ABD dolar) seviyesine ulaşmıştır. Çin orta sınıfı hızla genişlemektedir ve 2020 yılında toplam nüfusun %75 ini temsil edecektir. Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun iki katına yakın bu orta sınıf döşemeli mobilya şirketleri için en cazip tüketici pazarı olacaktır.55 Çin yatak tüketimi son yedi yılda ortalama %24 büyüme ile yaklaşık 3,9 milyar ABD dolar civarında bir hacme ulaşmıştır yılında, yıllık yatak üretimi yaklaşık 13,4 milyon adede ulaşmıştır. 1,37 milyon adedi ABD ve Japonya'ya ihraç edilmiştir. Çin Avrupa dan adet yatak ithalatı gerçekleştirmiştir. Grafik 34 te üretimin yatak çeşitlerine göre dağılımı yer almaktadır Furniture distribution in France, July 2014, XII Ed. CSIL Milano ve France Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano The upholstered furniture market in China, June 2015, I Ed. CSIL Milano The mattress market in China October 2011, I Ed. CSIL Milano

60 59 Grafik 34. Çin Yatak Üretiminin Çeşitlere Göre Dağılımı YAY+LATEKS %21 YAYLI %6 LATEKS %12 KÖPÜK %10 DİĞER (PAMUK ve YÜN) %6 YAY+KÖPÜK %45 Kaynak: The upholstered furniture market in China,June 2015, I Ed. CSIL Milano Hindistan Hindistan'da mobilya tüketimi son on yılda %10 ortalama yıllık büyüme kaydederek 2013 yılında perakende fiyatlarla 15 milyar dolara ulaşmıştır. Düşük maliyetli mobilyada artan ithalat Hindistan'ın son derece yetenekli marangozluk sanayisine meydan okumaktadır. Tek markalı perakendecilikte yüzde yüz Doğrudan Yabancı Yatırıma (DYY) izin verilmesinden sonra IKEA 1,2 milyar avro tutarında yatırım görüşmeleri yapmaktadır. Bu çerçevede Hindistan mobilya şirketleri için yakın gelecekte rekabetin yoğunlaşacağı değerlendirilmektedir. Çin, İtalya ve Malezya Hindistan'a mobilya ihracatçısı ülkelerdir.57 Endonezya Günden güne güçlenen ekonomisiyle Endonezya ASEAN ülkelerinin Güneydoğu Asya grubunda büyüyen bir güç olarak belirmektedir. Dünyanın en büyük takımadası ve dördüncü en kalabalık ülkesi olan Endonezya (%75 i ahşap mobilyadan ve %20 den fazlası hintkamışı mobilyadan olmak üzere) başlıca mobilya ihracatçısı ülkelerden biridir. Endonezya 1995 ten beri istikrarlı bir şekilde ABD ye ilk on ihracatçından biri olmayı sürdürmüştür. Sektörü bir çatı altında örgütleyen birlik olan ASMINDO ya göre Endonezya nın mobilya ihracatının üçte biri Amerika'ya yapılmaktadır. Endonezya mobilya sektörünün de bireysel ahşap oymacılarının yanı sıra endüstriyel nitelikli ve düşük ücretli işçiler dahil iki milyondan fazla kişiyi istihdam eden 3,500 den fazla şirketten oluştuğu belirtiliyor. Endonezya nın mobilya ihracatı 2 milyar dolara ulaşırken en önemli ihracat pazarları ABD, Avrupa ve Asya dır (özellikle Japonya ve Çin). Diğer taraftan, Endonezyalı üreticiler Çin'den ucuz ithaller de dahil olmak üzere iç pazarlarını tehdit eden bir dizi faktörle karşı karşıyadır. Ahşap işleme sektöründeki yüzlerce ve binlerce Endonezyalı işçinin işlerini kaybedebileceği korkusuyla Çin'le yapılan Serbest Ticaret Anlaşması'nın tam olarak 57 Furniture distribution in India, February 2014, I Ed. CSIL Milano

61 60 İSTANBUL TİCARET ODASI Şekil 3. Endonezya nın Mobilya İhracatı Yapılan Bölgeler ve İhracat Değerleri < > 30 Kaynak: Indonesia Furniture Outlook, September 2012, IX Ed. CSIL Milano uygulanmasının ertelenmesi için yaptığı talebe devletten gelen cevap üreticileri memnun etmiştir. ASMINDO ya göre Çin'den yapılan ucuz mobilya ithalleri yerel üreticileri yok edebilir. Suntadan imal bir yerel bilgisayar masası yaklaşık 65 ABD doları fiyata satılırken, aynı malzemeden yapılmış Çin'den ithal edilen bir ürünün yaklaşık 45 ABD dolar fiyata satılabileceği örneğini veren Birlik, ASEAN ile Çin arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasının başlıca Endonezyalı mobilya üreticileri için büyük iş kayıplarına yol açabileceğini ifade etmektedir.58 Şekil 3 de Endonezya nın mobilya ihracatı yapılan bölgeler ve ihracat büyüklükleri yer almaktadır. Tayland Dünyada 27. mobilya ihracatçısı olarak Tayland mobilya sektörü ihracat odaklıdır. Yüzde 30 ortalama dünya ihracat / üretim oranı Tayland için yaklaşık %45 dir.59 Tayland mobilya sektörü ürün kalitesi, yenilikçi ve modern tasarımı ve malzeme kullanımındaki esnekliği ile en güçlü bölge sektörlerinden biri olmayı sürdürmektedir. Vietnam, Kamboçya, Laos ve Filipinler'le karşılaştırıldığında yol, liman, elektrik ve diğer altyapılarının kalitesi bakımından avantaja sahip olan Tayland'ın altyapı kalitesi komşularının çoğundan daha iyidir ve aradaki bu fark giderek büyümektedir. Tayland'ın rekabet stratejisi tasarımda çeşitliliğe, inceliğe ve zerafete ve Tayland'ın karakteristik özelliklerine odaklanan ürün üretim kalitesine dayanmaktadır. Uluslararası Tayland Mobilya Fuarı (TIFF) yeşil yaşayabilen ve sürdürülebilir ürünlere odaklanan bir fuar olarak bilinmektedir. Tayland mobilya endüstrisi son on yıl içinde güçlü bir büyüme kaydetmiştir. Toplam ihracat rakamının yüzde 70'inden fazlasını oluşturan ahşap ürünler Tayland'ın mobilya ihracatının temelini oluştururken, bu kategorideki ikinci en büyük ürün yüzde 10'un biraz üzerindegerçekleşen metal mobilya ihracatıdır. Ahşap mobilya üreticileri ahşap benzeri ürün Indonesia Furniture Outlook, September 2012, IX Ed. CSIL Milano Thailand Furniture Outlook, September 2012, X Ed CSIL Milano

62 61 kullanımına iyi adapte olmuştur ve bunu üretimin yüzde 60'ında ve ahşap mobilya ihracatının yüzde 80'inde kullanmaktadırlar. Tayland'da üretilen mobilyaların yarısından fazlası, bir kısmı tik ağacından, ancak çoğunluğu kauçuk olmak üzere ahşaptır. Tayland'ın ahşap mobilya sektörü bölgesel rakipleri olarak özellikle Malezya, Endonezya, Vietnam, Tayvan ve Çin'den gelen rekabetle karşı karşıyadır. Geniş çaplı mobilya üretimi için ahşap benzeri ürün kullanan ilk ülke Malezya olmuştur ve Tayland'dan biraz daha düşük olan üretim maliyetlerinden faydalanmaktadır. Çeşitli devlet kurumları ve sektör temsilcileri Tayland'ın mobilya ihracatını tanıtma ve teşvik etme hususunda aktif rol oynamaktadır. İhracat Teşvik Birimi (DEP) iç pazarda mobilya alımlarının ani bir şekilde yüzde 70 oranında düştüğü ekonomik kriz döneminde Tayland'ın mobilya ihracatçılarının tanıtım çabalarını hızlandırmıştır. DEP hâlihazırda yurtdışındaki ilgili ticaret etkinliklerine katılımı koordine etmenin yanı sıra, bir yıllık ticaret fuarı gerçekleştirmek için Tayland Mobilya Endüstrisi Birliği ile çalışmalar yürütmektedir. Tayland'da kerestelik ağaç ve okaliptüs ağacı, ahşap yongası üretmek amacıyla kütük biçiminde üretilip ve satılmaktadır.60 Vietnam Güney Doğu Asya'nın en büyük mobilya ihracatçıları arasında yer alan Vietnam dünya düzeyinde 6. büyük mobilya ihracatçısıdır yılında toplam mobilya sanayi üretiminin %80'inden fazlası ihraç edilmiştir.61 Tayvan Tayvan Mobilya Üreticileri Derneği (TFMA) tarafından yayınlanan istatistiklere göre adanın mobilya üreticilerinin %80'inden fazlası deniz aşırı ülkelere, çoğunlukla da Çin'e ve Güneydoğu Asya'ya taşınmış durumdadır. Çin'de faaliyet gösteren Tayvanlı mobilya üreticileri Tayvan'da olduklarından çok daha fazla büyümüş ve hatta bazıları dünya lideri mobilya devleri haline gelmiştir. Çin'de faaliyet gösteren yaklaşık Tayvanlı mobilya üreticisi bulunmaktadır. Bu üreticiler Çin'le dilsel ve kültürel benzerliklerinin avantajlarını kullanarak alternatif üretim kaynağı yeri olarak Çin'e odaklandılar. Son yıllarda, Vietnam da ikinci sırada yer almaktadır. Tayvanlı mobilya üreticileri mobilya endüstrisinin Vietnam ekonomisinde gelişen bir sektör haline gelmesine katkı sağlamıştır.62 Tayvan'ın geleneksel üretim endüstrileri 1970'lerin başından 1980'lerin sonuna kadar hızla büyüyerek küresel bir ün kazanmıştır. Bu dönemde zirveye ulaşan mobilya endüstrisi de bu trendin bir parçasıydı ve ihracat hacminin büyüklüğü nedeniyle adaya "Mobilya Krallığı" denmeye başlandı. Amerika Birleşik Devletleri uzun zamandır, özellikle de endüstrinin altın çağı boyunca, Tayvan'ın başlıca mobilya ihracat kapısı olmuştur. Ancak 1980'lerin başında Tayvanlı mobilya yapımcıları tüm yumurtalarını Amerikan sepetine yerleştirme riskinden kaçınmak için yalnızca A.B.D.'ye odaklanmak yerine Avrupa, Orta Doğu ve diğer bölgelerdeki pazarları keşfetmeye başladılar. Son yıllarda Tayvanlı mobilya üreticileri, daha üst sınıfa hitap ederek ve daha yüksek katma değerli ürünler üreterek gelişmekte olan uluslarda çok yaygın olan düşük fiyata satmaktan kaçınmaya teşvik edilmiştir. Tedarikçiler üst sınıf tüketicilere sunmak üzere özel tasarlanmış Vietnam Furniture Outlook, February 2014, VII Ed., CSIL Milano Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012)

63 62 İSTANBUL TİCARET ODASI yenilikçi üst sınıf ürünlerin üretimine odaklanarak tam da bunu yapmıştır. Bazıları katma değerli sanatsal mobilya üretmek için zanaatkârlar ve tasarımcılarla çalışırken bazıları da, örneğin antibakteriyel, toksik olmayan ve tutuşma geciktirici mobilyalar üretmek için nanoteknoloji kullanarak, fonksiyonelliğe vurgu yapmıştır.63 Küresel rekabetçiliklerini artırmak için birbirine benzer ürünler üreten bazı yerel mobilya üreticileri ihracat ortaklıkları kurma konusunda istekli ve Tayvan'ın merkezindeki metal ve cam mobilya üreticileri üretim ve pazarlama kaynaklarını birleştirerek rekabeti artırmak için bir araya gelmiş durumdadır. Tayvan'ın ihracat yaptığı ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık, Çin, Kanada, Avustralya, İtalya, Fransa ve Meksika gelmektedir.64 Rusya Rusya 17 milyon m2 üzerinde yaşayan 140 milyonluk nüfusu ile CSIL'a göre dünyanın 12. büyük mobilya pazarı konumundadır. Piyasa ekonomisine geçişle birlikte Rusya Federasyonu mobilya pazarı hızla gelişmeye başlamış ve bu ülkedeki mobilya üretimi önemli bir sıçrama kaydetmiştir. Son yıllarda Rusya'da tüketicinin alım gücünün artması, inşaat işlerinin çoğalması ve buna bağlı olarak kalitesi daha yüksek ithal ürünlere yönelmesi ile birlikte, piyasa canlanmış, dağıtım kanalları gelişmiş ve sektördeki rekabet ortamı alabildiğine gelişmiştir. Resmi devlet istatistiklerine göre sektörde faaliyet gösteren 6 bin mobilya üretim tesisinde, 140 bin kişi çalışmaktadır. Bu tesislerden yaklaşık 200 firma yüksek kapasiteye sahip mobilya üreticilerine ait olup, geri kalan firmalar ise daha çok küçük atölyeler olarak hizmet vermektedir. Farklı tahminlere göre Rusya Federasyonu'nda kişi başına yıllık mobilya harcamasının USD arasında olduğu görülmektedir. Bu rakam Fransa'da 200 USD, Almanya'da ise 300 dolardır. Ortalama gelirli batılı bir aile 5 yılda bir, ortalama bir Türk ailesi 10 yılda bir ev mobilyalarını değiştirirken, ortalama gelirli bir Rus ailesi mobilyalarını bozulup kırılıncaya kadar kullanmaktadır.65 Grafik 35. Rusya Mobilya Pazarının Segmentlerinin Yüzde Payı ÜST %8 ORTA %30 ALT, ALT- ORTA %50 ÜST ORTA %12 Kaynak: Furniture distribution in Russia June 2011, I Ed.: CSIL Milano Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012) Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012)

64 63 Öte yandan Rus mobilya pazarında ithalatın oranı %35 olup, bu oranın yaklaşık %30 civarında olan dünya ortalamasının üzerindedir. Öte yandan yerli üreticiyi korumak amacıyla 2004 yılından itibaren gümrük vergilerinin sürekli olarak yükseltilmesine ve %20'lere kadar varmasına rağmen piyasadaki yabancı firma sayısının düzenli bir artış göstermekte olması da bu pazardaki yabancı varlığı ve etkisinin bir başka somut kanıtıdır. Yabancı mobilyaların düzenli olarak Rus pazarına giriyor olması, özellikle alt ve orta segmentlerde gerçekleşmekte olan kıyasıya bir rekabeti alabildiğine körüklemektedir. İthal ürünlerin hedef pazarında daha çok üst gelir grubu bulunmaktadır. İthal edilen mobilyaların %14'ünün pazarın orta sınıf grubuna, %86'sının ise pahalı ve çok pahalı (elit) ürünler grubuna girmekte olduğu görülmektedir.66 Rusya'ya mobilya veren ülkelerin başında İtalya gelmektedir. Rus mobilya pazarına ilk olarak İtalyan mobilyacıları ithal ürünlerle girmiş ve pazara kendi estetik tercihleri ve işbirliği şemalarını oturtmuştur. Ağırlıklı olarak Rusya pazarındaki orta ve üst segmentlere mal vermekte olan İtalya'nın Rusya'ya ihraç ettiği mobilyanın değeri 2010 yılı itibariyle 700 milyon doları aşmış olup, bu da toplam ithal edilen mobilya miktarının üçte birine karşılık gelmektedir. Rus mobilya pazarında, özellikle de lüks mutfak mobilyaları alanında bir diğer ağırlığı olan ülke Almanya'dır. Almanya, Rusya pazarına mobilya veren ülkeler arasında 4. sırada yer almaktadır. Seçkin bir nüfusa sahip olan Moskova ve St. Petersburg gibi kentlerde yoğunlaşan üst sınıf Rus mobilya tüketicisini hedefleyen bu iki Avrupa ülkesi arasında kıyasıya bir rekabet sürmektedir. Rusya'ya mobilya ihraç eden ülkeler arasında ikinci sırayı ise %20 pazar payı ile Çin almaktadır. Üstelik Çin mobilyasının pazardaki oranı her geçen yıl istikrarlı bir biçimde artmaktadır. Rusya'nın mobilya ithal ettiği diğer ülkeler arasında Fransa, ABD, Polonya, Ukrayna, Japonya ve Güney Doğu Asya Ülkeleri (Malezya vb.) gelmektedir. Türkiye'nin bu ülkeye yapmış olduğu ihracat ta yıldan yıla artış göstermektedir. İhracat rakamları neredeyse ithalatının yarısı düzeyinde seyreden Rusya'nın en çok ihracat yaptığı yerler arasında ise Kazakistan, Almanya ve Ukrayna başta olmak üzere Polonya, İtalya, Hollanda, Fransa, İsveç gibi ülkeler bulunmaktadır.67 Rusya Pazarındaki Mobilya Dağıtım Kanalları Rusya'nın ithal ettiği yabancı mobilyalar genellikle ithalatçı/toptancı mobilya firmaları, tek ya da çoklu ürün satıcısı perakendeciler, perakende zincirleri, mobilya süper, hiper marketleri, Kendin-Yap (DIY) mağazaları ve mimarlık, iç tasarım büroları aracığıyla pazara dağıtılmaktadır. Bu arada, Rusya'da mobilya tedarik zincirinin çok da katı olmadığını, bir müşterinin mobilyayı değişik dağıtım kanallarından alabileceği gibi, mümkün olduğu ölçüde doğrudan fabrikasından da satın alınabilmektedir. Genellikle Rusya'daki ithal mobilyaların fiyatı, yabancı üreticiden Rusya'da yerleşik mağazaya ulaşıncaya kadar 3-4 kat artmaktadır. Bu nedenle, pazardaki ithal ürünlerin fiyatı yüksektir. Öyle olunca da rekabet edebilmek için son dönemde çok sayıda mobilya perakendecisi ya da iç mimari bürosunun bir toptancı ya da temsilciden mal almaktansa Almanya ya da İtalya'daki firmalarla giderek daha fazla oranda doğrudan bağlantı kurdukları gözlemlenmektedir. Rusya pazarına mal veren dağıtım kanallarının başında bağımsız mobilya perakendecileri ve ithalatçıları gelmekte olup, bu firmalar pazarda %40 gibi bir ağırlığa sahiptirler. Rusya'da ancak çok eski ve Furniture distribution in Russia June 2011, I Ed.: CSIL Milano

65 64 İSTANBUL TİCARET ODASI güçlü yabancı mobilya markalarının resmi temsilcilikleri bulunmaktadır ki bunların çok büyük bölümü, daha önce de belirtildiği gibi ağırlıklı olarak Moskova ve St. Petersburg'da konuşlanmış bulunan İtalyan ve Alman firmalarıdır. Geri kalanlar doğrudan perakendeciler / temsilciler aracılığıyla piyasaya verilmektedir. Pazarın üst segmentine hitap eden ithalatçıların çoğu bir ya da iki ülkenin markaları üzerinde yoğunlaşmış olup, bu ülkenin birden çok markasının pazara ulaşımını sağlamaktadırlar. Çok az ithalatçı örneğin çocuk ya da mutfak mobilyaları gibi sadece tek bir mobilya çeşidine bağlı kalmaktadır. Son dönemde birçok Türk mobilya firmasının bu ülkeye yatırım yapması, mağazalar açması ve perakende zincirine girmesi, Boydak grubu gibi yatırımcıların bölgedeki ihracat konusunda karşılaşılan zorluklar nedeniyle doğrudan yatırım kararı alması, pazarın geleceği açısından önemli bir işaret olup diğer mobilya üreticilerimizi de cesaretlendirmektedir Kanada Kanada, uluslararası mobilya sektöründe önemli bir oyuncu olup dünya düzeyinde 9. mobilya üretici ve tüketicidir. Kanada nın arası ithalat büyüme hızı %5, arası %3 olmuştur. Kanada nın 2014 yılı ithalatı dolar olmuştur. Grafik 36. Kanada Mobilya İthalatı Milyon ABD Dolar Kaynak: Canada Furniture Outlook, April 2011, XI Ed. CSIL Milano Kanada yavaş büyüyen ancak büyük ve açık bir pazardır, mobilya sektöründe önemli bir üreticidir. Son yıllarda ithalatın hızlı büyümesi ve ihracattaki düşüş ile Kanada mobilya sektöründe net ithalatçı haline gelmiştir. Yine de Kanada, dünya çapında ilk on mobilya ihracatçısı arasında yer alır Canada Furniture Outlook, April 2011, XI Ed. CSIL Milano

66 Körfez Ülkeleri Körfez Ülkeleri Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ülkelerini kapsamaktadır. Bu ülkelerin toplam mobilya pazarı, 7 milyar dolar olarak hesaplanmaktadır. Artan nüfus ve harcanabilir gelir nedeniyle, gelecek tahminleri bölgedeki tüm ülkeler için büyük oranda olumlu değerlendirilmektedir Ortadoğu Ortadoğu kapsamında değerlendirilen Mısır, İsrail, Kuveyt, Lübnan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri nin her ülkenin kendine has özellikleri olmakla birlikte toplam mobilya talebi tutarları 4,6 milyar dolar olarak değerlendirilmektedir Brezilya Brezilya mobilya endüstrisi son dönemde yurtdışına açılmaya başlayan bir ülke olarak global pazar payını artırmaya çalışmaktadır. Ülkenin geniş ve zengin bir çeşitliliğe sahip ormanlar açısından zengin olması, beraberinde mobilya endüstrisinin de doğal olarak ahşap üzerine temellendirmesini getirmiştir. Ülke çapında civarında mobilya üreticisinin bulunduğu Brezilya pazarı 250 bin civarında bir istihdam sağlamakta olup, bundan da anlaşılacağı üzere firmaların önemli bir bölümü küçük ve orta ölçekli işletme konumundadır. Daha çok iç tüketime yönelik bir hedef pazara sahip olan mobilya firmaları, ürünlerini yaygın bir dağıtım ağı ve perakendeci zincir mağazaları aracılığıyla son tüketiciye ulaştırmaktadır. Brezilya'nın dünya mobilya ticaretinden aldığı pay %4,1 civarındadır. Brezilya'nın önemli mobilya hedef pazarları içerisinde, bölge ülkeleri dışında Ortadoğu'nun önemli bir yeri bulunmaktadır. Brezilya mobilya firmaları, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri gibi pazarlarda, Çin mobilyacıları ile sıkı bir rekabet içerisindedirler. Mobilya ihracatçılarını desteklemek amacıyla "The Brazilian Furniture Project" adı altında önemli bir promosyon kampanyası başlatan hükümet bu konuda önemli yatırımlar yapmaktadır. Brezilya'nın başlıca hedef pazarları arasında BAE, ABD, Fransa ve Latin Amerika ülkeleri gelmektedir Dünya Ofis Mobilyaları Pazarı Bilgileri Dünya ofis mobilyaları üretim değeri 2014 yılında yaklaşık 48,6 milyar dolar olup bu rakamın yaklaşık 39 milyar dolarlık kısmı üretim yapılan ülkelerde tüketilirken 9,7 milyar dolarlık kısmı ihraç edilmiştir. Ofis mobilyalarında en büyük üretici Çin olup son 10 yılda üretimini yaklaşık 5 kat arttırmıştır. Çin in 2014 yılı ihracatı 1,207 milyar dolar olmuştur. Vietnam yılları arasında ihracatını yıllık yüzde 17 arttırarak 2009 da 14. sırada iken 2014 yılında 9. sıraya yükselmiştir yılında en büyük ithalatçı ülke 1,5 milyar dolar ithalat ile ABD olurken, ikinci sırada 1 milyar dolar ile Fransa olmuştur. En büyük ihracatçı ülkeler sırasıyla Almanya, Çin, İtalya, Danimarka, Kanada dır. En büyük ithalatçı ülkeler ise ABD, Fransa, İsviçre, Belçika, Rusya olmuştur The Furniture Industry in the Gulf Countries: Saudi Arabia, United Arab Emirates Bahrain The furniture industry in the Middle East, CSIL Milano Nesip Uzun; 24 Temmuz 2012 Worl Furniture, Ekim2014

67 66 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 37 de coğrafi bölgelere göre ofis mobilyaları ihracatı görülmektedir. Dünya ofis mobilyaları pazarında yıllarında yüzde 48 ler gibi yüksek pazar payına sahip olan Batı Avrupa lider iken, Çin in bu sektörde hızla büyümesi ile Asya Pasifik bölgesi sürekli artış içinde olmuş ve 2011 den sonra liderlik Asya Pasifik bölgesine geçmiştir yılında; Asya Pasifik bölgesinin pazar payı yüzde 41, Batı Avrupa nın yüzde 32 ler düzeyindedir. Üçüncü büyük ihracatçı bölge Kuzey Amerika olup 2007 yılından sonra pazar payı istikrarlı şekilde yüzde lerde olmuştur. Dünyanın diğer bölgelerinin toplamının pazar payı yüzde 10 lar civarında seyretmektedir. Grafik 37. Coğrafi Bölgelere Göre Ofis Mobilyaları İhracatı % Değer, % % 40% 30% 20% 10% 0% ASYA-PAS F K BATI AVRUPA KUZEY AMER KA D ERLER Kaynak: Office furniture: world market outlook, CSIL, Milano, January 2015, III Ed. Şekil 4. Çin Ofis Mobilyaları İhracatı Ana Pazarları Kaynak: The office furniture market in China, CSIL, Milano, June 2015, III Ed.

68 67 Çin ofis mobilyası üretimi son on yılda üç kat artarak 14 milyar doları aşmıştır döneminde %15 ortalama yıllık üretim artışı ile (yıllık yerel para birimi cinsinden +%11) lider ofis mobilyası üreticisi olan ABD'yi geçti. Yıllık ihracat sandalyede 30 milyon ve ofis masasında iki milyon adedi aşmıştır. Sadece büyük şehirlerde 2015 yılında 2.78 milyon metrekare yeni ofis alanı artışı beklenirken, 2016 yılına kadar daha 4,18 milyon metrekare alanın tamamlanması öngörülmektedir. Çinli ofis mobilyaları sektörünün parçalanmış bir yapısı vardır. İlk on oyuncunun pazar payı toplam üretiminin yaklaşık %11 ine ulaşmıştır CSIL araştırmasına göre, ilk 100 ofis mobilyası üreticileri içinde, sadece 10 şirket 2014 yılında 100 milyon doları aşan ciroya ve sadece ikisi 200 milyon dolarlık satışa ulaşmıştır.74 Grafik 38. Asya-pasifik Ofis Mobilyaları Pazarı Tüketim Büyüklüğü Milyar Dolar Kaynak: The office furniture market in Asia Pacific, CSIL, Milano, January 2014 Asya Pasifik Bölgesi (Avustralya, Endonezya, Japonya, Malezya, Filipinler, Singapur, Güney Kore, Tayvan, Tayland ve Vietnam) ofis mobilyalarında son yıllarda hem üretim hem tüketimde hızla büyümüştür. Ofis mobilyalarında Asya Pasifik pazarı, son on yıl içinde %4 yıllık ortalama büyüme oranı ile 2013 yılında 7 Milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Pazarın yaklaşık %11'i şu anda ithal ofis mobilyaları ile karşılanmaktadır. Piyasada ithalat son on yılda ortalama +%10 artmaktadır. İthalat penetrasyonu Singapur ve Avustralya'da daha yüksektir. Japonya ve Avustralya'da ithalat sırasıyla 300 milyon dolar ve 185 milyon dolara ulaşmıştır. Toplam ithalatın yaklaşık %60 sağlayan Çin in yanı sıra Tayvan ve Malezya bölge için en büyük ofis mobilyası tedarikçileridir. İthalatın yaklaşık %10 Avrupa'dan yapılmaktadır The office furniture market in China, CSIL, Milano, Jun 2015 The office furniture market in Asia Pacific, CSIL, Milano, January 2014

69 68 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 39. Hindistan Ofis Mobilyaları Müşteri Segmentasyonu, Yüzde Değer DEVLET/KURUMLAR BÜYÜK F RMALAR ORTA KÜÇÜK ÖZEL PROJELER Kaynak: The office furniture market in India, CSIL, Milano, April yılında Hindistan'da ofis mobilyaları üretimi bir önceki yıla kıyasla yaklaşık %4 büyüme (yerel para birimi cinsinden +%14) göstererek, 1,7 Milyar ABD dolar toplam değerine ulaşmıştır. Üretim döneminde ortalama büyüme ABD doları bazında %8 üzerinde gerçekleşerek son on yılda dört katına ulaşmıştır. Ofis mobilya tüketimi ülkedeki ekonomik durum ve büyüme ile sanayi ve hizmetler sektörlerinde genel iyileşme tarafından yönlendirilen iyi bir performans göstermiştir. Daha önceki zamanlarda her bireyin kendi farklı özel iş ortamı söz konusu iken bugünlerde eğilim mobil ofis yolundadır. En büyük 50 şirket Hintli ofis mobilyaları pazarının yaklaşık %50 payına sahiptir. Büyük şirket segmentinin yaklaşık %65 i, yüksek kaliteli markalı ürün üreticilerinden iken orta-küçük şirketler için tersi doğrudur. En büyük küresel markalar, Haworth, Steelcase, Herman Miller, Teknion un yanı sıra BP Ergo (HNI Inc.), Featherlıte, Godrej ve Wipro gibi bazı yerel markalar orta / üst seviye ürünler arz ederler.76 Brezilya'da ofis mobilyaları üretim fabrikası fiyatları ile 2012 yılında 2,132 milyar dolara ulaşmıştır. İhracat değerleri ofis mobilyaları üretiminin sadece %1 ini temsil etmektedir. Öte yandan ithalat sürekli (2012 yılı bazında +%13) artmaktadır. Nihai ithal ürünlerde ithalat vergilerinin yüksek düzeyde olması nedeniyle ithalat iç tüketimin sadece %3'ünü temsil etmektedir. Alberflex, Artline, Bortolini, Cavaletti, GIROFLEX, Marelli, Todeschini, Voko Brezilya gibi markaların dahil olduğu en büyük 40 ofis mobilyası üreticisi 2012'de pazarın %42 sine sahiptir. Brezilya da ofis mobilyaları tüketimi, 2011 yılında %15 ve 2012 yılında %10 artmıştır. Bunun anlamı (enflasyon etkisi hariç) pazarda reel olarak +%5 büyüme olmuştur. Ofis mobilya üreticileri lisanslı / franchise ortakları (ortalama olarak 40 showroomdan az) ve bağımsız mağazalar (ortalama 300'den fazla mağaza) aracılığıyla iç piyasada faaliyet göstermektedir The office furniture market in India, CSIL, Milano, April 2014 The office furniture market in Brazil, CSIL, Milano, April 2013 II Ed

70 69 Ofis mobilyaları sektöründe Türkiye'nin en genç sektörlerinden biri olarak son on yılda teknoloji ve rekabet edebilirlik açısından inanılmaz bir gelişme göstermiştir. Bazı yerel önde gelen şirketler uluslararası düzeyde çıkmışlardır. Bu durum sektörün küçük ölçekli üreticilerini de kalite, imaj, marka ve standardizasyon gibi yönlerden olumlu etkilemiştir. Ofis mobilya tüketimi, sanayi ve hizmetler sektörlerinde büyüme, ülkedeki ekonomik durumdaki gelişmesinin yanı sıra, büyük hükümet yatırım programlarından olumlu etkilenmiştir.78 Grafik 40 da yılları arasında Türkiye de ofis binaları için inşaat izinleri rakamları yer almaktadır. Söz konusu dönemde ortalama yüzde 11 lik yüksek bir büyüme görülmektedir. Grafik 40. Türkiye de Ofis Binaları İçin İnşaat İzinleri, Zemin Alanı (Binmetrekare.) Kaynak: The office furniture market in Turkey, CSIL, Milano May 2013, II Ed Avrupa'da AB-27 artı İsviçre ve Norveç ile birlikte yararlı ticari taban alan toplamının 6 milyar metrekare olduğu tahmin edilmektedir. Toptan ve perakende alanları %28, ofisler %23, eğitim %17, otel ve restoranlar %11, hastaneler %7, spor tesisleri %4, diğerleri (eğlence mekanları, sanat ve müzeler, dini, vb.) %11 paya sahiptir (Grafik 41). Avrupa da toplam 22 milyon işletmeler ve iş aktivitesi faaliyet gösterirken her yıl adedi büyük boyutta (10 çalışan veya daha fazlası) 2 milyondan fazla işletme ve iş aktivitesi kurulmakta, faaliyete başlamaktadır. 78 The office furniture market in Turkey, CSIL, Milano May 2013 II Ed

71 70 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 41. Avrupa da Kullanım Amacına Göre Konut Dışı Taban Alanı Dağılımı TOPTAN ve PERAKENDE SATI YERLER OF SLER E T ME A T KONAKLAMA SA LIK KURUMLARI SPOR ALANLARI D ER 0% 10% 20% 30% Kaynak: The European market for office furniture, CSIL, 2014 Avrupa'da ofis mobilyaları ihracatında ülkelerin payları Grafik 42 de yer almaktadır. En büyük pay yüzde 27 ile Almanya ya aittir. İtalya yüzde 20 pay ile ikinci sırada yer almaktadır. Grafik 42. Avrupa'nın Ofis Mobilyaları İhracatında Ülkelerin Payları ALMANYA 20 TALYA 11 SVEÇ NG LTERE SPANYA FRANSA AVUSTURYA DAN MARKA BELÇ KA-LÜKSE. HOLLANDA SVEÇ PORTEK Z NORVEÇ RLANDA F NLAND YA YUNAN STAN 0 0% % 20% Kaynak: The European market for office furniture, CSIL, %

72 71 Körfez ülkelerinde ofis mobilyaları pazarı 1,054 milyar ABD dolar değerindedir. Bölgede üretim faaliyetleri halen sınırlıdır (Suudi Arabistan hariç) ve ithal ürünler en büyük pazar payına sahiptir.79 Birleşik Arap Emirlikleri stratejik konumu nedeniyle Körfez bölgesinde bölgesel bir ticaret merkezi haline gelmiştir. İthalat, ülkedeki tüketiminin yaklaşık %90'ını ihracat yerel üretimin %50'sini oluşturmaktadır. Ancak BAE ihracatının önemli bir kısmı başta diğer Orta Doğu ve Güney Asya ülkelerine yönelik yeniden ihraç edilen ürünlerden oluşmaktadır.80 Japonya'da ofis mobilyaları üretimi değeri 3,5 milyar dolara ulaşmaktadır. Ofis mobilyaları sanayisinin konsantrasyon seviyesi yüksek olup lider firmalar toplam ofis mobilya imalatının %90 üzerinde kontrole sahiptir Dünya Mutfak Mobilyaları Pazarı Dünya mutfak mobilyaları üretiminin 2014 yılında yaklaşık bir önceki yıla göre %2 lik bir büyüme ile 23 milyon adet ve 50 milyar dolar tutarında gerçekleştiği değerlendirilmektedir. Bu rakam dünya toplam mobilya üretiminin yüzde 11 ine karşılık gelmektedir. Bu miktarın yaklaşık %8 i olan 1,8 milyon adedinin ihraç edildiği hesaplanmıştır. Birim ortalama fiyatı ise 3200 dolar/2400 euro olmuştur yılında dünya mutfak üretim miktarının 26 milyon adede ve ihracat oranının üretimin %10 u düzeyine yükseleceği tahmin edilmektedir yılında yaklaşık 5,5 milyar olan mutfak mobilyaları ihracatının 2018 yılında 1,3 milyar dolarlık artışla 6,8 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Net Dış Ticaret (İhracat değeri-ithalat değeri) değeri bakımından Almanya 1,9 milyar dolar ile birinci sırada yer alırken Çin 1,1 milyar dolar ile ikinci, İtalya 0,8 milyar dolar ile üçüncü sırada yer almaktadır.82 Yıllık yaklaşık 23 milyon adet olan üretimin yaklaşık %81 i sanayileşmiş yüksek gelirli ülkelerde, %61 i ise 7 büyük sanayi ekonomisinde (ABD, Japonya, Almanya, Kanada, İtalya, İngiltere ve Fransa) üretilmektedir. Dünya mutfak mobilyaları üretiminin yaklaşık %19 u ise Çin ve diğer orta ve düşük gelirli ülkelerde üretilmiştir yılları arasında dünya mutfak mobilyası ticareti tutarları aşağıda verilmiştir;83 YIL MİLYAR DOLAR ,5 4,4 4,5 4,9 4,8 5,3 5,5 Almanya dünya ihracatında toplam ihracatın %33 ünü gerçekleştirerek en büyük ihracatçı olmuştur. İtalya %14 payı ile üçüncü en büyük ihracatçı olmuştur. İtalya nın ilk iki büyük pazarı bu ülkenin ihracatının yüzde 31 ini gerçekleştirdiği Fransa ve Rusya olmuştur. Son 10 yılda Asya ve Pasifik bölgesi 1,6 milyar dolarlık yıllık ihracat gerçekleştirerek dünya mobilya ihracatındaki payını %15 ten %26 ya yükseltmiştir. NAFTA ülkeleri ABD, Kanada ve Meksika dünya mutfak ihracatında %6 paya sahiptir. Dünya mutfak mobilyalarının %65 i Avrupa Birliği ülkelerince gerçekleştirilmektedir. Avrupa Birliği The office furniture market in the Gulf countries, CSIL, Milano, Jul 2015 The office and contract furniture market in the United Arab Emirates, CSIL, Milano, Apr 2009 The office furniture market in Japan, CSIL, Milano, Jan 2014 Kitchen furniture: World market Outlook, CSIL Milano, October 2015 World Furniture Outlook Ekim 2014

73 72 İSTANBUL TİCARET ODASI ülkelerince 2009 yılında 3,5 milyar dolar, 2012 yılında 3,7 milyar dolar, 2013 ve 2014 yıllarında 4 er milyar dolar olmuştur.84 Toplam mobilya sektörüne göre mutfak mobilyaları segmentinde yüksek gelirli ülkelerin payı kesinlikle daha yüksektir. Mutfak mobilya sektörü; yeni malzemeler, kaplamalar ve cihazlar açısından tüm mobilya sektörünün en yenilikçi segmentlerinden biridir. Bu sektör yeni cihaz teknolojilerinin tanıtımı için önemli bir rol üstlenmektedir. Grafik 43. Dünya Mutfak Mobilyaları Pazar Payları İNGİLTERE JAPONYA İTALYA ABD DİĞER ORTA vedüşük GELİRLİ ÜLKELER BREZİLYA ALMANYA ORTA ve DÜŞÜK GELİRLİ ÜLKELER FRANSA YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER (%75) KANADA ÇİN HİNDİSTAN POLONYA RUSYA TÜRKİYE DİĞER YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER Kaynak: Kitchen Furniture: World Market Outlook, 2014, IX Ed., CSIL, Milano Avrupa Mutfak Mobilyası Pazarı Avrupa mutfak mobilyası pazarına bakıldığında, en büyük global oyuncular gerek teknoloji ve tasarım gerekse de pazarlama avantajlarını iyi kullanan Avrupa kökenli markalardır. Avrupa'da mutfak mobilyası üretimi 2010 yılında %2,8 artarak 12,594 milyon euro değerine ulaşmıştır. Bu dönemde Avrupa mutfak mobilyası ihracatı (özellikle de Asya Pasifik'e yapılanlar) %4,4 artarken, ithalat ise yüzde 2 civarında düşmüştür. Aynı dönemde ihracat / üretim oranı %19,7'ye ulaşırken, ithalat / tüketim oranı 2008'deki %14,7 oranından 2010'da %13,9'a düşerek gerilediği gözlenmiştir. Dünya pazarlarında birbiri ardına yaşanmakta olan finansal krizler ekonomik sektörde yol açtığı daralmalar, genel gelir düzeyindeki düşüşler, lüks konut yapımındaki azalmadan kaynaklı bir biçimde son araştırmalar pahalı mutfaklardan çok daha ekonomik ürünlere olan talebin artmasına yol açtığını göstermektedir. Çoğu ülkede alt sınıfa yönelik mutfak mobilyası pazarında büyüme gözlenirken üst sınıfa yönelik pazarda ise hissedilebilir bir yavaşlama söz konusudur. Avrupa'da üretilen mutfak sayısı ve satış fiyatları ile bunların dağılımına bakıldığında ilk grupta bulunan yaklaşık 2,2 milyon mutfağın fabrika fiyatının 1,300 euro'nun altında seyrettiği görülür ki, bu da katalog fiyatı olarak, cihazlar dâhil yaklaşık 3,000 euro'luk bir son satış fiyatına karşılık gelmektedir.85 Diğer grup içerisinde bulunan yaklaşık bir milyon mutfak ise euro fabrika fiyatından satılırken (cihazlar dâhil euro) iken daha üst sınıflara hitap eden World Furniture Ekim

74 73 birim mutfağın ise cihazlar hariç fabrika fiyatının euro aralığında olduğu görülmektedir. Bu satış rakamları da, üst gelir grubuna hitap eden mutfak satışlarında belirgin bir düşüşün yaşandığını kanıtlamaktadır. Yapılan araştırmalar, 17 AB ülkesinin mutfak üretimi konusundaki pazar payı performanslarının büyük oranda farklılık gösterdiğini ortaya çıkartmakta. Bu heterojen ve değişken trend son bir yıl içerisinde bariz bir biçimde tanınmış markaların satışlarına da yansımış ve geçtiğimiz dönem içerisinde belli başlı tanınmış büyük oyuncuların kontrolündeki pazar paylarının da değişmesine yol açmıştır. Avrupa'nın en büyük mutfak mobilyası üreticisi Nobia, 2008 yılında toplam tedarikin %11,1'ini karşılarken bir miktar düşüş içerisine girerek pazar payı oranlarını %10,7 seviyelerinde korumaya çalıştığı görülmektedir. Ancak bu düşüşe karşın Nobia hala Avrupa'da pazar lideri konumundadır. IKEA ve Nobilia gibi önde gelen markalar ise rakiplerinin kotalarına erişecek kadar hızlı bir gelişme ile Avrupa mutfak pazarında sırasıyla ikinci ve üçüncü konuma gelmiştir. Piyasanın diğer tanınmış isimleri arasında Alno, Howdens Joinery, Hacker, SALM, Schueller, Nolte sayılabilir. Küresel kriz Avrupalı oyuncular arasında yoğunlaşma sürecini hızlandırmıştır. İlk 20 şirket için 2005'te Avrupa'nın toplam mutfak mobilyası tedarikinin %50 sini karşılarken 2010 yılında %60'ını karşılamıştır.86 Avrupa mutfak mobilyası ihracatında Almanya açık ara fark ile lider ihracatçı ülke konumundadır. Almanya'yı 17 AB ülkesinden oluşan bölgeye ihraç edilen mutfak mobilyalarının %23.52 sini karşılayan İtalya takip etmektedir. Danimarka ve İspanya ise sırasıyla toplam ihracatın %5,0 ve %3.7'sini sağlayarak üçüncü ve dördüncü konumdadır. Mutfak mobilyası ihracatı hala çoğunlukla Avrupa bölgesine yapılmakla birlikte (2010'da %86'sı) Asya Pasifik bölgesindeki ülkelere olan ihracat da düzenli bir biçimde artmaktadır. Kuzey Amerika'ya satılan mutfak mobilyası hacmi 2005'ten bu yana düşüş yaşamaktadır. Bölgede İtalya, Finlandiya ve İsviçre'den ithalat hızla artmaktadır. Fransa en yüksek ithal mobilya hacmini talep etmeye devam ederken Fransa'yı İsviçre ve Belçika takip etmektedir. İthalatın seyri bir bütün olarak incelendiğinde ise, ürünlerin genellikle diğer Avrupa ülkelerinden geldiği ve toplam ithalatın yaklaşık %96'sının 27 AB ülkesine yapıldığı görülmektedir.87 Grafik 44. Avrupa Mutfak Mobilyası Ürettimi Bin Adet ST AN Ç Z YU N AN RV E N O DA RT EK PO RE Ç AN RL YA N D SV RY A LA N F ST U KA EÇ SV AN DA LÇ BE AV U H O LL AR KA YA M N DA SA SP AN AN FR RE TA LY A LT E G N AL M AN YA 0 Kaynak: The European market for kitchen furniture. Part I, June 2015, XXV Ed., CSIL, Milano

75 74 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 44 te seçilmiş Avrupa ülkelerinin mutfak mobilyası üretim düzeyleri görülmektedir yılında Batı Avrupa fabrika fiyatlarıyla 12,8 milyar euro değerinde 5,3 milyon mutfak üretimi gerçekleştirilmiştir. Almanya toplam Avrupa üretiminin değer açısından %27 sini ve miktar bakımından %34 ünü, sırasıyla İngiltere değer olarak %18 ve miktar olarak %14, İtalya % değer olarak 15 ve miktar %17 lik bir paya sahiptir. AB 16 ihracatının yaklaşık %70'i olan 2,8 milyar euro değerinde 1 milyon mutfakın ihracatını, Almanya ve İtalya gerçekleştirmektedir. Pazarın bu segmenti için Amortisman ve vergi öncesi kar oranı yaklaşık %6 dır.88 Grafik 45 te mutfak mobilyalarındaki en büyük beş ithalatçı ülke ve yılları arasındaki ithalat miktarları yer almaktadır. Grafik 45. Mutfak Mobilyalarındaki En Büyük Beş İthalatçı Ülke Milyon Dolar ABD FRANSA 2009 SV ÇRE BELÇ KA RUSYA 2014 Kaynak: Kitchen furniture: World market Outlook, October 2015, CSIL, Milano 2014 yılında, ABD mutfak mobilyaları pazarı %8 büyümüştür ve 2015 yılı için %5 büyüme tahmin edilmektedir. Pazarın %9 u ithalat ile karşılanmaktadır ve bu oran artmaktadır. Özellikle Avrupa'dan ithalat %20 büyüdüğü ve 5 milyon ünitelik pazarın yaklaşık yüzde 20 si olan modern mutfaklar, mutfak uzmanları kanalı ile satılanlar ve özel mutfaklar pazarı Avrupalı üreticiler tarafından ele geçirilebileceği değerlendirilmektedir The European market for kitchen furniture. Part I, June 2015, XXV Ed., CSIL Milano The kitchen furniture market in the United States, March 2015, IV Ed. CSIL Milano

76 75 Grafik 46. ABD nin Mutfak Mobilyası Tüketim Trendi, Yüzde Değişim Kaynak: The kitchen furniture market in the United States, March 2015, IV Ed. CSIL, Milano Birçok kıta piyasalarda ılımlı artışa kıyasla İngiltere pazarı, özellikle 2014 yılında olumlu gelişmiştir yılında İngiltere mutfak pazarında tüketim, %6,5 artarken üretim daha büyük bir oranda %7,9 olarak artmıştır. Bu artış oranları 2013 yılında sırasıyla %4,2 ve %5 olmuştur. Bunun aksine ihracat ve ithalat 2014 yılında gerilemiştir. Bu durum özellikle yüksek pazar segmentlerinde olmak üzere birkaç yıl öncesine göre nispeten Avrupalı rakiplerine göre daha rekabetçi hale geldiğini düşündürtmektedir. Genel olarak, mutfak tüketimi 2010 ve 2014 yılları arasında %2,6 yıllık ortalama artış ve yakın gelecekte daha da güçlendirmesi beklenmektedir. En büyük 3 firma, tüm pazarının neredeyse %60'ına hakimdir. Grafik 47. İngiltere nin Mutfak Mobilyası Tüketimindeki Yıllara Göre Değişim, % 13,1 % 9,7 % 6,5 % 6,8 % 6,7 % 1,1 % 6,5 % 5,5 % 2,2 % 4,2 % 2,6 % 1,8 % 0,9 % 0,0 % -0,5 % -2,6 % -6,4 % -3,9 % -3,9 % -5,5 % Kaynak: The kitchen furniture market in the UK, February 2015, I Ed. CSIL Milano

77 76 İSTANBUL TİCARET ODASI Güney Kore mutfak mobilyaları pazarında uluslararası açıklık yüksek değildir. Üretim neredeyse tamamen iç tüketime gitmekte olup üretimin sadece %2 si ihraç edilmektedir. Bir bütün olarak mobilya talebinin yaklaşık %20'si ithalatla karşılanırken mutfak mobilyaları ithalat / tüketim oranı sadece %6'dır. Yaklaşık; 400 bin adedi ihraç edilirken 2,1 milyon adedi iç piyasada tüketilmiştir. Aynı zamanda 29 bin mutfak ithal edilmiştir.90 Orta ve Doğu Avrupa mutfak mobilya üretimi 2013 yılı için %1,3 büyüme kaydetmiştir. Alman ve İtalyan üreticilerin yerel üreticilerin giderek artan rekabeti ile karşı karşıyadır. En büyük 60 oyuncu Orta-Doğu Avrupa mutfak mobilyası pazarında yaklaşık %65'lik paya sahiptir. Ikea nın pazar payı %10 seviyesine ulaşmaktadır. Mutfak kapıları açısından, Orta-Doğu Avrupa da ahşap kapı ve termoplastik kaplamalar yüksek oranda kullanılmaktadır. Kaplamalı, HPL ve cam kapılar daha az olarak kullanılırlar Dünya Yatak Pazarı 2014 yılı için coğrafi bölgelere göre yatak üretimi dağılımı Grafik 48 de yer almaktadır. Grafik 48 de görüldüğü gibi Asya ve Pasifik bölgesinin üretimdeki payı giderek artmış ve yüzde 39 olmuştur. Kuzey Amerika yüzde 31 pay ile ikinci sırada Batı Avrupa yüzde 18 pay ile üçüncü sırada yer almaktadır. Sektör 2014 yılında +%6 oranında büyümüştür yılında dünya yatak ihracatı dolar olmuştur. Çin, ABD, Brezilya, Almanya, Kanada, Fransa, Hindistan, İngiltere, Avustralya, İtalya en büyük 10 yatak pazarıdır. En büyük üreticiler; Çin, ABD, Brezilya, Polonya, Kanada, Almanya, Hindistan, İtalya, Fransa ve İngiltere dir. İlk 10 üretici arasında 4 Avrupa ülkesi vardır.92 Grafik 48. Coğrafi Bölgelere Göre Yatak Üretimi Dağılımı 2014 % KUZEY AMERİKA %31 ASYA ve PASİFİK %39 GÜNEY AFRİKA %5 ORTA DOĞU ve AFRİKA %1 ORTA AVRUPA ve RUSYA %6 BATI AVRUPA %18 Kaynak: The world mattress industry, July 2015, XII Ed. CSIL Milano The kitchen furniture market in South Korea Mar 2009 The kitchen furniture market in Central-Eastern Europe June 2014, VI Ed. CSIL Milano World Furniture, Ekim2014

78 77 Dünyada ilk beş yatak üretim şirketi, toplam üretiminin yaklaşık %67 ini karşılamaktadır ile 2014 arasındaki on yılda bölgelere göre yatak üretiminde; a) Asya ve Pasifik bölgesi 22 puan kazanmıştır. b) Batı Avrupa ülkeleri yaklaşık 14 puan kaybetmiştir. c) Kuzey Amerika'nın payı 9 puan azalmıştır. Dünyada yatak ithalatı ve ihracatına seçilmiş örnekler olarak 2014 yılında; Çin in ithalatı dolar, ihracatı ise dolar; Amerika nın ithalatı 2,8 milyar dolar, ihracatı ise 400 milyon dolar; Kanada nın ithalatı 490 milyon dolar, ihracatı 65 milyon dolar; Vietnam ın ihracatı 120 milyon dolar ithalatı 22 milyon dolar; Hindistan ın ihracatı 350 milyon dolar, ithalatı 25 milyon dolar; Rusya nın ihracatı 20 milyon dolar, ithalatı 120 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin ithalatı dolar, ihracatı dolar olmuştur dönemi dünya yatak ihracatı Tablo. 11 de verilmiştir. Tablo Dönemi Dünya Yatak İhracatı GTİP No Ürün Sınıfı Diğer Maddelerden Yataklar Gözenekli Kauçuk/Plastik Yataklar Diğer Yaylı v.b. Maddelerden Yataklar Somyalar Uyku Tulumları/Yatakları Kaynak: Trademap Mobilya Sektöründe E-Ticaret 2013 yılında, küresel mobilya satışlarının %2,6 sı e-ticaret yoluyla gerçekleşmiştir. Bu oran her geçen yıl artmaktadır. Mobilya hızlı e-ticaret penetrasyonu yaşayan ürün kategorileri arasında yer almasa da, bu kanaldan satış gözle görülür oranda büyümektedir. Amerikan pazarı online mobilya satışında görece daha yaygın olduğu bir pazardır. Ancak, Asya-Pasifik bölgesinin en büyük pazar olması kaçınılmaz gözükmektedir. Online mobilya satan şirketler farklı rekabet avantajları ve potansiyel riskleri taşıyan, farklı iş modellerine sahip olabilirler. Sektördeki perakendeciler için; fiyat politikaları, lojistik ve dağıtım, online offline entegrasyonu, sosyal medya gibi konuları kendi online stratejilerini tanımlamak açısından kilit alanlar arasındadır ITC Trademap E-commerce for the furniture industry, March 2015, V Ed. CSIL Milano

79 78 İSTANBUL TİCARET ODASI Şekil 5. Coğrafi Bölgelere Göre Online Mobilya Satışlarının Toplam Satışa Oranı Kaynak: E-commerce for the furniture industry, March 2015, V Ed. CSIL Milano 2009 yılından bu yana Çin, küresel tüketimin %30'dan fazla bir pay ile dünyanın en büyük mobilya tüketicisi olmuştur. Bu arada, aynı zamanda e-ticaret alışveriş sayısı 2013 yılından üç yıl öncesinde 194 milyon iken üç yılda etkileyici bir patlama ile 2013 yılında adede ulaşmıştır yılından 2013 yılına online mobilya satışları yaklaşık %80 oranında artmıştır. Mobilya satışı konusunda uzmanlaşan büyük 12 online platformundan 9 u online satışta son bir yıl içinde %20'den fazla artış göstermiştir. Çin pazarında bu hızlı gelişmeden kaynaklanan fırsatları yakalamak için şirketlerin Çin e-alışverişine özgü özellikleri, tüketicilerin kendine özgü yönlerini, online - offline entegrasyonu konusundaki mevcut trendi dikkate almak zorundadırlar.95 Grafik 49. Çin: Genel Mobilya Tüketimi, E-Alışveriş Yeri Sayısı, E-Ticaret Mobilya Satış Büyüme Oranları 2013 ve % 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% GENEL MOB LYA TÜKET M MOB LYA E-ALI VER YER SAYISI E-T CARET MOB LYA SATI Kaynak: E-commerce for the furniture industry: China, February 2015, I Ed CSIL 95 E-commerce for the furniture industry: China, February 2015, I Ed CSIL Milano

80 79 3. Türkiyeʼde Mobilya Sektörü Mobilya sektörü emek yoğun yapısı, birçok sektör ile olan bağlantısı ve son dönemlerde öne çıkan bilgi ve teknoloji kullanımı ile imalat sanayi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye de istihdam açısından önemli bir konuma sahip olan mobilya sektörü, kentleşme oranının artması ve oluşan iç talebe paralel biçimde son 15 yılda hızlı bir büyüme gerçekleştirmiştir. Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 6 milyar dolar olduğu tahmin edilmekte olup Türkiye nin GSMH sı içinde yüzde 0,75 seviyesine yakın bir payı vardır. Çalışan sayısı payının düşük olması firmaların ölçeklerinin küçük olduğunu; ciro payının düşük olması ise sektörün ürünlerin katma değerinin düşük olduğunu göstermektedir. Türkiye nin mobilya ihracatı 2001 yılında 192 milyon dolar olarak gerçekleşirken, sektörün 2014 yılı ihracatı 2,4 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye'nin son on yılda dünya mobilya ihracatı sıralamasında 11 basamak yükselerek 12'nci sıraya yükselmiştir yılında 681 milyon dolar olarak gerçekleşen sektör ithalatı, 2011 yılında 690 milyon dolar, 2014 yılında 1,006 milyar dolar, 2015 yılında 850 milyon dolara ulaşmıştır. Grafik 50 de görüldüğü gibi mobilya ürünleri sektörünün Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payı 2015 yılında yüzde 1,58 ve ithalatı içindeki payı yüzde 0,41 düzeyindedir. Grafik 50. Mobilya Ürünleri Sektörünün Türkiye nin Toplam İhracatı ve İthalatı İçindeki Payı İTHALAT/İHRAT İÇİNDEKİ % PAY TÜRK YE N N HRACAT Ç NDEK PAY % 1,6 % 1,58 1,52 1,47 1,4 % TÜRK YE N N THALAT Ç NDEK PAY % 1,2 % 1,0 % 0,8 % 0,8 0,6 % 0,4 % 0,3 0,415 0,4 0,41 0,2 % 0,0 % YILLAR Kaynak: Trademap ve TÜİK verileri kullanılarak tarafımızca oluşturulmuştur. Türkiye deki kayıtlı çalışan her 100 kişiden 0,4 ü mobilya ürünleri sektöründe çalışmaktadır. Türkiye deki faaliyet gösteren her 100 firmadan 0,3 ü mobilya ürünleri sektöründe faaliyet göstermektedir. Mobilya ürünleri sektöründe istihdam edilen her 100 kişiden 2 si mühendistir. Özel sektörde faaliyet gösteren firmaların vergi öncesi toplam karlarının yüzde 0,2 sini mobilya ürünleri

81 80 İSTANBUL TİCARET ODASI sektörü yapmaktadır. Ödenen her 1000 TL lik, Kurumlar Vergisinin 2 TL sini, Gelir Vergisinin 3 TL sini mobilya ürünleri sektörü ödemektedir. Mobilya ürünleri sektörünü; Türkiye nin En Büyük 1000 Sanayi Kuruluşu listesindeki 4 kuruluş, Türkiye nin En Büyük 500 Şirketi listesindeki 3 şirket, Türkiye nin En Hızlı Büyüyen 100 Şirketi listesindeki 4 şirket, temsil etmektedir.96 İthalat ve ihracatı birlikte değerlendirildiğinde mobilya sektöründe Türkiye nin batılı ülkelerle yaptığı dış ticaretin ivme kaybettiği, bununla birlikte Çin, Arap ülkeleri ve komşu ülkelerle dış ticaretini geliştirdiği gözlemlenmektedir. Türkiye deki mobilya sektörüne ilişkin tüketim alışkanlıkları Avrupa ile yakınlık göstermektedir. Bir yandan fonksiyonel ve konforlu modern mobilyaya talep artarken, diğer yandan country ve avangart tarzda mobilyalar da ilgi görmektedir. Mobilya ve ev eşyalarına ilişkin farklı ürün gruplarının birlikte yer aldığı alışveriş merkezi konsepti İnegöl, Kayseri, Trabzon gibi illerde projelendirilmeye başlanmıştır. Zincir mobilya mağazaları dünya çapında çoğalırken, ülkemizde de bayilik sistemi yaygınlaşarak benzer bir yapı oluşmaktadır. 3.1 Türkiye de Üretim Türk mobilya endüstrisi, genelde çoğu geleneksel yöntemlerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmelerin ağırlıkta olduğu bir görünüme sahiptir. Buna karşın özellikle son yıllık süreçte küçük ölçekli işletmelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerin sayısı artmaya başlamıştır. SGK verilerine göre sektör 160 bin kişiyi istihdam etmektedir. TÜİK Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı verilerine göre bu alanda faaliyet gösteren işletme sayısı ise dir.97 Fabrikasyon üretim yapan firmaların, istihdam düzeyi ile paralel olarak büyük firmalardan oluştuğu düşünülmektedir. Fabrikasyon üretim yapan firmaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Mobilya ve orman ürünlerinde, sektörde önemli bir yer tutmamakla beraber, faaliyet gösteren yabancı sermayeli firma sayısı, mutfak mobilyası başta olmak üzere artmaktadır. Türkiye de mobilya sektöründe üretim üç farklı alanda yapılmaktadır. İlki organize sanayi bölgelerinde olup, orta ve büyük ölçekli firmalar seri üretim yapmaktadır. İkinci üretim alanı küçük sanayi siteleridir. Burada küçük ölçekli çok sayıda firma kümelenme anlayışından uzak birbirine benzer üretimler yapmaktadır. Üçüncüsü ise tekil olarak şehirlerin içine dağılmış ve bir bölümü kayıt dışı çalışan küçük ölçekli firmalardır. Sektörde dağınıklık, kümelenme yapısının olmaması, küçük ölçekler, sanayi sitelerinde yığılma, şehir içlerindeki pahalı taşımacılık gibi unsurlar rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir.98 Mobilya talebi büyük ölçüde yeni konut inşaatlarına ve gelir artışına paralel bir seyir izlemektedir. Ofis mobilyaları için ise talep büyük ölçüde işyeri açılması ve inşaatlarına, ofis otomasyon sistemlerinin kullanımına ve doğal olarak istihdamın artmasına bağlıdır. Bu nedenle VII. Türkiye Sektörel Ekonomi Şurası,Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi, TOBB TÜİK İSO(2015); Mobilya İmalatı Sektör Raporu, İstanbul

82 81 talep esnekliği yüksek bir tüketim malı olan mobilyaya olan talep ve kapasite kullanım oranları ekonomik dalgalanmalara paralel olarak inişli çıkışlı bir seyir izlemektedir. Kapasite kullanımının artırılamamasındaki en önemli etken iç pazardaki talep daralmasıdır. Sektörün tam kapasite ile çalışamamasının nedenlerinin başında iç talep, ikinci sırada dış talep yetersizliği gelmektedir. Talep yetersizliğini finansman, çalışanlarla ilgili sorunlar, yerli ve yabancı hammadde yetersizliği ve diğer nedenler izlemektedir. Üretim miktarı ölçümlerinde net resmi bir rakam olmamakla birlikte üretici firma sayısı, üretim miktarları, satış fiyatları, ihracat rakamları ile birlikte değerlendirildiğinde inşaat sektörünün büyüklüğü ve sektördeki kayıt dışılık dikkate alındığında Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 7,5 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Tablo 12 de mobilya imalatının alt dallarına göre üretim değerleri yer almaktadır. Mobilya üretiminin imalat sanayi içindeki payı 2012 yılı itibariyle yüzde 2,1 düzeyindedir. Tablo 12. Türkiye Mobilya İmalatı Milyon TL Kod Ürün Açıklaması Mobilya İmalatı Büro ve Mağaza Mobilyaları Mutfak Mobilyaları Yatak İmalatı ,9 2, Ev ve Bahçe Mobilyaları C İmalat Sanayi Pay (%) ,1 2, ,0 2,0 2,1 Kaynak: Mobilya Sektör Raporu, İSO, 2015, s.4 Grafik 51 de Mobilya alt sektör gruplarının toplam mobilya üretimi içindeki payları yer almaktadır. Ev ve bahçe mobilyaları yüzde 62 pay alırken ofis mobilyalarının payı yüzde 20,7 mutfak mobilyalarının payı yüzde 10,5 olmuştur. Grafik 51. Mobilya Alt Sektör Gruplarının Toplam Mobilya Üretimi İçindeki Payları %6,8 %10,5 BÜRO ve MA AZA MOB LYALARI YATAK MALATI MUTFAK MOB LYALARI EV ve BAHÇE MOB LYALARI %62,0 %20,7 Kaynak : İSO (2015)

83 82 İSTANBUL TİCARET ODASI 3.2 Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı Türkiye de mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı ve/veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Mobilya sektöründe istihdamın en yoğun olduğu ilk 10 il sırasıyla İstanbul, Bursa, Kayseri, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Düzce, Sakarya ve Mersin olarak sıralanırken, istihdamın en düşük olduğu iller sırasıyla Ardahan, Bayburt, Tunceli, Gümüşhane, Ağrı, Hakkâri, Edirne, Iğdır, Kilis ve Van dır. Şekil 6 da görüldüğü gibi Türkiye de mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı ve/veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Şekil 6. Mobilya Ürünleri Sektörü Firmalarının Bölgesel Yoğunluk Haritası Kaynak: TOBB Üye Veri Tabanı Not: Yoğunluk katsayısı bölgesel yoğunluk haritasında kullanılan yoğunluk katsayısı (Y.K.) her bir il için aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır: Y.K. = Sektörün İldeki Firma Sayısı/İlin Toplam Firma Sayısı nın Sektörün Toplam Firma Sayısı/Türkiye deki Toplam Firma Sayısı na bölünmesi ile bulunur. Yoğunluk katsayısı, ilgili sektörün o ildeki yoğunluğunun, Türkiye genelindeki yoğunluğuna oranını belirtir. Haritada gösterilen yoğunluk katsayısının; 1,33 ten büyük olması ilgili sektörün o ilde Türkiye genelinden daha yoğun olduğunu, 0,67 ila 1,33 arasında olması ilgili sektörün o ilde Türkiye geneliyle aynı yoğunlukta olduğunu, 0,67 den küçük olması ise ilgili sektörün o ilde Türkiye genelinden daha az yoğun olduğunu ifade eder. Mobilya Alt Sektörlerinin İllere Göre Dağılımı aşağıdaki Türkiye haritasında gösterilmiştir.99 Haritalardaki renklendirmeler firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. 99 TOBB (2012): Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi 2012 Sektör Raporu

84 83 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (takımlar hariç) ile bunların parçaları ve mobilya parçaları (CPA 31.00) İllere Göre Alt Sektör Dağılım Haritası Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle metal iskeletli Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle ahşap iskeletli Diğer oturma gereçleri (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar) Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturakların parçaları Mobilya parçaları (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar için olanlar hariç)

85 84 İSTANBUL TİCARET ODASI Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle metal iskeletli İllere Göre Dağılım Haritası Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Yüksekliği ayarlanabilen, sırt destekli ve tekerlekli veya kayabilir, döşemeli döner koltuk, sandalye, tabure ve benzeri oturaklar (tıbbi ve cerrahi koltuklar ile dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları, vb. hariç) Yüksekliği ayarlanabilen, döşemesiz döner koltuk, sandalye, tabure ve benzeri oturaklar (tekerlekli veya kayabilir olanlar ile, tıbbi ve cerrahi koltuklar, dişçi ve veteriner koltukları, berber sandalyeleri, vb. hariç) Metal iskeletli döşemeli koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (döner koltuklar, tıbbi, cerrahi, dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları ve benzeri koltuklar ile motorlu kara taşıtları, hava taşıtları için olanlar hariç) Metal iskeletli döşemesiz koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (tıbbi, cerrahi, dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları ve benzeri koltuklar, döner koltuklar hariç)

86 85 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle ahşap iskeletli İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Yatak haline getirilebilen koltuklar, çekyatlar ve kanepeler ve benzeri koltuklar (bahçe için olan koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar veya kamp ekipmanları hariç) Kamış, sepetçi söğüdü, bambu veya benzeri materyallerden koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar Ahşap iskeletli döşemeli koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (üç parçalı takımlar dahil) (döner koltuklar hariç) Ahşap iskeletli döşemesiz koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (döner koltuklar hariç)

87 86 İSTANBUL TİCARET ODASI Diğer oturma gereçleri (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar) İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Başka yerde sınıflandırılmamış HS 94.01'deki (Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları) diğer oturmaya özgü mobilyalar Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturak parçaları İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturakların (takımlar hariç) parçaları

88 87 Mobilya parçaları (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar için olanlar hariç) İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Metal mobilyaların parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya veterinerlik mobilyaları, koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) Ahşap mobilyaların parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya veterinerlik mobilyaları, koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) Metal veya ahşap dışındaki mobilya parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya veterinerlik mobilyaları, koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) İstanbul yaklaşık %21 Bursa %14,5 Kayseri %11,5 Ankara %10 ve İzmir yüzde 8,5 pay ile mobilya imalat sektöründe ilk beş sırada yer alan illerdir. En düşük illerden Ardahan da hiç mobilya üreticisinin olmaması dikkat çekerken, diğer 9 ilde mobilya üreticisi sayısı ve istihdam son derece düşüktür. Mobilya grubu ürünlerde hem işyeri hem de istihdam düzeyi itibarıyla İstanbul önde gelmektedir. İstihdam düzeyi sıralamasında İstanbul u sırası ile Bursa, Kayseri, Ankara ve İzmir takip etmektedir. İstanbul da mobilya sektörü muhtelif yerlere dağılmış olmakla beraber en önemli iki merkez İkitelli Organize Sanayi bölgesindeki Masko ve küçük sanayi sitesi Modoko dur. İstanbul mobilya sektörü işletme başına ortalama 5,7 kişilik istihdam düzeyi ile Türkiye genel imalat sektörü ortalamasının altında istihdam yapısına sahiptir. Mobilya üretiminin yoğunlaştığı diğer bölge, Bursa-İnegöl Bölgesi gelişme dinamiği yüksek bir bölgedir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunmasının getirdiği ticari hareketliliği ve hammadde kaynaklarına yakın olmasının avantajını iyi değerlendiren İnegöl, bugün önemli bir mobilya merkezidir.