YAZILIM KAVRAMINA BİR BAKIŞ. Gürcan Banger Elektrik Yük. Müh. ESOGÜ - 9 Nisan 2007

Transkript

1 YAZILIM KAVRAMINA BİR BAKIŞ Gürcan Banger Elektrik Yük. Müh. ESOGÜ - 9 Nisan 2007

2 YAZILIM ve DONANIM Bilgisayar kavramı, donanım ve yazılım olmak üzere iki ana bileşenden oluşuyor. Elektronik, mekanik parçalar bütününe donanım adını veriyoruz. Yazılım ise düşünsel bütünlüğe ilişkin olan bölümüne verdiğimiz bir isim.

3 YAZILIM ve DONANIM 1990 li yılların ortalarına kadar donanım kavramı daha önemli bulunmaktaydı. Sonraki yıllarda donanım sorunlarının ciddi biçimde çözülmesi ile yazılım ön plana çıktı.

4 YAZILIM ve DONANIM Bugün Dünya daki yönelimler izlendiğinde yazılım üretiminin doğrusal arttığı, yazılım ihtiyacının ise eğrisel arttığı görülür. Bu nedenle bilişim alanında bir yazılım krizinden söz ediliyor olması yanlış sayılmaz.

5 YAZILIM ve DONANIM Yazılım üretim süreçleri ile yazılım ürünlerinde de ciddi sorunlar olduğu bilinmektedir. Yapılan istatistikler gerçekten vahim bir durumu işaret etmektedir.

6 YAZILIM ve DONANIM Üretilen yazılımın %50 si parası ödendiği halde hiçbir işe yaramamaktadır. %25 i ancak büyük ödemeler sonunda kısmen işe yarar hale gelmektedir. %20 si uzun uğraş ve bedellerden sonra kullanılabilmektedir. Ancak %5 i başarılı olarak işletilmektedir.

7 YAZILIM ve DONANIM Donanım alanındaki gelişmeler çok yüksek hızlara ulaşmıştır. Bilgisayar ve Internet kullanım oranları yükselmiştir. Ne yazık ki, yazılım ürünleri bu donanımın yeteneklerini kullanabilecek düzeye erişememiştir. (Örneğin işlemci bile bir 8086 gibi kullanıldı desek fazla yanılmış olmayız.)

8 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Mühendislik, varolan kaynak ve bilgilerle sorunlara çözüm getirme üzerine kurgulanmıştır. Pek çok mühendislik dalı benzer teknikleri kullanır.

9 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Mühendislik süreçlerinde esas olan; fonksiyonu en iyilerken, maliyet ve zamanı enazlamaktır. Bu bağlamda dayanıklılık, güvenlik, kullanım kolaylığı, pazarlama ve satış kolaylıkları dikkate alınır. Bu ölçütler açısından yazılım mühendisliği, diğer mühendisliklerle benzer özellikler gösterir.

10 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Yazılım üretmenin diğer mühendisliklerden ayrılan noktası ürünün kendisindedir. İnşaat, makine, elektrik gibi mühendislik alanlarında ürün geliştirme ve üretim ayrı aşamalar olarak yer alır. Yazılım mühendisliğinde ise geliştirme ve üretim iç içedir. Geliştirme bittiğinde ürün de bitmiş olur.

11 YAZILIM ÜRETİMİ Yapı, makine gibi donanım ürünleri kullanıldıkça aşınmaya uğrarken, yazılım için aşınma söz konusu değildir. Bant tipi seri üretim yazılım alanında geçerli değildir. Her ürün tek tek geliştirilir. Yazılım hatalarının ancak kullanım aşamasında ortaya çıkması yazılımda baskın özelliktir.

12 YAZILIM ÜRETİMİ Mühendislik ve mimarlık projelerinde plan veya maket olarak ürünün bir modelini önceden yaratmak son derece kolaydır. Yazılım projelerinde model yapmak, ürünün kendisini geliştirmekle eşdeğerdir. Ürünü önceden öngörmek neredeyse imkansızdır.

13 YAZILIM ÜRÜNÜ Yazılım ürününün en belirgin özelliklerinden birisi, bu alandaki kötü huylu sorunların fazlalığıdır. Bunun nedeni, muhtemel sorunların ürün geliştirme sırasında görülmesinin zorluğudur. Görülemeyen sorunlar, ürünün bir bütün olarak çöpe gitmesine neden olur.

14 YAZILIM ÜRÜNÜ Yazılıma özgü kötü huylu sorunların etkilerinin azaltılabilmesi için bazı yaklaşım ve araçların geliştirilmesi gerekmiştir. Son yıllarda bu yönlü çalışmalar, yeni bilişim dalları ve disiplinlerinin oluşmasına neden olmuştur.

15 YAZILIM NEDİR? Yazılım kavramı da ekonomik ve sosyal gelişmelerle birlikte değişime uğramaktadır. Henüz başlangıç yıllarında kod yazma ve programlama sözcükleri eşdeğer olarak kullanılmaktaydı. Bugün yazılım, karmaşık bir süreç haline dönüşmüştür.

16 YAZILIM NEDİR? Basit olarak yazılım şu bileşenleri içerir: 1- Programlama dilleri, 2- Programlar (ürünler), 3- İşletim sistemleri (İng. Operating systems), 4- Yardımcı programlar, geliştirme araçları (İng. tools, utilities), 5- Belgeler, dokümanlar, 6- Düşünsel yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. (Veri tabanlarını da yukarıdakiler arasında bir yerlerde saymak gerekir.)

17 BİLGİ SİSTEMLERİ Günümüzde yazılım geliştirme, bir bilgi sistemi geliştirmenin özel bir durumu haline dönüşmüştür. Bu nedenle yazılım ürünü; yazılım mühendisliği, yapı / makine / elektrik vb gibi donanım mühendislikleri ile yönetim biliminin ortak çalışmaları ile üretilebilmektedir.

18 YAZILIMIN YENİ YÜZÜ Yazılım, bir programcının üç beş karalama sonrasında (dün masasına) bugün bilgisayarın başına oturup satır kodlayarak geliştirdiği bir ürün olmaktan çıkmıştır. Yazılım, bugün toplam kalite yönetimi anlayışının ruhunda varolan bir geliştirme süreci haline dönüşmüştür (veya daha mütevazı söyleyişle dönüşmektedir).

19 GELİŞTİRME MODELLERİ Yazılım üretiminde bir kaç farklı geliştirme modelinden söz edebiliriz. Bunların birincisi, geleneksel çağlayan yaklaşımdır. Çözümleme, tasarım, kodlama, hata giderme, sınama, bütünleştirme ve bakım / onarım aşamalarından oluşur.

20 GELİŞTİRME MODELLERİ İkinci yaklaşım, donanım mühendisliklerinde kullanılan hızlı ön tipleme (prototip, maket yapımı) yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda yazılımın öncelikle küçük bir modeli gerçekleştirilmeye çalışılır. Basit model incelenerek ve sınanarak bir üst ürüne üretimine geçilir.

21 GELİŞTİRME MODELLERİ Üçüncü yaklaşım, ürünün evrimleşmesi üzerine temellendirilmiştir. Buna evrimsel süreç modeli diyebiliriz. Daha önce sözü edilen iki yaklaşımın karışımı olarak tasarlanmıştır. Gerçek ürünün zaman ve kullanım süreci içinde geliştirilebileceğini varsayar.

22 METODOLOJİLER Yazılım geliştirmede bugüne kadar iki farklı metodoloji kullanılmıştır. Birincisi, Pascal ı geliştiren Niklaus Wirth in ısrarla üzerinde durduğu yapısal programlamadır. Bu yaklaşımda yordamlar, geliştirmenin özneleri olarak kabul edilir.

23 METODOLOJİLER İkinci yaklaşım ise 1990 lı yılların başlarından beri Dünya yı saran nesne yönelimli yazılım (NYY) yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda özne olarak veriler ele alınmaktadır. NYY yaklaşımı, günümüzde büyük ilgi görmekte ve geliştirme ortamlarında genel yönelim olarak yer almaktadır.

24 METODOLOJİLER Nesne yönelimli yazılım aşağıda belirtilen bazı kavramlar etrafında kurgulanmıştır: Sınıf (class), nesne (object), sınıf değişkenleri, yöntem (method), olay (event), ileti (message), kalıtım (inheritance), genelleme ve soyutlama (abstraction), sarmalama (encapsulation)

25 SİSTEM GELİŞTİRME Yazılım ürünü, öncelikle müşterinin ve geliştiricilerin dünyayı algılama ve anlama biçimlerini ifade eder. Yazılımı geliştirmek için kullanılan programlama dilleri, araçlar ve metodolojiler bir süreç modelinde buluşurlar. Yazılım bunların bütünsel / sistematik bileşimidir.

26 Bitirirken Size yazılımla ilgili genel bir görüntü vermeye çalıştım. Sorularınız olursa cevaplamaya çalışacağım. Katkılarınız da beni sevindirir. Sabrınız için teşekkür ederim. Gürcan Banger