Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı yapar: BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar

Transkript

1 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi nin 2 Mart 2015 tarihli Kırkaltıncı Birleşiminde Oybirliğiyle kabul olunan Bitki Sağlığı Yasası Anayasanın 94 üncü maddesinin (1) inci fıkrası gereğince Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından Resmi Gazete de yayımlanmak suretiyle ilan olunur. Sayı: 20/2015 BİTKİ SAĞLIĞI YASASI Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi aşağıdaki Yasayı yapar: Kısa İsim 1. Bu Yasa, Bitki Sağlığı Yasası olarak isimlendirilir. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar Tefsir 2. Bu Yasada metin başka türlü gerektirmedikçe; Ahşap Ambalaj Malzemesi, kağıt ürünler hariç ambalaj destek malzemesi dahil, bir malın desteklenmesi, korunması veya taşınmasında kullanılan; palet, sandık, tahta silindir kasa, kutu, paketleme bloğu, istif tahtası, palet kolu ve kızağı, kablo makarası, bobin makarası gibi ahşabı anlatır. Bakanlık, Gıda, Tarım, Hayvancılık ve Veteriner İşleriyle Görevli Bakanlığı anlatır. Bakanlar Kurulu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunu anlatır. Bitki, fungus ve mantarlar dahil olmak üzere canlı bitkiler ile bunların derin dondurulmamış meyve ve sebzeleri, yumrular, soğansılar, soğanlar ve rizomlar, kesme çiçekler, yapraklı dallar, yapraklar, budama artığı yapraklar, bitki doku kültürleri, canlı polen, göz, kalem ve çelik gibi canlılığını koruyan belirli parçaları ile dikim amaçlı olan botanik tohumlarını anlatır. Bitkisel Ürünler, bitkisel kökenli, işlenmemiş veya basit şekilde hazırlanmış bitki olmayan; ancak doğaları veya işlenmeleri nedeniyle, bitki hastalık ve zararlılarını taşıma ve yayma riski taşıyabilecek ürünleri anlatır. Bitki Pasaportu, bitki sağlığı ile ilgili bu Yasada ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklerde belirlenen bitki sağlığı standartlarının ve özel şartların karşılandığını gösteren, çeşitli bitki ve bitkisel ürünler için standart hale getirilmiş, Daire tarafından usullere uygun olarak

2 belirlenen ve Resmi etiketi veya belirli ürünler için Daire tarafından kabul edilen etiket dışındaki işareti içeren ve birlikte sunulan belgeyi anlatır. Bitki Sağlık Sertifikası, bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeler için düzenlenen IPPC (Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu) modellerinden birine uygun olarak hazırlanan ve çıkarılan, sevkiyatın menşei ve bu sevkiyatın bitki sağlığı durumu ile ilgili belgeyi anlatır. Bitkilerin Canlı Parçaları, tüketim amaçlı dondurulmuş ve derin dondurma yoluyla saklananlar hariç olmak üzere, botanik anlamda meyveler, sebzeler, funguslar, mantarlar, mantar miselleri, yumrular, bitki soğanları, çiçek soğanları, kökler, rizomlar, stolonlar, kesilmiş çiçekler, yapraklı dallar, yapraklar, kesilmiş yapraklı ağaçlar, bitki ve ağaç yaprakları, bitki doku kültürleri, canlı polen, tomurcuk, budanmış dallar, aşı kalemi, aşı gözü, çelik, tohumlar, doku, fide ve fidanlar ile belirlenebilecek diğer bitki parçalarını anlatır. Daire, Tarım ile ilgili Daireyi anlatır. Diğer Maddeler, bitki sağlığı açısından zararlı organizma taşıma riski bulunan bitki ve bitkisel ürünler dışında kalan maddeleri anlatır. EPPO, (European and Mediterranean Plant Protection Organization) Avrupa ve Akdeniz Bitki Sağlığını Koruma Örgütünü anlatır. FAO, (Food and Agriculture Organization) Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünü anlatır. Faydalı Organizma, biyolojik evresinin herhangi bir dönemini zararlı organizma üzerinde geçiren ve bu organizmanın popülasyonunu sınırlayabilen parazitoit, parazit, predatör ve patojenleri anlatır. Fümigasyon, bitki, bitkisel ürün, diğer maddeler, bitkisel sanayi ve orman ürünlerinde bulundukları veya yetiştikleri ortamlarda ve boş binalarda bulunan zararlı organizmaların herhangi bir biyolojik dönemine karşı gaz halinde etkili olan katı, sıvı veya gaz formundaki pestisitlerin (fümigant) kullanılmasıyla yapılan imha işlemini anlatır. Giriş Gümrüğü, bitkilerin, bitkisel ürünlerin veya diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gümrüklerine getirildikleri ilk yeri anlatır. Güvenlik Kuşağı, hastalık veya zararlı organizmalar ile bulaşık alana bitişik olan nehir, yol, dere ve sulama kanalı gibi tabi engelleri anlatır. ICPM, (Interm Commission on Phytosanitary Measures) Bitki Sağlığı Önlemlerine İlişkin Geçici Komisyonu anlatır. IPPC, (International Plant Protection Convention) Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonunu anlatır. ISPM, (International Standards for Phytosanitary Measures) Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Uluslararası Standartları anlatır. İhracat, herhangi bir bitki, bitkisel ürün veya diğer maddelerin gümrükten geçirilmesi kaydıyla, Devlet dışına çıkarılmasını anlatır. İhracatçı, herhangi bir bitki, bitkisel ürün veya diğer maddelerin ihraç işleriyle uğraşan kişiyi anlatır. İthalat, herhangi bir bitki, bitkisel ürün veya diğer maddelerin hava, kara ve deniz yoluyla Devlet sınırları dışından Devlet sınırları dahiline getirilmesini anlatır. İthalatçı, ithal edilen bitki, bitkisel ürün veya diğer maddelerin ithal edildikleri süreden başlayarak, gümrük kontrolünden tesliminin 2

3 yapıldığı süreye kadar olan mal sahibini anlatır. Karantina, zararlı organizmaların ülkeye girişini veya ülke içinde yayılmasını önlemek amacıyla bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin kontrol altına alınmasını anlatır. Karantina Organizmaları, tehlike altındaki bölge için potansiyel ekonomik önemi olan ve henüz bu bölgede mevcut olmayan veya mevcut olup geniş anlamda dağılmamış ve Resmi olarak denetim altında olan zararlı organizmaları anlatır. Kabuğu Soyulmuş Tomruk, 21 cm (yirmibir santimetre) çapından ve 150 cm (yüzelli santimetre) uzunluğundan daha az olmayan dairesel ağaç parçalarını anlatır. Koruma ve Nesli Tükenme Tehlikesi Altındaki Türler, Çevre Koruma Dairesi tarafından listelenen türleri anlatır. Korunmuş Bölgeler, bu Yasa kapsamında yer alan, bir veya birden fazla bölgede yerleşik olan, bir veya birden fazla zararlı organizmanın o bölge için endemik olmadığı, çevre koşulları sözkonusu zararlı organizmanın yerleşmesine uygun olmasına rağmen, o bölgede yerleşmemesi için korunan veya bu bölgelerde bulunmalarına rağmen eradikasyona tabi tutulan ve bu koşulların sağlandığı Daire tarafından belirlenen usul ve esaslara göre uygun inceleme ve sürvey sonuçları ile kanıtlanarak tanınan, düzenli ve sistematik olarak izlenen, sözkonusu organizmanın o bölgede ortaya çıkması durumunda bildirimi zorunlu olan ve özel önlem alınan bölgeleri anlatır. Laboratuvar, bitki sağlığı ile ilgili analizleri yapmak üzere, Daire tarafından yetkilendirilen veya uygun görülen laboratuvarları anlatır. Müfettiş, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde öngörülen görevleri yürütmek üzere bu Yasanın 6 ncı maddesi tahtında Daire tarafından yetki belgesi verilerek görevlendirilen ve Dairenin mühendislik kadrolarında görev yapan Ziraat Mühendisi kamu görevlisini anlatır. Ön İzin, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edecek olan gerçek veya tüzel kişilerin, ithalattan önce Daireden aldıkları izni anlatır. Parti veya Lot, bir sevkiyatın, tek bir ürünün bileşim ve orijin olarak homojen yapıda olduğu belli sayıdaki birimini anlatır. PRA, (Pest Risk Analysis) zararlı risk analizini anlatır. Resmî Denetim, bu Yasa kapsamındaki faaliyetlerin bu Yasa kurallarına uygunluğunun belirlenmesi için gerçekleştirilen izleme, gözetim, denetim, muayene, karantina, numune alma, analiz ve benzeri denetimleri anlatır. Sevkiyat, bir ülkeden başka bir ülkeye taşınan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin gerektiğinde tek bir bitki sertifikası kapsamına alınabilen miktarını anlatır. Sınır Denetim Noktası, ithal edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişinde Resmi denetimlerinin yapıldığı Daire ile Gümrük ve Rüsumat Dairesi tarafından belirlenen yeri anlatır. Toprak, yeryüzünün hava ile teması sonucu değişikliğe uğrayan, içerisinde bitkilerin yetişebildiği mineral ve organik maddeler ile bitkisel materyal içeren yeryüzünün en üst tabakasını anlatır. 3

4 Torf, özellikle, sfaganum genusuna dahil yosunların ve bazı bitkilerin su içerisinde kısmen dekompoze olması sonucunda meydana gelen, bir ölçüde kömürleşmiş bitkisel dokuların oluşturduğu, yerine göre gübre veya yetiştirme ortamı olarak yararlanılan organik kökenli maddeyi anlatır. Transit, bir başka ülkeye gitmek üzere Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gümrük bölgesine gelen ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinden çıkış yapana kadar gümrük gözetimine tabi olan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine giriş için gerekli olan Resmi gümrükleme işlemleri yapılmadan bir noktadan diğer bir noktaya hareket etmesini anlatır. Yeniden İhracat, sevkiyatın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilmesi ve daha sonra başka bir ülkeye ihraç edilmesi prosedürünü veya sözü edilen prosedür esnasında sevkiyatın bitki sağlığı statüsünü değiştirmeden depolanmasını, bölünmesini, başka bir sevkiyatla birleştirilmesini veya yeniden paketlenmesini anlatır. Yeniden İhracat İçin Bitki Sağlık Sertifikası, Uluslararası Bitki Koruma Konvansiyonu (IPPC) modellerinden biriyle uyumlu olan Bitki Sağlık Sertifikasını anlatır. Yetiştirme Ortamı, bitki yetiştirme veya çoğaltma amacıyla kullanılan materyalleri anlatır. Yetki Belgesi, Daire tarafından müfettişlere verilen Resmi belgeyi anlatır. Yetkili Makam, Tarım işleri ile görevli Daireyi anlatır. Zararlı Organizma, bitki veya bitkisel ürüne zarar veren herhangi bir bitki, hayvan veya patojenik ajan türünü, ırkını veya biyotipini anlatır. Amaç Kapsam 3. Bu Yasanın amacı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti giriş noktalarına ithal edilen bitki, bitkisel ürünleri ve diğer maddelerin denetimini yapmak; ithal edilen ve zararlı organizma oldukları tespit edilenlerin girişini, bitkilere, bitkisel ürünlere ve diğer maddelere geçişini ve yayılmasını engellemek; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine içerisindeki alanlarda denetimler ve incelemeler yapmak; ayrıca bitki sağlığı ihracat denetimlerinin ithalatçı ülkelerin ithalat yasalarına ve uluslararası belirlenmiş standartlara uygun yapılmasını sağlamaktır. 4. Bu Yasa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine diğer ülkelerden gelen bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeler ile zararlı organizmaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişinin engellenmesi, zararlı organizmaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içerisinde yayılmasına karşı koruyucu önlemlerin alınmasını; bitkilerin ve bitkisel ürünlerin ithalat ve ihracatındaki bitki sağlığı denetimlerinin yapılmasını kapsar. İKİNCİ KISIM Bitki Sağlığı ile İlgili Görev, Yetki ve Sorumluluklar ile Müfettişler, Kayıt ve İthalat İle İlgili Kurallar Dairenin Bitki Sağlığı ile 5. Dairenin Tarımsal Mücadele ve Karantina Şubesinin bitki sağlığı ile ilgili görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: 4

5 İlgili Görev, Yetki ve Sorumlulukları (1) Bitki ve bitkisel ürünler ile bitkilerin canlı parçaları, zararlı organizma taşıma ihtimali bulunan diğer maddeler ile ilgili inceleme, teşhis, gerekli denetim ve koruma önlemlerini almak; (2) Herhangi bir bölgede zararlı organizma şüphesi veya zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkması durumunda, zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi için, ekim ve dikimin yasaklanması veya sınırlanması, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin naklinin ve satışının yasaklanması ile imhası dahil her türlü önlemi almak, uygulamak veya uygulatmak; (3) Zararlı organizmalarla ilgili olarak ulusal ve bölgesel düzeyde yıllık denetim ve mücadele programı ile acil eylem planı hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak; (4) Zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadelenin esaslarını teknik talimatlar hazırlayarak belirlemek; (5) Zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak faydalı organizmaları üreten, ithalatını yapan, piyasaya arz eden ve kullanan gerçek veya tüzel kişilere onay vermek; (6) Zararlı organizmalar ile mücadeleyi ticari amaçla yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişileri kayıt altına almak ve onay vermek; (7) Zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadele ve denetimlerde Belediyeler ve ilgili Dairelerle işbirliği yapmak; (8) Düzenli aralıklarla tarafsız, şeffaf ve mesleki gizlilik ilkelerine uygun olarak risk esasına göre, ön bildirim gereken haller dışında, önceden haber verilmeksizin (izleme, gözetim, doğrulama, tetkik, denetim, numune alma ve analiz gibi uygulamaları da kapsayan) Resmî denetimleri gerçekleştirmek; (9) (A) Dairenin izni olmayan bitki ve bitkisel ürünlerin ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ve serbest bölgelere girişine veya herhangi bir işleme tabi tutulmasına Gümrük ve Rüsumat Dairesi ile Serbest Liman Bölge Müdürlükleri tarafından izin verilmemesini sağlamak; ve (B) Gümrük depolarına ve serbest bölgelere bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin girişi, çıkışı ve depolanmasında insan, bitki ve hayvan sağlığının korunmasına yönelik ilave önlemler getirebilmek. (10) Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerle ilgili karantina önlemlerine ilişkin bilinen veya yeni ortaya çıkan riskli durumlarda Dairenin yazılı bildirimi üzerine bu malların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ve serbest bölgelere girişine Gümrük ve Rüsumat Dairesi ile Serbest Liman Bölge Müdürlükleri tarafından izin verilmemesini sağlamak; 5

6 (11) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine giriş yapacak bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerle ilgili bitki sağlığı yönünden herhangi bir risk görülmesi durumunda, karantina, girişi veya piyasaya arzı engelleme gibi gerekli güvenlik önlemlerini almak ve yaptırımları uygulamak; (12) Bitki, bitkisel ürün ve ahşap ambalaj malzemelerinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine giriş yapacağı noktalarda denetim ve takip sistemi ile ilgili bilgi sistemini oluşturmak ve işletmek; 6

7 (13) Gerekli gördüğü durumlarda bitki sağlığı önlemleri konusunda uluslararası uyumu sağlamak için FAO, EPPO, ICPM kuruluşların ve PRA, IPPC, ve ISPM standartlarının referansını almak; (14) Bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin ithalat ve ihracatı ile ilgili olarak zararlı organizmaları taşıyabilecek sevkiyatların taşınmasını, boşaltılmasını, veya depolanmasını denetlemek; (15) Sevkiyatların, hastalık ve zararlılarla bulaşık olduğunun tespit edildiği durumlarda fümigasyon uygulaması, alıkoyma, imha etme, yeniden ihraç etme veya menşeine iade etme de dahil en uygun diğer yöntemler kullanılarak konteynerleri, paketleri, depoları ve taşıma araçlarını muameleye tabi tutmak; (16) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dışına ihraç edilecek sevkiyatları ithalatçı ülkelerin bitki sağlığı şartlarına uygun olarak denetlemek; (17) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içinde ekili alanlarda, yetiştirilen bitkilerde, depolanan bitki ve bitkisel ürünlerde veya paketleme ve sınıflandırma sırasında veya basit işlemlerden geçirilmesi sırasında bitki sağlığına zararlı herhangi bir organizmanın varlığının saptanması, teşhisi ve kontrol altına alınması amacıyla denetimler yapmak; (18) Bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzükler çerçevesinde fidanlıklar, depolar, paketleme evleri veya diğer alanlara bitki pasaportlarının verilmesini sağlamak; (19) Bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzükler çerçevesinde Bitki Sağlık Sertifikalarının veya Yeniden İhracat İçin Bitki Sağlık Sertifikalarının verilmesini sağlamak; (20) Bitkilerdeki zararlı organizmaların tespit edilmesi amacıyla incelemelerde bulunmak; (21) Bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzükler çerçevesinde kayıt altına alınması gereken üreticilerin, ithalatçıların, ihracatçıların, fidanlıkların, dağıtım merkezlerinin, paketleme evlerinin, ambar ve depoların sahibi ve/veya işletmecisi olan gerçek veya tüzel kişileri Resmi olarak kayıt altına almak ve kayıt sertifikası vermek; (22) Bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithalinde ve ihracında Resmi olarak belirlenen limanlar ve giriş ve çıkış gümrüklerini kullanmak; (23) Isıl işlem (ISPM-15) operatör belgesi, ahşap ambalaj malzemesi işaretleme izin belgesi vermek ve ahşap ambalaj malzemelerini ithal eden gerçek veya tüzel kişileri kayıt altına almak; (24) Daire, bazı zararlı organizmalar için özel koruma veya karantina bölgeleri oluşturabilir, oluşturulan bu bölgelerde bazı zararlı organizmalarla bulaşık bitki ve bitkisel ürünlerin giriş ve çıkışına yasaklama veya 7

8 kısıtlama getirebilir, temiz alanlar için korunmuş bölgeler ilan edebilir ve bu bölgelerle ilgili izleme yapabilir. (25) Daire, fümigasyon opertörü belgesi ve fümigasyon ruhsat belgesi verir ve bu işle iştigal eden gerçek veya tüzel kişileri kayıt altına alır. Fümigasyon ile ilgili usûl ve esaslar bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzükte belirlenir. Müfettişlerin Görevlendirilmeleri 6. Müfettişler, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla, Daire tarafından yazılı olarak yetki belgesi ile görevlendirilirler. Müfettişlerin 7. Müfettişlerin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: Görev, Yetki ve (1) Bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzükleri uygulamak ve/veya uygulatmak; Sorumlulukları (2) Bitki ve bitkisel ürün yetiştirilen, depolanan, satılan, işlenen ve bulundurulan her türlü alana; ev içi hariç ev bahçesi de dahil olmak üzere, herhangi bir arazi, fidanlık, paketleme evi, her türlü Resmi ve özel kara, deniz ve hava taşıtlarına (transit geçenler dahil) veya diğer herhangi bir yere denetim ve numune almak amacıyla girmek; (3) Herhangi bir zararlının eradike edilmesi veya denetim altına alınması için gerekli önlemleri almak; (4) Bu Yasa veya bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklerde yer alan kurallara uygun olmadığına dair şüphe duyulan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin paketlerini açmak, numune almak, fotoğraflarını çekmek veya denetim altına almak; (5) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilen bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeleri veya hastalık ve/veya zararlıyı taşıyabilen tüm ürünleri giriş noktalarında denetlemek, numuneler almak ve incelemeye tabi tutmak; (6) Bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde yer alan kurallara dayanarak onay vermediği bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişini reddetmek; (7) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişi için onay verilmeyen bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin yeniden ihraç edilmesini, işleme tabi tutulmasını, menşeine iadesini veya imha edilmesini sağlamak; (8) Sınır denetim noktalarında ve serbest bölgede bu Yasa amaçları bakımından denetim yapmak; (9) Bitkilerin ve bitkisel ürünlerin üretiminden pazarlanmasına kadar olan her aşamada denetimini yapmak; (10) İhraç edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerde yaptıkları denetimler sonucunda ürünün ilgili ülkenin 8

9 tarımsal karantina şartlarına uygun olduğunun tesbit edilmesi durumunda Bitki Sağlık Sertifikası düzenlemek; Bu Yasa ve bu Yasa tahtında çıkarılan tüzükler uyarınca gerek görülen hallerde bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin fümigasyon, ayıklama ve seçme gibi belirli işlemlerden geçirilmesini sağladıktan sonra Bitki Sağlık Sertifikası düzenlemek; (11) (A) İthal edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerde yaptıkları denetimler sonucunda ürünün tarımsal karantina şartlarına uygun olması halinde giriş işlemlerinin yapılabileceğini Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğüne yazılı olarak bildirmek; (B) İthali yasak olan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler hariç olmak üzere kaliteyi bozmayacak ölçüde ve ithale engel teşkil etmeyecek miktarda zararlı etmenlerle bulaşık ürünler için gerekli görülen fümigasyon, ayıklama ve seçme gibi işlemler tamamlandıktan sonra giriş işlemlerinin (C) yapılmasına izin vermek; ve Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin tarımsal karantina şartlarına uymaması veya ilgili gerçek veya tüzel kişinin fümigasyon, ayıklama ve seçme gibi işlemlerin yapılmasını kabul etmemesi durumunda ürünün menşeine iadesi veya imhası şeklinde Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğüne yazılı olarak bildirmek; (12) (A) Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin, zararlı organizmaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti topraklarına bulaşmasına ve yayılmasına izin vermeyecek şekilde kapalı ve mühürlü taşıma araçları ile belge, beyan ve gerektiğinde bitki sağlığı denetimine tabi tutarak, bitki sağlığı açısından risk taşımaması durumunda transit geçişine izin vermek; ve (B) Transit geçişlerde, bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerde zararlı organizmaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti topraklarına bulaşmasını önleyecek her türlü önlemi alarak ambalaj ve nakil vasıtalarını denetlemek. (13) İhraç edildikten sonra iade edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişini bu Yasa ve bu Yasa kuralları uyarınca çıkarılacak mevzuata göre sakıncalı gördüğü takdirde Çevre Koruma Dairesi ile istişare ederek imhasına karar vermek; (14) İthal edilen, transit geçen ve yeniden ihraç edilen bitki, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin bulunduğu depo, 9

10 ambar, silo, nakil vasıtaları gibi ortamlara veya bu ortamlardaki bitki, bitkisel ürünlere zararlı organizmaların bulaşmış olması ve/veya talep edilmesi durumunda denetim işlemlerini yapmak, uyulması gerekli olan teknik şartları belirten bir belge düzenlemek ve bu belgenin birer suretini Daireye, Gümrük ve Rüsumat Dairesi Müdürlüğüne ve ilgili gerçek veya tüzel kişiye vermek; (15) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine transit olarak veya doğrudan ithal edilen veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içinde taşınan, bu Yasa veya bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklere aykırı olan bitkilerin, bitkisel ürünlerin ve diğer maddelerin girişini reddetmek, yeniden ihracatının yapılmasına karar vermek, bunlara el koymak, bunları işleme tabi tutmak veya Çevre Koruma Dairesi ile istişare ederek imhasına karar vermek; (16) Bitki Pasaportu, Bitki Sağlık Sertifikası ve Yeniden İhracat İçin Bitki Sağlık Sertifikası düzenlemek; (17) Yaptıkları denetim ve işlemlerden, düzenledikleri belgelerden sorumlu olmak; (18) (A) Bu Yasa kuralları uyarınca Resmî denetimleri yapmak, denetim sonucuna göre, her türlü etkiden ve çıkar ilişkisinden uzak, tarafsız, objektif ve bağımsız olarak karar almak; (B) Bu Yasa ile kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, bu Yasada öngörülen idari yaptırımları uygulamak; (19) Karantinaya tabi hastalık veya zararlılarla bulaşık bitki ve bitkisel ürünlerin satışını yasaklamak. Kayıt İthalat, Transit, Hareket Kuralları ve Yasakları 8. Bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde belirtilen bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin ithali, ihracı, çoğaltılması, üretimi, depolanması, paketlenmesi ile uğraşan veya tarımsal üretim yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, Daire tarafından Resmi kayıt altına alınır. Kayıtlı olmayan gerçek veya tüzel kişiler, yukarıda belirtilen faaliyetleri yapamaz ve Bitki Pasaportu alamaz. 9. (1) Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzük kurallarına uygun olmayan bitkileri, bitkisel ürünleri ve diğer maddeleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edemez. (2) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilen bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeler bunları taşıyan araç ve gereçler, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklere uygun olarak denetim süreci tamamlanıncaya kadar gümrük denetiminde kalır. (3) (A) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine toprak ve toprak içeren yetiştirme ortamı girmesi veya transit olarak Kuzey Kıbrıs Türk 10

11 (B) Cumhuriyetinden geçmesi yasaktır. Ancak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunmayan ve tarımsal amaçlı kullanılmayacak olan kilin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getirilmesine Dairenin onayı ile izin verilir. Toprak içeren torf ve kompostun Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilmesi yasaktır. Ancak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde üretilmeyen torfun ve kompostun Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilmesine toprak içermediğine dair Resmi bir belge bulunması durumunda Dairenin onayı ile izin verilir. (4) Bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usûl ve esasları belirleyen tüzüğün ekindeki listelerde yer alan karantinaya tabi olan zararlı organizmalar ile listelerde yer almayan ve zararlı risk analizi sonucu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti açısından risk gözeten zararlı organizmaların ve bu organizmalar ile bulaşık olan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithalatı yapılamaz. (5) Serbest dolaşımda bulunmayan bitki ve bitkisel ürünlerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gümrüklerinden geçerek bir ülkeden diğer bir ülkeye, diğer bir ülkeden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinden diğer bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe sevk edilmesi transit işlemine tabidir. (6) (A) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilmek istenen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin tabi olduğu özel şartlar bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usûl ve esasları belirleyen tüzüğün ekindeki listelerde belirlenmiştir. (B) Yukarıdaki (A) bendinde belirtilen tüzükte yer alan şartları taşımayan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ithalatına ve serbest bölgelere girişine izin verilmez. (7) Serbest bölgelere yurt dışından getirilen, serbest bölgelerden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilen ve serbest bölgelerden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti gümrük hattı dışına gönderilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzükte yer alan kurallara tabidir. (8) Posta veya kargo ile ithal edilen bitki ve bitkisel ürünlerin, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzük 11

12 kurallarına göre denetimi yapılarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişine izin verilir. (9) ISPM-15 işaretini taşımayan ahşap ambalaj materyalinin ülkeye girişine izin verilmez. (10) İthale engel olan hastalık veya zararlıların ve menşeilerine göre ülkeye girmesi veya transit olarak geçmesi yasak bitkiler ile ithali veya transit geçirilmesi şarta bağlı bitkilerin bir listesi bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tarımsal karantina ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzükte yer alan kurallara tabidir. ÜÇÜNCÜ KISIM Bitki Sağlığı ile İlgili Çeşitli Kurallar Sertifikalar ve İstisnai Koşullar 10. (1) Bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithali sadece belirlenmiş giriş noktalarından gerçekleşebilir ve gerekli sertifikaları ve izinleri ithalat sırasında incelenmek üzere müfettişe beyan edilir. (2) Yukarıdaki (1) inci fıkrada belirtilen sertifika; ihraç eden ülkenin bitki koruma kurumu tarafından verilmiş Bitki Sağlık Sertifikası veya Yeniden İhracat İçin Verilmiş Bitki Sağlık Sertifikasıdır. (3) Beyan edilen Bitki Sağlık Sertifikası orijinal ve Türkçe veya İngilizce dillerinden biriyle yazılmış olmalıdır. (4) Bitki Sağlık Sertifikasının aranmayacağı durumlarla ilgili istisnai koşullar bu Yasa uyarınca çıkarılan bitki sağlık setifikasıyla ilgili usul ve esasları belirleyen tüzük kurallarına tabidir. (5) Koruma ve nesli tehlike altındaki türlerin ithalatı, ihracatı ve yurt içinde bir yerden bir yere taşınması Çevre Koruma Dairesi ve Orman Dairesinden olumlu görüş alınarak Dairenin izni ile yapılır. Ön İzin 11. (1) Ön izni olmayan ve bu ön izinde belirtilen şartlara uygun olmayan bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeler Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilemez. Ön izin başvuru ücretleri, bu Yasanın 24 üncü maddesinde belirtilen Cetvele göre ele alınır. (2) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilecek tüm bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin ön izin ile ilgili uygunluk Daire tarafından düzenlenir. Daire tarafından uygunluk alındıktan sonra bu husustaki yetki Bakanlık tarafından verilir. Daire, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklerin kuralları uyarınca (ön izinlerinin verilmesi için gereken belgeler ve/veya şartlar) izin verebilir veya reddedebilir veya iptal edebilir. Ancak, kabuğu soyulmuş tomruk, kabuklu 12

13 endüstriyel odun ve yakacak odun için ön izin Orman Dairesi tarafından verilir. Kabuğu soyulmuş tomruk, kabuklu endüstriyel odun ve yakacak odun materyali ile ilgili bitki sağlığı denetimleri ise Daire tarafından yapılır. (3) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilecek kaba ve kesif yem dahil olmak üzere yem ve yem hammaddelerinin ön izni Hayvancılık Dairesi tarafından verilir. Yem ve yem hammaddeleri ile ilgili bitki sağlığı denetimleri ise Daire tarafından yapılır. (4) Hayvancılık Dairesi ve Orman Dairesi ön izin verirken bitki sağlığı açısından ön izinde belirtilmesi gereken şartları gözönünde bulundurur. Bildirim 12. (1) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeleri ithal eden gerçek veya tüzel kişiler, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklere uygun olarak, sevkiyatın beklenen geliş zamanı ile ilgili olarak Daireye bildirim yapar. Ancak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine kabuğu soyulmuş tomruk ithal eden bir gerçek veya tüzel kişi sevkiyatın beklenen geliş zamanı ile ilgili olarak Daireye ve Orman Dairesine bildirim yapar. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine yem ile kaba ve kesif yem de dahil yem ve yem hammaddelerini ithal eden gerçek veya tüzel kişiler, bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklere uygun olarak sevkiyatın beklenen geliş zamanı ile ilgili Daireye ve Hayvancılık Dairesine bildirim yapar. (2) İthalatçı gerçek veya tüzel kişi, transit geçiş de dahil olmak üzere serbest limana getirilecek olan bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerle ilgili olarak Daireye bildirim yapar. Gümrük ve Rüsumat Dairesi ile Posta Dairesinin Sorumlulukları Denetim ve Numune Alma 13. Bu Yasa veya bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklere aykırı olarak ithal edilen bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin bulunduğu ile ilgili olarak şüphe eden Gümrük ve Rüsumat Dairesi veya Posta Dairesi yetkilileri, konuyu derhal Daireye bildirmek zorundadırlar. 14. (1) Bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeleri ithal eden gerçek veya tüzel kişiler ithal edilen sevkiyatın bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılan tüzüklerin kurallarına uygunluğunun belirlenmesi bakımından Daire tarafından incelenmesine ve numune alınmasına izin verir. (2) İthal edilen sevkiyatın bitki sağlığı denetimleri, sınır denetim noktasında ve serbest bölgede veya giriş gümrüğünde yapılır. Sınır denetim noktaları, Daire ile 13

14 Gümrük ve Rüsumat Dairesinin işbirliği ile belirlenir. Sınır denetim noktaları ile ilgili esaslar, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde düzenlenir. (3) İthal edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ülkeye giriş gümrüğü haricinde bitki sağlığı denetimlerinin yapılması ile ilgili usul ve esaslar, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte düzenlenir. (4) Bitki ve bitkisel ürün ve diğer maddeleri yetiştiren ve bulunduran veya ithal eden gerçek veya tüzel kişiler denetimler sırasında gerekli olan her türlü yardım ve kolaylığı sağlamakla yükümlüdür. (5) Denetim amacıyla alınan numuneler için herhangi bir bedel ödenmez. Bilimsel Araştırma Bitki Pasaportları 15. (1) Bu Yasanın 9 uncu maddesi uyarınca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girmesi veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içindeki hareketi yasaklanan zararlı organizmaların ve ilgili zararlı organizmaların bulaştığı bitkilerin, bitkisel ürünlerin ve diğer maddelerin bilimsel amaçlı olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getirilmesiyle ilgili usul ve esasları içeren kurallar, bu Yasa uyarınca çıkarılacak bilimsel araştırma ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzük kurallarına tabidir. (2) (A) Bitki sağlığı konularında faaliyet gösteren özel sektör, kamu sektörü ve üniversite laboratuvarları Daireye kayıt yaptırmak zorundadır. (B) Bitki sağlığı konularında faaliyet gösteren özel sektör, kamu sektörü ve üniversite laboratuvarları ile ilgili kurallar, bu Yasa uyarınca çıkarılacak bitki sağlığı ile ilgili faaliyet gösteren laboratuvarlar ile ilgili usul ve esasları belirleyen tüzük kurallarına tabidir. 16. (1) Zararlı organizma taşıyıcısı olabilecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile bunları üreten, ithalatını ve ticaretini yapan ve depolayanları kayıt altına almak, bu materyallerin hareketlerini izlemek, herhangi bir zararlı organizmaya rastlanması durumunda kaynağı bulunarak gerekli önlemleri almak amacıyla Daire tarafından Bitki Pasaportu düzenlenir. (2) Bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin dolaşımında Bitki Pasaportu bulundurulması zorunludur. İhracatlar 17. (1) Bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddeleri başka bir ülkeye ihraç etmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler Daireye başvuru yapmak ve tüm sevkiyatı denetime sunmak üzere hazır bulundurmak zorundadır. (2) Başvuru ile ilgili kurallar ve ihraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri dönen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile ilgili kurallar bu Yasa uyarınca çıkarılan 14

15 tarımsal karantina ilgili usul ve esasları belirleyen tüzüğe tabidir. (3) Doğanın korunması temel hedefi ile doğal çiçek soğanlarının, hem doğadaki varlığının sürdürülmesi, hem de ülke ekonomisine katkı sağlayacak şekilde değerlendirilmesi amacıyla; doğadan toplanarak ihracatı yasak olan çiçek soğanlarının cins ve türleri, kotayla sınırlandırılan çiçek soğanlarının cinsleri, türleri, ihracat miktarları ve çevre ölçüleri ile ihracatı üretimden serbest olan çiçek soğanlarının cins ve türleri Daire tarafından belirlenir. Doğal çiçek soğanlarının üretimi, doğadan toplanması ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar bu Yasa uyarınca çıkarılacak bir tüzükte düzenlenir. Zararlı Organizmalar 18. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde mevcut olan veya olmayan herhangi bir zararlı organizma; bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer maddelerin üretimini, ticaretini ve doğal çevreyi tehdit ediyorsa veya etme olasılığı varsa; ve buna bağlı olarak eradikasyon ve denetim altına alma önlemlerine tabiyse, Daire tarafından zararlı organizma olarak belirlenir. Ancak, orman alanlarındaki zararlı organizmaların (orman zararlıları) denetimi ve eradikasyonundan Orman Dairesi sorumludur. Mal Sahibinin veya Kullanıcının 19. (1) Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, ülkeye girmesi ve ülke içerisinde dolaşımı yasak olan karantinaya tabi zararlı organizmaları Daireye bildirmek zorundadır. Yükümlülüğü (2) Herhangi bir arazi veya işletme sahibi veya kullanıcısı olan gerçek veya tüzel kişi, zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi amacıyla Daire tarafından alınan tedbirlere uymakla yükümlüdür. (3) Dairece mücadelesi istenen zararlı organizmaların tespit edildiği yerlerde, herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadeleyi Dairece belirlenen esaslara göre yapmakla yükümlüdür. (4) Bir yerde zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkmasından haberdar olması halinde, Daireye derhal ihbar etmekle yükümlüdür. (5) Zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak faydalı organizmaları üretenler, ithalatını yapanlar, piyasaya arz edenler ve kullananlar, bu Yasanın ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükler uyarınca Dairece belirlenen esaslara uymakla yükümlüdür. (6) Ahşap ambalaj malzemelerini ihraç ve ithal eden gerçek veya tüzel kişiler Daireye kayıt yaptırarak onay almakla yükümlüdür. İthal ve ihraç edilen ürün ne olursa olsun, her türlü ahşap ambalaj malzemesi ISPM-15 standartının işaretini taşımak zorundadır. ISPM-15 işaretini taşımayan ahşap ambalaj malzemeleri ülkeye giremez. (7) Ticari olarak fidan, fide, çelik, tohum, yumru, soğan gibi üretimde kullanılacak her türlü bitki yetiştiriciliğini 15

16 yapanlar, Daireden onay almak, Daireye kayıt yaptırmak ve yetiştirme süresince Dairece belirlenen esaslara uymakla yükümlüdür. (8) Zararlı organizma ile mücadeleyi, ticari amaçla yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, Daireden onay almakla ve kayıt yaptırmakla yükümlüdür. (9) Belediyeler, zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadele ve kontrollerde Daire ile işbirliği yapmakla yükümlüdür. (10) Dairece belirlenen zararlı organizma taşıyıcısı olabilecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeleri üreten, ithal eden, depolayan ve ticaretini yapanlar, kayıt ile ilgili Dairece belirlenen esaslara uymak ve kayıtlarını yaptırmakla yükümlüdür. (11) Bitki veya bitkisel ürün ithal etmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler Daireye ön bildirim yapmak zorundadır. Ön bildirim ile ilgili usul ve esaslar, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte düzenlenir. (12) Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, herhangi bir bölgede zararlı organizma şüphesi veya zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkması durumunda, zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi için, ekim ve dikimin yasaklanması veya sınırlanması, karantina altına alma, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin naklinin ve satışının yasaklanması ile imhası dahil Daire tarafından belirlenen her türlü önlemi almak ve uygulamakla yükümlüdür. (13) Daireye kayıt yaptırmayan gerçek veya tüzel kişiler, zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak faydalı organizmaları üretemez, ithalatını yapamaz, piyasaya arz edmez ve kullanamaz. (14) Daireye kayıt yaptırmayan gerçek veya tüzel kişiler, bitki, bitkisel ürün, bitkisel sanayi ürünü ve orman ürünlerinin bulundukları, taşındıkları ve yetiştirildikleri ortamların zararlı organizmalardan arındırılması, miktar ve kalite kayıplarının önlenmesi için fümigasyon işlerini yapamaz. Müfettiş Tarafından Yapılan Bildirimler 20. (1) Müfettiş, bu Yasanın 18 inci maddesinde ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde belirtilen herhangi bir zararlı organizmanın bahçesi dahil ev dışındaki herhangi bir arazide mevcudiyetinden şüphelendiği durumlarda, arazinin sahibi veya kullanıcısı olan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye, bu zararlı organizmanın yayılmasını önlemek amacıyla bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklere uygun olarak eradikasyon ve denetim altına alma önlemleri alması için yazılı bildirimde bulunur. (2) Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, Müfettiş tarafından yazılı bildirimde belirtilen süre içerisinde, bildirimde 16

17 belirtilen işlemleri, istenenleri ve alınması gereken önlemleri yerine getirmekle yükümlüdür. Bulaşık Alanların İlanı ile İlgili Emirname Güvenlik Kuşağı Doğacak Masrafların Ödenmesi 21. (1) Bu Yasanın 29 uncu maddesi uyarınca çıkarılacak Emirnamede, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisinde herhangi bir alanın bir zararlı organizmayla bulaşık olduğu veya bulaşık olduğundan şüphe duyulduğu ilan edilir ve bu alanların temizlenmesi, karantina altına alınması veya karantina önlemlerine son verilmesi, zararlı organizmanın eradike edilmesi veya bitkilerin, zararlı organizmaların, toprağın ve bu zararlı organizmaların yayılmasını önlemek amacıyla herhangi bir maddenin imha edilmesi için gerekli olan önlemler düzenlenir. (2) Emirname ile Dairenin zararlı organizmanın eradike edilmesi veya karantina önlemlerine devam etmenin gereksiz olduğu yönünde karar vermesi halinde belirli bir tarih itibariyle önceden bulaşık alan olarak ilan edilen herhangi bir arazinin artık bulaşık bir alan olmadığını bildirir. 22. (1) Güvenlik kuşağında, sadece zararlı organizmalara ve zararlı organizma ırklarına dayanıklı bitki çeşitleri yetiştirilebilir. (2) Zararlı organizmalara ve zararlı organizma ırklarına dayanıklı bitki çeşitleri uygun ve geçerli metotlar kullanılarak saptanır. 23. (1) (A) Bitkilerin, bitkisel ürünlerin ve diğer maddelerin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithali sırasında uygulanacak fümigasyon, ilaçlama, karantina esnasındaki bakım, gübreleme, işçilik ve yapılacak diğer tüm işlemler ve imha bedeli ithal eden gerçek veya tüzel kişi üretici, toptancı, perakendeci veya fidanlık sahibinden Daire tarafından tahsil edilir. İmha işlemi ile ilgili usul ve esaslar bu Yasa uyarınca çıkarılacak bir tüzükte düzenlenir. (B) Bu Yasa ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüklerde yer alan kurallar gereğince, iç karantina kapsamında ülke içinde yapılan bitki sağlığı denetimleri sonucunda uygun bulunmayan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin imha işlemleri bedeli üreticiye ait olmak koşuluyla, Daire gözetiminde yapılır. Üreticiye hiçbir şekilde imha edilen ürün karşılığında tazminat ödenmez. (C) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine ithal edilmek istenen ancak bitki sağlığı yönünden girişi reddedilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin 17

18 imhasının nasıl yapılacağı, bu Yasa ve bu Yasa kuralları uyarınca çıkarılacak mevzuat çerçevesinde müfettiş, Gümrük ve Rusümat Dairesi personeli ve Çevre Koruma Dairesi personeli tarafından belirlenir. (2) Tahsil edilen ücret, Dairenin döner sermaye hesabına yatırılır. (3) (A) İthal eden gerçek veya tüzel kişinin ödeme yapmaması durumunda, Daire ödeme yapılıncaya kadar ithal edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelere el koyar. (B) El koyma tarihinden itibaren 30 (otuz) iş günü içerisinde ödeme yapılmaması durumunda el konulan bitkiler, bitkisel ürünler ve diğer (C) maddeler imha edilir. İmha edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler için ithal eden gerçek veya tüzel kişiye herhangi bir tazminat ödenmez ve/veya gerçek veya tüzel kişinin zarar ziyanı karşılanmaz. (4) (A) İthal edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerde zararlı organizmaların tespit edilmesi durumunda ürün, Daire gözetiminde derhal imha edilir, yeniden ihraç edilir veya menşeine iade edilir. Mal sahibi tarafından imha edilmeyen bitki, bitkisel ürün veya diğer maddeler Daire tarafından imha edilir ve imha bedeli Daire tarafından mal sahibinden tahsil edilir. (B) İmha edilen veya menşeine iade edilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler için ithal eden gerçek veya tüzel kişiye herhangi bir tazminat ödenmez ve/veya gerçek veya tüzel kişinin zarar ziyanı karşılanmaz. İthalat ve İhracat Denetimleri, Ön İzin ve 24. (1) Bu Yasaya ekli Cetvelde belirlenen, ithalat ve ihracat denetimleri, ön izin ve Bitki Pasaportu verilmesi, bitki sağlık sertifikası düzenlenmesi, kayıt işlemleri ve bitki sağlığı denetimleri karşılığında alınacak harçlar ve 18

19 Bitki Pasaportu Verilmesi, Bitki Sağlık Sertifikası Düzenlenmesi, Kayıt İşlemleri ve Bitki Sağlığı Denetimleri Karşılığında Alınacak Harçlar ve Ücretler ücretler, Dairenin döner sermaye hesabına aktarılır. (2) Bakanlar Kurulu, bu Yasaya Ekli Cetvelde yer alan harçlar ve ücretleri Devlet Planlama Örgütünce saptanan hayat pahalılığı oranını dikkate alarak her yıl güncelleyerek yeniden belirleyebilir. Ancak Bakanlar Kurulunca belirlenecek harçlar ve ücretler, aylık asgari ücretin 5/1000 den (binde beş) az ve aylık brüt asgari ücretin 5 (beş) katından fazla olamaz. Cetvel Hızlı Uyarı Sistemi, Acil Durumlar, Kriz Yönetimi, Risk Analizi, Kamuoyunun Bilgilendirilmesi ve İhtiyati Önlemler 25. (1) Bitki sağlığını korumak üzere, doğrudan veya dolaylı bir riskin bildirimine ilişkin sistemler, Daire tarafından kurulur. Daire bu hususla ilgili temas noktası olarak ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapar. (2) Daire, bitki sağlığı ile ilgili, doğrudan veya dolaylı risk bulunduğuna ilişkin bir bildirim aldığında, gerekli önlemleri alır veya alınmasını sağlar. Bitki ve bitkisel ürün sahibi ve işletmecisi Daire tarafından alınan önlemleri ve verilen kararları uygulamak zorundadır. (3) Daire, üretilen, işlenen ve dağıtılan ürünler ile ilgili, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre için ciddi bir riskin belirmesi ve mevcut önlemlerin yetersiz kalması durumunda, sözkonusu ürünün piyasaya arzı, kullanımı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine girişini kısıtlayıcı ve yasaklayıcı her türlü idari önlemi almaya ve uygulamaya yetkilidir. Bu gibi durumlarda, bitki ve bitkisel ürün sahibi ve işletmecisi, bu idari önlemlere uymakla yükümlüdür. (4) Daire, önlenemeyen, giderilemeyen veya sadece idari önlemlerin uygulanmasıyla kontrol altına alınamayan bitki sağlığına doğrudan veya dolaylı risk teşkil eden kriz durumlarında uygulanmak üzere ilgili taraflar ile işbirliği halinde, acil durumlarda uygulamaya girecek acil durum planını uygulamaya koyar. Taraflar acil durumlar ile kriz durumlarında Daire tarafından alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür. (5) Daire, bağımsız, tarafsız, şeffaf ve bilimsel esaslara göre risk değerlendirmesi yapmak üzere; araştırma kurumları, araştırma enstitüleri, üniversitelerin konu ile ilgili fakültelerinin temsilcileri ile gerektiğinde istişarede 19

20 bulunur. (6) Risk yönetimi ve risk iletişimi, risk değerlendirme sonuçları ve bilimsel veriler, tartışılan konu ile ilgili diğer faktörler ve ihtiyatlılık ilkesi dikkate alınarak Daire tarafından yapılır. (7) Daire, belgelere erişim konusundaki kurallar saklı kalmak kaydıyla, bitki sağlığı açısından risk oluşturabileceğinden şüphe duyulması üzerine, riskin mahiyeti, ciddiyeti ve büyüklüğüne göre, riski önlemek, azaltmak veya yok etmek için alınan veya alınması öngörülen önlemleri belirler; riskin mahiyeti ve alınan önlemler hakkında kamuoyunu bilgilendirir. DÖRDÜNCÜ KISIM İdari Para Cezaları İle ilgili Kurallar İdari Para Cezaları ile Suç ve Cezalar 26. (1) (A) Bu Yasada belirtilen ve aşağıda öngörülen yasaklara ve kurallardan herhangi birine aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (a) Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte listelenen zararlı organizmaları veya bu zararlı organizmalarla bulaşık bitkileri, bitkisel ürünleri veya diğer maddeleri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde dolaştıramaz. (b) Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte listelenen bitkiler ve bitkisel ürünleri ve karşılarında listelenen zararlı organizmaları taşıması veya bulaşık olması durumunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde dolaştıramaz. (c) Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte yer alan listelerde belirtilmemiş olmasına rağmen, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunmayan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içerisindeki bitkilere zarar verme olasılığı bulunan hiçbir zararlı organizmayı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez. (ç) Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa 20

21 (B) (d) (e) uyarınca çıkarılacak tüzükte listelenen, ilgili maddelerin karşısında belirtilmiş diğer ülkelerde yetiştirilen bitkileri veya bitkisel ürünleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez. Hiçbir gerçek veya tüzel kişi, bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzüğün ilgili maddelerinde belirtilen özel şartları yerine getirmemesi durumunda, tüzükte listelenen bitkileri, bitkisel ürünleri ve diğer maddeleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez veya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti içinde dolaştıramaz. Hiçbir gerçek veya tüzel kişi bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzükte listelenen tohumları, bitki, bitkisel ürünleri ve diğer maddeleri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine getiremez ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde dolaştıramaz. Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde, gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına kadar para cezasına veya 6 (altı) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (2) (A) Bu Yasanın 8 inci maddesinde öngörülen kayıt gerekliliklerine uygun davranmayan ve madde kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler, bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 2 (iki) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katına kadar para cezasına veya 4 (dört) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (3) (A) Bu Yasanın 9 uncu maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler, bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına kadar para cezasına veya 6 (altı) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. 21

22 (4) (A) Bu Yasanın 10 uncu maddesinde öngörülen sertifika gerekliliklerine uygun davranmayan ve madde kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına kadar para cezasına veya altı aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (5) (A) Bu Yasa nın 11 inci maddesinde öngörülen ön izin ile ilgili gerekliliklere uygun davranmayan ve madde kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 8 (sekiz) katına kadar para cezasına veya 8 (sekiz) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (6) (A) Bu Yasanın 12 nci maddesinde öngörülen bildirim zorunluluğuna uygun davranmayan ve madde kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 2 (iki) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katına kadar para cezasına veya 4 (dört) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (7) (A) Bu Yasanın 14 üncü maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katı tutarında idari para cezası uygulanır (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyeti halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 8 (sekiz) katına kadar para cezasına veya 8 (sekiz) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (8) (A) Bu Yasanın 15 inci maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari 22

23 ücretin 2 (iki) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyeti halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katına kadar para cezasına veya 4 (dört) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (9) (A) Bu Yasanın 16 ncı maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası (B) uygulanır. Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına kadar para cezasına veya 6 (altı) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (10) (A) Bu Yasanın 17 nci maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına kadar para cezasına veya 6 (altı) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (11) (A) Bu Yasanın 19 uncu maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 4 (dört) katı tutarında idari para cezası uygulanır (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 8 (sekiz) katına kadar para cezasına veya 8 (sekiz) aya kadar hapis cezasına veya her 2 (iki) cezaya birden çarptırılabilirler. (12) (A) Bu Yasanın 20 nci maddesi kurallarına aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar ve haklarında aylık brüt asgari ücretin 3 (üç) katı tutarında idari para cezası uygulanır. (B) Yukarıdaki (A) bendindeki suçun mahkemeye intikali ve mahkumiyet halinde gerçek veya tüzel kişiler, aylık brüt asgari ücretin 6 (altı) katına 23