İSVİÇRE ÜLKE BÜLTENİ. Ekim Konfederasyon Başkanı: Micheline Calmy-Rey

Transkript

1 İSVİÇRE ÜLKE BÜLTENİ Ekim 2011 Resmi Adı: İsviçre Konfederasyonu Yönetim Şekli: Federal Cumhuriyet Başkent: Bern İdari Yapı: 26 Kanton Konfederasyon Başkanı: Micheline Calmy-Rey Diğer Şehirler: Zürih, Cenevre, Basel, Bern, Lozan Yüzölçümü: 41,284 km 2 Sınır Komşuları: Avusturya, Fransa,İtalya,Liechtenstein,Almanya Nüfus: 7,866,500 (2010) Etnik Yapı: %65 Alman, %18 Fransız, %10 İtalyan, %1 Romen, %6 Diğer Resmi Diller: Almanca (%63,7) Fransızca (%19,2) İtalyanca (%7,6) [Romence (%0,6), Diğer (%8,9) Para Birmi: İsviçre Frangı (CHF) Saat Dilimi: UTC+1

2 İsviçre Ekonomisi Makroekonomik Performans MAKROEKONOMİK VERİLER 2009 senesinde büyüme oranı %-1,9 oranında gerçekleşmiş ve GSYİH 535,282 CHF ye gerilemiştir yılından beri İsviçre ekonomisi iyi bir şekilde büyümektedir. GSYH 2004 yılında, bir önceki senenin fiyatlarıyla, % 2,5 oranında artmıştır. Bu büyümenin sebepleri, durgunluktan iki sene sonra tekrar artan iç talep ve 2002 yılından beri durmadan artan ve 2004 senesinde rekor seviyeye ulaşan dış katkıdır. GSYH 2005 yılında güçlü bir büyümeyle bir önceki senenin fiyatlarıyla, % 2,6 oranında artmıştır yılında büyüme, alışılmadık bir şekilde, % 3,4 ü bulmuştur ve bu oran, 1990 dan beri ikinci (2000: %3,6) yüksek büyüme oranıdır yılındaki bu başarının arkasında, finansal sermaye şirketlerinin değer oluşturmalarındaki artış ve ihracatçı firmalar bulunmaktadır yılında büyüme yüksek düzeyde (%3,3) gerçekleşmiş ve bir önceki yılda olduğu gibi, bu başarılı neticenin en önemli müsebbipleri finansal sermaye şirketleri ve ihracatçılar olmakla birlikte, iç talebin rolünü de küçümsememek gerekir yılında İsviçre ekonomisi (gayri safi yurtiçi hasılası) reel % 1,9 oranında küçülmüştür. Özel tüketimin % 1 oranında artması, gayri safi yurtiçi hasılanın daha yüksek oranda küçülmesini engellemiştir. İnşaat yatırımlarındaki artış da küçülmeyi frenlemiştir. Buna karşılık donatım yatırımları ve ihracat dikkat çekici bir şekilde düşmüştür. Dünya çapındaki durgunluktan en fazla sanayi etkilenmiştir. İsviçre deki tekstil-konfeksiyon sektörü ile makine sanayi faaliyetlerini bariz bir şekilde azaltmıştır. Bankalar hala finans krizinin etkisi altındadır. Gayri safi yurt içi hasıladaki düşüşe karşılık, yurtdışındaki sermaye ve iş gelirlerini de ihtiva eden gayri safi milli hasıla, cari fiyatlarla % 10,2 oranında artmıştır. Bu olumlu gelişmeyi, İsviçre bankalarının yurtdışındaki şubelerinin durumunun iyileşmesine bağlamak mümkündür. Başlıca Sektörler Tarım GSYH (milyon CHF) GSYH Artış Oranı ( %) 6,2 4,0 GSMH (milyon CHF) GSMH Artış Oranı ( %) 0,0-4,7 Kişi Başına GSMH (CHF) Kişi Başına GSMH ($) Toplam tarımsal kullanım alanının son 20 yılda çok fazla değişmemesi ve tarımda çalışan nüfusun azalmasının sonucu olarak ortalama işletme büyüklüğü önemli ölçüde artmıştır yılları arasında işletme başına kullanılan alan, 10,8 hektardan 17,2 hektara çıkmıştır. Aynı zaman aralığında tarımda çalışan nüfus ise neredeyse yarı yarıya

3 azalmıştır yılında tarım sektöründe çalışan kalmıştır ve bunların yalnızca % 45 i tamgün çalışan işçilerdir. Tahıllardan buğday ve arpa, köklü bitkilerden şeker pancarı, patates, havuç, meyvelerden elma, üzüm, armut ve çilek İsviçre nin üretimde önde gelen ürün çeşitleridir de yaklaşık 1 milyon ton tahıl üretilmiştir ve bunun % 53 ünü buğday oluşturmuştur. Ayrıca devlet tarafında sübvanse edilen fiyatlarla yılda 124 milyon litre şarap üretilmiştir. Süt mamullerinden ise 2008 yılında 4 milyon tonun üzerinde inek sütü, ton keçi sütü üretilmiştir. Tarımsal gelirlerde dünyaca ünlü İsviçre peynirinin önemli bir payı vardır ve 2008 yılında ton üretim yapılmıştır.. Canlı hayvanlardan ise sığır, domuz, koyun, at ve kümes hayvanları üretilmektedir yılında ülkede ton et üretilmiş bunun 231 bin tonunu domuz eti, tonunu sığır eti olmuştur. İsviçre de görülen Scrapi hastalığının ülkemize bulaşmasının önlenmesi amacıyla İsviçre orijinli ve/veya çıkışlı bazı canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin Türkiye ye ithalatı tarihinden itibaren Tarım ve Köyişleri Bakanlığımızca yasaklanmıştır. Sanayi ve Hizmetler 2005 yılında İsviçre de işletme sayılmıştır. Bu rakam 2001 yılından eksik, ancak 1995 yılından fazladır senesinden beri, sanayi sektöründeki işletmeler azalmış, hizmet sektöründeyse artmıştır. Bu şekilde üçüncü sektörün payı on yıl içerisinde % 74 den % 75,7 ye çıkmıştır. Sanayi sektöründeki (inşaat hariç) üretim 1991 ve 1993 senelerindeki durgunlukla birlikte çok düşmüş ve 1995/96 da iyice durmuştur. 90 lı yıllarda tekrar üretim artmış ve 2002 ve 2003 yıllarında büyük zararlar yaşanmıştır yılından itibaren üretim rakamları yeniden düzelmeye başlamıştır. İnşaat hariç sanayi sektörü üretimi, yılları arasında % 50 artmıştır. Bankacılık: İsviçre, dünyada tarafsızlığı ve oldukça gelişmiş bankacılık sistemi ile tanınmaktadır. Uluslararası bankacılık anlayışı üzerine kurulu olan ve toplam 385 bankanın faaliyet gösterdiği İsviçre bankacılık sistemi, dünyanın her tarafından müşteriye hitap eden ve gizlilik ilkesini esas almış bir sisteme sahiptir. İsviçre bankaları ayrıca; kredi temini, portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı, para transfer işlemleri, tasarruf hesabı, menkul kıymet işlemleri, bono ve tahvil ihracı ile finansal analiz gibi muhtelif alanlarda hizmet vermektedirler.

4 Yurt İçi ve Yurt Dışına Göre Bankaların Aktif ve Pasiflerinin Gelişimi Yıl Sonu Aktifler Milyon CHF Pasifler Milyon CHF Bilanço Milyon CHF Aktiflerin Bilanço İçindeki Payları (%) Yurt Pasiflerin Bilanço İçindeki Payları (%) Yurt İçi Yurt Dışı Yurt İçi Yurt Dışı Yurt Yurt Yurt İçi Dışı İçi Dışı ,2 58,8 47,4 52, ,6 61,4 44,2 55, ,0 65,0 41,3 58, ,4 67,6 38,5 61, ,9 67,1 37,9 62, ,9 62,1 41,3 58,7 Ülke genelindeki bankacılığın % 50'den fazlası UBS AG ve CREDIT SUISSE GROUP bankalarının hakimiyeti altındadır. Nitekim UBS AG, dünyanın en büyük bankası hüviyetinde olup, bireysel bankacılık işlemlerinin yanı sıra yatırım danışmanlığı ve menkul kıymet işlemlerinde oldukça önemli bir konumu haizdir. Ülkenin ikinci en büyük bankası olan CREDIT SUISSE ise daha çok finans hizmetleri ve krediler alanında uzmanlaşmıştır. Turizm: Bankacılık sektörü haricinde İsviçre de turizm sektörü de çok gelişmiştir. Özellikle kış turizmi ve doğa sporları açısından, sahip olduğu coğrafi güzellikler nedeniyle her sene çok sayıda turist çekmektedir. Turizmin İsviçre ekonomisine hatırı sayılır bir katkısı vardır. İsviçre dışından gelen misafirlerin 2007 yılında 14,6 milyar CHF harcadıkları tahmin edilmektedir. Turizm, toplam ihracat gelirinin % 5,1 ini sağlayarak, dördüncü büyük ihracat gelir kaynağı durumundadır. Senelerdir, turizm bilançosu aktif bakiye vermekte, diğer bir deyişle, yabancı misafirler İsviçre de, İsviçreli turistlerin yurt dışında harcadığından daha fazla harcama yapmaktadır yılında bakiye 2,3 milyar CHF dir. Enerji Ülke toplam tüketim miktarının %80'ini ithal etmektedir. Bu enerji kaynakları ham petrol, doğal gaz ve yurt dışında üretilen elektrikten oluşmaktadır. İsviçre, hidrolik enerji ve yakacak odunun haricinde klasik enerji kaynaklarına sahip olmadığı için, 4/5 oranında ithalata bağımlıdır. Petrol (ham petrol ve yakıt), doğal gaz, kömür ve kömür ürünleri, nükleer yakıt ve kış aylarında elektrik ithal edilmektedir. Yurtiçi elektrik üretiminin % 55 i hidroelektrik santrallerinden, % 40 ı ülkedeki 5 nükleer santralden elde edilmektedir, diğer elektrik üretim şekillerinin oranı düşüktür. Yazın elektrik ihraç edilmekte, kışın ise ithal edilmektedir.

5 Enerji İthalatı ve İhracatı Ham Petrol, Petrol Ürünleri (1.000 ton) Kömür (1.000 ton) Gaz (TJ) Elektrik (GWh) İthalat İhracat Bakiye İthalat İhracat Bakiye İthalat İthalat İhracat Yıllık Bakiye Kışlık Bakiye İsviçre de Alpler bölgesinde hidroelektrik santraller aracığı ile enerji üretilmekte olup bu bölgeden sağlanan enerji ülke üretiminin %60 ını oluşturmaktadır. Kalan % 40 oranındaki enerji üretimi 5 nükleer santralde ve konvansiyonel termal santrallerde gerçekleştirilmektedir. İsviçre elektrik piyasasının özelleştirilmesi kapsamında pazar 2009 yılında büyük firmalar için tamamen serbest hale gelmiştir. Pazarın küçük firmalara ve tüketicilere açılması, referanduma gidilmezse, 2014 yılında olabilecektir. İsviçre nin Dış Ticaretinde Başlıca Ürün Ve Ülkeler (2009) Başlıca Pazarlar: Başlıca Tedarikçiler: Başlıca İhraç Ürün/Ürün Grubu: Başlıca İthal Ürün/Ürün Grubu: Almanya %19,7, A.B.D. %9,6, İtalya %8, Fransa %8,6, Birleşik Krallık %5,2, Türkiye %2,4 Almanya %33,3, İtalya %11, Fransa %9,4, A.B.D. %5,8, Hollanda % 4,5, Türkiye %1,2 Kimyasal ürünler %30, makine ve elektronik araçlar %17, saat ve mücevherat % 15, metal ve metal ürünleri %8 Kimyasal ürünler %18, makine ve elektronik araçlar /16, metal ürünleri %9, yakıtlar %8, taşıt araçları %7, saat ve mücevherat %6

6 Türkiye-İsviçre İkili İlişkiler Anlaşma Adı İmza Tarihi Ticaret Anlaşması Ticari Mübadelelere ve Tediyelerin Tanzimine Müteallik Anlaşma Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Türkiye EFTA Serbest Ticaret Anlaşması Çifte Vergilendirilmenin Önlenmesi Anlaşması Karma Ekonomik Komisyon Memorandumu Türkiye ile İsviçre Arasında Yüksek Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişarelere İlişkin Mutabakat Zabtı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İsviçre Konfederasyonu Hükümeti Arasında İmzalanan, Yüksek Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişarelere İlişkin Ekli Mutabakat Zabıtlarının Onaylanması Hakkında Karar Enerji Sektöründe İşbirliği Yapılmasına İlişkin Mutabakat Zaptı (RG ) Türkiye - EFTA Serbest Ticaret Anlaşması ve İsviçre İle İlişkiler Türkiye ile EFTA Ülkeleri arasında 1991 yılı sonunda imzalanan Serbest Ticaret Alanı Anlaşması Nisan 1992'de yürürlüğe girmiştir. Bu anlaşma işlenmiş tarım ürünleri, sanayi malları ile balıkçılık ve diğer deniz ürünlerini kapsamakta, bunun dışında fikri mülkiyet, rekabet, devlet yardımları ve damping konularında da hükümler içermektedir. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması İki ülke arasında 1986 yılında Bern'de başlayan "Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması" 18 Haziran 2010 tarihinde imzalanmıştır.

7 Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Türkiye Cumhuriyeti ile İsviçre Konfederasyonu Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 3 Mart 1989 tarihinde imzalanmıştır. Bu anlaşma T.C. Bakanlar Kurulu'nca 30 Haziran 1989 tarihinde onaylanmış, 6 Ekim 1989 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmış ve 21 Şubat 1990 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. İkili Ticaret (000 USD) Yıllar İhracat İthalat Hacim Denge , ,7 5588,4 8445,1-2731, ,1 1999,3 5934,4 1935, ,1 3153,7 5210,8-1096,6 2010/8 1661,8 1941,8 3603,6-0, /8 804,9 3243,3 4048,2-2438,4 Kaynak: TUİK *Ocak-Ağustos 2011 ilk sekiz ay ihracatı yüzde 52 düşüş, ithalatı ise yüzde 67 artış kaydetmiş ve ticaret hacmi yüzde 12 artmıştır.

8

9 Türk Firmalarının Yatırımları Türkiye nin İsviçre deki doğrudan yabancı yatırımları 2006 yılında 19, 2007 yılında 4, 2008 yılında 332, 2009 yılında ise 32 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir yılı Temmuz- Kasım ayı itibarıyla Türkiye nin İsviçre deki doğrudan yabancı yatırımları, 2010 yılı aynı döneme oranla yüzde 27 artış sergileyerek 18 milyon dolardan 23 milyon dolara ulaşmıştır. Türk firmaların İsviçre de gerçekleştirmekte oldukları faaliyetler ulaştırma, ticaret, sigortacılık, inşaat, imalat, mali hizmetler ve bankacılık alanında yoğunlaşmaktadır. Türkiye deki İsviçre Yatırımları İsviçre den Türkiye ye gelen doğrudan yabancı yatırım 2006 yılında 73, 2007 yılında 257, 2008 yılında 201, 2009 yılında ise 163 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir yılı Temmuz-Kasım döneminde İsviçre den Türkiye ye gelen doğrudan yabancı yatırım, 2009 yılı aynı döneme oranla yüzde 33 düşüş sergileyerek 140 milyon dolardan 47 milyon dolara gerileşmiştir tarihi itibariyle ülkemizde, İsviçre sermayeli 516 firma faaliyette bulunmaktadır. Türkiye de faaliyet gösteren İsviçre firmalarının büyük bir bölümü hizmetler ve imalat, kalan bölümü ise tarım ve madencilik alanlarında faaliyet göstermektedir. Kaynak: T.C. Merkez Bankası Kaynak: T.C. Merkez Bankası YURTDIŞINDA YERLEŞİK KİŞİLERİN TÜRKİYE'DEKİ DOĞRUDAN YATIRIMLARININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (Milyon ABD Doları) /11 AVRUPA İsviçre TOPLAM DÜNYA YURTDIŞINDA YERLEŞİK KİŞİLERİN TÜRKİYE'DEKİ DOĞRUDAN YATIRIMLARININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (Milyon ABD Doları) (*) 2010 (*) 2010 (*) 2010 (*) 2010 (*) 2010 (*) TEMMUZ- KASIM TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM TEMMUZ- KASIM AVRUPA İsviçre TOPLAM DÜNYA

10 DEİK/TÜRK-İSVİÇRE İŞ KONSEYİ Kuruluş Yılı 2000 Muhatap Kuruluş İsviçre Türk İş Konseyi Türk Tarafı Başkanı Uğur Bayar Firma ve Ünvan Credit Suisse İstanbul Menkul Değerler A.Ş., CEO Karşı Kanat Başkanı Necdet Dirilgen Firma ve Ünvan Diralsa AG, Yönetim Kurulu Başkanı En Son Yapılan Etkinlikler 2008 Yılı Etkinlikleri İsviçre Delegasyonu ile Toplantı, 20 Mayıs 2008, İstanbul 4. İsviçre-Türkiye Ekonomik Forumu - Türkiye- İsviçre Ekonomik İlişkileri : Fırsatlar & Zorluklar, 21 Kasım 2008, İstanbul 2009 Yılı Etkinlikleri Yeni atanan İsviçre Ankara Büyükelçisi Raimund Kunz ile Çalışma Yemeği, 20 Şubat 2009, İstanbul İsviçre Büyükelçiliği Ekonomik ve Sosyal İşler Bölümü ile Toplantı, 17 Nisan 2009, Ankara Türkiye-İsviçre Yenilenebilir Enerji Konusunda İşbirliği Toplantısı, 4 Haziran 2009, İstanbul Yeni Atanan T.C. Bern Büyükelçisi Oğuz Demiralp ile Toplantı, 5 Ekim 2009, İstanbul 2010 Yılı Etkinlikleri T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül ün İsviçre Ziyareti vesilesi ile Cleantech Forum, Kasım 2010, Zürih 2011 Yılı Etkinlikleri İsviçre Ankara Büyükelçisi Sayın Raimund Kunz ile Çalışma Yemeği, 14Şubat 2011, İstanbul Türkiye de İsviçre Ticaret Odası Derneği ile İşbirliğinde Türk-İsviçre Ekonomi Forumu, 18 Kasım 2011, İMKB-İstanbul 2012 Yılı Etkinlikleri Cleantech kuruluşu ile Türkiye de bu sektörde bir toplantı, İlkbahar 2012