ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ Müge UYSAL KAMİLOĞLU TURUNÇGİLLERDE ARA ANAÇ UYGULAMALARININ UYUŞMAZLIK VE BÜYÜME GÜCÜ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ADANA, 2009

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TURUNÇGİLLERDE ARA ANAÇ UYGULAMALARININ UYUŞMAZLIK VE BÜYÜME GÜCÜ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Müge UYSAL KAMİLOĞLU DOKTORA TEZİ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Bu tez 10/11/2009 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir. İmza.... İmza... İmza... Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Prof. Dr. Önder TUZCU Prof. Dr. Mustafa KAPLANKIRAN DANIŞMAN ÜYE ÜYE İmza... Prof. Dr. Mehmet Emin ÇALIŞKAN ÜYE İmza Yrd. Doç. Dr. Bilge YILDIRIM ÜYE Bu tez Enstitümüz Bahçe Bitkileri Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü İmza ve Mühür Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 ÖZ DOKTORA TEZİ TURUNÇGİLLERDE ARA ANAÇ UYGULAMALARININ UYUŞMAZLIK VE BÜYÜME GÜCÜ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Müge UYSAL KAMİLOĞLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Yıl : 2009, Sayfa: 386 Jüri : Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Prof.Dr. Önder TUZCU Prof.Dr. Mustafa KAPLANKIRAN Prof. Dr. Mehmet Emin ÇALIŞKAN Yrd. Doç.Dr. Bilge YILDIRIM Bu araştırmada, değişik ara anaçlar kullanılarak oluşturulan kombinasyonlarda bodurluk özelliği gösteren anaçların belirlenmesi, anaç kalem ilişkilerinin incelenmesi, uyuşmazlık belirtilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Navelina göbekli portakalı (N) ve Kütdiken limon (K) çeşitlerinin Turunç (T) üzerine; ayrıca Turunç üzerine ara anaç olarak Flying Dragon üç yapraklısı (FD), Citrumelo 1452 (C), Star Ruby altıntop (SR), Rubidoux üç yapraklısı (R) kullanılarak oluşturulan kombinasyonlara ait bitkiler kontrollü cam seralarda yetiştirilmiştir. Bitkilerde çap ve sürgün ölçümleri aşılamalardan sonra aylık olarak yapılmıştır. Çalışmada yedi dönemde alınan bitki örneklerinde yaprak sayısı, yaprak alanı, fotosentez hızı, yaş bitki-kök ağırlığı, kuru bitki-kök ağırlığı belirlenmiştir. Bu dönemlerde yapraklarda; anaç, ara anaç altı ve ara anaç üstü kabuklarında karbonhidrat ve bitki besin elementi, tanen analizleri yapılmıştır. Aşı noktalarında boyuna kesitler IKI ile boyanarak nişasta dağılımları görüntülenmiştir. Değişik aşı kombinasyonlarının taçlandırmadan sonra, son dönemde yapılan ölçümlerde Navelina portakalında kontrole göre FD, Kütdiken limonunda kontrole göre R ara anacı en fazla bodurluk etkisi göstermiştir. Fotosentez hızı Yaz döneminde en hızlı bulunmuştur. En yüksek toplam şeker içeriği çeşit kabuklarında saptanmıştır. Bitki besin elementleri bakımından aşı kombinasyonlarının elementlerden yararlanma durumları farklılık göstermiştir. Kombinasyonların kabuk örneklerinde tanen birikimi olmadığı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: turunçgil, ara anaç, karbonhidrat, fotosentez, besin elementleri. I

4 ABSTRACT Ph. D. THESIS INVESTIGATIONS OF THE EFFECTS OF THE CITRUS INTERSTOCKS APPLICATION ON GROWTH AND INCOMPATIBILITY Müge UYSAL KAMİLOĞLU DEPARMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF CUKUROVA Supervisor : Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Year : 2009, Page:386 Jury : Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Prof.Dr. Önder TUZCU Prof.Dr. Mustafa KAPLANKIRAN Prof. Dr. Mehmet Emin ÇALIŞKAN Yrd. Doç.Dr. Bilge YILDIRIM In this research, we aimed to determine, using combinations of different interstocks, the rootstocks with dwarfing characteristics, to elucidate the dwarfing mechanism, photosynthetic activities and its relations to starch and other carbohydrate accumulation and plant nutrients on bud union. For these purposes, the plants of Navelina (N) orange and Kütdiken (K) lemon, which are commonly grown as standard cultivars, were grown on either on sour orange (T) rootstocks or sour orange rootstocks with inter-stocks of Flying Dragon trifoliate orange (FD), Citrumelo 1452 (C), Star Ruby grapefruit (SR) or Rubidoux trifoliate orange (R), were grown on temperature-controlled greenhouse. The diameters of rootstocks, inter-stocks and scions were determined and shoot developments were monitored monthly after budding. In the experiments, the samples were taken on seven periods and fresh plant-root weights, dry plant-root weights, leaf number, leaf area, photosynthetic rate photosynthetic capacity were determined. In these periods, carbohydrates and plant nutri-elements were analyzed on leaf, rootstocks, below inter-rootstock and above inter-rootstock. Longitudinal sections were taken and viewed the distribution of the starch was stained with IKI. In combination with various grafts, after crowning shoot measurements which are made in Navelina orange respectively to the control plants FD interstock and in Kütdiken limon respectively to the control plants R interstock had showed the most dwarfism effect. Photosynthetic rates had the highest levels in the summer period. The highest sugar concentration was found in bark samples. Among the plant nutrielements, grafting combinations differ in terms of benefiting from nutri-elements. On samples taken from the bark tannin accumulation was not found. Keywords: Citrus, inter-stock, carbohydrates, photosynthesis, nutrient elements II

5 TEŞEKKÜR Turunçgiller alanında büyük önem taşıyan böyle bir çalışma konusunu bana doktora tezi olarak veren, değerli fikir ve katkılarıyla araştırmanın her aşamasında beni yönlendiren, çalışmanın yürütülmesi esnasında her türlü kolaylığı sağlayan, çoğu konuda özellikle insan ilişkilerinde ömür boyu örnek alabileceğim değerli Danışman Hocam Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU na sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Tez konumun olgunlaşmasında yön gösteren, çalışma boyunca katkılarını esirgemeyen değerli Hocam Prof. Dr. Önder TUZCU ya teşekkürlerimi sunarım. Tez konusunda ve yürütülmesi aşamalarında bilgi ve tecrübesiyle yardımlarını esirgemeyen, Çukurova Üniversitesinde Doktora yapmama olanak tanıyan değerli Hocam Prof. Dr. Mustafa KAPLANKIRAN a teşekkürlerimi sunarım. Doktora sürem boyunca mütevazi kişiliğiyle benden her konuda desteğini esirgemeyen değerli Hocam Yrd. Doç. Dr. Bilge YILDIRIM a teşekkür ederim. Tezimin fotosentez çalışmalarının her aşamasında bilgisini ve deneyimlerini benden esirgemeyen sayın Hocam Prof. Dr. Mehmet Emin ÇALIŞKAN a teşekkürlerimi bir borç bilirim. Tanen analizleri ile ilgili çalışma kısmında yöntemleri öğreten ve labaratuvarlarında çalışma imkanı sunan İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesinin değerli hocaları Prof. Dr. Mualla BALABAN UÇAR ve Güneş UÇAR a teşekkürlerimi sunarım. Çalışmamda kesit örneklerinin alınmasında yardımlarını esirgemeyen, yakınlık ve ilgileriyle labaratuvarlarını kullanma iznini veren Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesinin değerli hocaları Prof. Dr. Ziya GERÇEK ve Doç. Dr. Bedri SERDAR a teşekkürü bir borç bilirim. Aşı noktasından alınan kesitlerin yorumlanmasında değerli katkılarıyla yol gösteren Ege Üniversitesi Zirat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü değerli hocası Prof. Dr. Ali ÜNAL a teşekkürlerimi sunarım. Alınan kesitlerin fotoğraflanmasında yol gösteren ve labaratuvarlarını kullanma iznini veren sayın Hocam Prof. Dr. Sinan ETİ ye şükranlarımı sunarım. Bütün yoğunluğuna rağmen bana çok fazla zaman ayırarak istatistiksel analizlerimde yardımını esirgemeyen sayın Hocam Doç. Dr. Sedat SERÇE ye teşekkür ederim. Çalışma esnasında çoğunluklu olarak labaratuvarını III

6 kullandığım Bahçe Bitkileri Fizyoloji Labaratuvar sorumlusu sayın Hocam Doç. Dr. Yıldız DAŞGAN a, aynı şekilde çalışmalarım boyunca labaratuvarını kullanma iznini veren sayın Hocam Prof. Dr. Ömür DÜNDAR a teşekkür ederim. Çukurova Üniversitesinde geçirdiğim yıllar boyunca her konuda bana yanımda olduğunu hissettiren, samimiyetiyle ve sıcaklığıyla bunu uzun yıllar devam ettireceğine inandığım çalışma arkadaşım Ar. Gör. Meral İNCESU ya teşekkür ederim. Labaratuvar çalışmalarımın her aşamasında sabırla yardım eden değerli öğrenci arkadaşlarım Zir. Müh. Ahmet TEKİN e, Zir. Müh. Bahadır ERDOĞAN a, Ahmet YILMAZ a, Labaratuvar Teknikeri Nurgül ERGİN e teşekkür ederim. Tezimin yazım aşamasında yardımlarını esirgemeyen çalışma arkadaşım Ar. Gör. Berken ÇİMEN e, tezimin labaratuvar çalışmalarında desteğini esirgemeyen Dr. Muharrem YILMAZ a teşekkür ederim. Tezimin fotoğraflarının düzenlenmesinde yardımlarını esirgemeyen eniştem Sinan TÜMKAYA ya teşekkürlerimi sunarım. Doktora öğrenimim boyunca bana bilimsel ve akademik olarak çok şey kazandıran Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünün değerli Hocaları ve Araştırma Görevlileri arkadaşlarıma, ayrıca Bölümün tüm idari personeline teşekkürlerimi sunarım.çalışmada materyalin hazırlanmasında ve bakımında yardımlarını esirgemeyen Çukurova Üniversitesi Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü Prof. Dr. Kemal KOÇ a,aşı ustası İsrafil Boran ve çalışan tüm personeline teşekkürlerimi sunarım. Tüm hayatım ve Doktora öğrenimim boyunca desteklerini gördüğüm, bana göstermiş oldukları sabır ve güvenden dolayı öncelikle sevgili babam Nesim UYSAL a, sevgili annem Suat UYSAL a ve değerli tüm aile bireylerime teşekkürlerimi sunarım. Doktora dönemimde geçirdiğim uzun süreç boyunca büyük bir sabır göstererek, yaşadığım tüm sıkıntıları ve mutlulukları benimle paylaşan, maddi ve manevi desteğini benden esirgemeyen Sevgili Eşim Yrd. Doç. Dr. Önder KAMİLOĞLU na, doktora dönemim boyunca yaşadığım en güzel mutluluğu bana hissettiren, arasıra ilgimi esirgemek zorunda kaldığım canım Oğlum Ali Anıl KAMİLOĞLU na gösterdikleri sabırdan dolayı ve beni bekledikleri için sonsuz teşekkürlerimi sunarım. IV

7 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ I ABSTRACT II TEŞEKKÜR.... III İÇİNDEKİLER... V ÇİZELGELER DİZİNİ... XXV ŞEKİLLER DİZİNİ. XLIV 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOT Materyal Aşılamalar Çalışmada Kullanılan Anaç ve Ara Anaçların Özellikleri Yerli Turunç (Citrus aurantium) Flying Dragon (Poncirus trifoliata var. Monstrosa) Rubidoux Üç Yapraklısı (Poncirus trifoliata var. Rubidoux) Citrumelo 1452 (Poncirus trifoliata Raf.x Citrus paradisi Macf.) Star Ruby Altıntopu Çalışmada Kullanılan Çeşitlerin Özellikleri Navelina Portakalı Kütdiken Limonu Metot Deneme Deseni Deneme Kapsamında İncelenen Özellikler Çeşit Aşılamasından Önce Çap ve Boy Ölçümleri Anaç Çapı Ölçümleri (mm) Ara Anaç Altı Çap Ölçümleri (mm) Ara Anaç Üstü Çap Ölçümleri (mm). 54 V

8 Çeşit Çapı Ölçümleri (mm) Sürgün Boyu Ölçümleri (cm) Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Kök Kuru Ağırlık Oranı (%) Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Kök Kuru Ağırlığı / Yaş Kök Ağırlığı Yaprak Sayısı (adet) Yaprak Alanı (cm 2 ) Fotosentez Hızı (µmolm -2 s -1 ) Fotosentetik Kapasite Tahmini Karbonhidrat Analizleri (1). Yaprak Örneklerinin Alınması (2). Gövde Örneklerinin Alınması (3). Toplam Şeker Miktarı (%) (4). Nişasta Miktarı (%) (5). Toplam Karbonhidrat (%) Besin Maddesi Analizleri (1). Yaprak Örneklerinin Alınması (2). Gövde Örneklerinin Alınması (3). Azot Analizleri (4). Fosfor Analizleri (5). Makro ve Mikro Element Analizleri Tanen Analizi Aşı Noktasının Anatomik Yapısının İncelenmesi Verilerin Değerlendirilmesi ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA Çeşit Aşılama Öncesi Anaç Çapı ile Ara Anaç Çap ve Sürgün Büyümesi. 61 VI

9 4.2. Çeşit Aşılama Sonrası Çap ve Sürgün Büyümesi Navelina Portakalı Anaç Çapı (mm) Ara Anaç Altı Çapı (mm) Ara Anaç Üstü Çapı (mm) Çeşit Çapı (mm) Sürgün Uzunluğu (cm) Kütdiken Limonu Anaç Çapı (mm) Ara Anaç Altı Çapı (mm) Ara Anaç Üstü Çapı (mm) Çeşit Çapı (mm) Sürgün Uzunluğu (cm) Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Yaş Ağırlık Oranı(%) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Kök Kuru Ağırlık Oranı (%). 103 VII

10 Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlık Oranı (%) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kuru Kök Ağırlık Oranı (%) Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Kök Kuru Ağırlığı / Kök Yaş Ağırlığı Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlığı / Kök Yaş Ağırlığı Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlığı / Yaş Kök Ağırlığı Yaprak Sayısı (adet) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Sayısı (adet) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Sayısı (adet) Yaprak Alanı (cm 2 ) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Alanı (cm 2 ) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Alanı (cm 2 ) Fotosentez Hızı (µmolm -2 s -1 ) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Fotosentez Hızı (µmolm -2 s -1 ) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Fotosentez Hızı (µmolm -2 s -1 ) Fotosentetik Kapasite VIII

11 Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Fotosentetik Kapasitesi Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Fotosentetik Kapasitesi Karbonhidrat İçerikleri Yaprak Karbonhidrat İçerikleri Toplam Şeker İçeriği (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Şeker İçerikleri (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Şeker İçerikleri (%) Nişasta Düzeyleri (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Nişasta İçerikleri (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Nişasta İçerikleri (%) Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Gövde Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri Anaç Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri. 137 IX

12 (1). Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçeriği (%) (1).(a).. Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (2). Anaç Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) (3). Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%). 145 X

13 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Ara Anaç Altı Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (%) (1). Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyleri (%) (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (2). Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) (3). Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) XI

14 (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Ara Anaç Üstü Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (%) (1). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyleri (%) (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik KombinasyonlarınAra Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (2). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) XII

15 (3). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Çeşit Kabuklarında Karbonhidrat İçeriği (%) (1). Çeşit Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyi (%) (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Çeşit Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Çeşit Kabuklarında Toplam İçerikleri (%) Bitki Besin Elementi Düzeyleri Yapraklarda Bitki Besin Elementi Düzeyleri Azot (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Azot İçeriği (%) XIII

16 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Azot İçeriği (%) Fosfor (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Fosfor İçeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Fosfor İçeriği (%) Potasyum (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Potasyum İçeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Potasyum İçeriği (%) Kalsiyum (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Magnezyum (%) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Magnezyum İçeriği (%) XIV

17 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Demir (ppm) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Demir İçeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Demir İçeriği (%) Çinko (ppm) (1).Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Çinko İçeriği (ppm) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Mangan (ppm) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Bakır (ppm) (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Bakır İçeriği (ppm) XV

18 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Bakır İçeriği ((ppm) Gövde Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri Anaç Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri (1). Azot (%) (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (2). Fosfor (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (3). Potasyum (%) (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) XVI

19 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) (4). Kalsiyum (%) (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (5). Magnezyum (%) (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (6). Demir (ppm) (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) XVII

20 (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) (8). Mangan (ppm) (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (9). Bakır (ppm) (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) XVIII

21 (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Bakır İçeriği 228 (ppm) Ara Anaç Altı Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyi (1). Azot (%) (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (2). Fosfor (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (3). Potasyum (%) (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Altı Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) XIX

22 (4). Kalsiyum (%) (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (5). Magnezyum (%) (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (6). Demir (ppm) (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) XX

23 (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (8). Mangan (ppm) (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (9). Bakır (ppm) (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Ara Anaç Üstü Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri (1). Azot (%) XXI

24 (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) (2). Fosfor (%) (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) (3). Potasyum (%) (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) (4). Kalsiyum (%) (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) XXII

25 (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) (5). Magnezyum (%) (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) (6). Demir (ppm) (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) XXIII

26 (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) (8). Mangan (ppm) (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) (9). Bakır (ppm) (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) İncelenen Özelliklerin Birbirleri İle İlişki Durumları Tanen İçerikleri Çeşit Aşılamasından 34 Ay Sonra Aşı Yerinin Anatomik Yapısı Navelina Portakalı Kütdiken Limonunu SONUÇLAR VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ XXIV

27 ÇİZELGELER LİSTESİ SAYFA Çizelge 3.1. Çalışmada yer alan kombinasyonlar.. 50 Çizelge 3.2. Deneme alanı aylık sıcaklık ölçümleri Çizelge 3.3. Örnekleme dönemleri Çizelge 3.4. Fotosentez ölçüm dönemlerinde ışık ve sıcaklık değerleri Çizelge 4.1. Anaç ve ara anaç ortalama çap değerleri (mm) Çizelge 4.2. Kombinasyonlara göre ara anaç sürgün boyu (cm) Çizelge 4.3. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin anaç çapı ortalamaları (mm).. 63 Çizelge 4.4. Navelina portakalının farklı kombinasyonlarda anaç çapı aylık farkları (mm). 64 Çizelge 4.5. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç altı çap ortalamaları (mm).. 66 Çizelge 4.6. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çapı aylık farkları (mm) Çizelge 4.7. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç üstü çap ortalamaları (mm).. 69 Çizelge 4.8. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çapı aylık farkları (mm) Çizelge 4.9. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin çeşit çapı ortalamaları (mm) Çizelge Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki çeşit çapı aylık farkları (mm) Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin sürgün uzunluğu ortalamaları (cm) Çizelge Navelina portakalında sürgün uzunluklarının aylık farkları (cm) 75 Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin anaç çapı ortalamaları (mm) Çizelge Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki anaç çapı aylık farkları (mm) XXV

28 Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç altı çap ortalamaları (mm) Çizelge Kütdiken limonunda farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çapı aylık farkları (mm) Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç üstü çap ortalamaları (mm).. 83 Çizelge Kütdiken limonunda farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çapı aylık farkları (mm) Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin çeşit çapı ortalamaları (mm) Çizelge Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki çeşit çapı aylık farkları (mm) Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin sürgün uzunluğu ortalamaları (cm).. 88 Çizelge Kütdiken limonunda sürgün uzunluklarının aylık farkları (cm).. 88 Çizelge Kullanılan ara anaçların çeşitlerde bodurluğa etkisi 90 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin toprak üstü yaş ağırlığı (g), yaş ağırlık oranı (%) ve açı değeri. 91 Çizelge Farklı kombinasyonların dönemlere göre Navelina portakalında toprak üstü yaş ağırlığına etkisi (%) 92 Çizelge Farklı kombinasyonların dönemlere göre Kütdiken limonunda toprak üstü yaş ağırlığına etkisi (%). 94 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin kök yaş ağırlığı (g), yaş ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde kök yaş ağırlığına etkisi (%). 97 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde kök yaş ağırlığına etkisi (%). 98 XXVI

29 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin toprak üstü kuru ağırlığı (g), kuru ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde toprak üstü kuru ağırlığı 101 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde toprak üstü kuru ağırlığı Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin kök kuru ağırlığı (g), kuru ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde kök kuru ağırlığı 105 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde kök kuru ağırlığı Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı Çizelge Navelina çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı 109 Çizelge Kütdiken çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı 110 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı. 111 Çizelge Navelina çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı Çizelge Kütdiken çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı. 113 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) 115 XXVII

30 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak alanı (cm2) 118 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak alanı (cm2). 119 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak alanı (cm 2 ). 120 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ). 121 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidinde fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ). 122 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde fotosentez hızı (µmolm-2s-1) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde fotosentetik kapasite. 124 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde fotosentetik kapasite Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde fotosentetik kapasite. 126 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam şeker düzeyleri (%) 127 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak toplam şeker düzeyleri (%) 128 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerin de yaprak toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%). 131 XXVIII

31 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre 132 Navelina çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%). 133 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) 134 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) 135 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 141 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) XXIX

32 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) 146 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) 147 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 149 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 150 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 151 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 152 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 153 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) XXX

33 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 160 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 161 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 162 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 163 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) 164 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) XXXI

34 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 169 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) 170 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%) 178 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%). 179 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%). 180 XXXII

35 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%). 182 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%). 183 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları (%). 184 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları (%). 185 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları (%). 186 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları (ppm) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları (ppm). 188 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları (ppm). 189 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları (ppm) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları (ppm). 191 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları (ppm). 192 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları (ppm). 193 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları (ppm). 193 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları (ppm). 195 XXXIII

36 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları (ppm) Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları (ppm). 197 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları (ppm). 198 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) 199 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%). 203 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) 207 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) XXXIV

37 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%). 213 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%). 214 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) XXXV

38 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) 230 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) XXXVI

39 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%). 234 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) 237 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) XXXVII

40 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%). 245 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%) 246 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) 254 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) XXXVIII

41 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) 256 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) 259 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) 262 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%). 266 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%) XXXIX

42 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) 270 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) 271 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%). 276 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%) XL

43 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) 287 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) XLI

44 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Çizelge Navelina kombinasyonuna ait bitkilerin çap ve sürgün uzunlukları ile sıcaklık arasındaki ilişkiler 297 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerin çap ve sürgün uzunlukları ile sıcaklık arasındaki ilişkiler 298 Çizelge kombinasyonuna ait bitki ve yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitki ve yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları Çizelge Navelina kombinasyonuna ait bitkilerde fotosentez, ışık, ve sıcaklık arasındaki ilişkiler. 301 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerde fotosentez, ışık, ve sıcaklık arasındaki ilişkiler. 302 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait anaç kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 303 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait anaç kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 304 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait ara anaç altı kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 305 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait ara anaç altı kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 306 XLII

45 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait ara anaç üstü kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 307 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait ara anaç üstü kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları. 308 XLIII

46 ŞEKİLLER LİSTESİ SAYFA Şekil 3.1. Deneme alanından genel görünüm.. 44 Şekil 3.2. Navelina portakalı ve Kütdiken limonunda aşı kombinasyonlarının taçlandırılmadan önceki genel görünümleri. 45 Şekil 3.3. Navelina portakalı ve Kütdiken limonunda aşı kombinasyonlarının taçlandırılmadan sonraki genel görünümleri 45 Şekil 3.4. Gövde üzerinde çap ölçümlerinin ve analizlerde kullanılan kabuk bölgeleri 53 Şekil 4.1. Çeşit aşılamasından önce ara anaçların sürgün büyümesi Şekil 4.2. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki anaç çap büyümelerinin aylık değişimi 63 Şekil 4.3. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çap büyümelerinin aylık değişimi Şekil 4.4. Navelina portakalında değişik kombinasyonların anaç ve ara anaç altı çap gelişiminin görüntüsü.. 67 Şekil 4.5. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çap büyümelerinin aylık değişimi.. 68 Şekil 4.6. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki çeşit çap büyümelerinin aylık değişimi 71 Şekil 4.7. Navelina portakalında değişik kombinasyonların ara anaç üstü ve çeşit çap gelişiminin görüntüsü Şekil 4.8. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki sürgün uzunluklarının aylık değişimi (cm). 74 Şekil 4.9. Navelina portakalında değişik kombinasyonların sürgün (1.ve 8.ay arası) ile çap büyümesi (1. ve 22. ay arası). 76 Şekil 4.10.Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki anaç çap büyümelerinin aylık değişimi Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çap büyümelerinin aylık değişimi XLIV

47 Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların anaç ve ara anaç altı çap gelişiminin görüntüsü Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çap büyümelerinin aylık değişimi Şekil 4.14.Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki çeşit çap büyümelerinin aylık değişimi.. 85 Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların ara anaç üstü ve çeşit çap gelişiminin görüntüsü Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki sürgün boylarının aylık değişimi Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların sürgün (1.ve 8.ay arası) ile çap büyümesi (1. ve 22. ay arası) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü yaş ağırlığı Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü yaş ağırlığı Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök yaş ağırlığı Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök yaş ağırlığı. 99 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü kuru ağırlığı 102 Şekil4.23. e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü kuru ağırlığı Şekil4.24. e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının bitki kuru ağırlığı /bitki yaş ağırlık oranı (%) 109 XLV

48 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının bitki kuru ağırlığı /bitki yaş ağırlık oranı (%) 110 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı /kök yaş ağırlık oranı (%) 112 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı /kök yaş ağırlık oranı (%) 114 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yaprak sayısı (adet). 116 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yaprak sayısı (adet) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yaprak alanı (cm 2 ) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yaprak alanı (cm 2 ) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının fotosentez hızı (µmolm-2s-1) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının fotosentez hızı (µmolm-2s-1) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının fotosentetik kapasite Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının fotosentetik kapasite Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam şeker içeriği (%) 130 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki nişasta içeriği (%) XLVI

49 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) XLVII

50 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki nişasta içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki nişasta içeriğine etkisi 164 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) XLVIII

51 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının çeşit kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının çeşit kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 171 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N içeriği (%). 173 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N içeriği (%). 174 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P içeriği (%). 176 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P içeriği (%). 177 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K içeriği (%). 179 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K içeriği (%). 180 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca içeriği (%). 182 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca içeriği (%). 183 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg içeriği (%). 185 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg içeriği (%). 186 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe içeriği (ppm) 188 XLIX

52 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe içeriği (ppm) 189 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn içeriği (ppm) 191 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn içeriği (ppm) 192 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn içeriği (ppm). 194 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn içeriği (ppm). 195 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu içeriği (ppm) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu içeriği (ppm) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki N içeriği (%). 201 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki N içeriği (%). 202 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki P içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki P içeriği (%). 206 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki K içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki K içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Ca içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Ca içeriği (%) 213 L

53 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) 219 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 221 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 222 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mn içeriği (ppm). 224 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mn içeriği (ppm). 226 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mn içeriği (ppm). 228 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki N içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki N içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki P içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki P içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki K içeriği (%) LI

54 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki K içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Ca içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Ca içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) 249 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriği (ppm). 253 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 255 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriği (ppm). 257 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriği (ppm). 258 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriği (ppm). 260 LII

55 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriği (ppm). 261 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki N içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki N içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki P içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki P içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki K içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki K içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Ca içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Ca içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mg içeriği (%) Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Fe içeriği (ppm). 281 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) 282 LIII

56 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriği (ppm). 284 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 285 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) 287 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) 288 Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 290 Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 291 Şekil Bazı aşı kombinasyonlarının aşı noktasındaki tanen birikimi Şekil Navelina portakalının değişik kombinasyonlarında aşı yerinin anatomik yapısı Şekil N/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Şekil N/FD/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı. 311 Şekil N/C/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Şekil N/SR/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı. 312 Şekil N/R/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı. 313 Şekil Kütdiken limonunun değişik kombinasyonlarında aşı yerinin anatomik yapısı Şekil K/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı LIV

57 Şekil K/FD/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı. 314 Şekil K/C/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Şekil K/SR/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı. 315 Şekil K/R/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre toplam şeker içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre toplam şeker içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre nişasta içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre nişasta içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre toplam karbonhidrat içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre toplam karbonhidrat içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre azot içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre azot içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre fosfor içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre fosfor içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre potasyum içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre potasyum içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre kalsiyum içeriği.. LV

58 352 Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre kalsiyum içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre magnezyum içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre magnezyum içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre demir içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre demir içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre çinko içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre çinko içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre mangan içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre mangan içeriği Şekil Navelina portakalında değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre bakır içeriği Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların dönemler ortalamasına göre bakır içeriği LVI

59 1.GİRİŞ Müge UYSAL KAMİLOĞLU 1. GİRİŞ Türkiye sahip olduğu değişik iklim ve toprak özellikleri bakımından birçok meyve türünün yetişebildiği bir ülkedir. Bu bakımdan Türkiye nin tarımsal yapısında meyvecilik temel konulardan birini oluşturmaktadır. Türkiye meyveciliği incelendiğinde turunçgillerin Dünya konjonktürüne paralel olarak ülkemizde de en fazla artış gösteren meyve türü olduğu görülmektedir yılı değerlerine göre Dünya turunçgil üretiminin ton ve ülkemiz turunçgil üretiminin ton olduğunu görülmektedir (FAO,2009). Dünyada ve Türkiye de turunçgil üretimi türler bazında ele alındığında en fazla üretimin portakal (sırasıyla ton; ton) ve mandarin (sırasıyla ton; ton) türlerinde olduğunu ve bunları limon ve laym (sırasıyla ton; ton), altıntop (sırasıyla ton; ton), turunç ve diğer turunçgil türlerinin (sırasıyla ton; ton) izlediği görülmektedir (FAO, 2009). Dünya da ve Türkiye de sofralık turunçgil ticaretinin gelişmesinde talep artışları önemli ölçüde etkili olmuştur. Turunçgil talebi dünyanın çeşitli bölgelerindeki nüfus ve gelir artışlarına paralel olarak artmıştır. Türkiye nin bu talep artışına karşılık verebilmesi, ihracatta rekabet şartlarını kendi lehine dönüştürebilmesi ve yeni pazarlarda yer bulabilmesi üretim yanında kalitenin de arttırılmasıyla sağlanacaktır. Türlere ve çeşitlere göre değişen kalite parametrelerini kullanılan anaç, ekoloji ve bakım koşulları gibi faktörler etkilemektedir. Ayrıca anaç kalem ilişkilerinin verim ve kaliteye, yetiştiricilik teknikleri ile elde edilecek ürünün değerlendirme aşamasına kadar etkisi söz konusu olabilmektedir. Anaçların ağacın taç gelişimi, meyve verim ve kalitesi, ekolojik koşullara gösterdiği tepkiler, hastalık ve zararlılara dayanım, gençlik kısırlığı süresi, meyve olgunlaşma zamanı, ağacın ömrü, hormon düzeyleri, üzerindeki çeşidin besin maddeleri içeriği, çiçeklenme zamanı gibi faktörler üzerine olumlu veya olumsuz etkisinin olduğu dünyanın değişik ekolojilerinde anaçlarla ilgili olarak yapılan pek çok çalışmada saptanmıştır (Blondel, 1978; Ikeda ve ark., 1978; Tuzcu, 1982; Castle, 1984; Kaplankıran, 1984; 1

60 1.GİRİŞ Müge UYSAL KAMİLOĞLU Özcan ve Ulubelde, 1984; Tuzcu ve ark., 1992 ve 1995; Fıgueıredo ve ark., 1997; Wrıght, 1997; Davies ve Zalman, 2002; Forner- Giner Alcaide ve ark., 2003; Yıldırım, 2003). Anaçların bu faktörler üzerine etkileri, bitki bünyesinde oluşan olayların sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlar bitki tarafından çeşitli bileşiklerin yapımı, taşınması ve kullanılmasıyla ilgili olarak çok önemli ve belirgin farklılıklar gösterebilmektedir. Bitki bünyesinde sentezlenen karbonhidratların yapımı, iletimi ve depolanmasındaki farklılıklar bitkilerin çevre koşulları karşısında reaksiyonlarının farklı olmasına neden olabilmektedir (Kaplankıran, 1984). Türkiye de turunçgil yetiştiriciliğinde turunç anacı yaygın olarak kullanılmakta (% 95) ve bunu Üç yapraklı ile Carrizo ve Troyer sitranjı gibi üç yapraklı melezleri izlemektedir. Ülkemiz toplam turunçgil üretiminin yaklaşık %90 nını karşılayan Akdeniz bölgesinde; yaygın olarak kullanılan anaç turunçtur. Turunç anacı genel özellikleri bakımından üstün nitelikleri olan bir anaçtır. Ancak çeşitli hastalıklar ve ekolojik faktörlerin etkisiyle diğer Akdeniz ülkeleri gibi, ülkemizde de turuncun yerini alabilecek yeni bir anaç elde etme çalışmalarına başlanmıştır. Ayrıca, Akdeniz bölgesi özellikle dünya pazarlarında önemli ölçüde talep bulan limon yetiştiriciliğine yönelirken, anaç olarak kullanılan turunç, limon çeşitleriyle oransal uyuşmazlıklar nedeniyle bazı sorunların da ortaya çıkmasına neden olmuştur (Tuzcu, 1978). Dünya turunçgil yetiştiriciliğinde son yıllarda birim alana verimi ve meyve kalitesini arttırmaya yönelik birçok çalışma yapılmaktadır. Bunların başında da sık dikime uygun ve meyve kalitesine olumlu etki yapan anaçlar bulmak gelmektedir. Fakat, bu doğrultuda kullanılabilecek anaçların da toprak ve iklim koşullarına uyumları ve üzerindeki çeşitle ilişkilerinde sorunlar çıkmaktadır. Bu sorunları aşmak için çalışmalar yapılmakla birlikte henüz elle tutulur sonuçlara ulaşılamamıştır. Bitkilerin yaygınlığını ve uygun bölgelerde uygun bitkilerin kontrollü çoğalmasını sağlayan aşılama yönteminde; anaç ve kalem arasında bazen uyumsuzluklar görülebilmektedir (Pina ve Errea, 2005). Aşılı fidan üretiminde kullanılacak anacın üzerine aşılanan çeşitle iyi bir uyuşma göstermesi gerekmektedir. Anaç ile kalem arasında iyi bir uyuşma yoksa, aşı ya hiç tutmamakta ya da aşı yerinde gelişim bozuklukları görülmekte veya bazı 2

61 1.GİRİŞ Müge UYSAL KAMİLOĞLU kombinasyonlarda sonraki yıllarda ağacın ölümü de söz konusu olmaktadır (Andrews ve Marquez, 1993). Uyuşmazlık, aşılanan farklı iki bitkinin ortak tam bir doku oluşturmamasına ya da yetersiz bir doku oluşturarak ilerleyen yıllarda bitkideki fizyolojik çabaların farklı iki parçanın karşılıklı gereksinimlerini karşılayamamaları ya da farklı nedenler sonucu birlikte yaşayamamalarına ve tek bir bitki oluşturamamalarına denir (Yılmaz, 1994). Aşı noktasında güçlü bir birleşmenin oluşmaması sonucunda; ağacın büyüme sezonunda yapraklarında sararma, vejetatif dönemde sürgünlerin uçtan geriye doğru kuruması, fidanlıkta erken dönemde ölümler, anaç ve kalem arasında belirgin olarak büyüme farklılığı, aşı noktasının altında veya üstünde şişkinlikler, aşı noktasında ani kırılmalar, hücresel farklılaşma ve buna bağlı olarak yeni dokuların oluşamaması, floemin yeniden yapılanamaması, vasküler kambiyumda dejenerasyon, aşı noktasının iç yüzeyinde hücresel ölü noktaların oluşması görülmektedir (Gülen- Sertli, 2003). Uyuşmazlıklar değişik araştırıcılara göre tiplere ayrılmıştır. Bunlar içerisinde genetik uyuşmazlık, aşılama sonrası bitkinin direkt ölümü ile sonuçlanırken, ölümcül olmayan uyuşmazlık, ağaç gelişiminin yavaşlaması, verim ve kalitede düşme ve ağacın ekonomik ömrünü kısaltan etkileri ile tanımlanmaktadır (Ağaoğlu ve ark., 1995). Mosse (1962), uyuşmazlığı taşınır (translocated) ve yerleşik (localized) olarak iki tipe ayırarak incelemiştir. Araştırıcı taşınır uyuşmazlığı; aşı bileşenlerinin birinden diğerine bazı toksinlerin geçmesi sonucu meydana geldiğini; yerleşik uyuşmazlığın ise aşı bileşenlerinin birbirine direk teması sonucunda ortaya çıktığını bildirmiş ve taşınır uyuşmazlığı ara anaç kullanımı ile giderilemezken, yerleşik uyuşmazlığın ara anaç kullanımı ile giderilebildiğini belirtmiştir. Esas anaç ile çeşit arasına yerleştirilen ve hem anaç hem de kalem ile uyuşan başka bir bitkinin kullanılma uygulaması olan ara anaç meyvecilikte belirli durumlarda yaygın kullanım alanı bulmuştur. Çok olumlu özellikleri olan fakat bazı kültür çeşitleri ile uyuşmayan anaçların üzerine bir ara anacın aşılanmasıyla uyuşma sağlanabilmektedir. Köksal (1979) bildirdiğine göre, Lowel ve Schubert (1941), çöğür anacı ile çeşidin arasına ara anaç olarak aşılanan parçanın; anacın etkisini engellediği ve çeşidi kendi özelliklerine göre etkilediğini bildirmiştir. 3

62 1.GİRİŞ Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ara anaç kullanımı, anaç ve kalem uyuşmazlığını verimde azalmaya neden olmadan gideren bir çoğaltma tekniğidir. Turunçgillerde ara anaçlarla ilgili çoğu makalede bu üretim tekniğinin kullanılmasıyla meyve özelliklerinin etkilenmediği bildirilmiştir (Girardi ve Filho, 2006 ). Araştırmalarla elde edilmiş, hem belirli oranlarda bodur özellikte hem de ekolojik koşullara ve hastalıklara dayanıklı anaçların belirlenmesi ve üreticilere tanıtılması gerekmektedir. Ancak, bu anaçların mevcut ve yeni turunçgil tür ve çeşitleriyle uyuşma durumları ve anaç kalem ilişkileri tam olarak bilinmemektedir. Bilinçsizce seçilen anaç çeşit kombinasyonlarıyla kurulan bahçelerden istenilen verim ve kalitede ürün almak mümkün değildir. Modern yetiştiricilikte bodur anaç kullanılması birim alandan daha fazla ve kaliteli ürün alma imkanı sağlayabildiği için tercih edilmektedir. Meyvecilikte bodur anaçlarla kurulan bahçelerde kültürel işlemlerin daha kolay olmasından dolayı anaç çalışmalarında kültür çeşitleriyle uyuşma gösteren bodur anaçların bulunması önemlidir. Bodur anaçlar ağaç büyüklüğünü ve bahçe masrafını azaltır ve birim alandan sağlanacak verimi arttırır, bu avantajlarına rağmen turunçgillerde ticari anlamda bodur bir anaç bulunmamaktadır (Lliso ve ark., 2004). Bodurlaştırma etkisi olan bazı anaçların ara anaç olarak kullanılması da bazı bitkilerde başarılı olabilmektedir (Simon, 1987). Ashkenazi ve ark. (1992), küçük taç hacmine sahip ağaçlar hasatta kolaylık, dolayısıyla toplama maliyetinde ucuzluk, gölgeleme probleminin azalması, erken meyve oluşumu ve erken gelir eldesine neden olacağını bildirmektedir. Son yıllarda turunçgiller pazarında büyük bir rekabet olması, birim alandan alınacak verimi yükseltecek olan sık dikim bahçelerin tesis edilmesini zorunlu kılmaktadır. Ülkemizde Flying Dragon üç yapraklısı ve Rubidoux üç yapraklısı gibi sık dikime uygun bodurlaştırıcı anaçlar bulunmasına rağmen, bunların ülkemiz turunçgil üretiminin yaklaşık % 90 nını karşılayan Akdeniz bölgesinin alkali topraklarında anaç olarak kullanımı mümkün değildir. Soğuğa dayanıklılık, verim ve kaliteyi arttırma, erken olgunlaşmayı sağlama, gençlik kısırlığı süresini kısaltma gibi birçok olumlu özellikleri de olan bu anaçların bodurlaştırıcı özelliklerinden yararlanmak onların Akdeniz bölgesinde ve Ege bölgesinde toprak ph sı yüksek 4

63 1.GİRİŞ Müge UYSAL KAMİLOĞLU olan yerlerde ancak ara anaç olarak kullanılması ile mümkün olabilecektir. Fakat, turunçgillerde anaç- ara anaç - çeşit kombinasyonlarının büyüme, bodurluk ve uyuşma durumları bilinmemektedir. Bu nedenle bu anaçların ara anaç olarak kullanılma olanaklarının belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Turunç anacı, meyve verim ve kalitesi ile bodurluk üzerine olumlu etki yapan Flying Dragon ve Rubidoux üç yapraklısı ara anaçları ve Star Ruby, Citrumelo 1452 ara anaçları; Ülkemizde yaygın olarak yetiştirilmekte olan standart çeşitlerden Navelina göbekli portakalı ve Kütdiken limon çeşitleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi, varsa uyuşmazlık belirtilerinin ortaya konması ve bodurlaştırıcı özelliklerinin tesbit edilmesi suretiyle, üreticilerin karşılaşabileceği sorunları erken dönemde saptamak, yetiştiriciyi yönlendirmek, uyuşmazlık ve bodurluğun mekanizmasını ortaya çıkartmak amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Bu çalışmayla elde edilen bulguların ileride bu konuda çalışma yapacak olan araştırıcılara ve yetiştiricilere ışık tutabilmesi umulmaktadır. Kullanılan ara anacın, üzerine aşılı olan çeşidin gelişimine etkisi de inceleneceğinden, bu yönde olumlu özellik gösteren kombinasyonlarla çalışmalara ileriki yıllarda da devam edilerek bodurluk, meyve verimi ve meyve kalitesine etkileri incelenebilecektir. 5

64 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Meyvecilikte aşı uygulaması, çoğaltılması istenen bir çeşitten alınan ve üzerinde bir veya birkaç göz bulunan bitki parçasının diğer bir bitki üzerine yerleştirilerek kaynaştırılıp, tek bir bitki gibi büyüme ve gelişmesini sağlamaktır. Böylece oluşan yeni bitkinin toprak üstü kısmını yani tacını oluşturan kısmına Kalem veya Çeşit, kök sistemini oluşturan kısmına ise Anaç adı verilir (Özçağıran, 1974; Yılmaz, 1994; Ağaoğlu ve ark., 1995). Kullanılan anacın, üzerine aşılanan çeşitle uyuşması gerekir. Aşı uygulaması sonunda, anaç ve kalemin çakışan kambiyum dokuları, meristematik hücrelerden oluşan kallusu meydana getirmekte ve farklı iki kaynaktan oluşan bu meristematik hücreler bir hat boyunca birleşmektedirler. Birleşme sonucu hem anaç hem de kalem tarafındaki odun ve soymuk dokuları aşı noktasından su ve bitki besin elementleri ile asimilasyon ürünlerinin geçişine izin vermektedir. Uyuşmaz kombinasyonlarda bu ortak doku oluşumu meydana gelmemektedir. Uyuşmazlık konusunda değişik yazarlar tarafından farklı tanımlar yapılmıştır. Buna göre uyuşmazlık, aşılanan farklı iki bitkinin birlikte ortak tam bir doku oluşturamaması ya da yetersiz bir doku oluşturmasına; ilerleyen yıllarda bitkideki fizyolojik çabaların farklı iki parçanın karşılıklı gereksinimlerini karşılayamamaları ya da farklı nedenler sonucu birlikte yaşayamamalarına ve tek bir bitki oluşturamamalarına denmektedir (Yılmaz, 1994). Feucht (1988), uyuşmazlığı, aşılı meyve ağaçlarında fizyolojik ve biyokimyasal olayların neden olduğu zamansız yaşlanma olarak tanımlamaktadır. Gülen- Sertli, (2000) bildirdiğine göre Moore (1984) aşı uyuşmasını veya uyuşmazlığını bir modelle şematize ederek açıklamıştır. Yaralanma ve aşı bölgesi oluşumu süresince oluşan olayların moleküler zinciri hakkında veya bu olayların uyuşur ve uyuşmaz aşı bileşenleri arasında nasıl farklılaştığı ile ilgili çok az bilgi bulunmaktadır. Uyuşma veya uyuşmazlık bir takım kimyasal tepkimeler sonucu oluşmaktadır. Bu modelde uyuşur bir aşı bölgesinin gelişimi üç temel aşamada; anaç ve kalemin hücreler düzeyinde birleşerek tam bir tutunma sağlaması, kallus köprüsünü oluşturmak üzere kallus hücrelerinin farklılaşması ve aşı bileşenleri arasında karşılıklı vasküler farklılaşma şeklinde açıklanmıştır. 6

65 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Hartmann ve ark. (1997), uyuşmazlığın aşı bileşenlerinin karşılıklı fizyolojik tepkilerinden, virüs veya fitoplazma etkisinden ya da kallus köprüsünün vasküler dokularının anatomik yapı anormalliklerinden kaynaklandığını belirtmişlerdir. Araştırıcılar aşı uyuşmazlığının odunsu bitkilerdeki belirtilerini; aşı noktasında zayıf bir birleşme, yapraklarda sararma, sürgünlerde uçtan geriye doğru kuruma, bir ya da iki yaşlı fidanlarda erken ölümler, anaç ve kalem arasında belirgin büyüme farklılığı, aşı noktası alt veya üst kısmında belirgin şişkinlikler, aşı noktasında düzgün yüzeyli ani kırılmalar olarak bildirmişlerdir. Andrews ve Marquez (1993), uyuşmazlık belirtilerinin içsel belirtileri dışsal belirtilerinden önce olduğunu açıklamışlardır. İçsel olarak floem dokusu ksilemden daha fazla etkilenir. Bu belirtiler, floemde axilar parankimanın oluşmaması, cortex hücrelerinde nekrozlar, hem anaç hemde kalemde peroxidase aktivitesinin artması, aşı yerinde lignin ve fenollerin birikmesi, iletim demetlerinin oluşumunun engellenmesidir. İletimdeki bu problemden dolayı kalemde yüksek oranda nişasta, şeker bulunurken, anaçta yüksek oranda inorganik tuzlar (N, P, K, Ca, Mg) bulunmuştur. Kabukta kalınlaşma, anormal yaprak gelişimi, sürgün kuruması, ölümler gibi dışsal belirtiler görülebilir. Uyuşmazlık anaç ve kalem arasındaki genetiksel farklılığın yanı sıra fizyolojik- biyokimyasal, patojenlerden (virüs- mikoplazma), anatomik gibi farklı nedenlerden kaynaklanmaktadır (Yılmaz, 1994). Uyuşmazlığın tek bir nedene bağlı olmadığı farklı nedenlerden kaynaklanması sonucu araştırıcılar değişik sınıflandırmalar yapmışlardır. Mosse (1962), uyuşmazlığı taşınır (translocated) ve yerleşik (localized) olarak iki tipe ayırmış; bu sınıflandırmaya Crossa- Raynaud ve Audergon (1987), virüs enfeksiyonu nedeniyle meydana gelan uyuşmazlığı da eklemişlerdir. Bu durumda taşınır uyuşmazlığın; aşı bileşenlerinin birinden diğerine bazı toksinlerin geçmesi sonucu meydana geldiği, yerleşik uyuşmazlığın ise aşı bileşenlerinin birbirine direk teması sonucunda ortaya çıktığı bildirilmiştir. Yerleşik uyuşmazlık, normal ve sağlıklı gelişmeye rağmen mekaniksel zayıflık nedeniyle aşı yerinden kırılma olarak da tanımlanır. Yerleşik uyuşmazlık ara anaç kullanımı ile giderilebilirken, taşınır uyuşmazlık ara anaç kullanımı ile giderilemez. Floem 7

66 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU dejenerasyonu taşınır uyuşmazlıkta görünen en belirgin özellik olup, anaç ve kalem arasında nişasta birikimi olmaktadır (Gülen- Sertli, 2000). Andrews ve Marquez (1983), yerleşik uyuşmazlıkta floem dejenerasyonundan dolayı aşı noktasında ölü hücrelerden dolayı kararmalar daha fazla görülmektedir. Dolayısıyla nişasta birikimi taşınır uyuşmazlıktaki kadar yoğun olmamaktadır. Virüslerden kaynaklanan uyuşmazlık tipinde aşı elemanlarından biri belirti göstermeden virüs taşıyabilir. Diğeri virüse hassas ise aşılanmaları durumunda duyarlı olan aşı elemanında bazı patolojik belirtiler ortaya çıkabilir. Yılmaz (1994), turunçgillerde limon /turunç kombinasyonunun genetik uyuşmazlığa, Tristeza (göçüren) nın etmeni olan virüsün öldürücü etkisinin ise hastalıklardan kaynaklı uyuşmazlığa örnek olabileceğini bildirmiştir. Turunçgillerde uyuşmazlıkla ilgili olarak yapılan çalışmalarda Kaba limon üzerine aşılı portakallarda mart ve temmuz aylarında fidanların aşı bölgesinde yaptıkları incelemelerde, kabuk altında portakal sarısından kahverengiye dönüşmüş floem tabakası ile yer yer dağınık çukurluklar saptamışlardır (Grimm ve ark., 1955). Russo (1969), turunç üzerine aşılı Monachello limonunda, anaç ve kalem arasında görülen uyuşmazlığın kalemin anacı örtecek şekilde büyümesinden kaynaklandığını belirtmiştir. Aşılamadan 4-5 yıl sonra görülen bu büyüme sonucunda gövdenin radyal büyümesi sınırlanarak kabukta sıkışma ve bunun sonucunda ölümler görülmüştür. Araştırıcı bu durumun uygun ara anaç kullanımı ile giderilebileceğini belirtmiştir. Bevington ve ark. (1978), turunçgillerde anaç kalem arasında uyuşmazlığın olup olmadığının aşı noktasının incelenmesi ile erken dönemde teşhis edilebileceğini bildirmişlerdir. Araştırıcılar, uyuşmaz üç yapraklı turunç ve üç yapraklı limon türlerinde aşı noktasında kaynaşma anormalliklerinin gelişimini incelemişlerdir. Yaz sonunda aşılanan kombinasyonlarda uyuşmazlık belirtileri aşılamayı takip eden ilkbaharda (aşılamadan 7-9 ay sonra) kaynaşma noktalarında görülmüştür. Anatomik çalışmalar, uyuşmaz kombinasyonlarda aşı kaynaşmasında ilk karışıklığın dıştaki floem de meydana geldiğini göstermiştir. Kambiyal bölgede ksilem ve floem 8

67 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU dokularında oluşan anormal yapılar, kaynaşma bölgesinde devamlılığın bozulmasına yol açmıştır. Ünal (1983), Armut/ayva uyuşmazlığında aşı bölgesindeki nekrotik tabakaları incelemiş, bunların yoğunluğu ile uyuşmazlığın derecesi arasında ilişki kurmaya çalışmıştır. Araştırıcı yaptığı incelemelerde, uyuşmaz kombinasyonlardaki yeni nekrotik tabakalar ile anormal gelişmelerin varlığının ve miktarının armut/ayva kombinasyonunda gecikmiş uyuşmazlığa neden olduğunu vurgulamıştır. Ashkenazi (1988), uyuşmazlık üzerine İsrail de çok uzun süredir çalışmalar yapıldığını, turunç üzerine aşılı bazı limonlar ve Kaba limon üzerine aşılı Yafa portakallarında uyuşmazlık görüldüğünü bildirmiştir. Son yıllarda Volkameriana üzerine aşılı Yafa portakallarında da uyuşmazlık olduğu belirtilmiştir. Troyer anacı üzerine aşılı Yafa klonlarında uyuşmazlık görülmezken, yaşlı Yafa ağaçlarında uyuşmazlık görüldüğü ve geriye ölüm olduğu saptanmıştır. Swingle citrumelo üzerine aşılı Yafa portakalı ile Troyer sitranjı üzerine aşılı bazı mandarin çeşitlerinin de uyuşmazlık gösterdiğini ve uyuşmazlığı tanımlamak için fizyolojik çalışmaların henüz yapılmadığını bildirmişlerdir. Tekintaş (1991), turunç ve Troyer sitranjı anaçları üzerine T ve yonga göz aşı teknikleri uygulayarak Washington Navel portakalı, satsuma mandarini ve İnterdonato limonunda aşı kaynaşmalarını anotomik ve histolojik olarak incelemek amacıyla yürüttüğü çalışmada, aşı kaynaşmasının erken dönemde yonga aşıda T aşıya göre daha zayıf olduğunu, gelişme açısından ileriki dönemlerde bir farklılık görülmediğini bildirmiştir. Treutter ve Feucht (1991), kirazlarda aşı noktasından aldıkları değişik uzunluktaki floem, kambiyum ve kabuk örneklerinde fenolik bileşikleri incelemişlerdir. Aşı noktasına yaklaştıkça genistin ve prunin flavonoidlerinin oranının arttığını; ayrıca HPLC ile ayrımı yapılan 9 adet flavon-3-ols un da aşı noktasına doğru birikiminde artış olduğunu saptamışlardır. Shklarman ve ark. (1992), kontrollü koşullarda yetiştirilen aylık çöğürler üzerine aşılamalarla 2 uyuşur, 3 uyuşmaz aşı kombinasyonu oluşturmuşlar ve aşıdan 2 ay sonra ve 15. aydan sonra alınan kesitlerde incelemeler yapmışlardır. Uyuşur aşı kombinasyonlarını Yafa/Turunç, Star Ruby/Turunç, uyuşmaz aşı 9

68 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU kombinasyonlarını Kalamondin/Troyer, Kamkat/Troyer, Kalamondin/Turunç olarak belirlemişlerdir. Bütün kombinasyonların taze kesitleri dondurucu mikrotomla kesilmiş ve aşı kaynaşmasındaki dokuları belirlemek için standart safranin- fast yeşil metodu ile boyanmıştır. Aşı bölgesinde depolanan nişasta miktarının belirlenmesinde kesitler IKI kullanılarak analin mavisi ile boyanmış ve ışık mikroskobunda incelenmiştir. Nekrotik hücrelerde görülen tanenler Nitroso reaksiyonu ile, kateşinler ise DMACA ya göre saptanmıştır. İlk sonuçlara göre zayıf aşı kaynaşmalarının simptomlarının aşıdan sonra 6. haftada görüldüğünü ve oluşan kallusun su taşınımında düzensizlikler oluşturduğunu ek olarak bildirmişlerdir. Aşı bölgesinde tanen ve kateşin birikimini belirlemişlerdir. Bu simptomların bazıları hücresel uyuşmalar olarak ta adlandırıldığından bu çalışmaların uzun yıllar devam etmesini önermişlerdir. Foguet ve Blanco (2001), Eureka limonları için yeni üç yapraklı hibrit anaçlarını incelemişlerdir. Arjantin koşullarında 10 yıllık ıslah programı çerçevesinde Frost Eureka limonunu 41 hibrit üç yapraklı üzerinde meyve kalitesi, verim, büyüme ve uyuşma durumları yönünden incelemişlerdir. 19 hibrit (% 46) uyuşur ve bu anaçlar üzerinde meyve verim ve kalitesi Eureka limonu ile uyuşabilen Benton sitranjına benzer özellikte bulunmuştur. Swingle citrumelo kontrol olarak kullanılmış, Eureka ile uyuşmazlığı kanıtlanmıştır. Uyuşur üç yapraklı hibritler Kleopatra ve Volkameriana gibi standart anaçlara benzer olarak büyümede sınırlı kalmıştır. Garnsey ve ark. (2001), 1998, 1999 ve 2001 yıllarında USA da birkaç ticari lokasyonda Swingle citrumelo anacının bodurlaştırıcı ve zayıflatıcı etkisini Roble portakal çeşidinde incelemişlerdir. Araştırıcılar; aşı noktasında uyuşmazlık simptomlarını belirgin olarak gözlemlediklerini ve bu uyuşmazlık nedeninin fizyolojik olduğunu açıklamışlardır. Ayırıca, aşı noktasında Roble çeşidinin uyuşmazlığını diğer Citrumelo, Carrizo sitranjı, C-35 sitranjı, Yerli üç yapraklı anaçları üzerinde de denemeler yaparak incelemişler ve bazı sitranj ve sitrumelolarda simptomları belirgin bulmamışlar ve bunun genetik faktörlerden kaynaklandığını açıklamışlardır. Murcott, Pera ve bazı hibrit mandarinlerinin Swingle citrumelo anacı 10

69 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU üzerinde uyuşmazlık gösterebileceğini ve anaç kalem uyuşmasının yeni çeşitler için araştırılması gerektiği vurgulanmıştır. Barbasso ve ark. (2005), Brezilya da Swingle citrumelo anacı üzerine aşılı mandarin (Thomas, Szuwinkon, Szuwinkon x Szinkon Tizon ve Sul Da Africa) ve tangor (Murcott; kontrol) çeşitlerinin uyuşma durumlarını incelemişlerdir. Uyuşmazlık simptomlarını, aşı kaynaşmasının karşısında gövdeden kabuğun çıkarılıp sakızın çıkması ve nekroz kontrolleri ile araştırmışlardır. Araziye taşınmasıyla aşılamadan 10 yıl sonraki gözlemlerde aşı kaynaşma çizgisi simptomları sadece kontrolde gözlenmiştir. Pina ve Errea (2005), aşı uyumluluk mekanizmasının tamamıyla anlaşılmadığını ancak bu konuda bir çok araştırma yapıldığını bildirmektedir. Bu araştırmalara göre aşılamanın ilk evresinde ortaya çıkan hem sitolojik hem de biyokimyasal tepkiler aşılamanın ilerleyen safhalarıyla aynıdır. Araştırıcılar, aşı başarısına hücresel uyuşmazlığın kalıtım sistemi, plasmodesmanın oluşumu, vaskular doku kaynaşması, peroxidasların ve büyüme düzenleyicilerinin bulunmasının etkisi olduğunu bildirmişlerdir. Demirsoy ve Bilginer (2006), bazı uyuşur ve uyuşmaz şeftali/erik aşı kombinasyonlarında aşıdan 1, 4 ve 12 ay sonra aşı yerinin durumunu incelemişlerdir. Araştırıcılar, uyuşur kombinasyonlarda kallus, kambiyum oluşumu ve vasküler farklılaşmanın aşıdan sonraki 4 ay içinde gerçekleştiğini, 1 yıl sonra alınan örneklerde aşı yerinde ve kalemde nişasta birikmediğini saptamışlardır. Ayrıca; uyuşmaz kombinasyonlarda ise kallus hücrelerinin önemli bir kısmının farklılaşmadığını, aşıdan sonraki 1 ay içerisinde bazı bölgelerde kambiyum oluştuğunu nekrotik tabakaların arttığını gözlemişlerdir Aşı kombinasyonlarında anaç ve kalemin karşılıklı etkileri arasında anacın ağaç büyüklüğünü kontrol edebilmesi önemli bir konudur. Kuvvetli bir anaç üzerin de kendi kökü üzerinde zayıf büyüme gösteren bir anaç aşılandığında çeşidin daha kuvvetli büyüdüğü görülmektedir. Ancak, günümüzde anacın kalemin büyüme kuvveti üzerine etkisi söz konusu olduğunda daha çok büyümenin sınırlandırılması akla gelmektedir. Gerçekten, son yıllarda sık dikim için elverişli olan bodur ağaçlarla bahçe kurulmasına doğru bir eğilim vardır (Polat, 1990). 11

70 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Demirsoy ve Macit (2007) bildirdiğine göre Tukey (1964), bodurluk; spur tiplerin seçimi, ara anaç kullanımı, değişik uzunluklardaki ara anaçlar, budama, büyüme düzenleyicilerin kullanımı, besin elementi, eğme, bükme, bilezik alma ve en yaygın olarak bodur anaçların kullanımı ile başarılabilir. Bodur ağaçların oluşturulmasında en etkin yöntem bodur anaçlar üzerinde çeşitlerin aşılanmasıdır (Dokuzoğuz ve Özçağıran, 1976). Meyve yetiştiriciliğinde bodur anaçlarla kurulan bahçelerde budama, hastalık ve zararlılarla savaş, meyve hasatı, bakım işleri ve teknik uygulamalar daha kolay uygulanabilmekte, ağaçlar daha erken meyveye yatmakta ve birim alandan daha fazla ürün alınmaktadır (Ayfer ve Çelik, 1984). Bodurlaştırma etkisi olan bazı anaçların ara anaç olarak kullanılması bazı bitkilerde başarılı sonuç vermektedir. Bodur anaç veya ara anaçların bodurluk etkilerinin köklere oksin akışının kontrol edilmesi ile ilgili olabileceği sanılmaktadır (Simon, 1987). Lockard ve Schneider (1981) e göre köklere ulaşan aktif durumdaki oksin miktarı, kök gelişimini ve metabolizmasını, dolayısıyla da sitokinin gibi kökte sentezlenen hormonları etkilemektedir. Buna göre sürgün uçlarına ulaşan sitokinin sürgün gelişimini ve sürgünde sentezlenen oksin miktarını etkilemektedir. Sürgün ve kök gelişimi çeşitli kültürel ve çevre şartları altında belirli bir denge içerisindedir. Bu bilgilere göre bodur ya da ara anaç kabukları oksin akışını kontrol ederek etkilerini göstermektedirler. Farklı genetik yapıdaki kabuklar, değişik miktarda aktif oksin geçişine müsaade etmektedirler. Bu da kök gelişimini, dolayısıyla sitokinin sentezini ve sürgün gelişimini engelleyerek anaç ya da ara anaç tipine bağlı olarak küçük veya büyük ağaç oluşumunu sağlamaktadır. Kültür çeşitleri için bodur anaç kullanımı özellikle elma ve armutlarda çok yaygındır. Turunçgillerde ise ticari anlamda bodur anaç henüz bulunmamaktadır. Ancak bununla ilgili çalışmalar uzun yıllardır yapılmaktadır. Phillips ve Castle (1977), nüseller kökenli orta mevsim bir portakal çeşidi ile Valencia portakalının taç iriliği üzerine 12 anacın etkilerini incelemişlerdir. Bazı anaçlar üzerine aşılı çeşitlerde, karşılaştırma için standart olan kaba limon anacı üzerine aşılı çeşitlerden daha iri bir taç oluşturmuşlardır. Çok az bir kısmı ise daha 12

71 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU küçük taçlı ve sık dikim için dikkate alınabilir bulunmuştur. Bunlar arasında Rusk sitranjı ve değişik üç yapraklılar özellikle English small anacının taç birim hacmine oranlandığında yüksek verimli ve meyve kalitesinin iyi olduğu dikkat çekmiştir ve portakallar için yarı bodurlaştırıcı etkisi, en iyi kombinasyon olarak görülmüştür. Turunç ve Severinia üzerine aşılı çeşitler iri taçlı ve düşük performanslı bulunmuştur. Troyer ve Carrizo sitranjları yarı standart taçlı ağaçlar oluşturmuştur. Rusk sitranjından ise yarı bodur tarzda ağaçların yanı sıra, iyi verim ve kalitede meyve eldesi sağlanmıştır. Troyer ve Carrizo sitranjı Valencia ağaçlarında yarı bodur anaç etkisi göstermiştir. Bu anaçlardan bazıları kumlu topraklara hassas olup, göstermiş oldukları bodurluk etkisinin, genetik yapıdan çok çevre koşullarından kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Ashkenazi ve ark. (1993), Flying Dragon un (Poncirus trifoliata var. Monstrosa) turunçgil ağaçları için bilinen tek gerçek bodur ağaç olduğunu belirtmişlerdir. Bu anacın genç bitkilerinde büyüme hızının yavaş olması nedeniyle çoğunlukla tacının çok küçük olduğu dönemlerde bile meyve verebildiği saptanmıştır. Noda ve ark. (2000), çalışmalarında Flying Dragon u bodur anaç, Swingle citrumelo yu güçlü anaç ve üç yapraklı anacı kontrol olarak kullanmışlardır. Bu anaçlar üzerine Eureka limonu aşılanmış ve aşıdan 18 ay sonra bitki ve kök kuru ağırlıkları alınmıştır. Kök ağırlıkları bakımından anaçlar arasında farklılık görülmediği, bitki ağırlığı bakımından ise Swingle citrumelo üzerinde en fazla, Flying Dragon anacı üzerinde en az etkinin olduğu bildirilmiştir. Yeni sürgünlerde ve kılcal köklerde IAA ve ABA seviyeleri ölçülmüş ve yeni sürgünlerde IAA seviyesi Swingle citrumelo anacında fazla, Flying Dragonda en düşük, ABA seviyesi Swingle citrumelo anacında en az, Flying Dragonda en fazla olarak bulunmuştur. IAA ve ABA kılcal köklerde en fazla üç yapraklı anacında, en az Swingle citrumelo anacında saptanmıştır. Ayrıca, araştırıcılar; güçlü Swingle citrumelo anacının en yüksek taç/kök oranı ve IAA/ABA oranına sahip olduğunu bildirmişlerdir. Stuchi ve ark. (2003), Brezilya da subtropikal koşullarda Flying Dragon üç yapraklı anacı üzerine aşılı Tahiti laymında ağaç büyüklüğü, meyve verim ve kalitesini dört farklı dikim mesafesinde (4x1, 4x1,5, 4x2, 4x2,5) Tesadüf Blokları 13

72 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Deneme Desenine göre denemişlerdir. En büyük taç çapı 4x1m aralıkla dikilen ağaçlarda elde edilirken, ağaç yüksekliği üzerine dikim mesafelerinin etkisi görülmemiştir yılları ortalama meyve verimi 4x1 m dikim mesafesinde hektara 21,6 ton 4x2,5 m de hektara 13,1 ton alınarak önemli düzeyde farklı bulunmuştur. Dikim mesafelerinin meyve kalitesine etkisi farklılık yaratmamış ve tüm mesafelerde ticari olarak kabul edilebilir seviyede bulunmuştur. Araştırıcılar sonuç olarak, geleneksel üretim sistemlerine göre daha yüksek ürün vermesi nedeniyle Flying Dragon anacı üzerine aşılı Tahiti laymının sık dikim plantasyonlarının ticari olarak üzerinde durulabileceğini bildirmişlerdir. Ferguson ve Chaparro (2005), Flying Dragon anacının üzerine aşılı çeşitlerde taç hacmini azalttığı ve bodurluğa neden olduğunu bildirmişlerdir. Standart yada bodurlaştırıcı etkisi olmayan ticari anaçlar üzerine aşılı bir altıntop yada portakal ağacının Flying Dragon anacı üzerine aşılı olanlara göre 3 katı kadar daha büyük taç oluşturabildiğini belirtmişlerdir. Ayrıca, araştırıcılar Flying Dragonun soğuklara dayanıklılık ve bodurluk özelliği yönünden ümitvar sonuçlar vermesine rağmen; anaç genetiği, anaç/kalem etkileşiminin halen bilinmediğini vurgulamışlardır. Araştırıcılar Flying Dragon (FD) un birçok ülkede bodurluk üzerine etkisinin araştırıldığı çalışmaları şöyle özetlemişlerdir: Florida da 1980 yılında yapılan bir çalışmada, Carrizo sitranjı üzerine aşılı Pineapple portakalı 201 cm ve Ruby altıntopu 183 cm uzunlukta iken, FD üzerine aşılı 5 yaşlı Pineapple portakalı 98 cm ve Ruby altıntopu ise 122 cm boy yapabilmişlerdir. Kaliforniya da 1982 yılında yapılan bir çalışmada, Kaba limon üzerine aşılı Valencia portakalı 71 meyve verirken, FD üzerinde 541 meyve vermiştir. Italya da 1989 yılında yapılan bir çalışmada, Flying Dragon un turunç üzerine ara anaç olduğu mandarin, portakal ve altıntop denemesinde; FD nın ara anaç olduğu 11 yaşlı ağaçlarda kontrol ağaçlarına göre 1/3 oranında küçülme ve yüksek verimlilik elde edilmiştir. Florida da 1992 yılında yapılan bir çalışmada, FD dahil dört ara anacın iki aşılama yöntemiyle Kleopatra mandarini üzerinde kullanıldığı Minneola tanjelo denemesinde FD ve diğer ara anaçların ağaç yüksekliği üzerine etkisi olmamıştır. 14

73 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU İsrail de 1992 yılında FD nin ara anaç olduğu turunç, Rangpur laymı ve diğer anaçlar üzerine aşılı mandarin ve altıntop türleri sık dikilmiş, FD ara anaçlı kombinasyonda ağaçlar cm mesafeyle dikilmiş olan ağaçlar 6 yaşına geldiğinde % daha küçük olmuştur. Ağaçlar 0,045 m 3 taç hacmine sahip olmuş ve ağaç başına verimi 30,4 kg/ ağaç vermişlerdir. Florida da 1992 yılında yapılan bir çalışmada, FD un da anaç olduğu 9 anaç üzerine aşılı Minneola tanjelo denemesinde, FD ye aşılı 3.5 yaşlı Minneola tanjelo ağaçları (1.43 m) Kleopatra üzerine aşılılardan (2.07 m) %30 daha kısa olmuştur. Arjantin de 1996 yılında yapılan bir çalışmada, FD üzerine aşılı 12 yaşlı limonlar turunç üzerine aşılı ağaçların 1/3 taç hacmine sahip olmuşlardır. Yeni Koledoniya da 1999 yılında yapılan bir çalışmada, FD üzerine aşılı 8 turunçgil çeşidi bitki\da olacak şekilde dikilmiş ve daha fazla maliyet, ancak çok daha fazla birim alana meyve verimi ile sonuçlanmıştır. Turunçgillerde uyuşmaz iki bitki arasında her ikisiyle de uyuşabilen başka bir bitki ara anaç olarak kullanılabilir. Özçağıran (1974) ın bildirdiğine göre, üç yapraklı anacının çeşitli hatları üzerine aşılı Eureka limonunun uyuşmazlık bakımından farklılıklar gösterdiği açıklanmıştır. Belirtiler bodur tipe aşılı ağaçlardan ziyade kuvvetli tiplerde görülmüş ve bunlar kısa sürede kurumuşlardır. Eureka limonu ile üç yapraklı arasında ortaya çıkan bu durumu önlemek amacıyla Valencia portakalı ara anaç olarak kullanılmış ve ağaçların daha uzun süre yaşadığı ve ilk 5 yıl daha sağlıklı olduğu tespit edilmiştir. Ara anaç gerek kalem gerekse anacın gelişmesi üzerine, kuvvetli tiplere aşılı ağaçlarda, bodur tiplere aşılı olanlara nazaran daha fazla etki yapmıştır. Bunun sonucu olarak kuvvetli tiplere aşılı ağaçlarda hem kalem hem de anaç bodur tiplerdekilerden daha fazla gelişme göstermiştir. Safran ve Bental (1968), Yafa portakal çeşidinin turunç, kaba limon ve laym türlerinin anaç ve ara anaç olarak kullanılması ile oluşturulan kombinasyonlarında aşılamadan 9 yıl sonraki durumlarını incelemişlerdir. Turunç anaç ve ara anaç olarak en güçlü etkiyi vermiştir ve en büyük ağaçları oluşturmuştur. Laym özellikle anaç olarak kullanıldığında en küçük ağaçları oluşturmuştur. Anaç ve ara anaç olarak laym direk Yafa ile iletişiminde gövdede çukurluklar oluşturmuştur. Kaba limon Yafa ile direkt etkileşmesinde aşı bölgesinde tipik kabuk deformasyonu göstermiştir. 15

74 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Bitters ve ark., (1981), Eureka grubu limon çeşitlerinin sitranj grubu anaçlara aşılanması sonucu uyuşmazlık görüldüğünü, bunlara ara anaç olarak bir portakal veya başka bir turunçgil akrabasının kullanılmasıyla bu uyuşmazlığın kaybolduğu bildirmişlerdir. Aynı şekilde, Kalamondin anacı üzerinde Redblush altıntopu veya portakal anacı üzerinde Kalamondinin uyuşmazlık gösterdiğini, Kalamondin ile Redblush arasına Kleopatra mandarini, portakal ile Kalamondin arasına da kaba limonun ara anaç olarak kullanılmasıyla uyuşmazlık sorunun çözüldüğünü açıklamışlardır. Tanaka ve ark. (1981), Japonya da çeşit değiştirme amacıyla 11 çeşit ve 4 ara anaç arasındaki uyuşma durumlarını incelemişlerdir. Çalışmalarında ara anacın meyve büyüklüğü, kabuk kalınlığı ve SÇKM/Asit üzerine etkisinin olduğunu, usare, SÇKM, asit ve C vitamini üzerine herhangi bir etkisinin olmadığını saptamışlardır. Castle ve Krezdorn (1992), Hesperethusa crenulata ara anacına aşılı Hamlin portakalının ağaç iriliği ve meyve kalitesinin ara anaçtan az miktarda etkilendiğini belirtmiştir. Volkameriana anacına Flying Dragon üç yapraklısının ara anaç olarak kullanıldığı bir çalışmada ağaç taç gelişiminin ara anaç kullanılmadığı duruma göre % oranında azaldığı tespit edilmiştir. Diğer bir çalışmada, fidanlıkta kalemin aşı noktasına yakın kısmından bilezik alınmış ve ara anaç olarak düşünülen çeşitten aynı irilikte alınan kabuk, kalemin bilezik alınan kısmına yerleştirilmiştir. Flying Dragon un ara anaç olarak kullanıldığı bu yöntem başarılı olmuş ve ara anacın yüksekliği de azaltılmıştır. Ashkenazi ve ark. (1992), çalışmalarında Star Ruby altıntopu ile Michal ve Nova mandarinleri için bodur ağaç elde etmek amacıyla turunç, Swingle citrumelo, Volkameriana ve Rangpur laymı anaçları üzerine Flying Dragon (Poncirus trifoliata var. monstrosa) üç yapraklı anacını ara anaç olarak aşılandığını bildirmişlerdir. Araştırıcılar, Flying Dragon ara anacının üzerindeki çeşitlerin taç büyüklüğünü % 30 -% 70 azalttığını saptamışlardır. Ağaçlar 5 6 yaşına geldiğinde ara anaçların belirgin bir şekilde iyi büyüme gösterdiğini, ağaçların bu dönemde sağlıklı olduğunu ve hiç bir uyuşmazlık belirtisi göstermediğini bildirmişlerdir. Sampaio (1993), yılları arasında Rangpur laymı anacı üzerine Poncirus trifoliata ara anacının farklı yüksekliklerde ( cm) aşılanmasının 16

75 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Valencia portakalının bitki büyümesi ve verimine etkisini incelemiştir. Araştırıcı; Poncirus trifoliata ara anacının Valencia portakalında bitki büyüklüğünü azalttığını, verim ve erkenciliğe olumlu etkisi olduğunu bildirmiş, ancak farklı yüksekliklerin vejetatif gelişmeye ve verime etkisinin olmadığını açıklamıştır. Zhou ve Wan (1995), Erkenci bir satsuma çeşidi olan Satsuma wakiyame ye 4 mandarin, 2 portakal ve 1 şadok türünü ara anaç olarak kullanmışlardır. Araştırıcılar çalışmayı 6 yıl sürdürmüşler ve Gueijing satsuma çeşidinin en iyi ara anaç olduğunu, Veizhan ve Bendihan mandarin anaçlarının da bu anacı izlediğini bildirmişlerdir. Bu ara anaçlar üzerine aşılı ağaçların meyvelerinin SÇKM si diğer anaçlara göre daha yüksek bulunmuştur. Carlos ve Donadio (1996), Brezilya da ara anacın Pera portakalının verim ve kalite üzerine etkisini inceledikleri çalışmalarında Swingle citrumelo, Caipira portakalı, Kleopatra, Sunki, Oneco, Batangas, Amerikan Nasnaran ve İtalyan Nasnaran mandarinlerini 15 cm yukarıdan aşılamışlardır. En büyük ağaçlar ve en yüksek verim Oneco mandarini anaç olarak kullanıldığında elde edilmiştir. Pera portakalı ile Swingle citrumelo ara anacı arasında uyuşmazlık saptanmıştır. Bazı ara anaçların meyve özellikleri bakımından daha olumlu etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Urrutia ve ark. (1996), Meksika laymı (Citrus aurantifolia Swingle) na ara anaç olarak 21 turunçgil tür ve çeşidini kullanarak, çeşidin bitki büyümesi ve verimini karşılaştırmışlardır. Araştırıcılar, Meksika laymı taç hacminin Severinia buxifolia ara anacı üzerinde kontrol ağaçlarına göre % 33, Hiryu ara anacı üzerinde ise % 42 kadar azaldığını, meyve verimi bakımından ise Makrofilla anacının daha başarılı olduğunu belirlemişlerdir. Yonemoto ve ark. (2004), üç yapraklı anacı ve üç yapraklıya Flying Dragon un ara anaç olarak kullanıldığı yedi yaşlı satsuma mandarinlerde yürüttükleri çalışmada, dallardaki bitki özünün akış hızına, meyve yükünün ve anaç kombinasyonlarının etkilerini incelemişlerdir. Günlük özsu akışı eylülden aralığa kadar düzenli olarak ölçülmüş ve meyve yükünde olduğu gibi değişik anaçlar ve anaç/ara anaç kombinasyonlarının da farklı etkilerde bulunduğu saptanmıştır. Günlük özsu akışı en yüksek üç yapraklı üzerine aşılı ağaçların dallarında bulunmuştur. 17

76 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Flying Dragonun ara anaç olarak kullanıldığı kombinasyonlarda üç yapraklı üzerine aşılılardan daha düşük akış hızı belirlenmiştir. Tüm anaç / ara anaç kombinasyonları içerisinde fazla meyve yüküne sahip ağaçların orta düzeyde meyve yüküne sahip ağaçlara göre daha düşük akış hızına sahip oldukları bildirilmiştir. Yeşiloğlu ve ark. (2004), Adana koşullarında yaptıkları çalışmada; Minneola tanjelo yu Star Ruby altıntop çeşidi için turunç anacı üzerinde farklı uzunluklarda ara anaç olarak kullanmış ve meyve verim, kalite, bitki büyümesi üzerine etkilerini incelemişlerdir. Araştırmacılar; farklı ara anaç uzunluklarının meyve verim, kalite, bitki büyümesi üzerine değişik etkiler gösterdiğini, en düşük verimin T-M20-S (Turunç-Minneola tanjelo 20 cm- Star Ruby) kombinasyonundan, diğer kombinasyonların verim bakımından birbirine yakın sonuçlar verdiğini bildirmişlerdir. Çalışmada en iri meyvelerin T-M40-S (Turunç-Minneola tanjelo 40 cm- Star Ruby) kombinasyonundan, en yüksek SÇKM ve asit değerinin T-M5-S (Turunç-Minneola tanjelo 5 cm- Star Ruby) kombinasyonundan elde edildiği belirtilmiştir. Ayrıca T-M10-S (Turunç-Minneola tanjelo 10 cm- Star Ruby) uygulamasında en büyük anaç çapı, ara anaç çapı ve kalem çapı değerinin alındığı, en yüksek taç hacminin ise kontrol (T-S) den elde edildiği çalışma sonuçları arasındadır. Zapata ve ark. (2004), Portakallarda tuzluluğa dayanım ve büyümede artışın ara anaca bağlı mekanizması adlı araştırmalarında; Kleopatra mandarini üzerine Salustiana portakalını ara anaç olarak kullanarak Valencia Late portakal çeşidini aşılamışlar ve mekanizmayı incelemişlerdir. Kumlu harçta besin çözeltisiyle sulanan saksı denemesinde 12 hafta boyunca 50 mm NaCl ve 5 kontrol sulaması yapılmış, 6 dönemde yapılan örneklemeler sonucunda; yüksek ve düşük tuzlulukta ara anaç kullanılan kombinasyon, anaç çeşit kombinasyonundan daha yüksek büyüme oranı göstermiştir. Yeşiloğlu ve ark. (2005), Star Ruby altıntop çeşidini Kütdiken limon çeşidi için turunç anacı üzerinde farklı uzunluklarda ara anaç olarak kullanmış ve meyve verim, kalite, bitki büyümesi üzerine etkilerini incelemişlerdir. Farklı ara anaç uzunluklarının meyve verim, kalite, bitki büyümesi üzerine değişik etkiler gösterdiği saptanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre en düşük verim kontrol (T-K) grubundan elde 18

77 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU edilmiştir. T- S5-K (Turunç-Star Ruby 5cm- Kütdiken) kombinasyonundan en iri meyveler ve en yüksek verim alınmış, SÇKM/Asit oranı en yüksek T- S40-K (Turunç-Star Ruby 40cm- Kütdiken) ve T- S10-K (Turunç-Star Ruby 10cm- Kütdiken) kombinasyonlarından elde edilmiştir. Ayrıca T- S20-K (Turunç-Star Ruby 20cm- Kütdiken) uygulamasında en kalın anaç çapı, ara anaç çapı ve kalem çapı değeri alınmıştır. Girardi ve Filho (2006), Swingle citrumelo 4475 ve Volkameriana anaçları ile Pera portakal çeşidine ara anaç olarak Valencia, Hamlin, Kleopatra ve Sunki mandarinini kullanmışlardır. Kontrol olarak Pera portakalının ara anaç olarak kullanımı ile Swingle citrumelo anacından en yüksek kalem ve kök kuru ağırlığı; ayrıca en yüksek ara anaç aşı tutma oranı, en yüksek ara anaç uzunluğu ve anaç çapı elde edilmiştir. Pera portakalında dinlenme halindeki göz oranı Sunki mandarini üzerine aşılı bitkilerde Valencia portakalı üzerine aşılı olanlardan daha fazla bulunmuştur. Kullanılan anaç, ara anaç ve kalem kombinasyonları arasında herhangi bir uyuşmazlık belirtisine rastlanmamıştır. Bazı turunçgil akrabalarının (Pamburus missionis, Severinia buxifolia, Pleospermium alatum, Citropsis daweana, Fortunella spp., Rubidoux trifoliata,) anaç ve ara anaç olarak kullanımlarının bodurluk üzerine etkilerini araştırmak için Riverside da yapılan bir çalışmada limonlarda ağaç yüksekliğinde % 50 - % 75 oranında azalma saptamışlardır. Araştırıcılar, bazı anaçlar üzerinde, 10 yıl sonunda herhangi bir budamaya gerek kalmadan bodur ağaçlar elde edildiğini açıklamışlardır (Bitters ve ark., 1977). Levy (1989), 8 anaç üzerine aşılı Eureka ve Villafrance eski hat limon çeşitlerini İsrail koşullarında denemiştir. Denemenin ilk 13 yılında Volkameriana üzerine aşılı Villafrance limon çeşidi en iyi anaç kalem kombinasyonunu oluşturmuştur. Araştırmacı; Alemow u (C. Macrophylla Wester) eski hat limon çeşitleri için yarı bodur anaç olarak, Eureka limonu için en yüksek verimin elde edildiği anaç olarak bildirmiştir Castle (1992), Citropsis, Eremocitrus, Clymenia ve Microcitrus ların anaç ve ara anaç olarak kullanımıyla ağaç büyüklüğünün % oranında azaldığını bildirmiştir. Bu bodurlaşma muhtemelen aşı uyuşmazlığından kaynaklanmıştır. 19

78 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Lian (1994), üç yapraklı anacı üzerinde satsuma mandarininin ara anaç olarak kullanılarak Washington Navel portakalında meyve tutum yüzdesinin arttırılmasını amaçladığı çalışmasında; 1993 ve 1994 yıllarında ara anaç kullanılan ağaçların meyve tutum yüzdesini sırasıyla % 2.91 ve % 2.79, ara anaç kullanılmayan kontrol ağaçlarının meyve tutum yüzdesini ise % 0.75 ve % 1.04 olarak bulmuştur. Lin (1994), Satsuma Gueijing için Citrus ichangensis, turunç, yuzu, sitranj ve üç yapraklı yı ara anaç olarak kullanmıştır. Deneme 10 yıl yürütülmüş ve gözlemler sonucunda araştırmacı; Citrus ichangensis ara anacının iyi bir uyum gösterdiğini ileri sürmüştür. Ayrıca, çeşidin erken meyve verdiğini, veriminin ve meyve kalitesinin de yüksek olduğunu bildirmiştir. Treeby ve Thornton (2003), Valencia portakallarında verim ve ağaç büyüklüğüne anaç ve ara anaçlarının etkisini inceledikleri çalışmalarında; Tatlı portakal ve sitranjı anaç, üç yapraklı, Microcitrus, ve Troyer sitranjını ara anaç olarak kullanarak Valencia portakalı ile oluşturdukları kombinasyonlarının performanslarını incelemişlerdir. Microcitrus ara anacının ağaç büyüklüğünü azalttığı ve ürünü arttırdığı, buna karşın üç yapraklının kontrole göre tahmin edilen ürünün fazlalığıyla üründe azalma görülmeksizin orta düzeyde bir etki ile daha küçük ağaç oluşumuna eğilim gösterdiği belirlenmiştir. Troyer sitranjı ara anaç olarak ağaç büyüklüğünde azalma göstermememiştir. Denemede hektara adet arasında ağaç kullanılarak meyve veriminin, ticari olarak daha geniş aralıklarla (hektara 409 ağaç) dikilen durumdan daha fazla ürün elde edilebileceğini saptamışlardır. Gil-Izquierdo ve ark. (2004), limon ağaçlarında ara anaç kullanımı ile meyve verim ve kalitesinin, ağaç büyüklüğü ve ömrünün arttırılabiliceğini belirtmişlerdir. Aynı araştırıcılar, Citrus macrophylla ve turunç anaçları üzerine ara anaç olarak 5 portakal, 1 laym ve 1 mandarin, çeşit olarak Verna limonunu aşılamışlardır. Kontrol amaçlı Verna limonunu direk anaçlar üzerine aşılayıp, meyve suyundaki toplam falavanoid miktarını tespit etmeye çalışmışlardır. Ara anacın flavanoidlerden eriocitrin, diosmin ve hesperidin miktarı üzerine etkisi olduğunu saptamışlardır. Aynı çalışmada turunç anacı ile Berna Washington Navel portakallarının kullanıldığı ara anaçların en uygun kombinasyonlar olduğunu bildirmişlerdir. 20

79 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Doğan ve Kaplankıran (1994), Yerli turunç, Brezilya turuncu, Taiwanica, Kleopatra mandarini, Benecke üç yapraklı, Troyer ve Carrizo sitranjları ile Volkameriana üzerine aşılı Kütdiken çeşidinin Adana koşullarında meyve verim ve kalitesini incelemişlerdir. Çalışmada en yüksek verim ve en iri meyvenin Volkameriana anacından sağlandığı vurgulanmıştır. Tartılı derecelendirme sonucunda en yüksek puanı alan anaç Yuzu olmuş, Taiwanica, Volkameriana, Kleopatra mandarini bunu izlemiştir. Benecke üç yapraklı ve sitranjların en düşük puanları alarak en olumsuz anaçlar grubunu oluşturduğu saptanmıştır. Perez- Perez ve ark. (2005), İspanya koşullarında, Fino çeşidine ait 6 yerli klon ve 2 yabancı limon çeşidini (Eureka, Lisbon) turunç ve Makrofilla anaçları üzerine aşılayarak, anaçların ağaç gelişimine, verime ve meyve kalitesine etkilerini incelenmişlerdir. Altı yıl boyunca meyveler hasat edilmiş ve 6. hasattan sonra meyve kalitesi ve ağaç boyutu incelenmiştir. Fino 49, Fino 77 ve Lisbon ağaçlarında en yüksek kümülatif verim elde edilmiş, ancak Makrofilla üzerine aşılı Eureka ağaçlarının gövde kesitinin küçük olması nedeniyle gövde kesit alanına düşen verim, kümülatif verime oranla yüksek bulunmuştur. Meyve kalitesine bakıldığında, Fino grubu ve Lisbon arasında bazı farklılıklar görülmüş, ancak Makrofilla üzerine aşılı Eureka ağaçlarında diğer çeşitlere göre daha yüksek SÇKM ve titre edilebilir asit konsantrasyonuna sahip olan daha küçük irilikte meyveler elde edilmiştir. Araştırıcılar; Makrofilla anacının limon ağaçları için turunçtan daha iyi bir anaç olduğunu, Makrofilla üzerine aşılı limon ağaçlarının turunca göre daha yüksek kümülatif verime sahip olduğunu ve değerlendirilen bütün limon çeşitlerinde en yüksek SÇKM ve asit içeriğini turunç üzerindekilerden elde ettiklerini açıklamışlardır. Anaç, ara anaç ve çeşidin birbirleri ile etkileşimleri çok bilinmese de birbirlerine olan etkileri şu şekilde sınıflandırılmıştır. Anacın çeşit üzerine etkileri; gelişme kuvveti, ağaç yüksekliği, ağacın ömrü, ağacın toprakta tutunma kuvveti, sürgün verme, çiçek ve meyve miktarı, meyve hasat zamanı, meyve kalitesi, ağacın hastalık ve dona dayanımı. Ara anacın çeşit üzerine etkileri; gelişme kuvveti, meyve verimi, meyve rengi, dona ve hastalıklara dayanım, anaç kalem arasındaki uyuşma. 21

80 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ara anacın anaç üzerine etkileri; ağacın toprakta tutunma ve dona dayanım. Çeşidin anaç üzerine etkileri; kökün gelişme kuvveti, kökün yayılma alanı. Çeşidin ara anaç üzerine etkisi ise; gövdenin enine gelişmesi üzerinedir (Köksal, 1979). Anaç kullanımının iklim, toprak ve bitki faktörlerine etkisi bitki bünyesinde oluşan bir takım olaylar sonucu ortaya çıkmaktadır. Bitki bünyesinde sentezlenen karbonhidratların yapımı, iletimi ve depolanmasındaki farklılıklar bitkilerin çevre koşulları karşısında reaksiyonlarının farklı olmasına neden olabilmektedir. Karbonhidratların meyve verimi, büyüme ve gelişme gibi birçok olaylarda rol oynadığı değişik araştırıcılar tarafından belirtilmektedir. Anaç ve kalemin karşılıklı etkileşimlerinden karbonhidrat metabolizması etkilenmektedir (Kaplankıran ve ark., 1985). Jones ve Steinacker (1951), Eureka limonunun yapraklarında ve Valencia portakalının yaprak ve sürgünlerinde nişasta ve şekerleri mevsimsel olarak incelemişlerdir. Çalışmalarında, Kış aylarında şeker içeriğinde artış olduğu, nişasta içeriğinde değişim olmadığını saptamışlardır. İlkbaharda sürgün büyümesinden önceki dönemde nişastada artış saptanmıştır. Turunçgillerde nişasta depolanabilir formdadır ve tüm organlarda bulunur. Smith ve ark. (1952), Valencia portakalının yapraklarında nişasta içeriğinin ilkbaharda büyüme esnasında azaldığını ve yılın büyük bir bölümünde de nişasta içeriğinin düşük olduğunu bildirmişlerdir. Mendel ve Cohen (1967) nin İsrail de yaptıkları çalışmada 7 farklı anaç (Baladi portakalı, turunç, Filistin tatlı laymı, kaba limon, ağaç kavunu, şadok, Kleopatra mandarini) üzerine aşılı Yafa portakal çeşidinde anaçtan, aşı noktasının altından ve aşı noktasının üstünden, kışın aldıkları kabuk ve odun dokularında nişasta seviyelerini incelemişlerdir. Aşılı ağaçların gövdelerinin anaç kısmında kabuk ve odunda nişasta seviyesi ile ağaç büyüklüğü arasında negatif ilişki bulunmuştur. Ancak ağaç büyüklüğü ile kalemde nişasta seviyesi arasında ilişki bulunmamıştır. Araştırıcılar; anaçlar arasında ve anaç üzerindeki örnekleme yerleri bakımından nişasta seviyeleri arasındaki farklılıkların önemli olduğunu, turunç anacının hem 22

81 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU kabuk hem de odun dokusunda en düşük nişasta seviyesine sahip olduğunu bildirmişlerdir. Kaşka (1968), karbonhidratların ve özellikle nişastanın sonbaharda maksimuma çıktığında özümleme ürünlerinin gövdede dağılımını şu şekilde belirtmiştir: Korteksin paranşim dokusu ve öz ışınları nişasta ve glikozca zengindir; kambiyumda bunların ikisi de bulunmaz. Odun canlı hücrelerinde nişasta kapsadığı halde, glikoz kapsamaz, iletken borularda ise fazla miktarda glikoz bulunduğu halde nişasta bulunmaz. Orta silindir hem nişasta hem de glikoz bakımından zengindir. Dugger ve Palmer (1969), mevsimsel değişime göre limon yapraklarında karbonhidrat düzeylerini inceledikleri çalışmalarında, Kışın karbonhidratların arttığını İlkbaharda azalmanın meydana geldiğini saptamışlardır. Tuzcu (1974), Çukurova koşullarında yaptığı çalışmasında, Washington Navel ve Yafa portakallarında nişastanın kış aylarında bir değişiklik göstermemesine karşın, şekerlerde artış olduğunu belirtmiştir. Şekerlerde görülen bu artışın fotosentez ürünlerinin yapılmasından ve bitki bünyesinde taşınmasından ileri geldiğini açıklamıştır. Borras ve ark. (1984), Navel grubu iki portakal çeşidinde, mevsimlere göre karbonhidrat değişimlerini inceledikleri çalışmalarında; Navelate (düşük verimli) in kök, kabuk, meyve ve yapraklarında bulunan şeker ve nişasta miktarlarını Washington Navel (standart verimli) ile karşılaştırmışlardır. Her iki çeşidin genç yapraklarında İlkbahardan Yaza doğru şeker içerikleri azalırken, yaşlı yapraklarda en düşük şeker içeriği mayıs ayında saptanmıştır. Navelate yaprak, kabuk ve köklerinde Washington Navel e göre daha az şeker içeriği bulunmuştur. Araştırıcılar, yapraklardaki nişasta seviyesinin mayıs ayının sonuna doğru maksimuma çıktığını ve Kış aylarında, Navelate in kök ve kabuklarında en yüksek nişasta içeriğinin bulunduğunu, bu nedenle verimin düştüğünü açıklamışlardır. Kaplankıran ve ark (1985), turunç, üç yapraklı, Volkameriana anaçlarıyla, bunların birbiri üzerine aşılanmış kombinasyonlarınının anaç x kalem etkileşmesinin karbonhidrat düzeylerine etkilerini inceledikleri çalışmalarında; haziran ve ocak ayında alınan gövde kabuklarında toplam şeker, indirgen şeker, sakaroz ve nişasta miktarlarını incelemişlerdir. Şekerler yaz döneminde düşük, Kış döneminde yüksek; 23

82 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU nişasta ise üç yapraklı ve kombinasyonlarında Kış döneminde düşük, Volkameriana da yüksek bulunmuştur. Yeşiloğlu (1988), Adana koşullarında Klemantin mandarininde yaptığı çalışmasında nişasta düzeyinin aralık ve ocak aylarında minimuma düştüğünü, haziran ayında maksimuma çıktığını belirlemiştir. Toplam şeker, indirgen şeker ve sakaroz aralıktan ocağa kadar artış gösterirken nişastanın değişmemesi ve buna rağmen toplam karbonhidrat düzeyinin artması Kışında fotosentezin devam etmesi ve düşük sıcaklıklara bağlı olarak taşınmanın yavaşlamasından ileri geldiğini göstermektedir. Bester ve Rabe (1996), Güney Afrika koşullarındaki değişik anaçlar üzerine aşılı Star Ruby altıntop ve Lisbon limon çeşitlerinin aşı noktası üzerinden ve altından aldıkları kabuk ve odun dokularında nişasta, indirgen şeker ve azot düzeylerini incelemişlerdir. Her iki çeşit için bodur anaç olarak Flying Dragon üç yapraklısı, orta kuvvetli gelişme gösteren Australian turuncu kullanılırken, kuvvetli gelişme gösteren anaçlardan Volkameriana Lisbon limonuna, Troyer sitranjı Star Ruby çeşidine anaç olarak kullanılmıştır. Odun ve kabuk örnekleri Lisbon limon çeşidinde Kış sonu, Star Ruby'de İlkbaharda alınmıştır. Anaçların odun dokularındaki nişasta düzeyleri önemli farklılıklar göstermiştir. Çalışmada; Lisbon limonuna anaç olarak kullanılan Volkameriana, Australian turuncu ve Flying Dragon anaçların nişasta düzeylerinde ilkbahar sürgün döneminden önceki ilk örnekleme tarihinden (temmuz) son tarihine (ağustos) kadar bir artış olduğu, en yüksek değerin Volkameriana (% 30) anacında bulunduğu ve bu anacı sırasıyla Austaralian turuncu (% 19) ve Flying Dragon (% 15) anaçlarının izlediği açıklanmıştır. Her anaç/kalem kombinasyonu için odun dokusunda bulunan nişasta düzeyleri genellikle kalemde anaçtan daha yüksek bulunmuştur. Kombinasyonlarda, kalem ve anaç arasındaki nişasta seviyelerindeki farklılıklar tüm denemede Flying Dragon üç yapraklısında en yüksek bulunmuştur. Australian turuncu ve Volkameriana anaçları bu anacı izlemiştir. Anaçların kabuk dokusundaki nişasta düzeyleri Lisbon limonu için kullanılan Volkameriana hariç tüm anaçlarda benzer sonuçlar vermiştir. 24

83 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Tüm kombinasyonlarda kabuktaki indirgen şeker miktarı odunda bulunana göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. İndirgen şeker seviyesi bakımından Star Ruby/Flying Dragon kombinasyonu hariç genelde anaçların odun dokusunda kalemin odun dokusuna göre daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada en yüksek nişasta seviyesi güçlü anaçların odun dokusunda bulunmuştur. Sema ve ark. (2000), çalışmalarında 4 yaşındaki Assam limon çeşidinde yapraklardaki karbonhidrat konsantrasyonunun yaprak yaşından ve büyümekte olan sürgünden önemli derecede etkilendiğini saptamışlardır. Sürgün ucundaki yaprakların karbonhidrat konsantrasyonunun sürgünün yan kısımlarındaki yapraklardaki karbonhidrat içeriğine göre daha düşük olduğunu belirlemişlerdir. Iglesias ve ark. (2002), satsuma mandarinlerinde farklı yaşlardaki yapraklarda karbonhidrat içeriği ile fotosentez aktivitesi arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Çalışmada ayrıca, bilezik alma, meyve seyreltmesi, kısmi yaprak seyreltmesi ve şeker uygulamalarının fotosentez aktivitesine ve karbonhidrat içeriğine etkisini araştırılmıştır. Bilezik alma, meyve seyreltme ve şeker uygulamaları nişasta miktarını arttırmış buna karşın fotosentezi azaltmış; kısmi yaprak seyreltmesi ise tam ters bir etki yaratmıştır. Turunçgil yapraklarında şeker akümülasyonu fotosenteze geri kullanılmaktadır. Ayrıca, çalışmada farklı yaşlardaki yaprakların nişasta sentezi ve fotosentez kabiliyeti arasında negatif bir korelasyon saptanmıştır. Yıldırım (2003), Adana koşullarında yaptığı çalışmada Yerli Turunç (Citrus aurantium L. var. Yerli ), Volkameriana (Citrus volkameriana Tan. ve Pasg.), Kleopatra mandarini (Citrus reshni Tan.), Carrizo sitranjı (Poncirus trifoliata Raf. x Citrus sinensis Osb. var. Carrizo ) ve Beneke üç yapraklı (Poncirus trifoliata Raf. var. Beneke ) anaçları üzerine aşılı Washington Navel portakal ağaçlarını materyal olarak kullanmıştır. Çalışmada; anaç- kalem etkileşmesinin karbonhidrat üretimi, kullanımı ve depolanma sürecine ve meyve verim ve kalitesine etkilerini çevre koşulları ile ilişkilendirerek araştırılmıştır. 4 dönemde alınan yaprak örneklerinde (İlkbahar,Yaz, Sonbahar, Kış) nişasta ile çözünebilir şekerler arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Çözünebilir şekerler Kışın yüksek olarak bulunurken, ilkbaharda düşük olarak saptanmıştır. N düzeyi İlkbahar döneminde en düşük seviyede bulunmuştur. N miktarı genç yapraklarda daha yüksek olarak belirlenmiştir. 25

84 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Yıldırım (2003) bildirdiğine göre Kacharava (1976), İspanya da yürüttükleri çalışmada satsuma mandarin çeşidinde yaptıkları N uygulamasının yapraklardaki şeker içeriğini ocak ve şubat aylarında çok belirgin arttırdığını; mayıs ve haziranda ise minimuma düşürdüğünü saptamışlardır. Ayrıca verimli ağaçların yapraklarındaki şeker içeriğinin verimsiz ağaçlara göre 3-5 kat daha düşük olduğu belirlenmiştir. Turunçgil yapraklarının yaşı, yapraklardaki besin elementi üzerine önemli etkilere sahiptir. Birçok çalışmada yaprakların büyüme periyodunda oldukları ilk aylarda besin elementlerindeki değişimlerin çok hızlı olduğu, yaprak olgunlaştıkça yani 2. ve 3. aylarda bu değişimin daha yavaş olduğu belirlenmiştir. Cücü- Açıkalın (2004), Antalya koşullarında yaptığı çalışmada Yerli Turunç, Carrizo sitranjı ve Troyer sitranjı anaçları üzerinde İnterdonato limonu, Klemantin mandarini, Washington Navel portakalı, Marsh Seedless çeşitlerinin yapraklarındaki karbonhidratların içeriklerini incelemiştir. Çalışmada; tüm çeşitlerde sitranj anaçlarının daha yüksek karbonhidrat içerdiği belirlenmiştir. Mevsimsel değişim bakımından üç anaç üzerindeki çeşitler benzer sonuçlar vermiştir. Toplam karbonhidratlar ve nişasta İlkbahardan Yaza doğru artıp, sonbahara doğru azaldığı ve Kışa doğru tekrar arttığı; toplam şeker, indirgen şeker ve sakaroz içeriklerinin ise İlkbahardan Sonbahara kadar azalıp, Kışa doğru tekrar arttığı saptanmıştır. Şekerler yaprak hücrelerinde üretildikten sonra difüzyonla hücreden hücreye geçerek sonunda, sürgün uçları (meristemler), meyveler, gövde ve kökler gibi diğer bitki dokularına taşınmak üzere floemin iletken dokularına gelir. Karbonhidratlar daha sonra daha karışık karbon yapıları halinde metabolize olurlar. Fotosentezin net sonucu olan şekerler yüksek enerjili moleküllerdir. Fotosentez ve solunum gibi meyve ağaçlarının temel biyolojik olaylarında çevre faktörleri etkilidir (Rom, 2007). Kriedemann (1968), değişik sıcaklıkların net fotosentez miktarı üzerine etkisini incelediği çalışmasında; C de optimum, 30 C de değişmediğini ve 35 C de az bir azalma olduğunu saptamıştır. Olgun yaprakların optimum koşullarda fotosentez aktivitesi mg CO 2 /sa/dm 2 olarak belirlenmiştir. Germana ve Sardo (1996), turunçgil ağaçlarında net fotosentez ile terleme arasındaki ilişkiyi Doğu Sicilya da bir bahçede 1992 Haziran dan 1993 Ocak a kadar, aynı yapraklarda ölçüm yaparak yaprak yüzeyi stoma yoğunluğu, net 26

85 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU karbondioksit, değişim oranı, terleme oranı, buhar basınç eksikliği ve fotosentetik aktif radyasyonu incelemişlerdir. Araştırıcılar sonuç olarak, aynı çevresel koşullar altında bitkilerin (özellikle fotosentetik su kullanımı eksik bitkiler arasında) yaprak boyutu ve stoma özellikleriyle bağlantılı olarak yaprağın morfolojik ve fizyolojik farklılıklarının olduğunu bildirmişlerdir. Goldschmidt ve Koch (1996), Turunçgillerde asimilasyon hızının optimal arazi koşulları altında 4-8 µ mol CO 2 m -2 s -1 olduğunu belirtmişlerdir. Turunçgillerin fotosentetik aktivitesi güneş ışığının yaklaşık % 30 u olan PAR gibi düşük ışık yoğunluğunda doymaktadır. Turunçgiller sıcakta, kurak çevre koşullarında gelişebilmelerine ragmen, yaprak fotosentezi nisbeten düşük bir sıcaklık optimumuna gereksinim duyar. Yaprak fotosentezi için o C sıcaklıklar optimum olup 35 o C nin üzerindeki sıcaklıklar fotosentetik aktiviteyi azaltır. Fotosentez ürünlerinin metabolik dağılımları, depo ve taşıyıcı yapraklar arasında önemli derecede değişmektedir. Yaşlı yapraklar asimilat ürünlerinin büyük bir kısmını dışarı gönderirler ve bu genç yapraklara göre daha hızlı olmaktadır. Nişasta turunçgillerdeki temel depo karbonhidrattır. Turunçgillerde nişasta döngüsü diğer türlerden daha yavaş oluşur ve bazen fotosentez ürünlerine gereksinim duyulan dönemlerde olsa da bu döngü tamamlanamamaktadır. Ayrıca nişasta karanlıkta 3-5 hafta sonra bile yaprakta kalabilmektedir. Nişastanın yıkımı için gerekli enzim aktivitesi turunçgil yapraklarında mevcuttur ve o C arasında aktivite göstermektedir. Bustan ve Goldschmidt (1998), çalışmalarında fotosentez aktiviteleri süreklilik gösteren turunçgiller gibi herdemyeşil bitkilerde İlkbahar sürgün dönemi, çiçeklenme, döküm ve meyve tutumu safhalarında enerji gereksinimlerinin fazlalığını ve bunu fotosentez ile tamamen karşılayamadıklarından geri kalanı karbonhidrat rezervlerinden sağladıklarını bildirmişlerdir. Yakushiji ve ark. (1998), kurak koşullarda satsuma mandarin meyvesinde şeker birikim mekanizmasını incelemişlerdir. İyi sulanan koşullara göre kurak koşullarda fotosentez hızı ve stoma hareketi düşmektedir. Buna rağmen, orta derecedeki kurak koşullarda yetiştirilen ağaçların meyvelerinde şeker içeriği en yüksek bulunmuştur. Şiddetli kuraklıkta meyvelerde en yüksek sakaroz, glukoz ve 27

86 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU fruktoz saptanmıştır. Araştırıcılar; kuraklıkta meyvede artan şeker birikiminin fotosentez ürünlerinin meyve suyu keseciklerinde taşınmasından ileri geldiğini belirtmişlerdir. Sulanan koşullarda büyüme gösteren dokularda (yeni süren sürgün gibi) karbonhidratların kullanım oranı diğer organlara göre daha fazladır. Eissenstat ve Achor (1999), yaprakların morfolojik, anotomik ve fizyolojik özelliklerinin yaprak ömrü ile ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Uzun ömürlü yaprakların özellikle dayanıklı ve kalın, yüksek doku yoğunluğunda ve düşük yaprak alanına sahip olduğunu ve bu morfolojik ve anatomik karakterlerin daha düşük sürgün gelişimi, daha düşük fotosentez oranı, daha düşük karanlık solunum oranı, fotosentez enzimlerinin daha düşük konsantrasyonu ile ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Hu ve ark. (2006), turunçgillerin fotosentez mekanizması üzerine çevresel etkilerini araştırdığı çalışmasında; ışık, sıcaklık, su, tuz ve bazı elementlerin fotosentezi etkilediğini bildirmiştir. Güçlü ışık veya ultraviyole ışınlarının PSII ve ksantofil döngüsünü engellemesiyle fotosentezin engellediği bildirilmiştir. Yükselen CO 2 konsantrasyonu ile artan fotosentez sonucunda turunçgil gelişiminin, veriminin ve kalitesinin artabileceği açıklanmıştır. Araştırıcı, fotosentez mekanizmasında N, P, Fe gibi elementlerin etkili olduğunu belirtmiştir. Guang-Hui ve ark. (2006) Çin de yaptıkları çalışmada, arazi koşullarında yetiştirilen turunçgil yapraklarında fotosentez için gerekli optimum sıcaklığın, Kış aylarında İlkbahara göre daha düşük olduğunu ve turunçgil yapraklarındaki optimum sıcaklığın doğal çevresel sıcaklıktaki değişime adapte olabildiğini bildirmişlerdir. Kış aylarında düşük sıcaklık, fotosentetik karbonhidrat metabolizmasını sınırlandırmış ve fotokimyasal reaksiyon düşük fotosenteze neden olmuştur. Pimentel ve ark. (2007), farklı sıcaklıkların limon yapraklarında fotosentez üzerine etkisini inceledikleri çalışmada, C arasındaki sıcaklık denemelerinde, en yüksek fotosentez hızını ( µmolm -2 s -1 ) C sıcaklık değerlerinde elde ettiklerini bildirmişlerdir. Fotosenteze etki eden çevre faktörlerinin yanı sıra birçok araştırıcının iç faktörler olarak tanımladığı; yaprak kalınlığı, yaprak yaşı ve yaprağın anatomik yapısı, yapraktaki stoma sayısı ve açıklığı, klorofil miktarı, fotosentez sonucu biriken 28

87 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU maddelerin etkisi, hormonların etkisi, iletim dokusunun yapraktaki durumu gibi faktörlerin (Gerçek, 1992, Sinha, 2004, Akman ve Güney, 2006) ve anaçların etkisi birçok araştırıcı tarafından çalışılmıştır. Lenz (1978), meyveli ve meyvesiz Citrus madurensis ağaçlarının fotosentez ve solunum oranlarını (ml CO 2. dm -2.hr -1 ) incelediği çalışmasında, meyvesiz ağaçların meyveli ağaçlara göre daha düşük fotosentez hızına sahip olduğunu belirlemiştir. Yıldırım (2003) bildirdiğine göre, Walt ve Davie (1995), Kaba limon ve Flying Dragon üzerine aşılı Marsh Seedless altıntopunda fotosentez hızı, asimilatların taşınımı-birikimi ve fenolik bileşiklerin konsantrasyonunu araştırdıkları çalışmada, meyve gelişimi boyunca, nişasta birikiminin kaba limon üzerine aşılı normal büyüklükteki ağaçlarla karşılaştırıldığında Flying Dragon üzerine aşılı bodur ağaçların köklerinde aşırı derecede tüketilmiş olduğu belirlenmiştir. Meyve büyüme dönemi boyunca alınan fotosentez değerlerinden bodur ağaçların yapraklarının fotosentez yeteneklerinin normal büyüklükteki ağaçlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Goldschmıdt (1999), herdemyeşil turunçgillerde fotosentez yapan ve fotosentezi kullanan organlar arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında karbonhidrat düzeylerinin çiçek tomurcuklarının farklılaşması, meyve tutumu ve büyümesi süresince potansiyel düzenleyici olarak rol oynadığı belirtilmektedir. Koch ve Goldschmidt (2000), çalışmalarında Feast veya Famine genlerinin fotosentez ve nişasta depolama ile ilişkili genler olduğunu açıklamışlardır. Fazla bulunan fotosentez ürünleri karbonhidrat tüketen organlardaki sakarozun kullanılma kapasitesini arttırmaktadır. Genlerin floem fonksiyonları nişasta depolama ve erken dönemde meyve suyu keseciklerine ve albedoya taşınımı sağlama olarak belirtilmiştir. Takishita ve ark. (2000), Japonya da en önemli turunçgil türü olan mandarinler içerisinde yaygın olarak yetiştirilen bazı çeşitlerin Flying Dragon, sitrumelo ve üç yapraklı anaçları üzerinde gelişimlerini ve fotosentez kapasitelerini araştırmışlardır. Flying Dragon üzerindeki Aoshima Outsu no 4, Sweet Spring ve Kiyomi nin gövde çevresi, anaç çevresi ve taç boyutları normal üç yapraklı üzerine aşılanandan daha düşük bulunmuştur. Flying Dragon üzerindeki Aoshima ve 29

88 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Kiyominin taç hacmi üç yapraklının yarısından daha az iken, Flying Dragon çiçek gözü oluşumu ve meyve tutumunu arttırmıştır. Araştırıcılar, Outsu no 4 ün fotosentezini her iki yılda da üç yapraklıdan daha düşük bulmuş, Aoshima, Kiyomi ve Sweet Spring için Flying Dragon ve normal üç yapraklı anaçlarının fotosentezi arasında herhangi bir farklılık olmadığı ve Nichinan no1, Okitsu wase, Kiyomi ve Shiranuhi nin gövde çapı, anaç çapı, taç hacmi sitrumelo anacı üzerinde üç yapraklıdan daha büyük olduğu, sitrumelo üzerindeki bu çeşitlerde çiçek gözü oluşumu ve meyve tutumunun azaldığını bildirilmişlerdir. Sitrumelo üzerinde bu çeşitlerin fotosentezi 1999 yılında Kiyomi ve Okitsu wase hariç üç yapraklı üzerindekilere göre daha düşük veya benzer bulunurken, Shikuwasa anacı sitrumeloya benzer şekilde Shirunainin ağaç gelişimini arttırmıştır. Germana ve ark. (2002), altıntop ve kamkat yapraklarında fotosentez ve solunum arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla, 13 Şubat ve 26 Eylül arasındaki periyotta, çevresel koşullar bakımından ortalama PAR (fotosentetik aktif radyasyon) değeri 1625 mmol ve ortalama WPD (su buharı basınç noksanlığı) değeri 3,5 kpa olan koşullarda 8 kez ölçüm yapmışlardır. Çalışma periyodu boyunca her iki türde brüt fotosentez miktarında değişim görüldüğünü belirtmişlerdir. Daha büyük ve daha koyu yeşil renge sahip olan altıntop yapraklarının PAR ve WPD ye olan etkisiyle daha yüksek CER (CO 2 değişim oranı) değeri elde edilmesine neden olmuştur. Net karbon oranı altıntoplarda kamkatlardan daha iyi bulunmuştur. Araştırıcılar, altıntopların güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürme yeteneğinin, kamkatlara göre daha yüksek olduğunu, bunun nedeninin altıntoplarda yaprak kalınlığının ve büyüklüğünün daha fazla ve ışığı daha az yansıtma özelliğine sahip olmasından kaynaklandığını bildirmişlerdir. Esposti ve ark. (2003), sera koşullarında 3.0 dm 3 konteynırlarda yetiştirilen Cravo (Citrus limonia Osbeck) ve Volkameriana (Citrus volkameriana Ten. e pasq) limon anaçları ile Kleopatra (Citrus reshni Hort. Ex Tan.) ve Sunki (Citrus sunki Hort. Ex Tan.) mandarin anaçlarında farklı N dozlarının yaprak klorofil konsantrasyonuna ve bitki büyüme parametrelerine etkisini incelemişlerdir. Araştırmacılar, yaprak klorofil içeriği bakımından anaçlar arasında çok az farklılık olduğunu, SPAD-502 okuma ölçümleri, yaprak alanındaki (mg/dm 2 ) total klorofil 30

89 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU içeriği (a+b) ve taze yaprak ağırlığının (mg/g), bitki boy ve çapının, yaprak, gövde ve kök kuru ağırlıklarının, yaprak sayısının N içeriğiyle pozitif olarak ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Elde edilen bu yüksek korelasyonu; klorofil molekülleri ışın yayan enerjiyi emen ana pigmentler olup, bitkinin gelişimi ve büyümesi için gerekli olan fotosentez sistemini aktif hale geçirmesi ile açıklamışlardır. Lliso ve ark. (2004), Navelina portakalının 3 melez anaç üzerindeki yıllık gelişimini incelemişlerdir. #23 (Troyer sitranjı x Kleopatra mandarini) ve F&A 418 (Troyer sitranjı x Yerli mandarin) anaçları Navelina nın taç büyüklüğünü normal gelişmesine göre %75 azaltmıştır. # 24 (Troyer sitranjı x Kleopatra mandarini) anacı ise Navelina nın taç büyüklüğünde normal gelişime neden olmuştur. Yaprak fotosentez aktivitesini her üç anaç üzerindeki Navelina larda benzer bulmuşlardır. Yaz sürgün döneminde kılcal kök ve meyvelerdeki karbonhidrat birikimi standart anaçlar üzerindekilere göre bodur anaçlarda önemli derecede daha yüksek bulunmuştur. F&A 418 ve #23 anaçlarının bodurluk mekanizması, yazın vegetatif gelişmede azalma, generatif gelişme ve meyve büyüklüğünde artmaya neden olmuştur. Böylece araştırıcılar, asimilat dağılım modelindeki bir değişimin bodurluk mekanizmasının ana komponentlerinden biri olduğunu belirtmişlerdir. Papadakis ve ark. (2004), turunç ve Swingle citrumelo anaçları üzerine aşılı 3 yaşlı Navelina portakalında B fazlalığının bazı fizyolojik ve anatomik özelliklere etkisi üzerinde çalışmışlardır. Bu amaçla uygulamalara Ağustos 2000 de başlamışlar ve 80, 120, 204 gün sonrasında her bitkinin sürgünlerindeki alt ve ortasındaki yaşlı yapraklarda, sabahları ( ), yüksek ışık yoğunluğunda (>900µmol m -2 s -1 ), yaprak sıcaklığı C iken fotosentez ölçümü yapmışlardır. Kontrol bitkilerinde anaçlara ve ölçüm tarihlerine bakılmaksızın fotosentez oranı µmol CO 2 m -2 s -1 arasında değişim göstermiştir. Koshita ve ark. (2006), Fuyu hurma çeşidinde ara anaçların fotosentez oranına ve erken gelişmeye etkisini incelemişlerdir. Ara anaçlar kontrol anaçlarına göre daha düşük büyüme göstermiş, fakat daha yüksek fotosentetik aktivite göstermiştir. Araştırıcılar; yapılan başka çalışmalarla birlikte; ara anaçların ve ana anaçların kalemin fotosentez aktivitesi üzerine her zaman etkili olmadığını bildirmişlerdir. 31

90 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Li Ming ve ark. (2006), satsuma mandarininde (Guoqing 4 klonunda) net fotosentez oranı üzerine üç yapraklı, Troyer sitranjı, Swingle citrumelo ve Red tangerin + üç yapraklı anaçlarının etkilerini sera koşullarında incelemişlerdir. Günlük fotosentez değişimi 10 ve 13 saatlerinde birinci ve ikinci pikleri oluşturmuş ve fotosentez değeri birincisinde ikincisinden yüksek bulunmuştur. Transprasyon oranı, su kullanım etkinliği, ürün miktarı ve karboksilasyon etkinliği fotosentez analizlerine dayandırıldığında fotosentezin üç yapraklıda en yüksek, Red tangerin + üç yapraklı ve Swingle citrumelo da orta düzeyde, Troyer sitranjında en düşük olduğu saptanmıştır. Üç yapraklı da çözünebilir protein değeri, spesifik yaprak ağırlığı ve fotosentetik pigmentler diğerlerine göre daha yüksek bulunmuştur. Fotosentez ile stoma iletkenliği, transpirasyon oranı ve oransal nem arasında pozitif hücreler arası CO 2 konsantrasyonu ile negatif ilişki (korelasyon) bulunmuştur. Fotosentez ve hava sıcaklığı arasında, fotosentetik aktif radyasyon ve yaprak yüzeyindeki buhar basıncı noksanlığı arasında kompleks ilişkiler gözlenmiştir. Erismann ve ark. (2008), saksılarda yetiştirilen 3 farklı anaç üzerine (Rangpur laymı, Swingle citrumelo, Sunki mandarin) aşılı Valencia portakalına ait fidanlarda, orta şiddetli su noksanlığının fotosenteze olan etkilerini araştırmışlardır. Net CO 2 asimilasyon oranı (An), stoma iletkenliği (Gs) ve hücreler arası CO 2 kısmi basıncındaki değişime cevaben fotosistem (PSII) in uygulanabilir etkinliğini (Fq/Fm) kontrollü koşullarda incelemişlerdir. Kuraklığın net CO 2 asimilasyon oranını ve stoma iletkenliğini azalttığını buna karşın PSII çalışma etkinliğinin değişmeden kaldığını bildirmişlerdir. Tsokankunku ve ark. (2008), 5 yaşlı Navel ve Baianinha portakallarında 2007 yılının Yaz sezonunda iki aylık sürede CO 2 ve su buharı değişimini ve bunların yaprak sıcaklığına olan etkilerini araştırmışlardır. Çalışmada C yaprak sıcaklığında transpirasyon artmış ve fotosentez en yüksek bulunmuştur. Navel portakallarının iki çeşidi arasında bu dönemde CO 2 ve H 2 O net değişimindeki farklılık %10 dan düşük bulunmuştur. Gölgelemenin yaprak sıcaklığını etkili bir şekilde düşürdüğüne, ancak, fotosentetik aktif ışık yoğunluğunun önemli düzeyde azalmasına ve fotosentetik doygunluk seviyesinin ( µmol m -2 s -1 ) düşmesine neden olduğu saptanmıştır. 32

91 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ribeiro ve ark. (2009), Brezilya da kontrollü koşullarda saksıda yetiştirilen Kleopatra mandarini üzerine aşılı 1 yaşlı Valencia portakal çeşidinde mevsimsel ve günlük fotosentez değişimini incelemişlerdir. Bu hipotez yaprak gaz değişiminin günlük değişimi, klorofil floresansı, yaprak su potansiyeli, artan hava karbondioksitin, CO2 asimilasyonunun cevabının ölçülmesi ile test edilmiştir. Fotosentez hızı Kış ile karşılaştırıldığında Yazın daha yüksek bulunmuştur. Kışın fotosentez hızının azalmasının nedenini soğuk gece koşullarından kaynaklandığı bildirilmiştir. Yazın kullanılan değerler Kışla karşılaştırıldığında düşük hava ve toprak sıcaklığı stoma iletkenliğinin ve fotosentezin temelindeki biyokimyasal reaksiyonların oranında azalmaya neden olur. Yazın turunçgil fotosentezi biyokimyasal ve fitokimyasal reaksiyonlar tarafından bozulmaz, çünkü CO 2 asimilasyonu öğleden sonra yüksek hava su basıncı nedeniyle stoma iletkenliği tarafından sınırlanır. Kışın öğleden sonra fotosentezde azalma stoma iletkenliği ve RuBP (ribulose -1,5- bisphosphate) yenilenmesinde azalmaya neden olur. Turunçgillerde yeni dokuların oluşumu, büyüme ve gelişme gibi olaylarda kullanılan enerjinin sağlanmasında sağlıklı bir büyüme, düzenli, kaliteli ve bol ürün alınmasında, karbonhidrat, protein ve diğer organik bileşiklerin yapımında bitki besin maddeleri direk veya dolaylı olarak ilişkilidir (Kaplankıran ve ark., 1999-a). Değişik turunçgil anaç kalem kombinasyonlarının bitki besin maddesi alımı üzerine de farklı etkileri olduğu ve bunun sonucu olarak kalemin gelişimi ile meyve verim ve kalitesinin etkilenebileceği ileri sürülmüştür (Ülbeği ve Kaplankıran, 1992). Anaç, kalem, ara anaç arasındaki besin elementi alımı diğer meyve türlerinde de incelenmiştir. Köksal (1973), elma ağaçlarında çeşit, anaç ve ara-anaç arasında beslenme yönünden etkileşmeler adlı çalışmasında, ara anaçların çeşitlerin ve anaçların mineral madde alımını ve yapraklardaki miktarlarını farklı şekillerde etkilediğini bildirmiştir. Ayrıca, ara anaçların çeşit ve anaç arasındaki fizyolojik ve kimyasal olaylarda, ağacın beslenmesinde ve mineral madde alımında büyük rol oynadıklarını belirterek, bu olayların her aşı kombinasyonu için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. 33

92 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU Breen ve Muraoka (1975), anaç-kalem arasındaki etkileşimi inceledikleri çalışmalarında, erik üzerine aşılanan şeftalilerde uyuşmazlık belirtileri ortaya çıkmadan önce yaprak ve kabukta yaptıkları besin elementleri analizine göre, uyuşur ve uyuşmaz kombinasyonlarda benzer sonuçlar bulmuşlardır. Yapraklardaki N ve K seviyeleri uyuşmazlık belirtilerinin şiddetine göre değişiklik göstermiş, uyuşmaz kombinasyonlarda çeşidin kabuklarındaki K, Mg, Ca seviyelerinin mevsim boyunca düşerken, anaç kabuklarında oransal bir değişme olmadığı vurgulanmıştır. Uyuşmaz kombinasyonlarda aşı yerinin hemen üzerindeki kabukta P ve inositol birikimi en yüksek seviyede bulunmuştur. Araştırıcılar uyuşmaz şeftali/erik kombinasyonlarında aşı yerinde floemin kesintiye uğraması sonucu, fotosentez ürünlerinin ve büyüme düzenleyicilerinin köklere ulaşımının engellenmesi nedeniyle bitki gelişimi ve besin maddesi alımının azaldığını bildirmişlerdir. Crescimanno ve ark. (1981), On anaç üzerine aşılı Washington Navel, Valencia ve Marsh Seedless çeşitlerinin yapraklarındaki besin maddelerinin durumunu inceledikleri çalışmalarında, N, P, K, Ca, Fe, Mn ve Mg miktarlarının anaçlara göre farklılık gösterdiğini, Cu ın ise etkilenmediğini bildirmişlerdir. N düzeyinin en yüksek üç yapraklı ve Makrofilla anacında, K un üç yapraklıda, Ca un turunç anacında diğer anaçlara göre yüksek olduğu belirtilmiştir. Iyengar ve ark. (1982), Hindistan koşullarında farklı turunçgil anaçlarının Courg ve Kinnow mandarin çeşitlerinde bitki besin elementi alımı üzerine etkisini araştırmışlardır. Anaçların farklılığından dolayı N, K, Ca, Mg, Na, Mn içerikleri önemli bulunmuştur. Yaprak N içeriğini Poncirus trifoliata üzerindeki çeşitlerde, Carrizo ve Troyer sitranjı üzerindeki çeşitlere göre daha yüksek saptamışlardır. Araştırıcılar; kaba limon, Kleopatra mandarini ve Kodakithuli anaçlarının Ca, Mg, K katyonlarının alımında daha etkin olup, Carrizo ve Troyer sitranjı anaçlarının çok düşük Mn içeriğine sahip olduğunu vurgulamışlardır. Çalışmada her iki çeşit için N, P, Cu haricinde diğer bitki besin elementleri arasında önemli farklılıklar gözlenmiştir. Ulubelde ve Özcan (1982), bazı araştırma sonuçlarına göre anaçların yaprak besin elementi içeriğine etkilerinin olduğunu bildirmişlerdir. Çalışmada; N seviyeleri bakımından kaba limon ile üç yapraklı, Kleopatra mandarini ve Sampson tanjelo 34

93 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU anaçları karşılaştırıldığında kaba limona göre diğer anaçların daha düşük N içerdiği, turunç ve Sampson tanjelo anaçlarının düşük K seviyesinde olduğu, Kleopatranın anaç olarak kullanıldığı kombinasyonlarda kalem yapraklarında düşük K ve yüksek Ca bulunduğu, turunç ve kaba limon anaçlarının altıntop ve üç yapraklıya göre kalem yapraklarında daha az P bulunduğu açıklanmıştır. Hassan (1984), Mısır da üç anacın (turunç, kaba limon, Troyer sitranjı) üzerine aşılı Washington Navel portakallarının yapraklarındaki bitki besin elementi düzeylerine, kök dağılımına ve ağaç gelişimine etkisini incelemiştir. Yaprakların P, Zn, Mn ve Fe sevyeleri kök sistemi daha derin (kaba limon) anaçta en yüksek bulunmuştur. Bununla beraber toprak yüzeyine yakın uzun köklü (turunç) anaçta en yüksek yaprak N ve K düzeyi saptanmıştır. Kaplankıran (1984), turunç, üç yapraklı, Volkameriana anaçlarıyla bunların birbiri üzerine aşılanmış kombinasyonlarını kullandığı çalışmasında; anaç ve kalemin doğal hormon, karbonhidrat, bitki besin maddeleri ve büyüme bakımından birbirlerini karşılıklı etkilediklerini, bu etkileşmenin üç yapraklı kombinasyonlarında daha belirgin olarak ortaya çıktığını, ancak burada kullanılan türlerde etkileşmenin derecesi ne olursa olsun, türün kendi özelliğinin dominant olarak etki yaptığını belirtmiştir. Çalışmada; N dan en iyi yararlanan anacın üç yapraklı olduğu bunu sırasıyla Volkameriana ve turuncun izlediği belirlenmiştir. Volkameriana anacı K dan en iyi yararlanan anaç olarak bulunmuştur. Ca bakımından ise en iyi yararlanan turunç anacı olmuştur. Calot ve ark. (1984), çalışmalarında genç Valencia portakal ağaçlarında N un farklı mevsim ve farklı organlardaki düzeylerini incelemişlerdir. Genç ve yaşlı yapraklarda N seviyesi Sonbaharda artarken; Yazın azalmıştır. Ancak, yaşlı yapraklardaki değişim genç yapraklara göre daha fazla olmuştur. Marchal (1984), Mg eksikliğinin fotosentezi ve dolayısıyla verimi azalttığını bildirmiştir. Çalışmada, N içeriği ile verim ve meyve kalite özellikleri ile arasında önemli bir ilişki bulunduğu belirtilmiştir. Ayrıca, Turunçgillerde Ca/K antogonistik etkisinin oldukça önemli olduğu vurgulanmıştır. Kaplankıran ve ark. (1986), Adana koşullarında turunç, üç yapraklı, Volkameriana anaçlarıyla, bunların birbiri üzerine aşılanmış kombinasyonlarını 35

94 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU kullanarak; anaçların topraktan N, P, K, Na, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn alımlarının farklı olduğunu ve bu farklılığın üzerine aşılanan kaleme de yansıdığını saptamışlardır. Üç yapraklı N ve Zn dan, Volkameriana K dan, turunç Ca dan, turunç ve Volkameriana Mg, P ve Mn dan daha iyi yararlandığı belirlenmiştir. Maatouk ve ark. (1988), Laymlarda N, P, K gübrelemesinin verim, kalite, vegetatif büyüme ve yaprak kimyasal kompozisyonuna etkisini araştırmışlardır. Çalışmada, artan N seviyesinin yaprak % N unu ve yaprak alanını arttırdığını, P, K, toplam karbonhidrat ve C:N oranını azalttığını bildirmişlerdir. K seviyesinin artmasıyla yaprak % K, yaprak alanı ve C:N oranı artmış ancak incelenen diğer parametrelerde azalma görülmüştür. Artan P seviyesi % N ve % K hariç diğer tüm parametrelerin içeriğini arttırmıştır. Kaplankıran ve Tuzcu (1993) tarafından değişik turunçgil anaçları (Yerli turunç, Brezilya turuncu, Taiwanica, Yuzu, Kleopatra mandarini, Benecke üç yapraklı, Volkameriana, Citrumelo 1452, Troyer ve Carrizo sitranjları) üzerinde bazı portakal çeşitlerinde (Washington Navel, Valencia, Yafa, Moro) yaprak besin maddesi içeriklerinin anaçlara, çeşide ve yıllara göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Araştırmacılar Benecke üç yapraklı, Yuzu, Kleopatra mandarini, Volkameriana üzerindeki çeşitlerin N; Citrumelo 1452, Yuzu ve Benecke üç yapraklı üzerindekilerin K; Yerli turunç, Brezilya turuncu, Kleopatra mandarini üzerine aşılılarda Ca; Yerli turunç ve Carrizo sitranjı üzerindekilerde Na; Yuzu ve Benecke üç yapraklı üzerindekilerde Fe içeriği diğer anaçlara göre daha yüksek bulunmuştur. Taylor ve Dimsey (1993), yaptıkları çalışmada üç yapraklı ve sitranj anaçları üzerine aşılı Ellendale mandarininin yapraklarındaki NPK konsantrasyonlarını orta ve yüksek düzeyde bulmuşlardır. Kaba limon anacı üzerine aşılı Valencia ve navel portakallarında K içeriği, diğer anaçlara göre daha düşük düzeyde saptanmıştır. Ancak bütün anaçlar için yapraktaki K içeriği mandarinlerde yüksek oranda bulunurken; Valencia ve Navel portakallarında N, P, K içerikleri yüksek oranda bulunmuştur. Symons ve Cox portakalları Rangpur laymı üzerinde diğer anaç ve kalemlere göre yaprakta daha düşük Mg konsantrasyonlarına sahip iken, sitranj anaçları üzerinde Ellendale mandarininin yaprak Mg konsantrasyonu daha yüksek bulunmuştur. Kleopatra ve Emperor mandarin anaçları diğer anaçlardan, yapraklarda 36

95 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU hafif düzeyde daha yüksek Na seviyeleri gösterirken; üç yapraklı Velencia anaç denemesinde Na alımı daha düşük olmuştur. Anaç ve kalemler Fe ve Cu konsantrasyonlarını düşük düzeyde etkilemiştir. Çoğu denemede anaçlar yaprakta Mn ve Zn seviyelerini önemli düzeyde etkilemiştir. Davies ve Albrigo (1994), genç turunçgil ağaçlarında yapraklardaki N seviyesinin fazlalığı nedeniyle bu ağaçlarda vejetatif gelişmenin fazla olduğunu bildirmişlerdir. Düşük N düzeyinde çiçeğin fazla olmasına rağmen, beslenme noksanlığından dolayı meyve tutumu dolayısıyla verim düşmektedir. Optimum N miktarı orta seviyede çiçek oluşumu ve yüksek miktarda meyve ile verimliliği arttırmaktadır. Lavon ve ark. (1995), kaba limon yapraklarındaki karbonhidrat içeriği ve enzim aktivitesinin K, Mg, Ca eksikliği ile ilişkisini tespit etmişlerdir. K eksikliği olan yapraklarda kontrole göre çözünebilir şeker önemli derecede daha yüksek, nişasta daha düşük bulunmuştur. Mg ve Ca eksikliği olan yapraklar nişastanın büyük bir kısmını depolamıştır. Mg ve Ca eksikliği olan yaprakların kloroplastları büyük nişasta taneleriyle doluyken, K eksikliği olan yaprakların kloroplastlarında nişasta taneciklerinin sayısı ve büyüklüğünün azaldığı elektron mikroskobunda da görülmüştür. Zekri (1995), çalışmasında; turunç, Rubidoux üç yapraklı, üç yapraklı anaçlarını Makrofilla anacı ile karşılaştırıldığında Valencia ve Navel portakallarında ve altıntoplarda yaprakta Ca konsantrasyonunu düşürdüğünü bildirmiştir. Ancak; Makrofilla anacında Fe ve Mn konsantrasyonlarının turunç ve Rubidoux üç yapraklı anaçlarına göre daha yüksek olduğunu açıklamıştır. Araştırmacı, anaçların Fe alımına etkisi bakımından; üç yapraklı ve melezi olan Swingle citrumelo ve Carrizo sitranjının bu elementin alımında limon ve mandarin tipi anaçlara göre daha az etkili olduğunu saptamıştır. Bester ve Rabe (1996), Güney Afrika koşullarındaki değişik anaçlar üzerine aşılı Star Ruby altıntop ve Lisbon limon çeşitlerinin aşı noktası üzerinden ve altından aldıkları kabuk ve odun dokularında nişasta, indirgen şeker ve azot düzeylerini incelemişlerdir. Çalışmada kullanılan kombinasyonların anaç ve kalem kabuklarında toplam azot ve serbest azot düzeyleri odun dokularına göre daha yüksek 37

96 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU bulunmuştur. Anaçların odun dokularındaki toplam N seviyesi kalemlerin odun dokularındaki N a göre daha yüksektir. Küçük taçlı ve zayıf gelişen Flying Dragon anacında kalemin odun dokusundaki N düzeyinin anacın odun dokusundaki N düzeyine oranı en düşük düzeyde, Volkameriana ve Troyer sitranjında en yüksek düzeyde bulunmuştur. Kaplankıran ve ark. (1996), Adana koşullarında 9 anaç (Yerli turunç, Taiwanica, Kleopatra mandarini, Troyer ve Carrizo sitranjları, Volkameriana, Yuzu, Citrumelo 1452, Benecke üç yapraklı,) üzerine aşılı satsuma mandarinlerinde yapraklardaki bitki besin elementlerini incelemişlerdir. Araştırıcılar; iki yıllık bulgular sonucunda yapraklardaki P, K, Ca, Mg, Mn ve Cu ın anaçlara göre farklılık gösterdiğini; N, Na, Fe ve Zn nun anaçlar tarafından etkilenmediğini saptamışlardır. Myhob ve ark. (1997), turunç, Succari portakalı, Troyer sitranjı anaçları üzerinde Valencia portakalının besin elementi alımını incelemişlerdir. Turunç anacı üzerinde yaprak K içeriği, Troyer sitranjı anacında ise yaprak Fe ve Zn içeriği daha yüksek bulunduğunu, N, P, Mn içeriklerine anaçların etkisinin olmadığını bildirmişlerdir. Cücü- Açıkalın (1998) bildirdiğine göre, Arı ve ark. (1996), vejetasyon periyodu boyunca oluşan farklı fizyolojik olaylar bitkinin besin maddeleri düzeyinde önemli mevsimsel değişimler meydana gelmesine neden olduğunu belirtmektedir. Araştırıcı, mevsimsel değişimlerin yaprak örneklerinin alınması sırasında ve yaprak analizleri sonuçlarının değerlendirilmesi sırasında göz önünde bulundurulması gerektiğini; ayrıca yaprak yaşına, bitkideki konumuna ve farklı kısımlarına göre de yaprak bileşiminin değiştiğini ve bu nedenle sözü edilen faktörlerin bir fonksiyonu olarak meydana gelen yapraktaki besin maddelerinin değişimlerinin bilinmesinde fayda olduğunu bildirmişlerdir. Iqbal ve ark. (1999), Citrumelo 4475, Citrumelo 1452, Volkameriana, Yuma sitranjı, Mithi ve kaba limon anaçları üzerine aşılı Kinnow mandarin çeşidinde yaprak besin elementlerini incelemişlerdir. Maksimum N içeriği (% 1.5) Citrumelo 4475 ve Citrumelo 1452 anaçlarından, minimum N (% 0.58) kaba limon ve Yuma sitranjı anaçlarına ait bitkilerden elde edilmiştir. P, K ve CH açısından anaçlar arasında önemli bir fark bulunmamıştır. Maksimum Cu (16.6 ppm) Kaba limon 38

97 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU anacından, minimum Cu (7.33 ppm) Citrumelo 1452, maksimum Zn (18.67) Citrumelo 4475, minimum Zn (13.3 ppm) Volkameriana anacından elde edilmiştir. Kaplankıran ve ark. (1999-a), Adana koşullarında turunç anacı üzerine aşılı Kütdiken limonunun yapaklarındaki bitki besin maddesi düzeylerinin mevsimsel değişimini incelemişlerdir. Çalışma sonucunda, azotun Eylül başı- Kasım başı; fosforun Temmuz başı- Ekim ortası; potasyumun Mayıs başı- Temmuz başı; magnezyumun Mayıs ortası- Temmuz ortası; demirin Şubat başı- Mart başı ve Temmuz ortası- Ekim başı; çinkonun Şubat başı- Mart ortası, Mayıs ortası- Temmuz ortası ve Eylül ortası- Kasım başı; bakırın Şubat başı- Mart başı, Mayıs başı- Temmuz ortası ve Eylül ortası- Kasım ortası; sodyumun Aralık başından Haziran başına kadar diğer dönemlere göre daha stabil olduğunu bildirmişlerdir. Kaplankıran ve ark. (1999-b), 10 anaç üzerine aşılı Valencia portakal çeşidinin yapraklarındaki bitki besin maddelerini inceledikleri çalışmada; yapraklardaki bitki besin maddeleri düzeylerinin anaçlara göre değişim gösterdiği ve bu değişimin anaçların genetik yapısındaki farklılığa bağlı olarak fizyolojik ve biyokimyasal olayların farklı cereyanı ve bunun anaç- kalem ilişkilerine yansımasından kaynaklandığını bildirmişlerdir. Ayrıca, çalışmada soğuğa dayanıklı anaçların yaprak N içeriğinin yüksek olduğu vurgulanmıştır. Georgiou (2000), Kıbrıs koşullarında 11 anacın Nova mandarinlerinin yaprak besin elementi düzeyine, ağaç büyüklüğüne, meyve verim ve kalitesine etkisini incelemiştir. Tüm anaçlar üzerinde yaprakların Mg, Na, Ca seviyeleri optimum bulunmuştur. Anaçların Mg düzeyine etkisi güçlü bulunmuş, Carrizo ve Troyer sitranjlarında en yüksek birikim, Filistin tatlı laymı ve Estes kaba limonunda en düşük saptanmıştır. iyi bilinen K ile Mg arasındaki antogenestik etki Volkameriana ve Filistin tatlı laymında güçlü, kaba limon, Estes kaba limon ve Swingle citrumeloda daha düşük dereceli bulunmuştur. Davies ve Zalman (2002), Volkameriana, Carrizo sitranjı ve Swingle citrumelo anaçları üzerine aşılı Rohde Red Valencia portakalında farklı N dozlarını ve farklı uygulama dönemlerini incelemişlerdir. Gövde çapı üzerine N oranı ve uygulama sıklığının önemli olmadığını, anaçların etkisinin önemli olduğunu bildirmişlerdir. En büyük gövde çapının Volkameriana anacı üzerindeki bitkilerde 39

98 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU olduğunu ve bunu sırası ile Carrizo sitranjı, Swingle citrumelo anaçlarının izlediğini açıklamışlardır. Ahmed ve Al-Shurafa, (2003), turunç, Rangpur laymı, Kleopatra mandarini, Troyer sitranjı ve kaba limon üzerine aşılı Valencia, Hamlin, Washington Navel portakallarının N, P, K, Ca, Na, Cl, Fe, Mn, Cu ve Zn içeriklerini incelemişlerdir. Bitki besin elementleri bakımından K, Ca, Na, Ca/K ve Cl elementlerinde anaçlar arasında farklılık görülürken N, P, Fe, Mn, Zn ve Cu elementlerinde bir farklılık saptanmamıştır. Kleopatra anacı üzerine aşılı çeşitlerin yapraklarında K düşük, Ca/K oranı yüksek, Rangpur laymı anacı üzerine aşılı çeşitlerde K yüksek, Ca düşük, Ca/K oranı düşük olmuş, Troyer anacında ise Na ve Cl alımı diğer anaçlara göre daha fazla bulunmuştur. Washington Navel çeşidinin yaprakları diğer çeşitlere göre daha fazla Fe, Zn, Mn, Cu içerirken daha az Na içermiştir. Camara ve ark. (2003), Kleopatra mandarin çöğürü, Kleopatra/Valencia portakalı, Kleopatra/Salustiano portakalı, Kleopatra/Salustiano portakalı/valencia portakalı ile oluşturulan bitki kombinasyonlarını serada kum kültüründe denemişlerdir. Su ilişkisi, mineral bitki besin elementi kompozisyonu (yaprak, gövde, kök) ve bitki büyümesinin incelendiği çalışmada, köklerden yapraklara Cl ve Na taşınımının ara anaçlarla sınırlandığını açıklamışlardır. Kontrollü koşullarda Kleopatra/Salustiano portakalı/valencia portakalı kombinasyonunda kök/sürgün oranı en düşük, kökte Na en yüksek, yaprakta N en yüksek, P ve Ca en düşük bulunmuştur. Yıldırım (2003), Adana koşullarında yaptığı çalışmada Yerli turunç (Citrus aurantium L. var. Yerli ), Volkameriana (Citrus volkameriana Tan. ve Pasg.), Kleopatra mandarini (Citrus reshni Tan.), Carrizo sitranjı (Poncirus trifoliata Raf. x Citrus sinensis Osb. var. Carrizo ) ve Beneke üç yapraklı (Poncirus trifoliata Raf. var. Beneke ) anaçları üzerine aşılı Washington Navel portakal ağaçlarında N düzeyini İlkbahar döneminde en düşük seviyede bulunmuştur. Çalışmada, N miktarı genç yapraklarda daha yüksek olarak belirlenmiştir. Cücü -Açıkalın (2004), Antalya koşullarında yaptığı çalışmada Yerli turunç, Carrizo sitranjı ve Troyer sitranjı anaçları üzerinde İnterdonato limonu, Klemantin mandarini, Washington Navel portakalı, Marsh Seedless çeşitlerinin yapraklarındaki 40

99 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU bitki besin elementlerinin mevsimsel değişimini incelemiştir. N, P ve K İlkbahardan yaza kadar artıp, bir sonraki İlkbahara kadar azaldığı; Ca, Na, Fe ve Mn konsantrasyonlarının ise İlkbahardan Kışa kadar artıp, bir sonraki İlkbahara doğru azaldığı; Mg un İlkbahardan Sonbahara kadar artıp, bir sonraki İlkbahara kadar azaldığı; Zn nun İlkbahardan bir sonraki İlkbahara kadar azalıp, Yaza doğru arttığı, Cu ın İlkbahardan Sonbahara kadar azalıp Kışa doğru arttığı ve devamında İlkbahara doğru azaldığı belirlenmiştir. Washington Navel portakalında Fe ve Cu açısından turunç anacının, diğer besin elementleri için sitranj anacının daha başarılı olduğu saptanmıştır. İnterdonato limonu için N, Na ve Cu açısından turunç; Mg, Na, Fe ve Cu açısından ise Troyer sittanjı anaçları daha iyi sonuç vermiştir. Quaggio ve ark. (2004), Brezilya koşullarında; Swingle citrumelo, Rangpur laymı ve Kleopatra mandarini üzerine aşılı Natal portakalı, Rangpur laymı ve Kleopatra üzerine aşılı Valencia portakalının büyüme durumlarını ve N, P, K gübrelemesinin etkilerini araştırmışlardır. Rangpur laymı ve Kleopatra anaçlarına göre Swingle citrumelo üzerindeki ağaçlarda taç hacmi en küçük bulunmuştur. Taç hacmi ve meyve verimi arasındaki ilişki pozitif olmasına rağmen, ürün miktarında anaçların etkisi bulunmuştur; Kleopatra mandarini ile Rangpur laymı anacı karşılaştırıldığında Rangpur laymı Kleopatra mandarinine göre daha üstün sonuçlar vermiştir. Araştırmacılar; 5 yaşından daha küçük turunçgil ağaçlarının gelişimi için Brezilya da tavsiye edilenden daha fazla K gübrelemesi ile gelişim gösterdiğini bildirmişlerdir. Perez- Zamora (2004), 16 turunçgil anacının Valencia portakal çeşidinde yaprak besin elementi içeriği, verim, meyve kalitesi üzerine etkisini incelemiştir. Turunç P alımında en az etkiyi gösterirken; Volkameriana da düşük düzeyde Mg birikimi görülmüştür. Kleopatra mandarini, Carrizo sitranjı ve Sunki x üç yapraklı da en düşük K konsantrasyonları belirlenmiştir. K/ (Ca+Mg) oranı kullanılan anaçlara bağlı olarak Makrofilla da en yüksek, Kleopatra mandarininde en düşük değeri göstermiştir. Mattos ve ark. (2006), Brezilya koşullarında genç ağaçlarda (5 yaşından küçük) maksimum meyve verimi için N, P, K oranlarının tespit edilmesini ve gübreleme için seçilen anaç kalem kombinasyonlarının tepkilerini belirlemek 41

100 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU amacıyla yaptıkları çalışmalarında, Rangpur laymı üzerine Pera; Rangpur laymı ve Kleoparta mandarini üzerine Valencia, Rangpur laymı, Kleoparta mandarini ve Swingle citrumelo üzerine Natal portakallarını 3 lokasyonda denemişlerdir. Rangpur laymı üzerindeki ağaçlar daha etkili bir şekilde N, P, K kullanmış ve Kleopatra mandarini ve Swingle citrumelo üzerindeki ağaçlara göre daha fazla meyve üretimi göstermişlerdir. Diğer taraftan Swingle citrumelo üzerindeki ağaçların, Kleopatra mandarini üzerindeki ağaçlara benzer seviyede meyve üretmek için daha fazla N veya K ihtiyaçları olduğu saptanmıştır. Ahmed ve ark. (2007), dokuz farklı anaç üzerinde Kinnow mandarinin beslenme ve verim durumlarını incelemişlerdir. Yapraklardaki N, P, K içeriklerinin anaçlara göre farklı bulunduğu çalışmada, N içeriği kaba limon da (% 2.60 ve 2.67) en yüksek, Troyer sitranjı nda (% ) en düşük; P içeriği kaba limonda (% 0.16) en yüksek, Carrizo sitranjı nda (% 0.09) en düşük bulunmuştur. K içeriği, Volkameriana ve Carrizo sitranjı anaçlarında sırasıyla % 1.15 ve % 1.65 seviyesinde bulunmuştur. Araştırıcılar, besin alımı ve verim arasındaki ilişkinin tüm sitranj anaçlarında zayıf olduğunu ve incelenen parametrelerin çoğunda Volkameriana anacı ile bunu takip eden kaba limon anacının ümitvar olduğunu bildirmişlerdir. Toplu ve ark. (2008), Troyer sitranjı, Carrizo sitranjı ve turunç anacı üzerinde Rhode Red Valencia ve Valencia Late portakal çeşitlerinin yaprak besin elementi içeriklerini incelemişlerdir. Çalışmadaki portakal çeşitleri arasında, her iki yılda da K ve Ca konsantrasyonları önemli bulunmuştur. Ancak çeşitlerin yaprak besin içerikleri Zn hariç optimal sınırlar içerisinde yer almıştır. Her iki yılda da anaçların incelenen besin elementleri içeriklerine etkileri önemli bulunmuştur. Araştırıcılar, kullanılan turunçgil anaçlarının bitki besin elementlerinden faydalanma yeteneklerinin birbirinden farklı olduğunu bildirmişlerdir. P ve Fe bakımından Troyer sitranjı, Ca, Na ve Zn değerleri bakımından turunç anacı en yüksek değerleri verirken; N, K, Mg, Mn ve Cu için en yüksek değerleri Carrizo sitranjı vermiştir. Richardson ve ark. (2009); anaçların taç gelişimlerinin nasıl etkilediğini açıkladıkları bildirilerinde, turunçgillerde kökler ve taçlanma arasındaki ilişkinin farklı anaçlar tarafından modifiye edilebilirliliğini incelemişlerdir. Bitki gelişiminde taç ve kök sistemi arasında sürekli bir oran vardır ve bu yüzden kök sisteminin 42

101 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Müge UYSAL KAMİLOĞLU büyüklüğü ve onların aktivitesi sürgün gelişimi ve aktivitesiyle daima orantılıdır. Herhangi bir anaç- kalem kombinasyonu spesifik bir kök/sürgün oranına sahiptir. Anaç- kalem arasındaki interaksiyonlar su, besin, karbonhidrat ve hormonlar yoluyla olur. Anaç- kalem arasındaki fiziksel birleşmede uyuşma dereceleri etkilidir. Anaçlarla ilgili yapılan birçok çalışmada çeşidin taç gelişiminde anacın etkisi önemlidir. Araştırıcılar, Silverhill çeşidine Troyer sitranjının ve üç yapraklının anaç olarak kullanılmasını karşılaştırmışlardır ve Troyer sitranjı üzerinde daha uzun, daha büyük taç hacminin olduğunu saptamışlardır. Ancak üç yapraklı üzerinde daha küçük taçlı ağaçların sık dikime olanak sağlamasının avantaj olduğu belirtilmiştir. Üç yapraklı üzerinde çeşidin yapraklarındaki Mg ve Ca seviyeleri yüksek, fakat Troyer sitranjı anacına göre P ve K daha düşüktür. Ca ve K arasında ters bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Bildiride, Turunçgil ve elma anaçlarının tacın fotosentezi üzerine etkilerini belirten çalışmalar olduğu vurgulanmıştır. Genelde fotosentez oranı ağacın gücü ile ilişkilidir. Bu nedenle bodur veya düşük gelişme gücüne sahip anaçların üzerine aşılı ağaçların yapraklarında fotosentez oranı, kuvvetli gelişme gücüne sahip anaçların üzerine aşılı ağaçlardan daha düşüktür. Bitki organlarında depolanan nişasta ve karbonhidrat miktarının ölçüldüğü çalışmada; üç yapraklılarda gövde ve dallarda nişasta daha yüksek bulunmuştur. Troyer sitranjında köklerde daha düşük bulunmuştur. 43

102 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU 3. MATERYAL VE METOT 3.1. Materyal Bu çalışma Çukurova Üniversitesi (Ç.Ü.) Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü ile Ç.Ü.Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezinde yürütülmüştür. Çalışmada anaç olarak turunç (Tuzcu 31-31), ara anaç olarak, Flying Dragon ve Rubidoux üç yapraklısı, Citrumelo 1452 ve Star Ruby kullanılmıştır. Ç.Ü. Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezinde kontrollü cam seralarda, 32 x 15 cm boyutlarında körüklü siyah plastik torbalarda 2:1 oranında volkanik tüf ve torf karışımında yetiştirilen turunç çöğürleri üzerine ara anaçlar (Flying Dragon, Rubidoux, Citrumelo 1452 ve Star Ruby) 2004 yılı mart ayında aşılanmıştır. Ara anaçlar ve kontrol olarak kullanılan turunç anacı üzerine Navelina göbekli portakal ve Kütdiken limon çeşitleri 2005 yılı Mart ayında aşılanmıştır. Kullanılan ara anaçların aşı gözleri Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tuzcu Turunçgil Koleksiyon Parseli nden, çeşitlere ait aşı kalemleri ise Ç.Ü. Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezindeki damızlık parsellerinden alınmıştır. Şekil 3.1. Deneme alanından genel görünüm 44

103 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Aşılamalar Turunç anacı üzerine Flying Dragon ve Rubidoux üç yapraklı ara anaçları T göz aşısı, diğer ara anaçlar ise mikro aşı yöntemiyle aşılanmıştır. Aşılamalar toprak yüzeyinin 15 cm yukarısından yapılmıştır. Kontrol olarak kullanılan turunç anacı ve ara anaçlar üzerine Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitleri mikro aşı yöntemiyle, 15 cm yukarıdan aşılanmışlardır. Aşı gözlerinden süren sürgünler tek sürgün halinde geliştirilmiş (Şekil 3.2) ve toprak yüzeyinden yaklaşık cm den tepe vurularak taçlandırılmıştır (Şekil 3.3). Şekil 3.2. Navelina portakalı ve Kütdiken limonunda aşı kombinasyonlarının taçlandırılmadan önceki genel görünümleri Şekil 3.3. Navelina portakalı ve Kütdiken limonunda aşı kombinasyonlarının taçlandırılmadan sonraki genel görünümleri 45

104 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Çalışmada Kullanılan Anaç ve Ara Anaçların Özellikleri Yerli Turunç Tuzcu (Citrus aurantium L.) Yerli turunç en eski anaçlardan olup, Akdeniz havzasının çoğu ülkesinde hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Yaklaşık % 85 nüseller embriyo meydana getirmesi nedeniyle homojen fidan vermektedir. Genç çöğürleri güçlüdür ve kök ucu ile yan kökler arasında güçlü bir denge vardır. Bu anaç, üzerine aşılı çeşitlerin orta kuvvet ve irilikte gelişimini sağlamaktadır. Üzerine aşılanan çeşidin verimlilik, meyve kalitesi özelliklerine olumlu etki göstermektedir. Ayrıca, çeşidin ekonomik ömrüne, büyüme, olgunlaşma ve meyveye yatma süresine orta derecede etkili bir anaçtır. Bu anaç yüksek toprak ph sına orta derecede dayanım gösterdiği için ağır, drenajı zayıf topraklarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Cüceleşme (Exocortis) ve Gözenek (Xyloporosis) viroid hastalıklarının çoğunlukla simptomsuz bir şekilde taşıyıcısıdır. Ancak, en büyük dezavantajı Tristeza (CTV) virüs hastalığına çok duyarlı olmasıdır. Phytophthora spp. (Kök Boğazı Çürüklüğü) hastalığına ve Uçkurutan (Phoma tracheiphila) hastalığına toleranttır. Bu anaç bazı limon, satsuma mandarini ve kamkatlar hariç çoğu tür ve çeşitlerle iyi bir uyuşma göstermektedir (Özcan ve Ulubelde, 1984; Castle, 1984; Tuzcu ve ark., 1986; Aubert ve Vullin, 1998; Davies ve Albrigo, 1994; Tuzcu 1990; Saunt, 2000; Yıldırım, 2003 ) Flying Dragon (Poncirus trifoliata var. Monstrosa) Üç yapraklı klonu olan Flying Dragon, Swingle tarafından 1915 te Amerika da bulunmuştur. Laym, altıntop ve tanjelolarda sıkı bir taç oluşumunu sağlayan bu anaç çoğu mandarin ve portakal için de bodurlaştırıcı bir etkiye sahiptir. Kalsiyum ve klora karşı çok hassastır. Hafif kumlu topraklarda aşırı derecede yavaş gelişir. Tristeza (CTV) virüs ve Phytophthora spp. (Kök Boğazı Çürüklüğü) ya dirençlidir. Exocortis e hasastır. Eureka grubu limonlarla uyuşmazlık göstermektedir. Tüm turunçgil tür ve çeşitlerinde bodurlaştırıcı etki göstermesinden dolayı sık dikime uygun olup, üzerine aşılı çeşitlerin deriminde kolaylık sağlar. Çeşitlerin meyve 46

105 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU kalitesi üzerine üç yapraklı anacı gibi olumlu etki yapar. Gövde gelişiminin zig zag şeklinde ve çok dikenli olması aşılanmasını zorlaştırır (Aubert ve Vullin, 1998). Üç yapraklının özelliklerini gösteren dolayısıyla soğuk ve ıslak koşullara dayanıklı ve yüksek kireçli topraklara hassas olan Flying Dragon anacı, üç yapraklı gibi yüksek oranda nüseller bitki oluşturma eğiliminde değildir (Özcan ve Ulubelde, 1984; Tuzcu, 1990; Ashkenazi ve ark., 1993; Ferguson ve Charappo, 2005) Rubidoux Üç Yapraklısı (Poncirus trifoliata var. Rubidoux) Üç yapraklı anacının küçük çiçekliler grubunda yer alan Rubidoux anacı genel olarak üç yapraklının özelliklerini göstermektedir. Soğuklara dayanıklı, nüseller embriyoniye eğilimli, üzerindeki çeşidin erkenciliğine olumlu etkisi vardır. Ayrıca büyük çiçekli gruba göre meyve kalitesine ve iriliğine ve bitkinin bodurluğu üzerine daha olumlu etkisi olduğu görülmüştür. (Özcan ve Ulubelde, 1984; Ferguson ve Charappo,2005) Citrumelo 1452 (Poncirus trifoliata Raf.x Citrus paradisi Macf.) Üç yapraklı x altıntop melezidir. Üzerine aşılanan çeşidin meyve kalitesine olumlu etki yapar. Aynı zamanda daha iri ve daha yüksek SÇKM/Asit oranına sahip meyveler oluşturur. Citrumelo 1452 aşılama parselinde hızlı büyüme gösteren ve şaşırtma şokuna en dayanıklı anaçlar arasındadır. Bodur ağaçlar elde etme üzerinde olumlu sonuçlar vermiştir. Eureka grubu limonlarla uyuşmazlık gösterir. Kireçli topraklara dayanıklı değildir. Tristeza (CTV) virüs ve Phytophthora spp. (Kök Boğazı Çürüklüğü) ve turunçgil nemotoduna dayanıklıdır (Tuzcu, 1982; Özcan ve Ulubelde, 1984; Sakovich, 1986; Yıldırım, 1996) Star Ruby Altıntopu Altıntoplar % nüseller bitki verirler. Kökleri kuvvetli ve hızlı büyür. Üzerine aşılanan çeşidin geç meyveye yatmasına ve kuvvetli büyümesine etkili olup, 47

106 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU meyve kalite özelliklerine olumlu etkisi vardır. Ağır topraklarda iyi gelişebilen tuzluluğa dayanıklı anaç özelliği olan bir türdür. Ancak, verim özelliği diğer anaçlara göre daha düşüktür. Limonlar için önerilebilen bir anaçtır. Star Ruby altıntop çeşidi 1959 yılında ABD de Texas Üniversitesi turunçgiller merkezinde Hudson çeşidinin tohumundan yapay mutasyonla elde edilmiştir. Star Ruby de meyve şekli yuvarlak, kabuk pürüzsüzdür. Kabuğun meyve etine bağlılığı sıkıdır. Ağaçlar orta verimlidir. Renklilik dilim zarlarından kaynaklanmaktadır. Meyvelerde acılık tadı bulunmamaktadır (Hızal,1973; Tuzcu, 1990) Çalışmada Kullanılan Çeşitlerin Özellikleri Navelina Portakalı Kaliforniya kökenli olan bu çeşit Washington Navel den göz mutasyonu ile meydana gelmiştir. Ağacı Washington Navel den daha küçüktür fakat meyveler yaklaşık 2 hafta kadar daha erken olgunlaşır. Değişik ülkelerde yetiştiriciliği yapılmasına karşın esas olarak İspanya da yetiştirilmektedir. Meyve tutumu ve kalitesi oldukça iyi olan bu çeşidin, erkenci olması, Kış soğuklarından önce hasat edilebilmesi ve kaliteli olmasından dolayı Türkiye koşulları için uygun bir çeşittir. Ülkemizde halen hızlı bir şekilde yayılımı söz konusudur. Ağaçları kuvvetli ve verimlidir. Meyve şekli ovalimsi, göbek küçük ve yarı belirgindir. Kabuk yapısı belirgin şekilde pürüzsüz, kabuk kalınlığı Washington navel ile benzerdir. Tam olgunlukta meyve rengi kalitesi iyidir. Hasat dönemi Ekim sonu Kasım başıdır (Tuzcu 1990; Davıes ve Albrigo, 1994; Saunt, 2000; Yeşiloğlu ve Yıldırım, 2008) Kütdiken Limonu Kökeninin İtalya olduğu sanılmaktadır. Ancak, Türkiye ye hangi yıllarda geldiği üzerinde herhangi bir bilgi bulunmayan en eski bir limon çeşididir. Eureka grubu Feminello alt grubunda yer almaktadır. 48

107 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Üstün meyve kalitesine sahiptir. Meyve kabuk rengi açık yeşil sarı veya limon sarısıdır. Kabuk düzgün ve parlak, meyve etine sıkı bağlıdır. Kabuk kalınlığı 5.76 mm dir. Türkiye nin depolamaya en elverişli çeşitlerinden birisidir. Meyve genişliği mm, uzunluğu mm, ağırlığı g dır. Olgunluk döneminde usare miktarı % 32.96, S.Ç.K.M. miktarı % 8.81, titre edilebilir asit miktarı % 7.16 dır. Yüksek verimli ve düzenli meyve vermektedir. Orta mevsim çeşididir (Tuzcu, 1990). Meyve basına adet çekirdek düşmektedir. Ağaçları orta kuvvette büyür. Meyvelerin ağaç üzerinde dağılımı düzgündür. Orta mevsim çeşididir. Derim kasım ayında ilk yağmurlardan sonra başlar, şubat ayına kadar devam eder. Uygun koşullarda hasat edilen, paketlenen limonlar 9 ay süre ile depolanabilir. Bu özellik Kütdiken limonuna olan istemi artırmaktadır. İhracata elverişli olan bu çeşit, Akdeniz bölgesinde özellikle İçel ve Hatay illerinde yaygınlık gösterir. Ancak Uçkurutan (Phoma trachephila) ve zamklanmaya duyarlı olması nedeniyle, gerek bahçe yerlerinin seçilmesinde ve gerekse uygulanacak bakım işlerinde dikkatli olmak gerekir (Yeşiloğlu ve Yıldırım, 2008) Metot Deneme Deseni Deneme Tesadüf Parselleri Deneme Deseni ne göre gerçekleştirilmiştir. Denemede 1 anaç, 4 ara anaç, 2 çeşit ile oluşturulmuş kombinasyonlar kullanılmıştır (Çizelge 3.1). Uygulamalar 5 tekerrürlü olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada toplam 7 dönemde (Ekim 2005, Ocak 2006, Nisan 2006, Temmuz 2006, Ekim 2006, Ocak 2007, Nisan 2007) örnekleme yapılmıştır. 49

108 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Çizelge 3.1. Çalışmada yer alan kombinasyonlar Anaç Ara Anaç Çeşit Kısaltmalar Turunç Navelina N/T Turunç Flying Dragon Navelina N/FD/T Turunç Rubidoux Üç Yapraklısı Navelina N/R/T Turunç Citrumelo 1452 Navelina N/C/T Turunç Star Ruby Altıntopu Navelina N/SR/T Turunç Kütdiken K/T Turunç Flying Dragon Kütdiken K/FD/T Turunç Rubidoux Üç Yapraklısı Kütdiken K/R/T Turunç Citrumelo 1452 Kütdiken K/C/T Turunç Star Ruby Altıntopu Kütdiken K/SR/T Kültürel İşlemler Deneme süresince, fidanların sağlıklı büyümeleri için düzenli olarak sulama, gübreleme, yabancı ot mücadelesi ve obur temizliği yapılmıştır. Sulama ve gübreleme programında Ç.Ü. Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezinin programına uyulmuştur. ölçülmüştür. Sıcaklık Ölçümleri Serada sıcaklık ölçümleri sıcaklık ölçer (TESTO 177-T4) ile C olarak 50

109 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Çizelge 3.2. Deneme alanı aylık sıcaklık ölçümleri Aylık ortalama sıcaklık ( C) Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Deneme Kapsamında İncelenen Özellikler Denemede turunç anacına çeşitler aşılanmadan önce çap ve sürgün uzunluğu ölçülmüştür. Çeşitler aşılandıktan sonra anaç, ara anaç altı, ara anaç üstü ve çeşit çapları ile sürgün uzunlukları ölçülmüştür. Çap ölçümlerinin yapıldığı bölgeler Şekil 3.4 te gösterilmiştir. Ayrıca çalışmada toplam 7 dönemde alınan örneklerde Çizelge 3.2 de belirtilen özellikler incelenmiştir. 51

110 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Çizelge 3.3. Örnekleme dönemleri ve incelenen özellikler Tarih İncelenen Özellikler 1. Dönem Ekim 2005 ØToprak üstü yaş ve kuru ağırlığı, 2. Dönem Ocak 2006 ØKök yaş ve kuru ağırlığı, 3. Dönem Nisan 2006 ØYaprak sayısı ve alanı, 4. Dönem Temmuz 2006 ØYaprak fotosentez hızı, 5. Dönem Ekim 2006 Ø Fotosentetik kapasite, 6. Dönem Ocak 2007 Ø Yaprak karbonhidrat analizleri, ØGövde karbonhidrat analizleri, ØYaprak besin maddesi analizleri, ØGövde besin maddesi analizleri, 7. Dönem Nisan 2007 Ø Toprak üstü yaş ve kuru ağırlığı, Ø Kök yaş ve kuru ağırlığı, ØYaprak sayısı ve alanı, ØYaprak fotosentez hızı, Ø Fotosentetik kapasite, Ø Yaprak karbonhidrat analizleri, ØGövde karbonhidrat analizleri, ØYaprak besin maddesi analizleri, ØGövde besin maddesi analizleri, ØTanen analizi. Ocak 2008 ØAşı yerinden boyuna kesit alımı. 52

111 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Çeşit Ara anaç üstü Ara anaç Ara anaç altı Anaç Çeşit Aşı Noktası Ara Anaç Aşı Noktası (1:Anaç, 2: Ara anaç altı, 3: Ara anaç üstü, 4: Çeşit) Şekil 3.4. Gövde üzerinde çap ölçümlerinin ve analizlerde kullanılan kabuk bölgeleri Çeşit Aşılamasından Önce Çap ve Boy Ölçümleri Anaç üzerine ara anaçların aşılamasından 1 yıl sonra anaç ve ara anaçların aşı noktasının 5 cm alt ve üst kısımlarında çap (mm) ölçümü ve aynı dönemde aşı noktasından itibaren boy (cm) ölçümü yapılmıştır Anaç Çapı Ölçümleri (mm) Çeşit aşılarının yapılmasından sonra gözlerin sürmeye başlaması ile birlikte ayda bir aşı yerinin 5 cm altından anaç çap (mm) ölçümleri dijital kumpas ile yapılmıştır. 53

112 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ara Anaç Altı Çap Ölçümleri (mm) Çeşit aşılarının yapılmasından sonra gözlerin sürmeye başlaması ile birlikte ayda bir aşı yerinin 5 cm üzerinden ara anaç altı çap (mm) ölçümleri dijital kumpas ile yapılmıştır Ara Anaç Üstü Çap Ölçümleri (mm) Çeşit aşılarının aşılanmasından sonra gözlerin sürmeye başlaması ile birlikte ayda bir çeşit aşı yerinin 5 cm altından ara anaç üstü çap (mm) ölçümleri dijital kumpas ile yapılmıştır Çeşit Çapı Ölçümleri (mm) Çeşit aşılarının aşılanmasından sonra gözlerin sürmeye başlaması ile birlikte ayda bir çeşit aşı yerinin 5 cm üzerinden çeşit çap (mm) ölçümleri dijital kumpas ile yapılmıştır Sürgün Boyu Ölçümleri (cm) Çeşitlerin aşılanmasından sonra gözlerin sürmeye başlaması ile birlikte ayda bir sürgün uzunlukları mezur ile cm cinsinden ölçülmüştür. Sürgünler 70 cm ye ulaştığında tepe budaması yapılarak boy ölçümleri sonlandırılmıştır. Bununla beraber bitki yaş farkının sürgün uzunluğunu etkileyeceği düşünülerek ara anaç aşılarının yapıldığı dönemde Turunç anacına aşılanan Navelina portakal ve Kütdiken limon fidanlarında taçlandırmadan sonra sadece son dönemde sürgünlerde boy ölçümü yapılmıştır. 54

113 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Kombinasyonlara ait bitkiler, örnekleme dönemlerinde sökülüp toprak üstü organların hassas terazide yaş ağırlıkları alınmıştır. Ayrıca bu verilerin oransal (%) değerlendirmeleri yapılarak açı transformasyonları ile istatistik analizi yapılmıştır. Tablolarda gerçek değerler parantez içinde verilmiştir. Toprak Üstü Yaş Ağırlığı (%) = [(Tüm Bitki Yaş Ağırlığı Kök Yaş Ağırlığı) / Tüm Bitki Yaş Ağırlığı]* Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Kombinasyonlara ait bitkiler, örnekleme dönemlerinde sökülüp köklerinin hassas terazide yaş ağırlıkları alınmıştır. Ayrıca bu verilerin oransal (%) değerlendirmeleri yapılarak açı transformasyonları ile istatistik analizi yapılmıştır. Tablolarda gerçek değerler parantez içinde verilmiştir. Kök Yaş Ağırlığı (%) = (Kök Yaş Ağırlığı / Tüm Bitki Yaş Ağırlığı) * Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Kombinasyonlara ait yaş ağırlıkları alınan bitkiler, 65 C etüvde sabit ağırlığa gelinceye kadar kurutularak hassas terazide toprak üstü kuru ağırlıkları alınmıştır. Ayrıca bu verilerin oransal (%) değerlendirmeleri yapılarak açı transformasyonları ile istatistik analizi yapılmıştır. Tablolarda gerçek değerler parantez içinde verilmiştir. Toprak Üstü Kuru Ağırlığı (%) = [(Tüm Bitki Kuru Ağırlığı Kök Kuru Ağırlığı)/ Tüm Bitki Kuru Ağırlığı]* Kök Kuru Ağırlık Oranı (%) Kombinasyonlara ait yaş ağırlıkları alınan bitkiler, 65 C etüvde sabit ağırlığa gelinceye kadar kurutularak hassas terazide köklerin kuru ağırlıkları alınmıştır. 55

114 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ayrıca bu verilerin oransal (%) değerlendirmeleri yapılarak açı transformasyonları ile istatistik analizi yapılmıştır. Tablolarda gerçek değerler parantez içinde verilmiştir. Kök Kuru Ağırlığı (%) = (Kök Kuru Ağırlığı/ Tüm Bitki Kuru Ağırlığı) *100) Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Kombinasyonlara ait bitkilerin kuru ağırlıklarının yaş ağırlıklarına bölünmesi ile hesaplanmıştır Kök Kuru Ağırlığı / Yaş Kök Ağırlığı Kombinasyonlara ait bitkilerin kök kuru ağırlıklarının yaş kök ağırlıklarına bölünmesi ile hesaplanmıştır Yaprak Sayısı (adet) Örnekleme dönemlerinde sökülen bitkilerin yaprakları alınıp yapraklar sayılmış ve adet olarak belirlenmiştir Yaprak Alanı (cm 2 ) Denemede kullanılan kombinasyonlarda tüm yaprak alanı LI A cihazı ile belirlenmiştir Fotosentez Hızı (mmolm -2 s -1 ) Çalışmada her dönemde yaprak fotosentez hızı taşınabilir (portatif) fotosentez ölçüm seti LCA-4 model fotosentez cihazı kullanılarak yapılmıştır. Fotosentez hızı mmolm -2 s -1 olarak ölçülmüştür. Kombinasyonlara ait her tekerrürde gelişmesini 56

115 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU tamamlamış en genç 4 yaprakta ölçüm yapılmıştır. Ölçümler havanın açık olduğu günlerde saat arasında yürütülmüştür. Fotosentez cihazı 4. dönemde satın alındığından dolayı ölçümler bu dönemden itibaren yapılmıştır. LCA-4 model fotosentez cihazı ile yapılan ölçümler sırasında yaprağa ulaşan fotosentetik aktif ışık yoğunluğu (PAR), çembere gelen ışık yoğunluğu (PAR), yaprak sıcaklığı ve çember sıcaklığı her ölçüm döneminde kaydedilmiştir ve ortalamaları Çizelge 3.4 te verilmiştir. Çizelge 3.4. Fotosentez ölçüm dönemlerinde ışık ve sıcaklık değerleri Ölçüm i Yaprağa ulaşan PAR (mmolm -2 s -1 ) Çembere ulaşan PAR (mmolm -2 s -1 ) Yaprak yüzey sıcaklığı (C) Çember üzerine düşen sıcaklık (C) 1. Dönem (Ekim) Dönem (Ocak) Dönem (Nisan) Dönem (Temmuz) Dönem (Ekim) Dönem (Ocak) Dönem (Nisan) Fotosentetik Kapasite Tahmini Yaprak fotosentez hızı belirlendikten sonra ölçümü yapılan yaprak alanları kullanılarak toplam fotosentetik kapasite tahmin edilmeye çalışılmıştır. Fotosentetik kapasite = Fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ) x Yaprak alanı (m 2 ) Karbonhidrat Analizleri (1). Yaprak Örneklerinin Alınması Deneme materyali olarak oluşturulan kombinasyonlarda örnekleme döneminde sökülen bitkilerin tüm yaprakları alınmıştır. Yıkanan yapraklar o C' de 48 saat sabit ağırlığa kadar kurutulduktan sonra agat taşlı bitki değirmeninde öğütülmüş ve analize hazır duruma getirilmiştir. 57

116 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU (2). Gövde Örneklerinin Alınması Her kombinasyona ait kabuk örnekleri ara anaç ve çeşit aşı noktalarının en az 1 cm altından ve üstünden 5 cm kalınlığında bilezik şeklinde alınarak o C' de 48 saat sabit ağırlığa kadar kurutulduktan sonra porselen havanda öğütülmüş ve analize hazır duruma getirilmiştir (3). Toplam Şeker Miktarı (%) Alınan yaprak ve gövde kabuk örneklerinin toplam şeker içeriği Kaplankıran (1984) tarafından geliştirilen "Anthron" yöntemine göre belirlenmiştir (4). Nişasta Miktarı (%) Alınan yaprak ve gövde kabuk örneklerinin nişasta içeriği Kaplankıran (1984)' ın kullandığı "Anthron" yöntemine göre belirlenmiştir (5). Toplam Karbonhidrat Kaplankıran (1984) e göre belirlenmiştir Besin Maddesi Analizleri (1). Yaprak Örneklerinin Alınması Deneme materyali olarak oluşturulan kombinasyonlarda örnekleme döneminde sökülen bitkilerin tüm yaprakları alınmıştır. Yıkanan yapraklar o C' de 48 saat sabit ağırlığa kadar kurutulduktan sonra agat taşlı bitki değirmeninde öğütülmüş ve analize hazır duruma getirilmiştir. 58

117 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU (2). Gövde Örneklerinin Alınması Her kombinasyona ait kabuk örnekleri ara anaç ve çeşit aşı noktalarının en az 1 cm altından ve üstünden 5 cm kalınlığında bilezik şeklinde alınarak o C' de 48 saat sabit ağırlığa kadar kurutulduktan sonra porselen havanda öğütülmüş ve analize hazır duruma getirilmiştir (3). Azot Analizleri Yaprak ve gövde kabuk örneklerinde azot bir yaş yakma yöntemi olan ve Less (1951) tarafından önerilen "Kjeldahl" yöntemi ile belirlenmiştir (4). Fosfor Analizleri Yaprak ve gövde kabuk örneklerinde fosfor içeriği Barton (1948), tarafından önerilen yöntem ile belirlenmiştir (5). Makro ve Mikro Element Analizleri Kurutulan ve öğütülen yaprak ve gövde kabuk örneklerinden 200 mg alınarak 8 saat süreyle 550 C de kül fırınında yakılmıştır. Yakma işleminden sonra meydana gelen kül1/3 lük HCI de çözündürülmüş ve mavi bantta süzdürülerek Varian marka Atomik Absorbsiyon Spektrometre cihazında K, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn ve Cu konsantrasyon değerleri belirlenmiştir (Chapman ve Pratt, 1961) Tanen Analizi Aşı yerine yakın bölgelerdeki anaç, ara anaç ve çeşit kabuklarından son dönemde (Nisan 2007) alınan örneklerde, tanen seviyeleri Folin- Ciocalteau, Stiasny, Vanillin yöntemlerine göre (bu yöntemlerde kontrol olarak kateşin seviyesi yüksek olan meşe ağacı kabukları kullanılmıştır) belirlenmeye çalışılmıştır. 59

118 3.MATERYAL VE METOD Müge UYSAL KAMİLOĞLU Ayrıca aşı noktasından Ocak 2008 de alınan enine ve boyuna kesitlerde p-dmaca (p-dimetilaminosinnamikaldehit) ile tanenlerin dağılışları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu yöntemde mikrotomda kesilen enine ve boyuna kesitler tanenlere mavi renk veren p- DMACA nın %1 lik çözeltisi ¼ oranında seyreltik hali, ile boyanmıştır (Tanrısever, 1982). Elde edilen görüntüler kaydedilerek bulgularda sunulmuştur Aşı Noktasının Anatomik Yapısının İncelenmesi Anaç ve çeşit aşı yerlerinden son dönemi takiben Ocak 2008 de boyuna kesitler alınmıştır. Tam aşı noktasından kesici ile ikiye ayırarak anaç ve kaleme ait dokuların Ünal (1983) e göre % 1 lik IKI (iyotlu potasyum iyodür) çözeltisi (4 kısım KI ve 1 kısım iyodin karışımı) ile boyanma durumları incelenmiştir. Bu örneklerde aşıların farklı dokulardaki nişasta dağılımlarına ait görüntüler kaydedilmiştir. Bu görüntüler bulgularda sunulmuştur Verilerin Değerlendirilmesi Çalışma sonucunda elde edilen veriler Tesadüf Parselleri Deneme Desenine uygun olarak varyans analizi ile değerlendirilerek, SAS paket programında Duncan Testi uygulaması ile farklılık durumları incelenmiştir. Ayrıca çalışmada ele alınan parametrelerin korelasyon analizleri SAS paket programında yapılmıştır. 60

119 4. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA 4.1. Çeşit Aşılama Öncesi Anaç Çapı ile Ara Anaç Çap ve Sürgün Büyümesi Denemede çeşit aşılamalarından önce, anaç ve ara anaç kombinasyonlarına ait çap değerleri Çizelge 4.1. de, ara anaç sürgün uzunluk değerleri ise Çizelge 4.2. de verilmiştir. Üzerine Star Ruby ve Rubidoux aşılı turunç anacında çap büyümesi (sırasıyla 7.68 mm, 7.41 mm), Citrumelo 1452 ve Flying Dragon aşılı olanlara göre daha kuvvetli bulunmuştur. Ara anaçlardan Rubidoux (6.90 mm) ve Flying Dragon (6.66 mm) da çap büyümesinin, Citrumelo 1452 (5.70 mm) ve Star Ruby (5.78 mm) ye göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Rubidoux (88.25 cm) ara anacı sürgün uzunluğu bakımından diğer ara anaçlardan daha yüksek değere sahip olmuştur (Şekil 4.1). Çizelge 4.1. Anaç ve ara anaç ortalama çap değerleri (mm) Kombinasyonlar Anaç Ara anaç İndeks Flying Dragon /Turunç 6.94 b (1) 6.66 a 0.96 a Rubidoux /Turunç 7.41 a 6.90 a 0.93 a Citrumelo 1452 /Turunç 6.82 b 5.70 b 0.85 b Star Ruby /Turunç 7.68 a 5.78 b 0.74 c Önemlilik * (2) * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Çizelge 4.2. Kombinasyonlara göre ara anaç sürgün boyu (cm) Kombinasyonlar Sürgün boyu Flying Dragon /Turunç b (1) Rubidoux /Turunç Citrumelo 1452 /Turunç Star Ruby /Turunç Önemlilik * (2) a b b (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<

120 Şekil 4.1. Çeşit aşılamasından önce ara anaçların sürgün büyümesi 4.2. Çeşit Aşılama Sonrası Çap ve Sürgün Büyümesi Navelina Portakalı Anaç Çapı (mm) Anaç ve değişik ara anaç kombinasyonları üzerine aşılı Navelina portakal çeşidinde turunç anacına ait aylık çap büyümesi Şekil 4.2 de verilmiştir. Aylık anaç çapı büyümesi N/SR/T kombinasyonunda en yüksek, N/T kombinasyonunda en düşük bulunmuştur. 62

121 12,00 10,00 N/FD/T N/C/T N/T N/R/T N/SR/T Anaç çapı (mm) 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil 4.2. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki anaç çap büyümelerinin aylık değişimi Navelina portakal çeşidinin aşılı bulunduğu ara anaç kombinasyonlarının turunç anacı çap büyümesi üzerine etkisi Haziran 2005-Mart 2007 döneminde aylık olarak 22 kez ölçülmüştür. Kombinasyonlara göre bu ölçüm değerlerinin ortalamaları Çizelge 4.3 te verilmiştir. Kombinasyonlar arasında çap değerleri bakımından istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. N/SR/T kombinasyonu (9.45 mm) en büyük gövde çap değerini verirken, N/T kombinasyonu (6.32 mm) en düşük çap değerini vermiştir (Çizelge 4.3). Çizelge 4.3. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin anaç çapı ortalamaları (mm) Uygulamalar Anaç çapı N/T 6.32 d (1) N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T 8.31 c 8.84 b 8.67 b 9.45 a Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<

122 Navelina portakal çeşidinde yapılan ölçümlerde, anaçların aylık çap büyüme farkları ile ilk ve son ölçüm değerleri arasındaki çap büyüme farklarına ait bulgular Çizelge 4.4 te verilmiştir. Aylık çap büyüme farkı bakımından Ekim Kasım 2005, Aralık Ocak 2006, Ocak Şubat 2006, Şubat Mart 2006, Nisan Mayıs 2006, Şubat Mart 2007 dönemlerinde kombinasyonlar arasında istatistiksel olarak farkılık bulunmamıştır. Kombinasyonlara göre Haziran Mart 2007 arasında anaç çapı büyüme farkı N/T ve N/C/T (3.53 mm; 3.52 mm) kombinasyonlarında en fazla, N/FD/T (2.00 mm) kombinasyonunda ise en az olarak saptanmıştır (Çizelge 4.4.). Çizelge 4.4. Navelina portakalının farklı kombinasyonlarda anaç çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Haziran Temmuz ab (1) 0.05 b 0.09 b 0.15 ab 0.28 a * (2) Temmuz Ağustos b 0.10 c 0.09 c 0.17 bc 0.61 a * Ağustos Eylül c 0.16 ab 0.14 bc 0.26 ab 0.28 a * Eylül Ekim a 0.04 d 0.10 cd 0.22 ab 0.14 bc * Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık b 0.07 b 0.06 b 0.31 a 0.11 b * Aralık Ocak ÖD Ocak Şubat ÖD Şubat Mart ÖD Mart Nisan a 0.13 b 0.14 b 0.15 b 0.20 b * Nisan Mayıs ÖD Mayıs 2006 Haziran a 0.13 b 0.13 b 0.17 b 0.07 b * Haziran Temmuz c 0.00 c 0.10 b 0.18 a 0.00 c * Temmuz Ağustos ab 0.06 b 0.08 ab 0.17 a 0.16 ab * Ağustos Eylül b 0.09 b 0.17 b 0.59 a 0.05 b * Eylül Ekim a 0.09 b 0.08 b 0.13 b 0.05 b * Ekim Kasım a 0.07 ab 0.12 ab 0.03 b 0.03 b * Kasım Aralık b 0.13 ab 0.15 a 0.02 b 0.03 b * Aralık Ocak b 0.13 a 0.06 ab 0.15 a 0.02 b * Ocak Şubat c 0.07 b 0.15 a 0.01 c 0.00 c * Şubat Mart ÖD Haziran Mart a 2.00 c 2.53 bc 3.52 a 2.83 b * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,* : p<0.05 Önemlilik 64

123 Ara Anaç Altı Çapı (mm) Navelina portakal çeşidine ait kombinasyonlarda aylık ara anaç altı çap büyümesi Şekil 4.3 de verilmiştir. N/FD/T, N/R/T, N/C/T kombinasyonlarında Mart Mart 2007 tarihleri arasında benzer bir çap büyümesi görülürken, bütün dönemlerde en zayıf çap büyümesi N/SR/T kombinasyonunda saptanmıştır. 12,00 10,00 T/FD/N T/C/N T/R/N T/SR/N 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Ara anaç altı çapı (mm) Şekil 4.3. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çap büyümelerinin aylık değişimi 22 aylık çap ölçümü ortalamalarına göre ara anaç altı çap değerleri bakımından, üç yapraklı melezi olan Robidoux, Flying Dragon, Citrumelo 1452 nin yer aldığı kombinasyonlar istatistiksel olarak aynı grupta yer almış ve en yüksek değeri (sırasıyla 8.94, 8.84, 8.62 mm) vermişlerdir. En düşük çap değeri Star Ruby nin yer aldığı kombinasyonda (7.79 mm) görülmüştür (Çizelge 4.5). 65

124 Çizelge 4.5. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç altı çap ortalamaları (mm) Uygulamalar Ara anaç altı çapı N/T N/FD/T 8.84 a (1) N/R/T N/C/T N/SR/T 8.94 a 8.62 a 7.79 b Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Navelina portakal çeşidinde kombinasyonlara göre ara anaç altı aylık çap büyüme farkları ile ilk ve son ölçüm zamanları arasındaki çap büyümesi incelendiğinde, Şubat 2006-Mart 2006, Temmuz 2006-Ağustos 2006, Ağustos 2006-Eylül 2006, Şubat 2007-Mart 2007 dönemlerinde kombinasyonlar arasında istatistiksel fark bulunmamıştır. Ölçümlerin başlangıç ve bitiş zamanlarına göre kombinasyonlar arasında en fazla ara anaç altı çap büyümesi N/C/T (4.37 mm) kombinasyonunda görülmüştür. Bunu sırası ile N/SR/T (3.28 mm), N/FD/T (3.07 mm), N/R/T (2.77 mm) kombinasyonları izlemiştir (Çizelge 4.6). 66

125 Çizelge 4.6. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Haziran Temmuz b 0.07 b 0.23 a a * (2) Temmuz Ağustos b 0.55 a 0.59 a a * Ağustos Eylül a 0.04 b 0.48 a a * Eylül Ekim ab 0.01 b 0.08 b a * Ekim Kasım a 0.00 b 0.17 a b * Kasım Aralık ab 0.04 b 0.23 a a * Aralık Ocak a 0.04 bc 0.09 ab c * Ocak Şubat b 0.04 b 0.22 a b * Şubat Mart ÖD Mart Nisan a 0.22 a 0.06 b ab * Nisan Mayıs ab 0.00 c 0.26 a bc * Mayıs 2006 Haziran a 0.00 b 0.03 b a * Haziran Temmuz a 0.21 a 0.16 a b * Temmuz Ağustos ÖD Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim a 0.04 b 0.16 a b * Ekim Kasım a 0.00 b 0.00 b b * Kasım Aralık b 0.01 b 0.08 a a * Aralık Ocak a 0.00 b 0.01 b b * Ocak Şubat a 0.03 b 0.03 b b * Şubat Mart ÖD Haziran Mart b 2.77 b 4.37 a 3.28 b * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik Şekil 4.4. Navelina portakalında değişik kombinasyonların anaç ve ara anaç altı çap gelişiminin görüntüsü 67

126 Ara Anaç Üstü Çapı (mm) verilmiştir. Navelina portakal çeşidinde aylara göre ara anaç üstü çap büyümesi Şekil 4.5 te 12,00 N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T 10,00 Ara anaç üstü çapı (mm) 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil 4.5. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çap büyümelerinin aylık değişimi Çizelge 4.7 de Navelina portakal çeşidinde kombinasyonlara göre ara anaç üstü çap değerlerinin tüm dönem (22 ay) ortalamaları verilmiştir. Buna göre N/FD/T (8.76 mm) kombinasyonu en fazla, N/SR/T (7.97 mm) kombinasyonu en az ara anaç çap değeri göstermiştir. 68

127 Çizelge 4.7. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç üstü çap ortalamaları (mm) Uygulamalar Ara anaç üstü çapı N/T N/FD/T 8.76 a (1) N/R/T N/C/T N/SR/T 8.54 ab 8.30 b 7.97 c Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Navelina portakal çeşidinde dönemlere göre ara anaç üstü çap büyümesi, Şubat 2007 Mart 2007 hariç, diğer dönemlerde kombinasyonlar arasında istatistiksel olarak farklı bulunmuştur. İlk ve son ölçüm dönemleri arasında, toplam ara anaç üstü çap büyüme farkı N/C/T (4.28 mm) kombinasyonunda en fazla, N/R/T (2.49 mm) kombinasyonunda en az bulunmuştur (Çizelge 4.8). 69

128 Çizelge 4.8. Navelina portakalında farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Haziran Temmuz bc (1) 0.00 c 0.15 b 0.36 a * (2) Temmuz Ağustos a 0.00 b 0.51 a 0.46 a * Ağustos Eylül b 0.40 ab 0.35 ab 0.57 a * Eylül Ekim ab 0.18 ab 0.09 b 0.39 a * Ekim Kasım a 0.05 b 0.22 a 0.08 b * Kasım Aralık b 0.02 b 0.54 a 0.02 b * Aralık Ocak a 0.21 a 0.00 c 0.12 b * Ocak Şubat a 0.03 b 0.41 a 0.06 b * Şubat Mart b 0.05 b 0.28 a 0.05 b * Mart Nisan c 0.12 c 0.54 a 0.30 b * Nisan Mayıs b 0.12 b 0.03 b 0.46 a * Mayıs 2006 Haziran b 0.15 a 0.08 b 0.06 b * Haziran Temmuz b 0.21 a 0.12 b 0.11 b * Temmuz Ağustos b 0.26 a 0.17 ab 0.06 b * Ağustos Eylül b 0.48 a 0.41 ab 0.17 b * Eylül Ekim a 0.11 b 0.09 b 0.08 b * Ekim Kasım b 0.00 b 0.02 a 0.00 b * Kasım Aralık b 0.05 b 0.11 a 0.02 b * Aralık Ocak b 0.04 b 0.09 a 0.10 a * Ocak Şubat b 0.00 b 0.00 b 0.13 a * Şubat Mart ÖD Haziran Mart bc 2.49 c 4.28 a 3.61 ab * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,* : p<0.05 Önemlilik Çeşit Çapı (mm) Navelina portakal çeşidinde genel olarak aylık sürgün çap büyümesinin N/C/T kombinasyonunda, diğerlerinden fazla olduğu görülmektedir (Şekil 4.6.). 70

129 8,00 7,00 N/FD/T N/C/T N/T N/R/T N/SR/T 6,00 Çeşit çapı (mm) 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil 4.6. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki çeşit çap büyümelerinin aylık değişimi Tüm dönem ortalamaları bakımından, çeşit sürgün çapı N/C/T (5.69 mm) kombinasyonunda en kuvvetli, N/FD/T (3.65 mm) kombinasyonunda en zayıf olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.9). Çizelge 4.9. Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin çeşit çapı ortalamaları (mm) Uygulamalar Çeşit çapı N/T 4.43 c (1) N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T 3.65 d 4.23 c 5.69 a 5.06 b Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<

130 Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki aylık sürgün çap büyümesinde, Mart 2006 Nisan 2006, Eylül 2006 Ekim 2006, Ekim 2006 Kasım 2006, Aralık Ocak 2007, Ocak 2007 Şubat 2007 dönemlerinde istatiksel fark bulunmamıştır (Çizelge 4.10). Ancak ilk ve son ölçüm zamanlarına göre çeşitteki sürgün çap büyümesi farkı kombinasyonlar bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmuş, en fazla büyüme N/T (4.03 mm), en az büyüme N/C/T (2.76 mm) kombinasyonunda saptanmıştır. Çizelge Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki çeşit çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Temmuz 2005 Ağustos b (1) 0.55 a 0.53 a 0.40 ab 0.70 a * (2) Ağustos Eylül c 0.28 bc 0.45 ab 0.47 ab 0.56 a * Eylül Ekim a 0.06 b 0.08 b 0.13 b 0.29 b * Ekim Kasım * Kasım Aralık * Aralık Ocak b 0.54 a 0.10 b 0.04 b 0.08 b * Ocak Şubat * Şubat Mart ab 0.12 b 0.06 b 0.09 b 0.37 a * Mart Nisan ÖD Nisan Mayıs a 0.13 ab 0.02 c 0.08 bc 0.13 ab * Mayıs 2006 Haziran b 0.33 a 0.11 b 0.07 b 0.04 b * Haziran Temmuz a 0.05 b 0.03 b 0.06 b 0.09 b * Temmuz Ağustos a 0.06 b 0.08 b 0.04 b 0.08 b * Ağustos Eylül b 0.12 ab 0.18 a 0.03 b 0.03 b * Eylül Ekim ÖD Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık b 0.03 a 0.03 a 0.01 ab 0.00 b * Aralık Ocak ÖD Ocak Şubat ÖD Şubat Mart b 0.11 a 0.04 b 0.04 b 0.04 b * Temmuz Mart a 3.61 ab 3.11 ab 2.76 b 3.30 ab * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,* : p<0.05 Önemlilik 72

131 Şekil 4.7. Navelina portakalında değişik kombinasyonların ara anaç üstü ve çeşit çap gelişiminin görüntüsü Sürgün Uzunluğu (cm) Navelina portakal çeşidine ait aşı kombinasyonlarında Temmuz ayından itibaren yapılan aylık sürgün boyu ölçümleri Şekil 4.8 de verilmiştir. Buna göre son sürgün uzunluğu ölçümlerinin yapıldığı Şubat 2006 da en uzun sürgün (69.25 cm) N/C/T/, en kısa sürgün (40.38 cm) N/FD/T kombinasyonunda saptanmıştır. 73

132 80,00 70,00 N/FD/T N/C/T N/T N/R/T N/SR/T 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Sürgün uzunluğu (cm) Şekil 4.8. Navelina portakalının farklı kombinasyonlardaki sürgün uzunluklarının aylık değişimi (cm) Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin sürgün uzunluğu ortalamaları (cm) Uygulamalar Sürgün uzunluğu N/T d (1) N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T d c a b Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Navelina portakal çeşidinde anaç ve ara anaç kombinasyonlarının aylık sürgün uzunluğuna etkisi incelendiğinde, yalnızca son ölçüm dönemi önemli bulunmuştur. Bu dönemde (Ocak Şubat 2006) N/T kombinasyonu en uzun (8.63 cm) sürgünleri 74

133 oluşturmuştur. Ancak ölçüm başlangıç ve bitiş dönemleri arasındaki süre bakımından sürgün uzunluk artışları kombinasyonlar arasında benzerlik göstermiştir (Çizelge 4.12). Çizelge Navelina portakalında sürgün uzunluklarının aylık farkları (cm) Dönem Farkı Uygulamalar Önemlilik N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Temmuz Ağustos ÖD (2) Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim ÖD Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık ÖD Aralık Ocak ÖD Ocak Şubat a (1) 1.79 b 1.54 b 1.29 b 6.42 ab * (2) Temmuz Şubat ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,* : p<

134 N/T Kombinasyonu Çeşit cm 4.03 mm Anaç 3.53 mm N/FD/T Kombinasyonu N/R/T Kombinasyonu Çeşit cm Çeşit cm 3.61 mm 3.11 mm Ara anaç 2.84 mm 3.07 mm Ara anaç 2.49 mm 2.77 mm Anaç 2.00 mm Anaç 2.53 mm N/C/T Kombinasyonu N/SR/T Kombinasyonu Çeşit cm Çeşit cm 2.76 mm 3.30 mm Ara anaç 4.28 mm 4.37 mm Ara anaç 3.61 mm 3.28 mm Anaç 3.52 mm Anaç 2.83 mm Şekil 4.9. Navelina portakalında değişik kombinasyonların sürgün (1.ve 8.ay arası) ile çap büyümesi (1.ve 22. ay arası) 76

135 Kütdiken Limonu Anaç Çapı Kütdiken limon çeşidinde kombinasyonlara göre aylık anaç çapı büyümesi K/SR/T kombinasyonunda en yüksek, K/T kombinasyonunda en düşük bulunmuştur (Şekil 4.10.). 12,00 K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T K/T 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Anaç çapı (mm) Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki anaç çap büyümelerinin aylık değişimi Kombinasyonlarda 22 aylık dönemde ölçülen anaç çapı ortalamaları arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. K/SR/T (9.32 mm) kombinasyonu en büyük anaç çap değerini verirken, K/T (7.34 mm) kombinasyonu en düşük çap değerini vermiştir (Çizelge 4.13). 77

136 Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin anaç çapı ortalamaları (mm) Uygulamalar Anaç çapı K/T 7.34 d (1) K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T 8.50 bc 8.62 b 8.29 c 9.32 a Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Kütdiken limon çeşidinde, anaçların aylık çap gelişim farkları ile ilk ve son ölçüm zamanları arasındaki çap gelişim farkları Çizelge 4.14 te verilmiştir. Aylık çap gelişim farkı bakımından kombinasyonlar arasında Eylül Ekim 2005, Kasım Aralık 2005, Mart Nisan 2006, Nisan Mayıs 2006, Mayıs 2006 Haziran 2006, Temmuz Ağustos 2006, Ağustos Eylül 2006, Şubat Mart 2007 dönemlerinde istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır. Başlangıç ve bitiş ölçümlerinde en fazla anaç büyümesi K/T ve K/C/T (sırasıyla 3.08 mm; 3.03 mm) kombinasyonlarında görülmüştür. Bu kombinasyonları sırası ile K/R/T, K/FD/T, K/SR/T (sırasıyla 2.52 mm; 2.50 mm; 1.97 mm) kombinasyonları izlemiştir. 78

137 Çizelge Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki anaç çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Haziran Temmuz b (1) 0.05 b 0.04 b 0.22 a 0.06 b * (2) Temmuz Ağustos a 0.10 c 0.12 b 0.16 b 0.08 c * Ağustos Eylül a 0.12 b 0.09 b 0.16 b 0.19 b * Eylül Ekim ÖD Ekim Kasım ab 0.18 a 0.10 abc 0.07 bc 0.06 c * Kasım Aralık ÖD Aralık Ocak c 0.04 bc 0.08 ab 0.00 c 0.08 ab * Ocak Şubat c 0.10 ab 0.11 ab 0.03 bc 0.13 a * Şubat Mart a 0.10 b 0.04 b 0.19 b 0.09 b * Mart Nisan ÖD Nisan Mayıs ÖD Mayıs 2006 Haziran ÖD Haziran Temmuz a 0.04 b 0.11 b 0.08 b 0.09 b * Temmuz Ağustos ÖD Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim ab 0.22 a 0.09 b 0.16 ab 0.11 ab * Ekim Kasım b 0.07 a 0.05 ab 0.05 ab 0.02 ab * Kasım Aralık c 0.06 bc 0.16 ab 0.18 a 0.04 c * Aralık Ocak c 0.17 ab 0.08 bc 0.22 a 0.05 c * Ocak Şubat ÖD Şubat Mart b 0.27 a 0.17 b 0.19 b 0.14 b * Haziran Mart a 2.50 ab 2.52 ab 3.03 a 1.97 b * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik Ara Anaç Altı Çapı (cm) Şekil 4.11 de görüldüğü üzere, Kütdiken limon çeşidinde ara anaç altı çap büyümesi kombinasyonlar arasında benzerdir. 79

138 12,00 K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T 10,00 Ara anaç altı çapı (mm) 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çap büyümelerinin aylık değişimi Kütdiken limon çeşidinde yapılan aylık ölçümlerin ortalamasına (22 ay) göre ara anaç altı çap değerleri kombinasyonlar arasında istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Çap değerleri en fazla K/FD/T (9.32 mm) ve K/R/T (9.06 mm) kombinasyonlarında, en az K/C/T (8.51 mm) ve K/SR/T (8.28 mm) kombinasyonlarında olmuştur (Çizelge 4.15). Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç altı çap ortalamaları (mm) Uygulamalar Ara anaç altı çapı K/T K/FD/T 9.32 a (1) K/R/T K/C/T K/SR/T 9.06 a 8.51 b 8.28 b Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<

139 Çizelge 4.16 da Kütdiken limon çeşidinde ara anaç altı aylık çap büyüme farkları incelendiğinde, Temmuz Ağustos 2005, Ağustos Eylül 2005, Haziran Temmuz 2006 ve Ağustos Eylül 2006 dönemlerinde kombinasyonlar arasında istatistiksel farklılık bulunmamıştır. İlk ve son ölçüm dönemleri arasında K/C/T (4.18 mm) kombinasyonunda en fazla, K/R/T (2.75 mm) kombinasyonunda ara anaç altı çap büyümesi görülmüştür. Çizelge Kütdiken limonunda farklı kombinasyonlardaki ara anaç altı çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Haziran Temmuz b (1) 0.09 b 0.31 a 0.04 b * (2) Temmuz Ağustos ÖD Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim a 0.00 c 0.15 ab 0.02 bc * Ekim Kasım a 0.12 ab 0.05 b 0.07 b * Kasım Aralık ab 0.25 a 0.09 b 0.10 b * Aralık Ocak b 0.26 a 0.18 a 0.00 b * Ocak Şubat b 0.34 a 0.07 b 0.16 b * Şubat Mart ab 0.04 b 0.43 a 0.21 ab * Mart Nisan ab 0.01 b 0.08 ab 0.26 a * Nisan Mayıs a 0.00 b 0.08 ab 0.00 b * Mayıs 2006 Haziran a 0.13 b 0.11 b 0.02 c * Haziran Temmuz ÖD Temmuz Ağustos a 0.29 a 0.01 b 0.16 a * Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim ab 0.00 b 0.40 a 0.62 a * Ekim Kasım b 0.04 b 0.45 a 0.02 b * Kasım Aralık b 0.00 b 0.31 a 0.14 ab * Aralık Ocak b 0.10 b 0.11 b 0.60 a * Ocak Şubat b 0.00 b 0.06 a 0.00 b * Şubat Mart b 0.11 b 0.22 ab 0.26 a * Haziran Mart ab 2.75 b 4.18 a 3.27 ab * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik 81

140 Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların anaç ve ara anaç altı çap gelişiminin görüntüsü Ara Anaç Üstü Çapı (cm) Kütdiken limon çeşidinde aylara göre ara anaç üstü çap büyümesi Şekil 4.13 te verilmiştir. 12,00 K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T 10,00 Ara anaç üstü çapı (mm) 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Haz.05 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çap büyümelerinin aylık değişimi 82

141 Bu çeşitte anaç üstü çapı aylık büyüme değerlerinin tüm dönem ortalamalarına göre en fazla değeri K/FD/T (9.31 mm) kombinasyonunda, en az değeri K/C/T (8.15 mm) ve K/SR/T (8.37 mm) kombinasyonlarında saptanmıştır. Kombinasyonlara arasındaki anaç üstü çap büyüme farklılığı istattistiksel olarak önemli bulunmuştur (Çizelge 4.17). Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin ara anaç üstü çap ortalamaları (mm) Uygulamalar Ara anaç üstü çapı K/T K/FD/T 9.31 a (1) K/R/T K/C/T K/SR/T 8.81 b 8.15 c 8.37 c Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Ara anaç üstü çapı aylık büyüme değerlerine göre Ekim Kasım 2005, Şubat Mart 2006, Haziran Temmuz 2006, Eylül 2006 Ekim 2006, Ekim 2006 Kasım 2006 dönemlerinde kombinasyonlar arasında istatistiksel farklılık görülmemiştir. Kombinasyonlar arasında ilk ve son ölçüm zamanlarına göre bu özellik bakımından toplam büyüme istatistiksel olarak farklı bulunmamıştır. 83

142 Çizelge Kütdiken limonunda farklı kombinasyonlardaki ara anaç üstü çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Haziran Temmuz b (1) 0.30 a 0.09 b 0.13 b * (2) Temmuz Ağustos a 0.01 c 0.23 b 0.08 bc * Ağustos Eylül b 0.11 ab 0.31 a 0.22 a * Eylül Ekim ab 0.03 b 0.13 a 0.15 a * Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık b 0.28 a 0.03 b 0.01 b * Aralık Ocak b 0.39 a 0.00 b 0.00 b * Ocak Şubat b 0.29 a 0.23 a 0.17 ab * Şubat Mart ÖD Mart Nisan b 0.06 b 0.20 b 0.45 a * Nisan Mayıs a 0.00 b 0.02 b 0.07 b * Mayıs 2006 Haziran a 0.04 b 0.02 b 0.11 b * Haziran Temmuz ÖD Temmuz Ağustos a 0.07 ab 0.03 b 0.07 ab * Ağustos Eylül b 0.70 a 0.26 b 0.06 b * Eylül Ekim ÖD Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık b 0.02 b 0.03 b 0.15 a * Aralık Ocak b 0.04 b 0.09 b 0.65 a * Ocak Şubat b 0.00 b 0.00 b 0.08 a * Şubat Mart b 0.02 b 0.11 a 0.01 b * Haziran Mart ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik Çeşit Çapı Şekil 4.14 te Kütdiken limon çeşidinin aylara göre sürgün çap büyümesinin tüm kombinasyonlarda zamana bağlı olarak artış gösterdiği görülmektedir. 84

143 9,00 8,00 7,00 K/FD/T K/C/T K/T K/R/T K/SR/T Çeşit çapı (mm) 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Mar.06 Nis.06 May.06 Haz.06 Tem.06 Ağu.06 Eyl.06 Eki.06 Kas.06 Ara.06 Oca.07 Şub.07 Mar.07 Şekil Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki çeşit çap büyümelerinin aylık değişimi Tüm dönemlerin çeşit sürgün çapı ortalamalarına göre, en fazla çap değeri K/SR/T (6.55 mm) ve K/C/T (6.44 mm), en az çap değeri K/R/T (5.42 mm) kombinasyonlarında olmuştur (Çizelge 4.19). Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin çeşit çapı ortalamaları (mm) Uygulamalar Çeşit çapı K/T 5.76 bc (1) K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T 5.85 b 5.42 c 6.44 a 6.55 a Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Kütdiken limon çeşidinde yapılan ölçümlerde, çeşitlerin aylık çap gelişim farkları ile ilk ve son ölçüm değerleri arasındaki çap gelişim farklarına ait bulgular 85

144 Çizelge 4.20 de verilmiştir. Aylık çap gelişim farkı bakımından Şubat 2006 Mart 2006, Mayıs 2006 Haziran 2006, Şubat 2007 Mart 2007 dönemleri arasındaki kombinasyonlar arası büyüme farkları istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Haziran Mart 2007 arasında çeşit çap gelişim farkı ise K/T kombinasyonunda (5.31) en fazla, K/SR/T (4.28 mm) kombinasyonunda en az olarak gerçekleşmiştir. Çizelge Kütdiken limonunun farklı kombinasyonlardaki çeşit çapı aylık farkları (mm) Dönem Farkı Uygulamalar K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Temmuz Ağustos a (1) 0.99 b 0.49 b 0.71 b 0.54 b * (2) Ağustos Eylül d 0.22 bc 0.67 a 0.27 b 0.10 cd * Eylül Ekim c 0.06 c 0.51 b 0.88 a 0.68 ab * Ekim Kasım b 0.87 a 0.13 c 0.00 c 0.09 c * Kasım Aralık a 0.09 c 0.32 b 0.06 c 0.36 b * Aralık Ocak b 0.07 b 0.26 a 0.13 b 0.17 ab * Ocak Şubat ab 0.19 b 0.34 ab 0.39 ab 0.46 a * Şubat Mart ÖD Mart Nisan ab 0.23 bc 0.41 ab 0.58 a 0.06 c * Nisan Mayıs b 0.06 b 0.66 a 0.24 b 0.12 b * Mayıs 2006 Haziran ÖD Haziran Temmuz bc 0.14 bc 0.22 b 0.06 c 0.44 a * Temmuz Ağustos ab 0.49 a 0.21 b 0.14 b 0.10 b * Ağustos Eylül a 0.30 b 0.04 c 0.12 c 0.21 bc * Eylül Ekim bc 0.03 bc 0.00 c 0.10 a 0.07 ab * Ekim Kasım b 0.02 b 0.01 b 0.09 a 0.00 b * Kasım Aralık b 0.00 b 0.00 b 0.09 a 0.03 b * Aralık Ocak b 0.01 b 0.06 b 0.24 a 0.05 b * Ocak Şubat ab 0.07 ab 0.01 b 0.09 a 0.04 ab * Şubat Mart ÖD Temmuz Mart a 4.36 b 5.04 ab 4.86 ab 4.28 b * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik 86

145 Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların ara anaç üstü ve çeşit çap gelişiminin görüntüsü Sürgün uzunluğu (cm) Şekil 4.16 da görülebileceği üzere, turunç anacı ve farklı ara anaçlar üzerine aşılı Kütdiken limon çeşidinde, Temmuz ayından itibaren yapılan aylık ölçümlerde sürgün uzunluğunun K/R/T de en kısa olup, bunu artarak K/T, K/FD/T, K/SR/T, K/C/T kombinasyonları izlemiştir. 100,00 90,00 80,00 K/FD/T K/C/T K/T K/R/T K/SR/T Sürgün uzunluğu (cm) 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Tem.05 Ağu.05 Eyl.05 Eki.05 Kas.05 Ara.05 Oca.06 Şub.06 Şekil Farklı kombinasyonlardaki Kütdiken limonunun sürgün boylarının aylık değişimi 87

146 Sekiz aylık periyotta yapılan ölçümlerde K/R/T (39.12 cm) ve K/T (46.78 cm) kombinasyonlarında sürgün uzunluğunun, diğer kombinasyonlardan daha düşük düzeyde olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.21). Çizelge Kombinasyonlara göre tüm dönemlerin sürgün uzunluğu ortalamaları (cm) Uygulamalar Sürgün uzunluğu K/T b (1) K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T a b a a Önemlilik * (2) (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * : p<0.05 Kütdiken limon çeşidinin ilk sürgün uzunluğu ölçümlerinde (Temmuz Ağustos 2005) kombinasyonlar arasında görülen istatistiksel farklılık sonraki dönemlerde görülmemiştir (Çizelge 4.22). Sonradan dönemler bakımından kombinasyonlar arasındaki bu benzerlik ilk ve son ölçüm tarihleri arasındaki genel gelişimde de saptanmıştır. Çizelge Kütdiken limonunda sürgün uzunluklarının aylık farkları (cm) Dönem Farkı Uygulamalar K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Temmuz Ağustos bc (1) ab c a a * (2) Ağustos Eylül ÖD Eylül Ekim ÖD Ekim Kasım ÖD Kasım Aralık ÖD Aralık Ocak ÖD Ocak Şubat ÖD Temmuz Şubat ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): Ö.D.: Önemli Değil,*: p<0.05 Önemlilik 88

147 K/T Kombinasyonu Çeşit cm 5.31 mm Anaç 3.08 mm K/FD/T Kombinasyonu K/R/T Kombinasyonu Çeşit cm Çeşit cm 4.36 mm 5.04 mm Ara anaç 2.91 mm 3.57 mm Ara anaç 3.24 mm 2.75 mm Anaç 2.50 mm Anaç 2.52 mm K/C/T Kombinasyonu K/SR/T Kombinasyonu Çeşit cm Çeşit cm 4.86 mm 4.28 mm Ara anaç 2.80 mm 4.18 mm Ara anaç 3.17 mm 3.27 mm Anaç 3.03 mm Anaç 1.97 mm Şekil Kütdiken limonunda değişik kombinasyonların sürgün (1.ve 8.ay arası) ile çap büyümesi (1.ve 22. ay arası) 89

148 Her iki çeşitte taçlandırılan bitkilerin sürgün uzunlukları son örnekleme döneminde ölçülmüş ve turunç üzerine aşılı kontrol bitkilerine göre ara anaçların bodurluk etkisi oransal olarak Çizelge 4.23 te verilmiştir. Navelina portakalında bodurluk etkisi en fazla Flying Dragon (% 41.13), en az Citrumelo 1452 (% 3.63) ara anaçlarının kullanıldığı kombinasyonlarda saptanmıştır. Kütdiken limon çeşidinde ara anaçların bodurluk etkisi Robidoux üç yapraklı (% 34.71) ara anacında en fazla, Citrumelo 1452 (% 20.29) ara anacında en az olarak belirlenmiştir. Çizelge Kullanılan ara anaçların çeşitlerde bodurluğa etkisi Ara anaç Çeşit Navelina portakalı (%) Kütdiken limonu (%) Flying Dragon Citrumelo Rubidoux Star Ruby Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Denemede turunç anacı ve değişik ara anaçlar üzerine aşılı bulunan Navelina portakalı ve Kütdiken limonuna ait fidanlarda toprak üstü yaş ağırlığına ait gelişim oranları Çizelge 4.24 te verilmiştir. 90

149 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin toprak üstü yaş ağırlığı (g), yaş ağırlık oranı (%) ve açı değeri Uygulamalar N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T 1 Ekm g % (57.84) cde (1) g % (56.21) de g % (58.60) cd g (59.99) c g (55.51) e g (65.70) a g (62.92) b g % (63.18) b g % (65.63) a g % (63.68) ab 2 Ock g % (52.47) cd g % (48.54) e g % (50.03) de g % (52.68) cd g % (47.44) e g % (60.54) a g % (56.64) b g % (54.46) bc g % (53.32) c g % (54.21) bc 3 Nis g % (53.42) abc g % (52.62) abc g % (51.58) bcd g % (49.77) cd g % (48.62) d g % (55.58) a g % (51.62) bcd g % (49.82) cd g % (54.42) ab g % (50.41) cd 4 Tem g % (52.51) cd g % (49.93) de g % (52.40) cd g % (50.98) de g % (47.43) e g % (57.08) ab g % (55.47) bc g % (55.67) bc g % (60.10) a g % (53.84) bcd 5 Ekm g % (52.02) cd g % (50.02) de g % (45.30) f g % (52.10) cd g % (46.50) ef g % (57.26) ab g % (57.97) ab g % (56.29) abc g % (60.04) a g % (53.77) bcd 6 Ock g % (52.09) bc g % (49.98) cde g % (47.36) de g % (51.22) cd g % (46.62) e g % (58.80) a g % (56.31) ab g % (53.43) bc g % (58.80) a g % (54.36) bc 7 Nis g % (58.65) a g % (53.72) bc g % (54.19) abc g % (54.97) abc g % (43.38) d g % (58.23) ab g % (56.77) abc g % (54.29) abc g % (58.71) a g % (52.80) c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 Ortalama g % (54.14) cd g % (51.58) e g % (51.35) e g % (53.19) d g % (48.25) f g % (59.03) a g % (56.82) b g % (55.31) c g % (58.72) a 98,99 g % (54.72) c Tüm dönemlerin ortalamalarına göre en yüksek değeri istatistiksel olarak aynı grupta bulunan K/T (% 73.31), K/C/T (%72.74), en düşük değeri ise N/SR/T (%56.85) kombinasyonları vermiştir. Örnekleme dönemleri ayrı ayrı incelendiğinde K/T ve K/C/T nin diğer kombinasyonlara göre daha fazla gelişme oranına sahip olduğu saptanmıştır. Beşinci dönemde N/R/T, diğer dönemlerde ise N/SR/T kombinasyonları 91

150 en düşük gelişime sahip bulunmuştur. Toprak üstü yaş ağırlığının denemede kullanılan her iki çeşitle yapılan kombinasyonlarında kontrol amaçlı kullanılan Turunç anacı üzerinde ve Citrumelo 1452 ara anacının kullanıldığı kombinasyonlarda en yüksek olarak saptanmıştır. Her iki çeşitte en düşük değer Star Ruby ara anacının kullanıldığı kombinasyonlarda saptanmıştır Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Çizelge 4.25 ten ve Şekil 4.18 den izlenebileceği gibi toprak üstü yaş ağırlığı bakımından örnekleme dönemlerinde ve dönemlerin ortalamasında aşı kombinasyonları arasındaki farklılık istatisitiksel olarak önemli bulunmuştur. ortalamasına göre toprak üstü yaş ağırlığında N/C/T (% 66.22) ve N/T (%65.59) en yüksek, N/SR/T (% 56.85) en düşük değeri vermiştir. Çizelge Farklı kombinasyonların dönemlere göre Navelina portakalında toprak üstü yaş ağırlığına etkisi (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 N/T (57.84) ab (1) (52.47) a N/FD/T (56.21) b N/R/T (58.60) ab N/C/T (59.99) a N/SR/T (55.51) b (48.54) bc (50.03) b (52.68) a (47.44) c 3 Nis (53.42) a (52.62) a (51.58) ab (49.77) ab (48.62) b 4 Tem (52.51) (49.93) (52.40) (50.98) (47.43) 5 Ekm (52.02) a ) ab (45.30) b ) a ) ab 6 Ock (52.09) a (49.98) ab (47.36) ab (51.22) ab (46.62) b 7 Nis (58.65) a (53.77) a (54.19) a (54.97) a (43.38) b Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 Ortalama (54.14) a (51.58) b (51.35) b (53.19) a (48.25) c 92

151 80 70 Toprak üstü yaş ağırlığı ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü yaş ağırlığı Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Yaş Ağırlık Oranı (%) Kütdiken çeşidi ile oluşturulan aşı kombinasyonlarında dönemlerin ortalamasına göre, K/T (% 73.31) ve K/C/T (% 72.74) en yüksek, K/R/T(% 67.40) ve K/SR/T (% 66.42) en düşük oranda toprak üstü yaş ağırlığı oranını oluşturmuştur (Çizelge 4.26; Şekil 4.19). 93

152 Çizelge Farklı kombinasyonların dönemlere göre Kütdiken limonunda toprak üstü yaş ağırlığına etkisi (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 K/T (65.70) a K/FD/T (62.92) b K/R/T (63.18) b K/C/T (65.63) a K/SR/T (63.68) b 2 Ock (60.54) a (56.64) b (54.46) b (53.32) b (54.21) b 3 Nis (55.58) a (51.62) bc (49.82) c (54.42) ab (50.41) c 4 Tem (57.08) ab (55.47) b (55.67) b (60.10) a (53.84) b 5 Ekm (57.26) ab (57.97) ab (56.29) bc (60.04) a (53.77) c 6 Ock (58.80) a (56.31) ab (53.43) b (58.79) a (54.36) b 7 Nis (58.23) ab (56.77) abc (54.29) bc (58.71) a (52.80) c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 Ortalama (59.03) a (56.82) b (55.31) c (58.72) a (54.72) c Toprak üstü yaş ağırlık Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü yaş ağırlığı 94

153 4.4. Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Bitkilerin kök yaş ağırlığı dönemler ortalamasına göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinde, toprak üstü yaş ağırlığı bulgularının tersine en yüksek N/SR/T (% 43.53), en düşük K/C/T (% 27.26) ve K/T (% 26.70) kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.27) Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Çizelge 4.28 de ve Şekil 4.13 te görüldüğü üzere Navelina portakal çeşidinde N/SR/T (% 45.53) kombinasyonu en yüksek kök yaş ağırlığı değerine sahip olurken, en düşük değer N/C/T (% 33.78) ve N/T (% 34.41) kombinasyonlarında belirlenmiştir. 95

154 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin kök yaş ağırlığı (g), yaş ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T g % (32.16) abc g % (37.53) bc g % (36.58) bcd g % (37.49) bc g % (37.98) cd g % (37.91) cd g % (31.35) d g % (35.86) cd N/FD/T g % (33.79) ab g % (41.46) a g % (37.38) bcd g % (40.07) ab g % (39.98) bc % (40.02) abc g % (36.28) bc g % (38.43) b N/R/T g % (31.40) bc g % (39.97) ab g % (38.42) abc g % (37.60) bc g % (44.70) a g % (42.64) ab g % (35.81) bcd g % (38.65) b N/C/T g % (30.01) c g % (37.32) bc g % (40.23) ab g % (39.02) ab g % (37.90) cd g % (38.78) bc g % (35.03) bcd g % (36.81) c N/SR/T g % (34.50) a g % (42.56) a g % (41.38) a g % (42.57) a g % (43.50) ab g % (43.38) a g % (46.62) a g % (41.75) a K/T g % (24.30) e g % (29.46) e g % (34.42) d g % (32.92) de g % (32.74) ef g (31.20) e g (31.77) cd g (30.97) f K/FD/T g % (27.08) d g % (33.36) d g % (38.38) abc g % (34.53) cd g % (32.03) ef g (33.69) de g (33.23) bcd g (33.18) e K/R/T g % (26.82) d g % (35.54) cd g % (40.18) ab g % (34.33) cd g % (33.71) def g (36.57) cd g (35.71)bcd g (34.69) d K/C/T g % (24.37) e g % (36.68) c g % (35.58) cd g % (29.90) e g % (29.96) f g % (31.21) e g % (31.29) d g % (31.28) f K/SR/T g % (26.32) de g % (35.79) cd g % (39.59) ab g % (36.16) bcd g % (36.24) cde g % (35.64) cd g % (37.20) b g % (35.28) d Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<

155 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde kök yaş ağırlığına etkisi (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 N/T (32.16) ab (37.53) c N/FD/T (33.79) a N/R/T (31.40) ab N/C/T (30.01) b N/SR/T (34.50) a (41.46) ab (39.97) b (37.32) c (42.56) a 3 Nis (36.58) b (37.38) b (38.42) ab (40.23) ab (41.38) a 4 Tem (37.49) (40.07) (37.60) (39.02) (42.57) 5 Ekm (37.98) b (39.98) ab (44.70) a (37.90) b (43.50) ab 6 Ock (37.91) b (40.02) ab (42.64) ab (38.78) ab (43.38) a 7 Nis (31.35) b (36.28) b (35.81) b (35.03) b (46.62) a Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 Ortalama (35.86) c (38.43) b (38.65) b (36.81) c (41.75) a Kök yaş ağırlığı Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök yaş ağırlığı 97

156 Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kök Yaş Ağırlık Oranı (%) Kütdiken çeşidinde tüm dönem ortalamasına göre K/SR/T (% 33.58) ve K/R/T (% 32.60) kombinasyonları en yüksek, K/T (% 26.70) ve K/C/T (%27.26) kombinasyonları en düşük kök yaş ağırlığı değerini vermiştir (Çizelge 4.29; Şekil 4.21). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde kök yaş ağırlığına etkisi (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 K/T (24.30) b* (29.46) b K/FD/T (27.08) a K/R/T (26.82) a K/C/T (24.37) b K/SR/T (26.32) a (33.36) a (35.54) a (36.68) a (35.79) a 3 Nis (34.42) c (38.38) ab (40.18) a (35.58) bc (39.59) a 4 Tem (32.92)ab (34.53) a (34.33) a (29.90) b (36.16) a 5 Ekm (32.74) bc (32.03) bc (33.71)ab (29.96) c (36.24)a 6 Ock (31.20) b (33.69) ab (36.57) a (31.21) b (35.64) a 7 Nis (31.77) bc (33.23) abc (35.71) ab (31.29) c (37.20) a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 Ortalama (30.97) c (33.18) b (34.69) a (31.28) c (35.28) a 98

157 Kök yaş ağırlığı Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök yaş ağırlığı 4.5. Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinde dönemlerin ortalama değerlerine göre toprak üstü kuru ağırlıkları, K/C/T (% 72.11) ve K/T (% 71.18) kombinasyonlarında en yüksek, N/SR/T (% 55.74) kombinasyonunda en düşük olarak saptanmıştır. Genel olarak dönemler ayrı ayrı incelendiğinde en yüksek ve en düşük değerleri alan kombinasyonların dönemlere göre değişmediği görülmektedir (Çizelge 4.30). 99

158 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin toprak üstü kuru ağırlığı (g), kuru ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T g %58.56 (49.94) de g % (53.01) cd g % (52.48) bc g % (52.87) bc g % (52.62) cd g %62.66 (52.34) c g %70.22 (56.96) abc g %63.53 (52.89) d N/FD/T g %57.91 (49.56) de g % (50.47) d g % (52.18) bc g % (50.61)cd g % (52.39) cd g %57.20 (49.16) de g %68.13 (55.65) bcd g %61.08 (51,43) e N/R/T g % (52.28) cd g % (50.76) d g % (52.75) bc g % (52.29) bcd g %58.29 (49.79) de g %54.55 (47.61) e g %61.84 (51.86) e g %60.44 (51.05) e N/C/T g %62.72 (52.55) bcd g %64.14 (53.23) cd g % (49.48) c g % (53.37) bc g %70.86 (54.85) bc g %65.77 (51.84) cd g %67.98 (54.54) cde g %65.26 (52.91) d N/SR/T g %52.61 (46.51) e g % (47.40) e g %59.83 (50.68) c g % (48.29) d g %54.36 (47.52) e g %55.68 (46.72) e g %57.78 (46.44) f g %55.74 (47.76) f K/T g %71.92 (58.03) a g % (59.50) a g %69.15 (56.29) a g % (56.77) b g %70.12 (56.90) b g %70.59 (57.17) a g %72.35 (58.32) ab g %71.18 (57.57) a K/FD/T g %71.47 (57.74) a g % (56.41) b g %62.87 (52.46) bc g % (56.59) b g %69.45 (56.46) b g %68.04 (55.60) ab g %69.44 (56.47) abcd g %68.62 (55.96) b K/R/T g %68.73 (56.03) ab g % (55.18) bc g %61.92 (51.92) bc g % (53.51) bc g %69.52 (56.52) b g %64.41 (53.40) bc g %67.40 (55.19) bcde g %66.26 (54.54) c K/C/T g %71.07 (57.49) a g % (55.99) bc g %67.22 (55.08) ab g % (61.11) a g %75.35 (60.25) a g %71.30 (57.62) a g %74.71 (59.91) a g %72.11 (58.21) a K/SR/T g %67.70 (55.37) abc g % (53.23) cd g %60.82 (51.28) c g % (53.69) bc g %65.54 (54.06) bc g %66.40 (54.61) abc g %64.05 (53.20) de g %64.79 (53.63) cd Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<

159 Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Navelina portakal çeşidinde dönemlerin ortalamalarına göre N/C/T (% 65.26) ve N/T (% 63.53) kombinasyonları en yüksek, N/SR/T (% 55.74) kombinasyonu en düşük toprak üstü kuru ağırlık değerlerini vermiştir (Çizelge 4.31, Şekil 4.22). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde toprak üstü kuru ağırlığı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 N/T (49.94) ab (53.01) a N/FD/T (49.56) ab N/R/T (52.28) a N/C/T (52.55) a N/SR/T (46.51) b (50.47) a (50.76) a (53.23) a (47.40) b 3 Nis (52.48) (52.18) (52.75) (49.48) (50.68) 4 Tem (52.87) a (50.61)ab (52.29) ab (53.37) a (48.29) b 5 Ekm (52.62) ab (52.39) ab (49.79) bc (54.85) a (47.52) c 6 Ock (52.34) a (49.16) bc (47.61) c (51.84) ab (46.72) c 7 Nis (56.96) a (55.65) a (51.86) b (54.54) ab (46.44) c Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 Ortalama (52.89) a (51.43) b (51.05) b (52.91) a (47.76) c Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Toprak Üstü Kuru Ağırlık Oranı (%) Çizelge 4.32 de görüldüğü üzere, Kütdiken limon çeşidine ait fidanlarda toprak üstü kuru ağırlık değeri en yüksek K/T (% 71.18) ve K/C/T (% 72.11), en düşük K/SR/T (% 64.79) ve K/R/T (% 66.26) kombinasyonlarında tespit edilmiştir. 101

160 80 70 Toprak üstü kuru ağırlığı Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü kuru ağırlığı Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde toprak üstü kuru ağırlığı Uygulamalar 1 Ekm 05 K/T (58.03) K/FD/T (57.74) K/R/T (56.03) K/C/T (57.49) K/SR/T (55.37) 2 Ock 06 3 Nis (59.50) a (1) (56.29) a (56.41) b (55.18) bc (55.99) bc (53.23) c (52.46) bc (51.92) bc (55.08) ab (51.28) c 4 Tem (56.77) ab (56.59) ab (53.51) b (61.11) a (53.69) b 5 Ekm (56.90) b (56.46) b (56.52) b (60.25) a (54.06) c 6 Ock (57.17 a (55.60) ab (53.40) b (57.62) a (54.61) ab 7 Nis (58.32) ab (56.47) abc (55.19) bc (59.91) a (53.20) c Önemlilik ÖD * (2) * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil; * önemlilik: p<0.05 Ortalama (57.57) a (55.96) b (54.54) c (58.21) a (53.63) c 102

161 90 80 Toprak üstü kuru ağırlık Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının toprak üstü kuru ağırlığı 4.6. Kök Kuru Ağırlık Oranı (%) Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşidinde ara anaç, anaç kombinasyonlarına göre dönem ortalamaları bakımından kök gelişiminin kuru ağırlığa etkisi, yaş ağırlığa paralel olarak; en yüksek N/SR/T (% 44.26), en düşük K/C/T (% 27.89) ve K/T (% 28.82) kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.33). 103

162 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin kök kuru ağırlığı (g), kuru ağırlık oranı (%) ve açı değeri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T g % (40.06) ab g %36.22 (36.99) bc g %37.12 (37.52) ab g %36.46 (37.13) bc g %36.89 (37.38) bc g %37.34 (37.66) c g %29.78 (33.05) def g %36.46 (37.11) c N/FD/T g %42.09 (40.44) ab g %40.53 (39.53) b g %37.61 (37.82) ab g %40.28 (39.39) ab g %37.28 (37.61) bc g %42.80 (40.84) ab g %31.87 (34.35) cde g %38.92 (38.57) b N/R/T g %37.44 (37.72) bc g %40.06 (39.24) b g %36.64 (37.25) ab g %37.43 (37.72) abc g %41.71 (40.21) ab g %45.45 (42.39) a g %38.16 (38.14) b g %39.56 (38.95) b N/C/T g %37.28 (37.45) bcd g %35.86 (36.78) bc g %42.28 (40.52) a g %32.36 (36.64) bc g %29.14 (35.15) cd g %34.23 (38.17) bc g %32.02 (35.46) bcd g %34.74 (37.09) c N/SR/T g %47.39 (43.49) a g %45.83 (42.60) a g %40.17 (39.32) a g %44.28 (41.71) a g %45.64 (42.48) a g %44.32 (43.28) a g %42.22 (43.56) a g %44.26 (42.24) a K/T g %28.08 (31.97) e g %25.86 (30.51) e g %30.85 (33.71) c g %30.04 (33.23) c g %29.88 (33.10) d g %29.41 (32.83) e g %27.65 (31.68) ef g %28.82 (32.43) f K/FD/T g %28.53 (32.26) e g %30.63 (33.59) d g %37.14 (37.54) ab g %30.33 (33.41) c g %30.55 (33.54) d g %31.96 (34.40) de g %30.56 (33.53) cdef g %31.39 (34.04) e K/R/T g %31.27 (33.97) de g %32.61 (34.82) cd g %38.08 (38.08) ab g %35.53 (36.49) bc g %30.48 (33.48) d g %35.59 (36.60) cd g %32.60 (34.81) bcde g %33.74 (35.46) d K/C/T g %28.93 (32.51) e g %31.34 (34.00) cd g %32.78 (34.92) bc g %23.55 (28.89) d g %24.65 (29.75) e g %28.70 (32.38) e g %25.29 (30.09) f g %27.89 (31.79) f K/SR/T g %32.30 (34.63) cde g %35.86 (36.77) bc g %39.18 (38.72) a g %35.10 (36.31) bc g %34.46 (35.94) cd g %33.60 (35.39) cde g %35.95 (36.80) bc g %35.21 (36.37) cd Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<

163 Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlık Oranı (%) Navelina portakal fidanlarında kök kuru ağırlıkları dönemlerin ortalamalarına göre kombinasyonlar bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Bu özellik bakımından en yüksek değeri N/SR/T (% 44.26), en düşük değeri N/T (% 36.46) ve N/C/T (% 34.74) kombinasyonları vermiştir (Çizelge 4.34; Şekil 4.24). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde kök kuru ağırlığı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 N/T (40.06) ab (36.99) b N/FD/T (40.44) ab N/R/T (37.72) b N/C/T (37.45) b N/SR/T (43.49) a (39.53) b (39.24) b (36.78) b (42.60) a 3 Nis (37.52) (37.82) (37.25) (40.52) (39.32) a 4 Tem (37.13) b (39.39) ab (37.72) ab (36.64) b (41.71) a 5 Ekm (37.38) bc (37.61) bc (40.21) ab (35.15) c (42.48) a 6 Ock (37.66) c (40.84) ab (42.39) a (38.17) bc (43.28) a 7 Nis (33.05) c (34.35) c (38.14) b (35.46) bc (43.56) a Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05, ÖD: Önemli Değil Ortalama (37.11) c (38.57) b (38.95) b (37.09) c (42.20) a 105

164 Kök kuru ağırlığı Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kuru Kök Ağırlık Oranı (%) Kütdiken limon çeşidinde dönem ortalamalarına göre anaç kombinasyonları arasında K/SR/T (% 35.21) ve K/R/T (% 33.74) en yüksek, K/C/T (% 27.89) ve K/T (% 28.82) en düşük kuru kök ağırlığı değerine sahip kombinasyonları oluşturmuştur (Çizelge 4.35; Şekil 4.25). 106

165 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde kök kuru ağırlığı Uygulamalar 1 Ekm 05 K/T (31.97) K/FD/T (32.26) K/R/T (33.97) K/C/T (32.51) K/SR/T (34.63) 2 Ock (30.51) c (33.59) b (34.82) ab (34.04) ab (36.77) a 3 Nis (33.71) c (37.54) ab (38.08) ab (34.92) bc (38.72) a 4 Tem (33.23) ab (33.41) ab (36.49) a (28.89) b (36.31) a 5 Ekm (33.10) b (33.54) b (33.48) b (29.75) c (35.94) a 6 Ock (32.83) b (34.40) ab (36.60) a (32.38) b (35.39) ab 7 Nis (31.68) bc (33.53) abc (34.81) ab (30.09) c (36.80) a Önemlilik ÖD (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 Ortalama (32.43) c (34.04) b (35.46) a (31.79) c (36.37) a Kök kuru ağırlığı Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı 107

166 4.7. Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Her iki turunçgil çeşidinde Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı oranı bakımından dönem ortalamalarına göre yapılan değerlendirmede, N/SR/T kombinasyonunda (0.40) en düşük, diğer kombinasyonlar ise istatistiksel olarak aynı grupta yer almış ve en yüksek bulunmuşlardır (Çizelge 4.36). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı. Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T bcd (1) 0.49 a 0.38 bcd 0.43 ab 0.43 ab 0.50 ab 0.49 ab 0.42 a N/FD/T f 0.46 ab 0.40 bc 0.43 ab 0.44 ab 0.52 ab 0.52 a 0.43 a N/R/T cde 0.46 ab 0.41 ab 0.43 ab 0.51 a 0.48 ab 0.50 ab 0.43 a N/C/T def 0.48 a 0.43 a 0.41 b 0.46 ab 0.49 ab 0.48 ab 0.43 a N/SR/T ef 0.44 b 0.39 bcd 0.43 ab 0.42 b 0.45 b 0.47 ab 0.40 b K/T ab 0.49 a 0.37 cd 0.43ab 0.45 ab 0.55 a 0.49 ab 0.43 a K/FD/T ef 0.48 a 0.40 bcd 0.40 b 0.46 ab 0.52 ab 0.47 ab 0.42 a K/R/T a 0.47 ab 0.39 bcd 0.47 a 0.43 ab 0.49 ab 0.46 b 0.42 a K/C/T cde 0.47 ab 0.36 d 0.45 ab 0.43 ab 0.54 a 0.45 b 0.42 a K/SR/T bc 0.46 ab 0.40 bcd 0.42 b 0.44 ab 0.52 ab 0.47 b 0.42 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 Ortalama Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Farklı ara anaçlar üzerine Navelina portakal çeşidinin aşılanmasıyla oluşturulan kombinasyonlarda bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı 1. ve 3. dönemler istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 1. dönemde N/T (0.23), 3. dönemde N/C/T (0.43) kombinasyonları en yüksek bulunmuştur. Dönem ortalamalarına göre bu özellik N/SR/T (0.40) kombinasyonunda en düşük, diğer kombinasyonlarda ise istatistiksel olarak aynı grupta yer almakla birlikte en yüksek bulunmuştur (Çizelge 4.37; Şekil 4.26). 108

167 Çizelge Navelina çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 0.23 a (1) b a N/FD/T 0.20 c ab a N/R/T 0.22 ab ab a N/C/T 0.21 bc a a N/SR/T 0.21 c b b Önemlilik * (2) ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 0,6 Bitki kuru ağırlığı/bitki yaş ağırlığı 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının bitki kuru ağırlığı /bitki yaş ağırlık oranı (%) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Bitki Kuru Ağırlığı / Bitki Yaş Ağırlığı Çizelge 4.38 ve Şekil 4.27 den izlenebileceği gibi Kütdiken limon çeşidinde, dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı, 2. ve 5. dönemler 109

168 dışında istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Ancak dönemlerin ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılıklar önemli çıkmamıştır. Çizelge Kütdiken çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre bitki kuru ağırlığının bitki yaş ağırlığına oranı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T 0.23 ab (1) b 0.43 abc a 0.49 a 0.43 K/FD/T 0.21 d a 0.40 c ab 0.47 ab 0.42 K/R/T 0.24 a a 0.47 a b 0.46 bc 0.42 K/C/T 0.22 cd b 0.45 ab ab 0.45 c 0.42 K/SR/T 0.23 bc a 0.42 bc ab 0.47 bc 0.42 Önemlilik *(2) ÖD * * ÖD * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 Ortalama 0,6 Bitki kuru ağırlığı/ Bitki yaş ağırlığı 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının bitki kuru ağırlığı /bitki yaş ağırlık oranı (%) 110

169 4.8. Kök Kuru Ağırlığı / Kök Yaş Ağırlığı Denemede yer alan çeşit ve ara anaç kombinasyonlarında kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı gerek dönemlere gerek dönemlerin ortalamalarına göre istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. in ortalamasına göre K/T (0.47) en yüksek, N/SR/T (0.40) en düşük değere sahip kombinasyonları oluşturmuştur (Çizelge 4.39). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 0.33 b 0.47 bc 0.40 ab 0.43 b 0.42 bc 0.50 ab 0.54 ab 0.44 b N/FD/T 0.28 c 0.42 de 0.41 ab 0.42 b 0.40 c 0.55 ab 0.47 bc 0.42 bc N/R/T 0.30 bc 0.44 cde 0.39 bc 0.44 b 0.43 bc 0.48 ab 0.55 a 0.43 b N/C/T 0.31 bc 0.47 bcd 0.44 a 0.37 b 0.40 c 0.49 ab 0.49 abc 0.43 b N/SR/T 0.31 bc 0.44 cde 0.36 c 0.42 b 0.40 c 0.46 b 0.44 c 0.40 c K/T 0.39 a 0.52 a 0.36 c 0.44 b 0.46 ab 0.61 a 0.48 bc 0.47 a K/FD/T 0.29 c 0.49 ab 0.38 bc 0.38 b 0.49 a 0.54 ab 0.48 bc 0.44 b K/R/T 0.37 a 0.46 bcde 0.36 c 0.52 a 0.43 bc 0.50 ab 0.44 c 0.44 b K/C/T 0.37 a 0.42 e 0.35 c 0.42 b 0.43 bc 0.59 ab 0.43 c 0.43 b K/SR/T 0.37 a 0.48 abc 0.38 bc 0.42 b 0.43 bc 0.51 ab 0.46 c 0.44 b Önemlilik *(2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p< Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlığı / Kök Yaş Ağırlığı Çizelge 4.40 tan ve Şekil 4.28 den görülebileceği üzere Navelina portakal çeşidinde kök kuru ağırlığı / kök yaş ağırlığı 1., ve 7. dönemlerde istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Benzer şekilde tüm dönem ortalamaları değerlerine göre önemli bulunan bu özellik N/T(0.44), N/R/T (0.43), N/C/T (0.43) kombinasyonlarında en yüksek, N/SR/T (0.40) kombinasyonunda en düşük oranı vermiştir. 111

170 Çizelge Navelina çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 0.33 a 0.47 a 0.40 ab a 0.44 a N/FD/T 0.28 c 0.43 b 0.41 ab ab 0.42 ab N/R/T 0.30 b 0.44 ab 0.39 ab a 0.43 a N/C/T 0.31 ab 0.47 a 0.44 a ab 0.43 a N/SR/T 0.31 b 0.44 ab 0.36 b b 0.40 b Önemlilik *(2) * * ÖD ÖD ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<0.05 0,6 Kök kuru ağırlığı/kök yaş ağırlığı 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı /kök yaş ağırlık oranı (%) 112

171 Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Kök Kuru Ağırlığı / Yaş Kök Ağırlığı Farklı aşı kombinasyonlarına sahip Kütdiken limon çeşidinde kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranında dönemlerin ortalamalarına göre en yüksek değer K/T (0.47) kombinasyonundan elde edilmiştir. Diğer kombinasyonlar aynı grupta yer alarak en düşük değeri vermişlerdir (Çizelge 4.41; Şekil 4.29). Çizelge Kütdiken çeşidinin anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre kök kuru ağırlığının kök yaş ağırlığına oranı Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T 0.39 a 0.52 a 0.36 b 0.44 ab 0.46 ab a 0.47 a K/FD/T 0.29 b 0.49 ab 0.38 a 0.38 b 0.49 a a 0.44 b K/R/T 0.37 a 0.46 bc 0.36 b 0.52 a 0.43 b ab 0.44 b K/C/T 0.37 a 0.42 c 0.35 b 0.42 b 0.43 b b 0.43 b K/SR/T 0.37 a 0.48 ab 0.38 a 0.42 b 0.43 b ab 0.44 b Önemlilik *(2) * * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<

172 0,7 Kök kuru ağırlığı / Kök yaş ağırlığı 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının kök kuru ağırlığı /kök yaş ağırlık oranı (%) 4.9. Yaprak Sayısı (adet) Denemede turunç anacı ve değişik ara anaçlar üzerine aşılı olan çeşitlerde yaprak sayısı genel olarak Kütdiken limonunda, Navelina portakal kombinasyonlarına göre daha fazla bulunmuştur. in ortalaması incelendiğinde N/T (77.14 adet), K/T (76.86 adet) ve K/FD/T (74.57 adet) kombinasyonlarında en fazla, N/SR/T (33.48 adet) kombinasyonunda en az yaprak sayısı belirlenmiştir. 3. dönem hariç diğer tüm dönemlerde ise kombinasyonlar arası farklılık önemli bulunmuştur (Çizelge 4.42). 114

173 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bcd (1) ab c abc a a a N/FD/T f cd de cd ab de d N/R/T def cd d cd b de d N/C/T cde bcd e bc b ab c N/SR/T ef d e d b e e K/T a a ab a a cd a K/FD/T ab ab abc ab a bc a K/R/T abc bc c ab a cde bc K/C/T abc bcd bc a a cd ab K/SR/T ab bc a ab a bcd ab Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):Ö.D: Önemli değil; * önemlilik: p< Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Sayısı (adet) ortalamasına göre yaprak sayısı N/T (77.14 adet) kombinasyonunda en fazla, N/SR/T (33.48 adet) kombinasyonunda ise en az bulunmuştur. ayrı ayrı incelendiğinde genel olarak bu durumun değişmediği görülmektedir (Çizelge 4.43; Şekil 4.30). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a a a a a a a N/FD/T b bc bc ab b b c N/R/T ab bc b ab b b c N/C/T a b c a b a b N/SR/T ab c c b b b d Önemlilik * * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli Değil,* önemlilik: p<

174 180,00 160,00 140,00 Yaprak sayısı (adet) 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yaprak sayısı (adet) Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Sayısı (adet) Farklı ara anaç kombinasyonlarının Kütdiken limon çeşidi sürgünlerinde yaprak sayıları üzerine etkileri 2.,4.,7. dönemlerde ve tüm dönemlerin ortalamasına göre önemli bulunmuştur. in ortalaması K/T (76.86 adet) ve K/FD/T (74.57 adet) kombinasyonlarında en yüksek, K/R/T (65.03 adet) kombinasyonunda en düşük sayıda yaprağın oluştuğunu göstermiştir (Çizelge 4.44; Şekil 4.31). 116

175 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak sayısı (adet) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) ab ab a K/FD/T ab abc a a K/R/T ab c b b K/C/T b bc ab ab K/SR/T b a ab ab Önemlilik ÖD (2) * ÖD * ÖD ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):Ö.D.: Önemli Değil, * önemlilik: p< ,00 100,00 Yaprak sayısı (adet) 80,00 60,00 40,00 20,00 0, K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yaprak sayısı (adet) Yaprak Alanı (cm 2 ) Anaç ve ara anaç kombinasyonlarının Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinde yaprak alanına etkileri yaprak sayısıyla ilişkili olarak benzerlik göstermiş ve 117

176 Kütdiken de Navelina ya göre yaprak alanı daha fazla bulunmuştur. Tüm dönem ortalamalarına göre yaprak alanı en fazla K/T ( cm 2 ) ve K/C/T ( cm 2 ) kombinasyonlarında, en az N/SR/T ( cm 2 ) kombinasyonunda saptanmıştır (Çizelge 4.45). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak alanı (cm 2 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T d (1) abc bcd bc c ab a bc N/FD/T e bc cd c c b bc de N/R/T de bc cd c c b bc de N/C/T d ab cd d c b a cd N/SR/T d c d d c b c e K/T bc a ab a a a bc a K/FD/T bc a abc a bc a a b K/R/T c ab abc b bc a abc bc K/C/T ab a a a ab a ab a K/SR/T a a abc a bc a abc b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Alanı (cm 2 ) Navelina portakal çeşidinin Turunç anacına ara anaçsız olarak aşılandığı kontrol bitkilerinde yaprak alanı değerleri en yüksek ( cm 2 ) bulunurken, Star Ruby, Rubidoux ve Flaying Dragon ara anaçları ile oluşturulan kombinasyonlarda yaprak alanı en düşük (837.20, , cm 2 ) çıkmıştır (Çizelge 4.46; Şekil 4.32). 118

177 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak alanı (cm 2 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) a a a a a N/FD/T b b b ab b c N/R/T ab b b b b c N/C/T a a d ab a b N/SR/T a b c ab b c Önemlilik * (2) * ÖD * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):Ö.D.: Önemli Değil, * önemlilik: p< , ,00 Yaprak alanı (cm 2 ) 2000, , ,00 500,00 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yaprak alanı (cm 2 ) 119

178 Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Alanı (cm 2 ) Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Kütdiken limonuna ait bitkilerde tüm dönem ortalamalarına göre K/T ( cm 2 ) ve K/C/T ( cm 2 ) en yüksek, K/R/T ( cm 2 ) ise en düşük yaprak alanına sahip olmuştur (Çizelge 4.47; Şekil 4.33). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak alanı (cm 2 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T b (1) ab a a a K/FD/T b ab a b ab K/R/T b b b b b K/C/T ab a a ab a K/SR/T a b a b ab Önemlilik * (2) ÖD * * * ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):Ö.D.: Önemli Değil, * önemlilik: p< Yaprak alanı (cm 2 ) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yaprak alanı (cm 2 ) 120

179 4.11. Fotosentez Hızı (mmolm -2 s -1 ) Denemede turunç anacı ve değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinde fotosentez hızı değerleri Çizelge 4.47 de verilmiştir. Tüm dönem ortalamalarına göre N/SR/T (3.38 µmolm -2 s -1 ) ve N/FD/T (2.96 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonları en yüksek, K/FD/T (1.11 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonu en düşük fotosentez hızına sahip bulunmuşlardır (Çizelge 4.48). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bc (1) 2.11 abc 1.10 de 0.88 b 1.85 b N/FD/T bc 1.43 bcd 3.34 ab 3.35 a 2.96 a N/R/T bc 0.60 d 3.58 a 0.89 b 2.13 b N/C/T b 1.52 bcd 2.47 abc 0.94 b 2.31 b N/SR/T a 1.03 cd 1.02 de 2.84 a 3.38 a K/T c 2.55 ab 0.73 e 0.69 b 1.58 bc K/FD/T c 0.71 d 1.09 de 0.90 b 1.11 c K/R/T c 1.33 bcd 2.18 bcd 0.69 b 1.69 bc K/C/T c 2.98 a 1.04 de 0.99 b 1.82 bc K/SR/T bc 1.28 bcd 1.71 cde 0.78 b 1.62 bc Önemlilik * (2) * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Fotosentez Hızı (mmolm -2 s -1 ) Navelina portakal çeşidinin fotosentez hızı ölçüm dönemleri ve bu dönemlerin ortalamaları Çizelge 4.49 da ve Şekil 4.34 te verilmiştir. Kombinasyonlar arası farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmakla birlikte; en yüksek fotosentez hızı N/SR/T (3.38 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonunda, en düşük fotosentez hızı N/T (1.85 µmolm -2 s -1 ) ve N/C/T (2.13 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonlarında ölçülmüştür. 121

180 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidinde fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T b (1) 2.11 a 1.09 b 0.88 b 1.85 c Ortalama N/FD/T b 1.43 ab 3.34 a 3.35 a 2.96 ab N/R/T b 0.60 c 3.58 a 0.89 b 2.13 c N/C/T b 1.52 ab 2.47 ab 0.94 b 2.31 bc N/SR/T a 1.03 bc 1.02 b 2.84 a 3.38 a Önemlilik * (2) * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Fotosentez hızı Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının fotosentez hızı (µmolm-2s-1) 122

181 Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Fotosentez Hızı (mmolm -2 s -1 ) Kütdiken limon çeşidinde tüm dönemlerin ortalamalarına göre fotosentez hızı en yüksek K/C/T (1.82 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonu, en düşük K/FD/T (1.11 µmolm -2 s -1 ) kombinasyonunda saptanmıştır (Çizelge 4.50; Şekil 4.35). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidinde fotosentez hızı (µmolm -2 s -1 ) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T ab (1) 0.73 b ab K/FD/T c 1.09 b b K/R/T bc 2.18 a ab K/C/T a 1.04 b a K/SR/T bc 1.71 ab ab Önemlilik ÖD (2) * * ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 3,5 3 2,5 Fotosentez hızı 2 1,5 1 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının fotosentez hızı (µmolm-2s-1) 123

182 4.12. Fotosentetik Kapasite Ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin fotosentez hızı ile yaprak alanının bağlantılı olarak hesaplanması sonucu bulunan fotosentetik kapasite değerleri Çizelge 4.51 de verilmiştir. Buna göre; yaprak sayısı ve alanı fazla olan Kütdiken limon çeşidinde Navelina portakalına göre fotosentetik kapasite daha yüksek bulunmuştur. Ölçüm yapılan tüm dönemlerin ortalamasına göre fotosentetik kapasite değeri en yüksek K/C/T (0.51) ve K/T (0.46) kombinasyonlarında bulunmuş, diğer kombinasyonlar ise istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en düşük değeri vermiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde fotosentetik kapasite Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) 0.30 b 0.19 b 0.24 b 0.31 b N/FD/T ab 0.15 b 0.33 ab 0.42 a 0.30 b N/R/T ab 0.06 b 0.23 b 0.11 b 0.21 b N/C/T b 0.22 b 0.23 ab 0.26 b 0.34 b N/SR/T ab 0.07 b 0.10 b 0.23 b 0.28 b K/T ab 1.94 a 0.16 b 0.12 b 0.46 a K/FD/T ab 0.15 b 0.28 ab 0.24 b 0.25 b K/R/T ab 0.31 b 0.51 a 0.12 b 0.32 b K/C/T ab 1.62 a 0.28 ab 0.23 b 0.51 a K/SR/T a 0.34 b 0.39 ab 0.15 b 0.36 b Önemlilik * * (2) * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Fotosentetik Kapasitesi Navelina portakal çeşidinde kombinasyonlara göre fotosentetik kapasite tüm dönem ortalamaları N/FD/T (0.30) kombinasyonunda en yüksek, N/R/T (0.21) ve N/SR/T (0.28) kombinasyonlarında en düşük çıkmıştır (Çizelge 4.52; Şekil 4.36). 124

183 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde fotosentetik kapasite Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) ab 0.31 ab N/FD/T b a 0.30 a N/R/T b b 0.21 b N/C/T ab ab 0.34 ab N/SR/T b ab 0.28 b Önemlilik ÖD * (2) ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,6 0,5 Fotosentetik kapasite 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının fotosentetik kapasite Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Fotosentetik Kapasitesi Kütdiken limon çeşidinde fotosentetik kapasite değerleri dördüncü dönem hariç, diğer dönemlerde kombinasyonlar arasındaki farklılık bakımından önemli bulunmuştur. Tüm dönem ortalamalarına göre; K/T (0.46) ve K/C/T (0.51) kombinasyonları en 125

184 yüksek, K/FD/T (0.25), K/R/T (0.32), K/SR/T (0.36) kombinasyonları en düşük fotosentetik kapasite değerine sahip bulunmuştur (Çizelge 4.53; Şekil 4.37). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde fotosentetik kapasite Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T a 0.16 b 0.12 b 0.46 a K/FD/T b 0.28 ab 0.24 a 0.25 b K/R/T b 0.51 a 0.12 b 0.32 b K/C/T a 0.28 ab 0.23 ab 0.51 a K/SR/T b 0.39 ab 0.15 ab 0.36 b Önemlilik ÖD * (2) * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının fotosentetik kapasite 126

185 4.13. Karbonhidrat İçerikleri Yaprak Karbonhidrat İçerikleri Toplam Şeker İçeriği (%) Çizelge te incelenen tüm dönemlerde genel olarak toplam şeker düzeyinin Kütdiken limon çeşidi kombinasyonlarında, Navelina portakal kombinasyonlarına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. ayrı ayrı incelendiğinde 2. dönem hariç diğer tüm dönemler istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Tüm kombinasyonlarda en yüksek toplam şeker içeriği 6. dönemde (Kış dönemi) saptanmıştır. Tüm dönem ortalamalarına göre K/SR/T (% 5.92) en yüksek, N/C/T (% 4.69) en düşük değeri vermiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 3.92 abcd (1) c 3.54 d 4.72 c 6.89 ab 6.05 abc 4.85 d Ortalama N/FD/T 2.90 d bc 4.11 cd 5.60 bc 7.14 ab 6.04 abc 4.98 cd N/R/T 3.29 cd c 4.74 bc 5.62 bc 6.25 b 5.22 c 4.89 d N/C/T 3.56 bcd d 4.50 bcd 5.03 c 5.92 b 5.19 c 4.69 d N/SR/T 3.57 bcd ab 4.58 bc 5.61 bc 6.89 ab 7.02 a 5.34 bc K/T 3.32 cd ab 5.26 b 6.83 ab 7.66 ab 6.30 ab 5.65 ab K/FD/T 4.09 abc abc 5.55 ab 7.08 a 8.57 a 5.03 c 5.79 ab K/R/T 4.59 ab ab 4.98 bc 6.49 ab 8.23 a 5.58 bc 5.67 ab K/C/T 4.04 abc a 5.47 b 5.88 abc 7.81 ab 5.16 c 5.53 ab K/SR/T 4.69 a ab 6.46 a 6.84 ab 8.44 a 5.09 c 5.92 a Önemlilik * (2) ÖD * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05, ÖD: Önemli Değıl 127

186 (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Şeker İçerikleri (%) Çizelge 4.55 te ve Şekil 4.38 de ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal çeşidine ait bitkilerinin yapraklarındaki toplam şeker içerikleri verilmiştir. Toplam şeker düzeyi bakımından dönemler ortalamasına göre N/SR/T (% 5.34) kombinasyonunda en yüksek değer elde edilmiştir. Diğer kombinasyonlar istatistiksel olarak ayrı bir grup oluşturmuş ve en düşük toplam şeker düzeyine sahip olmuşlardır. ayrı ele alındığında 2. ve 5. dönemlerde kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Tüm kombinasyonlarda 6. dönemde en yüksek şeker düzeyi saptanmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 3.92 a (1) bc 3.54 b ab 6.05 ab 4.85 b N/FD/T 2.90 b ab 4.11 ab a 6.04 ab 4.98 b N/R/T 3.29 ab bc 4.74 a ab 5.22 b 4.89 b N/C/T 3.56 ab c 4.50 ab b 5.19 b 4.85 b N/SR/T 3.57 ab a 4.58 ab ab 7.02 a 5.34 a Önemlilik * (2) ÖD * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

187 8,000 7,000 Yaprak toplam şeker (%) 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam şeker içeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Şeker İçerikleri (%) Çizelge 4.56 da ve Şekil 4.39 da ara anaçlar üzerine aşılı Kütdiken limon çeşidine ait bitkilerinin yapraklarındaki toplam şeker içerikleri verilmiştir. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Ancak mutlak değer olarak bakıldığında Star Ruby nin ara anaç olarak kullanıldığı kombinasyon en yüksek, Citrumelo 1452 nin kullanıldığı kombinasyon ise en düşük olarak saptanmıştır. ayrı ayrı incelendiğinde 1. ve 4. dönemlerde K/SR/T, 7. dönemde K/T kombinasyonları en yüksek toplam şeker içeriğine sahip olduğu saptanmıştır. 2., 3., 5. ve 6. dönemlerde uygulamalar arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. 129

188 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerin de yaprak toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T 3.32 b b a 5.65 K/FD/T 4.09 ab b b 5.79 K/R/T 4.59 a b ab 5.67 K/C/T 4.04 ab b b 5.53 K/SR/T 4.69 a a b 5.92 Önemlilik * ÖD ÖD * ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama Yaprak toplam şeker (%) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam şeker içeriği (%) 130

189 Nişasta Düzeyleri (%) Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin yapraklarında incelenen nişasta düzeyleri tüm dönem ortalamasına göre kombinasyonlar arasında istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Ancak mutlak değer olarak N/T (%1.60) en yüksek, K/FD/T (%1.11) en düşük değeri vermiştir. ayrı ayrı ele alındığında 2., 3. ve 7. dönemlerde kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Tüm kombinasyonlarda yaprak nişasta düzeyi kış döneminde en fazla olarak saptanmıştır (Çizelge 4.57). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T ab 1.14 a ab 1.60 N/FD/T ab 0.50 ab ab 1.19 N/R/T b 0.61 ab ab 1.41 N/C/T a 0.75 ab b 1.58 N/SR/T ab 0.35 b ab 1.42 K/T b 0.91 ab ab 1.19 K/FD/T b 0.44 ab ab 1.11 K/R/T b 0.16 b b 1.15 K/C/T b 0.34 b ab 1.15 K/SR/T ab 0.32 b a 1.20 Önemlilik ÖD * * ÖD ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Nişasta İçerikleri (%) Navelina portakal çeşidinde yapraklarda farklı dönemlerde ve bu dönemlerin ortalamalarına göre nişasta içerikleri kombinasyonlar arasında benzer bulunmuştur (Çizelge 4.58; Şekil 4.40). 131

190 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Önemlilik ÖD (1) ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1):ÖD: Önemli değil, 6,000 5,000 Yaprak nişasta (%) 4,000 3,000 2,000 1,000 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki nişasta içeriği (%) 132

191 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Nişasta İçerikleri (%) Anaç ve ara anaçlar üzerine aşılı Kütdiken limon çeşidinde yaprak nişasta içerikleri kombinasyonlar arasında bütün dönemlerin ortalamasına göre önemli çıkmamıştır. Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerin yapraklarındaki nişasta içeriği en yüksek 6. dönemde (kış) saptanmıştır. ayrı ayrı incelendiğinde 3., 4. ve 7. hariç diğer dönemlerde ortalamalar arasındaki farklılık önemli bulunmuştur (Çizelge 4.59; Şekil 4.41). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T a 0.37 b ab 1.19 K/FD/T b 0.78 ab ab 1.11 K/R/T b 1.58 a b 1.15 K/C/T b 0.68 ab ab 1.15 K/SR/T b 0.48 ab a 1.20 Önemlilik ÖD ÖD * * ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 4,000 Ortalama 3,500 3,000 Yaprak nişasta (%) 2,500 2,000 1,500 1,000 0,500 0, Ortalama K/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki nişasta içeriği (%) K/FD/T K/C/T 133

192 Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinde anaç ve ara anaçlarla oluşturulan aşı kombinasyonlarında tüm dönem ortalamasına göre toplam karbonhidrat düzeyleri en yüksek K/SR/T (% 7.12), en düşük ise N/FD/T, N/C/T ve N/R/T (sırasıyla; % 6.17, % 6.27, % 6.30) kombinasyonlarından elde edilmiştir. bakımından ise yapraklarda toplam karbonhidrat içeriği en yüksek 2. ve 6. dönemlerde (kış) saptanmıştır (Çizelge 4.60). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 4.88 ab (1) 8.61 ab 5.26 ab d abcd 6.45 ab N/FD/T 3.18 d 7.44 b 4.90 abc bc ab 6.17 b N/R/T 3.50 cd 6.94 b 4.74 bc abc cd 6.30 b N/C/T 4.23 abcd a 3.89 c cd d 6.27 b N/SR/T 3.78 bcd 8.01 ab 5.52 ab abc a 6.77 ab K/T 4.18 abcd 6.93 b 6.08 a abc abc 6.85 ab K/FD/T 4.56 abc 7.57 b 5.25 ab a d 6.90 ab K/R/T 5.03 a 6.95 b 5.32 ab ab cd 6.82 ab K/C/T 4.81 ab 6.80 b 5.94 ab bc cd 6.68 ab K/SR/T 5.35 a 7.98 ab 5.69 ab a bcd 7.12 a Önemlilik * (2) * * ÖD * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Navelina portakal çeşidinde tüm dönemlerin ortalamasına göre yapraklarda toplam karbonhidrat düzeyi bakımından kombinasyonlar arasında istatistiksel fark bulunmamıştır. Ancak; mutlak değer olarak en fazla ve en az toplam karbonhidrat sırasıyla N/SR/T ve N/FD/T kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.61; Şekil 4.42). 134

193 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 4.88 a (1) 8.61 ab 5.26 ab b abc 6.45 N/FD/T 3.18 c 7.44 ab 4.90 ab a ab 6.17 N/R/T 3.50 bc 6.94 b 4.74 ab a bc 6.30 N/C/T 4.23 ab a 3.89 b ab c 6.27 N/SR/T 3.78 bc 8.01 ab 5.52 a a a 6.77 Önemlilik * (2) * * ÖD * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama Yaprak toplam karbonhidrat (%) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam karbonhidrat içeriği (%) 135

194 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yaprak Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Toplam karbonhidrat içeriği bakımından Kütdiken limon çeşidi, Navelina portakal çeşidine benzer şekilde tüm dönemlerin ortalamasında kombinasyonlar arasında benzerlik göstermiştir. Mutlak değer olarak Navelina da olduğu gibi ara anaç olarak kullanılan Star Ruby kombinasyonu en yüksek değeri vermiştir (Çizelge 4.62; Şekil 4.43). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde yaprak toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T a (1) ab a 6.85 K/FD/T b a b 6.90 K/R/T ab ab b 6.82 K/C/T ab b b 6.68 K/SR/T ab a ab 7.12 Önemlilik ÖD ÖD * (2) ÖD * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 136

195 12,000 10,000 Yaprak toplam karbonhidrat (%) 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklardaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Gövde Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri Anaç Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (1). Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçeriği (%) Turunç anacı üzerine farklı ara anaçların aşılanması ile oluşturulan kombinasyonların anaç kabuklarındaki toplam şeker düzeyleri dönemlere göre Çizelge 4.63 te verilmiştir. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre turunç üzerine aşılı Kütdiken çeşidi en yüksek (% 6.08), N/R/T (% 4.85) kombinasyonu ise en düşük değere sahip olmuştur. 137

196 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 5.55 d (1) 6.76 b 3.90 c 6.14 a 6.16 ab 6.67 bc 5.15 bc 5.76 b Ortalama N/FD/T 6.70 a 3.59 g 4.71 ab 5.40 abc 6.78 a 5.63 de 4.73 cd 5.36 cd N/R/T 4.79 e 5.01 e 3.46 d 4.71 bc 5.67 bcd 5.85 de 4.43 de 4.85 f N/C/T 4.58 e 5.54 cd 3.96 c 5.45 ab 6.05 abc 5.97 cde 3.86 f 5.06 ef N/SR/T 6.14 bc 5.78 c 4.88 a 4.39 c 6.06 abc 5.77 de 5.08 bc 5.44 c K/T 5.47 d 9.23 a 4.32 bc 5.55 ab 5.67 bcd 7.49 a 4.81 cd 6.08 a K/FD/T 6.67 a 5.16 de 3.05 d 5.69 ab 6.18 ab 6.23 bcd 5.73 a 5.53 c K/R/T 6.35 ab 4.10 fg 4.56 ab 5.15 abc 5.21 cd 4.53 f 5.44 ab 5.05 ef K/C/T 6.05 bc 3.59 g 3.09 d 5.59 ab 5.06 d 6.73 b 5.50 ab 5.09 ef K/SR/T 5.68 cd 4.41 f 4.56 ab 5.55 ab 6.37 ab 5.44 e 4.03 ef 5.15 de Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1).(a).Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerde dönemlerin ortalamasına göre anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri ara anaç kullanılmayan N/T (% 5.76) kombinasyonunda en yüksek, N/R/T (% 4.85) ve N/C/T (% 5.06) kombinasyonlarında en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.64; Şekil 4.44). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 5.55 c (1) 6.76 a 3.90 bc 6.14 a 6.16 ab a 5.76 a N/FD/T a 3.59 d 4.71 a 5.40 ab 6.78 a ab 5.36 b N/R/T 4.79 d 5.01 c 3.46 c 4.71 bc 5.67 b b 4.85 c N/C/T 4.58 d 5.54 bc 3.96 b 5.45 ab 6.05 ab c 5.06 c N/SR/T 6.14 b 5.78 b 4.88 a 4.39 c 6.06 ab a 5.44 b Önemlilik * (2) * * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

197 8 Anaç kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde Navelina portakalına benzer şekilde anaç kabuklarında toplam şeker içeriği dönemlerin ortalamasına göre ara anaç olmayan K/T (% 6.077) kombinasyonunda en yüksek bulunmuştur. K/R/T (% 5.05), K/C/T (% 5.09) ve K/SR/T (% 5.15) en düşük toplam şeker içeriğine sahip kombinasyonlar olarak saptanmıştır (Çizelge 4.65; Şekil 4.45). 139

198 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T 5.47 d (1) 9.23 a 4.32 a ab 7.49 a 4.81 b 6.08 a K/FD/T 6.67 a 5.16 b 3.05 b a 6.23 c 5.72 a 5.53 b K/R/T 6.35 ab 4.10 c 4.56 a b 4.53 e 5.44 ab 5.05 c K/C/T 6.05 bc 3.59 d 3.09 b b 6.73 b 5.50 a 5.09 c K/SR/T 5.68 cd 4.41 c 4.56 a a 5.44 d 4.03 c 5.15 c Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 140

199 (2). Anaç Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) Çizelge 4.66 dan izlenebileceği gibi dönemlerin ortalamasına göre kombinasyonlar arasında anaç kabuklarında nişasta düzeyi bakımından istatistiksel farklılık bulunmamıştır. Değerlere bakıldığında Star Ruby nin ara anaç olarak kullanıldığı kombinasyonlarda anaç kabuğu nişasta seviyesi diğer kombinasyonlardan yüksek bulunmuştur. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar Ortalama Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T 0.49 ab (1) 1.60 de 1.37 de 2.64 bc 1.61 cd 7.94 a 3.66 def 2.76 N/FD/T 1.59 a 6.25 a 0.37 e 6.25 a 6.87 b 2.48 cd 3.61 def 3.92 N/R/T 0.97 ab 4.04 bc 2.20 bcd 4.28 ab 1.56 cd 0.52 d 4.91 cd 2.64 N/C/T 0.54 ab 2.96 cd 2.37 abcd 0.40 d 7.38 b 1.85 cd 4.55 cd 2.87 N/SR/T 0.24 b 2.86 cd 1.50 cde 5.48 a 9.30 a 3.36 bcd 7.35 b 4.30 K/T 1.17 ab 0.23 e 2.37 abcd 1.70 cd a 7.09 ab 4.08 de 3.87 K/FD/T 0.15 b 1.55 de 3.32 ab 4.30 ab 0.63 cd 7.40 ab 2.38 f 2.82 K/R/T 0.11 b 3.60 bc 1.38 de 5.92 a 0.12 d 2.56 cd 2.76 ef 2.35 K/C/T 0.13 b 4.64 b 3.73 a 2.33 bcd 0.95 cd 1.97 cd 5.64 c 2.77 K/SR/T 1.35 ab 5.04 ab 2.90 abc 5.56 a 2.47 c 5.72 abc 9.92 a 4.71 Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) Bu çeşidinin aşılı olduğu kombinasyonlarda birinci dönemden itibaren anaç kabuklarındaki nişasta düzeyinin istatistiksel olarak farklılık gösterdiği; ancak tüm dönemlerin ortalamasına göre kombinasyonlar arasında fark olmadığı belirlenmiştir Mutlak değer olarak en yüksek nişasta içeriği N/SR/T (% 4.30) kombinasyonunda saptanmıştır (Çizelge 4.67; Şekil 4.46). 141

200 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T c (1) 1.37 c 2.64 bc 1.61 c 7.94 a 3.66 b 2.76 N/FD/T a 0.37 d 6.25 a 6.87 b 2.48 b 3.61 b 3.92 N/R/T b 2.20 ab 4.28 ab 1.56 c 0.52 c 4.91 b 2.64 N/C/T bc 2.37 a 0.40 c 7.38 ab 1.85 bc 4.55 b 2.87 N/SR/T bc 1.50 bc 5.48 a 9.30 a 3.36 b 7.35 a 4.30 Önemlilik ÖD (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında nişasta (%) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki nişasta içeriği (%) 142

201 (2).(b).Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) ortalamasına göre Kütdiken limon çeşidinde anaç kabuğu nişasta içeriği kombinasyonlar bakımından önemli bulunmamıştır. Mutlak değer olarak en yüksek nişasta içeriği K/SR/T (% 4.71) kombinasyonunda belirlenmiştir (Çizelge 4.68; Şekil 4.47). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 K/T 1.17 a (1) 0.23 b 2.37 ab 1.70 c a c 3.87 K/FD/T 0.15 b 1.55 b 3.32 ab 4.30 b 0.63 c d 2.82 K/R/T 0.11 b 3.60 a 1.38 b 5.92 a 0.12 c cd 2.35 K/C/T 0.13 b 4.64 a 3.73 a 2.33 c 0.95 bc b 2.77 K/SR/T 1.35 a 5.04 a 2.90 ab 5.56 ab 2.47 b a 4.71 Önemlilik * (2) * * * * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

202 12 Anaç kabuklarında nişasta (%) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki nişasta içeriği (%) (3). Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) Anaç kabuklarında dönemlere göre toplam karbonhidrat düzeyleri Çizelge 4.69 da verilmiştir. in ortalamasına göre her iki çeşidin aşılı olduğu anaç ve ara anaç kombinasyonlarında istatistiksel farklılık bulunmamıştır. 144

203 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 6.03 bcd (1) 8.36 ab 5.27 bc 8.79 c 7.77 de a 8.81 d 8.56 N/FD/T 8.28 a 9.84 a 5.08 c 9.81 b bc 8.11 bc 8.34 d 9.02 N/R/T 5.76 cd 9.05 ab 5.66 bc 8.99 c 7.22 def 6.36 c 9.34 d 7.48 N/C/T 5.12 d 8.49 ab 6.33 abc 5.85 f c 7.82 bc 8.41 d 7.92 N/SR/T 6.38 bc 8.64 ab 6.39 abc 9.87 b ab 9.13 bc b 9.74 K/T 6.64 bc 9.45 a 6.69 abc 7.25 e a a 8.90 d 9.95 K/FD/T 6.82 bc 6.71 c 6.36 abc 9.99 b 6.81 ef a 8.10 d 8.35 K/R/T 6.46 bc 7.70 bc 5.94 abc a 5.33 f 7.09 bc 8.19 d 7.40 K/C/T 6.18 bcd 8.22 ab 6.82 ab 7.91 d 6.02 ef 8.70 bc c 7.86 K/SR/T 7.02 b 9.45 a 7.46 a a 8.83 d ab a 9.86 Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Navelina çeşidinde tüm dönemlerin ortalamasına göre, anaç kabuğu toplam karbonhidrat düzeyi bütün kombinasyonlarda benzer bulunmuştur (Çizelge 4.70; Şekil 4.48). 145

204 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T 6.03 b (1) b 8.79 b 7.77 b a 8.81 b 8.56 N/FD/T 8.28 a b 9.81 a a 8.12 b 8.34 b 9.02 N/R/T 5.76 b ab 8.99 b 7.22 b 6.36 c 9.34 b 7.48 N/C/T 5.12 b a 5.85 c a 7.82 b 8.41 b 7.92 N/SR/T 6.38 b a 9.87 a a 9.13 b a 9.74 Önemlilik * (2) ÖD * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama Anaç kabuklarında toplam karbonhidrat (%) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde 3. dönem dışında diğer dönemlerde anaç kabuğundaki toplam karbonhidrat düzeyinin kombinasyonlar arasında değişim gösterdiği 146

205 saptanmıştır. in ortalamasına göre ise tüm kombinasyonlar benzer bulunmuştur (Çizelge 4.71; Şekil 4.49). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait anaç kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T 6.64 ab (1) 9.45 a d a a 8.90 c 9.95 K/FD/T 6.82 a 6.71 b b 6.8 c a 8.10 c 8.35 K/R/T 6.46 ab 7.70 b a 5.33 d 7.09 b 8.19 c 7.40 K/C/T 6.18 b 8.22 ab c 6.02 cd 8.70 ab b 7.86 K/SR/T 7.02 a 9.45 a a 8.83 b ab a 9.86 Önemlilik * (2) * ÖD * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 18 Anaç kabuklarında toplam karbonhidrat (%) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) 147

206 Ara Anaç Altı Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (%) (1). Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyleri (%) ortalamasına göre her iki çeşit birlikte değerlendirildiğinde ara anaçların alt kısmındaki kabuklarda, K/FD/T (% 5.11) kombinasyonunda en yüksek, N/C/T (% 3.80) kombinasyonunda en düşük toplam şeker içeriği saptanmıştır (Çizelge 4.72). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 0rtalama N/T N/FD/T 4.47 b (1) 3.86 d 3.26 ab 3.81 b 5.17 bc 6.34 a 4.63 a 4.51 b N/R/T 3.95 c 6.40 b 3.51 a 3.69 b 4.93 cd 5.88 abc 4.57 a 4.70 b N/C/T 2.79 d 2.77 f 2.16 e 4.94 a 4.36 d 5.74 abc 3.87 b 3.80 d N/SR/T 3.96 c 6.91 a 3.39 ab 3.98 b 5.49 bc 5.35 c 2.80 c 4.56 b K/T K/FD/T 5.07 a 6.09 b 2.60 de 5.82 a 5.17 bc 6.20 ab 4.83 a 5.11 a K/R/T 4.99 a 3.26 e 3.05 bc 5.05 a 5.70 ab 5.59 bc 4.55 a 4.60 b K/C/T 4.23 bc 2.78 f 2.23 e 3.55 b 6.27 a 5.76 abc 4.60 a 4.20 c K/SR/T 5.06 a 4.46 c 2.79 cd 5.84 a 4.78 cd 5.27 c 4.58 a 4.60 b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Navelina kombinasyonuna ait bitkilerde dönemler ortalamasına göre, ara anaç altı kabuk toplam şeker içeriği, istatistiksel olarak aynı grupta yer alan N/R/T (%4.70), N/SR/T (% 4.56) ve N/FD/T (% 4.51) kombinasyonlarında en yüksek, N/C/T (% 3.802) kombinasyonunda en düşük olarak saptanmıştır (Çizelge 4.73; Şekil 4.50). 148

207 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.47 a (1) 3.86 b 3.26 a 3.81 ab 5.17 ab 6.34 a 4.63 a 4.51 a N/R/T 3.95 b 6.40 a 3.51 a 3.69 b 4.93 b 5.88 ab 4.57 a 4.70 a N/C/T 2.79 c 2.77 c 2.16 b 4.94 a 4.36 c 5.74 ab 3.87 b 3.80 b N/SR/T 3.96 b 6.91 a 3.39 a 3.98 ab 5.49 a 5.35 b 2.80 c 4.56 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Ara anaç altı kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 149

208 (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde bitkilerin ara anaç altı kabuklarında toplam şeker içeriğinin dönemler ortalaması incelendiğinde K/FD/T (% 5.11) en yüksek, K/C/T (% 4.20) en düşük değerlere sahip kobinasyonlar olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.74; Şekil 4.51). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T 5.07 a (1) 6.09 a 2.60 ab 5.82 a 5.17 b 6.20 a a K/R/T 4.99 a 3.26 c 3.05 a 5.05 b 5.70 ab 5.59 b b K/C/T 4.23 b 2.78 d 2.23 b 3.55 c 6.27 a 5.76 b c K/SR/T 5.06 a 4.46 b 2.79 ab 5.84 a 4.78 b 5.27 c b Önemlilik * (2) * * * * * ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ara anaç altı kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 150

209 (2). Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) Çizelge 4.75 te görüldüğü üzere ara anaç kombinasyonlarında bütün dönemler ve bu dönemlerin ortalaması istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Dönem ortalamalarına göre nişasta içeriği N/C/T (% 4.59) kombinasyonunda en yüksek, N/FD/T (% 1.12) ve K/FD/T (% 1.09) kombinasyonlarında en düşük bulunmuştur. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 0.32 c (1) 2.30 bc 0.49 e 3.25 cd 0.79 de 0.31 c 0.37 d 1.12 e N/R/T 0.95 c 0.33 c 1.72 cd 4.08 bcd 4.70 b 1.96 bc 5.16 c 2.70 d N/C/T 2.88 ab 6.22 a 2.55 bc 2.28 d 7.26 a 0.85 c a 4.59 a N/SR/T 0.50 c 0.75 c 1.66 cd 7.14 a 2.40 cde a 4.76 c 4.18 ab K/T K/FD/T 0.33 c 0.68 c 2.37 bc 2.50 d 0.48 e 0.81 c 0.47 d 1.09 e K/R/T 3.66 a 4.89 ab 0.90 de 2.78 cd 1.13 de 3.87 b 3.58 c 2.97 cd K/C/T 2.32 b 4.75 ab 3.90 a 6.09 ab 3.50 bc 0.58 c 7.36 b 4.07 ab K/SR/T 0.73 c 4.91 ab 2.94 ab 4.85 bc 2.80 bcd 4.21 b 4.14 c 3.51 bc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) Navelina portakal çeşidinde ara anaç altı kabuk nişasta içeriği tüm dönemler bakımından altıncı dönemde en yüksek N/SR/T, en düşük N/FD/T kombinasyonlarından elde edilmiştir (Çizelge 4.75; Şekil 4.52). in ortalama değerlerine göre N/C/T (% 4.59) ve N/SR/T (% 4.18) kombinasyonları en yüksek; N/FD/T (% 1.12) kombinasyonu en düşük nişasta içeriğine sahip bulunmuştur (Çizelge 4.76; Şekil 4.52). 151

210 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 0.32 b (1) 2.30 b 0.49 c 3.25 b 0.79 c 0.31 b 0.37 c 1.12 c N/R/T 0.95 b 0.33 c 1.72 b 4.08 b 4.70 ab 1.96 b 5.16 b 2.70 b N/C/T 2.88 a 6.22 a 2.55 a 2.28 b 7.26 a 0.85 b a 4.59 a N/SR/T 0.50 b 0.75 c 1.66 b 7.14 a 2.40 bc a 4.76 b 4.18 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Ara anaç altı nişasta (%) Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki nişasta içeriği (%) 152

211 (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde ikinci dönemde kombinasyonlar arasında ara anaç altı kabuk nişasta düzeyleri benzerlik gösterirken, yedinci dönemde K/C/T en yüksek, birinci dönemde K/FD/T en düşük bulunmuştur. in ortalamasına göre de K/C/T (% 4.07) ve K/FD/T (% 1.09) sırasıyla en yüksek ve en düşük nişasta değerine sahip olmuşlardır (Çizelge 4.77; Şekil 4.53). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T 0.33 b (1) ab 2.50 b 0.48 b 0.81 b 0.47 c 1.09 c K/R/T 3.66 a b 2.78 b 1.13 b 3.87 a 3.58 b 2.97 b K/C/T 2.32 a a 6.09 a 3.50 a 0.58 b 7.36 a 4.07 a K/SR/T 0.73 b a 4.85 a 2.80 a 4.21 a 4.14 b 3.51 ab Önemlilik * (2) ÖD * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<

212 8 7 Ara anaç altı nişasta (%) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki nişasta içeriği (%) (3). Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç kombinasyonlarının birlikte verildiği Çizelge 4.78 de dönemlerin ortalaması bakımından ara anaç altı kabuk toplam karbonhidrat seviyesi N/SR/T (% 8.74) ve N/C/T (% 8.39) kombinasyonlarında en yüksek, N/FD/T (% 5.63) ve K/FD/T (%6.20) kombinasyonlarında en düşük çıkmıştır. 154

213 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.78 cd (1) 6.16 b 3.75 d 7.06 c 5.96 c 6.66 c 5.00 e 5.63 d N/R/T 4.90 cd 6.72 ab 5.23 ab 7.77 c 9.63 ab 7.85 bc 9.72 c 7.40 c N/C/T 5.67 bc 8.98 ab 4.71 bcd 7.22 c a 6.59 c a 8.39 a N/SR/T 4.46 d 7.66 ab 5.05 abc a 7.89 bc a 7.56 d 8.74 a K/T K/FD/T 5.40 bcd 6.78 ab 4.96 abc 8.32 bc 5.65 c 7.00 c 5.30 e 6.20 d K/R/T 8.64 a 8.14 ab 3.95 cd 7.83 c 6.83 c 9.46 b 8.13 cd 7.57 bc K/C/T 6.55 b 7.53 ab 6.12 a 9.64 ab 9.77 ab 6.34 c b 8.27 ab K/SR/T 5.79 bc 9.37 a 5.73 ab a 7.58 bc 9.49 b 8.72 cd 8.19 ab Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p< (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Navelina portakal kombinasyonunda bitkilerin ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat içeriği 6. dönemde N/SR/T de en yüksek, 3. dönemde N/FD/T de en düşük çıkmıştır. Dönem ortalamasına göre toplam karbonhidrat N/SR/T (% 8.74) ve N/C/T (% 8.39) de en yüksek, N/FD/T (% 5.63) de en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.79; Şekil 4.54). 155

214 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.78 ab (1) 6.16 c 3.75 c 7.06 b 5.96 c 6.66 b 5.00 d 5.63 c N/R/T 4.90 ab 6.72 bc 5.23 a 7.77 b 9.63 ab 7.85 b 9.72 b 7.40 b N/C/T 5.67 a 8.98 a 4.71 b 7.22 b a 6.59 b a 8.39 a N/SR/T 4.46 b 7.66 b 5.05 a a 7.89 bc a 7.56 c 8.74 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p< Ara anaç alıt toplam karbonhidrat (%) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) 156

215 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Kütdiken limonuna ait kombinasyonlarda ikinci dönemde toplam karbonhidrat içerikleri birbirleri ile benzer bulunurken, 7. dönemde K/C/T, 3. dönemde K/R/T sırasıyla en yüksek ve en düşük değerleri vermiştir. ortalamasına göre ara anaç altı kabuk toplam karbonhidrat miktarları, istatistiksel olarak aynı grupta yer alan K/C/T (% 8.27), K/SR/T (% 8.19) ve K/R/T (%7.57) de en yüksek, K/FD/T (% 6.20) de en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.80; Şekil 4.55). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T 5.40 b (1) ab 8.32 c 5.65 c 7.00 b 5.30 c 6.20 b K/R/T 8.64 a b 7.83 c 6.83 bc 9.46 a 8.13 b 7.57 a K/C/T 6.55 b a 9.64 b 9.77 a 6.34 b a 8.27 a K/SR/T 5.79 b a a 7.58 b 9.49 a 8.72 b 8.19 a Önemlilik * (2) ÖD * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

216 Ara anaç altı kabuklarında toplam karbonhidrat (%) Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Ara Anaç Üstü Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (%) (1). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyleri (%) Fidanlarda dönemlerin ortalamalarına göre ara anaçların üst kısımlarında kabuktaki toplam şeker içeriğinde K/FD/T (% 5.60) ve K/SR/T (% 5.49) en yüksek, K/C/T (% 4.24) en düşük değeri vermiştir (Çizelge 4.81). 158

217 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.66 bc (1) 4.33 de 2.95 c 5.08 b 5.28 b 5.64 b 4.67 b 4.66 b N/R/T 4.26 cd 6.40 b 3.62 a 3.84 c 5.21 b 5.69 b 4.39 bc 4.77 b N/C/T 3.71 d 5.35 c 3.36 ab 4.95 bc 4.00 d 5.87 b 3.96 c 4.46 bc N/SR/T 4.90 abc 7.18 a 3.37 ab 4.79 bc 4.31 d 5.08 b 2.42 d 4.58 bc K/T K/FD/T 5.64 a 5.04 cd 3.22 bc 5.68 ab 5.97 a 8.05 a 5.58 a 5.60 a K/R/T 4.85 bc 3.79 e 2.62 d 5.00 bc 4.31 d 5.76 b 5.37 a 4.53 bc K/C/T 4.30 cd 2.93 f 1.86 e 5.10 b 4.79 c 6.16 b 4.57 b 4.24 c K/SR/T 5.22 ab 7.10 ab 3.33 ab 6.65 a 5.38 b 6.22 b 4.53 bc 5.49 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p< (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Çizelge 4.82 de Navelina portakal çeşidinde aşı noktasının hemen altından yedi dönemde alınan ara anaç kabuklarında toplam şeker içeriği N/SR/T kombinasyonunda 2. ve 7. dönemlerde sırasıyla en yüksek ve en düşük çıkmıştır. inin ortalamasına göre N/R/T (% 4.77) kombinasyonunda en yüksek, N/C/T (% 4.46) kombinasyonunda en düşük toplam şeker elde edilmiştir (Şekil 4.56). 159

218 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.66 a (1) 4.33 c 2.95 c 5.08 a 5.28 a 5.64 ab 4.67 a 4.66 ab N/R/T 4.26 ab 6.40 a 3.62 a 3.84 b 5.21 a 5.69 ab 4.39 a 4.77 a N/C/T 3.71 b 5.35 b 3.36 b 4.95 a 4.00 b 5.87 a 3.96 b 4.46 c N/SR/T 4.90 a 7.18 a 3.37 b 4.79 a 4.31 b 5.08 b 2.41 c 4.58 bc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 Ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 160

219 (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidine ait kombinasyonların ara anaç üst kısım kabuklarında toplam şeker düzeyi en yüksek 6. dönemde K/FD/T de, en düşük 3. dönemde K/C/T de bulunmuştur. in ortalamasına göre K/FD/T (% 5.60) ve K/SR/T (% 5.49) en yüksek, K/R/T (% 4.53) ve K/C/T (% 4.24) en düşük değeri veren kombinasyonlardır (Çizelge 4.83; Şekil 4.57). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T 5.64 a (1) 5.04 b 3.22 a 5.68 ab 5.97 a 8.05 a 5.58 a 5.60 a K/R/T 4.85 bc 3.79c 2.62 b 5.00 b 4.31 c 5.76 b 5.37 a 4.53 b K/C/T 4.30 c 2.93 d 1.86 c 5.10 b 4.79 c 6.16 b 4.57 b 4.24 b K/SR/T 5.22 ab 7.10 a 3.33 a 6.65 a 5.38 b 6.22 b 4.53 b 5.49 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 Ara anaç üstü kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) 161

220 (2). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta Düzeyleri (%) Kütdiken limonunun kombinasyonlarında ara anaçların üst kısımlarındaki nişasta içeriği bakımından dönemlerin ortalamalarına göre K/C/T (% 5.18) en yüksek, N/FD/T (%1.11) en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.84). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 0.19 c (1) 3.21 b 1.78 bc 0.84 c 0.26 d 1.33 c 0.14 e 1.11 b N/R/T 0.48 c 0.21 e 2.69 abc 3.22 b 6.34 b 5.83 ab 5.85 b 3.52 ab N/C/T 2.17 b 1.51 cd 2.60 abc 3.25 b 7.23 b 3.71 bc 5.81 b 3.76 ab N/SR/T 2.74 b 0.75 de 2.57 abc 3.62 b a 2.04 c 6.22 b 4.04 ab K/T K/FD/T 4.79 a 1.53 cd 1.24 c 2.98 b 8.13 ab 4.04 bc 1.01 e 3.39 ab K/R/T 0.31 c 2.40 bc 1.43 c 3.17 b 1.27 cd 2.09 c 4.75 c 2.20 ab K/C/T 2.38 b 4.62 a 3.88 a 5.62 a 2.24 cd 8.72 a 8.80 a 5.18 a K/SR/T 1.99 b 1.72 cd 3.81 ab 2.14 bc 3.39 c 4.37 bc 3.01 d 2.92 ab Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) Navelina portakal çeşidinde ara anaç kabuk üst kısmı nişasta içeriği 5. dönemde N/SR/T de en yüksek, 7. dönemde N/FD/T de en düşük bulunmuştur. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamakla birlikte, N/SR/T (% 4.72) en yüksek, N/FD/T (% 1.11) en düşük değere sahip kombinasyonlar olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.85, Şekil 4.58). 162

221 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar Ortalama Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T 0.19 b (1) 3.21 a b 0.26 c 1.33 c 0.14 b 1.11 N/R/T 0.48 b 0.21 c a 6.34 b 5.83 a 5.85 a 3.52 N/C/T 2.17 a 1.51 b a 7.23 b 3.71 b 5.81 a 3.76 N/SR/T 2.74 a 0.75 bc a a 2.04 c 6.22 a 4.04 Önemlilik * (2) * ÖD * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Ara anaç üstü kabuklarında nişasta (%) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki nişasta içeriği (%) 163

222 (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Nişasta İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde ara anaçların üst kısımlarında nişasta birikimi dönemlerin ortalamalarına göre K/C/T (% 5.92) kombinasyonunda en yüksek, K/R/T (% 2.20) kombinasyonunda en düşük olarak bulunmuştur. K/C/T kombinasyonu 2., 3., ve 7. dönemlerde de en yüksek değerleri vermiştir (Çizelge 4.86; Şekil 4.59). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında nişasta düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T 4.79 a (1) 1.53 b 1.24 b 2.98 b 8.13 a 4.04 ab 1.01 d 3.39 ab K/R/T 0.31 c 2.40 b 1.43 b 3.17 b 1.27 b 2.09 b 4.75 b 2.20 b K/C/T 2.38 b 4.62 a 3.88 a 5.62 a 2.24 b 8.72 a 8.80 a 5.18 a K/SR/T 1.99 b 1.72 b 3.81 a 2.14 b 3.39 b 4.37 ab 3.01 c 2.92 ab Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< Ara anaç üstü kabuklarında nişasta (%) Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki nişasta içeriği (%) 164

223 (3). Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat Düzeyleri (%) ortalamasına göre, ara anaçların üst kısımlarındaki kabuklarda toplam karbonhidrat düzeyi en yüksek K/C/T (% 9.42), en düşük N/FD/T (% 5.77) kombinasyonlarında saptanmıştır. 4., 6. ve 7. dönemlerde de K/C/T kombinasyonu en yüksek toplam karbonhidrat düzeyine sahip olmuştur (Çizelge 4.87). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.86 de (1) 7.54 bc 4.74 bc 5.92 d 5.53 f 6.97 d 4.81 f 5.77 d N/R/T 4.74 e 6.61 d 6.32 ab 7.06 cd bc b b 8.29 ab N/C/T 5.88 cd 6.86 cd 5.95 abc 8.20 bc cd 9.59 bcd 9.77 bc 8.21 b N/SR/T 7.64 b 7.93 b 5.94 abc 8.41 bc a 7.11 d 8.63 cd 8.61 ab K/T K/FD/T a 6.57 d 4.46 bc 8.66 b ab ab 6.59 e 8.98 ab K/R/T 5.16 de 6.20 d 4.05 c 8.17 bc 5.58 f 7.85 cd b 6.73 c K/C/T 6.68 bc 7.54 bc 5.74 abc a 7.03 ef a a 9.42 a K/SR/T 7.21 b 8.82 a 7.14 a 8.78 b 8.77 de bc 7.55 de 8.41 b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Bu özellik bakımından; N/SR/T (% 8.61), N/R/T (% 8.29) ve N/C/T (% 8.21) kombinasyonları istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en yüksek, N/FD/T (%5.77) kombinasyonu en düşük değeri vermiştir (Çizelge 4.88, Şekil 4.60). 165

224 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T 4.86 c (1) 7.54 a c 5.53 c 6.97 c 4.81 b 5.77 b N/R/T 4.74 c 6.61 b b b a a 8.29 a N/C/T 5.88 b 6.86 b a b 9.59 b 9.77 a 8.21 a N/SR/T 7.64 a 7.93 a a a 7.11 c 8.63 a 8.61 a Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat (%) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) 166

225 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarında Toplam Karbonhidrat İçerikleri (%) Kütdiken limon çeşidinde, dönemlerin ortalamalarına göre ara anaçların üst kısımlarındaki toplam karbonhidrat içeriği K/C/T (% 9.42), K/FD/T (% 8.98) ve K/SR/T (% 8.41) kombinasyonlarında en yüksek, K/R/T (% 6.73) de en düşük bulunmuştur. K/R/T kombinasyonu 7. dönem dışında diğer dönemlerde de en düşük değeri vermiştir (Çizelge 4.89; Şekil 4.61). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşidine ait ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) 6.57 bc 4.46 c 8.66 b a ab 6.59 d 8.98 a K/R/T 5.16 c 6.20 c 4.05 d 8.17 b 5.58 c 7.85 b b 6.73 b K/C/T 6.68 b 7.54 b 5.74 b a 7.03 bc a a 9.42 a K/SR/T 7.21 b 8.82 a 7.14 a 8.78 b 8.77 b ab 7.55 c 8.41 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<

226 16 Ara anaç üstü kabuklarında toplam karbonhidrat (%) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki toplam karbonhidrat içeriği (%) Çeşit Kabuklarında Karbonhidrat İçerikleri (%) (1). Çeşit Kabuklarında Toplam Şeker Düzeyi (%) Çeşit kabuklarında toplam şeker düzeylerinin kombinasyonlara göre değişimi dönemler ortalaması bakımından önemli bulunmuştur. K/FD/T (% 7.87) ile K/SR/T (% 7.82) kombinasyonlarını en yüksek, N/C/T (% 5.66) ile N/R/T (% 5.83) kombinasyonları en düşük değerleri vermiştir (Çizelge 4.90). 168

227 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 7.87 d (1) 5.18 f 3.56 f 6.02 d 7.20 ab 5.34 g 6.19 bc 5.91 cd N/FD/T 6.55 fg 6.85 d 4.80 de 5.85 de 6.37 b 5.43 fg 5.54 c 5.91 cd N/R/T 7.30 de 5.82 e 4.26 e 5.34 ef 6.86 ab 5.37 g 5.86 c 5.83 d N/C/T 7.04 ef 6.09 e 4.48 e 6.75 c 5.24 c 5.62 f 4.40 d 5.66 d N/SR/T 6.37 g 6.05 e 5.71 bc 5.23 f 7.78 a 6.03 e 5.71 c 6.13 c K/T 8.49 c 9.07 a 5.97 ab 7.99 b 7.55 a 7.26 bc 5.80 c 7.45 b K/FD/T 8.89 bc 9.34 a 5.96 ab 8.35 b 7.65 a 7.93 a 6.97 b 7.87 a K/R/T a 9.20 a 5.66 bc 5.94 d 7.09 ab 7.32 b 6.58 bc 7.47 b K/C/T 9.35 b 8.38 b 5.16 cd 6.61 c 7.72 a 7.07 c 8.63 a 7.56 b K/SR/T a 7.52 c 6.47 a 9.49 a 7.88 a 6.82 d 6.31 bc 7.82 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Çeşit Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Navelina portakal çeşidinin kabuklarında toplam şeker içeriğinin dönemler ortalamasına ve tüm dönemlere göre değişimi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. ortalamasına göre en yüksek N/SR/T (% 6.13),en düşük değer N/C/T (% 5.66) kombinasyonunda tespit edilmiştir (Çizelge 4.91; Şekil 4.62). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T 7.87 a (1) 5.18 c 3.56 c 6.02 b 7.20 ab 5.34 c 6.19 a 5.91 ab N/FD/T 6.55 c 6.85 a 4.80 b 5.85 b 6.37 b 5.43 c 5.54 b 5.91 ab N/R/T 7.30 b 5.82 b 4.26 b 5.34 c 6.86 ab 5.37 c 5.86 ab 5.83 bc N/C/T 7.04 b 6.09 b 4.48 b 6.75 a 5.24 c 5.62 b 4.40 c 5.66 c N/SR/T 6.37 c 6.05 b 5.71 a 5.23 c 7.78 a 6.03 a 5.71 ab 6.13 a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<

228 9 Çeşit kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama N/T N/R/T N/FD/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının çeşit kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Çeşit Kabuklarında Toplam Şeker İçerikleri (%) Çizelge 4.92 ve Şekil 4.63 te görüldüğü üzere Kütdiken çeşidinde toplam şeker içeriğinin dönemler ortalamasına göre en yüksek değeri K/FD/T (% 7.87), en düşük değeri K/T (% 7.45) ve K/R/T (% 7.47) kombinasyonlarında belirlenmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinde çeşit kabuklarında toplam şeker düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T 8.49 c (1) 9.07 a 5.97 ab 7.99 b b 5.80 b 7.45 c K/FD/T 8.89 bc 9.34 a 5.96 ab 8.35 b a 6.97 b 7.87 a K/R/T a 9.20 a 5.66 bc 5.94 d b 6.58 b 7.47 c K/C/T 9.35 b 8.38 b 5.16 c 6.61 c bc 8.63 a 7.56 bc K/SR/T a 7.52 c 6.47 a 9.49 a c 6.31 b 7.82 ab Önemlilik * (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

229 12 Çeşit kabuklarında toplam şeker (%) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının çeşit kabuklarındaki toplam şeker içeriği (%) Bitki Besin Elementi Düzeyleri Yapraklarda Bitki Besin Elementi Düzeyleri Azot (%) Turunç anacı ve değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerine ait fidanların yapraklarında azot düzeyi kombinasyonlara göre N/R/T (% 3.902), N/SR/T (% 3.862), K/R/T (% 3.799), N/FD/T (% 3.778), K/T (% 3.720) kombinasyonlarında en yüksek; K/C/T (% ) kombinasyonunda en düşük saptanmıştır (Çizelge 4.93). 171

230 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) ab abc cd c bcd b bcd N/FD/T ab a bcd b ab ab a a N/R/T ab a abc ab a ab a a N/C/T ab ab d d c d a cd N/SR/T a a cd bc a a a a K/T abc bc ab b a abcd a a K/FD/T d c abc bc bc bcd a bc K/R/T cd bc a a ab abc a a K/C/T d bc bcd cd c cd b d K/SR/T 3.135bc bc d bc ab abcd a b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Azot İçeriği (%) Navelina portakalında yaprak N içeriği 1. ve 2. dönemler hariç, kombinasyonlara göre farklılık göstermiştir. in ortalaması bakımından N/R/T (% 3.902), N/SR/T (% 3.862), N/FD/T (% 3.778) en yüksek; N/C/T (% 3.175) ve N/T (% 3.321) en düşük N içeriğine sahip kombinasyonlar olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.94, Şekil 4.64). Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) 3.286b b 3.611b b b N/FD/T a a a a a a N/R/T a a a a a a N/C/T b b b b a b N/SR/T ab a a a a a Önemlilik ÖD (2) ÖD * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

231 6,000 5,000 4,000 Yaprak N (%) 3,000 2,000 1,000 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N içeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Azot İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinin yaprak N içeriği 6. dönem hariç, diğer dönemlerde kombinasyonlara göre farklılık göstermiştir. in ortalaması bakımından N içeriği K/R/T (% 3.800) ve K/T (% 3.720) kombinasyonlarında en yüksek; K/C/T (%3.146) kombinasyonunda en düşük olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.95; Şekil 4.65). 173

232 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki N miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) ab ab ab a a a K/FD/T b b ab bc bc a b K/R/T ab ab a a ab a a K/C/T b a bc c c b c K/SR/T a a c bc abc a b Önemlilik * (2) * * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,5 4 3,5 Yaprak N (%) 3 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki N içeriği (%) 174

233 Fosfor (%) Çizelge 4.96 da görüldüğü gibi dönemler ortalamasına göre N/R/T (% 0.180) kombinasyonu en yüksek; K/C/T (% 0.137) kombinasyonu en düşük fosfor değerini vermiştir. Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) abcd abc b ab ab ab abc N/FD/T a ab abc b bc abc ab ab N/R/T ab abc abc a c abc ab a N/C/T ab bcd bc b ab ab b abcd N/SR/T ab a c b a a ab abc K/T ab cd abc b bc abc ab bcde K/FD/T ab cd ab b bc abc a abc K/R/T b d a b c abc ab de K/C/T ab cd abc b c c b e K/SR/T a bcd bc b c bc ab cde Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Fosfor İçeriği (%) Anaç ve ara anaç kombinasyonlarının Navelina portakal çeşidinde P içeriğine etkisi dönemler (4. ve 5. dönem hariç) ve dönemlerin ortalaması bakımından istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Çizelge 4.97, Şekil 4.66). 175

234 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T b (1) ab N/FD/T b ab N/R/T a b N/C/T b ab N/SR/T b a Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD * * ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 0,4 0,35 0,3 Yaprak P (%) 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama N/T N/R/T N/FD/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P içeriği (%) 176

235 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Fosfor İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinde dönemler ortalamasına göre fosfor içeriği incelendiğinde, K/FD/T (% 0.168) kombinasyonunun, diğer kombinasyonlardan daha yüksek değer aldığı belirlenmiştir (Çizelge 4.98; Şekil 4.67). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki P miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T ab (1) b ab ab b K/FD/T ab a a a a K/R/T b b ab b b K/C/T ab b b b b K/SR/T a b ab ab b Önemlilik * (2) ÖD ÖD * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,35 0,3 0,25 Yaprak P (%) 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki P içeriği (%) 177

236 Potasyum (%) Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinde aşı kombinasyonlarına göre potasyum içeriği dönemlere göre (5. dönem hariç) önemli bulunmuştur. ortalamasına göre potasyum içeriği en düşük % ile N/SR/T kombinasyonunda, en yüksek % ile K/T kombinasyonunda belirlenmiştir (Çizelge 4.99). Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bc (1) ab abc ab b bc abcd N/FD/T a a abc ab b bc ab N/R/T abc ab abc ab b a abc N/C/T abc b a a a c abc N/SR/T ab b abc ab ab ab a K/T bc b abc b b bc d K/FD/T abc b bc ab b bc cd K/R/T c ab ab ab b abc abcd K/C/T c b bc b b bc d K/SR/T abc ab c ab b bc bcd Önemlilik * (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Potasyum İçeriği (%) Navelina portakal çeşidinin aşılı bulunduğu kombinasyonlarda potasyum içeriği 3., 4. ve 5. dönemlerde olduğu gibi dönemler ortalamasında da istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Çizelge 4.100; Şekil 4.68). 178

237 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T b (1) ab b b N/FD/T a a b b N/R/T ab ab b a N/C/T ab b a b N/SR/T ab b ab a Önemlilik * (2) * ÖD ÖD ÖD * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 0,9 0,8 0,7 Yaprak K (%) 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K içeriği (%) 179

238 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Potasyum İçeriği (%) Çizelge de anaç ve ara anaçların dönemler (3 hariç) ve dönemler ortalaması bakımından Kütdiken çeşidi yapraklarında potasyum düzeyine etkilerinin istatistiksel olarak önemli olmadığı görülmektedir (Şekil 4.69). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki K miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T ab (1) K/FD/T ab K/R/T a K/C/T ab K/SR/T b Önemlilik ÖD ÖD * (2) ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,8 Ortalama 0,7 0,6 Yaprak K (%) 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama K/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki K içeriği (%) K/FD/T K/C/T 180

239 Kalsiyum (%) Çizelge de değişik aşı kombinasyonlarının çeşitlerin Ca içeriklerine etkileri görülmektedir. ortalaması dikkate alındığında, Citrumelo 1452 nin ara anaç olarak kullanıldığı N/C/T (% ) ve K/C/T (% ) kombinasyonlarına ait bitkilerin yapraklarında Ca miktarı en yüksek bulunmuştur. En düşük değer K/R/T (% 9.275) kombinasyonunda saptanmıştır. Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) b ab a abc a ab ab N/FD/T ab ab ab a ab ab cd b N/R/T ab ab a c abc ab cd bc N/C/T a ab ab a a a ab a N/SR/T ab ab ab ab abcd bc e de K/T a a bc bc bcd bc cde cd K/FD/T ab ab ab a cd abc bc bc K/R/T ab ab c c d c de e K/C/T ab a abc c a ab a a K/SR/T b ab abc c d bc cd de Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Aşı kombinasyonlarının Navelina çeşidi bitki yapraklarındaki Ca miktarlarına etkisi 1., 2., 3. ve 5. dönemler bakımından farklılık oluşturmazken, diğer dönemler istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. in ortalamasına göre N/C/T (%11.750) en yüksek, N/SR/T (% 9.896) en düşük Ca içeriğine sahip kombinasyonlar olarak saptanmıştır. bakımından en düşük değerler 4.dönemde bulunmuştur (Çizelge 4.103; Şekil 4.70). 181

240 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) a ab ab N/FD/T a ab b b N/R/T b a b b N/C/T a a a a N/SR/T a b c c Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 14,000 12,000 Yaprak Ca (%) 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca içeriği (%) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinin yaprak kalsiyum içeriği dönemlere göre kombinasyonlar bakımından farklılık göstermiştir. ortalamasına göre KC/T 182

241 (% ) kombinasyonu en yüksek, K/R/T (% 9.275) kombinasyonu en düşük kalsiyum değerini vermiştir (Çizelge 4.104; Şekil 4.71). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) ab b b ab c bc K/FD/T ab a a b ab b b K/R/T ab b b b b c d K/C/T ab ab b a a a a K/SR/T b ab b b ab bc cd Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Yaprak Ca (%) Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Ca içeriği (%) 183

242 Magnezyum (%) Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinde yaprak magnezyum düzeyleri dönemler ortalamasına göre K/C/T (% 0.539) de en düşük bulunurken, N/SR/T (% 0.666), N/FD/T (% 0.691), N/T (% 0.691) ve N/R/T (% 0.683) kombinasyonlarında en yüksek değeri vermiştir (Çizelge 4.105). Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) cd ab cd ab ab ab a N/FD/T a b b cd ab a b a N/R/T ab c c abc a ab ab a N/C/T cde a d cd ab b ab bc N/SR/T abc b a d ab ab ab a K/T a g d a ab ab ab ab K/FD/T bcd def de d ab a a ab K/R/T de f ef d ab ab ab bc K/C/T f ef f ab ab ab ab c K/SR/T ef de de bc b a ab bc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Çizelge da Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin yapraklarında Mg miktarının dönemlere göre değişimi incelendiğinde, N/C/T (%0.580) kombinasyonunun diğer bütün kombinasyonlardan daha düşük değer verdiği görülmektedir. Diğer dönemlerle karşılaştırıldığında, 5. dönemde yüksek Mg içeriği saptanmıştır (Şekil 4.72). 184

243 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları Uygulamalar (%) 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) c a ab a N/FD/T a b a ab a N/R/T a bc b a a N/C/T b a c ab b N/SR/T a b a b a Önemlilik * (2) * * * ÖD ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 1,8 1,6 1,4 1,2 Yaprak Mg (%) 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg içeriği (%) 185

244 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinin yapraklarında dönemler ortalamasına göre Mg içeriği K/T (% 0.643) ve K/FD/T (% 0.644) kombinasyonlarında en yüksek, K/C/T (%0.539) kombinasyonunda en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.107; Şekil 4.73). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg miktarları (%) Uygulamalar Ortalama Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 K/T a (1) c a a b a K/FD/T b ab b c a a K/R/T bc b bc c ab ab K/C/T d ab c ab b b K/SR/T cd a b b ab ab Önemlilik * (2) * * * ÖD * ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 1,6 1,4 1,2 Yaprak Mg (%) 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mg içeriği (%) 186

245 Demir (ppm) Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin yapraklarından elde edilen Fe düzeylerinin dönemlere göre dağılımı incelenmiş ve elde edilen değerler Çizelge de verilmiştir. Dönem ortalamalarına göre Fe düzeyi en yüksek N/T ( ppm), en düşük ise K/SR/T ( ppm) kombinasyonunda saptanmıştır. Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) b abc ab abc ab a a N/FD/T ab ab bcd b bcd abc bcde bc N/R/T ab ab dc ab d bc bcd cd N/C/T ab b de b a a bc ab N/SR/T a a abc b d c e cd K/T ab b de ab cd abc de cd K/FD/T ab c a b cd abc ab bc K/R/T ab c ef b cd abc cde de K/C/T b b ab a ab abc bc ab K/SR/T b c f b cd bc bc e Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Demir İçeriği (ppm) Navelina portakal çeşidine ait bitkilerin yapraklarında Fe içeriklerinin dönemlere göre değişimi kombinasyonlar bakımından farklılık göstermiştir. Uygulamların ortalamalarına göre Fe düzeyi en yüksek N/T ( ppm), en düşük N/R/T ( ppm) ve N/SR/T ( ppm) kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.109; Şekil 4.74). 187

246 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları Uygulamalar 1 (ppm) Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) a a ab ab a a N/FD/T ab ab ab bc b bc bc N/R/T ab ab ab c bc bc c N/C/T b b ab a a b ab N/SR/T a ab b c c c c Önemlilik ÖD (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 80,000 70,000 Yaprak Fe (ppm) 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe içeriği (ppm) 188

247 (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Demir İçeriği (ppm) Çizelge da değişik aşı kombinasyonlarının Kütdiken limon çeşidi yapraklarındaki Fe içeriğine dönemlere göre olan etkileri görülmektedir. in ortalamalarına göre yaprak Fe içeriği K/C/T ( ppm) de en yüksek, K/SR/T ( ppm) ve K/R/T ( ppm) de en düşük çıkmıştır (Şekil 4.75). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe miktarları (ppm) Uygulamalar Ortalama Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 K/T a (1) b ab b c bc K/FD/T b a b b a b K/R/T b bc b b bc c K/C/T a a a a ab a K/SR/T b c b b ab c Önemlilik ÖD * (2) * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 60,000 Yaprak Fe (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Fe içeriği (ppm) K/C/T 189

248 Çinko (ppm) Çeşitlerin yapraklarındaki Zn düzeyine anaç ve ara anaçların etkisi bütün dönemler ve dönem ortalamaları bakımından önemli bulunmuştur. in ortalamasına göre N/T ( ppm), N/FD/T ( ppm), N/C/T ( ppm), K/FD/T ( ppm) ve K/R/T ( ppm) kombinasyonları istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en yüksek değeri verirken, N/R/T ( ppm) kombinasyonu en düşük değeri vermiştir (Çizelge 4.111). Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları (ppm) Uygulamala r 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bc (1) bc ab ab bcd ab a a N/FD/T a ab bc ab abc bc abc a N/R/T bc e cd b e c bcd c N/C/T abc de cd ab a ab abc a N/SR/T ab cd bc ab e c d bc K/T ab bc bc ab de c cd b K/FD/T abc bd a a cde a ab a K/R/T bc a abc a ab a abc a K/C/T c de d ab e bc bcd bc K/SR/T bc de bc a e bc cd bc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin yapraklarında Zn içerikleri 4. dönem hariç diğer dönemlerde önemli bulunmuştur. in ortalamasına göre N/T ( ppm), N/FD/T ( ppm), N/C/T ( ppm) en yüksek, N/R/T ( ppm) en düşük Zn içeriğine sahip kombinasyonlar olarak belirlenmiştir (Çizelge 4.112; Şekil 4.76). 190

249 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) ab a ab a a a N/FD/T a a ab a ab ab a N/R/T b d b b b ab b N/C/T ab cd ab a a a a N/SR/T ab bc ab b b b b Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Yaprak Zn (ppm) Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn içeriği (ppm) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Kütdiken limon çeşidinde dönemler ortalamasına göre yaprak Zn içeriği, K/R/T ( ppm) ve K/FD/T ( ppm) kombinasyonlarında en yüksek, K/C/T ( ppm) kombinasyonunda en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.113; Şekil 4.77). 191

250 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn miktarları Uygulamalar (ppm) 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) b b c b b b K/FD/T a b a b a a a K/R/T a a b a a ab a K/C/T b c c c b b c K/SR/T a c b c b b bc Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Yaprak Zn (ppm) Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Zn içeriği (ppm) Mangan (ppm) Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin yapraklarında Mn içeriği dönemler ortalaması en yüksek K/FD/T (73.954ppm), en düşük K/C/T ( ppm) kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.114). 192

251 Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bc (1) ef de cde abc c c cd N/FD/T a abc bcd bc a bc bc b N/R/T a a a bcd bc c b b N/C/T cd ef e e abc c c de N/SR/T ab abc bcd cde c c c c K/T ab def bcd a abc c bc b K/FD/T abc cde abc ab ab a a a K/R/T ab ab ab bc abc ab bc b K/C/T d f cde de bc c c e K/SR/T bc bcd de cde bc c bc c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Navelina portakalının yapraklarında dönemler ortalaması Mn içeriği N/FD/T ( ppm) de en yüksek, N/C/T ( ppm) de en düşük çıkmıştır (Çizelge 4.115; Şekil 4.78). Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları Uygulamalar (ppm) 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T bc (1) b c b ab bc N/FD/T a a b a a a N/R/T a a a ab b b N/C/T c b c c ab c N/SR/T ab a b b b b Önemlilik * (2) * * * * ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

252 Yaprak Mn (ppm) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn içeriği (ppm) (2). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Kütdiken limon çeşidi yapraklarında Mn içeriği 3. dönem dışında diğer dönemlerde aşı kombinasyonları bakımından önemli bulunmuştur. ortalamasına göre K/FD/T ppm Mn içeriği ile en yüksek, K/C/T ppm ile en düşük kombinasyon olmuştur (Çizelge 4.116; Şekil 4.79). 194

253 Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) cd a ab b b b K/FD/T ab bc ab a a a a K/R/T a a abc ab a b b K/C/T c d c b b c d K/SR/T b b bc b b b c Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Yaprak Mn (ppm) Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Mn içeriği (ppm) 195

254 Bakır (ppm) Aşılı fidanlarda Cu miktarının dönemlere göre değişimi Çizelge de verilmiştir. Aşı kombinasyonları arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak tüm dönemlerde ve dönemler ortalamasında önemli bulunmuştur. ortalamasına göre K/R/T (10.39 ppm) en yüksek, N/SR/T (6.200 ppm), K/T (6.265 ppm), N/R/T (6.634 ppm), N/T(6.645 ppm) ve K/C/T (6.619 ppm) en düşük Cu içeriğine sahip kombinasyonlar olarak saptanmıştır. Çizelge Değişik aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) a d bcd bc ab bc d N/FD/T ab a d a a ab cd b N/R/T a a cd cd c bc cd d N/C/T ab ab d d ab bc bc cd N/SR/T ab a bcd bcd c ab d d K/T ab b bcd bc c c cd d K/FD/T a a bc bcd bc a a ab K/R/T ab a a d a a bc a K/C/T ab ab d bcd bc bc cd d K/SR/T ab ab b ab c abc ab bc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (1).Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Navelina portakalı ile oluşturulan aşı kombinasyonları arasında N/FD/T (8.831 ppm) kombinasyonu en yüksek, diğer kombinasyonlar birbirine yakın değerler vererek, en düşük Cu içeriğine sahip bulunmuştur (Çizelge 4.118; Şekil 4.80). 196

255 Çizelge Navelina portakal kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları Uygulamalar (ppm) 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) bc bc b N/FD/T ab a a a N/R/T a bc c b N/C/T ab c ab b N/SR/T ab b c b Önemlilik * (2) * ÖD * * ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Yaprak Cu (ppm) Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu içeriği (ppm) (1).Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Yapraklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Kütdiken limon çeşidinin kombinasyonuna ait bitkilerin yapraklarında Cu içeriği 1. dönem hariç diğer dönemlerde ve dönemler ortalamasında istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre K/R/T ( ppm) 197

256 kombinasyonu en yüksek, K/T (6.265 ppm) ve K/C/T (6.619 ppm) kombinasyonları en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.119; Şekil 4.81). Çizelge Kütdiken limon kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu miktarları (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T b (1) bc ab b c d c K/FD/T a b ab b a a ab K/R/T a a b a a bc a K/C/T a c ab b bc cd c K/SR/T ab b a b b ab b Önemlilik ÖD (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 20,000 Yaprak Cu (ppm) 15,000 10,000 5,000 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının yapraklarındaki Cu içeriği (ppm) 198

257 Gövde Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri Anaç Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyi Azot (%) Aşı kombinasyonlarında anaç olarak kullanılan turunç kabuğunda N düzeyi, dönemlerinin ortalamasına göre en yüksek K/T (% 2.417) kombinasyonunda, en düşük K/SR/T (% 2.104), K/C/T (% 2.111), K/R/T (% 2.117), K/FD/T (% 2.126), N/C/T (% 2.143), N/T (% 2.158) kombinasyonlarında elde edilmiştir (Çizelge 4.120). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) b ab bcde bc bc c N/FD/T abc a ab a abc bc ab N/R/T abc bc a bcd ab bc bc N/C/T ab bcd b e c ab c N/SR/T a d b cde abc a abc K/T a cd ab bcd a a a K/FD/T cd e ab bc abc a c K/R/T cd cd ab b abc c c K/C/T d bc b bcde abc a c K/SR/T bc bcd b de abc a c Önemlilik * (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

258 (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin anaç kabuklarındaki N düzeyleri Çizelge de verilmiştir. in ortalamasına göre turunç gövde kabuğu N içeriği N/FD/T (% 2.393) kombinasyonunda en yüksek, N/C/T (% 2.143) ve N/T (%2.158) kombinasyonlarında en düşük olarak saptanmıştır (Şekil 4.82). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) ab b ab b b N/FD/T a ab a ab b a N/R/T b a b a b ab N/C/T b b b b ab b N/SR/T c b b ab a ab Önemlilik ÖD (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

259 4,000 3,500 Anaç kabuklarında N (%) 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 0,500 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki N içeriği (%) (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinin aşılı bulunduğu kombinasyonlarda turunç anacı kabuğunda N düzeyleri 2., 5. ve 6. dönemlerde benzer bulunmuş ve bu dönemlerde N içeriği %1.855 ile % arasında değişim göstermiştir. ortalamasına göre % N içeriği ile K/T kombinasyonu diğer kombinasyonlardan yüksek değer vermiştir (Çizelge 4.122, Şekil 4.83). 201

260 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) a ab a a K/FD/T c b ab a b K/R/T c a a b c K/C/T d a bc a c K/SR/T b a c a c Önemlilik * (2) * ÖD * ÖD ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 3,5 3 Anaç kabuklarında N (%) 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki N içeriği (%) 202

261 (2). Fosfor (%) Çizelge te görüldüğü gibi dönemler ortalamasına göre N/T (% 0.094) kombinasyonu en yüksek fosfor değerini; K/R/T (% 0.069) kombinasyonu en düşük fosfor değerini vermiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) a g bc a a bc a N/FD/T bc bc a a bc de d b N/R/T a de bc cde bc e e b N/C/T c f bc def a abcd d b N/SR/T d e b bc b abc f c K/T bc b bcd b b ab d b K/FD/T d cd cde bcd a ab b ab K/R/T e f ef ef bc bcd c d K/C/T d g fg a bc ab c c K/SR/T d f def f c cde a cd Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Navelina kombinasyonlara ait bitkilerin anaç kabuklarında P düzeyi incelenmiş ve elde edilen değerler Çizelge te verilmiştir. N/T (% 0.084) kombinasyonlarına ait anaç kabuklarının P içeriği en yüksek, N/SR/T (% 0.073) kombinasyonunun ise en düşük olarak saptanmıştır. Tüm kombinasyonların P içeriği en yüksek 7. dönemde bulunmuştur (Şekil 4.84). 203

262 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) a c b a a a a N/FD/T bc 0.058b a a b c b ab N/R/T a c b b b d c b N/C/T c d b 0.061b a b b b N/SR/T d c b b b b c c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):* önemlilik: p<0.05 0,18 0,16 Anaç kabuklarında P (%) 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki P içeriği (%) 204

263 (2).(b).Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Kütdiken çeşidinde turunç anacının P içeriği dönemler ortalamasına göre K/T (% 0.080) ve K/FD/T (% 0.081) kombinasyonlarında en yüksek, K/SR/T (% 0.071) kombinasyonununda en düşük olarak bulunmuştur. Tüm kombinasyonların P içeriği Navelina kombinasyonlarına benzer şekilde en yüksek 7. dönemde bulunmuştur (Çizelge 4.125; Şekil 4.85). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) a a b b d a K/FD/T b b a c a b a K/R/T c c b d c c d K/C/T b d c a c c b K/SR/T b c b e d a c Önemlilik * (2) * * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

264 0,2 0,18 0,16 Anaç kabuklarında P (%) 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki P içeriği (%) (3). Potasyum (%) Çizelge da farklı ara anaçlarla oluşturulan kombinasyonlara ait bitkilerin anaç kabuklarında ki K içeriklerinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. Örnek alınan dönemlerin ortalamalarına göre N/FD/T (% 0.111) kombinasyonu en yüksek, K/C/T (% 0.029), K/T (%0.042) ve K/SR/T (% 0.042) kombinasyonları en düşük K içeriğine sahip bulunmuştur. 206

265 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) d b b d bcd cd bcd N/FD/T 0.041bcd a b a a abc bcd a N/R/T d d b b d a bcd bcd N/C/T d bc b b b ab bcd abcd N/SR/T bc ab a b cd abcd abc ab K/T d d b b cd cd cd d K/FD/T b ab b b cd d a cd K/R/T cd bcd b b d abcd a d K/C/T d cd b b d d d d K/SR/T bc d a b bc cd ab abc Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (3).(a).Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Navelina çeşidinde turunç anacı kabuklarındaki K düzeyi dönem ortalamalarına göre N/FD/T (% 0.111) kombinasyonunda en yüksek, N/R/T (% 0.058) ve N/T (% 0.056) kombinasyonlarında en düşük çıkmıştır. e göre K içeriği tüm kombinasyonlarda 7. dönemde en düşük olarak saptanmıştır (Çizelge 4.127; Şekil 4.86). 207

266 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) b b ab c b b N/FD/T bc a b a a b a N/R/T c b b b c b b N/C/T c a b b b b ab N/SR/T b a a b c a ab Önemlilik * (2) * * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,4 0,35 Anaç kabuklarında K (%) 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki K içeriği (%) 208

267 (3).(b).Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Çizelge de Kütdiken limon çeşidinin kombinasyonlarına ait bitkilerin anaç kabuklarındaki K düzeyleri verilmiştir. Ortalama değerlere göre anaç kabuklarında % % arasında değişim gösteren K elementi; K/SR/T (%0.086) kombinasyonunda en yüksek, K/C/T (% 0.029), K/R/T (% 0.042), ve N/T (% 0.042) kombinasyonlarında en düşük bulunmuştur. Navelina portakal çeşidinde olduğu gibi, bu çeşitte de K içeriği 7. dönemde en düşük değerlere sahip bulunmuştur (Çizelge 4.128; Şekil 4.87). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T c (1) cd b b b b b K/FD/T a a b b b ab ab K/R/T bc b b b a a b K/C/T c bc b b b b b K/SR/T ab d a a b ab a Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<

268 0,35 0,3 Anaç kabuklarında K (%) 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki K içeriği (%) (4). Kalsiyum (%) Çizelge da görüldüğü gibi aşılı Navelina ve Kütdiken bitkilerinde, anaç kabuklarında Ca düzeyi en yüksek K/C/T (% ), en düşük K/T (% 7.494) kombinasyonlarında görülmüştür. 4. dönemde (Temmuz) anaç kabuklarında Ca içeriği, diğer dönemlere göre daha düşük çıkmıştır. 210

269 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T c (1) bc ab ab ab N/FD/T ab c c ab ab N/R/T ab ab c ab ab N/C/T a ab a ab ab N/SR/T bc bc c b ab K/T c bc c b b K/FD/T ab ab c ab ab K/R/T ab ab c ab ab K/C/T a a ab a a K/SR/T c ab bc ab ab Önemlilik * (2) * ÖD * ÖD * ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Navelina portakal çeşidinde anaç kabuğu Ca içeriği 3., 4., 5. ve 7. dönemlerde olduğu gibi dönemler ortalamasına göre de kombinasyonlar arasında benzerlik göstermiştir (Çizelge 4.130; Şekil 4.88). 211

270 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T c (1) ab ab N/FD/T ab b ab N/R/T ab a ab N/C/T a a a N/SR/T bc ab b Önemlilik * (2) * ÖD ÖD ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama Anaç kabuklarında Ca (%) Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Ca içeriği (%) 212

271 (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidi aşı kombinasyonlarında anaç kabuğu Ca içeriği 3., 5., 6., ve 7. dönemlerde olduğu gibi dönemler ortalamasına göre de istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (Çizelge 4.131, Şekil 4.89). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T b (1) b b K/FD/T a ab b K/R/T a ab b K/C/T a a a K/SR/T b ab ab Önemlilik * (2) * ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 14,000 12,000 Anaç kabuklarında Ca (%) 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Ca içeriği (%) 213

272 (5). Magnezyum (%) Çizelge de farklı ara anaçlarla oluşturulan kombinasyonlara ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Mg içeriklerinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. Örnek alınan dönemlerin ortalamalarına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Ayrıca 3. dönemde Mg içeriği diğer dönemlere göre bütün kombinasyonlarda en düşük çıkmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T bc (1) bc cd abcd ab N/FD/T bc a de abc a N/R/T bc ab a ab ab N/C/T bc bc f de a N/SR/T abc ab c ab b K/T bc c b e b K/FD/T a bc de bcd ab K/R/T a ab b ab b K/C/T ab bc cd a ab K/SR/T c bc ef cde b Önemlilik * (2) * * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Navelina portakal çeşidinde anaç kabuklarında Mg içeriği bakımından 1., 5., ve 7. dönemlere benzer şekilde, dönem ortalamaları bakımından da kombinasyonlar arasında istatsitiksel olarak farklılık saptanmıştır (Çizelge 4.133; Şekil 4.90). 214

273 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T b (1) bc ab ab N/FD/T a c ab a N/R/T ab a a ab N/C/T b d b a N/SR/T ab b a b Önemlilik ÖD (2) * * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama ,9 0,8 Anaç kabuklarında Mg (%) 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mg içeriği (%) 215

274 (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Kütdiken limon çeşidinde anaç kabuklarında Mg içeriği 5. ve 7. dönem ile dönem ortalamaları bakımından kombinasyonlar arasında benzerlik göstermiştir (Çizelge 4.134; Şekil 4.91). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 K/T bc (1) b a d ab K/FD/T a ab bc bc a K/R/T a a a ab b K/C/T ab ab b a ab K/SR/T c ab c cd ab Önemlilik * (2) * * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama Anaç kabuklarında Mg (%) 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mg içeriği (%) 216

275 (6). Demir (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Fe içeriği tüm dönemlerde ve dönemlere ait ortalamada istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. in ortalamasına göre K/C/T ( ppm) kombinasyonunda en yüksek, K/T ( ppm) ve K/FD/T ( ppm) kombinasyonlarında en düşük Fe içeriği saptanmıştır (Çizelge 4.135). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) bcd c ab ab b a ab N/FD/T abc a bc bc de b ab ab N/R/T abc b b bc cde b abc ab N/C/T abc b a c abcd b abcd ab N/SR/T bc bcd a c bcde b cd ab K/T ab bc c c e b abcd b K/FD/T c bcd b c abc b d b K/R/T abc d bc a abcd b bcd ab K/C/T abc bcd bc a a a ab a K/SR/T bc cd c c abcd a bcd ab Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Navelina çeşidinde dönemler ortalamasına göre kombinasyonlar arasında anaç kabuğundaki Fe içeriği bakımından farklılık bulunmamıştır (Çizelge 4.136; Şekil 4.92). 217

276 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T a (1) b b a a a a N/FD/T ab a b b b a a N/R/T ab b b b b b ab N/C/T ab b a b ab ab ab N/SR/T b b a b ab b b Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında Fe (ppm) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Çizelge de görüldüğü üzere, Kütdiken çeşidinde dönemler ortalamasına göre kombinasyonlar arasında anaç kabuğundaki Fe içeriği bakımından farklılık bulunmamıştır (Şekil 4.93). 218

277 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 K/T a (1) a c b b b ab K/FD/T b ab a b a b b K/R/T ab c ab a a b ab K/C/T ab ab ab a a a a K/SR/T ab bc bc b a a ab Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında Fe (ppm) Ortalama K/T K/R/T K/SR/T K/FD/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) Her iki çeşitle oluşturulan kombinasyonlarda anaç kabuklarındaki Zn içeriğinin dönemlere göre değişimi incelenmiş ve elde edilen veriler Çizelge te verilmiştir. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre anaç kabuklarındaki Zn miktarı istatistiksel olarak aynı grupta yer alan K/R/T ( ppm), N/SR/T ( ppm), K/T (

278 ppm), N/T ( ppm), K/FD/T ( ppm), K/SR/T ( ppm) kombinasyonlarına ait anaç kabuklarında en kombinasyonunda en düşük bulunmuştur (Çizelge 4.138). yüksek, K/C/T ( ppm) Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) b a ab bcd bc a a N/FD/T ab b b ab cd abc ab ab N/R/T b ab bc ab bcd abc ab ab N/C/T ab b a ab bcd abc ab ab N/SR/T a a b ab b abc ab a K/T ab b bc b b a a a K/FD/T ab ab b ab bc ab ab a K/R/T ab ab d ab a abc ab a K/C/T b b b b d c b b K/SR/T ab ab cd a bcd abc ab a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Navelina kombinasyonuna ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Zn düzeyi 3. ve 7. dönemler arasında kombinasyonlar bakımından önemli bulunmamıştır. ortalamasında da benzer bir durum saptanmıştır (Çizelge 4.139; Şekil 4.94). 220

279 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T ab (1) b ab N/FD/T ab b bc N/R/T b ab c N/C/T ab b a N/SR/T a a bc Önemlilik * (2) * * ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında Zn (ppm) Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 221

280 (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Çizelge ta ve Şekil 4.95 e göre Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerin anaç kabuklarında Zn düzeyi dönem ortalama değerleri K/C/T ( ppm) kombinasyonunda diğer kombinasyonlardan düşük çıkmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T a (1) b b b a a a K/FD/T ab a ab b a ab a K/R/T ab c ab a ab ab a K/C/T b a b c b b b K/SR/T ab c a b ab ab a Önemlilik * (2) ÖD * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 60,000 Anaç kabuklarında Zn (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/SR/T K/C/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 222

281 (8). Mangan (ppm) Kombinasyonlar arasında Mn içeriği dönem ortalamalarına göre en yüksek K/FD/T ( ppm), en düşük Citrumelo 1452 nin ara anaç olarak kullanıldığı N/C/T ( ppm) ve K/C/T ( ppm) kombinasyonlarında saptanmıştır (Çizelge 4.141). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T abc (1) c abc c bc N/FD/T abc c bc ab abc N/R/T ab c c ab abc N/C/T bc bc c c c N/SR/T a ab c c bc K/T bc bc abc bc abc K/FD/T abc c a a a K/R/T abc a ab abc ab K/C/T c bc abc c c K/SR/T ab bc bc bc bc Önemlilik ÖD (2) * * ÖD * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Çizelge den ve Şekil 4.96 dan görülebileceği gibi Navelina portakalına ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Mn içeriği dönemlerin ortalamasına göre kombinasyonlar arsında farklılık oluşturmamıştır. 223

282 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T c (1) b N/FD/T bc a N/R/T c a N/C/T b b N/SR/T a ab Önemlilik ÖD (2) ÖD * ÖD ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 70,000 Anaç kabuklarında Mn (ppm) 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/SR/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) 224

283 (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Kütdiken limon çeşidi ile oluşturulan aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarında Mn içeriği dönemler ortalamasına göre en yüksek K/FD/T ( ppm), en düşük K/C/T ( ppm) kombinasyonlarında bulunmuştur (Çizelge 4.143; Şekil 4.97 ). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T b (1) b bc abc K/FD/T ab b a a K/R/T ab a ab ab K/C/T b ab c c K/SR/T a ab bc bc Önemlilik ÖD (2) * * ÖD ÖD ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

284 90, ,0000 Anaç kabuklarında Mn (ppm) 70, , , , , , ,0000 0, Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) (9). Bakır (ppm) Çizelge te farklı ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakalı ve Kütdiken limon kombinasyonlarına ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Cu düzeylerinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre K/R/T ( ppm) kombinasyonunda Cu içeriği diğer kombinasyonlardan yüksek değer almıştır. 226

285 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T b (1) a abc b ab b b N/FD/T b ab a b abc b b N/R/T b ab c b bc b b N/C/T b ab abc b abc b b N/SR/T b ab c b abc b b K/T b b c b c b b K/FD/T b ab c b bc b b K/R/T a ab ab a a a a K/C/T b ab bc b abc b b K/SR/T b ab c b abc b b Önemlilik * (2) * ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Farklı ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Cu düzeylerinin dönemlere göre değişimi 4. dönem hariç diğer dönemlerde ve dönem ortalamasında istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Çizelge 4.145, Şekil 4.98). 227

286 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 N/T b (1) N/FD/T a N/R/T b N/C/T b N/SR/T b Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 Ortalama 25,000 Anaç kabuklarında Cu (ppm) 20,000 15,000 10,000 5,000 0, Ortalama N/T N/R/T N/SR/T N/FD/T N/C/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Anaç Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Çizelge da ve Şekil 4.99 da Kütdiken limon kombinasyonuna ait bitkilerin anaç kabuklarındaki Cu düzeyi dönemler ortalamasına göre K/R/T ( ppm) kombinasyonunda, diğer kombinasyonlardan yüksek değer almıştır. 228

287 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin anaç kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T b (1) b b b b b K/FD/T b ab b b b b K/R/T a a a a a a K/C/T b ab b b b b K/SR/T b b b ab b b Önemlilik * (2) ÖD ÖD * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Anaç kabuklarında Cu (ppm) Ortalama K/T K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının anaç kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 229

288 Ara Anaç Altı Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri (1). Azot (%) Turunç anacı üzerine aşılanan ara anaçların alt kısımlarındaki kabuklarda N içerikleri farklı dönemlerde alınarak incelenmiştir. Elde edilen veriler Çizelge de sunulmuştur. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre en yüksek N içeriği N/FD/T (% 3.323), en düşük ise N/SR/T (% 2.129), K/SR/T (% 1.980), K/C/T (% 2.022) kombinasyonlarında saptanmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) a ab ab a a a a N/R/T a a a a b a b ab N/C/T b c c b bc b b c N/SR/T c bc cd cd bc b cd d K/T K/FD/T b b b c a a a b K/R/T ab bc a b b a a b K/C/T c bc cd cd c b d d K/SR/T c bc d d c b bc d Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki N düzeyi Çizelge de görülmektedir. N/FD/T (% 3.323) ve N/R/T (% 3.152) kombinasyonları istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en yüksek N düzeyi içeren 230

289 kombinasyonlar olmuştur. N/C/T (% 2.392) ve N/SR/T (% 2.129) kombinasyonları ise istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en düşük N düzeyine sahip olmuşlardır (Şekil 4.100). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T a (1) a a a a a a a N/R/T a a a a b a a a N/C/T ab b b b b b a b N/SR/T b b b c b b b b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 4,5 4 Ara anaç altı kabuklarında N (%) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki N içeriği (%) 231

290 (1).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Kütdiken limonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki N düzeyi Çizelge da görülmektedir. Bu özellik bakımından Kütdiken limon kombinasyonlarında Navelina portakal kombinasyonlarına benzer sonuçlar elde edilmiştir. K/FD/T (% 3.034) ve K/R/T (% 3.034) kombinasyonları istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en yüksek N düzeyi içeren kombinasyonlar olmuştur. K/C/T (% 2.022) ve K/SR/T (% 1.980) kombinasyonları ise en düşük N düzeyi değerine sahip olmuşlardır (Şekil 4.101). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) a b b a a a a K/R/T a a a a b a a a K/C/T b ab c b c b c b K/SR/T b b c b c b b b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<

291 4 3,5 Ara anaç altı kabuklarında N (%) 3 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki N içeriği (%) (2). Fosfor (%) Farklı ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin bitkilerine ait ara anaç altı kabuklarında P içeriği örnekleme dönemlerine göre farklılık göstermiştir. Genel olarak Navelina portakal kombinasyonları Kütdiken limon kombinasyonlarına göre daha fazla P içeriğine sahip bulunmuştur. ortalamasına göre en yüksek P içeriği N/R/T (% 0.126), en düşük P içeriği ise K/SR/T (% 0.081) kombinasyonunda bulunmuştur (Çizelge 4.150). 233

292 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b a ab b b b b N/R/T a a c a a c a a N/C/T e e d cd d d f d N/SR/T f g e cd a d g d K/T K/FD/T d d b bc c a c c K/R/T c c ab d bc bc d c K/C/T ef f f e d d e e K/SR/T g h g f d e f f Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Çizelge de ve Şekil de Navelina kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarında P içeriğinin dönemlere göre değişimi gösterilmiştir. in ortalamasına göre N/R/T (% 0.126) kombinasyonunda en yüksek, N/C/T (% 0.087) kombinasyonunda en düşük P düzeyi saptanmıştır. P düzeyi tüm kombinasyonlarda 7. dönemde en yüksek bulunmuştur. 234

293 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b a b c a b b N/R/T a a b a a b a a N/C/T c d c c d c c d N/SR/T d d d d b c d c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 0,25 Ara anaç altı kabuklarında P (%) 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki P içeriği (%) (2).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Çizelge de Kütdiken limon kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarında P içeriğinin dönemlere göre değişimi gösterilmiştir. Dönem ortalamasına 235

294 göre K/FD/T (% 0.110) ve K/R/T (% 0.107) en yüksek, K/SR/T (%0.066) en düşük P düzeyine sahip olduğu bulunmuştur. Bu durumun dönemler ayrı ayrı incelendiğinde değişmediği görülmektedir. P düzeyi tüm kombinasyonlarda 7. dönemde en yüksek bulunmuştur (Şekil 4.103). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) b a a a a a a K/R/T a a a ab a b b a K/C/T b c b b b c c b K/SR/T c d c c b d d c Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 0,25 Ara anaç altı kabuklarında P (%) 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki P içeriği (%) 236

295 (3). Potasyum (%) Farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen bitkilerin ara anaç altı kabuklarında K düzeyi dönemlere göre farklılık göstermiştir ve bu farklılıklar istatistiksel olarak tüm dönemlerde ve dönem ortalamasında önemli bulunmuştur (Çizelge 4.153). ortalamasına göre N/FD/T (% 0.193) kombinasyonu en yüksek, N/R/T (% 0.094), N/SR/T (% 0.096), K/FD/T (% 0.072), K/R/T (% 0.109), K/SR/T (% 0.095) kombinasyonları istatistiksel olarak aynı grupta yer alıp en düşük düzeyde bulunmuşlardır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T bc (1) a ab ab 0.459a a ab a N/R/T cd b bc a cd c abc b N/C/T ab a bc b d ab bcd ab N/SR/T d b a ab d abc bcd b K/T K/FD/T cd b ab ab d bc cd b K/R/T cd b bc ab bc abc d b K/C/T a b c ab ab abc cd ab K/SR/T d ab bc b cd bc a b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarında K düzeyi dönemlere göre farklılık göstermiştir ve bu farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Dönem ortalamasına göre N/FD/T (% 0.193) en yüksek, N/R/T (%0.094) 237

296 ve N/SR/T (% 0.096) kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarında en düşük K düzeyi saptanmıştır. Tüm kombinasyonlarda 7.dönemde ara anaç altı kabuklarında en düşük K düzeyi bulunmuştur (Çizelge 4.154; Şekil 4.104). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) ab ab a a a N/R/T bc b a b ab b N/C/T a b b b b ab N/SR/T c a ab b b b Önemlilik * (2) ÖD * * * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,5 0,45 Ara anaç altı kabuklarında K (%) 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki K içeriği (%) 238

297 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Çizelge te ve Şekil da Kütdiken limonunun kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarında K düzeyinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. Dönem ortalamalarına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Navelina portakal kombinasyonlarında olduğu gibi tüm kombinasyonlarda 7.dönemde ara anaç altı kabuklarında en düşük K düzeyi saptanmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T b (1) b a b b b K/R/T b b ab a a b K/C/T a ab b a ab b K/SR/T b a ab ab b a Önemlilik * (2) * * ÖD * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

298 0,4 0,35 Ara anaç altı kabuklarında K (%) 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki K içeriği (%) (4). Kalsiyum (%) Navelina portakalı ve Kütdiken limon çeşitlerinin farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen bitkilerinde ara anaç altı kabuklarındaki Ca düzeyinin dönemlere göre değişimi Çizelge da verilmiştir. Ortalamalar arasındaki farklılıklar sadece 1. ve 4. dönemlerde istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 240

299 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) bc N/R/T b bc N/C/T ab a N/SR/T b ab K/T K/FD/T a bc K/R/T ab c K/C/T a bc K/SR/T ab ab Önemlilik * (2) ÖD ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Çizelge de Navelina portakalının kombinasyonuna ait bitkilerde ara anaç altı kabuklarındaki Ca düzeyi verilmiştir. Ortalamalar arasındaki farklılıklar 1. ve 4. dönemde istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Ayrıca 4. dönemde tüm kombinasyonlara ait bitkilerde ara anaç altı kabuklarındaki Ca düzeyi en düşük düzeyde saptanmıştır (Şekil 4.106). 241

300 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) b N/R/T b b N/C/T ab a N/SR/T b ab Önemlilik * (2) ÖD ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 14,000 Ara anaç altı kabuklarında Ca (%) 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Ca içeriği (%) 242

301 (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Çizelge de Kütdiken limonunun kombinasyonuna ait bitkilerin dönemlere göre ara anaç altı kabuklarındaki Ca düzeyi verilmiştir. Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerde olduğu gibi ortalamalar arasındaki farklılıklar sadece 4. dönemde istatistiksel olarak önemli bulunmuş ve bu dönemde tüm kombinasyonlara ait bitkilerde ara anaç altı kabuklarındaki Ca düzeyi en düşük düzeyde saptanmıştır (Şekil 4.107). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T ab (1) K/R/T b K/C/T ab K/SR/T a Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

302 14,000 Ara anaç altı kabuklarında Ca (%) 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Ca içeriği (%) (5). Magnezyum (%) Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen bitkilerinde ara anaç altı kabuklarındaki Mg düzeyi dönemlere göre incelenmiş ve bulgular Çizelge da verilmiştir. ortalamasına göre K/FD/T (% 0.561) kombinasyonunun ara anaç altı kabuklarındaki Mg düzeyi en yüksek, K/SR/T (% 0.369), N/SR/T (% 0.410) ve N/C/T (% 0.414) kombinasyonlarında en düşük düzeyde saptanmıştır. 244

303 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T cd (1) c bc ab ab ab ab N/R/T cde ab f ab ab ab ab N/C/T de bc de d ab ab b N/SR/T e bc b a b cd b K/T K/FD/T a a a bc a a a K/R/T ab abc cd ab ab bc ab K/C/T bc c ef ab ab ab ab K/SR/T e abc d cd ab d b Önemlilik * (2) * * * * * ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Navelina portakalının farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen bitkilerinde ara anaç altı kabuklarındaki Mg düzeyi Çizelge ta verilmiştir. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Şekil 4.108). 245

304 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T a (1) bc ab a N/R/T ab f ab ab N/C/T ab de d a N/SR/T b b a b Önemlilik * (2) ÖD * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 1,2 Ara anaç altı kabuklarında Mg (%) 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mg içeriği (%) 246

305 (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Kütdiken limonunun farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak elde edilen bitkilerinde ara anaç altı kabuklarındaki Mg düzeyi dönemler ortalamasına göre K/FD/T (%0.561) kombinasyonunda en yüksek, K/SR/T (%0.369) kombinasyonunda en düşük olarak saptanmıştır (Çizelge 4.161; Şekil 4.109). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) a a ab a a K/R/T ab ab b a b ab K/C/T b b c a ab ab K/SR/T c ab b b c b Önemlilik * (2) * * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 1,6 Ara anaç altı kabuklarında Mg (%) 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mg içeriği (%) 247

306 (6). Demir (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Fe içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. ortalamasına göre K/R/T kombinasyonunda ( ppm) en yüksek, N/SR/T ( ppm) ve K/FD/T ( ppm) kombinasyonlarında en düşük Fe içeriği saptanmıştır (Çizelge 4.162). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T bcde (1) bc b ab bc cd ab N/R/T a bc ab ab bc abc ab N/C/T abcd a ab ab ab abc ab N/SR/T cde ab ab b d d b K/T K/FD/T de c ab ab cd bcd b K/R/T ab ab b a a a a K/C/T abc bc a ab ab ab ab K/SR/T e c ab b ab abcd ab Önemlilik * (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Çizelge te ve Şekil da Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. ortalamasına göre N/R/T ( ppm) kombinasyonunda en yüksek, N/SR/T ( ppm) kombinasyonunda en düşük Fe içeriği saptanmıştır. 248

307 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T b (1) b b ab a bc ab N/R/T a ab ab ab a a a N/C/T b a ab ab a ab ab N/SR/T b ab ab b b c b Önemlilik * (2) * * * ÖD * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 60,000 Ara anaç altı kabuklarında Fe (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) 249

308 (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Kütdiken limonuna ait kombinasyonlarda ara anaçaltı kabuklarında Fe düzeyinin dönemlere göre değişimi incelenmiş ve bulgular Çizelge te verilmiştir. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Şekil 4.111). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T ab (1) b b b K/R/T a a b a K/C/T a b a a K/SR/T b b ab a Önemlilik * (2) * * ÖD ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

309 80,000 70,000 Ara anaç altı kabuklarında Fe (ppm) 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) Çizelge te kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriğinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. Örnekleme dönemlerinin ortalamasına göre K/SR/T ( ppm) kombinasyonunda en yüksek, N/FD/T ( ppm), N/C/T ( ppm), K/C/T ( ppm) kombinasyonlarında en düşük Zn içeriği saptanmıştır. 251

310 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) c e bc bc bc bc c N/R/T b c cd bc bc bc c bc N/C/T b c de bc bc bc c c N/SR/T ab b a bc c ab bc b K/T K/FD/T b c bc bc bc ab bc bc K/R/T b c cde ab b bc b bc K/C/T ab c de c c c c c K/SR/T a a ab a a a a a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Navelina portakal kombinasyonundaki bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Zn içerikleri Çizelge da verilmiştir. ortalamasına göre uygulamalar arasında N/SR/T ( ppm) en yüksek, N/FD/T ( ppm) ve N/C/T ( ppm) en düşük olarak bulunmuştur. ayrı ayrı incelendiğinde tüm dönemlerde N/SR/T kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Zn içerikleri en yüksek seviyede bulunmuştur (Şekil 4.112). 252

311 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b e bc b N/R/T ab b cd bc ab N/C/T ab b de bc b N/SR/T a a a bc a Önemlilik * (2) * * * ÖD ÖD ÖD * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 60,000 Ara anaç altı kabuklarında Zn (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 253

312 (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Farklı ara anaçlar üzerine Kütdiken limon çeşidinin aşılanması ile elde edilen bitkilere ait ara anaç altı kabuklarının Zn içerikleri Çizelge de verilmiştir. Çizelgeden de görülebileceği gibi dönemler ortalamasına göre K/SR/T ( ppm) kombinasyonu en yüksek Zn düzeyine sahip bulunmuştur, diğer kombinasyonlar birbirine yakın değerler ile istatistiksel olarak aynı grupta yer almışlardır ayrı ayrı incelendiğinde tüm dönemlerde Navelina kombinasyonunda olduğu gibi Star Ruby nin ara anaç olarak kullanıldığı K/SR/T kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Zn içerikleri en yüksek seviyede bulunmuştur (Şekil 4.113). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T b (1) b b b bc ab bc b K/R/T b b c ab b ab ab b K/C/T ab b c b c b c b K/SR/T a a a a a a a a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<

313 80 70 Ara anaç altı kabuklarında Zn (ppm) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) (8). Mangan (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Ancak dönemler ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Tüm dönemlerde K/R/T kombinasyonunda en yüksek K/C/T kombinasyonunda en düşük Mn içeriği saptanmıştır (Çizelge 4.168). 255

314 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T abc (1) b bc ab ab ab a N/R/T ab a cd a ab ab a N/C/T cd cd a ab b ab b N/SR/T bcd b cd ab a ab ab K/T K/FD/T bcd cd d a a a a K/R/T a bc d a a ab a K/C/T d d ab b ab b b K/SR/T ab bc cd ab ab ab ab Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Çizelge da ve Şekil te Navelina portakalına ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriğinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) ab bc ab ab ab N/R/T a a cd a ab a N/C/T b b a ab b b N/SR/T ab ab cd ab a ab Önemlilik * (2) * * * * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

315 50 45 Ara anaç altı kabuklarında Mn (ppm) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Kütdiken limon kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Mn içeriğinin dönemlere göre değişimi Çizelge ten izlenildiğinde dönemler ortalamasına göre kombinasyonlar arasında istatistiksel olarak fark bulunamamıştır (Şekil 4.115). 257

316 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T bc (1) ab b a a K/R/T a a b a a K/C/T c b a b b K/SR/T ab a ab ab ab Önemlilik * (2) * * ÖD ÖD * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 Ara anaç altı kabuklarında Mn (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındakimn içeriği (ppm) (9). Bakır (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak 2, 3 ve 4. dönemlerde önemli 258

317 bulunmamıştır. ortalamasına göre K/R/T ( ppm) kombinasyonunda en yüksek, diğer tüm kombinasyonlar istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak en düşük Cu içeriğine sahip oldukları saptanmıştır (Çizelge 4.171). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina ve Kütdiken çeşitlerinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b ab b b N/R/T b b ab b b N/C/T b b ab b b N/SR/T b b ab b b K/T K/FD/T b b ab b b K/R/T a a a a a K/C/T b b b b b K/SR/T b b ab b b Önemlilik * (2) ÖD ÖD ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (Çizelge 4.172; Şekil 4.116). 259

318 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, 12,000 Ara anaç altı kabuklarında Cu (ppm) 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Altı Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriğinin dönemlere göre değişimi Çizelge te ve Şekil te verilmiştir. 260

319 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç altı kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T b (1) b b K/R/T a a a K/C/T b b b K/SR/T b b b Önemlilik * (2) ÖD ÖD ÖD * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 30,000 Ara anaç altı kabuklarında Cu (ppm) 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç altı kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 261

320 Ara Anaç Üstü Kabuklarında Bitki Besin Elementi Düzeyleri (1). Azot (%) Çizelge te değişik aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarında ki N içerikleri gösterilmiştir. ortalamasına göre N/FD/T (% 3.389) ve N/R/T (% 3.278) kombinasyonlarında en yüksek, K/SR/T (% 1.934) ve K/C/T (%2.017) kombinasyonunda en düşük N içeriği saptanmıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) ab a a a a a a N/R/T a a a ab a a d a N/C/T bc ed b d b c d c N/SR/T d f bc e b b e d K/T K/FD/T bcd cd b c a a b b K/R/T bc bc a bc a b c b K/C/T bcd ef bc e b c e d K/SR/T cd f c e b c d d Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (1).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Farklı ara anaçlar üzerine aşılanan Navelina portakal çeşidine ait bitkilerin ara anaçüstü kabuklarında N içeriği Çizelge te verilmiştir. N içeriği bakımından dönemler ve dönemler ortalaması incelendiğinde N/FD/T (% 3.389) ve N/R/T (%3.278) 262

321 kombinasyonları en yüksek, N/SR/T (% 2.048) ve N/C/T (% 2.313) kombinasyonları en düşük olarak saptanmıştır (Şekil 4.118). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T ab (1) a a a a a a a N/R/T a a a a a a b a N/C/T b b b b b b b b N/SR/T c c b c b b c b Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p<0.05 4,5 4 Ara anaç üstü kabuklarında N (%) 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki N içeriği (%) 263

322 (1).(b). Kütdiken Limonun Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Azot İçeriği (%) Farklı ara anaçlar üzerine aşılanan Kütdiken limon çeşidine ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında N içeriği dönemler ortalamasına göre istatistiksel olarak aynı grupta yer alan K/FD/T (% 2.926) ve K/R/T (% 2.890) kombinasyonlarında en yüksek, istatistiksel olarak farklı grup oluşturan K/SR/T (% 1.934) ve K/C/T (%2.017) kombinasyonlarında en düşük olarak saptanmıştır. ayrı ayrı incelendiğinde bu durumun değişmediği görülmektedir (Çizelge 4.176; Şekil 4.119). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında N düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) b a a a a a K/R/T a a a a b b a K/C/T b c b b c d b K/SR/T b c b b c c b Önemlilik ÖD (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

323 4,000 3,500 Ara anaç üstü kabuklarında N (%) 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 0,500 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki N içeriği (%) (2). Fosfor (%) Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin farklı ara anaçlar üzerine aşılanarak oluşturulan aşı kombinasyonlarında ara anaçüstü kabuklarındaki P içeriği dönemlere göre incelenmiş ve elde edilen bulgular Çizelge de verilmiştir. ortalamasına göre N/FD/T (% 0.124) ve N/R/T (% 0.124) kombinasyonlarında en yüksek P, K/C/T (% 0.077) ve K/SR/T (% 0.074) kombinasyonlarında en düşük P seviyesi bulunmuştur. 265

324 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b b abc a b a a N/R/T a a a ab b c b a N/C/T 0.061d d d abc f d d cd N/SR/T 0.045e e c c d d c cd K/T K/FD/T c c a abc c a a ab K/R/T c b b bc e b c bc K/C/T f e e c g e d d K/SR/T g f f a g f d d Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (2).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Çizelge de Navelina portakal çeşidine ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında P içeriği verilmiştir. ortalamasına göre istatistiksel olarak aynı grupta yer alan N/FD/T (% 0.124) ve N/R/T (% 0.124) kombinasyonlarında en yüksek P, N/C/T (% 0.091) kombinasyonunda en düşük P bulunmuştur (Şekil 4.120). 266

325 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) b b a a a a N/R/T a a a b b b a N/C/T c c d d c d c N/SR/T d d c c c c b Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,25 Ara anaç üstü kabuklarında P (%) 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki P içeriği (%) 267

326 (2).(b). Kütdiken Limonun Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Fosfor İçeriği (%) Çizelge da Kütdiken limon çeşidine ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında P içeriği verilmiştir. ortalamasına göre K/FD/T (% 0.118) ve K/R/T (% 0.103) kombinasyonu en yüksek, K/C/T (% 0.077) ve K/SR/T (% 0.074) kombinasyonu en düşük P içeriğine sahip kombinasyonlar olarak bulunmuştur (Şekil 4.121). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında P düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) a a a a a a K/R/T a a b b b b a K/C/T b b c c c c b K/SR/T g f f g f d b Önemlilik * (2) * * ÖD * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

327 0,25 Ara anaç üstü kabuklarında P (%) 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki P içeriği (%) (3). Potasyum (%) Çizelge de farklı ara anaçlarla oluşturulan kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında K içeriklerinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. ortalamasına göre K/FD/T (% 0.156) kombinasyonuna ait kabuklarda K içeriği en yüksek, N/R/T (% 0.082) kombinasyonuna ait kabuklarda K içeriği en düşük saptanmıştır. 269

328 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T abc (1) bc a a b abcd b ab N/R/T bcd bc b ab b bcd b b N/C/T a b ab ab b cd b ab N/SR/T ab bc ab ab b bcd b ab K/T K/FD/T abc b a b b a a a K/R/T cd a b ab b ab b ab K/C/T cd bc b ab a abc b ab K/SR/T d c b ab a d b ab Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (3).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Çizelge de ve Şekil de farklı ara anaçlarla oluşturulan Navelina portakal kombinasyonlarına ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında K içeriklerinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Kabuktaki K seviyesi 4. ve 7. dönemde en az düzeyde bulunmuştur. 270

329 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) a a N/R/T b ab a N/C/T ab b a N/SR/T ab b b Önemlilik ÖD (2) ÖD * * ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,350 Ara anaç üstü kabuklarında K (%) 0,300 0,250 0,200 0,150 0,100 0,050 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki K içeriği (%) 271

330 (3).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Potasyum İçeriği (%) Kütdiken limonuna ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında K içeriklerinin dönemlere göre değişimi Çizelge de verilmiştir (Şekil 4.123). ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında K düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) b a b a a K/R/T ab a b b a b K/C/T b bc b a a b K/SR/T b c b a b b Önemlilik * (2) * * ÖD * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 0,45 0,4 Ara anaç üstü kabuklarında K (%) 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki K içeriği (%) 272

331 (4). Kalsiyum (%) Çizelge te değişik aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarında kalsiyum içeriklerinin dönemlere göre değişimi gösterilmiştir. 1., 2., 4. ve 6. dönemlerde kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) a b ab N/R/T cd ab b ab N/C/T abc ab a a N/SR/T d a ab b K/T K/FD/T a a ab ab K/R/T a a b ab K/C/T ab a b ab K/SR/T bcd b ab ab Önemlilik * (2) * ÖD * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (4).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Değişik ara anaçlar üzerine Navelina portakal çeşidinin aşılanması ile oluşturulan kombinasyonlara ait ara anaç üstü kabuklarında ki kalsiyum içerikleri incelenmiş ve elde edilen veriler Çizelge te ve Şekil te sunulmuştur. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık önemsizdir. Tüm kombinasyonların ara anaç üstü kabuklarında 4. dönemde en düşük Ca içeriği saptanmıştır. 273

332 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T a (1) b b N/R/T bc b b N/C/T ab a a N/SR/T c ab b Önemlilik * (2) ÖD ÖD * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 Ara anaç üstü kabuklarında Ca (%) 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Ca içeriği (%) (4).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Kalsiyum İçeriği (%) Değişik ara anaçlar üzerine Kütdiken limon çeşidinin aşılanması ile oluşturulan kombinasyonlara ait ara anaç üstü kabuklarında ki kalsiyum içerikleri Çizelge te 274

333 sunulmuştur. Tüm kombinasyonların ara anaç üstü kabuklarında 4. dönemde en düşük Ca içeriği saptanmıştır (Şekil 4.125). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Ca düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) a K/R/T a a K/C/T ab a K/SR/T b b Önemlilik * (2) * ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Ara anaç üstü kabuklarında Ca (%) Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Ca içeriği (%) 275

334 (5). Magnezyum (%) Değişik aşı kombinasyonlarının dönemlere göre ara anaçüstü kabuklarında Mg düzeyleri incelendiğinde 5., 7. dönemlerde ve dönem ortalamalarında istatistiksel olarak farklılık olmadığı saptanmıştır (Çizelge 4.186). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T c (1) a bc b ab N/R/T c ab de a abc N/C/T c ab e c a N/SR/T bc a a ab abc K/T K/FD/T a a a bc ab K/R/T ab a cd bc bc K/C/T ab a bc bc ab K/SR/T c b b ab c Önemlilik * (2) * * * ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (5).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Çizelge de Navelina portakal kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri verilmiştir. 3.ve 4.dönem hariç diğer dönemlerde ve dönemler ortalamasında kombinasyonlar arasında farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. e göre tüm kombinasyonlar 1.dönemde en yüksek 3, dönemde en düşük değerlere sahip olmuştur (Şekil 4.126). 276

335 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%) Ortalama Uygulamalar Ekm 05 Ock 06 Nis 06 Tem 06 Ekm 06 Ock 07 Nis 07 N/T N/FD/T b (1) b N/R/T c a N/C/T c c N/SR/T a ab Önemlilik ÖD (2) ÖD * * ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<0.05 1,2 Ara anaç üstü kabuklarında Mg (%) 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mg içeriği (%) 277

336 (5).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Magnezyum İçeriği (%) Çizelge de ve Şekil de ara anaç üstü kabuklarında ki Mg düzeylerinin dönemlere göre değişimi sunulmuştur. Kütdiken limon kombinasyonlarında izlenen durum Navelina portakal kombinasyonlarına benzer olmuş ve 1.dönemde en yüksek, 3.dönemde en düşük değerleri almıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mg düzeyleri (%) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T a (1) a a a K/R/T a a c b K/C/T a a bc a K/SR/T b b b b Önemlilik * (2) * * ÖD ÖD * ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

337 1,4 Ara anaç üstü kabuklarında Mg (%) 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mg içeriği (%) (6). Demir (ppm) Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeylerinin dönemlere göre dağılımı incelenmiş ve elde edilen değerler Çizelge da verilmiştir. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Kombinasyonların ara anaç üstü kabuklarındaki demir içeriği ppm ile ppm arasında değişiklik göstermiştir. 279

338 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) d bcd ab ab bc abcd N/R/T a ab a ab ab bc ab N/C/T ab d cd b ab bc bcd N/SR/T ab a abc b ab c d K/T K/FD/T ab cd d ab ab bc bcd K/R/T ab bc bcd ab a a abc K/C/T ab d cd a ab b a K/SR/T ab b ab ab b b cd Önemlilik * (2) * * * * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (6).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Navelina portakalına ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeylerinin dönemlere göre dağılımı Çizelge ve Şekil de verilmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T c (1) b b a ab N/R/T a a a a a N/C/T ab b b a ab N/SR/T bc a ab b b Önemlilik * (2) ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

339 70 60 Ara anaç üstü kabuklarında Fe (ppm) Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) (6).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Demir İçeriği (ppm) Çizelge de ve Şekil de Kütdiken limonuna ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeylerinin dönemlere göre dağılımı verilmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Fe düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T b (1) b ab b b K/R/T a ab a a b K/C/T b b ab ab a K/SR/T a a b ab b Önemlilik ÖD (2) * * ÖD * * * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p<

340 80 70 Ara anaç üstü kabuklarında Fe (ppm) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Fe içeriği (ppm) (7). Çinko (ppm) Kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. ortalamasına göre K/SR/T ( ppm) en yüksek, K/C/T ( ppm) en düşük ara anaç üstü kabuklarında Zn içeren kombinasyon olarak saptanmıştır (Çizelge 4.192). genel olarak incelendiğinde her iki çeşittede Star Ruby nin ara anaç olduğu kombinasyonlar en yüksek Zn içeriğine sahip bulunmuştur. 282

341 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) bc bc bc c bc bcd bcd N/R/T b bc bcd bc c bc cd cd N/C/T ab bc d c c bc abc cd N/SR/T ab abc a bc c ab bcd bc K/T K/FD/T ab abc b bc bc bc ab bc K/R/T ab a bc ab ab bc a ab K/C/T ab c d c c c d d K/SR/T a ab a a a a a a Önemlilik * (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2): * önemlilik: p< (7).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Navelina kombinasyonuna ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriğinin dönemlere göre farklılıkları 3. ve 7. dönemlerde istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Diğer dönemler ve dönemler ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Genel olarak tüm dönemlerde ve dönem ortalamasında Star Ruby ara anacının üst kabuklarında üç yapraklılara göre daha fazla Zn düzeyi saptanmıştır (Çizelge 4.193; Şekil 4.130). 283

342 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T b (1) ab N/R/T b b N/C/T b a N/SR/T a ab Önemlilik ÖD (2) ÖD * ÖD ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 Ara anaç üstü kabuklarında Zn (ppm) 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) (7).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Çinko İçeriği (ppm) Kütdiken limonuna ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriğinin dönemlere göre farklılıkları istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 284

343 ortalamasına göre K/SR/T ( ppm) ve K/R/T ( ppm) kombinasyonlarında en yüksek, K/C/T ( ppm) kombinasyonunda en düşük olarak saptanmıştır. Bu durumun tüm dönemlerde de benzer şekilde olduğu gözlenmiştir (Çizelge 4.194; Şekil 4.131). Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Zn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T ab (1) b bc b b a ab K/R/T a b ab a b a a K/C/T b c c b b b b K/SR/T ab a a a a a a Önemlilik ÖD (2) * * * * * * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Ara anaç üstü kabuklarında Zn (ppm) Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Zn içeriği (ppm) 285

344 (8). Mangan (ppm) Çizelge te kombinasyonlara ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarındaki Mn içeriğinin dönemlere göre farklılıkları verilmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) bcd cd ab ab a N/R/T a b cd a ab a N/C/T b de a ab b b N/SR/T ab bc cd a ab ab K/T K/FD/T ab cde bc a a a K/R/T a bcde d a a a K/C/T b e ab b b b K/SR/T a a d a ab ab Önemlilik * (2) * * * * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (8).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Çizelge 196 da ve Şekil de Navelina bitkilerinde ara anaç üstü kabuklarının Mn içeriği verilmiştir. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önenli bulunmamıştır. Tüm dönemlerde N/R/T kombinasyonlarında en yüksek, N/C/T kombinasyonunda en düşük Mn içeriği bulunmuştur. 286

345 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) a b ab ab N/R/T a a b a a N/C/T b b a b b N/SR/T ab a b a ab Önemlilik * (2) * * * ÖD ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 Ara anaç üstü kabuklarında Mn (ppm) 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0, Ortalama N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) 287

346 (8).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Mangan İçeriği (ppm) Çizelge de ve Şekil te Kütdiken limonunun kombinasyonlarına ait bitkilerin ara anaç üstü kabuklarının Mn içeriği verilmiştir. ortalamasına göre kombinasyonlar arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Mn düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T ab (1) b ab ab a K/R/T a b b a a K/C/T b b a b b K/SR/T a a b ab ab Önemlilik * (2) * * ÖD * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 45,000 Ara anaç üstü kabuklarında Mn (ppm) 40,000 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, Ortalama K/FD/T K/R/T K/C/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Mn içeriği (ppm) 288

347 (9). Bakır (ppm) Çizelge de farklı ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon kombinasyonlarına ait bitkilerin kabuklarındaki Cu düzeylerinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. ortalamasına göre K/R/T ( ppm) en yüksek sevyede, K/C/T (5.752 ppm) kombinasyonu en düşük seviyede bulunmuştur. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T ab (1) b bc ab N/R/T ab b bc ab N/C/T ab b bc ab N/SR/T a b bc ab K/T K/FD/T ab b b ab K/R/T ab a a a K/C/T b b c b K/SR/T ab b bc ab Önemlilik ÖD (2) * ÖD ÖD * ÖD * * (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< (9).(a). Navelina Portakalında Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Çizelge da ve Şekil te farklı ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal kombinasyonlarına ait bitkilerin kabuklarındaki Cu düzeylerinin dönemlere göre değişimi verilmiştir. Uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. 289

348 Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Navelina portakal çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama N/T N/FD/T N/R/T N/C/T N/SR/T Önemlilik ÖD (2) ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< Ara anaç üstü kabuklarında Cu (ppm) Ortalama N/FD/T N/C/T N/R/T N/SR/T Şekil e göre Navelina portakalında farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 290

349 (9).(b). Kütdiken Limonunda Değişik Kombinasyonların Ara Anaç Üstü Kabuklarındaki Bakır İçeriği (ppm) Farklı ara anaçlar üzerine Kütdiken limon çeşidi aşılanarak elde edilen bitkilerin bitkilerin ara anaç üstü kabuklarındaki Cu düzeylerinin dönemlere göre değişimi Çizelge de ve Şekil te verilmiştir. Çizelge Farklı anaç- kalem kombinasyonlarında dönemlere göre Kütdiken limon çeşidinin ara anaç üstü kabuklarında Cu düzeyleri (ppm) Uygulamalar 1 Ekm 05 2 Ock 06 3 Nis 06 4 Tem 06 5 Ekm 06 6 Ock 07 7 Nis 07 Ortalama K/T K/FD/T ab (1) b b K/R/T ab a a K/C/T b b b K/SR/T a b b Önemlilik ÖD (2) * ÖD ÖD * ÖD * ÖD (1): Ortalamalar arasındaki farklılıklar ayrı harflerle gösterilmiştir. (2):ÖD: Önemli değil, * önemlilik: p< ,000 Ara anaç üstü kabuklarında Cu (ppm) 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0, Ortalama K/FD/T K/C/T K/R/T K/SR/T Şekil e göre Kütdiken limonunda farklı aşı kombinasyonlarının ara anaç üstü kabuklarındaki Cu içeriği (ppm) 291

350 4.15. İncelenen Özelliklerin Birbirleri İle İlişki Durumları Çalışmada incelenen ilişki durumları açıklanırken istatistiksel olarak %1 ve %5 düzeyinde önemli bulunan özellikler üzerinde durulmuştur. Turunç anacı ve farklı ara anaçlar üzerine aşılı Kütdiken limon ve Navelina portakal çeşitlerinin anaç çapı, ara anaç altı çapı, ara anaç üstü çapı, çeşit çapı, sürgün uzunluğu, ortam sıcaklığı ile ilişkileri incelenmiş ve sonuçlar Çizelge ve Çizelge de verilmiştir. Her iki kombinasyon için anaç çapı ile ara anaç altı çapı, ara anaç üstü çapı, çeşit çapı ve sürgün uzunluğu arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır. Ara anaç altı çapı ara anaç üstü çapı ve çeşit çapı ile her iki çeşitte de ilişkide olmuştur. Navelina kombinasyonunda ara anaç üstü çapı ile çeşit çapı arasında ilişki bulunmuş; Kütdiken çeşidinde bu ilişkiye ek olarak sürgün uzunluğu ile de ilişki saptanmıştır. Çeşit çapı iki çeşidin kombinasyonlarında sürgün uzunluğu ile ilişkide bulunmuştur. Denemedeki tüm kombinasyonlarda çap ve sürgün uzunlukları sıcaklık ile negatif ilişkide olduğu saptanmış; ancak bu durumun sadece Kütdiken kombinasyonlarında ara anaç altı çapı ile sıcaklık; sürgün uzunluğu ile sıcaklık arasındaki ilişkide istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Değişik ara anaçlarla oluşturulan Navelina ve Kütdiken kombinasyonlarında bitki özellikleri, yapraklardaki karbonhidratlar, yapraklardaki bitki besin elementi arasındaki ilişkiler incelenmiş ve Çizelge ve Çizelge te verilmiştir. Navelina kombinasyonunda toprak üstü yaş ağırlığı ile kök yaş ağırlığı, toprak üstü kuru ağırlık, kök kuru ağırlığı, yaprak alanı, yaprakların Ca ve Fe içeriği arasında pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Toprak üstü yaş ağırlığı ile toplam karbonhidrat ve toplam şeker arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Kök yaş ağırlığı ile toprak üstü kuru ağırlık, kök kuru ağırlığı, yaprakların Fe içeriği arasında pozitif ilişki olduğu bulunmuştur. Toprak üstü kuru ağırlık ile kök kuru ağırlığı, yaprak alanı, yaprak sayısı, yapraklardaki Zn ve Cu içeriği arasında pozitif ilişki bulunmuş, fotosentez hızı ile negatif bir ilişki saptanmıştır. Kök kuru ağırlığı ile yaprak alanı, yaprak sayısı arasında ilişki vardır, fotosentez hızı ile negatif ilişki içerisindedir. Yaprak alanı ile yaprak sayısı, yaprakların K, Fe, Zn, Cu içerikleri arasındaki ilişki pozitf yönde fotosentez hızı ile negatif bir ilişki bulunmuştur. Yaprak alanı ile ilişkili bulunan parametreler yaprak 292

351 sayısıyla da ilişkili olmuştur. Fotosentez hızı ile fotosentetik aktivite arasında ilişki pozitif bulunurken, fotosentez hızı ile yaprakların Ca ve Fe içeriği arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. Fotosentez hızı ve yaprak alanı ile hesaplanarak elde edilen fotosentetik aktivitenin yaprakların K, Ca, toplam şeker ve toplam karbonhidrat düzeyleri arasında ilişki bulunmuş ve bu ilişkilerin negatif olduğu saptanmıştır. Yaprakların N içeriği ile Fe ve Zn arasında negatif bir ilişki, Mn ve toplam şeker arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. P içeriği ile Mn arasında pozitif, yaprak nişasta düzeyi arasında negatif ilişki bulunmuştur. K düzeyi ile Ca, Mg arasında ilişki saptanmıştır. Ca ile Mg, Fe arasında ilişkiler saptanmıştır. Mg ile Cu, toplam şeker ve toplam karbonhidrat arasında negatif ilişki bulunmuştur. Fe ile Zn arasında ki ilişki ve Zn ile Cu arasında ki ilişki pozitifiken Zn ile ;nişasta içeriği arasında negatif bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Mn ile Cu arasında; Cu ile toplam şeker arasında ilişki bulunmuştur. Yaprakların toplam şeker içeriği ile nişasta ve toplam karbonhidrat içeriği ile; ayrıca nişasta düzeyi ile toplam karbonhidrat içeriği arasında ilişkiler bulunmuştur. Burada verilen ilişkiler istatistiksel oranda önemli bulunanlardır. Kütdiken kombinasyonunda toprak üstü yaş ağırlığı ile kök yaş ağırlığı, yaprakların P, Ca, Mg ve Fe içeriği arasında ilişki bulunmuştur. Toprak üstü yaş ağırlığı ile toplam karbonhidrat ve toplam şeker arasında Navelina da olduğu gibi negatif bir ilişki bulunmuştur. Ancak bu ilişki istatistiksel olarak önemli olmamıştır. Kök yaş ağırlığı ile toprak üstü kuru ağırlık, kök kuru ağırlığı, yaprak sayısı, yaprakların N, P, Mn, Cu, toplam şeker içeriği arasında pozitif bir ilişki olduğu bulunmuştur. Toprak üstü kuru ağırlık ile kök kuru ağırlığı, yaprak alanı, yaprak sayısı, yapraklardaki Mn, Cu, toplam şeker ve toplam karbonhidrat içeriği arasında pozitif ilişki bulunmuş, Navelina kombinasyonuna benzer olarak fotosentez hızı ile negatif bir ilişki saptanmıştır; ancak bu ilişki istatistiksel olarak önemli olmamıştır. Kök kuru ağırlığı ile yaprak sayısı, N, Mn, Cu, toplam şeker ve toplam karbonhidrat içerikleri arasında ilişki vardır. Yaprak alanı ile yaprak sayısı, yaprakların Mg içerikleri arasında ilişki bulunmuştur; ayrıca Navelina kombinasyonlarının tersi olarak fotosentez hızı ve fotosentetik aktivite ile pozitif bir ilişki bulunmuştur. Yaprak sayısıyla N, P, Mg, Mn, toplam şeker ve toplam karbonhidrat arasında ilişkili olmuştur. Fotosentez hızı ile fotosentetik aktivite arasında ilişki pozitif bulunurken, fotosentez hızı ile yaprakların P ve Cu içeriği arasında negatif 293

352 bir ilişki saptanmıştır. Fotosentetik aktivitenin yaprakların Mg içeriği ile pozitif; Cu içeriği ile negatif ilişkide olduğu saptanmıştır. Yaprakların N içeriği ile Ca düzeyi ile negatif bir ilişki, P, Mn, Cu ve toplam şeker arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. P içeriği ile Zn, Mn, Cu arasında pozitif, yaprak nişasta düzeyi ve toplam karbonhidrat arasında negatif ilişki bulunmuştur. P içeriği ile nişasta düzeyi arasındaki negatif ilişki Navelina portakal kombinasyonuna benzer durum göstermiştir. Yaprakların K düzeyi ile ilişkili bulunan besin elementleri Navelina ya benzer durum göstermiş olup; Ca, Mg arasında pozitif ilişki saptanmıştır. Ca ile Fe arasında ilişki saptanmıştır. Zn ile Mn ve Cu arasında pozitif iken, Navelina kombinasyonlarında da görülen nişasta içeriği arasında negatif bir ilişkinin olduğu ancak bunun istatistiksel olarak önemli olmadığı söylenebilir. Mn ile toplam şeker arasında ilişki bulunmuştur. Yaprakların toplam şeker ve nişasta içerikleri toplam karbonhidrat içeriği ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Her iki çeşitle oluşturulan kombinasyonlarda ölçülen fotosentez hızının, fotosentetik kapasitenin fotosentetik aktif ışık yoğunluğu (PAR) ve sıcaklık ile ilişkileri ayrıca incelenmiştir ve ilişki durumları Çizelge ve Çizelge da sunulmuştur. Navelina kombinasyonunda ölçülen fotosentez hızının, fotosentetik kapasitenin, yaprağa ve çembere ulaşan PAR değerinin, yaprak ve çember sıcaklığının birbirleri ile ilişkide olduğu saptanmıştır. Kütdiken kombinasyonunda ise fotosentez hızı ile fotosentetik kapasite arasında; yaprağa ulaşan PAR değeri ile çembere ulaşan PAR değeri, yaprak sıcaklığı, çember sıcaklığı arasında; çembere ulaşan PAR değeri ile yaprak ve çember sıcaklığı arasında; yaprak sıcaklığı ile çember sıcaklığı arasında ilişki saptanmıştır. Aşı kombinasyonlarında her iki çeşit için anaç kabuklarındaki bitki besin elementi, toplam şeker, nişasta, toplam karbonhidrat içerikleri ile yaprak alanı, yaprak sayısı ve yaprak fotosentez hızı arasındaki ilişkiler incelenmiş ve Çizelge ve Çizelge de verilmiştir. Navelina kombinasyonlarında anaç kabuğunda N düzeyi ile Cu ve nişasta düzeyleri arasında ilişki bulunmuştur. Kabuktaki P içeriği ile Fe, Zn, Mn, Cu, nişasta, toplam karbonhidrat, yaprak alanı, yaprak sayısı arasında pozitif ilişki varken; anaç kabuğu P düzeyi ile fotosentez hız arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. K ile Zn arasında negatif ilişki bulunmuştur. Kabuktaki Ca düzeyi ile yaprak fotosentez hızıı 294

353 arasında negatif ilişki bulunmuştur. Mg ile toplam şeker arasında ilişki vardır. Kabuktaki Fe içeriği kabuktaki Zn, Mn, Cu, yaprak alanı ve yaprak sayısı ile ilişkilidir. Zn ile Mn, Cu, nişasta, toplam karbonhidrat ve yaprak sayısı arasında ilişki saptanmıştır. Mn ile Cu, nişasta, toplam karbonhidrat arasında ilişki bulunmuştur. Kabuktaki Cu içeriği ile yaprak sayısı arasında ilişki vardır. Anaç kabuğundaki toplam şeker içeriği, nişasta içeriği ile toplam karbonhidrat içeriği arasında ilişki bulunmuştur. Kütdiken çeşidinin farklı ara anaçlarla oluşturulan kombinasyonlarında anaç kabuğunda N düzeyi ile P, Zn, Mn, nişasta, toplam karbonhidrat, yaprak sayısı arasında pozitif bir ilişki, K ile negatif bir ilişki bulunmuştur. Kabuktaki P içeriği ile Mn, Zn, nişasta, toplam karbonhidrat, yaprak sayısı arasında pozitif ilişki varken; Navelina kombinasyonunda olduğu gibi anaç kabuğu P düzeyi ile fotosentez hızı arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. K ile Fe, Zn arasında negatif ilişki bulunmuştur. Mg ile toplam şeker arasında pozitif, nişasta düzeyi ile negatif ilişki vardır. Kabuktaki Fe içeriği kabuktaki Mn ve yaprak sayısı ile ilişkilidir. Zn ile Mn, Cu, yaprak sayısı arasında ilişki saptanmıştır. Mn ile Cu ve yaprak sayısı arasında ilişki bulunmuştur. Anaç kabuğundaki nişasta içeriği toplam karbonhidrat içeriği ile ilişkili bulunmuştur. Toplam karbonhidrat içeriği yaprak alanı ve sayısı ile ilişkili saptanmıştır. Kombinasyonlarda ara anaçların alt kısımlarından alınan kabuk örneklerinde incelenen bitki besin elementi düzeylerinin, karbonhidrat düzeylerinin birbirleri ile ilişkileri ayrıca yaprak alanı, yaprak sayısı ve fotosentez oranı ile ilişkileri her iki çeşit için ayrı ayrı ele alınarak Çizelge ve Çizelge da verilmiştir. Çizelge incelendiğinde P düzeyi ile Fe, Mn içerikleri ve yaprak sayısı arasında pozitif, fotosentez hızı arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. Kabuktaki Ca düzeyi ile yaprak fotosentez hızı arasında negatif ilişki bulunmuştur. Kabuktaki Fe içeriği yaprak sayısı ile ilişkilidir. Mn ile Cu arasında ilişki bulunmuştur. Anaç kabuğundaki nişasta içeriği toplam karbonhidrat içeriği ve yaprak alanı ile ilişkilidir. Kütdiken kombinasyonları için ara anaç altı kabuklarındaki ilişkilere bakıldığında N ile P, Cu, Mn arasına pozitif, nişasta ile negatif bir ilişki olduğu görülmektedir. P düzeyi ile Fe, Mn, Cu içerikleri ve yaprak sayısı arasında pozitif, Navelina kombinasyonuna benzer olarak fotosentez hızı arasında negatif bir ilişki saptanmıştır. K ile yaprak alanı arasında ilişki vardır. Kabuktaki Ca düzeyi ile yaprak 295

354 fotosentez hızı arasında Navelina kombinasyonuna paralellik göstererek negatif ilişki bulunmuştur. Ayrıca kabuktaki nişasta ve toplam karbonhidrat içerikleri ile de negatif ilişkidedir. Kabuktaki Fe içeriği yaprak sayısı, Mn ve Cu içeriği ile ilişkilidir. Zn ile Mn arasında; Mn ile Cu, toplam şeker, yaprak sayısı arasında ilişki bulunmuştur. Ara anaç alt kısımındaki kabukta toplam şeker içeriği yaprak sayısı ve yaprak alanı ile ilişkili bulunmuştur. Kabuktaki nişasta içeriği toplam karbonhidrat içeriği ile ilişkide olduğu saptanmıştır. Çizelge ve Çizelge de ara anaçların üst kısımlarından alınan kabuk örneklerinde incelenen bitki besin elementi düzeylerinin, karbonhidrat düzeylerinin birbirleri ile ilişkileri ayrıca yaprak alanı, yaprak sayısı ve fotosentez hızı ile ilişkileri her iki çeşit için ayrı ayrı verilmiştir. Navelina kombinasyonu için N ile P arasında ilişki saptanmıştır. P düzeyi ile Mg, Mn, Fe, nişasta ve yaprak sayısı arasında pozitif, fotosentez hızı ve K içeriği ile negatif bir ilişkide olduğu saptanmıştır. K ile Ca arasında pozitif ilişki saptanırken; Mg, Mn, Cu ile negatif ilişkide olduğu saptanmıştır. Kabuktaki Ca düzeyi ile yaprak fotosentez hızı arasında negatif ilişki bulunmuştur. Kabuktaki Mg içeriği ile Zn, nişasta, yaprak alanı ve yaprak sayısı arasında ilişki vardır. Kabuktaki Fe içeriği fotosentez hızı ile negatif ilişkilidir. Mn ile nişasta düzeyi arasında ilişki bulunmuştur Ara anacın üst kısımındaki kabukta nişasta içeriği toplam karbonhidrat içeriği ile ilişkide olduğu saptanmıştır. Kütdiken kombinasyonu için N ile P, Mn, Cu arasında ilişki saptanmıştır. P düzeyi ile Mg, Zn, Mn, Cu ve yaprak sayısı arasında pozitif, fotosentez hızı ile negatif bir ilişkide olduğu saptanmıştır. Kabuktaki Ca düzeyi ile yaprak fotosentez hızı arasında negatif ilişki bulunmuştur. Bu durum Navelina da ki durumla aynıdır. Kabuktaki Mg içeriği ile Zn içeriği pozitif ilişkidedir; ancak fotosentez hızı ile negatif ilişkidedir. Kabuktaki Fe içeriği Cu içeriği ile ilişkilidir. Zn içeriği Mn, Cu ve yaprak sayısı ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Mn ile Cu, toplam şeker ve yaprak sayısı arasında ilişki bulunmuştur. Toplam şeker düzeyi toplam karbonhidrat ve yaprak sayısı ile ilişkilidir. Ara anacın üst kısımındaki kabukta nişasta içeriği Navelina da olduğu gibi toplam karbonhidrat içeriği ile ilişkide olduğu saptanmıştır. Toplam karbonhidrat içeriği yaprak sayısı ile ilişkide olduğu bulunmuştur. 296

355 297 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait bitkilerin çap ve sürgün uzunlukları ile sıcaklık arasındaki ilişkiler Ara anaç altı çapı Ara anaç üstü çapı Çeşit çapı Sürgün uzunluğu Sıcaklık Anaç çapı 0,65** 0,74** 0,61** 0,45** -0,10 (1) Ara anaç altı çapı 0,97** 0,55** 0,11 (1) -0,14 (1) Ara anaç üstü çapı 0,59** 0,06 (1) -0,16 (1) Çeşit çapı 0,91** 0,00 (1) Sürgün uzunluğu -0,25 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

356 298 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerin çap ve sürgün uzunlukları ile sıcaklık arasındaki ilişkiler Ara anaç altı çapı Ara anaç üstü çapı Çeşit çapı Sürgün uzunluğu Sıcaklık Anaç çapı 0,73** 0,75** 0,79** 0,49** -0,13 (1) Ara anaç altı çapı 0,95** 0,71** 0,24* -0,25* Ara anaç üstü çapı 0,72** 0,37* -0,18 (1) Çeşit çapı 0,96** -0,06 (1) Sürgün uzunluğu -0,46* *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

357 299 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait bitki ve yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

358 300 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitki ve yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

359 301 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait bitkilerde fotosentez, ışık, ve sıcaklık arasındaki ilişkiler Fotosentetik kapasite Yaprak PAR değeri Çember PAR değeri Yaprak Sıcaklığı Çember Sıcaklığı Fotosentez hızı 0,69** 0,34** 0,33** 0,23* 0,28** Fotosentetik kapasite 0,43** 0,42** 0,35** 0,40** Yaprak PAR değeri 1,00** 0,97** 0,97** Çember PAR değeri 0,98** 0,97** Yaprak Sıcaklığı 0,99** *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

360 302 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait bitkilerde fotosentez, ışık, ve sıcaklık arasındaki ilişkiler Fotosentetik kapasite Yaprak PAR değeri Çember PAR değeri Yaprak Sıcaklığı Çember Sıcaklığı Fotosentez hızı 0,65** 0,16 (1) 0,15 (1) 0,04 (1) 0,05 (1) Fotosentetik kapasite 0,03 (1) 0,03 (1) -0,05 (1) -0,08 (1) Yaprak PAR değeri 1,00** 0,97** 0,97** Çember PAR değeri 0,97** 0,97** Yaprak Sıcaklığı 0,99** *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

361 303 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait anaç kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları Toplam Toplam Yaprak Yaprak Fotosentez P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Şeker Nisasta Karbonhidrat Alanı Sayısı hızı N 0,24 (1) 0,04 (1) -0,08 (1) 0,08 (1) 0,04 (1) 0,25 (1) 0,19 (1) 0,49** 0,00 (1) 0,43* 0,32 (1) 0,07 (1) 0,03 (1) -0,05 (1) P -0,27 (1) 0,21 (1) -0,02 (1) 0,39* 0,68** 0,67** 0,39* 0,01 (1) 0,47** 0,44** 0,46** 0,62** -0,48* K 0,26 (1) -0,07 (1) -0,20 (1) -0,37* -0,24 (1) -0,26 (1) 0,18 (1) 0,14 (1) 0,19 (1) -0,22 (1) -0,18 (1) -0,22 (1) Ca -0,10 (1) -0,12 (1) 0,03 (1) -0,06 (1) -0,09 (1) 0,04 (1) -0,10 (1) -0,04 (1) 0,08 (1) 0,22 (1) -0,69** Mg -0,03 (1) 0,20 (1) 0,04 (1) -0,11 (1) 0,38* -0,02 (1) -0,14 (1) -0,07 (1) -0,09 (1) -0,17 (1) Fe 0,37* 0,45** 0,43** -0,15 (1) 0,15 (1) 0,08 (1) 0,40* 0,46** -0,03 (1) Zn 0,54** 0,39* 0,15 (1) 0,40* 0,41* 0,29 (1) 0,38* -0,25 (1) Mn 0,46** 0,17 (1) 0,34* 0,36* 0,06 (1) 0,22 (1) 0,11 (1) Cu 0,13 (1) 0,18 (1) 0,13 (1) 0,30 (1) 0,34* 0,04 (1) Toplam Şeker 0,06 (1) 0,40* -0,10 (1) -0,13 (1) -0,27 (1) Nisasta 0,93** 0,09 (1) 0,12 (1) -0,21 (1) Toplam Karbonhidrat 0,04 (1) 0,08 (1) -0,30 (1) Yaprak Alanı 0,91** -0,46* Yaprak Sayısı -0,45* *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

362 304 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait anaç kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Toplam Şeker Nisasta Toplam Karbonhidrat Yaprak Alanı Yaprak Sayısı Fotosentez hızı N 0,68** -0,35* -0,03 (1) -0,28 (1) 0,32 (1) 0,41* 0,60** 0,05 (1) -0,05 (1) 0,58** 0,55** 0,22 (1) 0,68** -0,31 (1) P -0,30 (1) 0,02 (1) -0,16 (1) 0,31 (1) 0,63** 0,74** 0,18 (1) 0,08 (1) 0,39* 0,42* 0,14 (1) 0,73** -0,67** K 0,26 (1) -0,07 (1) -0,35* -0,34* -0,32 (1) -0,12 (1) -0,12 (1) -0,14 (1) -0,20 (1) -0,06 (1) -0,28 (1) 0,05 (1) Ca -0,09 (1) 0,00 (1) -0,18 (1) -0,16 (1) 0,13 (1) -0,10 (1) -0,06 (1) -0,11 (1) 0,07 (1) -0,06 (1) -0,40 (1) Mg 0,01 (1) 0,32 (1) 0,09 (1) 0,23 (1) 0,35* -0,34* -0,19 (1) 0,32 (1) 0,05 (1) 0,24 (1) Fe 0,23 (1) 0,34* 0,22 (1) 0,19 (1) 0,10 (1) 0,19 (1) 0,01 (1) 0,41* 0,09 (1) Zn 0,73** 0,51** 0,16 (1) 0,24 (1) 0,31 (1) 0,16 (1) 0,61** -0,37 (1) Mn 0,38* 0,16 (1) 0,16 (1) 0,23 (1) 0,23 (1) 0,84** -0,26 (1) Cu -0,02 (1) -0,18 (1) -0,19 (1) -0,13 (1) 0,11 (1) -0,17 (1) Toplam Şeker -0,21 (1) 0,24 (1) 0,17 (1) 0,27 (1) -0,26 (1) Nisasta 0,90** 0,29 (1) 0,32 (1) -0,01 (1) Toplam Karbonhidrat 0,37* 0,44** -0,07 (1) Yaprak Alanı 0,49** 0,55* Yaprak Sayısı 0,05 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

363 305 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait ara anaç altı kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları Toplam Toplam Yaprak Yaprak Fotosentez P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Şeker Nisasta Karbonhidrat Alanı Sayısı hızı N 0,33 (1) 0,12 (1) -0,03 (1) -0,07 (1) 0,28 (1) -0,28 (1) 0,29 (1) 0,19 (1) 0,27 (1) -0,23 (1) -0,12 (1) 0,05 (1) 0,30 (1) -0,01 (1) P -0,13 (1) 0,08 (1) -0,02 (1) 0,39* -0,03 (1) 0,73** 0,05 (1) 0,23 (1) 0,17 (1) 0,26 (1) 0,20 (1) 0,43* -0,53* K 0,30 (1) 0,06 (1) 0,04 (1) -0,03 (1) -0,25 (1) -0,18 (1) 0,15 (1) -0,26 (1) -0,20 (1) -0,10 (1) -0,11 (1) -0,28 (1) Ca -0,23 (1) 0,23 (1) -0,12 (1) -0,08 (1) 0,12 (1) 0,06 (1) -0,08 (1) -0,06 (1) 0,13 (1) 0,27 (1) -0,63** Mg 0,08 (1) -0,02 (1) -0,17 (1) -0,30 (1) -0,01 (1) -0,08 (1) -0,09 (1) -0,16 (1) -0,22 (1) -0,04 (1) Fe -0,07 (1) 0,24 (1) 0,11 (1) 0,23 (1) 0,07 (1) 0,16 (1) 0,27 (1) 0,41* -0,43 (1) Zn 0,04 (1) 0,06 (1) 0,07 (1) 0,13 (1) 0,16 (1) -0,13 (1) -0,11 (1) 0,30 (1) Mn 0,43* 0,19 (1) 0,18 (1) 0,26 (1) -0,09 (1) 0,09 (1) -0,06 (1) Cu 0,09 (1) 0,20 (1) 0,23 (1) 0,00 (1) 0,04 (1) 0,28 (1) Toplam Şeker -0,20 (1) 0,19 (1) -0,32 (1) -0,12 (1) -0,17 (1) Nisasta 0,92** 0,47* 0,35 (1) -0,20 (1) Toplam Karbonhidrat 0,34 (1) 0,30 (1) -0,26 (1) Yaprak Alanı 0,88** -0,43 (1) Yaprak Sayısı -0,41 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

364 306 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait ara anaç altı kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Toplam Şeker Nisasta Toplam Karbonhidrat N 0,64** -0,17 (1) 0,17 (1) -0,17 (1) 0,31 (1) -0,01 (1) 0,57** 0,39* 0,16 (1) -0,37* -0,28 (1) -0,20 (1) 0,31 (1) -0,41 (1) P -0,11 (1) 0,15 (1) -0,15 (1) 0,49** 0,19 (1) 0,68** 0,45* 0,30 (1) -0,02 (1) 0,17 (1) 0,10 (1) 0,65** -0,70** K 0,33 (1) 0,26 (1) 0,17 (1) 0,01 (1) -0,07 (1) 0,14 (1) 0,20 (1) -0,16 (1) -0,03 (1) 0,45* 0,04 (1) 0,26 (1) Ca -0,03 (1) 0,22 (1) -0,09 (1) -0,04 (1) 0,09 (1) -0,09 (1) -0,38* -0,43* 0,01 (1) -0,01 (1) -0,53* Mg -0,11 (1) -0,06 (1) -0,08 (1) 0,16 (1) 0,31 (1) -0,27 (1) -0,07 (1) 0,24 (1) -0,06 (1) 0,15 (1) Fe -0,06 (1) 0,53** 0,57** 0,23 (1) 0,21 (1) 0,35 (1) 0,19 (1) 0,49** -0,07 (1) Yaprak Alanı Yaprak Sayısı Fotosentez hızı Zn 0,41* 0,23 (1) 0,13 (1) 0,07 (1) 0,15 (1) -0,12 (1) 0,27 (1) -0,22 (1) Mn 0,61** 0,42* -0,14 (1) 0,12 (1) 0,17 (1) 0,73** -0,37 (1) Cu 0,25 (1) -0,12 (1) 0,04 (1) -0,11 (1) 0,28 (1) -0,24 (1) Toplam Şeker -0,30 (1) 0,32 (1) 0,52** 0,59** 0,26 (1) Nisasta 0,81** 0,00 (1) -0,05 (1) 0,35 (1) Toplam Karbonhidrat 0,32 (1) 0,32 (1) 0,49 (1) Yaprak Alanı 0,55** 0,56* Yaprak Sayısı -0,06 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

365 307 Çizelge Navelina kombinasyonuna ait ara anaç üstü kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Toplam Şeker Nisasta Toplam Karbonhidrat N 0,40* 0,02 (1) 0,11 (1) -0,05 (1) 0,20 (1) -0,18 (1) 0,22 (1) -0,02 (1) 0,08 (1) -0,16 (1) -0,34 (1) 0,06 (1) 0,27 (1) -0,17 (1) P -0,41* 0,19 (1) 0,66** 0,38* 0,16 (1) 0,63** 0,13 (1) -0,01 (1) 0,45* 0,16 (1) 0,21 (1) 0,42* -0,55* K 0,38* -0,63** -0,24 (1) -0,20 (1) -0,47* -0,41* 0,02 (1) -0,29 (1) -0,09 (1) -0,10 (1) -0,20 (1) -0,35 (1) Ca 0,05 (1) 0,19 (1) -0,09 (1) 0,03 (1) 0,11 (1) -0,19 (1) 0,21 (1) 0,09 (1) 0,09 (1) 0,27 (1) -0,68** Mg 0,29 (1) 0,40* 0,34 (1) 0,33 (1) -0,31 (1) 0,43* 0,08 (1) 0,43* 0,49** -0,30 (1) Fe 0,07 (1) 0,16 (1) -0,18 (1) 0,19 (1) 0,30 (1) 0,28 (1) 0,19 (1) 0,34 (1) -0,61* Zn 0,03 (1) 0,11 (1) -0,18 (1) 0,21 (1) 0,05 (1) 0,27 (1) 0,29 (1) -0,02 (1) Mn 0,35 (1) -0,05 (1) 0,38* 0,07 (1) -0,02 (1) 0,16 (1) -0,03 (1) Cu 0,00 (1) 0,04 (1) -0,17 (1) 0,05 (1) 0,18 (1) 0,37 (1) Toplam Şeker -0,29 (1) 0,11 (1) -0,22 (1) -0,21 (1) 0,10 (1) Nisasta 0,71** 0,12 (1) 0,26 (1) -0,32 (1) Toplam Karbonhidrat -0,03 (1) 0,02 (1) -0,30 (1) Yaprak Alanı 0,88** -0,43 (1) Yaprak Sayısı -0,41 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil Yaprak Alanı Yaprak Sayısı Fotosentez hızı 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

366 308 Çizelge Kütdiken kombinasyonuna ait ara anaç üstü kabuklarında bitki besin elementleri, karbonhidrat içerikleri ve bazı yaprak özelliklerinin birbiri ile ilişki durumları Toplam Toplam Yaprak Yaprak Fotosentez P K Ca Mg Fe Zn Mn Cu Şeker Nisasta Karbonhidrat Alanı Sayısı hızı N 0,60** 0,03 (1) 0,09 (1) 0,11 (1) 0,13 (1) 0,19 (1) 0,51** 0,44* 0,22 (1) -0,07 (1) 0,05 (1) -0,16 (1) 0,31 (1) -0,44 (1) P 0,00 (1) 0,10 (1) 0,60** 0,34 (1) 0,47* 0,68** 0,49** 0,29 (1) 0,24 (1) 0,34 (1) 0,10 (1) 0,72** -0,69** K 0,35 (1) -0,33 (1) -0,17 (1) -0,18 (1) 0,08 (1) -0,12 (1) -0,06 (1) -0,13 (1) -0,13 (1) 0,31 (1) 0,06 (1) 0,14 (1) - Ca 0,05-0,12-0,20 0,13 (1) 0,13 (1) -0,21 (1) 0,10 (1) -0,02 (1) -0,01 (1) -0,02 (1) -0,53* (1) (1) (1) - Mg 0,33 (1) 0,45* 0,25 (1) 0,34 (1) 0,07 (1) 0,12 (1) 0,13 (1) 0,05 (1) 0,32 (1) -0,52* Fe 0,11 (1) 0,22 (1) 0,48** 0,29 (1) 0,24 (1) 0,34 (1) 0,22 (1) 0,37 (1) 0,02 (1) Zn 0,57** 0,42* 0,24 (1) -0,21 (1) -0,05 (1) -0,10 (1) 0,41* -0,24 (1) Mn 0,62** 0,38* -0,02 (1) 0,17 (1) 0,13 (1) 0,71** -0,28 (1) Cu 0,05 (1) -0,14 (1) -0,09 (1) -0,09 (1) 0,32 (1) -0,34 (1) Toplam Şeker 0,15 (1) 0,61** 0,26 (1) 0,48** -0,04 (1) Nisasta 0,87** 0,02 (1) 0,22 (1) -0,40 (1) Toplam Karbonhidrat 0,14 (1) 0,41* -0,38 (1) Yaprak Alanı 0,55** 0,56* Yaprak Sayısı -0,06 (1) *: p<0.05 **: p<0.01 (1):Önemli değil 4. ARAŞTIRMA BULBULARI VE TARTIŞMA Müge UYSAL KAMİLOĞLU

367 4.16. Tanen İçerikleri Değişik ara anaçlar üzerine aşılı Navelina portakal ve Kütdiken limon çeşitlerinde aşılamadan 25 ay sonra (7. dönemde) anaç ve ara anaç aşılama bölgelerinden alınan kabuk örneklerinde tanen miktarı saptanmaya çalışılmıştır. Folin- Ciocalteau, Stiasny, Vanillin yöntemlerine göre kabuk dokusunda tanen birikimi olmadığı saptanmıştır. Çalışmaya açıklık getirmesi açısından aşı bölgesinden alınan enine ve boyuna kesitlerde p- DMACA ile tanen birikimleri incelenmeye çalışılmış elde edilen görüntüler Şekil da verilmiştir. Şekil da görüldüğü gibi tanen birikimi sadece yara yerlerinde yoğunlaşmıştır. A) K/C/T kombinasyonu K/C aşı B) K/SR/T kombinasyonu SR/T aşı noktasının enine noktasının boyuna kesitinde tanen birikimi kesitinde tanen birikimi C ) N/SR/T kombinasyonu N/SR aşı noktasının enine kesitinde tanen birikimi D) N/C/T kombinasyonu N/C aşı noktasının boyuna kesitinde tanen birikimi Şekil Bazı aşı kombinasyonlarının aşı noktasındaki tanen birikimi 309

368 4.17. Çeşit Aşılamasından 34 Ay Sonra Aşı Yerinin Anatomik Yapısı Navelina Portakalı Turunç anacı üzerine farklı ara anaçlar aşılanarak Navelina portakal çeşidinin aşılanması ile oluşturulan kombinasyonlarda boyuna kesitlerin IKI çözeltisi ile boyanma durumları incelenmiştir. Bu örneklerde aşıların farklı dokulardaki nişasta dağılımlarına ait görüntüler Şekil de verilmiştir. Şekil incelendiğinde tüm kombinasyonların öz kısımları nişasta içeriği yüksek olan bir bölge olduğundan bu bölgede boyanma meydana gelmiştir. Şekil Navelina portakalının değişik kombinasyonlarında aşı yerinin anatomik yapısı Kontrol amaçlı kullanılan N/T kombinasyonunda makroskobik olarak birleşme yerinde kalınlaşma yoktur. Kambiyum, ksilem ve floem dokularında kaynaşma gayet iyi olmuştur. Anaç ve kalem dokuları arasında boyanma bakımından bir farklılık görülmemektedir (Şekil 4.138) 310

369 Şekil N/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Flying Dragon üç yapraklı anacının ara anaç olarak kullanıldığı N/FD/T kombinasyonunda FD/T aşı noktası incelendiğinde Flying Dragon üç yapraklı ara anacında makroskobik olarak kalınlaşma görülmektedir. FD/T aşı bağlantısında kambiyumda bir kesiklik görülmektedir. Turunç anacı Flying Dragon üç yapraklı anacına göre daha fazla boyandığı görülmektedir. N/ FD aşı noktasında Flying Dragon üç yapraklı ara anacında makroskobik olarak kalınlaşma görülmektedir (Şekil 4.139). Şekil N/FD/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı 311

370 Citrumelo 1452 ara anacının kullanıldığı N/C/T kombinasyonunda C/T ve N/C aşı noktalarının boyanma durumları Şekil ta verilmiştir. Boyanma durumları bakımından büyük bir farklılık görülmemekle birlikte C/T aşı noktasında nişasta birikimi az miktarda görülmektedir. Şekil N/C/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Star Ruby altıntopunun ara anaç olarak kullanıldığı N/SR/T kombinasyonunda SR/T aşı noktasında anaçta daha fazla nişasta birikimi görülmektedir (Şekil 4.141). Şekil N/SR/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı 312

371 Rubidoux üç yapraklı anacının N/R/T kombinasyonuna ara anaç olarak kullanılması ile elde edilen bitkilerin R/T aşı noktasında nişasta birikiminin homojen dağıldığı Şekil de görülmektedir. N/R aşı noktasında ise makroskobik olarak Rubidoux üç yapraklı anacının kalınlaştığı görülmekle beraber kalem kısmında boyanma daha fazla olmuştur. Şekil N/R/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Kütdiken Limonu Şekil te Kütdiken limonu ile oluşturulmuş değişik kombinasyonların IKI çözeltisi ile nişasta boyanma durumları incelenmiştir. Tüm kombinasyonlarda öz kısımları nişasta içeriği yüksek olan bir bölge olduğundan bu bölgede boyanma meydana gelmiştir. 313

372 Şekil Kütdiken limonunun değişik kombinasyonlarında aşı yerinin anatomik yapısı K/T kombinasyonunda anaç ve kalemin IKI ile boyanmaları arasında önemli bir fark görülmemektedir. Ancak aşı noktasında nişasta birikimi görülmektedir. Bu durumu birikimin başlangıcı olarak kabul edebiliriz (Şekil 4.144). Şekil K/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Flying Dragon üç yapraklı anacının ara anaç olarak kullanıldığı K/FD/T kombinasyonunda FD/T aşı noktası incelendiğinde Flying Dragon üç yapraklı ara anacında makroskobik olarak kalınlaşma görülmektedir. N/ FD aşı noktasında aynı 314

373 şekilde Flying Dragon üç yapraklı ara anacında makroskobik olarak kalınlaşma görülmektedir. FD/T aşı bağlantısında kambiyumda bir kesiklik görülmektedir. K/FD aşı noktasında kalemde daha fazla boyanma görülmüştür (Şekil 4.145). Şekil K/FD/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Citrumelo 1452 ara anacının kullanıldığı K/C/T kombinasyonunda C/T ve K/C aşı noktalarının boyanma durumları Şekil de verilmiştir. K/C/T kombinasyonunda hem K/C hem de C/T aşı bağlantı noktalarında kesiklikler görülmektedir. Makroskobik olarak C/T aşı noktasında kalınlaşma ve Şekil (B) den de izlenebileceği gibi nekrotik lekelenme görülmektedir. Şekil 4.146(A ve B) de görüldüğü gibi K/C aşı noktasında yarılma görülmektedir. A B Şekil K/C/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı 315

374 Star Ruby altıntopunun ara anaç olarak kullanıldığı K/SR/T kombinasyonunda SR/T ve K/SR aşı noktalarında anacın ve kalemin boyanması arasında farklılık görülmemektedir (Şekil 4.147). Şekil K/SR/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı Rubidoux üç yapraklı anacının K/R/T kombinasyonuna ara anaç olarak kullanılması ile elde edilen bitkilerin aşı noktalarında nişasta dağılımı Şekil de görülmektedir. R/T aşı noktasındakalemin daha fazla boyandığı görülmektedir. Ayrıca, arazi gözlemlerinde K/R/T kombinasyonunda geriye doğru kurumalar olduğu görülmüştür. Bu şekilde olan kurumalarla materyalin yaklaşık %10 nu kaybedilmiştir. Şekil K/R/T aşı kombinasyonunun aşı noktasının anatomik yapısı 316