FEN BĠLGĠSĠ EĞĠTĠMĠNĠN TEMELLERĠ

Transkript

1 FEN BĠLGĠSĠ EĞĠTĠMĠNĠN TEMELLERĠ Fen Bilgisi Eğitiminin Önemi yaş arasındaki zorunlu eğitim döneminde fen bilgisi eğitimi önemli bir yere sahiptir. Fen bilgisi eğitimi; Çocuğa yaratıcı düşünme becerisi kazandırır, Dünyayı ve çevresini tanımasına katkıda bulunur, Problem çözme becerisini geliştirir, Doğayı anlamlandırmasını sağlar, Günlük hayatta karşılaştığı olayları yorumlamasını sağlar Bilimin değerini anlayıp, olumlu tutumlar geliştirmesini sağlar 1

2 Teknolojinin toplum hayatındaki öneminin farkına varmayı sağlar, Fen bilimleri eğitimi bunların gelecekteki yaşantıda bireylerin kullanabilecekleri bilimsel süreç becerilerinin gelişimini sağlar, Fen Bilgisi Eğitiminin Amaçları 1 Bilimsel bilgileri bilme ve anlama Bir alana özgü bilgileri bilme, (olgular, kavramlar, ilkeler, kuramlar, yasalar). Fen bilimlerinin tarihini bilme ve felsefesini anlama. 2 Araştırma ve keşfetme (Bilimsel süreçler) Gerçek bilim adamlarının düşünüş yollarını ve çalışmalarını öğrenmek için bilimsel süreçleri kullanma. (Gözleme ve betimleme, sınıflama ve düzenleme, ölçme ve tablolama, iletişim kurma, kestirme ve yordama, hipotez kurma, hipotezleri yoklama, değişkenleri belirleme ve kontrol etme, verileri yorumlama, basit araçlar ve fiziksel modeller yapma). Psiko-motor becerileri kullanma. Bilişsel becerileri kullanma. 2

3 3 Hayal etme ve yaratma Zihinsel hayalleri yaratma. Hayal kurma. Hayal edilen şeyleri görebilme Eşyaları ve fikirleri yeni düzenlere koyma. Eşyaları alışılmadık amaçlarla kullanma. Problem ve bilmece çözme. Bir şeyi yapar gibi davranma. Alışılmadık düşünceler üretme. Araç ve makina desenleme. 4 Duygulanma ve değer verme Fen bilimlerine, okula, öğretmenlerine ve kendine ilişkin olumlu tutumlar geliştirme. Ġnsan heyecanlarını duygularına karşı duyarlı ve saygılı olma. Kişisel duygularını yapıcı biçimde ifade etme. Kişisel değerlere, toplumsal sorunlara ve çevre sorunlarına ilişkin kararlar verme. 5 Kullanma ve uygulama Bilimsel kavramların günlük yaşantıda kullanılışlarını görme. Öğrenilen bilimsel kavramları ve becerileri gerçek teknoloji problemlerine uygulama. Ev araçlarında uygulanan bilimsel ve teknolojik ilkeleri anlama. Günlük yaşantıda karşılaşılan sorunların çözümünde bilimsel süreçleri kullanma. Bilimsel gelişmeleri veren basın ve yayın raporlarını anlama ve değerlendirme. Kişisel sağlık, beslenme ve yaşam tarzı konularında söylenti ve heyecanlardan ziyade bilimsel bilgilerle karar verme. Fen bilimlerini diğer bilimlerle bütünleştirme. 3

4 Yeni programlara niçin ihtiyaç duyuldu? Ulusal ve uluslararası sınavlarda başarısızlık Bilim ve Teknolojideki hızlı değişimler Çağa uygun nitelikli insan yetiştirme gereği Öğrenmenin nasıl olduğuna dair kesin bilgilerin olmaması Yeni öğrenme yaklaşımları Yeni ölçme değerlendirme yaklaşımları Yeni programlarla öğretimde neler değişti?

5 Yeni programlarda benimsenen yaklaşımlar Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı 4 aşamalı model, 5E modeli, 7E modeli Bağlam Temelli Yaklaşım Öğrenci Merkezli ve Araştırmaya Dayalı Öğretim Stratejileri İşbirlikli öğrenme Proje Tabanlı Öğrenme Probleme dayalı Öğrenme Drama yöntemi Kavramsal Değişim Yaklaşımı Kavramsal Değişim Metinleri, Analojiler Kavram Karikatürleri Alternatif Ölçme Değerlendirme Fen ve Teknoloji Öğretim Programının Amaçları 1. Doğal dünyayı öğrenmeleri ve anlamaları, bunun düşünsel zenginliği ile heyecanını yaşamalarını sağlamak, 2. Her sınıf düzeyinde bilimsel ve teknolojik gelişme ile olaylara merak duygusu geliştirmelerini teşvik etmek, 3. Fen ve teknolojinin doğasını; fen, teknoloji, toplum ve çevre arasındaki karşılıklı etkileşimleri anlamalarını sağlamak, 4. Araştırma, okuma ve tartışma aracılığıyla yeni bilgileri yapılandırma becerileri kazanmalarını sağlamak, 5. Eğitim ile meslek seçimi gibi konularda, fen ve teknolojiye dayalı meslekler hakkında bilgi, deneyim, ilgi geliştirmelerini sağlayabilecek alt yapıyı oluşturmak, 6. Öğrenmeyi öğrenmelerini ve bu sayede mesleklerin değişen mahiyetine ayak uydurabilecek kapasiteyi geliştirmelerini sağlamak, 5

6 7. Karşılaşabileceği alışılmadık durumlarda, yeni bilgi elde etme ile problem çözmede fen ve teknolojiyi kullanmalarını sağlamak, 8. Kişisel kararlar verirken uygun bilimsel süreç ve ilkeleri kullanmalarını sağlamak, 9. Fen ve teknolojiyle ilgili sosyal, ekonomik ve etik değerleri, kişisel sağlık ve çevre sorunlarını fark etmelerini, bunlarla ilgili sorumluluk taşımalarını ve bilinçli kararlar vermelerini sağlamak, 10. Bilmeye ve anlamaya istekli olma, sorgulama, mantığa değer verme, eylemlerin sonuçlarını düşünme gibi bilimsel değerlere sahip olmalarını, toplum ve çevre ilişkilerinde bu değerlere uygun şekilde hareket etmelerini sağlamak, 11. Meslek yaşamlarında bilgi, anlayış ve becerilerini kullanarak ekonomik verimliliklerini artırmalarını sağlamaktır Fen ve Teknoloji Öğretim Programının Vizyonu ve Fen Okur-Yazarlığı Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı nın vizyonu; bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetişmesidir. Fen ve teknoloji okuryazarlığı, genel bir tanım olarak; bireylerin araştırma-sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerileri geliştirmeleri, yaşam boyu öğrenen bireyler olmaları, çevreleri ve dünya hakkındaki merak duygusunu sürdürmeleri için gerekli olan fenle ilgili beceri, tutum, değer, anlayış ve bilgilerin bir bileşimidir. 6

7 Fen ve teknoloji okuryazarı olan bir kişi, Bilimin ve bilimsel bilginin doğasını, temel fen kavram, ilke, yasa ve kuramlarını anlayarak uygun şekillerde kullanır; Problemleri çözerken ve karar verirken bilimsel süreç becerilerini kullanır; fen, teknoloji, toplum ve çevre arasındaki etkileşimleri anlar; Bilimsel ve teknik psikomotor beceriler geliştirir; Bilimsel tutum ve değerlere sahip olduğunu gösterir. Bilgiye ulaşmada ve kullanmada, problemleri çözmede, fen ve teknoloji ile ilgili sorunlar hakkında olası riskleri, yararları ve eldeki seçenekleri dikkate alarak karar vermede ve yeni bilgi üretmede daha etkin bireylerdir. Fen ve teknoloji okuryazarlığı için 7 boyut: 1. Fen bilimleri ve teknolojinin doğası 2. Anahtar fen kavramları 3. Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) 4. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ) ilişkileri 5. Bilimsel ve teknik psikomotor beceriler 6. Bilimin özünü oluşturan değerler 7. Fen e ilişkin tutum ve değerler (TD) 7

8 Fen ve Teknoloji Öğretim Programının Temel Yapısı Canlılar ve Hayat Madde ve Değişim Fiziksel Olaylar Dünya ve Evren Konu içeriğine yönelik öğrenme alanları Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre ilişkileri (FTTÇ) Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) Tutum ve Değerler (TD) Beceri, anlayış, tutum ve değerler ile ilgili öğrenme alanları 8

9 Fen ve e Teknoloji Öğr. Programının Temel Yaklaşımı Az ve Öz bilgi: Az sayıda kavram ve bilginin gerçek bir öğrenmeye imkân verir tempoda sunumunu sağlayacak şekilde seçilmiştir. Fen ve Teknoloji Okuryazarlığı: Ünitelerde kazanımlar ve etkinlikler seçilirken fen ve teknoloji okuryazarlığının yedi boyutu gözetilmiştir. Yapılandırmacı Öğrenme Süreci: Programda, yapılandırıcı (constructivist) öğrenme yaklaşımı öncelikli olup öğrenmenin her bireyin zihninde, çoğu zaman o bireye özgü bir süreç sonunda gerçekleştiği görüşüne ağırlık verilmiştir. Alternatif Ölçme Değerlendirme: Öğrenciyi değerlendirmenin yanında, öğrenme sürecini değerlendirme anlayışına ağırlık verilmiştir. Gelişim Düzeyi ve Bireysel Farklılıklar :Kazanımlar ve etkinlikler seçilirken öğrencilerin zihinsel ve fiziksel gelişim düzeyleri gözetilmiş, farklı etkinliklerin seçimi ve yeri geldikçe öğrencilerle birebir ilgilenme teşvik edilmiştir. 9

10 Bilgi ve Kavram Sunum Düzeni : Programda sarmallık ilkesi esas alınmış, pek çok konuya, gittikçe derinleşen bir içerikle her sınıfta yer verilmiş; böylece yeterli sıklıkla geriye gönderme sağlanarak öğrenilenlerin pekiştirilmesi için alt yapı oluşturulmuştur. Diğer Derslerle ve Ara Disiplinlerle Uyum: Programın ilgili diğer derslerin programlarıyla paralelliği ve bütünlüğü gözetilmiştir. Ayrıca uygun olan yerlerde, işlenen konunun katkıda bulunduğu ara disiplin kazanımlara gönderme yapılmıştır. Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı nda Fen-Teknoloji- Toplum-Çevre (FTTÇ) Öğrencilerin fen ve teknolojinin doğasını, toplumla ve çevreyle etkileşimini anlaması ve edindikleri bilgi, anlayış ve becerileri sorunlara çözüm yolları ararken kullanması gerekmektedir. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre kazanımları üç temel boyuta odaklanmıştır: 1. fen ve teknolojinin doğası, 2. fen ve teknoloji arasındaki ilişki, 3. fen ve teknolojinin sosyal ve çevresel bağlamı. 10

11 1. Fen ve Teknolojinin Doğası Fenin amacı dünyayı anlamaya ve açıklamaya çalışmaktır; teknolojinin amacı ise insanların ihtiyaçlarını gidermek ve yaşam koşullarını iyileştirmek için çözümler bulmaktır. 2. Fen ve Teknoloji Arasındaki İlişki Öğrenciler fen ve teknoloji arasındaki ilişkileri anladıklarında, fen ve teknolojinin birbirini nasıl etkilediğini, bunların sosyal bağlamda nasıl geliştiğini ve insanların yaşam koşullarını iyileştirmek için nasıl kullanıldığını kavrarlar. 3. Fen ve Teknolojinin Sosyal ve Çevresel Bağlamı Günümüzde, bilim insanlarının çoğu, araştırmaların sosyal ve çevresel ihtiyaçlarla yönlendirildiği bir alan olan endüstride çalışmaktadır. Birçok teknolojik çözüm aynı zamanda karmaşık toplumsal ve çevresel sorunların da kaynağıdır. Fenciler, toplumu bilinçlendirme ve böylece fen ve teknoloji ile ilgili konular hakkında karar vermede destekleme potansiyeline sahiptir ve bu, demokratik bir toplumda fen ve teknoloji okuryazarlığına ulaşmak için çok önemli bir gerekçedir. Fen, teknoloji, toplum ve çevre arasındaki etkileşimleri anlamak için, bilimsel bilgi gereklidir; fakat tek başına yeterli değildir. Bu etkileşimlerin anlaşılması için fene özgü değerler yanında, söz konusu topluma ve çevreye özgü değerlerin de hesaba katılması gereklidir. 11

12 Fen ve Teknoloji Öğretim Programında Tutum ve Değerler Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı nın vizyonunun gerçekleştirilebilmesi için, öğrencilerde belirli bilimsel tutum ve değerler de geliştirilmelidir. 1.Öğrencilerin çevrelerinde olup bitenleri kendi isteği ile algılaması, 2. Duruma uygun olumlu tepkide bulunması, 3. Olumlu değerler geliştirmesi, 4. Bu değerleri kendi öz benliğinde örgütlemesi ve 5. Olumlu tutum ve değerler içeren bir yaşam tarzı geliştirmesi 12

13 Fen ve Teknoloji Öğretim Programında Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı sadece günümüzün bilgi birikimini öğrencilere aktarmayı değil; araştıran, sorgulayan, inceleyen, günlük hayatıyla fen konuları arasında bağlantı kurabilen, hayatın her alanında karşılaştığı problemleri çözmede bilimsel metodu kullanabilen, dünyaya bir bilim adamının bakış açısıyla bakabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlamıştır. Programda öğrencilere bilimsel araştırmanın yol ve yöntemlerini öğretmek amacıyla bilimsel süreç becerileri olarak adlandırılan becerileri kazandırmak esas alınmıştır. BSB; öğrenmeyi kolaylaştıran, araştırma yeteneği kazandıran, öğrencilerin öğrenme ortamına aktif katılımını sağlayan, sorumluluk alma duygusunu geliştiren beceriler olarak tanımlanmaktadır. 13

14 BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ Temel Beceriler Nedensel Beceriler Deneysel Beceriler Gözlem Yapma Ölçme Sınıflama Verileri Kaydetme Sayı ve Uzay İlişkisi Kurma Önceden Kestirme Değişkenleri Belirleme Sonuç Çıkarma (Çıkarım/Yordama) Hipotez Oluşturma Model Oluşturma Deney Yapma Değişkenleri Değiştirme ve Kontrol Etme Karar Verme BSB-Örnek Etkinlikler BSB: Gözlem, Sınıflama 14

15 BSB: Gözlem, Sınıflandırma, Sonuç Çıkarma BSB: Deney Yapma, Model Oluşturma, Karar Verme 15

16 BSB: Deney Yapma, Çıkarım yapma, 16