Öğrenim Hedefleri. Önceden Gözden Geçirilmesi Gereken Dersler. Ders İçeriği KULAK BURUN BOĞAZ YABANCI CİSİMLERİ

Transkript

1 Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 1 Öğrenim Hedefleri Kulak yabancı cisimlerinin kliniğini anlatabilmelidir ve bu durumda hastaya nasıl yaklaşılabileceğini anlatabilmeli ve hasta üzerinde uygun bir olgu ise yabancı cismi çıkarabilmelidir. Burun yabancı cisimlerinin kliniğini anlatabilmelidir ve bu durumda hastaya nasıl yaklaşılabileceğini anlatabilmeli ve hasta üzerinde uygun bir olgu ise yabancı cismi çıkarabilmelidir. Özofagus yabancı cisimlerinin kliniğini ve böyle bir durumda hastaya nasıl yaklaşılabileceğini anlatabilmelidir. Larengotrakeobronşiyal yabancı cisimlerin kliniğini ve böyle bir durumda hastaya nasıl yaklaşılabileceğini anlatabilmelidir. Kulak burun boğaz yabancı cisimlerinde hangi tür olgularda tedavinin bir Pratisyen Hekim tarafından, hangi durumlarda bir Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı tarafından yapılabileceğini anlatabilmelidir. Kulak burun boğaz yabancı cisimlerinde kullanılan tanı yöntemlerini tam olarak sayabilmeli ve bunlardan klinik tanı yöntemlerini uygulayabilmelidir. Önceden Gözden Geçirilmesi Gereken Dersler Dış ve Orta Kulak Anatomisi Oral Kavite ve Solunum Sistem Anatomisi Burun ve Solunum Sistemi Fizyolojisi Kulak Muayene Yöntemleri Larenks ve Boyun Muayene Yöntemleri Burunda Tıkanıklık yapan Nedenler Disfaji ve Nedenleri Ders İçeriği Kulak burun boğaz yabancı cisimleri denildiğinde kulağa, buruna, oral kaviteye, farenkse ve özofagusa, larengotrakeobronşiyal sisteme yerleşen yabancı cisimler kast edilmektedir. Bu durumlarda ortaya çıkacak klinik tablo ve komplikasyonlar o anatomik bölgenin fonksiyonları ile ilişkilidir ve en büyük risk larengotrakeobronşiyal sisteme yabancı cisim aspirasyonlarında söz konusudur. Risk grubunu çocuklar, mental retarde kişiler ve akıl hastaları oluşturmaktadır. Kulak burun boğaz yabancı cisimleri çoğunlukla çocuklarda görülür ve en sık olarak 6 ay 3 yaş arasında rastlanır. Sağ elini kullananların çoğunlukta olmaları nedeniyle, gerek kulak, gerekse burun yabancı cisimleri daha çok sağ tarafta görülürler. Normal erişkinlerde kulak yabancı cisimleri daha çok dış kulak kanalının kaşıntılı hastalıklarında ve kirlenmelerinde görülür.

2 Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 2 KULAK YABANCI CİSİMLERİ Tıkanıklık hissi İşitme kaybı Kanama Ağrı Akıntı Tanı bazen sadece inspeksiyonla, daha sık olarak otoskopi ile konulur. Kulak yabancı cisimlerinin çıkarılmasında cismin yapısı ve büyüklüğü dikkate alınmalıdır. Küçük ve nonorganik bir cisim otoskopi veya otomikroskopi sırasında buşon küreti, forseps gibi aletler kullanılarak veya lavaj ile çıkarılabilirler. Canlı yabancı cisimlerin çıkarılmasında, dış kulak kanalına alkol, tuzlu su, gliserin veya yağ damlatarak önce canlı öldürülür / hareketsiz hale getirilir, daha sonra lavaj veya forseps ile yabancı cisim çıkarılır. Burada çıkarma işleminin travmatik olmaması çok önemlidir. Travmaya bağlı olarak gelişebilecek ödem veya kanama, çıkarma işlemini güçleştirecektir. Yabancı cismin çıkarılması bazen genel anestezi, hatta bazen cerrahi müdahale gerektirebilir. Burun yabancı cisimleri büyük risk oluşturmazlar. Bazen yabancı cisim anamnezde tespit edilir. Bazen, tek taraflı ve kötü kokulu burun akıntısı nedeniyle getirilen bir çocuğun muayenesi sırasında yabancı cisim saptanır. Bazen, daha önceden bulunmayan ağzı açık uyuma, hırıltılı solunum ve/veya horlama yakınmaları ile başvurabilir. BURUN YABANCI CİSİMLERİ 6. Burun tıkanıklığı Ağızdan nefes alma Horlama Burun akıntısı Epistaksis Pürülan akıntı, ağrı, ateş, halsizlik gibi lokal veya genel enfeksiyon semptomları Ayırıcı tanıda adenoid hiperplazisi ve sinüzit akla getirilmelidir.

3 Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 3 Tanı Bazen, yabancı cisim nazal vestibüldedir ve çıplak gözle muayene ederken görülür. Bazen, daha geridedir. Spekulum ile anterior rinoskopi yaparak yabancı cisim ile ilgili bilgiler sağlanabilir. Bazen, çok gerideki yabancı cisimler sadece endoskopik rinoskopi ile görülebilirler. Opak yabancı cisimler direkt grafilerde görüntülenebilirler. Yabancı cismin larengotrakeobronşiyal sisteme aspirasyonu riskinden dolayı, dışarı çıkarılan yabancı cismin ağza kaçmamasına dikkat etmek gerekir. Yine aynı risk nedeniyle yabancı cismin nazofarenkse doğru itilmesi yanlıştır. Yabancı cismin çıkarılmasından sonra burun boşluğu yıkanmalı ve gerekiyorsa antibiyotik tedavisi verilmelidir. Bir taraf burun veya kulakta yabancı cisim saptanırsa diğer taraf burun ve kulak da mutlaka kontrol edilmelidir. Kulak burun boğaz yabancı cisimleri içinde morbidite ve mortalite riski en fazla olanlar larengotrakeobronşiyal yabancı cisimlerdir. Erişkin yaşlarda larengotrakeobronşiyal yabancı cisimler son derece nadirdir; daha ziyade trafik kazalarına bağlı olarak diş veya diş/protez parçaları aspire etme şeklinde oluşur. ORAL KAVİTE, FARENKS VE ÖZOFAGUS YABANCI CİSİMLERİ Disfaji Odinofaji Ağrı Kanama Tükürük birikmesi Genellikle balık kılçığı gibi sivri yabancı cisimler palatin tonsil etrafına saplanmaktadır ve erişkinde veya çocukta neredeyse benzer sıklıkla görülebilmektedir. Bu sivri yabancı cisimler azen vallekulaya saplanabilmektedir. Yaşli ve dişleri yetersiz olan kişiler yiyecekleri yeterince çiğnemeden aceleyle yutmaya çalıştıklarında, ki bu yiyecekler daha çok kemikli veya kemiksiz ettir; erişkin hastalarda hemen daima özofagusun birinci darlığında takılmaktadırlar. Özellikle kemikli etler çıkarılırken mukozanın hasarlanmamasına ve perforasyon yaratılmamasına dikkat edilmelidir. Çocuklarda en sık rastlanan özofagus yabancı cisimleri metal paralardır. Tipik olarak özofagusun birinci darlığında takılmaktadırlar. Radyolojik tetkik olarak yapılan ön-arka ve yan servikal grafilerde postkrikoid bölgede yuvarlak opasite gözlenir. Oral kavite ve farenks yabancı cisimleri aydınlatma altında dil basacağı ve penset kullanarak çıkarılabilirler. Hipofarenks yabancı cisimleri larengoskop kullanılarak görüş alanına getirilip yine forseps kullanarak çıkarılabilirler. Özofagus yabancı cisimleri ise ideal olarak lokal veya genel anestezi altında rijid ozofagoskopi ile uygun forsepsler kullanılarak çıkarılırlar. Bir yabancı cisim birinci darlığı geçmişse diğer tüm darlıklardan geçebilir diye düşünülmelidir. Bir komplikasyon gelişmemişse çıkarmağa çalışılmamalıdır. Bu hastalar yabancı cisim eğer yiyecek değilse çıkıncaya kadar yakın olarak izlenmelidir.

4 Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 4 LARENGOTRAKEOBRONŞİYAL YABANCI CİSİMLER Öksürük Stridor Dispne Ateş Siyanoz Yardımcı Tanı Yöntemleri Konvansiyonel akciğer grafisi Bronkografi Tomografi Manyetik rezonans görüntüleme Fibroskopi Yabancı cisim şüphesi olan her vakada en erken zamanda bronkoskopi yapılmalıdır. Gecikmiş olgularda komplikasyon oranlarında artma ve yabancı cismin daha distale itilme riski vardır. Bronkoskopi komplikasyonları: Bradikardi Hemoptizi Postoperatif stridor Dispne Pnömotoraks Pnömomediastinum Kardiyak arrest Ölüm Radyolojik Bulgular: Sayı % Radyoopak yabancı cisim 14 (16,3) Akciğer alanlarında dansite artışı 18 (20,9) Atelektazi 12 (13,9) Broşial arborizasyonda artma 6 (7,0) Normal Bulgular 36 (41,9) Toplam 86 (100,0)

5 Prof. Dr. Onur Çelik Sayfa 5 Daha Ayrıntılı Bilgi İçin Başvurulabilecek Kaynaklar Çelik O. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi. Turgut Yayıncılık, İstanbul 200 Ekim N, Türktaş H. Göğüs Hastalıkları acilleri. Blimsel Tıp Yayınevi, Ankara, Ballenger JJ, Snow JB. (Çeviri: Şenocak D). Kulak Burun Boğaz Baş Boyun Cerrahisi. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul Çakır N. Otolaringoloji, Baş ve Boyun Cerrahisi. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul, Cummings CW, Fredrickson JM, Harker LA, Krause CJ, Schuller DE. Otolaryngology- Head and Neck Surgery, 3rd ed. Mosby Year Book, St Louis 1998.