DİL ETKİLEŞİMİ VE MAKEDONYA TÜRKLERİNİN YAZI DİLİNDE ÇEKİMSİZ FİİLLER ÜZERİNE * ÖZET
|
|
- Bilge Turgut
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/6 Spring 2014, p , ANKARA-TURKEY DİL ETKİLEŞİMİ VE MAKEDONYA TÜRKLERİNİN YAZI DİLİNDE ÇEKİMSİZ FİİLLER ÜZERİNE * Hülya SKUKA ** ÖZET 19. yüzyılın sonları, Türk dilinin Balkan dilleri üzerine etkisinin en üst kerteye ulaştığı dönem olarak sayılabildiği gibi, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü nedeniyle bu zaman parçası, Türk dilinin etkisinin azalmaya başladığı zaman olarak da görülebilir. Bu dönemden sonra ters yönde bir etkinin başladığı, daha doğrusu birer Hint-Avrupa dili olan Balkan dillerinin, Balkan Türk ağızlarını etkilemeye başladığı söylenebilir. Türkçenin aleyhine işleyen bu etki, Balkan Türk ağızlarına, söz varlığından söz dizimine kadar birçok yabancı unsurun girmesine yol açmış ve neticede bu Türk ağızlarını Hint-Avrupa dillerinden olan Balkan dillerine yaklaştırırken, Türkiye Türkçesinden uzaklaştırmış ve tamiri zor olan sapmalara neden olmuştur. Böyle iki dillilik yada çok dillilik ortamı içinde gelişen Balkan Türk ağızlarında olagelen sapmalar, sadece konuşma dilinde kalmayıp yazı dilini de etkilemiştir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi yazı dilinden her alanda farklılık gösteren Makedonya Türklerinin yazı dili ele alınmış ve dil etkileşiminin çekimsiz fiillerin kullanımında yarattığı değişmelere dikkat çekilmiştir. Bu amaçla, yılları arasında Makedonya'nın başkenti olan Üsküp'te yayınlanan "Sevinç" dergisinin 648 sayısı taranmış ve Türkçede bulunmayan çok değişik cümle tiplerinin varolduğu tespit edilmiştir. Üç bölümden oluşan bu çalışmada, Makedonya Türklerinin yazı dilinde isim-fiillerin, sıfat-fiillerin ve zarf-fiillerin kullanılışları ele alınmış ve Makedonya Türklerinin, Makedonca, Arnavutça gibi Hint- Avrupa dillerinin etkisiyle, Türkçede fiil gruplarının sağladıkları ilişkileri başka kelime çeşitlerine yükleyerek, Türkçenin söz dizimine aykırı cümleler kurdukları görülmüştür. Taradığımız metinlerde, bazı cümle örneklerinde, fiilimsilerin kullanımdan düşmediği fakat bu kelime çeşitlerinin taşıdığı özelliklerin karıştırıldığı ve dolayısıyla cümlenin gerektirmediği yanlış fiilimsilerin kullanıldığı da dikkat çekmiştir. Mesela -dık/-duk ekli sıfat-fiiller bazan iyelik ve ad-durumu ekleri alarak adlaştıklarında adıl ve mastar niteliğinde kullanılırlar. Ad niteliği kazanarak kullanıldıkları cümlelerde türlü unsurların yerini tutarlar ve isim-fiiller gibi çekimli eylemlerin tamlayıcısı olurlar. İşte bu özelliklerinden dolayı Makedonya Türkleri bu sıfat-fiilleri, -ma,-me'li isim-fiillerin yerine kullanmışlardır. Makedonya Türklerinin yazı dilinde, fiilimsiler ile kurulan bazı tamlamalarda, tamlayan ve tamlanan unsurlar arasında ve genellikle fiilimsi ile cümlenin asıl fiili arasında uygunluk sağlanamadığından dolayı da belirli yanlışlar ortaya çıkmıştır. Bu çalışma esnasında fiilimsilerin kullanılışları ile ilgili karşılaşılan bu ve benzeri hatalar dışında, ses bilgisinden cümle ** Yrd. Doç. Dr. İzmir Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı, El-mek: hulya.skuka@gmail.com
2 960 Hülya SKUKA bilgisine kadar her alanda birçok hatanın yapıldığı dikkat çekmiştir. Bu durum, Ahmet Günşen'in dediği gibi, Balkanlar coğrafyasında Türkçenin geleceğini endişeye düşürmektedir. Kanımızca, Türklerin yazı dillerinin ele alınması ve Türkiye Türkçesi yazı dili ile karşılaştırmalı çalışmaların yapılması, suni yollarla birbirinden ayrılmış olan Türk yazı dillerinin ortak bir temelde birleştirilmesinde büyük önem arz etmektedir. Anahtar Kelimeler: İki dillilik, Yazı dili, Fiilimsiler LANGUAGE INFLUENCES ON NONFINITE VERBS IN THE WRITTEN LANGUAGE OF TURKS IN MACEDONIA ABSTRACT The influence of the Turkish language on other languages in the Balkans reached its peek at the end of 19th century. At that time the Turkish Empire started to withdraw from this region. Consequently, the influence of the Turkish language on the regional languages started to decrease. After that, the language influence was present in the opposite direction. The Balkan languages, which belong to the European language group, started to influence the language of the Balkan Turks. Of course, this influence was not in favor of the Turkish language. The alterations in the morphology and syntax of the Turkish language in the Balkan were getting it closer to the European languages, but at the same time were causing differences from the standard Turkish language. These differences were not limited only to the colloquial language. They also appeared in the written language of Turks in the multilingual environment of the Balkans. In this paper we have treated and analyzed the written language of the Turks in Macedonia, which manifests differences from the standard Turkish language, in terms of differences in phonetics, morphology and syntax. More specifically, we have treated the influence of the Macedonian and Albanian language on nonfinite verbs in the written language of the Turks in Macedonia. The paper is comprised of three sections in which infinitives, particles, gerunds aretreated. As a result of the language influences and of the insufficient knowledge of these word groups by the Turks in Macedonia, they are used incorrectly in their written language. The sentences in the written language of the Turks in Macedonia are similar to the European languages and are not in conformance with the standard Turkish language. Key Words: Bilingualism, Written Language, Nonfinite Verbs Giriş Makedonya'da, iki dillilik hatta çok dillilik ortamı içinde görülen dil etkileşimi, günümüze yaklaştıkça Türkçenin aleyhine bir durum göstermiştir. Aynı coğrafyada yüzyıllarca bir arada Volume 9/6 Spring 2014
3 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 961 yaşayan Türk, Makedon, Arnavut vb. toplulukların birbirinin dilini etkilemesi elbette kaçınılmazdır. Fakat bu etkileşim tabii bir dil etkileşimi olmaktan çıkıp, Türkçenin çehresini değiştirecek kadar büyük ölçüde olmuştur. Dil etkileşimi açısından Batı Rumeli ağızlarındaki değişimleri inceleyen Ahmet Günşen (2010), Türk söz dizimini bozan ileri düzeydeki Hint-Avrupa dillerinin etkisinin, Balkanlar coğrafyasında Türkçenin geleceğini endişeye düşürdüğünü belirtir. Macar Türkolog G. Németh (1983) tarafından yapılan sınıflandırmada, Rumeli ağızlarının batı kolu içinde yer alan Makedonya Türk ağızlarının pek çoğu bugün için incelenmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Makedonya Türk ağızlarının bazı özellikleri ile ilgili bilgiler oluşturulmaya başlamıştır. O dönem ünlü Makedon aydınlarından G. Pulevski'nin yazdığı "Dört Dilli Sözlük" (1873) ve "Üç Dilli Sözlük" (1875) adlı eserlerinde, Makedonya Türk ağızlarının bazı özellikleri gösterilmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Makedonya Türk ağızları ile, L. Katona (1969), S. Kakuk (1972), J.Eckman (1960, 1962) gibi yabancı Türkologlar da ilgilenmiştir. Yabancı araştırmacılar tarafından başlatılan bu ağız çalışmaları, ileriki yıllarda yerli araştırmacıların (H. Hasan 1995; N. İbrahim 1997; S. Alil 2000; O. Ahmet 2004) katkısı ile gelişerek devam etmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarının Avrupa topraklarında uzantısı olan Rumeli Türk ağızları, dolayısıyla Makedonya Türk ağızları, Türkiyeli Türkologların da (G. Gülsevin 2009; A. Günşen 2010) dikkatini çeken bir araştırma alanı olmuş ve bu alanda, nicelik bakımından yetersiz olduğu halde nitelik bakımından değerli çalışmalar yapılmıştır. Makedonya Türk ağızları hakkında 19. yüzyılın ikinci yarısında başlayan araştırmalar, günümüzde hayli yol katetmiştir. Fakat Makedonya Türklerinin yazı ve edebiyat dili ihmal edilmiş, bu yazı dilinin özelliklerini ve Türkiye Türkçesi yazı dili ile arasındaki farklılıkları tespite yönelik araştırmalar yapılmamıştır. Bir dilde, öteki dilin etkisi ile olagelen değişiklikler, Weinreich'in (1953) tanımıyla sapmalar, sadece konuşma dilinde kalmayıp, yazı dilini de etkilemektedir. Yazı dilinde görülen standart yazı dilinden sapmaların çoğunlukla konuşma dilinin yazı diline aktarılmasından kaynaklanmaktadır. Yaptığımız araştırma sonucunda, Makedonya Türklerinin konuşma dilinin yazı dilini büyük ölçüde etkilediği ve dolayısıyla bu yazı dilinin Türkiye Türkçesi yazı dilinden her alanda farklılaştığı görülmüştür. Bir dilde birliği, anlaşma kolaylığını sağlamak için kullanılan dil yazı dilidir. "Yazı dili, varoluşu gereği, geçerli olduğu her yerde aynı olmak zorundadır ve bundan dolayı tekil kavram alanları oluşturma mantığı üzerine oturur." (Ali Akar, 2011, s.305) Birleştirici ve ağız ayrılıkları silici fonksiyonu olan yazı dilinin, lehçe ve ağızların alabildiğine farklılaşmasını önlemesi gerekir. Gaspıralı İsmail Bey, yaklaşık 120 yıl önce, Türk dünyasının ilerleyebilmesi için dilde birlik ülküsüyle İstanbul Türkçesine yakın bir ortak yazı dili kurulmasını şart koşmuştur. Gaspıralı İsmail Bey'in döneminde bir elin parmaklarının sayısını geçmeyen Türk yazı dillerinin sayısının, daha sonra yaşanan siyasi gelişmelerle arttığını, kimi ağızların yazı dilleri haline getirildiğini belirten Ş.H.Akalın (2009, s.545), "şu anda önümüzde duran en önemli sorun Türk halkları arasında ortak bir yazı dilinin oluşturulmasıdır." der. Z.Korkmaz (2005), ortak yazı dili konusunda karşımızda önemli problemlerin bulunduğunu, Türk topluluklarının dilleri arasındaki ses bilgisi, şekil bilgisi ve kelime hazinesindeki ayrılıkların, konunun ana düğüm noktasını oluşturduğunu ileri sürer. Ama buna karşılık, Türk dilinin yapı ve işleyişindeki düzenliliğin, sistemliliğin ve Türk boylarının kültür değerlerinden dile aktarılan ortak özelliklerin bu birleştirmeyi kolaylaştıracağına inanır ve bu Volume 9/6 Spring2014
4 962 Hülya SKUKA konuda değerli önerilerde bulunur. Türk dünyasında ortak bir yazı dilinin oluşturulabilmesi için önemli olan hususlardan biri de, Türk yazı dillerindeki farklı ağız izlerinin tespit edilmesi, bunların Türkiye Türkçesi yazı dili ile karşılaştırılması ve aradaki farklılıkların ortaya konulmasıdır. Amaç Türk halkları arasında ortak yazı dilinin oluşturulması konusunda katkıda bulunabilmek amacıyla, bu çalışmada, standart yazı dilinden her alanda farklılık gösteren Makedonya Türklerinin yazı dili ele alınmıştır. Bir makale çerçevesinde kalabilmek için, sadece çekimsiz fiiller incelenmiş ve standart Türkçe esas alınarak, dil etkileşiminin çekimsiz fiillerin kullanımında yarattığı değişmelere dikkat çekilmiştir. Yöntem Bu çalışmada doküman analizi yöntemi uygulanmıştır. Dokümanlar, araştırmalarda etkili bir biçimde kullanılması gereken önemli bilgi kaynaklarıdır. Doküman incelemesi, araştırılması amaçlanan olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin çözümlenmesini kapsar. (Yıldırım & Şimşek, 2008). Çalışmada Standart Türkçe -, Makedonya Türklerinin Ağızları - MTA., Makedonya Türklerinin Yazı Dili - MTYD., Makedonca - MK., Arnavutça - AR., İngilizce - İNG., Sevinç dergisi - SÇ., sayı - sa., sayfa - s. kısaltmaları ile gösterilmiştir. Malzeme İnceleme materyali olarak, yılları arasında Makedonya'nın başkenti Üsküp'te yayınlanan "Sevinç" dergisinin 648 sayısı kullanılmıştır. Bu sayılar taranmış ve standart Türkçede bulunmayan farklı cümle tipleri tespit edilerek fişlenmiş ve incelenmiştir. Fişlenen cümlelerin sayısı bin beş yüzün üzerindedir. Tabii bu çalışmada, bir makalenin sınırlarını aşmamak gayretiyle çok sınırlı sayıda örneğe yer verilmiştir. Yazılı materyal olarak kullandığımız "Sevinç" dergisinden alıntı yaptığımız cümlelerin hangi yıla, aya, sayıya ve sayfaya ait olduğu, her cümlenin altında veya yanında, parantez içinde belirtilmiştir. Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Çekimsiz fiiller, Türk dilinin yapısı içinde önemli bir yer tutarlar. Özellikle cümle kuruluşundaki rolleri çok büyüktür. Her fiilimsi, kurduğu önerme ile birlikte, türlü yönlerden, temel önermenin tümleyicisi olur. Böylelikle de birkaç duyguyu, birkaç isteği, birkaç düşünceyi ya da bunların her çeşidinden bir ikisini bir tümce içinde anlatma kolaylığı sağlar. Bu nedenle, birden fazla düşünce, duygu, istek vs. bir cümleye sığdırılmak istendiğinde, çekimsiz fiillere başvurulur. "Bu konuda Türkçe ile çoğu çağdaş Hint-Avrupa dilleri arasında temel bir fark vardır. Türkçede cümlelerden birinin yüklemi isim-fiil, sıfat-fiil ya da zarf-fiil haline getirilir; Hint-Avrupa dillerinde ise yüklem pek fazla bir değişikliğe uğramazken, yan cümlenin önüne bir bağlaç konulur." (Brendemoen, 2008, s. 166) Brendemoen bununla ilgili şöyle bir örnek verir: Hırsızlar camı kırınca alarm çaldı. İNG. When the thieves broke the window, the alarm went off. Birer Hint-Avrupa dili olan Makedonca ve Arnavutçada da, bu bağlaçlı yan cümle türü hakimdir. Volume 9/6 Spring 2014
5 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 963 Örneğin: Fotoğrafını görünce, annesine çok benzediğini anladım. MK. Koga ya vidov slikata, svativ deka mnogu liçi na majka mu. AR. Kur e pashë fotografinë, kuptova se shumë i ngjan nënës së tij. Makedon ve Arnavut dillerinin etkisine girmiş olan Makedonya Türklerinin özellikle konuşma dilinde, bu tür cümleler pek yaygındır. Örneğin: MTA. Açan (ne zaman) gürdüm o resımi, anladım ki annesıne çok benzeymiş. Türkçeye büyük bir ifade gücü, zenginliği ve kolaylığı sağlayan fiilimsiler, MTYD'nde, konuşma diline nazaran daha çok kullanılır. Fakat bir yandan Makedonca, Arnavutça etkisi, bir yandan da fiilimsi eklerinin anlam ve işlev açısından birbirleriyle karıştırılması, söz konusu kelime çeşidinin yanlış kullanılmasına yada bu fiil gruplarının sağladıkları ilişkilerin başka kelime çeşitlerine yüklenmesine ve Türk söz dizimine aykırı cümlelerin kurulmasına neden olmuştur. Makedonya Türklerinin yazı dilinde isim-fiiller Hint-Avrupa kökenli Makedon ve Arnavut dillerinin etkisinde kalmış olan MTA'nda, isimfiiller büyük ölçüde kullanımdan düşmüştür. Örneğin: MTA. Senden isteym bu çocugi bulasın. Senden bu çocuğu bulmanı istiyorum. MTA. Yavaş yavaş başlamiş yürüsün. Yavaş yavaş yürümeye başlamış. Kıbrıs (Demir, 2003) ve Trabzon (Brendemoen, 2008) ağızlarında da, muhtemelen Rumcanın etkisiyle, isim-fiil eklerinin kullanılmadığı bu tasvir cümlelerinin, son derece yaygın olduğunu görüyoruz. Trabzon ağızlarını ele alan Brendemoen (2008), Rumcanın etkisinin ağır bastığının, fakat söz diziminde Farsça ile ortak özellikler varolduğundan, bunların da üzerinde durulması gerektiğini belirtir. MTA'nda da, Makedonca ve Arnavutçanın etkisi dışında, Farsçanın etkisinin ve Eski Anadolu Türkçesi ile bağlantılarının da belirlenmesi, konunun tamamen aydınlığa kavuşmasını sağlayacaktır. MTYD'nde de, konuşma diline nispeten az olsa da, isim-fiil eklerinin kullanılmadığı cümle türleri mevcuttur. İsim-fiilli cümleler Türkçede, -ma(k) (+iyelik) + çekimli fiil ile kurulur. Bu çekimli fiil genelde istek, niyet, karar, şüphe, korku, rica, emir, hareket gibi anlamlar taşıyan bir çekimli fiildir. Örneğin, okumayı sevmek, gitmek istemek, söylemesini emretmek, öpmeye kalkmak, telefon etmeye gitmek gibi. Örnek cümlelerden de gördüğümüz gibi, bu cümleler daha çok ma'lı isim-fiil ekleri ile kurulur. Bunun nedeni de, Eski Anadolu Türkçesinden Türkiye Türkçesine uzanan gelişme sürecinde bir daralmaya uğrayan -mak'lı isim-fiillerin bazı ekleri -ma'lı isim-fiillere aktarmasıdır. Sonuç olarak, -ma'lı isim-fiiller, iyelik ve ad durum ekleri alarak adlaşabilen ve cümlelerde türlü unsurların yerini tutabilen kelime çeşitleri olmuşlardır. Dilimizde isim-fiillerle genişletilmiş basit yapıdaki bu cümleleri, Makedonca ve Arnavutçada, diğer Hint-Avrupa dillerinde olduğu gibi, sağa dallanan ve genellikle ana cümlenin öğesi olarak kullanılan bağımlı cümlecikler karşılar. Makedoncada bu bağımlı cümleler da edatı ile (Sakam da şetam. Odite da vidite. vb.), Arnavutçada da tё edatı ile (Dua tё shёtis. Shkoni tё shikoni. vb.) genişletilmiş cümlelerdir. Makedonya Türkleri, bu edatları alan fiilleri Türkçeye emir-istek kipli bir fiil olarak Volume 9/6 Spring2014
6 964 Hülya SKUKA tercüme ederler. Örneğin: MTA. Severim gezem. MTA. Gidecenız güresınız. MTA. Bilırlar mi okusunlar? Gezmeyi severim. Görmeye gideceksiniz. Okumayı biliyorlar mı? Standart Türkçeden bu sapmaya, incelediğimiz "Sevinç" dergisinin hemen hemen her sayısında rastlamak mümkündü. Bu da, Ahmet Günşen'in (2010) belirttiğinin aksine, Makedonya Türklerinin, yazı dilinde de ölçünlü Türkçeye bağlı kalamadıklarını gösterir. Örnekler: MTYD. Severim içlerinde dolaşayım, avcılık yapayım, bağırayım sadamın var kuvvetiyle. (SÇ, Aralık 1953, sa.12, s.2, Mustafa Karahasan) İçlerinde dolaşmayı, avcılık yapmayı, sadamın var kuvvetiyle bağırmayı severim. MTYD. İstiyor musunuz resim çizelim? (SÇ, Eylül 1970, sa.1, s.9, çeviri) Resim çizmek istiyor musunuz? MTYD. Seni küçük, nerelere götüreyim istiyorsun? (SÇ, Kasım 1967, sa.3, s.8, çeviri) Seni küçük, nerelere götürmemi istiyorsun? MTYD. Fena olmazdi siz da öğretmenlerinizle bunları bizden aratırasınız. (SÇ, Ocak 1952, sa.5, s.2, çeviri) Sizin de bunları, öğretmenleriniz aracılığıyla, bizden sipariş ettirmeniz iyi olurdu. MTYD. Korkuyorum bu badava sucuklar, çok pahalıya tutulmasın. (SÇ, Ocak 1952, sa.5, s.8, çeviri) Bu bedava sucukların çok pahalıya mal olmasından korkuyorum. MTYD. Ona yabancı bir evde ben kırdım desin çok ağır geliyordu. (SÇ, Aralık 1951, sa.4, s.4, çeviri) Ona yabancı bir evde ben kırdım demek çok ağır geliyordu. MTYD. Kar, buz, karpuz gibi şeylerle serinlensin arar. (SÇ, Eylül 1953, sa.1, s.6, çeviri) Kar, buz, karpuz gibi şeylerle serinlemek ister. MTYD. Bırakmayın kaçsınlar! (SÇ, Şubat 1953, sa.6, s.5, çeviri) Kaçmalarına izin vermeyin! MTYD. Vakitir okuyasın! (SÇ, Ekim 1955, sa.2, s.7, Sabit Muharrem) Okuma vaktidir! MTYD. Ben unutmuşum söyliyeyim daha erken kaldırasın! (SÇ, Kasım 1955, sa.3, s.7) Ben, daha erken kaldırmanı söylemeyi unutmuşum! MTYD. Nekadar istedım bu vapurda makinist olayım. (SÇ, Ocak 1956, sa.5, s.1, çeviri) Bu vapurda kaptan olmayı nekadar isterdim. Volume 9/6 Spring 2014
7 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 965 MTYD. Bir gözün için ne istersin vereyim? (SÇ, Ocak 1958, sa.5, s.7, çeviri) Bir gözün için ne vermemi istersin? MTYD. Hayatım ağır, çok ağırdı diye başladi anlatsın hikayesıni gururlu Drina. (SÇ, Eylül 1958, sa.1, s.6, çeviri) Hayatım ağır, çok ağırdı diye hikayesini anlatmaya başladı gururlu Drina. Çalışma esnasında, bazı cümlelerde isim-fiil eklerinin kullanıldığı fakat bu eklerin cümleye kattığı anlamın tam olarak bilinmediğinden dolayı karıştırıldığı ve yanlış kullanıldığı görülmüştür. Örneğin: MTYD. Çoktan beri ayrıldığımız derslere başlamak günü yaklaştı. (SÇ, Eylül 1951, sa.1, s.9, Hüseyin Süleyman) Çoktandır ayrıldığımız derslere başlama günü yaklaştı. MTYD. Babasının hep aynı yanıtı verişinden usandı. (SÇ, 2000, Kasım, sa.3,s.17, S.Yusuf) Babasının hep aynı yanıtı vermesinden usandı. Bir iş, bir kılış adı olan -ma lı ad-eylemler, ad çekimi, iyelik, çoğul ekleri ile genişletilme, kalıplaşma ve türetme yoluyla yapım eki alarak kullanılma bakımından herhangi bir sınırlamaya girmediklerinden dolayı, belirtili ve belirtisiz ad tamlamaları oluşturmada da -mak lı ve -ış/-uş lu ad-eylemlerden daha elverişlidirler. Bazı durumlarda ise, oluş, kılış ve durum bildiren eylemlerin hareket halindeki adlarına ihtiyaç duyulur. Böyle durumlarda -mak lı ad-eylemler kullanılmalıdır. MTYD. Onlara, bu yerin dışına çıkma yasaktı. (SÇ, 2000, Eylül, sa.1, s.4, E. Ahmet) Onlara, bu yerin dışına çıkmak yasaktı. MTYD. Hem öyleki, ağaç düşmesi için son baltayı bekliyordu. (SÇ, Eylül 1951, s.1) Hem öyleki, ağaç düşmek için son baltayı bekliyordu. İçin edatı ile birleşen -mak lı hareket adı, yükleme, maksat, gaye, hedef bildirme işleviyle bağlanır. Makedonya Türklerinin yazı dilinde sıfat-fiiller Fiilimsilerin ikinci türü olan sıfat-fiiller, sıfat gibi kullanılan fiil şekilleridir. Bilindiği gibi, ST'de sıfat görevini gören cümlelerin yüklemi sıfat-fiillerle ifade edilir. Sıfat-fiillerden -dık/-duk ekli olanlar, iyelik ve ad durumu eklerini alarak cümlede çeşitli unsurların yerine kullanılabildiklerinden dolayı en sık başvurulan sıfat-fiillerdendir. -dık/-duk sıfatfiilleri ile kurulan cümleler -biraz farklı olsa da- ki bağlacı ile kurulan yan cümlelerle de ifade edilebilir. Osmanlı döneminde sıfat görevini gören ki 'li yan cümlelerin, ilk başta Farsçanın, 19. yüzyılda ise Fransızca'nın etkisiyle yayıldığını söyleyen Brendemoen (2008), bu tür cümlelerin, Avrupa dillerinin etkisinin çok olduğu Karaim ve Gagavuz Türkçesinde çok kullanıldığını ileri sürer. MTA'nda da sıfat-fiilli cümleler yerine ki bağlacının ve bir de ne soru zamirinin ilgi zamiri gibi kullanılmasıyla oluşturulan cümleler son derece yaygındır. Örneğin: MTA. Ben da gürdüm ki kaçti. Kaçtığını ben de gördüm. Volume 9/6 Spring2014
8 966 Hülya SKUKA MTA. Ne aldık o gümlegi begenmemiş. Aldığımız gömleği beğenmemiş. Bu durumu da, ilgi zamirleri çok olan Makedonca ve Arnavutçanın etkisine bağlayabiliriz. Örneğin: MK. Sakam da mi kajeş deka me sakaş. AR. Dua të më tregosh se më duash. MTA. İsteym süleyesın ki beni seveysın. Beni sevdiğini söylemeni istiyorum. Konuşma dilinde hemen hemen hiç kullanılmayan sıfat-fiilli cümlelere, yazı dilinde daha sık rastlanmaktadır. "Bütün Anadolu ağızlarında sıfat-fiiller, yazı dilindekine nazaran az kullanılır." (Brendomoen, 2008, s. 169) İncelediğimiz metinlerde -dık/-duk sıfat-fiil ekinin -ma, -me isim-fiil eki işlevinde kullanıldığı cümle örnekleri ile karşılaştık. Bunun nedeni, dil etkileşimi yanısıra, MTYD'nin biçimlenmesinde önemli rol oynayan yazar ve gazetecilerin, bu fiilimsilerin taşıdığı anlam ve işlev özelliklerini karıştırmasından kaynaklanmaktadır. Makedonya'daki Türk yazar ve gazetecilerinin kural dışı biçimler kullanmalarının nedenleri de, araştırılması gereken ayrı bir konudur. -dık/-duk sıfat-fiiller bazan iyelik ve ad durumu ekleri alarak adlaştıklarında zamir ve mastar niteliğinde kullanılırlar. Ad niteliği kazanarak kullanıldıkları cümlelerde türlü unsurların yerini tutarlar ve isim-fiiller gibi çekimli fiilin tamlayıcısı olurlar. İşte bu özelliklerinden dolayı, Makedonya Türk yazar ve gazetecileri -dık/-duk sıfat-fiillerini, isim-fiillerin yerine kullanmış olabilirler. Bu hatayı yapmamak için, -dık/-duk ve -acak/-ecek ekli sıfat-fiillerin, isim-fiillerin aksine, geçmişten geleceğe kadar uzanan bir zaman kavramı taşıdıkları ve somut, konkre hareketleri, oluşları, kılışları belirttikleri göz ardı edilmemelidir. çeviri) Örnekler: MTYD. Çocukların top oynadıklarına üzene üzene bakıyordu. (SÇ, Ekim 1953, sa.2, s.4) Çocukların top oynamalarını özene özene seyrediyordu. MTYD. Arabaların durdukları onları ilgilendirmiyordu. (SÇ, 1960, Eylül, sa., s.9, çeviri) Arabaların durmaları onları ilgilendirmiyordu. MTYD. Yaşlı öğretmen Matiç, öteki yolcuların durmadıklarına şaşıyordu. (SÇ, 1960, Eylül, sa.1, s.9, çeviri) Yaşlı öğretmen Matiç, öteki yolcuların durmamalarına şaşıyordu. MTYD. Artık anlamalısın, beni dinlemediğinin cezasını çekiyorsun. (SÇ, 1975, Mayıs, sa.9, s.21, çeviri) Artık anlamalısın, beni dinlememenin cezasını çekiyorsun. MTYD. İşte benim ilk defa ava çıktığımın hikayesi. (SÇ, 1955, Kasım, sa.3, s.5, çeviri) İşte benim ilk defa ava çıkmamın hikayesi. MTYD. Milisiyonerin soruşturduğu pek hoşuma gitmedi. (SÇ, 1956, Ocak, sa.5, s.5, Polisin soruşturması pek hoşuma gitmedi. MTYD.... anası ile babası, Caner in yeni arkadaşlar edindiğine sevindiler. Volume 9/6 Spring 2014
9 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 967 (SÇ, 1983, Mart, sa7., s.5, Enver İlyas)... anası ile babası, Caner in yeni arkadaşlar edinmesine sevindiler. MTYD. Ağacı keşfe çıkacağınızı bana haber verdiğinize iyi etmişsiniz. (SÇ, 1968, Ocak, sa.5, s.13, çeviri) Ağacı keşfe çıkacağınızı bana haber vermekle iyi etmişsiniz. Çalışmamız esnasında, -dık/-duk sıfat-fiilinin zaman gösteren kelimelerle oluşturdukları "-dığı zaman" sıfat tamlamaları yerine, "ne + vakit (zaman) + çekimli fiil" (örn: ne vakıt anladım...) şekillerinin kullanıldığı cümle örnekleri ile karşılaştık. Ne soru zamirinin ilgi zamiri gibi kullanıldığı bu cümlelerde, çekimli bir fiilden önce gelen "ne vakit" şekli, zaman anlamlı "-dığı zaman" sıfat-fiilinin işlevini üstlenmiştir. Yani "ne zaman" dolaylı soru cümlelerinde değil, zaman belirten yan cümlelerde kullanılmaktadır. Bu kullanımda, Makedonca ve Arnavutçanın etkisini yansıtmaktadır. Makedoncada "-dığı zaman" şeklini, "koga (ne zaman) + çekimli fiil" = koga vidov (ne zaman gördüm ) şekli; Arnavutçada da "kur (ne zaman) + çekimli fiil" = kur e pash (ne zaman gördüm) şekli karşılar. "-dığı zaman" sıfat tamlaması yerine "ne + vakit + çekimli fiil" şeklinin kullanımına, özellikle, Makedonca ve Arnavutçadan yapılan çeviri yazılarında rastladığımızı belirtmek gerekir. Örneğin: MTYD. Evin hanımı: Ben de bunu bilirim. Hizmetçi kız cevap vermiş: Evet ne zaman ben öğrettim. (SÇ, Aralık 1956, sa.4, s.16, çeviri) Evin hanımı: Ben de bunu bilirim. Hizmetçi kız cevap vermiş: Evet ben öğrettiğim zaman (bilirsin). MTYD. Yoldaş Tito, ben sizi Belgrat ta görmüşümdür. Ne zaman? Ne zaman Celal Bayar gelmişti. (SÇ, Ocak 1956, sa.5, s.1) Yoldaş Tito, ben sizi Belgrat ta görmüşümdür. Ne zaman? Celal Bayar geldiği zaman (görmüştüm). MTYD. Ne vakıt eve girdim, ne göreyim? (SÇ, Kasım 1951, sa.3, s.6, Şevki Mahmut) Eve girdiğim zaman ne göreyim? Makedonya Türklerinin konuşma dilinde ise, "ne vakit (zaman)" şekli yerine "açan / açın" (ne zaman) sözcüğü kullanılır. Örneğin: Açan gürdüm oni çok agladım. Volume 9/6 Spring2014
10 968 Hülya SKUKA A. Günşen (2010), eski bir zaman zarfından (kaçan "ne zaman") gelen bu bağlacın, Makedonya ve Kosova Türk ağızlarında "açan / açın, haçan / haçın" biçiminde, zaman anlamlı zarf-fiil göreviyle bir cümle başı bağlacı veya Avrupa dillerindeki ilgi zamirleri gibi kullanıldığını belirtmiştir. Brendemoen (2008), bu bağlacın "haçan" şekliyle Trabzon'un doğu yörelerinde sıkça kullanıldığını tespit etmiştir. Bu durum, söz konusu ağızlarda, yabancı dillerin etkisinin ve bu ağızların Eski Anadolu Türkçesi ağızlarıyla bağlantılarının, paralel bir şekilde incelenmesi gereğini ortaya koymaktadır. Makedonya Türklerinin yazı dilinde zarf-fiiller Eski Türkçe döneminden günümüz Türk lehçelerine kadar, zarf-fiil ekleri, fiillerin cümle içinde zarf olarak kullanılmasını sağlayarak, fiillere bir takım işlevler kazandırmıştır. Bazı durumlarda da zarf-fiiller asıl işlevlerini kaybetmiş veya başka bir yapıya aktarmıştır. MTA'nda zarf-fiiller büyük ölçüde kullanımdan düşmüştür. Bu fiilimsilerin yerine ya bir bağlaç, özellikle tek başına bir kullanım kazanan hem (em) bağlacı ya da sıfat-fiillerde bahsettiğimiz ne vakit (zaman) şekli kullanılır. Örneğin: MTA. İstedi alsın pareleri em gitsın. Paraları alıp gitmek istedi. MTA. Ne vakıt gürdi beni, başladi aglasın em kaçsın. Beni görünce, ağlayıp kaçmaya başladı. Bu kullanım, çekimsiz fiil ekleri az olan ve bu boşluğu bağlaçlarla dolduran Makedonca ve Arnavutçanın etkisinden kaynaklanmaktadır. MTYD'nde ise zarf-fiiller kullanılmış, fakat bunlar karıştırıldığından, bir zarf-fiil ekinin taşıdığı anlam ve gördüğü işlev, başka bir zarf-fiil ekine aktarılarak kullanılmıştır. Örneğin: MTYD. Duşan nın annesi, birkaç kez pınardan su alıp, tüfeğin burada asık olduğuna fark etmiyordu. (SÇ, 1991, Ekim, sa.2, s.2, çeviri) Duşan nın annesi, pınardan birkaç kez su alırken (aldığı halde), tüfeğin burada asılı olduğunu fark etmiyordu. -ıp/-up yapılı zarf-fiiller, esas fiildeki hareketten biraz önce gerçekleşmiş olan bir hareketi yada esas fiille aynı zamanda yapılan bir hareketi karşılar. -ip yapılı zarf-fiil kip ve özne bakımından kendisinden sonra gelen yükleme uymazsa yanlış kullanılmış demektir. Bu cümlede, zaman gösteren, -ken yapılı bir zarf-fiil kullanılmalıydı. Hem de bu zarf-fiil, seyrek olarak üstlendiği bir işlevle, yüklemdeki hareketle zıtlaşan ve...dığı halde, rağmen anlamlarını veren bir tarz işlevi ile kullanılmalıydı. MTYD. Hatice hanım 18 yaşında 40 yaşındaki Recep ağayla evlendirilmiş. (SÇ, 2001, Mart, sa.7, s.16, Hümaşah Vardar) Hatice hanım 18 yaşındayken 40 yaşındaki Recep ağayla evlendirilmiş. Bu cümlede, fiili zaman açısından tamamlayacak bir zarfa ihtiyaç duyulduğundan, 18 yaşında tamlamasına bu görevi yükleyebilecek -(i)ken ekinin getirilmesinin doğru olacağı Volume 9/6 Spring 2014
11 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 969 kanısındayız. Bu zarf-fiilin gösterdiği hareket ile asıl fiilin hareketi aynı zaman kesiti içinde gerçekleşir. MTYD. Canan kardeşi Üzeyir, resime bakmakla yüzünü buruşturdu. (SÇ, 2001, Ocak, sa.5, s.8, Ahmet S. İğciler) Canan, kardeşi Üzeyir'in fotoğrafına bakınca, yüzünü buruşturdu....makla eki, -mak isim-fiilinin -la vasıta durumu eki ile birleşmesinden oluşmuş, zaman bildirme özelliği olmayan bir zarf-fiil ekidir. Oysa burada zaman bildiren, daha doğrusu asıl fiilin gerçekleşme zamanını kendisindeki gerçekleşme zamanına bağlayan bir zarf-fiile ihtiyaç var. Bu yüzden, bakmak köküne, böyle zarffiiller oluşturan -ınca/-unca ekinin getirilmesi gerekir. MTYD. Ders başlar başlamaz her şey yerli yerindeydi. (SÇ, Eylül 1970, sa.1, s.8, çeviri) Ders başladığında her şey yerli yerindeydi. Yalın durumdaki -r/-ar, -er; -ır/-ur olumlu ve -maz,-mez olumsuz sıfat-fiillerinin aynı fiilde art arda tekrarından oluşan ve zamanda çabukluk gösteren "-r,-maz" gibi şekiller, cümlede, zamanda çabukluk bildiren birer zarf-fiil görevi yüklenmiştir. -r,-maz şekli, asıl eylemdeki hareketin, zarf-fiildeki hareketin hemen ardından gerçekleştiğini bildirir. Bu cümlede ise, asıl fiildeki hareketin zamanını bir şahsa bağlayarak belirleyecek bir zarffiile ihtiyaç var. Bu işlevi üstlenebilecek zarf-fiil, iyelik ekli -dık/-duk sıfat-fiiline -da,-de bulunma (lokatif) durumu ekinin getirilmesiyle oluşan -dığında/-duğunda zarf-fiilidir. MTYD.... oda beygiri kendisine doğru çekerek kargaşalık büyümeye başladı. (SÇ, Kasım 1951, sa.3, s.10, çeviri)... o da beygiri kendisine doğru çektiğinde kargaşalık büyümeye başladı. Bu örnekte de, şahsa bağlı bir zaman bildiren ve asıl eylemin gerçekleşme anını kendisindeki gerçekleşme anına bağlayan bir zarf-fiile ihtiyaç vardır. Bu nedenle, genelde tarz eki sayılan -arak, -erek yerine, -dığında/-duğunda yapılı zarf-fiil eki kullanılmalıydı. MTYD. Onlardan ayrılacaktansa, ölmek benim için daha iyidir. (SÇ, 1956, Mayıs, sa. 9-10, s.13 çeviri) Onlardan ayrılmaktansa, ölmeyi tercih ederim. -acak,-ecek gelecek zaman sıfat-fiilinin çıkma (ablatif) durumu ve -sa,-se ekli -acaktansa şekli yoktur. Bunun yerine,-mak, -mek isim-fiilinin çıkma (ablatif) durumu eki ve i-ek eyleminin şart biçimi ile birleşerek kaynaşmasından oluşmuş bulunan -maktansa eki kullanılır. - maktansa eki, asıl fiildeki hareketin gelişmesini zarf-fiildeki hareketin tercihine bağlayan ve -acak yerde anlamını veren bir zarf-fiil oluşturur. Bu örnekler, söz konusu zarf-fiil eklerinin anlam ve işlev açısından birbirine karışmış olduğunu açıkça gösterir. Sonuç Bir dilde birliği, anlaşma kolaylığını sağlamak için kullanılan yazı dilidir. Bu yüzden, ağızlar farklı nedenlerden dolayı çeşitlilik gösterebilirken, birleştirici fonksiyonu olan yazı dilinin, geçerli olduğu her yerde aynı kalması gerekir. Volume 9/6 Spring2014
12 970 Hülya SKUKA Günümüzde Türk dili üç değişik alfabe (Latin, Kiril ve Arap) ve yirmiden fazla yazı diliyle varlığını devam ettirmektedir. Makedonya Türkleri, Türkiye Cumhuriyetinin resmi alfabesini ve yazı dilini kullanmaktadır. Fakat, konuşma dilinin etkisinden kurtulamayan bu yazı dilinin, standart Türkiye Türkçesi yazı dilinden her alanda farklılaştığı görülmüştür. Son yıllarda oldukça aktüel olan Türk halkları arasında ortak yazı dilinin oluşturulması konusuna katkıda bulunabilmek amacıyla, bu çalışmada, Makedonya Türklerinin yazı dili ele alınmış ve dil etkileşiminin çekimsiz fiillerin kullanımında yarattığı değişmelere dikkat çekilmiştir. MTYD'nde, çekimsiz fiillerin kullanımdan düştüğü, bu fiil gruplarının sağladıkları ilişkilerin başka kelime çeşitlerine yüklendiği ve fiilimsi eklerinin farklı anlam ve işlevlerle kullanıldığı cümle örneklerine rastlanmıştır. Bunun ana nedeni olarak da, Hint-Avrupa dillerinden olan Makedonca ve Arnavutçanın etkisi gösterilmiştir. Fakat dil etkileşiminin sebep olduğunu belirttiğimiz bu değişmelere, diğer bazı Türk ağızlarında da (Trabzon ağzı, Kıbrıs ağzı vb.) rastlandığı için, bu değişmelerin bir kısmının Eski Anadolu Türkçesinden kalma şekiller olduğu da düşünülebilir. Bu nedenle, ileride yapılacak olan çalışmalarda, Makedonya Türk ağızlarının Eski Anadolu Türkçesi ile bağlantılarının belirlenmesi ve çok yönlü karşılaştırmaların yapılması önemlidir. Her yazı dili bir ağızdan etkilendiği, ağızlardaki sapmalar yazı diline aktarıldığı için, ağız alanında yapılan her çalışma, ortak yazı dili sorununun da aydınlanmasında büyük önem taşımaktadır. Yazı dillerindeki farklı ağız izleri tespit edildikten sonra, bunların Türkiye Türkçesi yazı dili ile karşılaştırılması ve aradaki farkların ortaya konulması gereklidir. Bu, Türk dünyasında ortak bir yazı dilinin oluşturulabilmesi için önemli hususlardan biridir. KAYNAKÇA AHMET, OKTAY (2004). Морфосинтакса на Турските говори од Охридско - Преспанкиот регион.докторска теза. Филолошки Факултет Блаже Конески, Скопје. AKALIN, ŞÜKRÜ H. (2009). Gaspıralı İsmail Beyin Dilde Birlik Ülküsünden Ortak İletişim Türkçesine. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırma Merkezi, 4517, AKAR, ALİ (2011). Ağızlardaki (-dıklığın) Zarf-Fiil Ekinin Yapısı / Structure of Gerund Suffix (- dıklığın) in Dialects, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: , (Prof. Dr. Gürer Gülsevin Armağanı), Volume 6/1, Winter 2011, DOI Number : p BRENDEMOEN, BERNT (2008). Anadolu Ağızlarındaki Sözdizimi Üzerine Bir Not / A Note on Syntax in Anatolian Dialect, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: , (Türkiye Turkish Dialects), Volume 3/3, Spring 2008, DOI Number : p DEMİR, NURETTİN (2003). Kıbrıs Ağzı Üzerine Çeşitlemeler. Türk Dili, 614/Şubat, ECKMANN, JANOS (1960). Dinler (Makedonya) Türk Ağzı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, Ankara: Türk Dil Kurumu, ECKMANN, JANOS (1962). Kumanova Türk Ağzı. Németh Armağanı. Ankara, GÜNŞEN, AHMET (2010). Rumeli Ağızlarının Söz Dizimi Üzerine-I (Makedonya ve Kosova Volume 9/6 Spring 2014
13 Dil Etkileşimi Ve Makedonya Türklerinin Yazı Dilinde Çekimsiz Fiiller Üzerine 971 Türk Ağızları Örneği) / On Syntax of Rumelian Dialects-I (The Example of Macedonian and Kosovan Turk Dialects), TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: , (-Eski Oğuz Türkçesi- Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ Adına), Volume 5/1, Winter 2010, DOI Number : p GÜLSEVİN, GÜRER (2009). Rumeli Türkçesi Çerçevesinde Türk ve Balkan Dillerinin Etkileşimi / On the Mutual Interaction of Turkish and Balkan Languages in the Rumelia Region, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: , (Prof. Dr. Ahmet Buran Armağanı), Volume 4/8, Fall 2009, DOI Number : p HASAN, HAMDİ (1995). Kocacık (Makedonya) Ağzının Özellikleri. Sesler, Üsküp, 297. İBRAHİM, NAZIM (1997). Vrapçişte ve Çevresi Türk Ağzı (Makedonya). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü-Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Yeni Türk Dili), Ankara. KAKUK, SUZANNE (1972). Le Dialecte Turc D'ohrid En Macedoine. Acta Orientalia Hungarica, 26, KARAHAN, LEYLA (2007). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırma Merkezi, 791, KATONA, LAJOS K. (1969). Le Dialecte Turc de la Macédoine de L ouest. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara: TDK, KORKMAZ, ZEYNEP (2005). Türk dünyası ve ortak yazı dili konusu. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırma Merkezi, 216, NÉMETH, GYULA (1983). Bulgaristan Türk Ağızlarının Sınıflandırılması Üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten , WEINREICH, URIEL (1953). Languages in Contact. New York. 1953, 1. YILDIRIM, ALİ & ŞİMŞEK, HASAN (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. ПУЛЕВСКИ, Ђ. М. (1873). Речник от четири јазика: I. српско-албански - II. арбанскиарнаутски -III. турски - IV. грчки. Београд. Државна штампарија. ПУЉЕВСКИ, Ђ. М. (1875). Речник от три језика: С. Македонски - Албански -Турски (Lugat Üç Lisaniden: Misniymance - Arnaudçes ve S. Makedonluces) - књига II, Београд: Државна штампарија. Volume 9/6 Spring2014
BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET
YAZ SUMMER 2013 SAYI NUMBER 6 SAYFA PAGE 7-13 BURSA GÖÇMEN AĞIZLARI FİİL İŞLETİMİNDE ŞİMDİKİ ZAMAN Şükrü BAŞTÜRK * Mustafa ULUOCAK ** Erol OGUR *** Süleyman EROĞLU **** Hatice ŞAHİN ***** ÖZET Anadolu'da
DetaylıDers Adı : TÜRK DİLİ II: CÜMLE VE METİN BİLGİSİ Ders No : Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3. Ders Bilgileri.
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ II: CÜMLE VE METİN BİLGİSİ Ders No : 3464 Teorik : Pratik : Kredi : ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim Dili
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖNSÖZ DİL NEDİR? / İsmet EMRE 1.Dil Nedir?... 1 2.Dilin Özellikleri.... 4 3.Günlük Dil ile Edebî Dil Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar... 5 3.1. Benzerlikler... 5 3.2. Farklılıklar...
DetaylıTÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TARİH İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN YAPILARIN SÖZ DİZİMİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ *
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE TARİH İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN YAPILARIN SÖZ DİZİMİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ * EXAMINATION OF THE WORDS DESCRIBING DATE IN TERMS OF SYNTAX IN TURKEY TURKISH Sedat BALYEMEZ ** Özet:
DetaylıEKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI
EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI *KÖK * YAPIM EKLERİ * ÇEKİM EKLERİ * YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER K Ö K Sözcüğü oluşturan en küçük anlamlı dil birimine kök denir. Kök halinde bulunan sözcükler yapım eki almamıştır
DetaylıDanışman: Prof. Dr. H.Ömer KARPUZ
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Ahmet AKÇATAŞ Doğum Tarihi: 22 Şubat 1970 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edeb. Öğr. Selçuk Üniversitesi 1992 Y.
DetaylıCÜMLE ÇEŞİTLERİ. Buna yükleminin türüne göre de denebilir. Çünkü cümleyi yüklemine göre incelerken yüklemi oluşturan sözcüklerin türüne bakılır.
CÜMLE ÇEŞİTLERİ Cümleler, kendini oluşturan sözcüklerin anlamlarına, cümlede bulundukları yerlere, türlerine göre değişik özellikler gösterir. İşte bu özelliklere göre cümleler değişik gruplar altında
DetaylıTürkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri
Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri 1. Yıl Ders Planı 1. Yarıyıl Türkçe Öğretiminde Çağdaş Yaklaşımlar ETO701 1 2 + 1 7 Türkçe öğretiminde geleneksel uygulamalardan
DetaylıKonuşulan Dil Türkiye Türkçesinin Sahası Cuma, 02 Ağustos 2013 15:27
Türk dünyasının batı kanadında, Balkanlar da konuşulan Türk ağızları, konuşan nüfus ve yaygınlık bakımlarından Türk yazı dillerinin en büyüğü olan Türkiye Türkçesinin ağızlarıdırlar. Balkan Türkleri, bu
DetaylıÖZET ON MORPHOLOGIC STRUCTURE KAŞ DIALECT ABSTRACT
YAZ SUMMER 2011 SAYI NUMBER 2 SAYFA PAGE 29-40 KAŞ (ANTALYA) AĞZI ŞEKİL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE Mehmet Dursun ERDEM * Ramazan BÖLÜK ÖZET Türk dilinin ses yapısını anlamak, sadece yazı dilini incelemekle mümkün
DetaylıTürkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Ortak Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri
Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Ortak Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri 1. Yıl Ders Planı Türkiye Türkçesi ETO703 1 2 + 1 8 Türk dilinin kaynağı, gelişimi; Türkiye Türkçesinin diğer dil ve lehçelerle
DetaylıÖZGEÇMİŞ : 05306010760. : cuneyt.akin@hotmail.com
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Cüneyt Akın İletişim Bilgileri Adres : DUMLUPINAR M. MURAT ÇELEBİ C. AYDINALP APT. BİNA NO: 32 K: 4 DAİRE NO: 11 Telefon Mail : 05306010760 : cuneyt.akin@hotmail.com 2. Doğum Tarihi
DetaylıPROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans
PROF. DR. HÜLYA SAVRAN ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı Hülya SAVRAN İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümü 10145 Çağış Yerleşkesi / BALIKESİR 0 266 612 10 00
DetaylıBAĞLAÇ. Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir.
BAĞLAÇ Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir. Bağlaçlar da edatlar gibi tek başlarına anlamı olmayan sözcüklerdir. Bağlaçlar her
DetaylıYEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİLLER YÜKSEK OKULU
YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİLLER YÜKSEK OKULU Dersin Kodu : AFYA 101 Dersin Adı : Yabancılar için Türk Dili ve Kültürü I Okutman : E-posta : Telefon : 0.216.578 00 00 (Dahili: 2178) Ders Amacı Yabancılar
Detaylı6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ
EKİM 6. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ AY 1 Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi 4 5 Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Kök ve eki kavrar.
DetaylıZAMİR Varlıkların veya onların isimlerinin yerini geçici veya kalıcı olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle, bazı eklere zamir denir. Zamirlerin Özellikleri: İsim soyludur.
DetaylıÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Afyonkarahisar Kocatepe
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Adı Soyadı: Cüneyt AKIN Doğum Tarihi: 10.03.1982 Öğrenim Durumu: Doktor Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Afyonkarahisar Kocatepe 1998-2002 Üniversitesi
DetaylıFİİLİMSİLER. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y IŞ MAK) ekleriyle türetilen sözcüklere isim fiil denir.
FİİLİMSİLER Fiillere getirilen, özel eklerle türetilen cümlede isim, sıfat, zarf görevinde kullanılan sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler üçe ayrılır. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yrd. Doç. Dr. Unvanı. 05. 09. 1969 (Resmi), Ardahan. Doğum Tarihi ve Yeri
ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı Ayvaz MORKOÇ Unvanı Doğum Tarihi ve Yeri Görevi Görev Yeri İdari Görevi Yrd. Doç. Dr. 05. 09. 1969 (Resmi), Ardahan Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
DetaylıDal - mış - ım. Dal - mış - sın. Dal - mış. Dal - mış - ız. Dal - mış - sınız. Dal - mış - lar. Alış - (ı)yor - um. Alış - (ı)yor - sun.
EYLEM ve EYLEMSİ FİİL (EYLEM) İsimler varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir. Fiiller ise hareketleri, oluşları, durumları karşılar. Fiiller genel olarak mastar hâlinde ifade edilir. Mastar hâlinde
DetaylıTürkçede -DAn biri Yapılı Kelime Grupları Üzerine * 1 Leylâ Karahan **2. The Word Groups Constructed With -DAn biri In Turkish Language
Dil Araştırmaları Sayı: 11 Güz 2012, 9-15 ss.... Türkçede -DAn biri Yapılı Kelime Grupları Üzerine * 1 Leylâ Karahan **2 Özet: Türkçe söz diziminde -DAn biri ve -In biri yapılı kelime grupları yapı ve
Detaylı» Ben işlerimi zamanında yaparım. cümlesinde yapmak sözcüğü, bir yargı taşıdığı için yüklemdir.
CÜMLENİN ÖĞELERİ TEMEL ÖĞELER Yüklem (Fiil, Eylem) Cümledeki işi, hareketi, yargıyı bildiren çekimli unsura yüklem denir. Yükleme, cümlede yargı bildiren çekimli öge de diyebiliriz. Yüklem, yukarıda belirttiğimiz
DetaylıSelahittin Tolkun, Özbekçede Fiilimsiler, Dijital Sanat Yayıncılık, Kadıköy, İstanbul, 2009, s. 269.
Selahittin Tolkun, Özbekçede Fiilimsiler, Dijital Sanat Yayıncılık, Kadıköy, İstanbul, 2009, s. 269. Birçok dilde olduğu gibi Türkçede de kelimeler isim ve fiil olarak iki temel gruba ayrılır. Diğer kelime
DetaylıSȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME
T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI SȖDȂN SEYAHȂTNȂMESİ: METİN VE İNCELEME Khalid Khater Mohemed Ali 130101036 TEZ DANIŞMANI Prof.
DetaylıBURSA YERLİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER ÜZERİNE ON PRIMARY LONG VOWEL IN NATIVE DIALECTS OF BURSA
KIŞ WINTER 2012 SAYI NUMBER 5 SAYFA PAGE 1-7 BURSA YERLİ AĞIZLARINDA BİRİNCİL UZUN ÜNLÜLER ÜZERİNE Hatice ŞAHİN * ÖZET Ana Türkçede, tarihi Türk dillerinde, Anadolu ağızlarında birincil ünlü uzunluklarının
DetaylıKIŞ WINTER 2011 SAYI NUMBER 3 SAYFA PAGE ÖZET
KIŞ WINTER 2011 SAYI NUMBER 3 SAYFA PAGE 53-58 BETER SÖZCÜĞÜNÜN FARKLI BİR KULLANIMI Gülsel SEV * ÖZET Zarfların çeşitlerinden biri olan azlık çokluk zarfları, bir sıfatta, bir zarfta, bir oluş veya kılışta
DetaylıAdlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl)
Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl) 4)Zarf (Belirteç) 5)Edat (İlgeç) 6)Bağlaç 7)Ünlem B)FİİLLER
DetaylıTÜRKÇEDE ÜÇÜNCÜ GRUP (ARA) EKLER
1 TÜRKÇEDE ÜÇÜNCÜ GRUP (ARA) EKLER Cahit BAŞDAŞ * Türkçede anlamlı kelimelerin yanında, doğrudan kavram karşılığı bulunmayan pek çok görevli ses veya ses birliği kullanılmaktadır. Evrendeki nesne, kavram,
DetaylıCJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II
5. Sınıf Adı Öğrenme Alanı 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 03 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - III (Sözcükte Anlam) 04 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam -
DetaylıKonumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar.
Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar. Mustafa Öğretmenim, cümlenin asıl öğeleri Yüklem ve Özne dir. Öğretmenim, Zarf Tümleci, Dolaylı Tümleç ve Nesne (Belirtili Nesne Belirtisiz Nesne) de yardımcı öğeleridir.
DetaylıİDV ÖZEL BİLKENT ORTAOKULU SINIFLARINA KONTENJAN DAHİLİNDE ÖĞRENCİ ALINACAKTIR.
İDV ÖZEL BİLKENT ORTAOKULU 5-6-7-8.SINIFLARINA KONTENJAN DAHİLİNDE ÖĞRENCİ ALINACAKTIR. ORTAOKUL 5.6.7.8.SINIFLAR Kontenjan İlanı : 07.06.2018 Başvuru Tarihleri : 07-11 Haziran 2018 Başvuru Evrakları :
DetaylıTÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 11.Hafta
TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI 11.Hafta Yapım Ekleri ve Uygulaması Fiilden İsim Yapma Ekleri Sıfat Fiil Ekleri Fiilden Fiil Yapma Ekleri Zarf Fiil Ekleri Fiilden İsim Yapma Ekleri Fiil
DetaylıLisans Türk Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi 1979-1984. Y. Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Üniversitesi 1992-1993
1. Adı Soyadı: H. İbrahim DELİCE 2. Doğum Tarihi: 01 Nisan 1964 3. Unvanı: Prof. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi 1979-1984 Y. Lisans
DetaylıÖZGEÇMİŞ. : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. : :
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Feridun TEKİN Adres Telefon E-posta : Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü : 310 54 84 : feridun.tekin@giresun.edu.tr 2. Doğum Tarihi : 30.05. 1964 3. Unvanı :
DetaylıBASICS OF ENGLISH SENTENCE STRUCTURE
BASICS OF ENGLISH SENTENCE STRUCTURE What must we remember? (Neyi hatırlamalıyız?) 1. Sentence Structure / Word Order Cümle Yapısı / Sözcük Sırası Bilindiği gibi İngilizce Cümleler Türkçe gibi yazılmamaktadır.
DetaylıEĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ
KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı BİÇİM BİLGİSİ (Kök, Ek ve
Detaylı1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR
ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR 15 1.1. Dilin Tanımı 16 1.1.1. Dil Tabii Bir Vasıtadır 17 1.1.2. Dil, Kendi Kanunları Olan Canlı Bir Varlıktır 17 1.1.3. Dil, Temeli Bilinmeyen Zamanlarda
DetaylıTürkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)
Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) 14.08.2014 SIRA SIKLIK SÖZCÜK TÜR AÇIKLAMA 1 1209785 bir DT Belirleyici 2 1004455 ve CJ Bağlaç 3 625335 bu PN Adıl 4 361061 da AV Belirteç 5 352249 de
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yasemin ERTEK MORKOÇ
ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı Yasemin ERTEK MORKOÇ Unvanı Görev Yeri Daha Önce Bulunduğu Görevler Anabilim Dalı Yabancı Dili Akademik Aşamaları Yrd. Doç. Dr. Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk
DetaylıMAKEDONYA TÜRK AĞIZLARINDA İKİ SESİN DURUMU ÜZERİNE: Ö ÜNLÜSÜ VE H ÜNSÜZÜ
MAKEDONYA TÜRK AĞIZLARINDA İKİ SESİN DURUMU ÜZERİNE: Ö ÜNLÜSÜ VE H ÜNSÜZÜ Özet Tüm ağızlarda olduğu gibi, Makedonya Türk ağızlarında da Standart Türkçeye kıyasen, bir yandan bazı seslerin eksikliği, diğer
DetaylıTÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 2014 Yıl:2, Sayı:4 Sayfa:1-36 ISSN: ÜSKÜP TÜRK AĞZINDA KİP EKLERİ.
TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 2014 Yıl:2, Sayı:4 Sayfa:1-36 ISSN: 2147-8872 ÜSKÜP TÜRK AĞZINDA KİP EKLERİ Özet Oktay Ahmed * Bu çalışmada, Üsküp (Makedonya Cumhuriyeti)
Detaylı-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI
2012 -DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI AYDIN ARIDURU BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM GÖREVLİSİNİN ADI: YRD. DOÇ. NURAY GEDİK 05.12.2012 İÇİNDEKİLER İçindekiler... 1 -de da ve ki nin yazımı konu anlatımı... 2-6 -de da ve
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Yrd. Doç. Dr. Unvanı , Ardahan. Doğum Tarihi ve Yeri
ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı Ayvaz MORKOÇ Unvanı Doğum Tarihi ve Yeri Görevi Görev Yeri İdari Görevi Yrd. Doç. Dr. 05. 09. 1969, Ardahan Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümü
DetaylıTÜRKÇE / Fiilimsiler (Eylemsiler) FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)
FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER) 1 Fiilden türer. Fiilimsi eki alır. Cümle içinde isim, sıfat, zarf görevinde kullanılır. Fiil + Fiilimsi eki : Fiilimsi 2 Örnek: Havaların iyi gidişine aldanıp çiçek açan ağaçlar
Detaylı5. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ
EKİM 5. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ 3 4 5 Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır. Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim Metinde verilen ipuçlarından hareketle, karşılaştığı yeni kelimelerin
DetaylıU.D.E.K. Üniversite Düzeyinde Etkisi. M Hëna e Plotë Bedër Universitesi. ÖZET
U.D.E.K Üniversite Düzeyinde Etkisi M Hëna e Plotë Bedër Universitesi mehmetarslantas1907@hotmail.com ÖZET Türk dizilerine ilginin far Buna paralel olarak duyan genç izleyiciler Arnavutça- ABSTRACT The
DetaylıTÜRKİYE TÜRKÇESİ VE BALKAN AĞIZLARINDA. KAÇAN SORU SÖZCÜĞÜ * Yeter TORUN *
KAÇAN SORU SÖZCÜĞÜ * Yeter TORUN * SAYFA PAGE 47-53 TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE BALKAN AĞIZLARINDA ÖZET Kaçan soru sözcüğü Türkiye Türkçesi ağızlarında farklı fonetik şekillerde yer alan sözlerden biridir. Türkiye
DetaylıTÜRKÇE BİÇİM KISA ÖZET. www.kolayaof.com
DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ KISA ÖZET www.kolayaof.com
DetaylıANA DİL Mİ, ANA DİLİ Mİ? IS IT PARENT LANGUAGE OR OR MOTHER TONGUE?
ANA DİL Mİ, ANA DİLİ Mİ? Prof. Dr. Mukim SAĞIR ÖZET Bu makalede ana dil ve ana dili terimlerinin kullanımları üzerinde durulacaktır. Aralarında nüans olan bu iki terimin Türkçe ve Türk Dili öğretiminde
Detaylıc. Yönelme Hâli: -e ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir.
ÇEKİM EKLERİ: Çekim ekleri, kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, kelimelerin cümlede görev almasını sağlar, hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirler. Çekim ekleri eklendiği sözcüğün anlamında
DetaylıSosyal Bilimler Dergisi 1
Sosyal Bilimler Dergisi 1 NESNENİN ETKİ ALANI Ahmet AKÇATAŞ * ÖZET Nesne, cümlede önemli bir yere sahiptir. Nesnenin etki alanı, cümlenin gücünü de gösterir. Cümlede nesneler, yüklemin sonucunu, öznenin
DetaylıTÜRKİYE TÜRKÇESİ VE BALKAN AĞIZLARINDA. KAÇAN SORU SÖZCÜĞÜ * Yeter TORUN *
KAÇAN SORU SÖZCÜĞÜ * Yeter TORUN * KIŞ WINTER 2012 SAYI NUMBER 5 SAYFA PAGE 47-53 TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE BALKAN AĞIZLARINDA ÖZET Kaçan soru sözcüğü Türkiye Türkçesi ağızlarında farklı fonetik şekillerde yer
DetaylıTürk Dili I El Kitabı
Türk Dili I El Kitabı Editörler Osman Gündüz Osman Mert Yazarlar Sıddık Bakır Yasin Mahmut Yakar Osman Mert Kürşad Çağrı Bozkırlı Erhan Durukan Nurşat Biçer Oğuzhan Yılmaz M. Abdullah Arslan Osman Gündüz
DetaylıDERS TANIMLAMA FORMU / Hakas Türkçesi. ARIKOĞLU E. (2007) Hakas Türkçesi, Türk Lehçeleri Temel Ders Kitabı
Dersin Kodu ve Adı DERS TANIMLAMA FORMU 1060041 / Hakas Türkçesi Dersin Yarıyılı 1 Dersin Katalog Tanımı (İçeriği) Hakas Türkçesin ses ve şekil özelliklerini öğrenme ARIKOĞLU E. (2007) Hakas Türkçesi,
DetaylıKaramanlıca Resimli Bir Çocuk Dergisi: Angeliaforos Çocuklar İçün (1872)
Karamanlıca Resimli Bir Çocuk Dergisi: Angeliaforos Çocuklar İçün (1872) Yazar Hayrullah Kahya ISBN: 978-605-9247-66-5 Ağustos, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No: 238 Web: grafikeryayin.com Kapak,
DetaylıÖrn: İddiamı ispat için, bu odanın duvarlarına gül. yazdırdım. Yüklem
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ TÜRKİYE TÜRKÇESİ - IV DERS NOTLARI 2. Sınıf - 2. Dönem İsa SARI www.isa-sari.com KISALTMA GRUPLARI Türkçede kısaltma grupları, çeşitli kelime gruplarının (sıfat-fiil grubu,
DetaylıEĞİTİM DURUMU. Derece Üniversite Mezuniyet Yılı
Yrd. Doç. Dr. Murat TURNA Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Evliya Çelebi Yerleşkesi (4100) KÜTAHYA Telefon: 468 Faks: E-posta: murat.turna@dpu.edu.tr
DetaylıTürk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri
Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ TDE729 1 3 + 0 6 Sosyal bilimlerle ilişkili
DetaylıII. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ ÖZEL BÖLÜMÜ
II. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ ÖZEL BÖLÜMÜ II. ULUSLARARASI TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR KONGRESİ NİN ARDINDAN Pınar FEDAKÂR* Dünyadaki siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmelerin çok hızla
DetaylıBu gerçeği bilen Atatürk, Türk Dil Kurumunu kurdu. ( Aşağıdaki ilk üç soruyu parçaya göre cevaplayın.)
Dil ve kültür birbirini tamamlar. Biri olmadan diğeri olmaz. Dil, ulusal olduğu ölçüde ulusal kültür oluşur. Biraz Fransızca, biraz İngilizce çokça Arapça sözcüklerle dolu bir dil ile ulusal kültür oluşmaz.
DetaylıİŞTİP GOTSE DELÇEV ÜNİVERSİTESİ FİLOLOJİ FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNÜN TARİHÇESİ. 1. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünün Kuruluşu
İŞTİP GOTSE DELÇEV ÜNİVERSİTESİ FİLOLOJİ FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNÜN TARİHÇESİ Mariya Leontiç 1. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünün Kuruluşu Gotse Delçev Üniversitesi 27 Mart 2007 yılında
Detaylıİstanbul Üniversitesi. İstanbul Üniversitesi. Marmara Üniversitesi. Yrd. Doç. Yeni Türk Dili Bartın Üniversitesi 2011
1. Adı Soyadı: NEVNİHAL BAYAR 2. Doğum Tarihi: 27. 02. 1970 3. Unvanı: Yrd. Doç. 4. Öğrenim Durumu: Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi 1991 Y. Lisans
DetaylıCÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE. Fiil Cümlesi. *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir.
CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE Fiil Cümlesi *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir. İnsan aklın sınırlarını zorlamadıkça hiçbir şeye erişemez. Seçilmiş birkaç kitaptan güzel ne olabilir. İsim
Detaylı1.KÖK 2.EK 3.GÖVDE. Facebook Grubu TIKLA.
1.KÖK Facebook Grubu TIKLA 2.EK https://www.facebook.com/groups/turkceogretmenler/ 3.GÖVDE 1 Ailesi 2 Tanımlar: 1-KÖK:Bir sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasıdır. Bütün ekler çıkarıldıktan
DetaylıTÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ PROGRAMI
I. SINIF / I. YARIYIL YDİ101 YDF101 Temel Yabancı Dil (İngilizce) Temel Yabancı Dil (Fransızca YDA101 Temel Yabancı Dil (Almanca) 4 0 4 4 1 ATA101 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi 2 0 2 2 1 TDİ101 Türk
Detaylı1. Cümlede Anlama Katkısı Olmayan Sözcükler Kullanılması İşe gidiş saatlerinde durak yeri çok kalabalık oluyor.
8. HAFTA ANLATIM BOZUKLUKLARI Sözlü ve yazılı anlatımda başarılı olabilmemiz için dili doğru kullanmamız gerekir. Bu da dilimizin kurallarını ve anlatım ilkelerini iyi bilmemize bağlıdır. Dilin kurallara
DetaylıGEÇİŞLİ FİLLERLE KURULMUŞ DEYİMLEŞMİŞ BİRLEŞİK FİLLER İN YÜKLEM OLDUĞU CÜMLELERDE NESNE MESELESİ Selma GÜLSEVİN
- International Periodical For The Languages, Literature, p. 1150-1154, TURKEY GEÇİŞLİ FİLLERLE KURULMUŞ DEYİMLEŞMİŞ BİRLEŞİK FİLLER İN YÜKLEM OLDUĞU CÜMLELERDE NESNE MESELESİ Selma GÜLSEVİN ÖZET Bir cümlede
Detaylı1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM
1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM 1. Konuşma kurallarını uygulama 6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanır. 4.Söz varlığını zenginleştirme 2.
DetaylıSEYYİT MAHMUT HAYRANİ ANADOLU LİSESİ 2015 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 9. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI
SEYYİT MAHMUT HAYRANİ ANADOLU LİSESİ 015 016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 9. SINIF DİL VE ANLATIM İ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI EYLÜL ÜNİTE I İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR ÜNİTE 1 İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR HAFTA 1 Ders
DetaylıBaleybelen Müfredatı
Baleybelen Müfredatı Dil veya Lisan, İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal veya yapay bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, temeli tarihin
DetaylıDoç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI
Doç.Dr. ENGİN ÇETİN ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1977 DÖRTYOL T: 32233860842443 3223387528 F: ecetin@cu.edu.tr
DetaylıCümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir.
CÜMLENİN ÖĞELERİ Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir. Cümle içindeki sözcüklerin tek başlarına ya da
DetaylıÖZGEÇMİŞ. : Ahi Evran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Telefon : 2804636 Mail
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Nadir İLHAN İletişim Bilgileri Adres : Ahi Evran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Telefon : 2804636 Mail : nadirilhan@ahievran.edu.tr 2. Doğum
DetaylıORTA ASYA (ANONİM) KURAN TERCÜMESİ ÜZERİNDE ÖZBEKİSTAN DA YAPILMIŞ BİR İNCELEME. ТУРКИЙ ТAФСИР (XII-XII acp) *
- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p.981-986, TURKEY ORTA ASYA (ANONİM) KURAN TERCÜMESİ ÜZERİNDE ÖZBEKİSTAN DA YAPILMIŞ BİR İNCELEME ТУРКИЙ ТAФСИР
DetaylıDil Gelişimi. temel dil gelişimi imi bilgileri
Dil Gelişimi Yaş gruplarına göre g temel dil gelişimi imi bilgileri Çocuklarda Dil ve İletişim im Doğumdan umdan itibaren çocukların çevresiyle iletişim im kurma çabaları hem sözel s hem de sözel olmayan
DetaylıZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir
ZAMİRLER(ADILLAR) Zamir sözcük türlerinden biridir. Zamiri yapmak için cümleyi çok çok iyi anlamak gerekir çünkü zamirler isimlerin yerine geçen sözcüklerdir sözcüğün neyin yerine, nasıl geçtiğini kavramak
DetaylıEBRU GÜNAY
NURAY GEDİK BILGISAYAR DERSI 1 10.12.2012 FİİLİMSİLER 8.SINIF EBRU GÜNAY Türkçe Öğretmenliği 2. SINIF(İ.Ö) 10.12.2012 ÜNİTE HAKKINDA BİLGİ: 8.sınıfta ve lise3. sınıfta okutulmaktadır ve Yapım ve Çekim
DetaylıTurkish Studies Türkoloji Dergisi
Turkish Studies Türkoloji Dergisi Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Yazi Dili - Ağız İlişkisi Prof. Dr. Leylâ Karahan Manzum Sözlüklerimizden Sübha-i Şibyán Şerhi Hediyyetü l-ihván Doç. Dr. Atabey Kılıç
DetaylıÇekim Ekleri. Çözümler. 1. Test. 4. Bölüm
4. Bölüm Çekim Ekleri 1. 1. Parçada IV numaralı sözcük birden fazla çekim eki almıştır. Kelime isim kökü önce -ler çokluk eki sonrasında da -in ilgi eki almıştır. kelime - ler - in isim kökü çokluk eki
DetaylıPENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ
C E N T R U L NAŢIONAL DE EVALUARE ŞI E X A M I N A R E PROGRAMA DE EXAMEN PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ BACALAUREAT 2011 TIP PROGRAMĂ: PROFIL TEOLOGIC ŞI PEDAGOGIC Pagina 1 din 5
DetaylıADIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER. Bakkaldan. aldın?
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ismin yerini tutan bir sözcük kullanılmıştır? A) Onu bir yerde görmüş gibiyim. B) Bahçede, arkadaşımla birlikte oyun oynadık. C) Güneş gören bitkiler, çabuk büyüyor.
Detaylı6. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / TÜRKÇE
SINAVLARI LİSTESİ / TÜRKÇE 03 04 05 06 07 10 Gerçek, Mecaz, Yan ve Terim Anlam Eş Anlam, Zıt Anlam Eş Seslilik, Ortak kök Kelime Gruplarında Anlam Deyimler, İkilemeler Kelimeler Arası Anlam İlişkileri
DetaylıDers Adı : TÜRK DİLİ I: SES VE YAPI BİLGİSİ Ders No : Teorik : 2 Pratik : 0 Kredi : 2 ECTS : 3. Ders Bilgileri.
Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : TÜRK DİLİ I: SES VE YAPI BİLGİSİ Ders No : 03040004 Teorik : Pratik : 0 Kredi : ECTS : 3 Ders Bilgileri Ders Türü Öğretim
DetaylıBir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz.
CÜMLENİN ÖĞELERİ Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz. Bir cümlenin oluşması için en önemli şart,
DetaylıARZU ATİK, Yard. Doç. Dr.
ARZU ATİK, Yard. Doç. Dr. arzuuatik@gmail.com EĞİTİM Doktora 2003-2009: Marmara Üniversitesi, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Tez konusu:
DetaylıTÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Dil Yapısı
Pazar, 27 Eylül 2009 0949 - Son Güncelleme Pazar, 27 Eylül 2009 0950 TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Dil Yapısı Dil İnsanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları ses ya da işaretler
DetaylıÖZNE YÜKLEM UYUMU BAKIMINDAN FARKLI BĐR CÜMLE TĐPĐ
ÖZNE YÜKLEM UYUMU BAKIMINDAN FARKLI BĐR CÜMLE TĐPĐ Caner KERĐMOĞLU ÖZET Bu çalışmada Türkiye Türkçesinin söz dizimiyle ilgili olarak özne-yüklem uyumu konusu ele alınmıştır. Yüklemi 1. ve 2. kişi zamiri
DetaylıİŞTİP TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNDE TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE UYGULAMADA OLAN TÜRKÇE - MAKEDONCA MATERYALLER. 1.Giriş
İŞTİP TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNDE TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE UYGULAMADA OLAN TÜRKÇE - MAKEDONCA MATERYALLER 1.Giriş Son dönemde Türkiye ile Makedonya arasında her alanda iş birliği gelişti ve bunun neticesi
DetaylıÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİ TERCİH SEBEPLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİ TERCİH SEBEPLERİ Güney HACIÖMEROĞLU* Çiğdem ŞAHİN TAŞKIN** * Yrd. Doç. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, OFMA Eğitimi Bölümü **Yrd.
DetaylıTezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I
Tezkire-i Şeyh Safî (İnceleme-Metin-Dizin) Cilt I Yazar Feyza Tokat ISBN: Takım Numarası: 978-605-9247-50-4 (Tk) Cilt I: 978-605-9247-51-1 (1.c) 1. Baskı Nisan, 2017 / Ankara 100 Adet Yayınları Yayın No:
DetaylıTürkiye Türkçesinde Dakikalı Saat İfadeleri ve Saat Grubu
Dil Araştırmaları Dergisi Sayı: 2 Bahar 2008, 87-92 ss. Türkiye Türkçesinde Dakikalı Saat İfadeleri ve Saat Grubu Sedat BALYEMEZ 1 ÖZET Saat ifadeleri, günlük dilde kullanımı çok fazla olan ifadelerdir.
DetaylıZirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım
Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 1. İletişim 2. İnsan, İletişim ve Dil 3. Dil Kültür İlişkisi DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ 1. Dillerin Sınıflandırılması
DetaylıDR. MUSTAFA SARI, TÜRKÇEDE ART ZAMANLI DEĞİŞMELER (YÜZ HADİS YÜZ HİKÂYE ÖRNEĞİ), PEGEMA YAYINCILIK, ANKARA 2007, 358 S.
- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1 Winter 2013, p.2951-2955, ANKARA-TURKEY DR. MUSTAFA SARI, TÜRKÇEDE ART ZAMANLI DEĞİŞMELER (YÜZ HADİS
Detaylı3. Yarıyıl. 4. Yarıyıl. Eski Türk Edebiyatı Programı Ders Listesi KODU DERSİN ADI Z/S T P K AKTS TDE ÖZEL KONULAR Z
3. Yarıyıl Eski Türk Edebiyatı Programı Ders Listesi TDE600-01 ÖZEL KONULAR Z 4 0 0 30 Zorunlu Olarak Alınması Gereken AKTS Toplamı 4 0 0 30 Seçmeli Olarak Alınması Gereken AKTS Toplamı 0 3. Yarıyılda
DetaylıHOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin]
HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin] Yazar Prof. Dr. Funda Toprak ISBN: 978-605-9247-65-8 1. Baskı Ağustos, 2017 /Ankara 500 Adet Yayınları Yayın No: 237 Web: grafikeryayin.com Kapak ve
Detaylıqwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq
q Sıfatlar Bilgisayar I 10.12. Salim Erer 0 1. Ünite Hakkında Genel Bilgi Sözcükler tür bakımından üç ana gruba ve sekiz ayrı türe ayrılır. A. AD SOYLU SÖZCÜKLER 1. İsim (Ad) - İsim Çekim Ekleri 2. Sıfat
DetaylıGÖKTÜRK HARFLİ YAZITLARDA gali EKİ ÜZERİNE
GÖKTÜRK HARFLİ YAZITLARDA gali EKİ ÜZERİNE Özcan TABAKLAR* ÖZET Bugün Türkiye Türkçesinde -dan beri anlamıyla kullanılan Alı zarf-fiil eki, Eski Türkçede gali şeklinde karşımıza çıkar. Göktürk harfli yazıtlarda
DetaylıSözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz.
YAZIM KURALLARI Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz. BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER Her cümle büyük harfle başlar. Ancak sıralı
DetaylıRİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 51, ERZURUM 2014, 471-475 RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE ABOUT RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK Ahmet DEMİRTAŞ * Resim 1: Kitaba ait kapak görüntüsü Çizmecilik /
Detaylı