HACETTEPE TESĐ EĞĐ LTESĐ OLUŞUMUNU UMUNU ENGELLEYEN MADDELER PROF.DR.ĐNC AYBÜKE AYHAN

Transkript

1 HACETTEPE ÜNĐVERS VERSĐTES TESĐ EĞĐ ĞĐTĐM M FAKÜLTES LTESĐ ENFEKSĐYON OLUŞUMUNU UMUNU ENGELLEYEN MADDELER PROF.DR.ĐNC NCĐ MORGĐL EZGĐ DOĞUKAYA AYBÜKE AYHAN

2 ENFEKSĐYONLAR Enfeksiyonlar,ancak bedenin savunma sisteminde aksamalar olduğu sırada ortaya çıkarlar.

3 Sağlıks ksız z beslenme, kimyasal ilaç tedavisi veya var olan bir hastalık k gibi fiziksel nedenler, savunma sistemlerini zayıflatabilir.

4 Enfeksiyon Zinciri Enfeksiyon ajanı (etkeni) Rezervuar (Enfeksiyonun kaynağı ğı) Çıkışış kapısı Kaynaktan çıkışış (Yayılma yolları) Giriş kapısı

5 ENFEKSĐYON HASTALIKLARI Belsoğuklu ukluğu Bruselloz Çiçek hastalığı Difteri Dizanteri (amipli veya basilli) Grip Hepatit Kızamık Kolera Menenjit

6 ENFEKSĐYON HASTALIKLARI Tüberküloz Uyku hastalığı Zatürre Tifo Tifüs Psittakoz Sıtma Suçiçeği Tetanos Tularemi

7 HASTALIKLARIN BULAŞMA YOLLARI Hastalıkların Bulaşma Yolları Doğrudan temas Dolaylı temas

8 Bulaşma şekillerinden başlıcalar caları şunlard unlardır: r: Aksırırken, rken, öksürürken, rken, konuşurken urken ağıa ğızdan çıkan damlacıklar kların başkas kası tarafından teneffüs s edilmesiyle

9 Doğrudan deri temasıyla ve cinsel temasla; Hastanın n kullandığı çamaşır, yatak eşyase yası ve yiyecek eşyalare yaları gibi malzemeler vasıtas tasıyla;

10 Hayvanların n insandan insana veya hayvanlardan insana hastalık k taşı şımasıyla (Bunun en canlı örneği anofel cinsi sivrisineklerin taşı şıdığıığı sıtmadır. Yine aynı şekilde güvercinler g "psittakoz"" hastalığı ığını taşı şırlar.);

11 Enfeksiyon hastalıkları Toplum Kökenli Enfeksiyonlar (Hastane Dışında Edinilen Enfeksiyonlar) Hastane Kökenli Enfeksiyonlar ( Nozokomiyal Enfeksiyonlar) Bakteriyel Enfeksiyonlar Solunum Yolu Enfeksiyonları Mantar Enfeksiyonları Tetanos Sinüzit Tırnak Mantarı Kuduz Hastalığı Orta Kulak Đltihabı Ayak Mantarı Kasık Mantarı Saç Mantarı Vajinal Kandidiyazis

12 Toplum Kökenli K Enfeksiyonlar (Hastane DışıD ışında Edinilen Enfeksiyonlar ) Bakteriyel Enfeksiyonlar Tetanos Kuduz Hastalığı

13 Solunum Yolu Enfeksiyonları Sinüzit Orta Kulak Đltihabı

14 Mantar Enfeksiyonları Tırnak Mantarı Ayak Mantarı Kasık Mantarı Saç Mantarı Vajinal Kandidiyazis

15 Hastane Kökenli K Enfeksiyonlar (Nozokomiyal Enfeksiyonlar) Hastanın n hastaneye başvurdu vurduğu u anda veya hastaneye yattığı ığında olmayan, daha sonra gelişen, en, hatta bazen hasta taburcu olduktan sonra ortaya çıkan enfeksiyonlardır. r.

16 Hepatit C Virüsü Kırım- Kongo Kanamalı Ateşi GÜNCEL ENFEKSĐYON HASTALIKLARI Hepatit B Virüsü Kuş Gribi HIV

17 AIDS HIV, AIDS hastalığı ığına sebep olur. HIV, vücudun v bağışı ğışıklık k sistemini bozduğu u için, i in, kişiyi iyi bazı enfeksiyonlara karşı zayıflat flatır. Vücudunuzda, V HIV virüsü olması,, AIDS olduğunuz unuz anlamına na gelmez. HIV virüsünün n vücudu, v hasta duruma getirecek kadar, bağışı ğışıklık k sistemini zayıflatmas flatması birçok yıl y l alabilir. Bu zaman süresince s HIV li bir kişi i hasta olmayabilir, ve AIDS e e dönüşmeden d yıllarca y sağlıkl klı olarak yaşayabilir. ayabilir.

18 Hepatit B Hepatit B virüsü ile ortaya çıkan karaciğer hücre iltihabı ve hasarı hepatit B hastalığı olarak tanımlanır. Ülkemizde taşıyıcılık oranı %3 ile %7 arasındadır. HEPATĐT B NASIL BULAŞIR? Đnsandan insana vücut sıvıları yolu geçer: Kan Semen (meni) Vajinal sıvı ve salgılar (adet kanı dahil) Doğum sırasında anneden bebeğe geçiş (perinatal hepatit)

19 HEPATĐT T C Hepatit C virüslerle bulaşan an hepatitler arasında kan yolu ile en sık k bulaşan an tiptir. Bu sebeple özellikle kan nakli ve kan ürünleri ile edinildiğinin inin bilinmesi oldukça önemlidir.

20 Kuş Gribi (H5N1 Virüsü) Kuş gribi,hayvanlarda görülen g ve hemen her zaman için i in kanatlı hayvanlarda, daha seyrek olarak da domuzlarda karşı şımıza çıkan,bulaşıcı,, virüslerin neden olduğu u bir hastalıkt ktır. Đleri derecede türe t özel olmasına, diğer bir deyişle yalnızca kanatlı hayvanlarda görülmesine g rağmen ender olarak aradaki engeli aşmakta a ve insanlarda da görülebilmektedir.

21 Kırım- Kongo Kanamalı Ateşi Kırım-Kongo Hemorajik Ateş (KKHA),keneler tarafından taşınan Nairovirüs isimli bir mikrobiyal etken tarafından neden olunan ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden hayvan kaynaklı bir enfeksiyondur. Son yıllarda tedavide görülen gelişmelere rağmen, bu enfeksiyonlarda ölüm oranları hala yüksektir.

22

23 Vücuda yapışmış keneler uygun bir şekilde kene ezilmeden, ağızdan veya başından tutularak bir cımbız veya pens yardımıyla sağa sola oynatarak alınmalıdır. Isırılan yer alkolle temizlenmelidir. Mümkünse kenenin tanı için alkolde saklanması uygun olur.

24 Hastane Enfeksiyonlarından ndan Korunmada Alınmas nması Gereken Önlemler 1. Birinci Grup Önlemler El yıkamay Uygun sterilizasyon Kapalı drenaj(üriner riner-göğüs s tüpüt drenajı vb) Uygun kateter bakımı(üriner riner-iv- abdominal)

25 Hastane Enfeksiyonlarından ndan Korunmada Alınmas nması Gereken Önlemler Dokunmadan pansuman yapımı (çift eldiven tekniği) i) Enfeksiyon kaynağı olabilecek aletlerin dezenfeksiyonu ve gerekli ise sterilizasyonlarının yapımı mümkün n ise disposibe malzeme kullanımı. Antibiyotik kullanımının n kontrol altına alınmas nması.

26 Hastane Enfeksiyonlarından ndan Korunmada Alınmas nması Gereken Önlemler 2. Đkinci Grup Önlemler Đzolasyon Personel eğitimi e

27 Hastane Enfeksiyonlarından ndan Korunmada Alınmas nması Gereken Önlemler 3. Üçünc ncü Grup Önlemler Yer- duvar- laboratuar dezenfektanlarla temizlenmesi Ultraviyole ışığı kullanılmas lması Çevre kültk ltürü alınmas nması.

28 Sterilizasyon YöntemleriY Isı ile Sterilizasyon -Nemli ısı -Kuru ısı Işınlama Filtrasyon Kimyasal Sterilizasyon -Gaz -Plazma -Sıvı

29 Đdeal Dezenfeksiyon Nötral ph suda çözünebilen bir ajan olmalı, Etki spektrumu geniş olmalı, Hızlı etki etmeli, Antimikrobiyal aktivite süresi s yeterli olmalı, Açık k yaraya uygulandığı ığında doğal direnci etkilememeli, Toksik olmamalı, Kokusuz olmalı,

30 Đdeal Dezenfeksiyon Stabil olmalı, Dezenfekte edilecek malzemeye zarar vermemeli, Temizlik maddeleri ile geçimsiz olmamalı Organik madde varlığı ığında aktivitesi kaybolmamalı, Raf ömrü uzun olmalı, Minimum yoğunlukta, maksimum etki olmalı, Ucuz ve kullanımı kolay olmalı.

31 ENFEKSĐYONLARIN BULAŞMA ŞEK EKĐLLER LLERĐ Kan ve kan ürünleri yoluyla Hava yoluyla: Burun veya ağıa ğızdan öksürme, hapşı şırma veya nefes alma yoluyla dışd ışarı saçılan damlacıklar Direk temas Cinsel ilişki yoluyla Kirlenmiş su ve gıdalar g yoluyla Hayvanlar yoluyla (Zoonoz): Örneğin ; Kuduz Vektörlerle bulaşma: Vektör r bulaşmada aracı anlamına na gelir. Kene, bit, pire, sivrisinek benzeri vektörler bazı mikroorganizmaların insanlara bulaşmas masında aracılık k ederler.

32 ENFEKSĐYONDAN KORUNMADA KULLANILAN SOLÜSYONLAR SYONLAR 1.Alkoller 2.Glutaraldehit 3.Klorheksidin Glukonat 4.Hexachlorophene 5.Đodin ve Đodoforlar 6.Para-chloro chloro-meta-xylenol 7.Triclosan 8.Đyot 9.Hidrojen Peroksit 10.Sabun 11.Savlon

33 ANTĐBĐYOT YOTĐK K TEDAVĐSĐ Antibiyotik Tedavisinde Temel Đlkeler Antibiyotik tedavisinin gerekçelerinin elerinin saptanması, Tedavi öncesi uygun örnek alınmas nması ve incelenmesi, Etken olabilecek organizma veya organizmaların n düşünülmesi, d Antibiyotik seçiminde göz g önüne ne alınmas nması gereken noktalara uyulması,, farmakolojik özelliklerin bilinmesi,

34 ANTĐBĐYOT YOTĐK K TEDAVĐSĐ Antibiyotik Tedavisinde Temel Đlkeler Kombinasyon antibiyotik tedavisi endikasyonlarının olup olmadığı ığının araştırılmas lması, Konakçı faktörlerinin gözden g geçirilmesi, Antibiyoterapi modifikasyonu endikasyonlarının saptanması, Antibiyotik tedavisine yanıtın izlenmesi.

35 Antibiyotik Çeşitleri Aminoglikozid Antibiyotikler Beta-Laktam Antibiyotikler Glikopeptit Antibiyotikler Makrolid Antibiyotikler Rifamisin Antibiyotikleri Neomisin Sefalosporin Vankomisin Diritromisin Rifampisin Streptomisin Sultamisilin Eritromisin Roksitromisin

36 YARARLANILAN KAYNAKLAR Öğretim Görevlisi G Zuhal Tuğutlu utlu 2006(ENFEKSĐYON KONTROLÜ) CDC, Epidemiology & Prevention of Vaccine- Preventable Diseases, The Pink Book, 4th Edition, September CDC, Update: Vaccine Side Effects, Adverse Reactions, Contrindications and Precautions, Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR, Vol.45, No.RR-12, September 1996 KATKI Pediatri Dergisi, H:Ü: : Tıp T p Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıklar kları ABD ve Çocuk Sağlığı Enstitüsü Yayını, AŞILAR.

37 ÖNEŞ Ü., PALANDUZ A., AşıA şıların n Yan Etkileri, Flora, Cilt 1, Sayı 2: / /1996. SAĞLIK BAKANLIĞI, I, AşıA Uygulama Rehberi, Hekim DışıD Sağlık k Personeli Đçin Kılavuz. K SAĞLIK BAKANLIĞI I Genelgeleri. SAĞLIK BAKANLIĞI, I, Orta Dereceli Yöneticiler Y Đçin Eğitim E Seti, Aşılama Oranlarının Đzlenmesi Modülü,, SAĞLIK BAKANLIĞI I Orta Dereceli Yöneticiler Y Đçin Eğitim E Seti, Aşılama Hizmetlerinin Değerlendirilmesi erlendirilmesi Modülü,, 1999.