BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Transkript

1 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Bilgi sistemi kavramı genellikle işletmelere yönelik olarak kullanılmaktadır. Bu yönüyle bilgi sisteminin amacını; yöneticilere teslim edilen ekonomik kaynakların kullanımına ilişkin kararların alınmasında gereksinim duyulan bilgilerin sağlanması oluşturur. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 1

2 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Günümüzde işletmelerin içinde bulundukları çevre koşulları hızla değişmektedir. Bu değişime ayak uydurabilmek için işletmeler, yönetim açısından değerli bilgilere gereksinim duyarlar. Bu gereksinim işletmenin bilgi sistemleri tarafından karşılanır. Ancak söz konusu bilgi sistemleri zaman içerisinde istenilen nitelikteki bilgileri sağlayamaz duruma gelebilir. Bu durum bilgi sistemlerinin sınırlı bir ömrünün olduğunun bir göstergesidir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 2

3 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Özellikle son yıllarda ekonomik ve teknolojik alanlarda meydana gelen gelişmeler ve bul gelişmelerin hızı, bilgi sistemlerinin yaşam süresini daha da kısaltmıştır. Bu nedenle bir bilgi sisteminin zaman içerisinde izlenmesi ve değişikliklere uyum sağlayacak biçimde geliştirilmesi gerekir. Bu geliştirme eski sistemin aksaklıklarının giderilmesi şeklinde olabileceği gibi, yeni bir sistemin uygulamaya konması şeklinde de olabilir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 3

4 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Analiz ve Tasarım Uygulama Hazırlıkları İşletim ve İzleme 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 4

5 Analiz ve Tasarım BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Analiz ve Tasarım, bir bilgi sisteminin ortaya konması aşamasıdır. Sistem analizi, işletme organizasyonunda meydana gelen gelişmelerin belirlenmesi ile başlar. Bunun için uygulamadaki sistem üzerinde yoğun bir araştırma ve incelemenin yapılması gerekir. Araştırma ve inceleme sonucunda mevcut sistemin aksaklıkları belirlenir. Başka bir deyişle, sistem analizinde mevcut ya da yeni geliştirilecek bilgi sisteminden beklenen bilgi gereksinimleri ile sistemin teknik ihtiyaçları belirlenir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 5

6 Analiz ve Tasarım BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Sistem tasarımı ise, sistem analizi süresince belirlenen ihtiyaçları karşılayacak bir sistem modelinin kurulmasını gerektirir. Sistem tasarımı sırasında alternatif tasarım şekilleri araştırılmalı ve değerlendirilmelidir. Tasarım aşaması, mevcut ve beklenen şartlar altında, işletmenin gereksinimlerini karşılayacak sistem tasarımı ile son bulur. Analiz ve tasarım aşamasının tamamlanması ile bir bilgi sistemi ortaya çıkarılmış olur. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 6

7 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Sistem Tasarımı Aşamasında Gözönünde Bulundurulması Gereken Hususlar Bilgi sistemi tarafından toplanacak verilerin belirlenmesi, Toplanması gereken verilerin kapsam ve yoğunluğunun ne olacağının belirlenmesi, Saklanacak veri yapılarının belirlenmesi, Bilgi sisteminin her bir aşamasındaki işlem ve sıralarının belirlenmesi, Veri kontrolü ve güvenliğinin sağlanması için gerekli önlemlerin belirlenmesi, Üretilen bilgilerin kullanıcılara ne şekilde ve hangi sıklıkta sunulacağının belirlenmesi. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 7

8 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Uygulama Hazırlıkları Bilgi sistemleri ayrıntılı olarak tasarlandıktan sonra uygulamaya konulmadan önce gerekli uygulama hazırlıkları yapılır. Uygulama hazırlıkları sistemin işletilmesinde görev alacak olan personelin; eğitimi, yeni işlem prosedürlerinin test edilmesi ve gerektiğinde değişikliklerin yapılması işlemlerini içerir. Tasarımı yapılan sistem yeni ekipmanları gerektiriyorsa, bunların montajı ve test edilmesi gerekir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 8

9 BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Uygulama Hazırlıkları Ayrıca sistemin işletilmesine ilişkin açıklayıcı ve yönlendirici kullanım kılavuzları, akış diyagramları gibi sistem dökümanları hazırlanır. Sistem tasarımıyla tamamen yeni bir sistem geliştirilmiş ise, eski sistem ile yeni sistemin kısa bir süre birlikte işletilmesi söz konusu olabilir. Böylece iki sistemin çıktısı karşılaştırılarak, yeni sistem test edilebilir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 9

10 İşletim ve İzleme BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ Bilgi sistemine ilişkin uygulama hazırlıkları tamamlandıktan sonra, sistem işletilmeye başlanır. Ancak, sistemin işletilmeye başlanması ile sistem geliştirme süreci bitmiş sayılmaz. Sistem işleyişinin izlenmesi ve gerektiğinde müdahalelerin yapılması gerekir. Zaman içerisinde çevre şartlarındaki değişmeler, sistem geliştirme sürecini yeniden başlatabilir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 10

11 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ Yönetim Bilgi Sistemi; para, insangücü, malzeme, makine, teknoloji, bilgi gibi işletme kaynaklarının amaçlar doğrultusunda etkin ve verimli bir şekilde kullanılmalarını planlamak, örgütlemek ve kontrol etmek için, yönetimin gereksinim duyduğu işletme içi ve işletme dışı finansal ve finansal olmayan; niceliksel ve niteliksel bilgileri gerektiği yer ve zamanda, gerekli kişilere kullanabilecekleri şekilde sürekli olarak sağlamak amacı ile kurulan ve işletilen bir sistemdir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 11

12 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ Yönetim Bilgi Sistemi; işletmenin faaliyetlerine ilişkin bilgi üreten alt sistemlerden oluşan bir sistemler dizisidir. Bu nedenle yönetim bilgi sistemi yerine, sistemin kapsadığı alt sistemler dikkate alınarak yönetim bilgi sistemleri şeklinde çoğul olarak ifade edilmektedir. Sistem kavramının gereği olarak, yönetim bilgi sistemini oluşturan alt bilgi sistemleri kendi aralarında etkileşim içindedir. Alt bilgi sistemleri birbirleri ile bilgi alış verişi içinde olurlar. Bir alt sistemin çıktısı olan bir bilgi, bir rapor, diğer bir alt sistemin girdisi olan veriyi meydana getirir. Buna göre alt sistemler birbirine bağlıdırlar. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 12

13 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ Bütün alt sistemler ancak birlikte hareket ettikleri zaman, yönetimin tüm bilgi gereksinimini karşılarlar. Böylece YBS nin temel hareket noktası, yönetimin her düzeyine ve işletmenin ilgili kişilerine işletme faaliyetleri hakkında gerekli bilgileri sağlayacak geniş bir yapının oluşturulması olmaktadır. Bu amaçla; YBS lerini geliştirmeye ilişkin iki yaklaşım bulunmaktadır. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 13

14 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 14

15 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı Bilgi, işletmenin hammadde ve malzeme akışı, iş (insan gücü) akışı, para akışı gibi bütün faaliyet sistemlerini planlamak, örgütlemek ve kontrol etmek için istenir ve kullanılır. Buna göre bilgi bütün alt sistemleri ilgilendiren ortak bir unsurdur. Bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımının çıkış noktası da budur. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 15

16 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı Bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımı, her işletmenin kendi başına bir sistem olduğu varsayımından hareket eder. İşletmenin faaliyet sistemlerinin yönetimi için gerekli olacak verilerin veya bilgilerin merkezi bir yerde toplanmasını esas alır. Sistem bu merkezi işlevini ortak veri tabanı veya bilgi bankası olarak adlandırılan merkezi bir birim aracılığı ile yerine getirir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 16

17 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı Bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımında, sisteme veri girdisi yalnız bir kez yapılır. Bundan sonra işletmenin değişik sistemleri içinde işleme tabi tutularak (süreçlenerek) ilgili yöneticilere verilir. Böylece aynı verinin veya bilginin sistem olarak işletmenin değişik merkezlerinde birden fazla kaydedilmesi, işleme tabi tutulması önlenmiş olur. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 17

18 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı Bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımı esas itibariyle iki mamaca yöneliktir. Yönetim faaliyetlerini, işletmenin bölümlerini dikkate almaksızın, bir sistem olarak bütünleştirmek. Girdilerin yalnızca bir kez kaydını sağlayan bir bilgi sistemini kurmak ve daha sonra bütün bilgi gereksinimlerini, işletmenin diğer bölümlerinde girdinin tekrar kaydını zorunlu kılmadan, karşılamaktır. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 18

19 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık bilgi sistemin yaklaşımının temel çıkış noktası, işletme içinde, haberleşme kanalları aracılığı ile bütünleştirilen bağımsız alt bilgi sistemlerinin kurulmasıdır. Bu yaklaşımda işletmenin faaliyet sistemlerine göre, örneğin pazarlama, üretim, stok kontrol gibi işletmenin bilgi sistemleri geliştirilir. Bu alt bilgi sistemleri işletmede bir bilgi ağı oluştururlar. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 19

20 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık bilgi sistemi yaklaşımında alt bilgi sistemlerinin üç temel özelliği vardır. Ağa dahil bazı alt bilgi sistemleri diğer alt bilgi sistemleriyle karşılıklı bilgi alış verişi içindedirler. Ortak veri tabanı yerini her alt bilgi sistemine alt bireysel veri tabanlarına bırakır. Bir alt sisteme ait veri tabanı diğer alt sistemler tarafından da kullanılabilmektedir. Sistem olarak tüm işletmenin bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla alt sistemler birlikte hareket etmek zorundadır. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 20

21 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık bilgi sistemi yaklaşımında alt bilgi sistemleri işletme içindeki konumları itibariyle birbirinden bağımsızdırlar. Bu sistemler ancak haberleşme faaliyetleriyle karşılıklı etkileşim içinde olurlar. Bir alt sistem diğer bir alt sistemle bilgi alışverişi içinde bulunur. İşletme içindeki bilgi kullanıcıları, bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımında olduğu gibi merkezi işlev gören sistemin etrafında yer almazlar. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 21

22 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık bilgi sistemi yaklaşımında veri tabanı ve buna bağlı olarak haberleşme kanalları artmaktadır. Ayrıca aynı veri veya bilginin birden fazla sisteme girdi olarak dahil edilmesi gerekmektedir. Ayrık bilgi sisteminin bu sakıncaları yanında olumlu katkıları da vardır. Öncelikle ayrık bilgi sistemi bütünleşik bilgi sistemi gibi karmaşık değildir. Donanım açısından maliyeti daha düşüktür. Ayrıca ayrık bilgi sistemlerinden birinin yarattığı aksaklık diğer alt sistemleri büyük oranda etkilemez. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 22

23 YÖNETİM BİLGİ SİSTEMLERİ YBS Nİ GELİŞTİRME YAKLAŞIMLARI Ayrık Bilgi Sistemi Yaklaşımı Ayrık bilgi sistemlerine ilave edilecek bir alt bilgi sistemi, kurulu olan diğer alt sistemleri değiştirmeksizin sisteme eklenebilir. Ayrık bilgi sistemi yaklaşımının bu üstünlükleri v e bütünleşik bilgi sistemi yaklaşımının güçlüğü, işletmede birden fazla bilgi sisteminin kurulma gerekliliğini ortaya koymaktadır. Ancak teknolojinin gelişmesi Bütünleşik Bilgi Sistemi Yaklaşımı nı gündeme getirmektedir. 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 23

24 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 24

25 Bu, alışveriş yaptığım yer mi? 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 25

29 Paketle ve Ne? Paketle ve Ne? 19 Şubat 2008 Salı Yrd.Doç.Dr. Adnan SEVİM 29