Karar No : 415 Karar Tarihi : 05/10/2013

Transkript

1 Karar No : 415 Karar Tarihi : 05/10/2013 Eskil İlçe Seçim Kurulu Başkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 27/06/2013 tarihli, 20 sayılı yazıda; Eskil Sulh Hukuk Mahkemesinin kararı ile Nezaket MUTLU nun bedensel özrü nedeniyle kısıtlanmış olduğu anlaşıldığından, akli dengesi yerinde olan, Anayasal haklarını kullanma ehliyeti olan seçmene mahkeme kararı ile vasi atandığının belirtilmesi üzerine seçmenin SEÇSİS sistemi üzerinden kaydının kısıtlı olarak değiştirilerek oy kullanma hakkının sonlandırılıp sonlandırılmayacağı hususunda tereddüte düşüldüğünden Başkanlığımızdan görüş istenildiğini, Kurulumuz Başkanlığının cevabi yazısında akli dengesi yerinde olan seçmenlerin SEÇSİS üzerinden kısıtlanmayarak oy kullanmaları yönünde işlem yapılması gerektiğinin bildirildiğini, ancak Yüksek Seçim Kurulu nun 01/04/2006 tarih ve 133 sayılı ilke kararında 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 8. maddesinde, kısıtlı olanların seçmen olamayacaklarının belirtildiğini, bu maddeye uyulmaması sonucu yapılan işlemin tam kanunsuzlukla sakat kılan amir bir hüküm olacağını, Kurulumuz yerleşik içtihatlarında bu kuralın istinasız uygulandığının belirtildiğini, hal böyle iken daha önceki yazışmada verilen cevabi yazı ile ilke kararı arasında tereddüt hasıl olduğundan bedensel özürlü ve uzun süreli hastanede yoğun bakımda kalan ve vesayet altına alınan seçmenler ve savurganlığı nedeniyle vasiyet altına alınan seçmenlerin, SEÇSİS sistemi üzerinde kısıtlanarak oy kullanma haklarına son verilip verilmeyeceği yönünde görüş bildirilmesi istenildiğinden, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 405, 406, 407 ve 408. maddeleri uyarınca mahkemeler tarafından verilen kısıtlama kararlarının SEÇSİS e uygulanmasında karşılaşılan tereddütlerin giderilmesi ve uygulamada birlikteliğin sağlanması hususunda değerlendirme yapılmak üzere, Kurulumuzun 8/7/2013 tarih ve 275 sayılı kararı ile oluşturulan Komisyon çalışmasını tamamlamış olmakla, konu ve Komisyon raporu incelenerek; GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının; II. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları başlıklı 67. maddesinde; Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir. Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır. Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler. Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir. Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir. Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, (Ek ibare: 3/10/ /24 md.) taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Ceza infaz kurumları ve tutuk evlerinde (...) oy kullanılması ve oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilir ve görevli hakimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir. Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz. I. Türkiye Büyük Millet Meclisi

2 A. Kuruluşu: başlıklı 75. maddesinde; Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen beşyüzelli milletvekilinden oluşur. B. Milletvekili seçilme yeterliliği başlıklı 76. maddesinde; Yirmibeş yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir. En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, (Değişik ibare: 27/12/ /1 md.) terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler. Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma başlıklı 90. maddesinin son fıkrasında; Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/ /7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin 1 Numaralı Ek Protokolünün Serbest seçim hakkı kenar başlıklı 3 üncü maddesi uyarıca; Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla serbest seçimler yapmayı taahhüt ederler. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun; Seçim esasları başlıklı 2. maddesinde; Seçimler, serbest, eşit, tek dereceli genel oy esaslarına göre yapılır. Seçmen oyunu kendisi kullanır. Oy gizli verilir. Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması açık olarak yapılır. Oy kullanamayacak olanlar başlıklı 7. maddesinde; Aşağıda yazılı olanlar oy kullanamazlar: 1. Silah altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (Her ne sebeple olursa olsun, izinli bulunanlar da bu hükme tabidir), 2. Askeri öğrenciler. 3. (Ek: 10/6/ /44 md. Değişik: 27/10/ /2 md.) Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar. Seçmen olamayanlar başlıklı 8. maddesinde; Aşağıdaki kimseler seçmen olamazlar: 1. Kısıtlı olanlar, 2. Kamu hizmetinden yasaklı olanlar."

3 Seçmen kütüğü düzenlenmesi başlıklı 33. maddesinde; Seçmen kütüğü; adres kayıt sistemindeki bilgiler esas alınarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek usul ve esaslara göre her yıl yeniden düzenlenir, sürekli bilgi toplama ile her seçim döneminde güncelleştirilir. Düzenleme, sürekli güncelleştirme ve genel denetleme kural, yöntem ve teknikleriyle Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünün bilgi işlem; ilke, kural ve yöntemleri Yüksek Seçim Kurulunca düzenlenecek genelge ile belirlenir. Yazım ve denetlemede toplanan bilgileri, seçmene ait bilgilerin verilerindeki değişimleri belirleyen ad, soyad, yaş, cinsiyet tashihi, seçme ehliyetini kaybetme, (kısıtlanma, kamu hizmetinden yasaklanma) veya yeniden kazanma gibi yargı kararlarına, vatandaşlıktan ıskat veya yeniden vatandaşlık hakkını kazandığını gösteren bilgiler ile vefat ettiğini tespit eden bilgilere seçim bölgesi içinde ve dışında vukubulan ikametgah değişikliklerine ait verilere, Yüksek Seçim Kurulunun belirleyeceği kural ve yönteme uygun olarak toplanacak diğer belgelere dayanılarak, seçmen kütüğü kurulur ve güncelleştirilir. Kütüğe yazılma esasları başlıklı 34. maddesinde; Seçmenlik sıfatının tayininde esas, seçmen kütüğüdür. Seçmen kütüğünde; seçmenin; adı, soyadı, baba adı, ana adı doğum yılı, doğduğu ilçe adı, oturduğu yer adresi bulunması esastır. Bu Kanunun uygulanmasında herkes, nüfus kütüğünde yazılı bulunan doğduğu ay ve güne göre işleme tabi tutulur. Ancak, o yıl seçim yapılması durumunda seçmen listeleri hazırlanırken on sekiz yaşın doldurulmuş olmasının hesabında seçim günü ( o gün dahil) esas alınır. Seçmene ait bilgi eksik ise; bilgi tamamlanıncaya kadar seçmen, sandık seçmen listesine yazılmaz. Tamamlama kuralları; Yüksek Seçim Kurulunca belirlenir ve yayınlanır. Sandık bölgesinde oturan seçmenlere ait bilgileri kapsayan sandık seçmen listeleri seçmen kütüğünden çıkarılır. Sandık seçmen listesinde yazılı olmayan seçmen oy veremez. Seçmen kütüğüne seçmen bir kez yazılır ve birden fazla oy kullanamaz. Yazım, görevlilerin insan oturan yerleri birer birer gezip seçmenleri görmeleri suretiyle yapılır. Yazım memuru yazım sırasında, yazım yerinde bulunan seçmeni yazar. Seçmenin bildireceği oturduğu yerin adresi yazılır. Seri numaralı yazım formu her seçmene imzalatılır. Oy verme düzeni başlıklı 88. maddesinde; Hiçbir seçmene sandık başında müdahale, telkin veya tavsiyede bulunulamaz ve hiçbir seçmen oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz. Kapalı oy verme yerinde seçmenin uyması gereken kurallar başlıklı 92. maddesinde; Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremez. Ancak, oy pusulasını hazırlamak için, kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen, oradan çıkarılır. Seçmenin; cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla kapalı oy verme yerine girmesi yasaktır. Bu tür cihazlar, kapalı oy verme yerine girmeden önce kapatılarak sandık kurulu başkanına teslim edilir ve oy kullanma işlemi bittikten sonra seçmene iade edilir.

4 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu nun; Seçilme yeterliği başlıklı 10. maddesinde; Yirmibeş yaşını dolduran her Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir. Milletvekili seçilemeyecek olanlar başlıklı 11. maddesinde; Aşağıda yazılı olanlar milletvekili seçilemezler: a) İlkokul mezunu olmayanlar, b) Kısıtlılar, c) Yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, d) Kamu hizmetinden yasaklılar, e) Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, f) Affa uğramış olsalar bile; 1. (Değişik: 2/1/ /15 md.) Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar, 2. Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının, birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar, 3. (Değişik: 2/1/ /15 md.) Terör eylemlerinden mahkûm olanlar, 4. Türk Ceza Kanununun 536 ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537 nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar." Geçici 9. maddesinde; Yapılacak ilk milletvekili genel seçimlerinde; a) Önceden kütüğe yazıldıkları halde oy verme tarihinde kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar veya ceza infaz kurumlarında hükümlü veya tutuklu olarak bulunanlar oy kullanamazlar. b) Yazım veya güncelleştirme sırasında hükümlü veya tutuklu oldukları için kütüğe yazılmayanlardan, bilahare tahliye edilenler oy verme gününden önceki onbeşinci gün saat 17.00'ye kadar ikametgahlarının bulunduğu yer ilçe seçim kuruluna tahliye edildiklerine ilişkin belge ile birlikte başvurmaları ve oy verme yeterliğine sahip olmaları halinde sürenin geçmiş ve kütüğün kesinleşmiş olmasına bakılmaksızın kütüğe ve ikametgahlarının bulunduğu sandık listelerine dahil edilmelerine ilçe seçim kurullarınca karar verilir." 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu nun; Kısıtlama I. Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı başlıklı 405. maddesinde; Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır. Görevlerini yaparlarken vesayet altına alınmayı gerekli kılan bir durumun varlığını öğrenen idarî makamlar, noterler ve mahkemeler, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar. II. Savurganlık, alkol veya uyuşturucu Madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim başlıklı 406. maddesinde;

5 Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu Madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanır. III. Özgürlüğü bağlayıcı ceza başlıklı 407. maddesinde; Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, böyle bir hükümlünün cezasını çekmeye başladığını, kendisine vasi atanmak üzere hemen yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür. IV. İstek üzerine başlıklı 408. maddesinde; Yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu nun Mahkeme yazı işleri müdürlerinin görevleri başlıklı 55. maddesinde; Mahkeme yazı işleri müdürleri, aile kütükleri üzerinde tescil yapılmasını gerektirecek bütün karar ve işlemleri, kesinleşme veya düzenleme tarihinden itibaren on gün içerisinde o yerin nüfus müdürlüğüne bildirmekle görevlidirler. hükümleri yer almaktadır. Yine, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Söyler Türkiye kararında; 6. ( ) Başvurana, 4 yıl 11 ay 26 gün hapis cezası verilmiştir. Başvuranın cezası, 11 Nisan 2007 tarihinde infaz edilmeye başlanmıştır Temmuz 2007 tarihinde genel seçimler yapılmış ve başvuran bu seçimlerde oy kullanamamıştır. 24. Başvuran, oy kullanma hakkından mahrum edilmesinin, 1 No. lu Protokolün 3. maddesine aykırı olduğunu öne sürmüştür. Aynı zamanda, cezaevinde hükümlüyken gerçekleştirilen Temmuz 2007 genel seçimlerinde ve ayrıca şartlı olarak tahliye edildikten sonra gerçekleştirilen 2011 genel seçimlerinde oy kullanamadığını belirtmiştir Nisan 2007 ile 1 Nisan 2012 tarihleri arasında, iki genel seçim yapılmış ve başvuran bu seçimlerin ikisinde de oy kullanamamıştır 34. Ancak, 1 No. lu Protokolün 3. maddesinin şartlarına uyulup uyulmadığını tespit etmek, son çözüm merci olan Mahkeme nin görevidir. Mahkeme, mevcut tedbirlerin, söz konusu hakları, özlerine zarar verecek ya da etkinliklerini yitirmelerine sebep olacak ölçüde kısıtlamadığına, yasal bir amaç güdülerek uygulandığına ve bu bağlamda kullanılan yöntemlerin orantısız olmadığına ikna olmalıdır. Özellikle de, uygulanan bu tür tedbirler, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerini özgürce açıklamasına engel teşkil etmemelidir; başka bir ifadeyle, söz konusu tedbirler, genel oy ilkesi doğrultusunda halkın iradesini tespit etmeye yönelik seçim yönteminin bütünlüğünü ve etkinliğini koruma ihtiyacını yansıtmalı veya bu ihtiyaca ters düşmemelidir. Herhangi bir suretle genel oy ilkesine aykırılık, yasama organının, dolayısıyla seçilenlerin ve yürürlüğe koydukları kanunların demokratik açıdan geçerliliğinin zayıflaması riskini ortaya çıkarmaktadır. Bu sebeple, herhangi bir grup veya kategorinin genel nüfusun dışında bırakılması için, bu durumun, 1 No. lu Protokolün 3. maddesinin amaçlarıyla bağdaşması gerekmektedir (aynı kararda 84 ve ilgili paragrafta anılan diğer davalar)

6 35. Ayrıca, hükümlülere, mahkûm oldukları cezanın süresine ve işlemiş oldukları suçun mahiyetine veya ağırlığına bakılmadan, fark gözetmeksizin doğrudan uygulanan bir kısıtlamanın, kapsamı ne kadar geniş olursa olsun, kabul edilebilir takdir payını aştığının ve 1 No. lu Protokolün 3. maddesiyle bağdaşmadığının kabul edilmesi gerekmektedir (yukarıda anılan Hirst (no. 2) [BD], 82). 37. Mahkeme, söz konusu kısıtlamaların, vatandaşa yakışır davranışları teşvik etme amacına yönelik olduğunu kabul etmiş ve bu amacın haklı gerekçelere dayanmadığının veya 1 No. lu Protokolün 3. maddesinde güvence altına alınan hakla esasında bağdaşmadığının söylenemeyeceği kanısına varmıştır. Bu bağlamda, Mahkeme, söz konusu amaçların oy kullanma hakkını yasaklamak suretiyle ne derece etkin bir şekilde gerçekleştirilebileceğine ilişkin olası şüpheleri dikkate almamıştır (yukarıda anılan Hirst (no. 2) [BD], 74-75). 38. Mahkeme, yukarıda belirtilen hususlar ışığında ve Türkiye de cezaevi mahkûmlarının oy kullanma haklarına getirilen kısıtlamaların, cezası hiçbir şekilde cezaevinde infaz edilmeyen mahkûmlar için dahi geçerli oluşunu dikkate alarak, söz konusu kısıtlamaların, Mahkeme nin Hirst (no. 2) [BD] ve Frodl ve Scoppola (no. 3) [BD] davalarında verdiği kararlarda incelemeye konu olan Birleşik Krallık, Avusturya ve İtalya da uygulanan kısıtlamalardan daha katı ve geniş kapsamlı olduğu kanısına varmıştır. 45. Ayrıca, Mahkeme, başvuranın işlediği suçun mahiyetini göz önünde bulundurarak, uygulanan yaptırım ile başvuranın davranışları ve içinde bulunduğu koşullar arasında mantık ilişkisi kuramamıştır. Bu bağlamda, Mahkeme, kişiyi oy kullanma hakkından mahrum eden söz konusu katı tedbire düşüncesizce başvurulmaması gerektiğini ve ayrıca orantılılık ilkesi doğrultusunda, uygulanan yaptırım ile kişinin davranışları ve içinde bulunduğu koşullar arasında algılanabilir ve yeterli ölçüde bir bağlantı olması gerektiğini hatırlatmaktadır (Bk. yukarıda anılan Hirst (no. 2) [BD], 71). 47. Mahkeme, Türkiye de, Sözleşme kapsamında güvence altına alınan hayati öneme sahip bir hakla ilgili olarak öngörülen katı tedbirin doğrudan ve fark gözetmeksizin uygulanmasının, kabul edilebilir takdir payının dışında kaldığının değerlendirilmesi gerektiğine ve somut davada 1 No. lu Protokolün 3. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmiştir. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Genelgesinde de; Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün, Genel Sekreterliklerine hitaben yazdığı 19/04/2013 tarihli ve sayılı yazıları ile, kısıtlılık kararlarının nüfus aile kütüklerine tesciline yönelik MERNİS uygulama yazılımında yapılan modül değişikliği ile vesayeti gerektiren hallerinde MERNİS veri tabanında tutulması mümkün haline getirildiği, dolayısıyla vesayeti gerektiren hallere ilişkin kesinleşmiş mahkeme ilâmlarının 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilgili nüfus müdürlüğüne on gün içerisinde bildirilmesi hususunun tüm teşkilata duyurulması talep edilmiştir. Bu itibarla; 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 396 ve devam eden maddeleri kapsamında vesayeti gerektiren hallere ilişkin kesinleşmiş mahkeme ilâmlarının 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunun 55 inci maddesi uyarınca on gün içerisinde ilgili yer nüfus müdürlüklerine gönderilmesi istenilmiştir. ifadesi yer almaktadır. Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar doğrultusunda; 1- Her ne kadar Türk iç hukuku bakımından; 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasında, kısıtlı olanların seçmen olamayacağı ve kısıtlılığı gerektiren nedenlere bağlı olarak bir ayrım yapılmadığı, bu nedenle; 4721 sayılı Kanun un 405, 406 ve 407 inci maddeleri yanında 408 inci maddesinde yazılı nedenlerden birine dayalı olarak haklarında verilen kısıtlılık kararı kesinleşen kişilerin, kısıtlılık kararı kaldırılmadığı sürece seçmen olamayacaklar ise de; Türk Medeni Kanunu nun 408 inci maddesi gereğince ilgilinin isteği üzerine kısıtlılık kararı verilebilmesi için, hakkında kısıtlama kararı verilmesi talep eden kişinin ayırt etme gücüne sahip olması gerektiği, bu sebeple ağır hasta olan kişinin akıl hastalığı veya akıl zayıflığı ile malûl olmaması gerektiği, kaldı ki akıl hastalığı ya da akıl zayıflığının bulunması durumunda Türk Medeni Kanunu nun 408. maddesi yerine, 405 inci maddesi uyarınca kısıtlılık kararı verilmesi gerekeceği, bu sebeple isteği üzerine haklarında kısıtlama kararı verilen kişilerin serbest iradeleriyle seçme hakkını kullanabilmelerinin mümkün bulunduğu,

7 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin, Söyler-Türkiye kararı ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nın 90 ncı maddesinin son fıkrası hükmü birlikte değerlendirildiğinde, Türk Medenî Kanunu nda öngörülen kısıtlılık sebepleri arasında bir ayrım yapılması ve ilgililerin kendi istekleriyle kısıtlılık hâlini öngören 408 nci maddedeki yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediği sebeplerine dayalı olarak haklarında kısıtlılık kararı verilmesi halini, diğer kısıtlılık sebeplerinden dolayı haklarında kısıtlılık kararı verilmesi halinden ayrı değerlendirmek suretiyle, kendi istekleriyle haklarında kısıtlılık kararı verilenlerin kısıtlılığı gerektiren sebeplerin ilgilinin sağlıklı düşünme ve karar verme yetileri bakımından bir engel oluşturmadığı da göz önünde bulundurularak, bu tür kısıtlıların seçmen olabilmesinin, Anayasa nın 90, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin Ek 1 No lu Protokol ünün 3. maddesine daha uygun olacağı gibi, hukuk devleti, insan hakları, genel oy ilkesi, demokratik toplumun gerekleri ve adalet ilkelerine de uygun olacağına, 2- Hukuk mahkemeleri tarafından verilen kısıtlılık kararlarının yukarıda hukukî dayanakları belirtilen mevzuat ve genelgelere rağmen, ilgili nüfus müdürlüklerine gönderilmemesi hususunun da gözden uzak tutulmaması gerektiğine, Bu durumda, kısıtlama kararı bildirilenlerin seçmen olamaması, ancak bildirilmeyenlerinde seçmen olabilmesi gibi Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nda korunan eşitlik ilkesine de aykırılık oluşturabileceğine, Bu ihtimal dikkate alınmak suretiyle, seçmen olabilme ehliyetini ortadan kaldıran kesinleşmiş kısıtlılık kararlarının hem Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) hem MERNİS ten alınarak seçmen kütüklerinin oluşturulmasının daha sağlıklı sonuçlara ulaştırabileceğine, 3- Hukuk mahkemeleri tarafından verilen kısıtlılık kararlarında, Türk Medeni Kanunu nun hangi maddesine dayalı olarak ve hangi nedenlerle kısıtlılık kararı verildiği hususunun açıkça belirtilmemesi sebebiyle UYAP ya da MERNİS kayıtlarında bir ayrımı yapılamaması ve bunun sonucu olarak ilgilinin seçmen listelerinde yer verilmemesi ihtimalinde ise, ilgililerin haklarındaki kısıtlılık kararının Türk Medenî Kanunu nun 408 inci maddesinde belirtilen ve istek üzerine kısıtlılık kararı verildiğinin belgelenmek suretiyle, seçmen listelerinde yer verilmesini talep ederek, seçme haklarını kullanabileceklerine, karar verilmesi gerekmiştir. S O N U Ç: Açıklanan nedenlerle; sayılı Türk Medenî Kanunu nun 405, 406 ve 407 nci maddesindeki sebeplerle haklarında kısıtlama kararı kesinleşenlerin 298 sayılı Kanun un 8 inci maddesi uyarınca seçmen olamayacaklarına, sayılı Türk Medenî Kanunu nun 408 inci maddesinde belirtilen ve ayırt etme gücü olan ilgilinin yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetememesi sebeplerine bağlı olarak kendi istekleri üzerine verilen kısıtlama kararı kesinleşenlerin ise Anayasa nın 90, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 1 No lu Protokol ünün 3. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Söyler-Türkiye kararı da göz önünde bulundurulmak suretiyle seçmen olabileceklerine, 3- Mahkemeler tarafından verilen kısıtlılık kararlarında kısıtlılık sebeplerinin belirtilmemesi sebebiyle Türk Medenî Kanunu nun 408 inci maddesi uyarınca haklarında kısıtlılık kararı verilenlere seçmen listelerinde yer verilmemesi halinde, bu durumlarını belgeleyerek seçmen listelerinde yer verilmesini talep edebileceklerine, sayılı Türk Medenî Kanunu nun 405, 406 ve 407 nci maddeleri uyarınca verilen kısıtlama kararlarının kesinleşmiş örneklerinin işlenildiği ve kaydedildiği Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) ve Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne online ulaşılabileceğinden, seçmen listelerinin oluşturulmasında güncel olan bu kayıtlardan yararlanmak suretiyle seçmen kütüklerinde anılan maddelere dayalı olarak haklarında kısıtlılık kararı verilmiş olan kısıtlılar a yer verilmemesinin mümkün olabileceğine, 5- Karar örneğinin Adalet Bakanlığına, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne ve Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce Kurulumuzun resmi internet sitesi adresinde yayınlanmasına ve il-ilçe seçim kurulu başkanlıklarına iç-mail olarak gönderilmesine, 5/10/2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

8 Başkan Başkanvekili Üye Üye Sadi GÜVEN Turan KARAKAYA Muharrem COŞKUN Mehmet KÜRTÜL Üye Üye Üye Üye Nilgün İPEK Ünal DEMİRCİ Ali KAYA Halim AŞANER Üye Üye Üye İlhan HANAĞASI İbrahim ZENGİN Zeki YİĞİT