YAPIM İŞLERİNDE KAMU İHALE VE SÖZLEŞMELERİ MEVZUATI VE UYGULAMALARI. İbrahim Yaykıran Yönetim Kurulu Üyesi Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneği

Transkript

1 YAPIM İŞLERİNDE KAMU İHALE VE SÖZLEŞMELERİ MEVZUATI VE UYGULAMALARI İbrahim Yaykıran Yönetim Kurulu Üyesi Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneği

2 İçerik İhale Usulleri Açık/Belli İstekliler Arası İhale Yaklaşık Maliyet Tekliflerin Değerlendirilmesi Fiyat Farkı Uygulamaları İş Kalemi Miktarının Değişmesi ve Sözleşmede Bulunmayan İşlerin Fiyatının Tespiti Geçici Kabul/Kesin Kabul Sözleşme Şartnameleri Bakım ve Onarım Sorumluluğu

3 İhale Usulleri Kanunda; Açık İhale Belli İstekliler Arası İhale Uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektiren işlerde Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısını aşan yapım işlerinde Uygulamada; İleri teknoloji gerektiren işlerde açık ihale / Basit ve küçük işlerde ise belli istekliler arası ihale uygulanabilmekte İdareler arası / Aynı idarelerin merkez ve taşra teşkilatı arasında uygulamalar farklı olabiliyor Yapılacak işin niteliği ve niceliğine bağlı olarak, hangi ihale usulünün kullanılacağı hususuna açıklık getirilmesi

4 Yaklaşık Maliyet İhaleden önce yapılması gerekenler Eksiksiz bir şekilde proje ve şartnamelerin hazırlanması Gerçekçi yaklaşık maliyet hesaplanması Uygulamada; Altyapı işleri ön projelerle ve hatta projesiz ihale edilebilmekte Yetersiz, uygulanamayan, hatta hiç projesi olmayan işlere teklif vermek zorunda kalınabilmekte Yaklaşık maliyetler ve verilen teklifler gerçek koşulları yansıtmayabilmekte Yetersiz projelerle ihale edilen işlerin; Sözleşme şartlarında tamamlanması genellikle imkansızlaşmakta İşin maliyeti artmakta Tamamlanma süresi uzamakta

5 Yaklaşık Maliyet Belirsizliklerin giderilmesi ve tekliflerin sağlıklı değerlendirilmesi, yüklenicilerin doğru teklif verebilmeleri ve işlerini programlayabilmeleri için: Altyapı işleri en azından kesin proje ile ihale edilmeli Yaklaşık maliyetin gizliliğindeki suiistimaller engellenmeli/ veya yaklaşık maliyet açıklanmalı

6 Tekliflerin Değerlendirilmesi Sorun; Aşırı düşük teklifler Sözleşme fiyatının/yaklaşık maliyete oranları %60-65 i civarında Tekliflerin yapılabilirlik sınırının altında olması BSK işlerinde verilen bu tip teklifler sorunlara neden olmakta İş tamamlanmadan sözleşme bedeline ulaşılmakta %20 keşif artışı ile eksik kalan imalatların tamamlanamayacağı anlaşıldığından işler tasfiye edilmekte İkmal işi olarak yeniden ihale edilmekte Sonuç: İşin toplam bedeli, başlangıçta belirlenen yaklaşık maliyetin 1,5-2 katına ulaşabilmekte Ülkemiz ihale tenzilatlarının Avrupa ülkeleriyle karşılaştırılamayacak kadar yüksek olması Benzer işlerde tenzilat in en fazla %10-15

7 Tekliflerin Değerlendirilmesi Aşırı düşük tekliflerin önlenmesi Açıklama istenilmeksizin sınır değer altındaki aşırı düşük tekliflerin reddedilmesi Kaliteden hiç taviz verilmemesi İş güvenliği ve çevre ile ilgili yönetmelik ve düzenlemelerin özenle uygulanması Kontrol ve denetim mekanizmasının güçlendirilmesi Hem müteahhitlik hem de danışmanlık hizmetlerinde kurumsallaşmanın sağlanması

8 Tekliflerin Değerlendirilmesi Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde; Fiyatın yanı sıra fiyat dışı faktörler de dikkate alınmakta Uygulamada; Fiyat dışı faktör: Teklif edilen birim fiyatların toplam teklif içindeki oranına göre puanlanmakta Sorun; Bitüm, çimento, demir gibi ana inşaat malzemelerinin fiyatlarının sürekli artışı ve verilen fiyat farklarının yetersizliği nedeniyle işlerin yapılamaz duruma gelmesi Ana inşaat malzemelerinde rayiç fiyatın altında, kabul edilebilir bir orandan daha düşük verilen tekliflerin kabul edilmemesi

9 Tekliflerin Değerlendirilmesi Fiyat dışı faktör/ Kalite-Teknik puan değerlendirmesi Birim fiyatların teklif içindeki uyumunun yanı sıra yüklenicinin kurumsal yapısının belirlenmesi /puanlandırılması için ; Yüklenicinin iş hacminin Yaptığı işlerdeki performansının İdari ve teknik kadrosunun Makine ve ekipman parkının Kalite, çevre, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi sertifikalarının dikkate alınması,

10 Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif Ekonomik açıdan en avantajlı teklif = Teklif fiyatı + Fiyat Dışı Unsurların Değerlendirilmesi. TEKLİF FİYATI PUANLAMASI( 50 PUAN) - TP = (TFmin x 50) / TF TP: Teklif puanı, TFmin: Geçerli en düşük teklif fiyatı,tf: İsteklinin teklif fiyatı, FİYAT DIŞI UNSURLAR DEĞERLENDİRİLMESİ (50 PUAN) Bu kritere ait puanların dağılımı KALİTE VE TEKNİK DEĞER NİTELİK PUANLAMASI (25PUAN) KAPASİTE DURUM PUANI (5 PUAN) TATBİKAT SİCİL PUANI (3 PUAN) İŞ DENEYİM BELGESİ PUANI (8 PUAN) FİRMA TECRÜBE KRİTERİ PUANI 5 PUAN YÜKLENİLMİŞ İŞİ SÜRESİNDEN ÖNCE BİTİRME KRİTERİ 4 Puan

11 Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif KALİTE VE TEKNİK DEĞER NİTELİK PUANLAMASI: İş kalemlerinin ağırlıklı oranına göre puanlama yapılmakta KAPASİTE DURUM PUANI : İsteklinin taahhüdü altındaki ihaleyi yapan idareye ait iş sayısı - Hiç işi olmayan tam puan almakta TATBİKAT SİCİL PUANI :İsteklinin ihaleyi yapan kuruma karşı son 5 yıl içinde fesih edilen veya son 3 yıl içinde devir ettiği işleri, İsteklinin fesih veya devir ettiği işi yoksa tam puan almakta İŞ DENEYİM BELGESİ PUANI: İsteklinin son 15 yıl içinde tamamlayarak geçici kabulü yapılan benzer işleri için YÜKLENİCİ İŞ BİTİRME BELGESİ Olması halinde tam puan almakta FİRMA TECRÜBE KRİTERİ PUANI :İstekli Firmanın kendi adına son 10 yıl içinde Yüklenici ve Alt Yüklenici sıfatı ile tamamlayarak geçici kabulünü yaptırdığı en çok 3 adet, AV-AI- AII. Grubu işlerinin güncellenmiş toplam tutarı için : TL ve daha büyük olması halinde Olması halinde tam puan almakta

12 Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklif YÜKLENİLMİŞ İŞİN SÜRESİNDEN ÖNCE BİTİRME KRİTERİ : İhaleyi yapan kuruma karşı en azbir sözleşmeye dayalı yükleniminde bulunulan işin erken bitirilmesi 3 ve 3 aydan fazla, kısa sürede bitirdiyse tam puan TOPLAM PUAN: Toplam puan; Teklif fiyat puanı + Fiyat Dışı Unsurlar Puanı İsteklinin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli, FDTF = (ETF x 100) / TTP formülü ile hesaplanmakta ETF: Toplam puanı en yüksek istekliye ait teklif bedeli, TTP: İsteklinin toplam puanı, EKONOMİK AÇIDAN EN AVANTAJLI TEKLİF Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli en düşük olan istekliye ait teklif bedelidir.

13 Tekliflerin Değerlendirilmesi Yükleniciye verdiği düşük fiyatlarla işi tamamlama fırsatının verilmesi için; %20 üzerindeki keşif artışlarına izin verilmesi, İşlerin kısmi kabullerle kısa kesimler halinde teslim alınması, Sözleşme tutarında yapılan kesimlerin hizmete alınmasını sağlayacak Uyumsuz Yapılı Teklif tanımının yapılması Uyumsuz yapılı teklif kriterlerine ilişkin düzenlemelerin yapılması

14 Tekliflerin Değerlendirilmesi Bilgi ve belge eksikliği ile aritmetik hatalar gibi nedenlerle bazı tekliflerin geçersiz sayılması sonucu sınır değerin sürekli değişmesi Açıklanan sınır değerin sonradan değişmesini önleyecek düzenlemelerin yapılması Aşırı düşük teklif veren istekli için performans teminatı içeren Kefalet Sigortası sisteminin uygulanması Bu sistem ile isteklilerin fazla risk alarak çok düşük teklif vermesi engellenebilecek

15 Fiyat Farkı Uygulamaları Sorun; Bitüm, çimento, demir ve akaryakıt gibi temel inşaat malzemelerindeki fiyat artışları ve bu artışları karşılamayan fiyat farkları Fiyat farkı formülü F = A n x B x (P n 1) B katsayısıyla (0,90); saptanan fiyat farkına %10 luk bir tenzilat Fiyat farkının bu şekilde azaltılması işlerin yapılabilirliğini daha da zorlaştırmakta Tenzilat yapılmadan fiyat farkının doğrudan uygulanması

16 Fiyat Farkı Uygulamaları Sorun; Fiyat farkı hesaplamasına esas olarak alınan Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan bileşik endeksler de gerçek fiyat artışlarını yansıtmamakta Bileşik endeksler yerine bileşenlerin endekslerinin esas alınması Örneğin; Akaryakıt ve bitüm için: 23 Nolu Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri bileşik endeksinden fiyat farkı hesaplanıyor Bu endeksin bileşenleri arasında yer alan 232 nolu Rafine Petrol Ürünleri endeksinin dikkate alınması

17 Fiyat Farkı Uygulamaları Sorun; Bazı işlerde fiyat farkının hesaplamasında TEFE/TÜFE oranlarının kullanılması TEFE/TÜFE oranlarının kullanılmaması Sözleşmede yapılan işin niteliği ve gereklerine göre fiyat farkının malzeme ve işçilik indeksleri esas alınarak hesaplanması İşin özelliğine göre işçilik, makine ve malzemenin ağırlık oranlarının doğru tespit edilmesi İdarelerce belirlenen bu oranların FIDIC ihale şartnamelerinde olduğu gibi, teklif veren firma tarafından tespit edilmesi

18 İş Kalemi Miktarının Değişmesi Sorun; Yetersiz projeler nedeniyle iş kalemi miktarları değişmekte ve yeni iş kalemleri eklenmekte İş kalemi miktarının değişiminde, iş kalemindeki artışın %20 yi aşması ve bu artışın da sözleşme bedelini %1 oranında arttırması söz konusu olduğunda, verilen bir formül ile teklif birim fiyatlarda indirim yapılmakta Çok sınırlı kâr marjı düşünülerek verilen teklif fiyatların düşürülmesi sonucu yüklenici zor durumda kalmakta İhalede verilen mevcut birim fiyatların revize edilmeden aynen uygulanması

19 Sözleşmede Bulunmayan İşlerin Fiyatının Tespiti Sorun; Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespitinde genel tenzilat uygulamasının yapılması Yeni tespit edilen fiyatlara ihale tenzilatının uygulanması hususunun Yüksek Fen Kurulu Kararları ile çelişmesi Sözleşmeden bulunmayan işlerin fiyat tespiti konusunun kesin hükümlere bağlanması Yeni fiyatlara uygulanacak tenzilat ile kâr ve genel masrafların oranının tespitinde Yüksek Fen Kurulu kararlarının uygulanması

20 Geçici Kabul / Kesin Kabul Sorun; Kısmi geçici kabulü yapılmamış ve hatta imalatı tamamlanmamış kesimler hizmete açılması Bu kesimlerde bakım süreleri sözleşmede belirtilen sürenin çok üzerinde olması Yüklenici tamamlanmamış kesimlerin hizmete açılması nedeniyle; Yeniden yapım dahil büyük maliyetli işler yapmak Uzun süre sigorta primi ödemek zorunda kalmakta

21 Geçici Kabul / Kesin Kabul Geçici kısmi kabul yapılması ve sözleşmede belirtilen bakım süresinden sonra kısmi kesin kabulün zorunlu olması Kısmi geçici kabulü gerçekleştirilmemiş olan yapım işlerinin İdaresi tarafından hizmete alınması halinde, inşaat sigortasının hizmete alınmış bölüm için sona erdirilmesi İnşaat Sigortası Genel Şartları çerçevesinde gerçekleştirilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigortanın kısmi kesin kabul ile sonlandırılması

22 Bakım ve Onarım Sorumluluğu Sorun; Altyapı projelerinde 15 yıllık bakım ve düzeltme sorumluluğu Bazı durumlarda yapının öngörülen ömründen daha uzun bir süreye eşdeğer Bakım ve onarım süresi sorumluluğunun 5 yıla düşürülmesi

23 Sözleşme Şartnameleri Sorun; Sözleşmenin imzalandığı tarihten sonra teknik ve idari şartnamelerde yapılan değişikliklerin uygulanması Bu durum teklif aşamasında öngörülemeyen maliyetlere ve sözleşmede sapmalara neden olmakta Sözleşmeler imzalandığı tarihteki teknik ve idari şartnamelere göre düzenlendiğinden daha sonra yapılan değişikliklerin uygulanmaması

24 Sorunlar; Mevzuatı düzenleyen Kamu İhale Kurulu İhaleleri yapan ve sözleşmelerimizi imzalayan Karayolları Genel Müdürlüğü Sektörümüz temsilcileri ile bir arada çözümlenebilecektir

25 TEŞEKKÜRLER