Kaynaklar GIDA BİYOTEKNOLOJİSİ-1- Dersin içeriği

Transkript

1 Kaynaklar GIDA BİYOTEKNOLOJİSİ-1-1.Gıda Biyoteknolojisi, Necla Aran, Nobel Yayın Dağıtım, 2010, 2. Mikrobiyoloji, Nezihe Tunail, Pelin Ofset Matbaacılık, Introduction to Food Biotechnology. P.J. Green, Biyogüvenlik ve Biyoteknoloji, Şeminur Topal, Cemturan Ofset Matbaacılık Food Biotechnology. G.S. Mittal, Technomic Publishing Co Biyoteknoloji. Azmi Telefoncu, Ege Üniversitesi Basımevi, Biotechnology. John E. Smith,Cambridge University Press Dersin içeriği Biyoteknolojinin tanımı tarihçesi Rekombinant teknolojisi Endüstriyel mikroorganizmaların özellikleri ve kullanımı Biyoreaktörler Enzim teknolojisi Gıda endüstrisinde biyoteknolojik uygulamalar Değerlendirme Arasınav : %70 Kısa sınav: %20 (2 adet) Ödev: %10 Dönem sonu ortalama Dönem içi ortalama: %50 Final : %50 Ödevler 1. Insan genom projesi 2.Mutasyon 3.Biyogüvenlik kanunu 4. Süt endüstrisinde kullanılan starter kültürler 5. Fermente et ürünlerinde kullanılan starter kültürler 6. Sitrik asit üretimi 7. Antibiyotik üretimi 8. Ekmek mayası üretimi 9. Gıda endüstrisinde kullanılan enzimler 10. Lipazlar 11. Proteazlar 12. YFMŞ (yüksek fruktozlu mısır şurubu) üretimi 14. biyoyakıtlar 15. biyosensörler 16. Amino asit üretimi 17. bakteriyosinler 18. Genetiği değiştirlmiş organizmalar 19. klonlama vektörleri 20. tek hücre proteini 21. Biyoteknoloji ve etik 22. Gen terapisi Biyoteknoloji nedir? 1

2 Biyoteknoloji: Mikroorganizmaların, hücre ve doku kültürlerinin ve bunların çeşitli kısımlarının teknik uygulama potansiyelinden yararlanmak amacı ile biyokimya, mikrobiyoloji ve mühendisliğin entegre bir uygulamasıdır. Biyoteknoloji: özel bir kullanıma yönelik olarak ürün ya da işlemleri dönüştürmek ya da oluşturmak için biyolojik sistem ve canlı organizmaları ile bunların türevlerini kullanan teknolojik uygulamalar Biyoteknoloji İnsan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemeyecek yöntemlerle, bilim ve mühendislik ilkelerine dayalı olarak biyolojik sistemlerin mal ve hizmet üretiminde kullanılması (European Federation of Biotechnology) Biyoteknolojinin çalışma alanları dünyadaki yaygın problemlerle direkt ilişkilidir. Örneğin, protein üretimi ve insan beslenmesinin garantiye alınması, hammadde ve enerji stoklarının daha verimli değerlendirilmesi, insan ve hayvan sağlığını koruyucu bileşiklerin üretilmesi, bulaşıcı ve salgın hastalıklarla savaş, atık su arıtılması, çevre koruması ve atıkların yeniden değerlendirilmesi gibi. Biyoteknoloji çok disiplinli (multidisipliner) bir bilim dalıdır Biyoteknolojinin tarihi gelişimi Biyoloji Biyoloji müh Biyokimya Biyoteknoloji Kimya Müh. Mühendislik bilimler Kimya Ekmek mayalanması MÖ 3000 Alkolik mayalanma MÖ 3000 Sirke yapımının öğrenilmesi M.Ö 3000 Mezopotamya da şarap üretimi M.Ö 2000 Sümerler, Babiller ve mısırlılar tarafından şarap üretimi M.Ö 300 Etanol üretimi 1150 Sirke üretimi 14 yy Kültür mantarı üretimi (Fransa) 1650 Mayaların fermentasyon özelliklerinin belirlenmesi (Erxleben) Laktik asit fermentasyonunun tanımlanması (Pasteur Mayaların fermentasyon enzimlerinin belirlenmesi (Buchner) Biyoteknolojinin tarihi gelişimi Biyoteknolojinin tarihi gelişimi İlk atıksu arıtma tesisi Ekmek mayası üretimi yy sonu Bütanol- aseton üretimi (Weizmann) Gliserin üretimi (Connstein ve Lüdecke) Sitrik asit üretimi (Yüzey kültür tekniği) 1920 Penisilinin bulunması (Fleming) Penisilin üretimi 1937 Streptomisinin bulunması (Schatz ve Waksman) 1944 Klortetrasiklinin bulunması (Duggar) 1948 Asetik asit üretimi (Derin kültür tekniği) 1949 Vitamin B12 üretimi 1949 yapısının aydınlatılması (Watson ve Crick) 1953 Glutamik asit üretimi 1957 nın kesilip başka bir mikroorganizmada geliştirilmesi (Cohen ve Boyer) E. Coli de ilk insan proteininin (somatostatin) üretilmesi Rekombinat proteinin (insülin) kullanılmaya başlaması Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) tekniğinin geliştirilmesi İnsan genom projesinin başlatılması 1990 FDA nın ilk GDO yu (domates) kabul etmesi 1994 İngiltere de İlk hayvanın (Dolly) klonlansı 1997 İnsan genom projesinin kaba bir taslağının tamamlanması 2000 Pirinçin dizisinin yapılması 2002 GenBank ta 40 milyondan fazla gen dizisi bulunmaktadır. Pekçok prokaryot ve ökaryotun genomları tamamlanmıştır

3 Biyoteknoloji tarihsel gelişimine göre 3 döneme ayrılabilir 1) Geleneksel biyoteknoloji dönemi: 1919 ve 1930 lu yılları kapsamaktadır. biyolojik sistemlerin yardımıyla hammaddelerin yeni ürünlere dönüştürülmesi işlemleri. Yoğurt, peynir, şarap, sirke, ekmek, amino asit üretimi vs 2)Ara dönem: 1940 ve 1973 lü yılları kapsamaktadır. Bu dönemde genomlarda köklü bir değişiklik yapılmaksızın biyolojik sistemlerin sanayide kullanım alanları genişletilmiş; sınırlı tekniklerle antibiyotik, enzim, protein vb. maddelerin üretimi geliştirilmiştir. 3) Modern (yeni) biyoteknoloji dönemi:gelişmiş ve modern tekniklerin biyolojik sistemlere uygulanmasına ilişkin çalışmaları kapsayan dönemdir. Klonlama, transgenik uygulamalar, genetik modifiye ürünlerin çalışmaları, biyolojik-yapay organ veya organellerin üretimi, tanı kitleri, aşı üretimi vs Moleküler Biyoloji, Hücre Biyolojisi, Genombilim ve benzeri alanlardaki bilimsel ilerlemeler sayesinde, Dünyada özellikle sağlık ve tarım sektörlerindeki biyoteknolojik uygulamalarda bir patlama yaşanmaktadır. Modern Biyoteknoloji alanındaki gelişmeler insanlığa daha sağlıklı bir yaşam için eşi görülmemiş fırsatlar yaratmaktadır. Bu fırsatlar ABD gibi ülkelerde aynı zamanda ekonomik faydaya dönüştürülmüş, sağlık ve tarımla ilgili biyoteknoloji sektörü ABD ekonomisinin itici güçlerinden birisi haline gelmiştir. Benzer gelişmeler sadece Avrupa Birliği ve Japonya gibi gelişmiş endüstriyel toplumlarda değil, aynı zamanda Güney Kore, İsrail, Hindistan, Çin gibi ekonomisi büyümekte olan ülkelerde de yaşanmaktadır. Ülkemizde biyoteknoloji alanındaki uygulamalar 2004 yılında dünyada biyoloteknolojik alanda faaliyet gösteren 309 firmanın yıllık ciroları 47 milyar $ olmuştur. Bu yılda AR-GE çalışmaları için 16 milyar $ harcanmıştır ylında ise 798 firmanın yıllık cirosu 84.7 milyar $ olmuştur AR-GE çalışmaları için ise 31.8 milyar $ harcanmıştır Antibiyotik 12% İlaç-kit 7% Tarım 3% Diğer 1% Gıda 77% Ülkemizde klasik biyoteknoloji alanında üretim yapan fermentasyon endüstrisi 1960 lı yıllarda itibaren gelişmeye başlamış 1970 li yıllarda çeşitliliğe yönelmiştir (maya, sitrik asit, antibiyotik, asetik asit üretimi) Ancak, 1983 yılından sonra gümrük korumacılığını kaldıran hükümet politikalarının izlenmesi özellikle antibiyotik üretimini ve bu alanda planlanan gelişmeleri engellemiştir Teknolojik alt yapı yetersizliği de fermentasyon endüstrisinin bazı işletmelerinin uluslararası rekabet gücünü olumsuz etkilemiştir. Kısaca, klasik biyoteknolojik süreçlere bağlı olarak fermentasyon endüstrisi istenilen düzeyde gelişmemiştir Dünyadaki biyoteknoloji pazarının sektörlere göre dağılımı Son yıllarda Türkiye nin biyoteknoloji alanında atılım yapması gerektiği devletçe bir politika olarak benimsenmiş ve 6.,7. ve 8. beş yıllık planlarda biyoteknolojik çalışmalar için yeni hedefler belirlenmiştir. Bunun yanında, TÜBA, TÜBİTAK ve TTGV gibi kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen platformlar ve Milli Eğitim Bakanlığı, YÖK ve TÜBİTAK desteği ile çok sayıda öğrencinin yurtdışına Biyoteknoloji eğitimi amacıyla gönderilmiş ve üniversitelerin çoğu lisansüstü düzeyde Biyoteknoloji eğitimi yapan kurumlar oluşturarak biyoteknolojik alanındaki çalışmaların gelişmesine katkıda bulunmaya çalışmışlardır. Modern biyoteknoloji ile ilgili çalışmalar daha çok üniversiteler, TÜBİTAK ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı gibi kuruluşların bünyelerinde yapılmaktadır. Yatırım ve şirketleşmeye dayalı Biyoteknoloji endüstrisinin şimdiye kadar Türkiye de kurulamamış olması, bugün ve yakın gelecekte biyoteknolojik bilgi ve ürünlerinin dış satımcısından çok dış alımcısı olacağımız sonucunu doğurmaktadır. Bilim ve Teknoloji Yüksek kurulu (BTYK), Bilim ve Teknolojide Atılım Projesi çerçevesinde ülkenin bilim ve teknoloji stratejisinde, Biyoteknolojiyi 7 öncelikli anahtar alandan biri olarak benimsemiştir. 3

4 Biyoteknolojinin uygulama alanları Biyoteknoloji çeşitli uygulama alanlarına göre aşağıdaki bölümlere ayrılmıştır: Mavi Biyoteknoloji (blue biotechnology): Deniz ve sulardaki uygulamaları Yeşil biyoteknoloji (green biotechnology): Tarım alanında uygulanan biyoteknoloji Kırmızı bioteknoloji (red biotechnology): Tıp ve eczacılıkta uygulanan biyoteknoloji Beyaz biyoteknoloji (white biotechnology): Endüstriyel biyoteknoloji. Endüstriyel proseslerde uygulanan biyoteknoloji. M.o ların endüstriyel üretimler için dizajn edilmesi, enzim üretimi vs. Gıda yeni ürünlerin geliştirilmesi (genetik modifikasyonlarla, verimlilik, dayanıklılık, kalite artışı sağlamak) Katkı maddeleri (mikrobiyal polisakkaritler, aminoasitler, organik asitler, yapay tatlandırıcılar, aroma ve renk maddeleri) Mikrobiyal proteinler Mikrobiyal enzim üretimi (rennin, protezlar, amilaz, lipaz, selülaz, glikozidaz vs) Yeni fermente ürünlerin geliştirilmesi ve geleneksel ürünlerin iyileştirilmesi Gıda ve tarım atıklarının değerlendirilmesi Tolere edilemeyen ürün bileşenlerine karşı tolere edilebilir biyolojik türevlerinin geliştirilmesi veya bu maddelerden arındırılması (laktozsuz süt üretimi gibi) Starter kültür üretimi Tarım Genetik modifikasyonlarla daha verimli, dayanıklı türler elde etmek Lignin gibi sindirilebilirliği düşük ürünlerin yarayışlılığını arttırmak Biyo-nitrifikasyon ile topraktaki besin kaynaklarının arttırımı ve biyogübre üretimi Bitkisel ve hayvansal çeşitlerin genetik ıslahı ile hastalıklara ve olumsuz çevre koşullarına daha dayanıklı ve daha nitelikli yeni melezler elde etmek Bitkisel ve hayvansal hormonların genetik modifikasyonları (hızlı büyüme, olgunlaşma, renk değiştirme, bileşim değiştirme, zenginleştirme vs) Sağlık sektörü Antibiyotik gibi mikrobiyal kökenli tedavi edici mikro moleküllü yeni maddelerin geliştirilmesi Aşılar, hormonlar vb ürünlerin üretimi Monoklonal antikorlar gibi yönlendirici ajanların geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi Yeni biyokatalizerlerin geliştirilmesi(immobilize enzimler, hücreler, yarı sentetik antibiyotikler vb) Diyagnostik tanı kitlerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi Erken tanı ve hızlı tedavi kit ve ilaçlarının geliştirilmesi Gen teknolojisi yardımıyla hayvansal veya bitkisel alanda ve kalıtsal düzeyde değişikliklerin düzenlenmesi Dişcilik ve kaplama malzemelerinin biyoproseslerle sentezlenmesi Botoks gibi estetik cerrahi amaçlı ajan ve malzemelerin üretilmeleri Kimya Mikrobiyal kökenli ürünlerin geliştirilmesi( alkol, pigment, tekstil için çeşitli ağartıcıların üretimi vs) Kağıt ve tekstil endüstrileri için yeni yeni ürünlerin geliştirilmesi, maliyetin ucuzlatılması, ve işlem kolaylaştırma çalışmaları Detoksifikasyon çalışmalarında genetik uygulamaların kullanımı Biyogaz üretiminde biyoteknolojik gelişmelerden yararlanma Enerji tasarrufuna yönelik biyoteknolojik proseslerle optimizasyon çalışmaları Biyopolimerlerin üretimi ve endüstriyel uygulamaları Çevre Erozyonun önlenmesi çalışmalarında kullanılabilecek yeni biyoteknolojik proseslerin tasarımı ve geliştirilmesi Yeni yüzey aktif maddelerle petrol arama-çıkarma çalışmalarının optimizasyonu Çevresel toksik maddelerin yeni biyosensörlerle veya mikrobiyal türlerle risklerinin azaltılması Çevresel atıklardan yararlanılabilir ürünlerin geri kazanımı ve arıtılması 4

5 Enerji kaynaklarının yaratılması ve güçlendirilmesi Biyolojik kütleden enerji üretme çalışmaları (odunun biyodegredasyonu, anaerobik parçalanma ile metan, etanol, bütanol üretimi -Nükleik asitler ( ve ) Düşük enerji girdili ayırma, saflaştırma tekniklerinin geliştirilmesi (enzimatik kataliz, ultrafiltrasyon destekli yeni reaktör tasarımı) Nükleik asitler Hücrenin canlılığının sürdürülmesi ve neslinin devam ettirilmesini sağlayan komponentler Hem ökaryotik hem de prokaryotik hücrelerde iki tip nükleik asit bulunur. Nükleik asitler 3 bileşenden oluşur Şekerler Deoksiriboz Riboz Nükleik asitlerin yapısı - şeker - baz - fosfat (PO 4 3- ) Deoksiribonükleik asit Genetik bilgiyi (şifreyi) taşıyan ve bu bilginin kuşaklar boyunca aynı şekilde korunmasını sağlayan polimer. 3 farklı vardır (m, r, t) Herbiri farklı işleve sahiptir. nın taşıdığı genetik bilgiyi kullanarak hücre için gerekli proteinleri sentezlerler. Deoksiriboz Riboz Bazlar 1. Purin bazlari 2. Pirimidin bazlari Şeker+ Baz = nükleozit Nükleozitler Riboz veya deoksiribozun 1. C atomuna purin veya pirimidin bazları glikozidik bağlarla bağlanır Purin halkası Pirimidin halkası Guanin (G) Adenin (A) Sitozin (C) Timin (T) Urasil (U) A,G,C,T A,G,C,U 5

6 Nükleotitler Şeker + baz + fosfat = nükleotit Baz Nükleozit Nükleotit Nükleik asit Pürinler Adenin Guanin Pirimidinler Adenozin Deoksiadenozin Guanozin Deoksiguanozin Adenilat Deoksiadenilat Guanilat Deoksiguanilat Nükleotitlerin birleşmesi ile de polinükleotitler oluşur. Sitozin Timin Sitidin Deoksisitidin Timidin Deoksitimidin Sitidilat Deoksisitidilat Timidilat Deoksitimidilat Urasil Üridin Üridilat Polinükleotit (nükleik asit) Zincir sentezlenirken her bir deoksiribozun 3 karbonuna diğer bir deoksiribozun 5 ucundaki fosfat grubu ile forfodiester bağı ile bağlanır (fosfodiester bağı: tek bir fosfat ester bağı ile iki ayrı şekere bağlanmıştır) Nükleik asitlerde, birbirini izleyen şeker ve fosfat molekülleri nükleik asitlerin iskeletini oluşturur. Zincirdeki ilk nükleotit 5 pozisyonunda daima PO4 grubu içerir. Diğer ucunda ise zincire son eklenen deoksiribozun 3 pozisyonunda ise serbest bir OH grubu bulunur. Tek zincir halindeki nükleik asitler kural olarak daima 5 ucu solda ve 3 ucu sağda olacak şekilde 5 3 yönünde yazılır Örn 5 -AAGCTCTTAGG-3 nın yapısı da gibidir molekülleri ribonükleotit ünitelerinin 5 3 yönünde fosfat diester köprüleri kurmasıyla oluşmuştur. zincirinin omurgasında bulunan bütün fosfat grupları tamamen iyonize durumdadır ve negatif yüklüdür. BU NEDENLE BİR ASİTTİR 6

7 nın dan farkları yapısındaki ribozun 2 OH grubundan dolayı dan daha az stabildir Alkalilerle muamele edildiğinde kolaylıkla 2-3 siklik monofosfat türevlerine parçalanır. nın yapısındaki şeker ribozdur Primidin bazlarından timinin (T) yerine urasil (U) geçmiştir. Çoğunlukla tek zincir halindedir, ancak kendi etrafında geriye dönebilir,baz çiftleri oluşturarak molekülün özel bir konformasyon kazanmasını sağlayabilir Alkalilere dirençli değildir. Genelde ya oranla çok daha kolay nükleotitlerine parçalanır. nın çift zincirli yapısı nın hücrede 3 kritik rolü vardır Elçi (m): nın bir zincirindeki genetik bilgiye komplementer olan bilgiyi içerir. Transfer (t): protein sentezindeki adaptör moleküllerdir. Nükleotit dilindeki genetik bilgiyi aminoasit diline dönüştürür. Ribozomal (r): hücrenin protein sentez sistemi olan yapısal ve katalitik bileşenidir. nın çift polinükleotit zincirinden oluştuğunu Watson ve Crick (1953) ispatlamışlardır. Hücre içinde çift zincirli formda bulunur. Her kromozom iki zincirli bir taşır Bu zincirlerin her biri fosfodiester bağlarıyla bağlı yüzbinlerce ya da milyonlarca nükleotit içerir. Şeker ve fosfat nın omurgasını oluşturur Bazlar ise diğer zincirdeki bazlarla eşleşir. Bütün moleküllerinde Adenin, Timin ile çift H bağı oluşturur Guanin ise Sitozin ile 3 lü Hidrojen bağı oluşturur. A T G = =1 C H bağları kovalent bağlardan daha zayıf olduğu için iki ipliği çeşitli koşullarda kolayca ayrılıp tekrar birleşebilirler Guanin Sitozin Adenin Timin Adenin ile Timine Guanin ile de Sitozin e birbirinin komplementeri denir Çift zincirli bir molekülündeki iki zincir de birbirinin komplementeridir. İki iplik birbirinin komplementeri olduğu için daki tüm bilgi her iki iplikte de kopyalanmış durumdadır. Bu durum nın kopyalanmasındaki temel özelliktir molekülündeki Adenin miktarı Timin miktarına; Guanin miktarı da Sitozin miktarına eşittir. molekülündeki A+T miktarının G+C miktarına oranı hiçbir zaman 1 olmaz. Daima 1 de büyük veya küçüktür. Bu oran aynı tür içindeki canlılar arasında değişmez, türden türe ise farklılıklar gösterir 7

8 Çift sarmaldaki polinükleotitler antiparalel şekilde oluşur. Bir polinükletit 5 3 yönünde; karşındaki polinükleotit ise 3 5 yönünde ilerler nin çift sarmal yapısı İki zincir birbirinin etrafında sarılarak ikili sarmal oluşturur. nın 3 boyutlu bilinen 3 farklı yapısı vardır: A- (Sağ el formu) B- (sağ el formu) Z- (sol el formu) Hücrelerde B- hakimdir A- su kaybetmiş örneklerinde görülebilir Z- nın metilasyona uğramış kısımları bu formda görülebilir. Sağ el Sağ el Sol el B- nın çift sarmal yapısı Watson ve Crick tarafından belirlenen ve hücrelerde hakim olan yapıdır. Büyük oluk Küçük oluk İkili sarmal halindeki birbirinden ayırt edilebilen büyük oluk ve küçük oluk adında iki oluktan oluşur. Herbir baz çifti arasındaki uzunluk 0.34 nm Sarmalın her döngüsü yaklaşık 10 baz çifti (bp) içerir (3.4 nm). 1 kb 100 sarmal döngü içerir ve 0.34 µm uzunluktadır. molekülünün büyüklüğü Bir molekülünün büyüklüğü, herbir molekülde binlerce nükleotit bazları veya baz çiftleri şeklinde ifade edilir. İnsan genomunda yaklaşık 3 milyar nükleotit bulunmaktadır. E. coli de ise 4 milyon 640 bin nükleotit vardır bazlık bir molekülü 1 kilobaz içerir (kb) Eğer ikili sarmal ise 1 kilo baz çifti (kbp) denir. nın süpersarmal yapısı Gevşek bir molekülünün baz çifti sayısı bilindiğinde heliks döngü sayısı tahmin edilebilir. Ancak, E. Coli kromozomu lineer hale getirilirse 1 mm den daha uzun olacaktır. Bu uzunluk E.coli nin kendi çevresinden 400 kat daha fazladır. Böyle küçük bir alan içerisine bu kadar fazla nasıl paketlenir? Bu, nın süpersarmal adlı bir işlemle kıvrılarak katlanmasıyla gerçekleşir. nın replikasyonunda ve protein sentezinin ilk evresi olan transkripsiyonda sentezin başlayabilmesi için iki ipliğinin birbirinden ayrılması gerekir. Bazların H bağları kırılarak birbirinden çözülür ve ayrılır. Hücrede (in vivo) doğal olarak gerçekleşen çözülmesi ayrılması ve tekrar birleşerek eski formunu kazanması deneysel olarak hücre dışında da (in vitro) gerçekleştirilebilir. nın denatürasyonu 8

9 hücrelerden izole edildiği oda sıcaklığına yakın ortamda fizyolojik tuz konsantrasyonunda muhafaza edildiğinde ikili sarmal değişmeden kalır. Eğer sıcaklık arttırılırsa iki zincir arasındaki H bağları kırılarak birbirinden ayrılır. Bu işleme denatürasyon (erime) denir. A=T G C G ve C eşleşmesi daha güçlüdür. daki GC içeriği arttıkça Tm değeri de artar. Tek zincirli ve çift zincirli nükleik asitler 260 nm de UV ışığı absorblamada farklılık gösterdiklerinden bu durum deneysel olarak belirlenebilir. Burada esas nükleik asit bazlarının UV ışığı absorblamalarıdır. Çift zincirli nın absorbsiyonu tek zincire göre oldukça azdır Sıcaklık artışıyla çözülmeye başladığında absorbansda ani artış gözlenir. içeren çözeltide sıcaklık yükseltilerek alınan en yüksek absorbans değerinin yarısı için gerekli sıcaklık derecesine Tm (erime sıcaklığı-melting temperature) denir. Renatürasyon: Isıtılarak denatüre edilen yavaşça soğutulursa nın doğal yapısı olan çift zincir yeniden oluşur. Bu olaya da renatürasyon denir. Denatürasyon ve renatürasyon hibridizasyon tekniğinin esasını oluşturur. Hibridizasyon: iki farklı önce denatürasyonla ayrılır sonra ayrılan farklı zincirlerin eşleşmeleri sağlanır. Tm: yarı maksimal absorbans için gerekli sıcaklık 9