ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMALARI

Transkript

1 ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMALARI ASGARİ İŞÇİLİK DEVAMLI İŞYERLERİ İHALE KONUSU İŞ ÖZEL BİNA İNŞAATI Murat ÖZDAMAR İstanbul SGK İl Müdür Yardımcısı

2 ASGARİ İŞÇİLİK Asgari işçilik uygulaması temelde; işverenin Kuruma bildirdiği prime esas kazançlar toplamının, ihaleli işlerde istihkak bedeline ve özel bina inşaatlarında da yaklaşık maliyet bedeline uygulanacak işçilik oranları sonucunda hesaplanan işçilik tutarlarının karşılaştırılmasına dayanır. Eğer Kuruma bildirilen sigorta primine esas kazançlar tutarı, hesaplama neticesinde bulunan işçilikten fazla ise işverenin yeterli işçilik (yani bir anlamda yanında çalıştırdığı bütün sigortalıları bildirmiş olduğu) bildirdiği kabul edilir. Asgari işçilik bir anlamda varsayıma dayanır.

3 ÖZEL BİNA İNŞAATLARINDA ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMALARI Asgari işçilik uygulaması tarihi baz alınarak uygulanır. Özel bina inşaatlarında asgari işçilik uygulamasını yapabilmek için bazı bilgilerin bilinmesi gerekir. Bunlar; İnşaatın yasa kapsamına alınış tarihi (İnşaatta ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarih) İnşaatın bitiş tarihi İnşaatın yapı sınıf ve grubu İnşaatın toplam alanı Yapının tamamlanma alanı ve oranı Uygulanacak birim fiyatı Uygulanacak işçilik oranı dır.

4 İNŞAATIN BAŞLAMA VE BİTİŞ TARİHİ (FAALİYET SÜRESİ) Bir inşaatın 5510 sayılı Yasa kapsamına alınması için gerekli ve yeterli şart hizmet akdine dayalı olarak işçi çalıştırılmasıdır. Sigortalı çalıştırılmaya başlandığı tarih itibariyle işverenin inşaatın bulunduğu çevredeki Sosyal Güvenlik Kurumu Merkez Müdürlüğüne işyeri bildirgesi verilmesi gerekir.

5 İNŞAAT DOSYASI NE ZAMAN AÇILMALI? Bir inşaata ilk kazma vurulduğu gün itibariyle inşaat için dosya açılmalı, yapı denetim firması tarafından işin yüzde yüzünün bittiğini belirtir tutanak tutulduğu anda inşaat dosyası kapatılmalıdır.

6 İNŞAAT DOSYASI NE ZAMAN AÇILMALI? 5510 sayılı Kanun'un 11. maddesine göre; "Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." ibaresi mevcuttur.

7 İNŞAAT DOSYASI RES EN AÇILABİLİR Eğer işveren inşaat için işyeri bildirgesi vermezse Kurum ünitesi verilen ruhsata dayanarak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 29. maddesi uyarınca ruhsat sahibi adına dosya açarak inşaatı resen tescil eder.

8 RES EN AÇILAN İNŞ. İŞE BAŞLAMA TARİHİ Eğer işveren işyeri bildirgesi vermiş ve dosya açtırmışsa, inşaatın başlangıcı olarak BİLDİRGEDE YAZAN TARİH baz alınır. İşveren işyeri bildirgesi vermezse veya inşaat ruhsatsız (kaçak) olarak yapılmışsa, bu durumda inşaatın başlangıç ve bitiş tarihi Kurum veya işveren tarafından belgelenemiyorsa, ruhsat tarihi işin başlama, yapı kullanma izin belgesi işin Belediyeye başvuru tarihi de işin bitiş tarihi sayılır.

9 TEK PARSEL İÇİN TEK DOSYA. Ruhsatsız/ruhsata aykırı yapıldığı anlaşılan bina inşaatlarının faaliyet sürelerinin belge ile kanıtlanması işverenden istenir, işverenlerin bu husustaki beyanlarına itibar edilir. Ancak şüphe olması durumunda bu bilgilerin tespiti Kurumca yapılır. Aynı işveren tarafından yaptırılan ve birden fazla yapı ruhsatı bulunan özel bina inşaatı parsellerinin bitişik ya da yakın olması ve sigortalıların birbirine karışması şartıyla inşaatların tek sicil numarasında yürütülmesine izin verilebilir.

10 ŞANTİYE ŞEFİNİN SİGORTALILIĞI İnşaat ruhsatı verilmesi aşamasında Belediyeler Şantiye şefi ile inşaatı yapacak işletme arasında yapılmış olan noterden onaylı iş sözleşmesini inşaatı yapacak işletmeden istemektedir. Bu sözleşme tam süreli olabildiği gibi ayda 6 günden az olmamak üzere kısmi süreli de yapılabilmektedir.

11 ŞANTİYE ŞEFİNİN SİGORTALILIĞI İnşaata başlanmasıyla birlikte şantiye şefinin de sigortalılık bildiriminin yapılması gerekecektir. Mühendise ödenen ücretin SGK ile meslek odası arasında yapılan protokolde belirtilen ücretten az olmaması gerektiği bilinmelidir. Şantiye şefinin vergi mükellefi büro sahibi olması durumunda fatura alınmış olması koşuluyla sigortalı bildirimi kontrolü yapılmaz.

12 İNŞAATIN SINIF VE GRUBU İnşaatın hangi sınıfa ve gruba girdiği belediyelerce verilen inşaat ruhsatlarında belirtilmektedir. Aksi bir tespit yoksa, inşaat ruhsatında yer alan sınıf ve grup baz alınır. İnşaatın niteliği ile sınıf-gurup farklı ise niteliğine uygun olan sınıf-gurup üzerinden değerlendirme yapılır.

13 RUHSATSIZ İNŞAATIN SINIF VE GRUBU Ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak yapıldığı anlaşılan bina inşaatlarının nitelik olarak hangi sınıfa dahil olduklarının belge ile kanıtlanması öncelikle işverenden istenir. Mümkün olmaması halinde ise, şüpheli bir hal mevcut değilse işverenin beyanı kabul edilir. Ancak şüphe olması durumunda bu bilgiler Kurumca tespit edilir.

14 TOPLAM İNŞAAT ALANI İnşaat ruhsatında yer alan m² baz alınır. İnşaatın ruhsatnamesi yoksa inşaatın yüz ölçümü ilgili SGK Merkez Müdürlüğündeki SGK Denetmeni tarafından tespit yapılır.

15 YAPININ TAMAMLANMA ORANI Yapımına çok katlı olarak başlanılan, ancak bir bölümü yapılan binaların bitirilen bölümleri için prim borcu bulunmadığına ilişkin belge istenilmesi durumunda, inşaatın tamamlanan kısmının toplam bina maliyeti içindeki yüzde oranını gösteren tablo dikkate alınır. (SSİY ekindeki tablo)

16 UYGULANACAK İŞÇİLİK ORANI SSİY uyarınca; asgari işçilik oranları; Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenecek ve Resmi Gazete'de yayımlanacak, Tebliğ ile kamuoyuna duyurulur. Asgari İşçilik Tespit Komisyonu'nun görevleri Kanunda; asgari işçilik oranlarının saptanması ve asgari işçilik oranlarına vaki itirazların incelenerek karara bağlanması olarak belirlenmiştir.

17 UYGULANACAK İŞÇİLİK ORANI En son 1 Mart 2014 tarihli Resmi Gazetede Asgari işçilik tespit komisyonu tarafından revize edilen İşçilik oranları yayınlanmıştır. Ayrıca 2014 inşaat maliyet bedelleri de 6 Mayıs 2014 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Bu oranlar daha sonra 23/7/2015 tarihinde bir kez daha revize edilmiştir. Bazı İşlerin işçilik oranları: -Elektrik Tesisatı: % 10, Bina İnşaatı: % 9 -Bina İnşaatı (Tünel Kalıp Sistemiyle): % 7

18 UYGULANACAK BİRİM FİYATI Hesaplamada kullanılan rakamlar Çevre ve Şehircilik Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayınlanan birim maliyet bedelleridir. SSİY uyarınca; iki yıldan fazla süren bina inşaatlarında, hesaplamada, inşaatın bittiği yıldan önceki birim fiyatlar dikkate alınmaktadır. Eskiden olduğu gibi yılların ortalaması değil inşaatın bittiği yıldan önceki yılın birim fiyatı dikkate alınır.

19 Özel bina inşaatlarındaki uygulama iki aşamada gerçekleştirilir. Birinci aşama dosya memurunca dosyadaki bilgiler ışığında yapılan hesaplama, ikinci aşama ise dosyadaki bilgilerin yanında, işverene ait yasal kayıt ve belgelerde yer alan hususlarla birlikte gerçek durum dikkate alınarak Müfettişlerce/Meslek Mensuplarınca yapılan inceleme, hesaplama ve teftiştir.

20 ÖN DEĞERLENDİRME (ARAŞTIRMA) ÜNİTECE (DOSYA MEMURUNCA) YAPILAN İŞLEMLER

21 ASGARİ İŞÇİLİK HESABI İÇİN DOSYA TESCİLİ ŞART SGK Merkez Müdürlüğü tarafından asgari işçilik uygulamasına esas ön değerlendirme işlemi yapılabilmesi için; İnşaat ile ilgili olarak işyeri dosyasının inşaat bitmeden önce tescil edilmiş olması, Tescil edilmiş olmakla birlikte yasal süre içinde Kurum a bildirimde bulunulması gerekmektedir.

22 İŞÇİLİK ORANINA % 25 EKSİLTME UYGULANIR Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan özel bina inşaatı işyerleri hakkında Ünitece yapılacak araştırma, bina maliyetine Kurumca yayımlanan tebliğ ile belirlenen asgari işçilik oranının %25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır. Süresinde dosya açılmamışsa indirim uygulanmaz. Bina inşaatı işyerlerinde, inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.

23 BORCUN TEBLİĞİ Ünitece yapılan araştırma sonucunda tespit edilen ve Kuruma bildirilmediği anlaşılan asgari işçilik miktarı üzerinden bulunan; gerçek veya tüzel kişilerce yapılan bina inşaatı işyerlerinde hesaplanan prim tutarı, faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilmek suretiyle gecikme zammı ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ olunur.

24 BORÇ KABUL EDİLİRSE KESİNLEŞİR İşverence borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödeneceğinin ve daha sonra müfettiş tarafından inceleme yapılması istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi halinde borç kesinleşir ve işlemler sonuçlandırılır. Hesaplanan borcun tebligata rağmen ödenmeyeceğinin bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde bulunulmaması durumunda SGK Müfettişleri tarafından inceleme yapılarak kayıt incelemesi yapılır.

25 ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMA YÖNTEMİ Binaların maliyetinin hesaplanmasında, bitirildiği yıldan bir önceki yıla ilişkin birim maliyet bedeli dikkate alınmaktadır. Aynı yıl içerisinde başlayıp bitirilen binaların maliyeti ise o yılın birim maliyeti esas alınarak hesaplanır.

26 HESAPLAMA YÖNTEMİ/FORMÜL Bu hesaplamayı formüle etmek istersek; Tüm Yapının maliyeti = Toplam İnşaat alanı X Birim Fiyat X yapının tamamlanmaoranı İşin yürütümü için gerekli en az işçilik miktarı = ( Tüm yapının maliyeti X uygulanacak işçilik oranı) Bildirim eksiği = İşin yürütümü için en az işçilik miktarı SGK ya bildirilen işçilik (SİGORTA MATRAHI) toplamı

27 İLİŞİİKSİZLİK YAZISI Yapılan hesap sonrası bildirim eksiği varsa iskana konu İlişiksizlik Belgesi verilmez. İşveren, kendisine yapılan borç ödeme tebliğinden itibaren Kuruma 1 ay içinde dilekçe ile başvurarak aradaki fark primini öderse ilişiksizlik yazısı alabilir. Ödeme yapmaması halinde müfettiş incelemesine geçilir.

28 ŞİRKETLER TARAFINDAN YAPILAN İNŞAATLARDA ASGARİ İŞÇİLİK Şirketler ve kooperatifler tarafından gerek mülk edinmek ve gerekse satmak amacıyla yapılan bina inşaatı için işçilik Değerlendirilmesinde; yaklaşık maliyet bedeli esas alınmakta ancak yasal kayıtlardan saptanan maliyet tutarı yaklaşık maliyet bedelinden daha fazla ise kayıtlardaki maliyet bedeli dikkate alınmaktadır.

29 KISMEN BİTEN İNŞAATLARDA İNCELEME Uygulamada inşaatlar çeşitli nedenlerden dolayı bazen tamamen değil, kısmen bitirilmektedir. Biten kısımlar için yapı kullanma izin belgesi istenmesi söz konusu olduğunda, asgari işçilik uygulaması toplam inşaat alanı için değil inşaatın kısmen biten bölümü için yapılır.

30 BİTMİŞ BİNADAN DAİRE ALINMASI VE ALINAN TEK DAİRE İÇİN İLİŞİKSİZLİK BELGESİ TALEBİ İnşaattan bir dairenin vatandaş tarafından alınması ve alınan daire için iskan talebinde bulunması halinde toplam inşaat alanı üzerinden yapılan asgari işçilik hesabı sonrası oluşan fark prim ve ödenmemiş normal primlerin bir daireye düşen kısmı için kısmi tahsilat yapılarak iskana konu ilişiksizlik yazısı verilebilir.

31 İHALELİ İŞLER Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini 15 gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.

32 İşverenlerin hak edişleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra diğer bir ifade ile teminat iadesine konu yazı alındıktan sonra iade edilir.

33 Valilikler, belediyeler, il özel idareleri ve ruhsat vermeye yetkili diğer merciler tarafından, geçici iskân veya yapı kullanma izin belgesi verilmeden önce yapılan inşaat dolayısıyla, diğer kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ve bankaların ise Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenecek işlemlerinde Kuruma borçlarının bulunmadığına dair ilgililerden Kurumca düzenlenmiş bir belgenin istenmesi zorunludur.

34 HESAPLAMA YÖNTEMİ İhaleli işlerde, maliyet hesaplamasında istihkak bedeli (hakediş bedeli) baz alınır. Bu istihkak bedeli; müteahhide ödenen ve kesin hesap raporunda kayıtlı bulunan toplam istihkak tutarıdır.

35 İhale konusu işlerde ilgili müteahhide daha sonradan ödenen fiyat farkı (malzeme için) ve akreditif bedeli toplam istihkaka dahil edilir.. Hesaplamaya esas alınacak hak ediş tutarı Katma Değer Vergisiz hariç tutardır. Ünitece yapılacak araştırma; belirtilen istihkak tutarına, işin asgari işçilik oranının % 25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır.

36 HESAPLAMA YÖNTEMİ/FORMÜL Bildirilmesi Gereken İşçilik: Ödenen hakediş bedeli x İşçilik Oranı Fark Prim: Bildirilmesi Gereken İşçilik-Bildirilen İşçilik x % 34,5

37 Ancak, işin sözleşmesinde çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise öncelikle bu sigortalıların adam/gün sayısı üzerinden Kuruma bildirmiş olup olmadığı araştırılır. Bu araştırma sonucunda Kuruma bildirilmeyen sigortalılar ile ilgili belgelerin verilmesi, yapılacak bir ay süreli bir tebligat ile işverenden istenilir. Belgelerin verilmemesi veya eksik verilmesi halinde bu belgeler ünitece resen düzenlenir.

38 İhaleli işin birden fazla konuyu kapsıyor olması ve her bir işin asgari işçilik oranının bilinmesi halinde, işverenin yazılı isteği üzerine araştırma, bu işlerin en yükseğine ilişkin asgari işçilik oranı dikkate alınarak yapılabilir.

39 Araştırma yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün yada geçici kabulün noksansız yapıldığı tarihe kadar Kuruma bildirmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır. işin bitiş tarihinden sonra şantiyenin sökülmesi, malzemelerin toplanması, nakliyesi, bekçi çalıştırılması gibi işler için de makul bir süre sigortalı istihdam edilse bile bu bildirimler hesap için dikkate alınmaz

40 İhale konusu işler ile ilgili olarak işin bitiş tarihinden sonra şantiyenin sökülmesi, malzemelerin toplanması, nakliyesi, bekçi çalıştırılması gibi işler için de makul bir süre sigortalı istihdam edilebilir. Bu nedenle uygulamada, geçici kabulün noksansız olarak veya kesin kabulün yapıldığı tarihlerden sonra ihale konusu işyeri dosyasından belirli bir süre daha işçilik bildiriminde bulunulur.

41 MÜFETTİŞ İNCELEMESİ Asgari işçilik uygulamasına konu olan işin bazı kısımlarının fatura karşılığı başka işverenlere yaptırılması söz konusu ise, bu durumda belirtilen malzemeli ve salt işçilik faturaları değerlendirmede dikkate alınmaktadır. Fakat bu durumda asgari işçilik oranından %25 eksiltme yapılmamaktadır.

42 MALZEMELİ İŞÇİLİK ÖDEMELERİ İşyeri ve kayıt belgelerinin incelemeye alınması halinde, kayıtlara işlenmiş yasal düzenlemelere uygun birim, ölçü ve tutarlarının doğruluğu gerektiğinde karşı inceleme yapılmak suretiyle belirlenmiş işçilik içeren a) Kurumda tescilli olduğu belirtilmiş işin bazı bölümlerini yapan 5510 sayılı Yasa Kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara (Fatura, gider makbuzu-pusulası) dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri. b) Bağ-Kur ve vergi sicil numaraları belirtilmek koşuluyla, işin bazı bölümlerini yanında sigortalı çalıştırmaksızın bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri, c) İşin bazı bölümlerini, yasalarla kurulu diğer sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olanları çalıştırmak suretiyle yapmış bulunanlardan alınmış fatura ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri, d) Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak yukarıda söze edilen iş sahiplerine yapılan nakliye ödemeleri, Yaklaşık maliyet bedelinden veya toplam hak ediş tutarından düşülmektedir.

43 SALT İŞÇİLİK ÖDEMELERİ Salt işçilik içeren fatura ve gider belgelerine dayalı işçiliködemeleri, Doğruluğu işyeri kayıtları ile kanıtlanabilen, yerel geleneklere uygun miktarları içeren, gerçekten ödendiği Müfettişler tarafından saptanabilen (Örneğin: vergisi ödenmiş, meslek kuruluşlarınca ölçü ve tutarları doğrulanmış, toplu sözleşme ve ferdi sözleşmelere uygun, diğer başka delillerle desteklenmiş) yabancı uyruklu işçilere ödenmiş ücretlerle Türk uyruklu sigortalılara ödenen bütün ücretler (5510 sayılı Kanun'un 80. maddesi uyarınca saptanan üst sınırın üzerindekiler de dâhil), doğrudan Kuruma bildirilmiş işçilikler gibi, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik tutarından düşülmektedir.

44 Bu hesaplamayı formüle etmek istersek; Tüm Yapının maliyeti = (Toplam İnşaat alanı Birim Fiyat) - Malzemeli İşçilik Faturaları X İşin yürütümü için gerekli en az işçilik miktarı = (Tüm yapının maliyeti X uygulanacak işçilik oranı) (salt işçilik faturaları + SPEK üst sınırı üzerinde yapılan bildirimler) Fark İşçilik (Bildirim eksiği) = İşin yürütümü için en az işçilik miktarı SGK ya bildirilen işçilik toplamı

45 SÜREKLİ İŞYERİ SİGORTALILARI İLE İHALE KONUSU İŞLERİN YAPIMI İhale yolu ile bir işin yapımını yüklenen müteahhidin 5510 sayılı kanuna göre işveren sayılabilmesi için ihale suretiyle aldığı işin yapımı dolayısıyla işçi çalıştırması ve bu işçilerin ihale konusu işte çalıştırılmak üzere işe alınmış olması gerekmektedir, taahhüt edilen işin ayrıca işçi alınmaksızın müteahhidin esasen mevcut olan devamlı işyeri işçileriyle yapılmış olması halinde ihale konusu işten dolayı işverenlik sıfatı söz konusu olmayacağından taahhüt edilen işin ayrı bir işyeri olarak tesciline gerek bulunmamaktadır, 45