Klinik Grup İçin SDKVF. Öğrenim Düzeyi: 0. Okur yazar değil 1. Okur yazar 2. 8 yıla kadar yıla kadar yıldan fazla

Transkript

1 Klinik Grup İçin SDKVF Yaş (yıl): Cinsiyet: 0. Kadın 1. Erkek Medeni Durum: 0. Bekar 1. Evli 2. Boşanmış/Ayrı/Dul Öğrenim Düzeyi: 0. Okur yazar değil 1. Okur yazar 2. 8 yıla kadar yıla kadar yıldan fazla Çalışma Durumu: 0. Öğrenci 1. Ev hanımı 2. Düzenli geliri var (Memur, işçi, vb.) 3. Düzensiz geliri var (Yarı zamanlı, çiftçi, vb.) 4. Emekli 5. Malulen emekli/engelli 6. İşsiz Gelir düzeyi: 0. Düşük 1. Orta 2. Yüksek Psikiyatrik tanı/tedavi öyküsü: 0. Yok 1. Var (Tanıyı yazınız: ) Şu anda psikiyatrik tedavi: 0. Yok 1. Var (Aşağıya bakınız.) Şu anda tedavi alıyorsa: KULLANILAN İLAÇ GÜNLÜK TOPLAM DOZ (mg/gün) KULLANIM SÜRESİ (ay) İlaç dışında tedavi: 0. Yok 1. Var (Belirtiniz:..) Hastalık süresi (yıl): İlk tanı yaşı (yıl): Tedavi süresi (yıl): Ailede psikiyatrik rahatsızlık: 0. Yok 1. Var (Belirtiniz: ) Komorbidite: 0. Yok 1. Var Tıbbi (Belirtiniz:..) 2. Var Psikiyatrik (Belirtiniz:.) 3. Var Tıbbi ve psikiyatrik (Belirtiniz:.) Madde Kullanımı: 0. Yok 1. Var Sigara 2. Var Alkol 3. Var - Madde 4. Var Birden fazla Özkıyım öyküsü: 0. Yok 1. Var Bir defa 2. Var Birden fazla

2 YALE BROWN OBSESYON KOMPULSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme 1. OBSESİF DÜŞÜNCELERLE GEÇEN ZAMAN Soru : Takıntılar ne kadar zamanınızı alıyor? (Obsesyonlar kısa ve gelip geçici olarak oluşuyorsa saat olarak zamanı belirtmek olanaklı olmayabilir. Bu durumlarda, ne kadar sıklıkla oluştuklarını sorup zamanı tahmin etmek gerekir. İstenmeyen düşüncelerin hangi sıklıkla görüldüğünü ve bir günün ne kadarını işgal ettiğini göz önüne alın. Şöyle sorun) : Takıntılı düşünceler ne sıklıkla aklınıza geliyor? (Aşırı olsa bile düşünceye dalma gibi ego ile uyumlu ve mantıklı düşünceleri göz önüne almayın). 0: Yok 1: Hafif (günde 1 saatten az), veya kısa sürelerle gelip giden (günde 8 kereden az) 2: Orta (günde 1 3 saat), veya sık sık kısa sürelerle gelip giden (günde 8 kereden fazladır, ancak hasta günün büyük kısmında obsesyonlardan uzaktır). 3: Ağır (günde 3 8 saat), veya çok sık bir şekilde kısa süreli gelip giden (günde 8 kereden fazladır ve hastanın gününün büyük bir bölümünü işgal eder) 4: Çok ağır (Günde 8 saatten fazla), veya neredeyse sürekli bir şekilde gelip giden obsesif düşünceler (sayılamayacak kadar çoktur ve obsesyonlar arası süre nadiren bir saati bulur). 2. OBSESİF DÜŞÜNCELERİN YAŞAMI ETKİLEMESİ Soru : Takıntılarınız sosyal yaşamınızı veya işinizi ne kadar etkiliyor? Bu düşünceler nedeniyle yapmak isteyipte yapamadığınız şeyler oluyor mu? (Hasta çalışmıyorsa, çalıştığında performansın ne kadar etkilenebileceğini, ev hanımıysa ev işlerini ne kadar aksattığını göz önünde tutunuz). 0: Hiç 1: Hafif, sosyal ve mesleki etkinlikleri çok hafif olarak etkileyen ancak performansın tümü göz önüne alındığında pek bir değişikliğe neden olmayan derecelerde etki 2: Orta, sosyal ve mesleki etkinlikleri etkilediği kesin olarak gözlenen ancak halen üstesinden gelinebilir durumda olan etki 3: Ağır, sosyal ve mesleki performansı belirgin olarak olumsuz etkileyen durum 4: Çok ağır, iş göremez durum 3. OBSESİF DÜŞÜNCELERLE BİRLİKTE OLAN RAHATSIZLIK HİSSİ Soru : Takıntılarınız, bu düşünceleriniz sizi ne derece rahatsız ediyor? (Birçok vakada rahatsızlık anksiyete ile eşdeğerdir. Buna rağmen hastaların çoğu obsesyonlarının rahatsız edici olduğunu kabul etmelerine karşın anksiyete yi reddederler. Burada sadece obsesyonların doğurduğu anksiyeteden bahsedilmektedir. Yaygın anksiyete ve diğer semtomlarla birlikte görülen anksiyeteyi bu bölümün kapsamı içine almamak gerekir). 0: hiç 1: hafif, arasıra olan ve fazla rahatsız edici olmayan 2: Orta derecede, sık olarak çok rahatsızlık veren ancak halen başedilebilir durumda olan 3: Ağır, çok sık olarak çok rahatsızlık veren 4: Çok ağır, neredeyse sürekli olan ve iş göremez duruma getiren rahatsızlık YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 1 / 10

3 4. OBSESİF DÜŞÜNCELERE DİRENÇ GÖSTERME Soru : Takıntılara direnmek için ne kadar çaba harcıyorsunuz? Bu düşünceler aklınıza gelince ne kadar sıklıkla onları kovmaya yada dikkatinizi başka şeylere vermeye çalışıyorsunuz? (Sadece bu düşünceleri uzaklaştırma çabalarını değerlendirin. Bu konudaki başarı veya başarısızlıkları dikkate almayın. Hastanın obsesif düşüncelere direnç sıklığı, bu düşünceleri kontrol altına almadaki yeteneği ile ilgili veya tamamen ilgisiz olabilir. Gördüğünüz gibi bu bölümde istenmeyen düşüncelerin şiddetinden çok kişinin sağlık derecesi sorgulanmaktadır. Bu yüzden hastanın çabası arttıkça, işlevlerinde daha az bozulma gözlenecektir. Obsesyonlar çok azsa hasta bunlara karşı direnç gösterme gereksinimi duymayabilir. Böyle durumlarda 0 puanı veririz). 0: Her zaman takıntılara karşı direnmek için bir çaba harcamaktadır veya semptomlar o kadar azdır ki bir çaba harcama gereksinimi duymamaktadır. 1: Çoğu zaman direnmeye çalışmaktadır. 2: Direnmek için bir miktar çabalamaktadır. 3: Tüm obsesyonlara teslim olmuş durumdadır. Ancak bu durumdan hoşnut değildir. 4: Tam ve gönüllü olarak tüm obsesyonlara boyun eğmiş durumdadır. 5. OBSESİF DÜŞÜNCELER ÜZERİNDEKİ KONTROLUN DERECESİ Soru : Takıntılarınız üzerinde ne kadar kontrolunuz var? Takıntılı düşünceleri durdurmada ya da dikkatinizi başka şeye yöneltmede ne kadar başarılısınız? (bir önceki bölümdeki direncin aksine hastanın obsesyonları kontrol edebilmesi daha çok istenmeyen düşüncelerin şiddeti ile ilişkilidir). 0: Tam kontrol edebiliyor. 1: Büyük oranda kontrol edebiliyor. Genellikle bir miktar çaba ve konsantrasyon ile obsesyonları durdurabiliyor veya dağıtabiliyor. 2: Orta derecede kontrol edebiliyor. Obsesyonları bazen durdurabiliyor veya dağıtabiliyor. 3: Az miktarda kontrol edebiliyor. Obsesyonları durdurmada nadiren başarılı olabiliyor. Sadece zorlukla dikkatini başka şeylere yöneltebiliyor. 4: Kontrol edemiyor. Kendi iradesi dışında olarak algılıyor. Çok nadir olarak düşüncesini bu konudan uzaklaştırabiliyor. 6. KOMPULSİF DAVRANIŞLAR İÇİN HARCANAN SÜRE Soru : Tekrarlanan hareketleriniz için ne kadar zaman harcıyorsunuz? (Günlük yaşamsal faaliyetleri törensel davranışlarla yürütme varsa şu soru sorulmalıdır) : Çoğu kişinin günlük faaliyetler için harcadığı süreden (hastanın ritüeli örnek verilebilir; örneğin giyinmek için ne kadar fazla süre harcıyorsunuz / (kompulsiyonlar kısa ve gelip geçici ise, zamanı saat olarak belirtmek mümkün olmayabilir. Bu durumlarda, ne kadar sıklıkla oluştuklarını sorup zamanı tahmin etmek gerekir. Kompulsiyonların bir günde ne sıklıkta olduğu ve bir günün ne kadarını işgal ettiğinin birlikte değerlendirilmesi gerekir. Kompulsif davranışların bir kerede kaç defa tekrarlandığı değil, bir günde ne sıklıkla oluştuğu dikkate alınmalıdır. Örneğin, hasta bir günde 20 kere banyoya gidip ellerini 5 defa hızla yıkıyorsa, bu olayın görülmesi günde 5 kez veya (5x20) 100 kez değil, 20 keredir. Şu soruyu sorun Tekrarlanan hareketleri ne sıklıkla yapıyorsunuz? (Bir çok durumda kompulsiyonlar gözle görülebilir davranışlardır [örn. el yıkama], ancak bazen dışarıdan görülmeyen kompulsif davranışlar da vardır [örn. içten kontrol etme]). 0: Hiç YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 2 / 10

4 1: Hafif (günde 1 saatten az zaman harcıyor), veya kompulsif davranışın sıklığı az (günde 8 kereden az) 2: Orta derecede (günde 1-3 saat) veya sık kompulsif davranışlar (günde 8 kereden fazla olmasına karşın, günün büyük kısmı kompulsiyonlardan uzak geçiyor). 3: Ağır (3-8 saat arası süre kompulsiyonlarla geçiyor) veya çok sık kompulsif davranış gösteriyor (günde 8 kereden fazla ve günün büyük bir kısmı kompulsiyonlarla geçiyor). 4: Çok ağır (günde 8 saatten fazla zaman kompulsiyonlarla geçiyor) veya neredeyse sürekli olan kompulsif davranışlar (sayılamayacak sıklıkta, kompulsif davranışların arasında nadiren bir saat boşluk olur). 7. KOMPULSİF DAVRANIŞLARIN YAŞAMI ETKİLEMESİ Soru : Tekrarlanan hareketleriniz sosyal yaşamınızı veya işinizi ne kadar etkilemektedir? Bu davranışlar nedeniyle yapmadığınız şeyler oluyor mu? (Hasta çalışmıyorsa, çalıştığında ne kadar performans elde edileceğini hesaplayınız). 0: Hiç 1: Hafif, sosyal ve mesleki etkinlikleri çok hafif olarak etkileyen ancak performansın tümü göz önüne alındığında pek bir değişikliğe neden olmayan etki. 2: Orta, sosyal ve mesleki etkinlikleri kesin olarak etkilediği gözlenen ancak halen üstesinden gelinebilir durumda olan etki. 3: Ağır, sosyal ve mesleki performansı belirgin olarak olumsuz etkileyen durum. 4: Çok ağır, iş göremez durumda. 8. KOMPULSİF DAVRANIŞLA BİRLİKTE OLAN RAHATSIZLIK HİSSİ Soru : Tekrarlanan hareketi / hareketleri yapmanız engellenseydi ne hissederdiniz? (kompulsif davranışını durdurmaya zorlandığında hastanın duyduğu rahatsızlığın boyutunu derecelendirin. Birçok vakada, rahatsızlık kompulsif davranışın gerçekleştirilmesi ile geçer. Eğer görüşmecinin yargısı oluşan anksiyete durumunun kompulsiyonların engellenmesiyle azaldığı yönündeyse, şu soru sorulmalıdır: Tamamlandığı konusunda tatmin olana kadar tekrarlanan hareketlerinizi sürdürürken ne kadar sıkıntı duyarsınız? 0: Hiç. 1: Hafif. Kompulsiyonları engellendiğinde çok az sıkıntı duyuyor; veya kompulsif davranış sırasında çok az sıkıntı duyuyor. 2: Orta derecede. Kompulsiyonları engellendiğinde sıkıntısının artabileceğini ancak halen başedilebilir durumda olduğunu belirtir; veya kompulsif hareketlere başladıktan sonra sıkıntısının artacağını ancak halen başedebildiğini belirtir. 3: Ağır. Eğer kompulsif davranışları engellenirse, belirgin ve çok rahatsız eden sıkıntılı durum veya kompulsif davranışlar gerçekleştirilirken anksiyetede belirgin ve rahatsız edici artış. 4: Çok ağır. Kompulsif davranışlarına müdahale edildiğinde, sıkıntıda ileri boyutlarda ve iş göremez duruma getiren artış; veya kişiyi kompulsif davranışları gerçekleştirilirken iş göremez duruma sokan sıkıntı. 9. KOMPÜLSİF HAREKETLERE DİRENÇ GÖSTERME Soru : Tekrarlanan hareketlere direnmek için ne kadar çaba harcıyorsunuz? (Sadece bu hareketleri uzaklaştırma çabalarını değerlendirin. Bu konudaki başarı veya başarısızlıkları dikkate almayın. Hastanın kompulsif hareketlere direnci bu hareketleri kontrol altına almadaki yeteneği ile ilgili veya tamamen ilgisiz olabilir. Gördüğünüz gibi, bu bölümde, kompulsiyonların şiddetinden çok, kişinin sağlık durumu sorgulanmaktadır. Bu yüzden hastanın çabası arttıkça, bu işlevlerinde daha az bozulma gözlenecektir. Kompulsiyonlar çok azsa, hasta bunlara karşı direnç gösterme gereksinimi duymayabilir. Böyle durumlarda 0 puan veriniz). YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 3 / 10

5 0: Sorunların üstesinden gelmek için her zaman çaba harcamaktadır; veya semptomlar o kadar azdır ki bir çaba harcama gereksinimi duymaz. 1: Çoğu zaman direnmeye çalışır. 2: Direnmek için bir miktar çabalamaktadır. 3: Kompulsif davranışlara hiç direnç göstermemektedir ve teslim olmuş durumdadır. Bu durumdan hoşnut değildir. 4: Tam ve gönüllü olarak tüm kompulsiyonlara boyun eğmiş durumdadır. 10. KOMPULSİF DAVRANIŞLAR ÜZERİNDEKİ KONTROLUN DERECESİ Soru : Sizi tekrarlanan davranışları yapmaya zorlayan duygu ne kadar kuvvetli? (Daha sonra şu soruyu sorun): Tekrarlanan davranışlarınızı ne kadar kontrol edebiliyorsunuz? (Bir önceki bölümdeki direncin aksine, hastanın kompulsiyonları kontrol etmedeki yeteneği daha çok istenmeyen hareketlerin ciddiyet derecesi ile ilişkilidir). 0: Tam kontrol edebiliyor. 1: Büyük oranda kontrol edebiliyor. Davranışın yapılması için baskı hissetmesine karşın genellikle istemli olarak kontrol edebiliyor. 2: Orta derecede kontrol edebiliyor. Hareketleri yapmak için kuvvetli bir baskı hissediyor ancak güçlükle kontrol sağlayabiliyor. 3: Az miktarda kontrol. Kompulsiyonları durdurmak için çok fazla çaba harcaması gerekiyor. Sadece, zorlukla, geçiktirebiliyor. 4: Kontrol edemiyor. Kendi iradesi dışında olarak algılıyor. Hareketi ancak anlık olarak erteleyebiliyor. 11. HASTANIN OBSESYON VE KOMPULSİYONLARINA BAKIŞ ACISI Soru : Düşünce ve davranışlarınız mantıklı mı? (Daha sonra şu soru sorulmalıdır) : Tekrarlanan hareketlerinizi yapmasaydınız ne olurdu? Gerçekten bir şeyler olabileceğinden emin misiniz? (Görüşme sırasında izlediğiniz hastanın inanışlarına dayanarak, hastanın obsesyonuna / obsesyonlarına bakış açısını değerlendirin) 0: Mükemmel içgörü, tümüyle mantıklı. 1: İyi bir içgörü. Düşünce ve davranışlarının aşırı ve anlamsız olduğunun tam olarak farkında ancak anksiyetenin ötesinde dikkate alınacak birşey olmadığına tam ikna olmuş gözükmüyor. 2: Orta derecede bir içgörü. Gönülsüzce düşünce ve davranışlarının mantıksız göründüğünü kabul eder, ancak kararsızdır. Gerçek olmayan birtakım korkuları olabilir ancak kesin bir inancı yoktur. 3: Zayıf içgörü. Düşünce ve davranışlarının anlamsız ve aşırı olmadığını düşünür. 4: İçgörüsü kaybolmuş, sanrılı. Düşünce ve davranışlarının mantıklı olduğunu düşünür. Tersine olan kanıtlara kayıtsızdır. 12. KAÇINMA Soru : Takıntılı düşünceleriniz veya istemeden bazı hareketler yapacağınız endişesiyle herhangi birşey yapmaktan, herhangi bir yere gitmekten veya herhangi biriyle olmaktan kaçındığınız oluyor mu? (Eğer evet yanıtını veriyorsa, şu soruyla devam edilmelidir): Bu kaçınma ne oranda oluyor? (kişinin olaylardan kasten kaçındığı durumları derecelendirin. Bazen kompulsiyonlar hastanın korktuğu şeylere dokunmaktan kaçınması şeklindedir. Örneğin, törensel bir şekilde çamaşır yıkaması kompulsiyon olarak değerlendirilir. Bu durum bir kaçınma davranışı değildir. Eğer kişi çamaşır yıkamaktan vazgeçerse, bu bir kaçınmadır). 0: Görünür bir kaçınma yok. 1: Hafif, çok az kaçınma davranışı var. YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 4 / 10

6 2: Orta, belirli bir miktar kaçınması var. 3: Ağır, epeyce kaçınma davranışı var ve bu durum belirgin. 4: Çok ağır, kaçınma davranışı oldukça yaygın. Hasta belirtilerini ortaya çıkarabilecek durumlardan kaçınmak için hemen herşeyi yapıyor. 13. KARARSIZLIĞIN DERECESİ Soru : Diğer kişilerin kolayca karar verebilecekleri ufak şeyler hakkında karar verirken zorluk çekiyor musunuz (örneğin sabahları ne giyeceğiniz konusunda)? (Takıntılı düşüncelere bağlı karar verme güçlüklerini ve gerçekçi sebeplere dayalı tereddütü bu değerlendirmeye katmayınız). 0: Yok. 1: Hafif, ufak şeyler hakkında karar vermekte biraz zorluk çekiyor. 2: Orta, hasta, başkalarının üzerinde bir kez daha düşünmeyecekleri önemsiz konularda bile karar vermekte güçlük çektiğini kendiliğinden belirtiyor. 3: Ağır, sürekli olarak önemsiz şeyleri zihninde ölçüp biçme. 4: Çok ağır, hiçbir karar veremez, iş göremez durumdadır. 14. AŞIRI SORUMLULUK DUYMA Soru : Kendi kontrolünüzde olmayan olayların sonuçlarından suçluluk duyma eğiliminiz var mı? Başkalarının başına gelen olaylarda da kendinizi sorumlu hissediyor musunuz? 0: Yok. 1: Hafif, sadece sorulduğunda hastanın belli belirsiz sözünü ettiği sorumluluk duygusu. 2: Orta, hasta, kendi kontrolu dışındaki olaylarda bile aşırı sorumluluk hissettiğini kendiliğinden ifade ediyor. 3: Ağır, bu türden düşünceler ileri derecede belirgin ve yaygındır. Kendi kontrolu dışındaki olaylardan sorumlu olduğuna derinden inanmaktadır. Kendini anlamsız hatta saçma bir şekilde suçlar. 4: Çok ağır, sanrısal bir sorumluluk duygusu. (Örneğin kişinin binlerce kilometre uzağında olan bir depremin kendisi kompulsiyonlarını yapmadığı için olduğuna inanması). 15. HAREKETLERDE BELİRGİN AZALMA VE RAHATSIZLIK HİSSİ Soru : Çok dikkatli yapmak zorunda olduğunuzu hissettiğiniz için bir işe başlamada ve bitirme zorluğunuz oluyor mu? Günlük işleriniz gereğinden çok zaman alıyor mu? (depresyona ikincil olarak gelişen psikomotor yavaşlamadan ayırınız. Özel obsesyonlar tanımlanamasa bile, olağan işler için harcanan zamanın uzamasını derecelendirin). 0: Hiç yok. 1: Hafif, başlama ve bitirmede arasıra olan gecikme. 2: Orta, olağan işlerin sıklıkla uzaması ancak geç de olsa mutlaka tamamlanması. Sıklıkla geç tamamlanması. 3: Ağır, olağan işlevlere başlama ve bitirmede olan yaygın ve belirgin zorlama. Genellikle işin uzaması. 4: Çok ağır, işlemin tümünde yardım görmeden olağan işlevlere başlayamama ve tamamlayamama. 16. PATALOJİK KUŞKU Soru : Belleğinize güvenmediğiniz veya algılarınız (Örneğin gördüğünüz, işittiğiniz ve dokunduğunuz şeyler) konusunda emin olmadığınız oluyor mu? Neyi yapıp neyi yapmadığınız kuşkusu sizi ne derecede rahatsız ediyor? 0: Hiç. YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 5 / 10

7 1: Hafif, sadece sorulduğu zaman ifade edilen hafif kendine olan kuşku. 2: Orta, fikirler kendiliğinden belirtiliyor. Hasta kendisine olan kuşkuculuğundan rahatsız. performansı bir miktar etkilemesine rağmen başedilebilir boyutlarda. 3: Ciddi, algılar ve bellek konusundaki kararsızlık belirgin durumda. kuşkuculuk sık sık performansı olumsuz olarak etkiliyor. 4: İleri, algılama hakkındaki kuşkular devamlılık kazanmış. Kişi kendinden kuşkulandığından hemen tüm etkinlikleri bozulmuş durumdadır. İş göremez durumdadır. (örneğin hasta Gördüklerime aklım güvenmiyor. diye belirtir). 17. GENEL ŞİDDET Hastanın hastalığının ağırlığı hakkında görüşmecinin edindiği kanı. 0 dan (hastalığın olmama durumu), 6 ya (en ciddi hastalık) kadar derecelendirilir. (Hasta tarafından belirtilen rahatsızlığı, gözlenen belirtileri ve bildirilen işlevsel yetersizlik durumlarını dikkate alın. Sizin kanınız, hem bu bilgilerden genel bir sonuca varılması bakımından hem de bilgilerin güvenilirlik ve doğruluğunu belirlemek için gereklidir. Bu kanıya görüşmeyi yaparken elde ettiğiniz bilgilerin ışığında varmalısınız). 0: Hastalık yok. 1: Hafif, kuşkulu veya geçici hastalık. İşlevsel bozukluk yok. 2: Hafif belirtiler. Az miktarda işlevsel bozukluklar. 3: Orta şiddette semptomlar. Çabayla işlevlerini yerine getirilebiliyor. 4: Orta ağır şiddette semptomlar. İşlevler kısıtlanmış. 5: Ağır semptomlar. Büyük oranda ancak yardımla işlevlerini yerine getirebiliyor. 6: Çok ağır semptomlar. Tümüyle iş göremez durumda 18. GENEL DÜZELME Kendi kanınıza göre ilaç tedavisine bağlı olsun olmasın hastanın durumunda ilk derecelendirme yapıldığı dönemden bu yana olan iyileşme. 0: Çok daha kötü. 1: Daha kötüye gidiş. 2: Çok az kötüye gidiş var. 3: Değişiklik yok. 4: Çok az iyileşme var. 5: Epeyce iyileşme var. 6: Çok fazla iyileşme var. 19. GÜVENİLİRLİK Derecelendirme puanlarının güvenirliğini puanlandırın. Güvenirliği etkileyen faktörler hastanın doğal iletişim yeteneği ve hasta ile işbirliğinin kurulamamasıdır. Obsesif kompulsif semptomların tipi ve ciddiyeti, hastanın düşüncesini yoğunlaştırmasını, dikkatini ve rahat konuşabilmesini etkileyebilir. (Bazı obsesyonların içeriği nedeniyle hasta konuşma sırasında kullandığı kelimeleri dikkatle seçiyor olabilir). 0: Mükemmel. Elde edilen bilgilerin doğruluğundan hiçbir kuşku yok. 1: İyi. Güvenilirliği kötü yönde etkileyen faktörler olabilir. 2: Orta. Bazı faktörler güvenilirliği kesin olarak etkilemiştir. 3: Zayıf. Çok az oranda güvenilir. 17 ve 18. bölümler Clinical Global Impression Scale den uyarlanmıştır. [Guy w:ecdeu Assessment Manual for Psychopharmacology : Publication Washington, D.C., US. Department of Health and Welfare (1976)] YALE BROWN OBSESYON KOMPÜLSİYON ÖLÇEĞİ (Y BOCS) Açıklamalar ve Değerlendirme Sayfa 6 / 10

8 MONTGOMERY VE ÅSBERG DEPRESYON ÖLÇEĞİ (M.Å.D.R.S.) Değerlendirme, belirtilere ilişkin daha açık uçlu sorulardan başlayarak, ayrıntılı olanlara doğru ilerleyen şiddetin kesin bir şekilde derecelendirilmesini sağlayan soruların sorulduğu bir klinik görüşmeye dayanmalıdır. Ölçümü yapan, ölçümün tanımlanan ölçek basamaklarında mı ( ), yoksa bu basamakların arasında mı (1-3-5) derecelendirileceğine karar vermelidir. Ölçekteki maddelere göre derecelendirilemeyen bir depresif hastayla karşılaşmanın çok seyrek olabileceğini hatırda tutmak önemlidir. Eğer hastadan kesin yanıtlar alınamıyorsa, değerlendirme alışılagelen klinik uygulamalardaki gibi, tüm ilgili ipuçları ve diğer kaynaklardan edinilen bilgiler temel alınarak yapılmalıdır. Ölçek, ölçümler arasındaki herhangi bir zaman aralığı için kullanılabilir; değerlendirme haftada bir ya da farklı süreler için yapılabilir, ancak bu süre mutlaka kaydedilmelidir. I. GÖRÜNEN KEDER Duruş, konuşma ve yüz ifadesine,yeis, hüzün ve ümitsizliğin yansıması (gelip geçici mutsuzluktan fazladır). Derinliğine ve neşelenememe derecesine göre derecelendiriniz. 0 Kederli değil 2 Keyifsiz görünür, ancak zorluk çekmeden neşelenebilir. 3 4 Çoğu zaman kederli ve mutsuz görünür. 6 Her zaman çok mutsuz görünür. İleri derecede ümitsizdir. II. İFADE EDİLEN KEDER Görünüşe yansısın veya yansımasın, ifade edilen çökkün duygu durumunu tanımlar. Bunlara neşesizlik, yeis ya da yardım edilemeyeceği ve umutsuzluk duyguları da dahildir. Yoğunluk, süre ve duygudurumun olaylardan ne ölçüde etkilenmekte olduğuna göre değerlendirin. 0 Olaylarla ilgili olarak zaman zaman kederlidir. 2 Kederli ve keyifsizdir, ancak kolayca neşelenebilir. 3 4 Yaygın keder ve hüzün. Duygu durumu yine de dış koşullardan etkilenebilmektedir. 6 Sürekli ve değişmeyen keder, mutsuzluk ya da ümitsizlik. III. İÇSEL GERGİNLİK İyi ifade edilmeyen rahatsızlık, huzursuzluk, telaştan, panik, dehşet ya da ıstırap duygularına kadar varan zihinsel gerginlik. Yoğunluk, sıklık, süre ve yatıştırılma ihtiyacı derecesine göre değerlendirilir. 0 Sakindir. Yalnızca gelip geçici bir gerginlik hissi vardır. 2 Zaman zaman huzursuzluk ve iyi ifade edilemeyen rahatsızlık duyguları vardır. 3 4 Sürekli içsel gerginlik duyguları ya da ara ara gelen hastanın çok zorlanmadan başa çıkabildiği panik halleri mevcuttur. 6 Dinmeyen bir dehşet ya da ıstırap. Başa çıkılamayan bir panik hali. IV. UYKUDA AZALMA Bireyin iyi olduğu zamandaki normal uyku düzenine göre uyku süresinde ya da derinliğindeki azalmadır. 0 Her zaman ki gibi uyumaktadır. 2 Uykuya dalmakta biraz zorlanma ya da hafifçe azalmış, yüzeysel ya da dinlendirmeyen uyku mevcuttur. 3 4 Uyku en az iki saat kısalmış ya da toplam olarak en az iki saat süre ile bölünmüştür. 6 İki ya da üç saatten az uyumaktır. V. İŞTAH AZALMASI İyi olduğu zamana göre iştah azalması. Yemeğe karşı istek kaybı ya da yemek için kendisini zorlama ihtiyacına göre derecelendirin. 0 Normal ya da artmış iştah. 2 İştah biraz azalmıştır.

9 3 4 İştah yoktur. Yemekler tatsızdır. 6 Yemek yemesi için zorlanması gerekmektedir. VI. DİKKATİNİ TOPLAMAKTA GÜÇLÜK Kişinin düşüncelerini toplamasındaki güçlüklerden, iş güç görebilmesine engel olan tam bir dikkat kaybına kadar değişir. Şiddet, sıklık ve ortaya çıkan yetersizlik derecesine göre değerlendirin. 0 Dikkat toplama güçlüğü yoktur. 2 Kişi düşüncelerini toplamakta zaman zaman güçlük çeker. 3 4 Okumayı ya da bir konuşmayı sürdürmekte bozulmaya yol açan, dikkatini toplama ve düşüncenin sürdürülmesinde güçlük. 6 Büyük güçlükle okuyabilir ya da konuşmasını sürdürebilir. VII. BİTKİNLİK/YORGUNLUK İşlere başlamada ya da sürdürmede görülen güçlük ya da yavaşlık. 0 Başlama güçlüğü hemen hemen hiç yoktur. Hareketlerde ağırlık bulunmamaktadır. 2 Faaliyetlere başlamakta güçlük. 3 4 Basit gündelik işlere zor başlanır ve bu işler gayret sarf ederek yürütülür. 6 Tam bir yorgunluk/bitkinlik. Hiçbir şeyi yardımsız yapamaz. VIII. HİSSEDEMEME Çevreye karşı veya normalde haz veren şeylere karşı ilginin azalması. Olaylara ya da kişilere yeterli duygusal tepki verme yeteneği azalmıştır. 0 Çevreye ve diğer kişilere karşı normal ilgi. 2 Her zamanki ilgilerden hoşlanma yeteneğinde azalma. 3 4 Çevreye karşı ilgi kaybı. Arkadaşlara ve tanıdıklara karşı duygu kaybı. 6 Duygusal olarak felç olma hissi, öfke, elem ya da haz hissedememe ve yakın akraba ve arkadaşlara karşı tam ve hatta acı veren duygu kaybı. IX. KÖTÜMSER DÜŞÜNCELER Suçluluk, aşağılık duyguları, kendini kınama, günahkarlık, pişmanlık ve yıkılmışlık duyguları 0 Kötümser düşünceler yoktur. 2 Başarısızlık, kendini kınama ya da kendini aşağılama ile ilgili gelip giden düşünceler. 3 4 Devamlı kendini suçlama ya da kesin olarak varolan ancak gerçeğe uygun suçluluk ya da günahkarlık düşünceleri. Gelecek hakkında kötümserliği gittikçe artar. 6 Yıkılmışlık, pişmanlık ya da affedilmez günahkarlık hezeyanları. Sarsılmaz ve anlaşılmaz bir şekilde kendini suçlama. X. İNTİHAR DÜŞÜNCELERİ Hayatın yaşanmaya değer olmadığına ilişkin duygular, kendiliğinden ölmeyi arzulamak, intihar düşünceleri ve intihara hazırlanma. İntihar girişimleri tek başına derecelendirmeyi etkilememelidir. 0 Yaşamdan zevk alır ve olduğu gibi kabul eder. 2 Yaşamaktan yorulma. Gelip geçici intihar düşünceleri. 3 4 Ölse daha iyi olacağını düşünme. İntihar düşünceleri sıktır ve intiharın olası bir çözüm olduğunu düşünür, ancak özel bir plan ya da niyeti yoktur. 6 Fırsat bulduğunda intihar için açık planlar. İntihar hazırlığı içindedir.

10 Hamilton Anksiyete De erlendirme Ölçe i (HAM-A) HAMİLTON ANKSİYETE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ 0. Yok 1. Hafif (düzensiz ve kısa sürelerle ortaya çıkar) 2. Orta (daha sürekli ve daha uzun süreli olarak ortaya çıkar, hastanın bunlarla başa çıkması önemli çabaları gerektirir) 3. Şiddetli (sürekli, hastanın yaşamına egemen) 4. Çok şiddetli (kişiyi inkapasite durumuna getirici) Birini İşaretleyin 1. ANKSİYETELİ MİZAÇ: Endişeler, kötü bir şey olacağı beklentisi, korkulu bekleyiş, irritabilite GERİLİM: Gerilim duyguları, bitkinlik, irkilme tepkileri, kolayca ağlamaya başlama, ürperme, yerinde duramama, gevşeyememe KORKULAR: Karanlıktan, yabancılardan, yalnız bırakılmaktan, hayvanlardan, trafik ve kalabalıktan UYKUSUZLUK: Uykuya dalmada güçlük, bölünmüş uyku, doyurucu olmayan uyku, uyanıldığında bitkinlik, düşler, karabasanlar, gece korkuları ENTELLEKTÜEL (kognitif): Konsantrasyon güçlüğü, bellek zayıflaması DEPRESİF MİZAÇ: İlgi yitimi, hobilerden zevk alamama, depresyon, erken uyanma, gün içinde dalgalanmalar BEDENSEL: (Musküler): Ağrılar, seyirmeler, kas gerginliği, miyoklonik sıçramalar, diş gıcırdatma, titrek konuşma, artmış kas tonusu SOMATİK: (Duyusal): Kulak çınlaması, görme bulanıklığı, sıcak ve soğuk basmaları, güçsüzlük duyguları, karıncalanma duyumu KARDİYOVASKÜLER SEMPTOMLAR: Taşikardi, çarpıntı, göğüste ağrılar, damarların titreşmesi, baygınlık duygusu, ekstrasistoller

11 Psikiyatride Kullan lan Klinik Ölçekler 10. SOLUNUM SEMPTOMLARI: Göğüste baskı veya sıkışma, boğulma duygusu, iç çekme, dispne GASTROİNTESTİNAL SEMPTOMLAR: Yutma güçlüğü, bağırsaklarda gaz, karın ağrısı, yanma duyumları, karında dolgunluk, bulantı, kusma, gurultu, ishal, kilo kaybı, konstipasyon GENİTOÜRİNER SEMPTOMLAR: Sık işeme, amenore, menoraji, firijidite gelişimi, erken boşalma, libido kaybı, empotans OTONOMİK SEMPTOMLAR: Ağız kuruluğu, yüz kızarması, solgunluk, terleme eğilimi, baş dönmesi, gerilim baş ağrısı, saçların diken diken olması GÖRÜŞME SIRASINDAKİ DAVRANIŞ: Yerinde duramama, huzursuzluk veya gezinme, ellerde titremeler, alında kırışma, gergin yüz, iç çekme veya hızlı soluma, yüz solgunluğu, yutkunma, geğirme, canlı tendon sıçramaları, dilate pupiller, egzoftalmus TOPLAM: PSİŞİK: SOMATİK (1,2,3,5,6) (4,7,8,9,10,11,12,13) Değerlendiren Dr:

12 Hamilton Anksiyete De erlendirme Ölçe i (HAM-A) HAMİLTON ANKSİYETE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ GÖRÜŞME KILAVUZU (HADÖ-GK) Görüşmeci için yönerge: 14 maddenin her birini değerlendirirken aşağıda A başlığı altında verilen puanlama ilkelerine (0-4) uyun. ÇOK ÖNEMLİ: Her bir puanın açık tanımı ve belirtilerin şiddetini derecelendirmek için gerekli sorulara ilişkin olarak B bölümünde verilen ölçütlere başvurun. A. Şiddeti Derecelendirme 0. YOK 1. HAFİF. Düzensiz olarak ortaya çıkar ve kısa sürer. 2. ORTA. Daha kalıcı ve uzun sürelidir, hasta bunaltısıyla başa çıkmak için çok gayret safreder. 3. ŞİDDETLİ. Süreklidir ve hastanın hayatını etkisi altına alır. 4. ÇOK ŞİDDETLİ. Hasta işini gücünü göremez, kendine bakamaz durumdadır. B. Belirti Şiddetini Derecelendirmek için Sorular ve Ölçütler 1. HAFİF. Belirti eğer sürenin % 50'sinden daha kısa bir dönemi kaplıyorsa HAFİF olarak derecelendirin. Bu duygular/belirtiler ne sıklıkta oluyor? Ne kadar devam ediyor (kısa mı, uzun mu)? 2. ORTA. Belirti, zamanın % 50'sinden daha uzun bir süre devam ediyor fakat süreklilik göstermiyorsa ORTA olarak derecelendirin. Belirtilerin olduğu dönemler olmadığı dönemlere göre daha sık ve sürekli mi? (Veya varolduğu dönemler, olmadığı dönemlerden fazla mı? veya tam tersi mi? Veya zamanın % 50'sinden daha çoğunda mı, yoksa azında mı ortaya çıkıyor?) 3. ŞİDDETLİ. Eğer belirtiler süreklilik gösteriyorsa ŞİDDETLİ alarak derecelendirin. Bu duygular/belirtiler sürekli mi? Belirtiler hayatınıza hakim oldu mu? (Belirtilerin olmadığı zaman var mı?) Nasıl? 4. ÇOK ŞİDDETLİ. Eğer belirtiler kişinin, işini gücünü görmesine tamamen engel oluyorsa ÇOK ŞİDDETLİ olarak derecelendirin (kişi kendine bakamaz, toplumsal ilişkilerinde ve meslek hayatında aksamalar olur, yardımsız yapamaz, hayatı birçok bakımdan ciddi olarak etkilenmiştir). (Yatan hastalar için: Servis faaliyetlerine, görüşmelere, grup tedavilerine, uğraşı tedavisine, toplantılara katılamama, beden temizliğini yapamama). (Ayaktan hastalar için: İşini

13 Psikiyatride Kullan lan Klinik Ölçekler yürütememe, ilişkilerinin bozulması, kendine bakamama, vb.). Bu duygular/belirtiler yüzünden işinizden gücünüzden geri kaldınız mı? Ne bakımdan hayatınız etkilendi? C. İlaç Yan Etkileri Bazı belirtiler, ilaçların yan etkilerine bağlı olarak ortaya çıkabilir (örn. ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, karında rahatsızlık hissi gibi). Belirtinin ilaçlara mı bağlı olduğunu, yoksa anksiyete belirtisi mi olduğunu dikkatli bir biçimde değerlendirin. Şayet belirtinin ilaç yan etkisi olduğuna hükmederseniz, bunu belirti var olarak kaydetmeyin. Hasta için yönerge: Size geçtiğimiz haftaya ilişkin bazı sorular sormak istiyorum. Bu sorulara cevap verirken geçen... den (günü belirtin) bugüne kadar geçen süreyi dikkate almanızı ve buna göre cevap vermenizi istiyorum. 1. ANKSİYETELİ DUYGUDURUMU Geçtiğimiz hafta içinde ruh haliniz nasıldı? Kendinizi endişeli hissettiniz mi? Kötü bir şey olacak beklentisi oldu mu? Korkulacak bir şey olacak hissine kapıldığınız veya çabuk parladığınız oluyor mu? belirtilen ölçülere göre 1-4 arasında derecelendirin. HAYIR ise yok (0) olarak işaretleyin. 2. GERGİNLİK Geçen hafta içinde gergin olduğunuz ve kolayca yorulduğunuz oldu mu? Sık sık irkildiniz mi? Kolayca ağlamaklı oldunuz mu? Titremeler oldu mu? Yerinizde duramadığınızı ve bir türlü gevşeyemediğinizi hissettiniz mi? 3. KORKULAR Geçen hafta içinde karanlıktan korktunuz mu? Tanımadığınız insanlardan korktuğunuz mu? Yalnız kalmaktan çekindiniz mi? Hayvanlardan? Trafikten? Kalabalıktan?

14 Hamilton Anksiyete De erlendirme Ölçe i (HAM-A) 4. UYKUSUZLUK Geçtiğimiz hafta içinde uykunuz nasıldı? Yatağa girince uykuya dalmakta zorlandınız mı? Uykuya dalmanız her zamankine göre nasıl? Bazı geceler huzursuz, rahatsız uyuduğunuzu veya dinlenemediğinizi farkettiniz mi? Uykularınız bölündü mü? Sabah uyandığınızda kendinizi yorgun veya halsiz hissettiniz mi? Hiç kötü rüya veya kâbus gördünüz mü? 5. ZİHİNSEL (bilişsel) Geçen hafta dikkatinizi toplamakta zorluk çektiniz mi (örn. kitap veya dergi okurken, televizyon seyrederken, biriyle konuşurken, araba kullanırken)? Hatırlamakta zorlandığınız şeyler oldu mu? Her zamankine göre (sıkıntıların başlamadan önceki halinize göre) hafızanızda bir değişiklik var mı? 6. ÇÖKKÜN DUYGUDURUMU Geçtiğimiz hafta kendinizi çökkün (örn. üzüntülü, ümitsiz, ağlamaklı) hissettiniz mi? Her zaman ilgilendiğiniz şeylere karşı ilgisizlik veya zevk alamama var mı? Hiç sabahları erken uyandınız mı? Günün belli saatlerinde, örn. sabahları veya akşamları kendinizi daha iyi veya daha kötü hissediyor musunuz? Sabahları ve öğleden sonra kendinizi ne kadar daha kötü hissettiniz? 7. BEDENSEL (kas) Geçen hafta bedeninizi nasıl hissettiniz? Soracağım belirtilerden herhangi biri oldu mu: Ağrılar, sızılar? kaslarda seyirme tutulma (sertlik)? diş gıcırdatma? sesin titremesi? kaslarda gerginlik? kaslarda kasılmalar veya sıçramalar?

15 Psikiyatride Kullan lan Klinik Ölçekler 8. SOMATİK (duyusal) Geçtiğimiz hafta içinde kulaklarınızda hiç çınlama oldu mu? Vızıltı, tıkırtı veya gürleme gibi sesler? Hiç görme bulanıklığı oldu mu? Ateş basması veya üşüme? Takatsizlik? Hiç iğnelenmeler oldu mu? 9. KALP-DAMAR BELİRTİLERİ Geçen hafta nabzınızda hızlanma oldu mu? Kalbiniz hızlı atıyormuş gibi hissettiniz mi? Hiç göğsünüzde ağrı hissettiniz mi? Damarlarınızın attığını hissettiniz mi? Hiç bayılacak gibi oldunuz mu? Kalbinizin teklediğini hissettiniz mi? 10. SOLUNUM BELİRTİLERİ Geçen hafta göğsünüzde baskı veya sıkışma hissettiniz mi? Hiç boğuluyormuş gibi hissettiniz mi? Her zamankinden daha fazla iç çektiniz mi? Nefes alırken zorlandığınız, güçlükle nefes aldığınız oldu mu? Nefesiniz yetmiyor gibi hissettiniz mi? 11. MİDE-BARSAK Geçen hafta boyunca hiç midenizde veya karnınızda ağrı veya rahatsızlık hissi oldu mu? Yutkunma zorluğu oldu mu? Her zamankinden fazla yellenme oldu mu? Hiç midenizde ekşime, yanma hissettiniz mi? Hiç karnınızda şişkinlik veya gerilme hissi oldu mu? Mide bulantısı oldu mu? Kustunuz mu?

16 Hamilton Anksiyete De erlendirme Ölçe i (HAM-A) Midenizde her zamankinden fazla guruldama oldu mu? Barsaklarınızda gevşeklik veya ishal oldu mu? Peklik oldu mu? Kilo kaybı oldu mu? (Kilo kaybı yarım kilodan azsa, 0 olarak işaretleyin) 1= 0.5 kg - 1 kg 2= 1 kg - 2 kg 3= 2 kg dan fazla 4= Güçsüzleştirir 12. ÜREME-BOŞALTMA Geçtiğimiz hafta her zaman olduğundan daha sık idrara çıktınız mı? Her zamankinden daha sık, sıkıştığınızı hissettiniz mi? Adet gecikmesi veya kesilme oldu mu? Adetiniz boyunca aşırı kanama oldu mu? Geçtiğimiz hafta içinde kendinizi cinsel bakımdan soğuk veya tepkisiz hissettiniz mi? Cinsel dürtü veya isteğinizde azalma oldu mu? Erken boşalma oldu mu? Sertleşme sorunu oldu mu? 13. OTONOM BELİRTİLER Geçtiğimiz bir hafta içinde aşağıdaki belirtilerden herhangi biri oldu mu? Ağız kuruluğu? Her zamankinden daha fazla terleme? Yüz kızarması? Solgunluk? Sersemlik/baş dönmesi? Gerginlik baş ağrısı? Tüylerin diken diken olması? 14. GÖRÜŞME SIRASINDAKİ DAVRANIŞLAR Görüşme sırasında aşağıdaki belirti ve/veya davranışlardan herhangi birinin olup olmadığını kaydediniz:

17 Psikiyatride Kullan lan Klinik Ölçekler Sürekli kıpırdama, yerinde duramama veya gezinme, ellerde titreme, çatık kaşlar, gergin yüz ifadesi, iç çekme veya sık soluk alıp verme, yüzde solukluk, şişme, geğirme, canlı refleksler, göz bebeklerini büyümesi, gözlerin dışa doğru çıkması. 14 maddeli HADÖ-GK toplam puanı:

18 Hastanın Adı, Soyadı: Tarih: Hastanın Yaşı ve Cinsiyeti: Değerlendirici: KLİNİK GLOBAL İZLENİM ÖLÇEĞİ (CGI) HASTALIK ŞİDDETİ Bu hasta grubu ile olan klinik deneyimlerinize dayanarak, sizce bu kişi ne kadar hasta? 1. Normal, hasta değil 2. Hastalık sınırında 3. Hafif düzeyde hasta 4. Orta düzeyde hasta 5. Belirgin düzeyde hasta 6. Ağır hasta 7. Çok ağır hasta DÜZELME Hastanın ilk değerlendirildiğindeki durumunu düşünürseniz, sizce bu hasta ne kadar değişti? 1. Çok düzeldi 2. Oldukça düzeldi 3. Biraz düzeldi 4. Hiç değişiklik yok 5. Biraz kötüleşti 6. Oldukça kötüleşti 7. Çok kötüleşti YAN ETKİ ŞİDDETİ Bu maddeyi sadece ilaç etkisini gözönüne alarak değerlendiriniz. Yan etkiyi en iyi ifade eden seçeneği işaretleyiniz. 1. Hiç yok 2. Hastanın işlevselliğini önemli derecede etkilemiyor 3. Hastanın işlevselliğini önemli derecede etkiliyor 4. Terapötik etkinin yararlarını gözardı ettirecek düzeyde etkiliyor Klinik Global İzlenim Ölçeği Sayfa 1 / 1

19 İşlevselliğin Genel Değerlendirilmesi Ölçeği (GAFS) -. Kod (Not. 45, 68, 72.) 100 çeşi li e inli l nl r nd s d e de işlevselli ş s r nl r iç ir n dene i d ş l r i i r n e edir irç l l ni eliği ld ğ için ş l r n r n n iridir. Herhangi bir semptomu yoktur. 90 iç elir i l s d ç elir i l s ( rn s r vd n n e i ir n si e e d l nl rd işlevselliğin i i l s ç çeşi li e inli lerle il ilen e ve nl r l l s l nden e indir enelli le ş d l d r, nl s r nl r d l rd n e s r n d l r n l s ). 80 e l r v rs ile nl r eli eçi idir ve si s s l s res n l r n verilen e lenir e ilerdir. ai l l s nd n d ileri ir d r r ) ); l s l esle i d ld i işlevselli e i ir 70 Bir i se l r. depresif duygudurum ve hafif insomnia) A DA l s l esle i d ld i işlevselli e ir rl l r n l s ), n enelde ld ç i i ir içi de işlevselliğini s rd r r nl l işiler r s iliş ileri v rd r. 60 Orta derecede semptomlar A DA l s l esle i d ld i işlevselli e r dere ede ir rl ğ v rd r ). 50 Ağ r se l r ) A DA l s l esle i d ld i işlevselli e iddi ir l v rd r ). Gerçeği değerlendir ede d ile işi de l l r v rd r 40 konuyla ilgisizdir) A DA iş l ile iliş ileri r l d ş n e d d d r i i irç l nd e el ir l l r v rd r ). 30 D vr n şl r e e nl r ve v rs n l rd n ld ç e ilenir A DA ile işi d r d iddi ir l v rd r d r ). ) A DA e en l nl rd işlevselliği endisini d ş l r n r l l e li esi n n v rd r ; ; manik eksitasyon) A DA r s r işisel n en e el ere lerini ile erine e ire e ) A DA ile işi de ileri dere ede ir l v rd r ) endisini d ş l r n ğ r ir içi de r l l e li esi s re li v rd r ) A DA işisel n en e el ere lerini s re li l r erine e ire e A DA ç ç l e len isi içinde ciddi intihar eylemi. 0 Bilgi yetersiz