Oral óńіrі. «Береке басы бірлік» Кәріз жүйесіндегі ақау жөнделуде Құрметті оқырмандар!

Transkript

1 Смартфон ұстамайтын балалар Олар өте бауырмал. Танымайтын үлкен кісілерге жол беріп, танитын адамдардай амандасады. Олар «интернаттың» балалары. Содан да болар, көпшіл. Олар бірнеше тілді меңгерген... ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет БЕЙСенбі, Oral óńіrі 3 мамыр 2018 жыл 48 (20612) С С oral_oniri@inbox.ru Газет 1917 жылдың 28 шілдесінен бастап шығып келеді жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған twitter.com/zhaikpress Құрметті оқырмандар! Орал өңірі газеті және zhaikpress.kz сайты облыс тұрғындарымен жедел де тіке байланыс орнату мақсатында арнайы whatsapp нөмірін іске қосты. Оған сіз хабарлама жіберіп, газетке немесе сайтқа өз тақырыбыңызды ұсынуға болады. Елге, халыққа пайдасы тиетін маңызды мәселені, әлеумет назарын аударатындай оқыс оқиғаны шұғыл хабарлап, газет журналистерінің іссапармен келіп, зерттеу жүргізуіне мұрындық боласыз. Газет жанынан ашылып отырған жедел байланыс түрі оқырман мен үнқағаздың үндестігін бұрынғыдан да жақсарта түседі деп сенеміз. «Береке басы бірлік» Финляндияның білім беру жүйесіндегі ерекшеліктер Биылғы Жолдауында Елбасымыз төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктерін айта отырып, сол нәтижеге жету жолындағы он бағыт бойынша атқарылатын маңызды міндеттерді атап көрсетті... «Ақ Жайық елі мәдениет маржаны» 7 8 Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ 28 сәуірде Орынбор қаласында дәл осындай атаумен Бөрлі ауданының күні өтті. КСРО-ның 50 жылдығы атындағы демалыс паркінде болған шараға орынборлықтар, қала қонақтары арнайы келіп, халқымыздың салт-дәстүрлерімен, мәдениетімен танысып, ұлттық тағамдардан ауыз тиіп, спорттық ойындарға қатысты. 9 Орал қаласының Шолохов көшесі бойындағы кәріз құбырының істен шығуына байланысты қаланың бірқатар шағынаудандарына ауыз су беру тоқтатылған болатын. Шаһар тұрғындарына қолайсыз жағдай туғызған мәселенің мән-жайын білмек ниетпен «Батыс су арнасы» ЖШС-ның техникалық директоры Асылбек Әміровке жолыққан едік. Бізге Шолохов көшесі бойындағы «Беркут» жанармай бекеті қызметкерлері кәріз иісінің күшейіп кеткендігі туралы 30 сәуір күні түнгі сағат 4-тің шамасында хабарлады. Аталған жерге келген жұмысшылар тобы жанармай бекетінің маңында кәріз құбырының жарылып, топырақ- Кәріз жүйесіндегі ақау жөнделуде тың опырылғандығын байқаған. Дереу қауіпсіздік шаралары қолға алынып, кәріз суын айдағыш насос тоқтатылып, апатты жағдайдың алдын алу үшін ауыз су жүйесінің қысымы азайтылды. 1 мамыр күні таңмен кәріз жүйесін жөндеуге кірістік. Бүгінгі таңда ақау орын алған жердегі 20 метрдей құбырдың маңы қазылды. Кәріз жүйесі күре жолдың бойына жақын орналасқандықтан, қазылған топырақ пен лас суды шығару барысында көп қиындық туғызып отыр. Жарылған құбыр жер бетінен 7 метр тереңдікте орналасқан. Жалпы ұзындығы 12 шақырымды құрайтын бұл кәріз жүйесі жылдары толықтай жаңартылған еді. Ақаудың неден пайда болғаны әзірге белгісіз. Қала әкімдігі жанынан апатты жағдайға байланысты арнайы комиссия құрылды. Жөндеу жұмыстары құбырдың зақымданған көлеміне байланысты. Бүгінгі таңда жарылған құбырды қалпына келтіру үшін барлық күш жұмылдырылуда. Ауыз сусыз қалған 4, 5, 6, 7, 9- шағынаудандар мен Солтүстік- Шығыс, Құрылысшы мөлтек аудандары мен қала орталығының кейбір көпқабатты тұрғын үйлеріне су түскі және кешкі мезгілде берілетін болады. Қала тұрғындарын уақытша орын алған қолайсыз жайтқа түсіністікпен қарауға шақырамыз, дейді Асылбек Әміров. Нұрбек ОРАЗАЕВ Суретті түсірген Айбатыр НҰРАШ

2 2 Бейсенбі, AQPARAT 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Шаруаларды несие мәселесі толғандырады Облыс әкімінің бірінші орынбасары Игорь Стексов бастаған жұмыс тобы Бөкей ордасы ауданына жұмыс сапарымен келіп, аудандағы ауыл шаруашылығы саласының жай-күйімен танысты. Мұратсай ауылындағы фельдшерлік-малдәрігерлік пунктінде болған кезде аудан әкімі Нұрлан Рахымжанов пен аудандық ветеринариялық станса басшысы Жаннұр Батырханов жергілікті жердегі малдәрігерлік саласының бүгінгі ахуалы туралы жан-жақты мәлімет берді. Бұдан соң Сайқын ауылдық округіндегі симментал тұқымды ірі қара малын өсірумен айналысатын «Ерсайын» шаруа қожалығында және «Жұмағұлова» ЖК-ның сүт өнімдерін өндіретін цехында болды. Кәсіпкерлік субъектісінің жетекшісі әрі кәсіпкерлер палатасы аудандық филиалының төрайымы Бибігүл Жұмағұлова бөкейлік шаруашылықтар кезігіп отырған біраз түйінді мәселені ортаға салды. Соның бірі несиеге қатысты. «Игілік» бағдарламасы бойынша берілетін 4 млн. теңге көлеміндегі несие ісін жаңа бастаған шаруаларға ғана тиімді. Ал өзгелер үшін бұл сома аз. Сөздің шыны керек, бұл қаржы бір трактор сатып алуға да жетпейді. Жаңа сауылған сүт екі-үш сағаттың ішінде өңдеуге түсуі қажет. Әйтпесе, сапалық құрамы төмендейді. Сол себепті бізге сүтті салқындатқыш танкер, сауу аппараттары керек. Міне, осындай құрал-жабдықтардың жоқтығынан мына цехты іске қоса алмай отырмын. Ал ол құралдарды алуға 10 млн. теңге қаражат қажет. Қазір екінші деңгейлі банктер несиені 19 пайыздық мөлшерлемемен беруде. Бұл шаруаларға тиімсіз, деген оған Игорь Валерьевич бұл мәселенің шешу жолдарын қарастыратындығын айтты. Жұмыс тобы одан соң Бисен ауылдық округіндегі «А. Кәукешев» шаруа қожалығына барды. Қожалық басшысы Арон Кәукешев қазіргі 400 бас ірі қараға арналған мал бордақылау алаңының көлемін алдағы уақытта үштөрт есе үлкейту жоспарымен бөлісті. Облыс әкімінің бірінші орынбасары қожалық жұмысына оң баға беріп, кәсіп иесіне табыс тіледі. Содан соң «Ораз» шаруа қожалығының жаңа кешенінде болды. Шаруа қожалығының жетекшісі Ермек Момынов мал бордақылау алаңымен, жем сақтайтын қоймамен, жем тартатын агрегаттармен, ауыл шаруашылығы техникаларымен таныстырып, асыл тұқымды мал өсіру жоспарлары туралы айтты. Жалпы, облыстан келген жұмыс тобының мүшелеріне ауданымыздың ауыл шаруашылығы құрылымдарының жетекшілері, мекеме басшылары су мәселесі, мал өсіруге арналған несиелер туралы сұрақтар қойып, оған тиісінше жауаптар мен кеңестер алды. * * * Облыс әкімінің бірінші орынбасары Игорь Стексов Жаңақала ауданына арнайы жұмыс сапарымен келіп, шаруалардың тыныстіршілігімен танысты. Алдымен Игорь Валерьевич бастаған топ аудан орталығындағы ет комбинатының жұмысымен танысты. Одан кейін облысымыз бойынша алғашқы болып асыл тұқымды герефорд және абердин-ангус сиырларын әкеліп, оны өсірумен айналысып отырған «Муса» шаруа қожалығында болды. Қожалықтың Базарқұдық қыстағындағы бүгінгі заманға сай салынған үй-жай- ларын және ауыл шаруашылығы техникаларын көріп, шаруа қожалығының жетекшісімен ашықжарқын әңгімелескен Игорь Стексов шаруашылығын дамытып жатқан Тілеген Мусинге өз ризашылығын білдірді. Бірлік ауылдық округінде асыл тұқымды еділбай қойын өсірумен айналысатын «Бірлік мал зауыты» ЖШС-ның директоры Қанат Ешімовпен кездесіп, шаруашылықты дамытуда қолбайлау болып тұрған қиындықтар мен алда тұрған міндеттер туралы сұхбаттасты. Одан соң облыс әкімінің бірінші орынбасары Қызылоба ауылдық округіндегі «Хафиз» және «Айдар» шаруа қожалықтарына бұрылып, ондағы шаруалармен кездесті. И. Стексов қызылобалық шаруалармен кездесуде демеуқаржы, оны алудағы өзгерістер мен толықтырулар туралы әңгіме өрбітсе, шаруалар жыл сайын ереженің өзгеріп кетуіне байланысты демеуқаржыны алуда бірқатар қиындықтар туындайтынын мәселе қылып алға тартты. «Көшім» ЖШС-ның директоры Наурыз Бекмашев жылқы малын субсидиялау туралы ұсынысын білдірді. Шаруалармен ашық пікірлескен Игорь Валерьевич жұмыс сапарын ауданымыздағы су шаруашылығы нысандарының жұмыс барысын талқылаумен қорытындылады. Ернар ШӘКЕНОВ, Нұрғали ҒАББАС, Бөкей ордасы ауданы, Жаңақала ауданы Сырымда республикалық Сырым ауданында ақын, Қазақстанның халық жазушысы, ҚР Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, тәуелсіз «Тарлан» сыйлығының иегері Қадыр Мырза Әлидің шығармашылығына арналған тұңғыш республикалық Қадыр оқулары өтті. Білім байқауына Астана және Алматы қаласының, одан бөлек Алматы, Ақтөбе, Атырау, Қызылорда, Қостанай, Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан облыстарының оқушылары қатысты. Олар ақынның өлеңдерін мәнерлеп оқу, ақынның сөзіне жазылған әндерді орындау және ақынға арналған авторлық өлеңдер аталымдары бойынша сайысқа түсті. Әр аталым бойынша дербес қазылық құрам құрылды. І республикалық Қадыр оқуларының гала-концертінде жеңімпаздар мен жүлдегерлерінің есімдері белгілі болды. «Сөздің бәрі құдіретті...» атты ақын шығармаларын жатқа оқу бөлімінде Сырым ауданы, Сырым орта мектеп-балабақша кешенінің оқушысы Береке Орынбасарға бас жүлде берілді. Береке Қадыр Мырза Әлидің 355 өлеңін жатқа біледі екен. Қызылордалық Аружан Бегімбай бірінші, түркістандық Нұртас Өтепберген мен ақтөбелік Әйтеке Тәжібай екінші орын алды. Кейінгі тұғырдан солтүстікқазақстандық Карина Аш- кенова, маңғыстаулық өнерпаз Әзиза Түлейбай және Қазталов ауданындағы С. Есетов атындағы мектептің оқушысы Нұрдәулет Жандауов көрінді. Қадыр оқулары байқауына белсенді қатысқаны үшін қостанайлық оқушы Шұғыла Темірхан облыстық тілдерді дамыту басқармасының арнайы сыйлығына ие болды. Қадыр Мырза Әли сөзіне жазылған әндерді орындау бөлімінде оңтүстікқазақстандық Дінмұхаммед Нысан, алматылық Дәлелхан Сетерхан және сырымдық оқушы Аруна Закина үшінші, ал астаналық Дильназ Балтабаева мен алматылық Қуаныш Нұржан екінші орынға лайық деп танылды. Атырау облысының Индер ауданы, Махамбет атындағы мектептің оқушысы Жанболат Әміржанұлы І орынға ие болды. Әншілер сайысының бас жүлдесін Маңғыстау облысындағы Шетпе гимназиясының оқушысы Інжу Садақбаева жеңіп алды. Қадырға өлең арнаған жас ақындардың байқауы жыр кешіне көбірек ұқсады. Олардың өнері бірінен-бірі асып түсті. Қазылар Қадыр оқулары өтті «Қуып шығар қызыл сөзді ой кейін...» бөлімінің үздігін анықтау үшін байқау талабына қосымша шарт қосып, берілген тапсырма бойынша әрқайсысына жаңа өлең жазғызды. Қорытындысында Сырым ауданындағы Ж. Досмұхамедов атындағы мектеп-балабақша кешенінің оқушысы Ақбота Ширмедин бас жүлдегер атанды. І орынды оңтүстікқазақстандық оқушы Серік Шәріпбек алса, келесі жүлдеге Солтүстік Қазақстан облысы, Шал ақын ауданынан келген Жаңажол мектебінің оқушы- сы Данагүл Аюпова пен ақтөбелік Айсұлтан Көпбергенов қол жеткізді. Одан кейінгі тұғырға оралдық Әділ Ахметов пен қызылордалық Әдемі Нұрқасым, маңғыстаулық Мәдиасқар Қанжарұлы лайық деп танылды. Ақын оқуларында өзіндік шығармашылық қабілетімен дараланған, Атырау облысы, Исатай ауданы, Х. Нәубетов атындағы мектептің оқушысы Айдана Мұсағали Сырым ауданы әкімінің арнайы жүлдесіне ие болды. Қадырдың атын насихаттау аясы жыл сайын кеңейіп келеді. Бұл Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығы мен Қадыр атындағы халықаралық қордың ортақ еңбегі. Шараға арнайы қатысқан аталмыш қордың директоры Донеділ Қажымов ақын шығармашылығын насихаттаушыларға алғысхат беріп, Қ. Мырзалиев атындағы мектептің директоры болып біраз жыл қызмет атқарған қоғам белсендісі Гүлбақша Ерғалиеваға Қадыр Мырза Әли атындағы медальді табыс етті. Және Алматы облысының Әуезов ау данында, Шығыс Қазақстан облысының Үржар ауданында Қадыр оқулары өтетінін мәлімдеді. Қадыр өлеңдерінің мәні терең. Ол өлеңдеріне рухани құндылықтарды арқау етті. Қадырдың өлеңін түсіну арқылы адам өмірді түсінеді. Биыл Қадыр оқулары республикалық деңгейде бірінші рет ұйымдастырылып отыр. Бұл арқылы Сырым ауданы Қадыр шығармашылығын насихаттау ісінде жаңа биікті белгілей алды, деген аудан әкмі Төлеген Төреғалиев шараны ұйымдастыруға қолдау білдірген облыстық білім басқармасына алғыс білдірді. Қадыр оқуларының қатысушылары сайыстан кейін аудан орталығындағы Алаш музейін, Қ. Мырзалиев мектебі мен ақын атындағы сыныпты тамашалады. Бауыржан ШИРМЕДИНҰЛЫ, Сырым ауданы

3 Oral óńіrі QOǴAM Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл 3 Жақында Орал қаласы әкімдігінде облыс әкімінің орынбасары Бибігүл Қонысбаеваның төрағалығымен еңбек қауіпсіздігі мәселелеріне арналған мәжіліс өтті. Еңбек қауіпсіздігі сақталуы тиіс ген. Соның 47-сі ірі кәсіпкерлік субъектілері қызметкерлерімен, 112-сі орта және 320-сы шағын кәсіпкерлік саласында орын алған. Көп жағдайда жұмыс үстінде жарақат алу оқиғалары бюджеттік ұйым-мекемелерге (65 факті), құрылыс саласына (35 факті), күзет және коммуналдық қызметке (89 факті) тиесілі жылдың қорытындысы бойынша облыста өндірістік жарақат алудың 52 фактісі тіркелген жылы - 59, 2015 жылы 53, 2014 жылы 69, 2013 жылы 56 факті болған. Төрт жыл ішінде өндірістік жарақат алудың орташа көрсеткіші 59 фактіні құрайды, яғни өндірістік жарақат алу көрсеткіші бір деңгейде қалды. Осы жылдар ішінде өндірістегі кісі өлімі деңгейінің орташа көрсеткіші сегіз адам шамасында, деді БҚО еңбек инспекциясы бойынша басқармасының басшысы міндетін атқарушы Арман Тұйғынбетов. Оның баяндауынша, қайғылы оқиғалар жиі орын алатын кәсіпорындар қатарында «Қалалық жедел жәрдем стансасы» МҚКК (төрт факті), БҚЭЖТК АҚ (үш факті), «Жайықмұнай» ЖШС (екі факті), ҚазСтройСервис АҚ (екі факті) бар. Өндірісте қайғылы жағдайлардың Былтыр облыста жұмыс орнында 68 адам жарақат алды және оның ішінде алты адам қайтыс болды. Бұл 2016 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 10,5%-ға төмен. Құзырлы құрылымдар ұсынған мәліметке сүйенсек, өткен жылы жарақат алудың 479 фактісі тіркелорын алуына өндірістік жұмыстардың дұрыс ұйымдастырылмауы, қауіпсіздік талаптарының бұзылуы, еңбек тәртібінің сақталмауы себеп болады. Есепті мерзімде мемлекеттік еңбек инспекциясы кәсіпорындар және ұйым-мекемелерде 329 тексеріс жүргізген. Сонда 611 құқықбұзушылық анықталып, 309 ұсынба берілген және жалпы 13,636 млн. теңгеге 102 тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылған. Құқық қорғау құрылымдарына 71 материал жолданған. Мемлекеттік ең- бек инспекцияларымен тұрақты түрде жұмыс берушілер мен жұмысшылар арасында түсінік беру шаралары жүргізіледі. Өткен жылы 2017 қызметкері бар 64 кәсіпорындағы азаматтар еңбек заңдылығы негіздеріне оқытылды. Басқосуда облыстық кәсіподақтар орталығының төрағасы Ербол Салықов жылдарға арналған облыс әкімдігі, қызметкерлердің облыстық бірлестіктері және өңірлік жұмыс берушілердің бірлестіктері арасындағы үш жақты облыстық келісім туралы әңгімелеп, еңбекті қорғау және өндірістік қауіпсіздік шараларын алу, ұжымдық шарт жасау мәселелеріне тоқталды. «Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институты» РМҚК-ның облыстық филиалының директоры Нәсіпқали Иманғалиұлы ұйымдардағы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңес және техникалық инспекторлардың қызметін жетілдіру тақырыбында әңгімеледі. Жиынға қатысқан облыс әкімінің орынбасары Бибігүл Қонысбаева жұмыс берушілерге еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасын сақтау мәселелеріне баса назар аударуды тапсырды. «Жұмыс орындарындағы еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру шараларының барлығы адам өмірін сақтауға бағытталады», деп қорытындылады жиынды облыс әкімінің орынбасары. Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, «Ғасырлар қойнауынан жеткен бабалар үні» жобасы аясында халықаралық ғылыми экспедиция сапарын аяқтап, елге оралды. «Gásyrlar qoınayýnan jetken babalar uńi» jobasy aıasynda halyqaralyq gýlymı ekspedısıa saparyn aıaqtap, elge oraldy. Құрманғазы ізімен Qurmanǵazy іzіmen Батыс Қазақстан облыстық тарихиөлкетану музейінің директоры, экспедиция жетекшісі Мирболат Ерсаевтың айтуынша, Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласына сәйкес Құрманғазының 200 жылдығына орай жолға шыққан экспедиция Қаратөбе, Ақжайық, Жаңақала, Қазталов, Бөкей ордасы аудандарының жерлерін басып өтіп, күй атасы жерленген Астрахан облысы Володар ауданындағы Алтынжар ауылына маңдай тіреді. «Күй атасы - Құрманғазы бабамыздың ізімен жорттық. Рухани байыдық. Ел ағаларынан өрелі сөз естідік. Күй шежіресі тереңде екен. Ер тағдыры - ел тағдыры. Жорық барысында кездескен талай адаммен тілдесіп, ұсыныс-пікірлерін көкейімізге түйдік. Әсіресе, Астрахандағы Құрманғазы атындағы мәдениет орталығының директоры Амангелді Ғинаятұлының жарқын көңілінен айналдық. Ақ Жайықта басталған жорықты абыроймен аяқтадық. Туымызды биікте желбіреттік. Жүрегіміз елжіреп, рухани жаңғырып келдік», деді М. Ерсаев. Экспедиция мүшесі, ақын-ұстаз Дариға Мұштанованың айтуынша, Құрманғазы жүрген жерлер әлі күнге дейін сайрап жатыр. Мысалы, Жаңақала ауданында Фокей елді мекенінде Құрманғазы мен орыс жазушысы, күй атасы туралы аса құнды деректер қалдырған Никита Савичевтің кездескені белгілі. Топай, Ләуішкен көлдері, Құрманғазы құрағы, Сағырбай тапауы, домбырашы Аршан, Төлеген қыстаулары - бәрі осы жерде. Сосын Қазталов ауданы Көктерек ауылдық округі аумағындағы Құрманғазы баба тұрған сай бар. «Нарсойған» сайында тал-теректер отырғызылды. Содан кейін экспедиция Жиделі құмын жарып өтіп, Астрахан аумағына бет алды. Күйші Сейтектің бейітінде, атақты Бату сарайында болып, Алтынжарда қандас ағайындармен кездесті. Жүрген жерлердің бәрінде ағыл-тегіл сыр шертіліп, күй қалықтады. «Экспедиция кезінде ел тарихын жақсы білетін адамдардың сөзіне құлақ түріп, көңілге түйдік. Құрманғазы мен оның ұстазы Ұзақ күйшіге, басқа да тарихи тұлғаларға байланысты тың деректер жинастырдық. Осының бәрін ғылыми түрде қорытып, зерделесе, жаңа дүниенің жарыққа шығатын түрі бар», деді Д. Мұштанова. Елжан ЕРАЛЫ Batys Qazaqstan oblystyq tarıhı-oĺketany myźeıinin dırektory, ekspedısıa jetekshisi Mırbolat Ersaevtyn aıtyýnsha, Elbasynyn «Bolashaqqa bag dar: ry hanı janǵýry» bag darlamalyq maqalasyna saíkes Qurmangázynyn 200 jyldygýna oraı jolgá shyqqan ekspedısıa Qarato be, Aqjaıyq, Janáqala, Qaztalov, Boḱeı ordasy ay dandarynyn jerlerin basyp o tip, kuí atasy jerlengen Astrahan oblysy Volodar ay danyndagý Altynjar ayýlyna man daı tiredi. «Kuí atasy Qurmangázy babamyzdyn izimen jorttyq. Ry hanı baıydyq. El agálarynan oŕeli soź estidik. Kuí shejiresi teren de eken. Er tag dyry - el tag dyry. Joryq barysynda kezdesken talaı adammen tildesip, usynys-pikirlerin koḱeıimizge tuídik. Aśirese, Astrahandagý Qurmangázy atyndagý ma denıet ortalygýnyn dırektory Amangeldi Gínaıatulynyn jarqyn końílinen aınaldyq. Aq Jaıyqta bastalgán joryqty abyroımen aıaqtadyq. Tyýmyzdy bıikte jelbirettik. Juŕegimiz eljirep, ry hanı janǵýryp keldik», - dedi M. Ersaev. Ekspedısıa muśhesi, aqyn-ustaz Darıgá Mushtanovanyn aıtyýnsha, Qurmangázy juŕgen jerler aĺi kuńge deıin saırap jatyr. Mysaly, Janáqala ay danynda Fokeı eldi mekeninde Qurmangázy men orys jazyśhysy, kuí atasy tyŕaly asa qundy derekter qaldyrgán Nıkıta Savıchevtin kezdeskeni belgili. Topaı, La yíshken koĺderi, Qurmangázy quragý, Sagýrbaı tapayý, dombyrashy Arshan, Toĺegen qystayĺary - baŕi osy jerde. Sosyn Qaztalov ay dany Koḱterek ayýldyq okryǵi ayḿagýndagý Qurmangázy baba turgán saı bar. «Narsoıgán» saıynda tal-terekter otyrgýzyldy. Sodan keıin ekspedısıa Jıdeli qumyn jaryp o tip, Astrahan ayḿagýna bet aldy. Kuíshi Seıtektin beıitinde, ataqty Baty saraıynda bolyp, Altynjarda qandas agáıyndarmen kezdesti. Juŕgen jerlerdin baŕinde agýl-tegil syr shertilip, kuí qalyqtady. «Ekspedısıa kezinde el tarıhyn jaqsy biletin adamdardyn soźine qulaq tuŕip, końílge tuídik. Qurmangázy men onyn ustazy Uzaq kuíshige, basqa da tarıhı tulgálargá baılanysty tyn derekter jınastyrdyq. Osynyn baŕin gýlymı tuŕde qorytyp, zerdelese, janá duńıenin jaryqqa shygátyn tuŕi bar», - dedi D. Mushtanova. Eljan ERALY

4 4 Бейсенбі, DALA-QALA 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Жуырда Өңірлік коммуникациялар қызметі алаңында көктемгі-жазғы кезеңде өрт қауіпсіздігі шараларын және суға шомылу ережелерін сақтау жөнінде баспасөз мәслихаты өтті. Брифингке БҚО төтенше жағдайлар департаменті басшысының орынбасары, азаматтық қорғау майоры Нұрлан Таубеков, БҚО табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының су ресурстары бөлімінің басшысы Марат Машекенов қатысты. Облыс аумағына ғарыштық мониторинг жүргізілмек Салалық келісімге арналған семинар Өткен апта соңында ҚР Энергетика министрлігі және «KAZENERGY» қауымдастығының ұйымдастыруымен БҚО энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасында «Мұнай-газ саласындағы әлеуметтік әріптестік» тақырыбында семинар өтті. Өрт қауіпті кезеңге өртке қарсы қызметі мен орман шаруашылығы мекемелерінің дайындығы жөнінде Нұрлан Таубеков баяндады. Бүгінде облыстағы орман қоры 216,8 мың гектарды құрап, оны күзетуді сегіз мемлекеттік мекеме жүзеге асыруда. Сондай-ақ өңірдегі табиғи өрттің алдын алу және сөндіру үшін құрамында 2966 адам бар 150 ерікті өрт сөндіру құрамасы құрылған. Олардың қолында тоғыз автоцистерна, 448 әр түрлі техника мен 1701 аспалы өрт сөндіру құралы, 105 мотопомпа бар. Ал жергілікті атқарушы құрылымдардың күштері мен құралдары қатарында 3424 адам, 521 түрлі техника, 15 өрт сөндіру көлігі және бір өрт сөндіру пойызы бар. Нұрлан Таубековтың айтуынша, жыл басынан бері облыста көлемі 724 га құрайтын 54 табиғи жану тіркелген. Өрттің шығуына негізінен халықтың отты абайсыз пайдалануы және құрғақ шөптерді рұқсатсыз өртеуі себеп болып отыр. Облыстық төтенше жағдайлар департаменті «Ғарыш сапары» ҰҚ» АҚ-мен облыс аумағын- да ғарыштық мониторинг жүргізу үшін жалпы сомасы 6,5 млн. теңгені құрайтын келісімшарт жасасқан. Бүгінде төтеншеліктер жергілікті атқарушы құрылымдармен бірлесіп, жеті өрт сөндіру бекетін ашып отыр. Нұрлан Сейдаханұлы суға шомылудағы қауіпсіздік шараларына да тоқталды. Қазір облыс бойынша бір қалалық және төрт жеке жағажай бар. Мектеп пен балаларсауықтыру лагерьлері директорларының, сондай-ақ демалу орындары иелерінің өтінімдеріне сәйкес облыс және қала аумағында орналасқан су айдындарында 14 жағажайдың су асты тексерілді, деген ол тұрғындардан суға шомылу кезінде сақтық шараларын ұмытпауды ескертті. Орман өрттерінің алдын алу шараларына тоқталған Марат Машекеновтың айтуынша, орманды және жануарлар дүниесін қорғаумен айналысатын сегіз мемлекеттік мекемеде орман-өрт стансалары ашылған. Оларда 13 бірлік өрт сөндіру аутокөлігі, 114 байланыс құралы мен 36 трактор, бес өрт бақылау мұнарасы, 172 бірлік аспалы өрт сөндіргіш және т. б. өрт сөндіру құралдары жабдықталып, жанар-жағармай қоры жасақталған. Өткен жылы облыс бойынша 17 орман өрті тіркелді. Олардың жалпы жер көлемі 557,5 гектарды құрап отыр. Бұл өрттердің барлығы дерлік дала өрттерінің кесірінен туындады. Сондай-ақ былтыр 300-ден астам дала өрті мен жануы орын алды. Далалық жерлер мемлекеттік орман қоры аумағына жатпаса да, орман шаруашылығы мекемелерінің өрт сөндіру сарбаздары 111 рет дала өртін сөндіруге ат салысты. Былтыр өрт ережелерін сақтамағаны үшін 20 хаттама толтырылып, 238,2 мың теңге айыппұл өндірілді. Орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемелердің материалдық-техникалық базасын нығайту мақсатында өткен жылы облыс бюджетінен 46,7 млн. теңге бөлінді. Биыл облыс бюджетінің қаражатына «Беларус » тракторын және «Газ-3309» су тасығыш аутокөлігін сатып алу жоспарланып отыр, - деді Марат Машекенов. Ясипа РАБАЕВА, Облыс әкімінің орынбасары Миржан Сатқанов қатысқан басқосуда салалық келісімнің негізгі бағыттары мен ұжымдық шарттар түсіндіріліп, мұнай-газ саласындағы әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі салалық комиссияның жұмысы туралы баяндамалар тыңдалды. Семинарға БҚО кәсіподақ орталығының өкілдері, мұнай-газ саласындағы «ҚПО б. в.» компаниясы, «Жайықмұнай» ЖШС, «Конденсат» ЖШС, «Урал Ойл энд Газ» ЖШС, «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ, «Қаз- ТрансОйл» АҚ, «Интергаз Орталық Азия» АҚ, «КSS» АҚ-ның басшылары мен қызметкерлері қатысты. Айта кетейік, семинарда талқыланған салалық келісім тараптардың еңбек құқығы нормаларынан тұратын еңбек заңнамасын және өзге де нормативтік-құқықтық актілерді орындауы, тараптардың мүдделерін құрметтеу, талқыланатын мәселелерді таңдау еркіндігі мен қабылданатын шешімдердің жариялылығын қамтамасыз етуді көздейді. Еңбек заңнамасына сәйкес салалық келісім тараптардың салалық деңгейдегі қызметкерлер үшін еңбек жағдайларын, жұмыспен қамтуды және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу жөніндегі міндеттемелерін айқындайтын әлеуметтік әріптестік тараптарының арасында жасалатын жазбаша келісім нысанындағы құқықтық акт болып табылады. Аталмыш шара барысында ҚР Энергетика министрлігі мұнай өнеркәсібін дамыту департаменті директорының орынбасары Бақыт Маханов, «KAZENERGY» қауымдастығының әлеуметтік-еңбек қатынастары департаментінің директоры Дастан Төленов, Қазақстан мұнай-газ кешенінің салалық кәсіподағы қоғамдық бірлестігінің төрағасының орынбасарлары Сайран Көпбаев, Елена Мұстафина, БҚО кәсіподақ орталығының төрағасы Ербол Салықов сөз сөйледі. Нұрбек ОРАЗАЕВ, «Батыс Қазақстан облыстық тілдерді дамыту басқармасы» ММ «Батыс Қазақстан облысының кейбір елді мекендерін қайта атау туралы» облыс әкімдігі мен облыстық мәслихатының бірлескен қаулы мен шешім жобасы ашық нормативтік-құқықтық актілер порталында жария талқылау үшін орналастырылғандығын хабарлайды. Сілтеме: «Батыс Қазақстан облыстық тілдерді дамыту басқармасы» ММ «Батыс Қазақстан облысы Орал қаласының кейбір құрамдас бөліктеріне атау беру туралы» облыс әкімдігі мен облыстық мәслихатының бірлескен қаулы мен шешім жобасы ашық нормативтік-құқықтық актілер порталында жария талқылау үшін орналастырылғандығын хабарлайды. Сілтеме: БҚО дене шынықтыру және спорт басқармасының «Олимпиада резервтерін даярлау орталығы» МКҚК бос лауазымды иеленуге конкурс жариялайды Есепші 1 бірлік (негізгі қызметкердің жүктілік демалыста болуына байланысты). Қойылатын талаптар: жоғары, арнаулы орта (есеп және аудит) білім, жұмыс өтілі кемінде 1 жыл; Білуі тиіс: Қазақстан Республикасының еңбек және бухгалтерлік есеп саласындағы нормативтiк-құқықтық актiлерiн; ҚР Салық кодексін; 1-С бухгалтерия 8.3; ЕССО есеп; салық, статистикалық есепті тапсыра білу. Қажетті құжаттар: жеке куәлiк, білімі туралы құжат; еңбек қызметін растайтын құжат; медициналық тексерістен өткенін куәландыратын құжат (086-нысан); қылмыстық құқықбұзушылық жасағаны туралы мәліметтердің бар не жоқ екендігі туралы анықтама хабарландыру жарияланған соң 15 күнтізбелік күн ішінде мына мекенжай бойынша қабылданады: Орал қаласы, Құрманғазы көшесі, 179/5. Телефон/факс: , Ақбөкендердің саны анықталуда Сәуірдің 24-інен бастап Қазталов, Жәнібек, Жаңақала, Ақжайық, Тасқала, Бөкей ордасы аудандарында киіктердің санағы басталды. Бұл туралы «Охотзоопром» МҚК» ӨБ Батыс өңірі бойынша филиал басшысы Дархан Саматов мәлімдеді. Қазір өңіріміздегі киіктер «АН-2» ұшағымен әуеден саналып жатыр. Ұшақ базасы Қазталов ауылында орналасқан. Мамандар күніне 8-10 сағатқа дейін киіктерді әуеден бақылайды. Әуеден бақылауға «Охотзоопром» МКҚ» ӨБ қызметкерлерімен қатар «Қазақстан биоалуантүрлілігін сақтау ассоциациясының», «БҚО орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі ау- мақтық инспекциясының» мамандары қатысуда. Биылғы санақтың қорытындысы киіктер төлдеп болғаннан кейін белгілі болуы тиіс. Ал төлдеу мамыр айында басталады. Мамандар жылдан-жылға киік санының көбейіп келе жатқанын айтады. Бір қуантарлығы, биыл аймақтарда ақбөкендердің жаппай қырылып қалу дерегі тіркелген жоқ. Мысалы, өткен жылы ақбөкендердің саны Орал аймағы бойынша ге жеткен. Есесіне, браконьерлік әрекеттер де жиілеп тұр. Мәселен, өткен жылы киікті заңсыз аулау бойынша 42 факті тіркелсе, биыл жыл басынан бері киікті заңсыз аулауға қатысты 20 оқиға орын алған. Киіктің мүйізін сату арқылы оңай олжа тапқысы келетіндер көбейіп тұр. Оларға тосқауыл қою баршамызға ортақ міндет. Қазіргі күнде 50 инспектор жол талғамайтын көліктермен киіктерді осы қаскөйлерден қорғауда, дейді «Охотзоопром» МҚК» ӨБ Батыс өңірі бойынша филиал басшысы Дархан Талғатұлы. Айта кетер жайт, 2002 жылы ақбөкендер халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген. Біздің елде де 2020 жылға дейін киікті аулап, атуға тыйым салынған. Мөлдір ӘНУАРБЕКҚЫЗЫ, Қазталов ауданы

5 Oral óńіrі BіLіM Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл 5 Смартфон ұстамайтын балалар Олар өте бауырмал. Танымайтын үлкен кісілерге жол беріп, танитын адамдардай амандасады. Олар «интернаттың» балалары. Содан да болар, көпшіл. Олар бірнеше тілді мең гер ген. Олардың облыстық, халықаралық білім бәйгелерінен алған медальдары көп. Олар смартфон ұстамайды. Ата-аналарымен жай ғана ұялы телефон арқылы сөйлесіп тұрады. Олар ешнәрсеге алаңдамай, тек сабақ оқиды. Көпшілік олардың ізеттіліктерін мақтан етеді. «Білім-инновация» лицейіне дарынды шәкірттермен тілдесуге барған сайын бұл мектептегі тәрбие бөлек екендігін байқаймыз. М аңдайалды мектептің шәкірттері өткен ай да Қостанай, Атырау қалаларында өткен республика лық олимпиададан мектеп қор жы нына күміс, қола медальдар алып келді. Білімді балғындарды әң гі меге тарттық. Аталмыш білім оша ғының шәкірті Мұрат Есбол тарих пәнінен екінші орынға ие болыпты. Өзінің білім додасына дайындалуына көмектескен ұстазы Ай наш Амантайқызына дән риза. Мұ ратқа интернат өмірі ұнайды. Ол 7-сыныпқа алғаш келгенінде үйін сағынып, жатырқап жүрге нін жасырмайды. Бірақ кейіннен өзі сияқты алға ұмтылған, армантілегі бір балалармен тез тіл та бысып кетеді. Республикалық пән олимпиа дасында географиядан бақ сы на ған 10-сынып оқушысы Ернар Са ғындықов та екінші орын алған. Дәл осындай республика лық олимпиададан өткен жолы топ жарып едім, биыл екінші орын алдым. Менің дайындығым дәл былтырғыдай болды. Алайда қар сыластарым менен әлдеқайда мық ты болғанын мойындаймын. Халықаралық олим пиада ның ре зервіне іліккеніме қуана мын. 8-сы ныптан бастап осы пән бойын ша дайындалып келе мін. Лицей де олимпиада лық жүйе жақ сы қалыптасқан. Бізде түр лі кітаптар бар. Алаңсыз білім бәй геле рі не дайындалуға көп мүм кіндік жа салған. Өзім Қаз талов ауданы, Қараөзен ауылынанмын. Үй дегі үш баланың ортаншысы мын. Алғашында интернатқа үй ре не алмай жүрдім. Өйткені үй де гі дей бәрін дайындап, қасыңда жүретін мамаң жоқ. Сондықтан бұл жерде өз-өзіңе жауап беруге үйренесің. Қазір интернатта ғы достарым көрмесем сағына тын бауырларымдай болып кет ті. Болашақта елімнің экономика лық сала бойынша дамуына өз үле сім ді қосқым келеді. География пә ні нен мені биіктерге жетелеп жүр ген ұстазым Айсәуле Сида роваға ризашылығымды білді ре мін, дейді ол. Оқушылар мектептің имиджі «Оқушылар біздің имиджі міз» деп сөз бастаған дирек тор дың тәрбие ісі жөніндегі орын ба сары Гүлфайруз Сағитова тәр биеге ба са мән беретіндіктерін айтты. Баланы 7-сыныпта қабыл дап алғанда бейімдеу жұмыстары жүр гізіледі. Алты айдан соң бала «Ли цейдің баласы» болып шығады. Көп жағдайда ата-аналардың өзі «Балам өзгеріп кеткен» деп таң ғалып жатады. Өйткені бұрын ма масына «сен» деп сөйлейтін бала енді «сіз» деп айта бастайды. Үл кендерсіз дастарқан басына отыр майды. Бұл қарапайым қаза қы тәрбие. Біздің мектепте тек ер балалар оқитындық тан, олар дың тәрбиешілері де ер адам дар. Кешкі алтыдан кейін олар мен тәрбиеші жұмыстанады. Олар өз жоспарларына сәйкес отба сы - лық, адами құндылықтарды бала ның бойына сіңіру мақ са тында көп шаралар ұйымдас тырады. Кеш кі алтыдан кейін қай наған интернат өмірі басталады. Бұл жер де тәрбиешілер бір баланы көз ден таса қалдырмай, бәрімен жұ мыстанады. Мәселен, көңіл көте ру кештерінде бар бала өз өне рін көрсетіп, ортаға шы ғады. Кейбір балалар сабақта өзін көр сете алмай, бұйығы қалып қо юы мүмкін. Оқушылармен әр түрлі тәрбие жұмыстарын жүргі зудің нәтижесінде бала ашылып, бо йындағы комплекстерін жеңіп, ортада өз ойын еркін айта ала тын болады. Біздің балалар смарт фон ұстамайды, теледидар қара майды. Барлық жақсы жаңалық ты оларға тәрбиешілер мен мұ ға лімдер жеткізіп отырады. Мектепте интернет желісі жоғары деңгейде жұмыс жасайды. Балалар сабаққа қажет кезінде кез келген уақытта ғаламторды пайдалана алады. Есесіне, бізде кітап оқу жақсы жолға қойылған. Балалар таңғы сағат 8.45-те екі апта қазақ, екі апта орыс, екі апта ағылшын тілдерінде кітап оқуға отырады. Бұл бізде қалыптас қан үрдіс. Жылына екі рет оқушы лар мен ата-аналар арасында үз дік кітап оқитындарға арналған жарыс өткізіледі. Оқыған кітаптарынан тест тапсырып, үздік нәтиже көрсеткен жеңімпаздарға ар найы сыйлық береміз. Кітап оқудан жеңімпаз болған оқу шы ларға екі велосипедіміз де да йын тұр. Балалар күнделікті кө ріп, мотивация алсын деп, әде йі шығарып қойдық. «Үлкен ге қа рап, кіші өсер» демекші, жоғары сы ныптың оқушылары кі ші сынып - тың балаларына үлгі бо луы ке рек. Біздің мектепте кі ші лер үл кенге қарап бой түзей ді, дейді «Білім-инновация» лицейі ди ректорының тәрбие ісі жөнінде гі орынбасары Гүл файруз Болат қызы. 10-сынып оқушысы Әділ Әл бер Астана қаласында өткен «WORLD SCHOLAR S CUP» атты ха лықаралық олимпиаданың алтын медаль иегері. Қаратөбе ау да ны ның Мұхит мектебінен лицейге келгелі ол ағылшын, түрік тілдерін үйреніп, білімін же тілдіріп жүргенін мақтан етеді. Болашақ мамандығын экономика саласымен байланыстыруды қазірден жоспарлап жүр. Әділдің ата-анасы ауылдан қалаға көшіп келген. Бірақ ол лицей талабы бойынша интернатта жатып оқиды. Оған өзі қуанады. Өйткені интернат өмірі оны көпшілдікке, бауырмалдық қа үйретіпті. Болашақта өзін-өзі одан әрі дамытып, әлемдік дең гейде білім алғысы келеді. «Отбасында екі қыздан кейінгі жалғыз ұл болғандықтан болар, ата-анам менен үлкен үміт күтіп отыр. Сон дықтан қолымнан келгенше олар дың сенімін ақтап, егемен елімнің дамуына үлес қосқым келеді», дейді үлкен кісілерше сөз саптаған бозбала. Республикалық олимпиадада химия пәнінен додаға түсіп, ІІ орын алған Нұрхан Сансызбай да 10-сыныпта оқиды. Әр сұраққа байсалды, сабырлы қалыппен жауап беретін Нұрхан «Болашақта хи мия пәнінің мұғалімі болсам ба, әлде инженер-технолог болсам ба?» деген ой үстінде жүр. «Лицейде жоғары сыныптың оқушы лары кіші сыныптың оқушыларын олимпиадаға дайындайтын арна йы жүйе бар. Өзімнен кіші бала ларға сабақ түсіндіріп тұрған сәт терде мұғалім болғым келіп кетеді. Түбі осы мұғалім болатын шы ғармын деп ойлаймын кейде. Балалардың көбі химия қиын деп ойлайды. Шын мәнінде, тыры сып көрсең, қиын нәрсе оңайға айналады», деп жымиды ол. Мен балалардан «Смартфонсыз, әлеуметтік желілерсіз қиын емес пе?» деп сұрадым. Олар: «Біз үйреніп кеттік. Мектепте ға ламтордан қажетті мәліметтерді аламыз. Басқа нәрсеге алаңда майсың. Тек сабақты ғана ойлаймыз» деп жауап берді. Олардың мектеп-интернаты қала шетінде орналасқан. Айналасы жасыл желекке толы, ауа сы таза. Біз барғанда мектеп ауласында балалар футбол ойнап жатты. Олардың салауатты өмір салтын сақтауға да ерекше мән беретіндігін байқадық. Олар туралы көп жазуға болады. Өйт кені олардың күнделікті өмірі жа ғымды жаңалықтарға толы. Олар күн сайын жаңа біліммен санасын толықтырып отырады. Олар үлкен-үлкен қалаларға барып, бі лім додаларында бақ сынайды. Олар қазірден-ақ тек алда болуға ұмтылады. «Білім-инновация» лицейінде бір неше тілді меңгеріп, «Елімнің әлемдік бәсе келестікке қабілетті болуына үлес қосқым келеді» деп өсіп келе жатқан қазақ ба лаларының барына шын қуана сың. Лайым, солай болғай! Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ,

6 6 Бейсенбі, ÁLEÝMET 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Қазіргі жастардың келбеті қандай? М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінде «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында «Қазіргі жастардың келбеті: перспективасы мен инновациялық тұрғысы» атты республикалық ғылымитәжірибелік конференция өтті. Конференция жұмысына онлайн жүйесінде Алматы, Атырау, Ақтөбе, Семей, Павлодар, Ақтау қалаларының ғалымдары және аталмыш университет оқытушылары мен қаладағы білім беру ұйымдарының мұғалімдері қатысты. Отбасындағы рухани адамгершілік құндылықтарды қалыптастырудың өзекті мәселелерін талқылаған конференцияда ақын, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері Ақұштап Бақтыгереева, М. Өтемісов атындағы БҚМУ-дың проректоры, педагогика ғылымдарының кандидаты Түймеш Дәрішева, облыстық дін істері басқармасы басшысының міндетін атқарушы Азамат Төлепов, қалалық білім беру бөлімінің әдіскері Сындар Дәуешова өз ойларын ортаға салды. Конференцияда сөз алған Ақұштап ақын адамзаттың ана- сы, ұлттың анасы қыз тәрбиесі қоғамды алаңдатып отырғандығын атап өтті. Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың «Рухани жаңғыру: болашаққа бағдар» атты бағдарламалық мақаласының жарияланғанына бір жыл толды. Бұл өткенімізді саралап, ертеңге зор үмітпен қарайтын алдағы бағытымызға жол көрсетер айқын да нақты бастау екені белгілі. Ұлттық код, бабалар жолы мен өсиетін еске алып, қайта жаңғыру елдің ертеңгі ұрпағы үшін ауадай қажет еді. Жаңғыру дегеніміздің өзі ғасырлар қойнауында қалған салтдәстүрімізді жаңғырту, ұмытпау, жаңаша дамыту дегенге саяды, деді ол. Қыз баланың тәрбиесі туралы тереңнен толғаған ақын өмірге сәби әкеліп, оны тәрбиелеп, өсіріп отырған әр ананың ел дамуына, адамзат дамуына өз үлесін қо- сып отырғандығын айтты. «Шығыс әйелдері тәрбиесінде жапон халқынан үлгі алуға болады. Жапон әйелі қандай биік лауазымды қызмет атқарса да, ошағының жайын, баланы жетім етпеу жағдайын бірінші орынға қояды. Қазақ халқы да әу бастан қыз тәрбиесіне бейжай қарамаған. «Қызға қырық үйден тыйым» деген мақалдың өзі көп сырды аңғартады. Өзін сыйлайтын қазақ қызы кез келген ортаға бара бермеген. Бұл ұлттық мәдениетіміздің бір ғана көрінісі. Соның ішінде жас ұрпақ тәрбиесі, қыз бала, ана, жар тәрбиесінде ата-бабадан қалған ұлттық құндылықтарымызды дәріптеу қажет. Ата-баба мәдениетін жаңғырту ұлтымызды сақтау, ұлы даламызды сақтау. Сонда ғана біз жоғалмаймыз», деп шегеледі ақын ана сөз соңында. М. Өтемісов атындағы БҚМУ жастарының тыныс-тіршілігі туралы Түймеш Малбағарқызы баяндады. Қалалық білім беру бөлімінің әдіскері Сындар Мұратқызының айтуынша, соңғы кездері атаананың бала алдындағы беделі төмендеп барады. Ата-ананың балаға қарайтын уақытының болмауы, толық емес отбасылардың көбеюі бүгінгі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі. Отбасы болашақ ұрпақтың тұлға болып қалыптасуына негіз болатын, осы жолда оның қанатын қатайтатын алтын ұясы. Бірақ қазіргі таңда отбасы тәрбиесі кейінге ысырылып қалып жүр. Сондықтан да қалалық білім беру бөлімі мектеп мұғалімдерімен ақылдасып, отбасы құндылықтарын жетілдіру жұмыстарын жүргізіп келеді. Қала көлемінде 50-ден астам білім беру ұйымы бар. Барлық білім ошақтарында «Әкелер», «Аналар», «Әжелер» клубы құрылды. Біз ата-аналармен бірлескен семинарлар, отбасылық сайыстар, экскурсия жұмыстарын жүргізіп келеміз. Қыркүйек айында қала бойынша 112 қыз мектепке орамалмен келіп, қоғам назарында болғаны белгілі. Осы жағдайда мемлекеттік құрылымдар «Әжелер», «Әкелер» клубымен көп жұмыс атқарды. Соның нәтижесінде қазіргі күнде орамалын шешпеген бір қыз бала ғана қалды. «Әжелер» клубы арқылы қалалық, облыстық форумдар ұйымдастырдық. Ауыл мен қаланың байланысын нығайту мақсатында қалада өскен балаларды ауылға, тарихи орындарға апарып, ата-анасымен бірге экскурсия ұйымдастырдық. Жалпы, бала ең бірінші отбасылық құндылықтарды бағалап, өз тамырынан нәр алып жетілуі тиіс. Осы мақсатта біз әр түрлі шараларды күнделікті жұмыс жоспарына сай ұйымдастыра бермекпіз, дейді Сындар Мұратқызы. Рухани жаңғыру аясында қазіргі жастардың этникалық өзіндік санасын қалыптастыру мәселелері сөз болған жиында қазіргі жастарға деструктивті діни ағымдардың әсер етуі, ерте ана болу мен жауапты ата-ана келбеті де мұғалімдердің назарынан тыс қалмады. Қалай болғанда да, «Жүріп өткен бабалар жолындағы ұлттық құндылықтарымызды жас ұрпақ бойына сіңіре алсақ, біз ұлт ретінде сақталып қаламыз» деген оймен түйінделді бұл жиын. Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ, «Құмдағы ауыл» Қадыр Мырза Әли атындағы мәдениет және өнер орталығында қазақтың көрнекті ақыны Тайыр Жароковтың 110 жылдығына арналған «Құмдағы ауыл» атты облыстық жыр мүшәйрасының қорытынды кеші өтті. Облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының қолдауымен өткен мүшәйраға халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, белгілі ақын Ақұштап Бақтыгереева, Қазақстан Жазушылар және журналистер одағының мүшесі, танымал ақын Ғайсағали Сейтақ, ұстаз-ақын Үзілдік Елеубаева қазылық жасады. Қазақ жазба поэзиясының алдыңғы толқынындағы көрнекті өкілі Тайыр Жароковтың шығармашылығын насихаттауды мақсат еткен жыр мүшәйрасы кешіне жыр сүйер жастар қатысты. Бүгін біз қазақ елінің көрнекті ақынының бірі Тайыр Жароковты еске алуға жиналдық. 110 жыл аз уақыт емес. Тайыр Жароков есімі әр уақытта да ұлтпен бірге болады деген сенімдеміз. Ол - өз заманында өз дәуірін, өз кезеңін жырлап, еңбегін қалдырған қабырғалы қаламгер. Алматының төрінде Жароков көшесі бар, ескерткіші бар. Оның өлеңдері мектеп оқулықтарында да болды. Мен ата-бабасын жырлайтын, ата ру- хына арнап жыр жазатын ұрпақтың барына қуанамын. Қазақ жастары өз тілінде емес, өзге тілде де өлең жазатын дәрежеге жетеді. Жас ұрпақтан үлкен үміт күтемін, деп жыр мүшәйрасын ашқан Ақұштап ақын, жастарға батасын берді. Мүшәйра қорытындысында бас жүлде Мұрадым Мирланов, І орын Мадияр Төлеуов, ІІ орын жаңақалалық Сыйлыхан Жұмасалық пен ақжайықтық Бекболат Қаленов, ІІІ орын Жанерке Ғинаят пен Мәрлен Ғилымханға бұйырды. Жеңімпаздар мен жүлдегерлерге дипломдар мен сыйлықтар табысталды. Гүлжамал КЕНЖЕҒАЛИЕВА Ғалым атындағы дәрісхана ашылды Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетінде экономика және менеджмент кафедрасының құрметті профессоры, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері Ким Ахметов атындағы дәрісхана салтанатты түрде ашылды. Бүкіл өмірін ғылымға арнаған Ким Ғұсманұлының Оралдағы байырғы білім ордасы ауыл шаруашылығы университетімен байланысы 1967 жылдан басталады. 43 жыл табан аудармай қызмет атқарған еңбек жолында 24 жыл университеттің ғылыми жұмыстар жөнінде проректоры міндетін атқарған Ким Ахметов Батыс Қазақстанның ауыл шаруашылығы өндірістік саласына ғылыми жетістіктерді енгізу және ғылымды ұйымдастыру жұмыстарына сүбелі үлес қосты. Ким Ғұсманұлы 270-тен астам ғылыми-әдістемелік еңбектің, со- ның ішінде оқулықтар мен монографиялардың және ұсыныстардың авторы. Ғалымның нарықтық экономика жағдайындағы ауыл шаруашылығындағы өндірісті ұйымдастыру, басқару, менеджмент және маркетинг салалары бойынша жарық көрген еңбектері студенттер мен жас ғалымдар үшін таптырмас құрал, сондықтан да үлкен сұранысқа ие. Нағыз ғылымды дәріптеген ғалымның бүгінгі студенттерге қалдырған мұрасын насихаттау, еңбектерін таныта отырып дәріптеу мақсатында ашылған дәрісханада білім алушылар танымал профессордың еңбектерімен, ғылыми жұмыстарымен етене таныса алады. Қаракөзайым КЕНЖИНА, Жәңгір хан атындағы БҚАТУ-дың баспасөз хатшысы

7 Oral óńіrі ÚZіLіS Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл 7 Құралай ЫСҚАҚОВА, Ж. Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледж директорының орынбасары 16 жасқа дейінгі балаларға арналған негізгі мектеп болып табылады. Жағдай біздің білім беру жүйемізге ұқсас. Бірақ содан кейін айырмашылықтар басталады. Біріншіден, фин оқушылары мектепте емтихан тапсырмайды. Тіпті мектеп бітірер кезде де емтихан жоқ. Екіншіден, оқытудың дифференциациясы, белгілі бір пәндерді тереңдетіп оқыту деген түсінік мүлдем қалыптаспаған. Үшінші айырмашылық, біздегідей «элиталы сыныптар» немесе «қарапайым сыныптар» деген бөлежару жоқ. Жалпы, Финляндиядағы жеке меншік мектептер секторының үлесі өте аз. Финляндия білім министрлігі білім беру жүйесін теңестіру саясатын жүргізеді, яғни білім беру барлық жерде мазмұны жағынан бірдей және әрбір адамға қолжетімді Бір сыныпта екі мұғалім бір мезгілде жұмыс істейді: бұл олардың әрқайсысының жүктемесін азайтып, шешім қабылдау үдерісін айтарлықтай жеңілдетеді және тездетеді. Әрбір сабақтан кейін оқушылар тақырып бойынша не ұғынып, не түсінбегенін еркін айта алады. Бұл тұрғыда тақырыпты дұрыс түсінбеу баланың кінәсі деп есептелмейді, керісінше мұғалімнің білім беру жүйесін дұрыс құрастырмағаны ретінде танылады. Фин оқушылары әлемдегі ең көп кітап оқушы балалар болып саналады. Оқушылар түнімен сабақ оқып, жүйке ауруларына ұшырамайды, емтихандардан құтылып, тезірек есеюді армандамайды. Сабырлы, бақытты, саналы, кітап оқиды, компьютермен жұмыс жасай алады, спортпен айналысады, да білімін жалғастырады. Финляндияда жоғары білімнің өзіндік ерекшеліктері бар. Біздің елден ең басты айырмашылығы, Қазақстандағыдай жеке сектор жоқ. Елдегі бірнеше коммерциялық жоғары оқу орындары Финляндия білім министрлігінің толық бақылауында және мемлекеттік субсидиялар алады. Бүгінгі таңда Финляндияда жаңартылатын табиғи ресурстар, машина жасау және көлік, сауда және басқару, туризм, тамақтану және шаруашылық қызметтері, әлеуметтік қызметтер және денсаулық сақтау сияқты ұлттық экономиканың түрлі салаларында, сонымен қатар мәдениет, демалыс және спорт саласына қажетті 75 мамандық бойынша мамандар дайындайтын кәсіптік мектептердің дамыған жүйесі бар. Оқу үш жылға созыла- селен, Финляндияда шаштараздар мен косметологтарды заманауи салон ретінде жабдықталған аудиторияда оқытады және оларды барлық қажетті косметикалық құралмен қамтамасыз етеді. Болашақ химиктерді университеттегі су тазарту станциясында, болашақ автослесарлар мен автомеханиктерді қаладағы ең ірі көлік шеберханасында, болашақ ағаш ұсталарын тақтайдан робототехникаға дейін жабдықталған ұстаханаларда дайындайды. Болашақ өрт сөндірушілердің сабақтары аудиторияда емес, ондаған жедел жәрдем машиналары мен өрт сөндірушілерге арналған гаражы бар арнайы жаттығу алаңында өтеді. Яғни, студенттер теория мен практиканы қатар меңгереді, көп жағдайда соңғысының үлесі басым түсіп жатады. Финляндияның білім беру жүйесіндегі Биылғы Жолдауында Елбасымыз төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктерін айта отырып, сол нәтижеге жету жолындағы он бағыт бойынша атқарылатын маңызды міндеттерді атап көрсетті. «Барлық жастағы азаматтарды қамтитын білім беру ісінде өзіміздің озық жүйемізді құруды жеделдету қажеттігін» баса айтқан Президентіміз білім беру бағдарламаларының негізгі басымдығы өзгерістерге үнемі бейім болу және жаңа білімді меңгеру қабілетін дамыту тұрғысында нақты міндеттерді белгілеп берді. Дамыған елдердің озық тәжірибелерін зерттеу, зерделеу және қажетімізге жарату мақсатында техникалық және кәсіптік білім беру жүйелері оқытушылары Ұлыбритания, Малайзия, Чехия және Финляндия мемлекеттерінде тағылымдамадан өтіп, біліктілік арттырып қайтқан болатын. Қазіргі таңда фин білім беру жүйесінің жартығасырлық қана тарихы бар екеніне сенудің өзі қиын. Өткен ғасырдың алпысыншы жылдары негізі қаланған Финляндияның жоғары және кәсіптік білімі бүгінде әлемдегі ең үздік білім беру жүйесінің бірі. Фин оқушылары студенттердің білім беру жетістіктерін халықаралық бағалау (PISA) аясында тамаша нәтижелерге қол жеткізді. Соңғы жылдары Финляндия бұл «бәсекелестікте» бірінші орынды алып қана қоймай, көшбасшылар арасындағы жалғыз еуропалық ел болды. Мұнда білім беру мектепке дейінгі жастан басталады. Ең алдымен мектепке дейінгі білім беру ұйымдары баланы мектепке дайындау керек. Әсіресе, баланың психологиялық дайындығына баса мән беріледі. Бір қызығы, Финляндиядағы орта және жоғары білім тегін, алайда мектепке дейінгі білім ақылы. Балабақшалар үш түрге бөлінеді: муниципалды, жеке меншік және отбасылық, ата-аналар баласын қайсына беретінін өздері таңдайды. Балабақша ақысы отбасының табысына байланысты. Балабақшадағы ең жоғары төлем 254 евро, ең төменгі айына 23 евро. Фин балабақшаларында балалар 9 айдан бастап 7-8 жасқа дейін қабылданады. Ал 6 жастан бастап мектепке тегін дайындай бастайды. Балабақшаларда орын жетіспеген жағдайда ата-аналардың біреуі баламен бірге үйде қалуы үшін мемлекет отбасына айына қосымша 500 евро төлейді. Заңға сәйкес бір тәрбиешіге төрт тәрбиеленуші бекітілетіндіктен, әдетте балабақшадағы топтар шағын. Финляндиядағы білім беру жүйесінің екінші кезеңі 7 жастан болуы керек. Теңестіру саясатының қолайсыз тұстары да бар. Яғни аталмыш білім беру парадигмасына сәйкес елдегі мектептердің орналасу тығыздығы біркелкі болуы қажет. Сол себепті елдің халық аз қоныстанған бөлігінде, мәселен, Лапландияда белгілі бір қиындықтар орын алған. Финляндиядағы мектеп ғимараттарын елдегі жетекші сәулетшілердің, оқушылардың (әсіресе, жоғары сынып оқушыларының) және олардың ата-аналарының пікірін ескере отырып әзірлегені қызықты дерек болып табылады. Сондықтан фин мектептері көптеген өзге мемлекеттегідей казармаларға немесе ауруханаларға мүлдем ұқсамайды. Кез келген еуропалық мектептегідей, сабаққа деген көзқарас жеке сипатқа ие, яғни әр баланың қызығушылығына сәйкес құрылады, баланың тілін табуға баса мән беріледі. Оқушыларға болашақ өмірде қажет болатын нәрселерді ғана үйретеді. Мысалы, пештің құрылысы қажет болмаса, үйретпейді. Оның орнына, фин оқушылары сайт жасау, салықтарын есептеу, шарт жасасу, кірісін есептеу секілді дүниелерді біліп шығады. Шынайы оқығысы келген оқушы оқиды. Егер оқушының ол сабаққа қызығушылығы жоқ болса, «екілікпен» қорқытпайды. Керісінше, оған қызық саланы табуға тырысады. Баға ешқандай рөл атқармайды. Тек оқушыларға мотивация ретінде қолданылады. Нақты үлгермеген болса, келесі сыныпқа көшірілмейді. Фин мектептерінде сыныпқа көшпей қалу ешқандай да ұят емес. Себебі, болашаққа жауапты түрде дайындалу керек деп есептейді. музыкалық туындыларды дүниеге әкеледі, әртістік қабілеттерін көрсете алады. Осының бәрін жасай отырып, білім алуға да уақыт табады. Финляндияда ата-аналардың балаларын үйдің жанындағы мектептерге беру дәстүрі әуел бастан қалыптасқан. Бұрын ата-аналарға өз балалары үшін мектеп таңдауға заң жүзінде тыйым салынған болатын, тек соңғы жылдары бұл тыйым жойылды. Дегенмен, ата-аналардың дені қазір де балаларын өздерінің тұрғылықты жеріндегі мектептерге бергенді жөн санайды. Финдер білім берудің үшінші кезеңінде ғана қай оқу орнында және қандай мамандыққа оқитынын таңдау құқығына ие болады. Таңдау айтарлықтай көп емес: кәсіби мектеп немесе гимназия. Қазіргі таңда Финляндияда 441 гимназия (барлығы 130 мың оқушы) және 334 кәсіптік училище (160 мың оқушы) жұмыс істейді. Оқушыларды қамқорлағандай мемлекет студенттердің де толыққанды қамын жасайды: білім алушылар тамақпен, оқулықпен және үйге жеткізіп салатын көлікпен қамтамасыз етіледі. Гимназиялар мен кәсіптік мектептер деген атауға ие болғанымен, құрылымы кәдімгі жоғары мектепке ұқсайды. Фин балалары мектепті 19 жасында толық аяқтап шығады. Бұдан соң кешегі оқушылар өміріндегі алғашқы рет матрикуляциялық емтиханды және ең соңғы ұлттық емтиханды тапсырады. Оның қаншалықты маңызды екенін бағалау қиын, өйткені емтихан қорытындысы университетке түсу барысында ешқандай рөл атқармайды. Университетке түсу үшін қабылдау емтихандары білім ордасының қабырғасында тапсырылады. Ал түсу емтихандарын ұйымдастыруға толығымен университет жауапты. Бұл кезеңде гимназиялар мен кәсіптік мектептер арасындағы айырмашылық айқын байқалады. Гимназиялардың түлектері, әдетте университеттерге, ал кәсіптік мектептерді бітірушілер қолданбалы ғылымдар университеттеріне барады. Бұл кәсіптік лицейлердің түлектері жоғары оқу орындарына қабылданбайды деген сөз емес. Ешқандай ресми шектеулер жоқ. Мектеп бітірушілердің тек үштен бірі жоғары оқу орындарын- ерекшеліктер ды, кәсіптік-техникалық білім беру мектебін бітіргеннен кейін түлектерге тиісті профильді жоғары оқу орындарына түсу құқығы беріледі. Кәсіптік мектеп оқушыларды мектептегі академиялық үлгерімі негізінде қабылдайды. Ең беделді мектептер қабылдау емтихандарын өткізеді. Оқыту бағдарламаларына жалпы білім беретін пәндер: ана тілі, екінші мемлекеттік тіл, шет тілі, математика, физика, химия, дене тәрбиесі, гигиена, әлеуметтік ғылым, бизнес қағидалары, жұмыс істеу ережелері, өнер, мәдениет жатады. Барлық түлек таңдалған мамандық бойынша жазбаша диплом жұмысын дайындайды. Теориялық білімдермен қатар, кәсіптік білім беру үрдісі өндірістік тәжірибелер мен болашақ жұмыс орнындағы тағылымдаманы қамтиды. Оқыту білім беру ұйымы, жұмыс беруші және болашақ қызметкер арасындағы арнайы келісімшарт негізінде жүзеге асырылады. Аталмыш құжатта әр тараптың міндеттері мен құқықтары және оқу мерзімі айқындалады. Финляндияда кәсіптік білім беруді ұйымдастырумен муниципалитеттермен қатар жеке ұйымдар да айналысады. Қазіргі таңда Финляндияда өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдары швед профессоры Торстен Хисен жасап шығарған «білім қоғамы» тұжырымдамасы қабылданған. Фин жастары арасында кәсіптік білімге сұраныс та, қызығушылық та аса жоғары. Тоқсаныншы жылдары фин үкіметінің сауатты саясатының арқасында бір кездері кенжелеп қалған металл өңдеу, машина жасау, құрылыс және т.б. салалардың қазіргі қарқынды дамуы өз кезегінде аталмыш мамандықтарға деген сұраныстың артуына ықпал етті. Финляндияның білім беру саласындағы озық тәжірибесі Қазақстан үшін аса маңызды, бірақ бұл үздік үлгіден өзіміз үшін тиімді әрі ыңғайлы дүниені алу мәселесі әлі ашық күйінде қалып отыр. Тәжірибеге бағдарланған заманауи оқытуды жүргізу білім беру ұйымдарының заманауи ма- териалдық-техникалық жабдықталуын талап ететіні белгілі. Мә- Білім алушылар болашақ кәсібімен нақты айналысып, сұлулық салонында, шеберхана мен ұстаханада келушілерге қызмет көрсетеді немесе өрт сөндіреді және т.б. істер атқарады. Финляндия Сингапур мемлекеті сияқты мұғалімдерді іріктеудің ең үздік үлгісі қалыптасқан елдер қатарына жатады. Финляндияда мұғалім мамандығы зор құрмет пен беделге ие. Мектептерде тек классикалық жоғары оқу орындарында магистр дәрежесін алған мұғалімдер сабақ бере алады. Есесіне, бірнеше кезеңнен тұратын қатаң іріктеуден соң жұмысқа қабылданған мектеп мұғалімінің кейінгі кәсіби қызметі «тыныш» әрі жайлы өтеді. Мектеп мұғалімдеріне қомақты еңбекақы төленеді және өмір бойғы жалақымен қамтамасыз етіледі. Ұстаздар қауымына аттестациядан және қайта аттестациялаудан өту, біліктілікті растау, кәсіби жарыстарға қатысу талаптары қойылмайды және тексеріспен шаршатпайды. Мемлекет бағытбағдар ғана береді, әр мұғалім өз әдіс-тәсілімен оқыту мүмкіндігіне ие. Финляндияның жоғары оқу орындары студенттерді қабылдау барысында, оқу және ғылыми-зерттеу жұмыстарының бағыттары мен оқу жоспарларын құрастыру кезінде автономия мен тәуелсіздікке ие. Қазақстанның ТжКБ жүйесінің оқытушылары біліктілікті арттыру курстары кезінде Финляндиядағы білім беру жүйесін зерттеуге баса көңіл бөліп, білім беру мекемелерінің институционалды серіктестерімен тәжірибе алмасты. Осы біліктілікті арттыру курстарының нәтижесінде топтың әрбір қатысушысы Финляндия ұйымдарында оқудан өткендігін растайтын 16 сертификатқа ие болдық. Сапар барысында әлемдегі ең озық білім беру жүйесімен ерекшеленіп, инновациялық технологияның тілін еркін меңгеріп, жасыл экономиканы енгізу жағынан алдыңғы қатардан көрініп жүрген Финляндиядан үйренеріміз мол екеніне көз жеткіздік.

8 8 Бейсенбі, mereke 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Олег ЮРОВ, Махамбет Өтемісов атындағы БҚМУ-дың халықаралық байланыс және ғылыми жұмыстар жөніндегі проректоры: Бүгінгі мереке Батыс Қазақстан халқының, жалпы еліміздің бірлігінің тамаша көрінісі. Бұл мейрамды Қазақстанды мекендейтін барлық ұлт пен ұлыстың ортақ мерекесі ретінде ерекше көңіл күймен атап өтеміз. Бұл Қазақстан тәуелсіздігінің, мемлекеттілігінің, достық пен бейбітшіліктің мерекесі. «Береке басы бірлік» 1 мамыр Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесі Орал қаласында жылдағы дәстүр бойынша ерекше сәнсалтанатпен аталып өтті. Мерекелік шара облысымыздағы іргелі мекеме-кәсіпорындардың, білім беру ұйымдарының, саяси партиялардың Достық даңғылының бойымен салтанатты түрде шерулетіп өтуімен басталды. Құрметті батысқазақстандықтар! Баршаңызды бүгінгі ұлы мереке 1 мамыр Қазақстан халқының бірлігі мерекесімен шын жүректен құттықтаймын! Бүгін тәуелсіз Қазақстанның әрбір азаматы үшін бірлікті, ынтымақты, бауырмалдықты көрсететін жалпыұлттық мереке. 27 жылдың ішінде тәуелсіз Қазақстан үлкен жетістіктерге жетті. Соның ең маңызды кілті бірлік пен ынтымақ, береке. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев елімізді дамытуға аянбай еңбек етіп, көп ұлтты Қазақстанды алға жетелеп келеді. Елбасы күні кеше Астанада ассамблеяның кезекті сессиясын өткізіп, бірлігі мен ынтымағы жарасқан мемлекеттің ғана табысы, жетістігі мол болатынын тағы да атап өтті. Сондықтан қадірменді ағайын, әрқайсымыз өңіріміздің, мемлекетіміздің дамуына аянбай еңбек етейік. Барша жиналған қауымды осы мерекемен құттықтай отырып, дендеріңізге саулық, әр отбасына амандық пен береке тілеймін! Мереке құтты болсын! деді құттықтау сөзінде облыс әкімі Алтай Көлгінов. Салтанатты жиын Абай алаңында қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі ұйымдастырған «Береке басы бірлік» атты театрландырылған мерекелік концертке ұласты. Дина Нұрпейісова көшесінің бойында орналасқан арбатта шағын жәрмеңке ұйымдастырылып, алаңға жиылған көпшілік түрлі ұлт өкілдерінің асханасынан дәм татты. Мерекелік шаралар дәл сол күні жазғы маусымы ашылған қалалық мәдениет және демалыс саябағында жалғасын тапты. Нұртас НАБИОЛЛАҰЛЫ Ғайса ҚАПАҚОВ, БҚО Қазақстан халқы ассамблеясы төрағасының орынбасары: - Бүгінгі салтанатты мерекеде алаңға Елбасымызды қолдаймыз, бірлігімізді, еліміздің тыныштығын сақтаймыз деген ниетпен шықтық. Бұл мереке еліміздің әр түкпірінде түрліше тойланады. Ал бүгінгідей шеру Орал қаласында ғана өтеді. Алаңға шыққан жұртшылық көктемнің жақсы күнінде бір-бірімен көрісіп, арқа-жарқа болады. Бұл халықтың мейрамы. Еліміз дамып, тыныштық, жақсылық, осындай жақсы мерекелер бола берсін! Жуырда Астана қаласында өткен Қазақстан халқы ассамблеясының сессиясына қатысып келдік. Ассамблея туралы жаңа заң қабылданды. Елбасы ассамблеяның рөлін жылдан-жылға арттырып келеді. Өйткені 18 миллион қазақстандықтың барлығын ассамблея мүшесі деп айтуға болады. Ассамблеяның өмірдің барлық тіршілігіне араласуына, қоғам өмірінің жақсаруына өзіндік үлесін қосуына кең мүмкіндік жасалуда. Сондықтан еліміздегі әрбір ұлт өкілі ассамблея арқылы еліміздің дамуына өзіндік үлесін қосады деп ойлаймын. Устин КОМАРОВ, А. Островский атындағы драма театрының қызметкері: - Өте позитивті, мейірімге толы мерекені тойлау үшін орталық алаңға еңбек ұжымдарының шыққанына куә болып тұрмыз. Батыс Қазақстан облысының халқы ежелден бері барша этнос өкілдері арасындағы достық пен өзара түсіністіктің жарқын үлгісін көрсетіп келеді. Осы дәстүрдің біздің заманымызда да жалғасып жатқаны көңіл қуантады. Біз, жастар, осынау игі дәстүрдің одан әрмен нығаюына үлесімізді қосуымыз керек. Суреттерді түсірген Темірболат

9 meıram Oral óńіrі 9 Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі «Ақ Жайық елі мәдениет маржаны» 28 сәуірде Орынбор қаласында дәл осындай атаумен Бөрлі ауданының күні өтті. КСРО-ның 50 жылдығы атындағы демалыс паркінде болған шараға орынборлықтар, қала қонақтары арнайы келіп, халқымыздың салт-дәстүрлерімен, мәдениетімен танысып, ұлттық тағамдардан ауыз тиіп, спорттық ойындарға қатысты. Шараға арнайы келген Орынбор қаласының басшысы Евгений Арапов қазақстандықтардың дархан көңілінің бір көрінісіндей күн де жылынып, нұрын төгіп тұрғанына қуанышты екенін жеткізді. Біз Батыс Қазақстан облысымен экономикалық, мәдени-гуманитарлық салалар бойынша тығыз қарым-қатынаста жұмыс істеудеміз. Облыс әкімі Алтай Көлгіновті орынборлықтар жақсы таниды. Себебі Алтай Сейдірұлы облыс әкімінің орынбасары, Орал қаласының әкімі болған кезде бізде жиі болды. Кездесулердегі, ісшаралардағы фотосуреттерді көрген сайын сол кездер сағынышпен еске оралады. Біз де бірнеше мәрте Оралда болдық. Маусым айында тағы да барамыз деп жоспарлап отырмыз. Тәжірибе алмасу, жаңа жобаларды талқылау ойда бар. Тарихи көрші болып келе жатқанымыздан болса керек, біздің менталитетіміз ұқсас. Алдағы уақытта байланысымыздың ауқымы бұрынғыдан да кеңейе түсеріне сенім мол. Бөрлі ауданымен де қарым-қатынасымыз жақсы. Ауданда, соның ішінде Ақсай қаласында әлеуметтікэкономикалық тұрғыда көп іс атқарылып жатқанын естіп-көріп жүрміз. Жаңа жергілікті қолөнер шеберлері жасаған ұлттық бұйымдарды тамашалап, Қазақстанның намысын қорғап жүрген бөрлілік спортшылармен танысып, ауданның өзге де жетістіктерін көріп, оның бәріне қызыға да қызғана қарағаным рас. Барша игі істің артында мемлекет тарапынан қажет жағдайдың жасалуы, жергілікті атқарушы биліктің қолдауы тұрғаны белгілі. Достығымызды, бірлігімізді нығайта түсер осындай шаралар қатары болашақта көбеймесе, азаймайтыны анық. Алтын уақыттарын бөліп, орынборлықтарға тамаша демалыс, жақсы көңіл күй сыйлап жатқан бөрліліктерге айтар алғысымыз шексіз, деді Евгений Арапов. Өз кезегінде сөз алған Бөрлі ауданының әкімі Алдияр Халелов орынборлықтардың көрсетіп жатқан құрметіне алғысын білдіріп, ата-бабаларымыз бұрыннан жақсы қарым-қатынаста болғанын, қазір екі ел президенттерінің сарабдал саясаттарының арқасында шекаралас өңірлер достық жағдайында өзара бірігіп әрекет етіп, бір-бірінің мәдениеті мен дәстүрлерін кең түрде танып-біліп жатқанын жеткізді. Қазақстан мен Ресейдің өзара татулығын, түрлі саладағы байланыстарды нығайту бағытында көп іс атқаруда. Оған шекаралас өңірлер де өз үлестерін қосып жатыр. Бүгінгі шара соның бір айқын дәлелі. Жалпы, бұл бағыттағы шаралар Орынборда тұратын қандастарымыз, соның ішінде жастар үшін де маңызды. Олар өз дәстүрін, мәдениетін біліп қана қоймай, мақтанғандары жөн. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында өтіп жатқан мұндай шаралардың екі жаққа да берер пайдасы көп, деді Алдияр Сансызбайұлы. Сахнаға көтерілген Орынбордағы «Атамекен» қазақтар қоғамының төрағасы Бисенғали Ғаббасұлы отандастарын бүгінгі мерекемен құттықтап, бөрлілік өнерпаздарға орынборлықтар, соның ішінде жергілікті қандастарымыздың атынан ризашылығын білдірді. Оның сөзіне қарағанда, Орынбор қаласында қазақтар саны жағынан орыстардан кейінгі екінші орын алады. Ал облыс көлеміндегі қандастарымыз 160 мыңға жуықтайды. «Атамекен» ұлтымыздың төл мерекелері кезінде жергілікті қазақтардың басын қосуға, өзге де іс-шараларға ұйытқы болып жүр. Шара барысында Бөрлі аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Алпамыс Көшкінбаев Орынбордағы «Бәйтерек» қайырымдылық қорына «Рухани жаңғыру» бағдарламасы шеңберінде шыққан жергілікті ақын-жазушылардың кітабын және басқа да естелік сыйлықтарды табыстады. Бөрлі аудандық демалыс орталығының көркемөнерпаздары дайындаған концертте «Ақжаулықты әжелер» халықтық ансамблі, «Назқоңыр» фольклорлық ансамблі, «Назерке», «Қарлығаш», «Балдырған» үлгілі би топтары, Бөрлі аудандық Достық үйінің этно-мәдени бірлестерінің өкілдері сахнаға шықты. Сондай-ақ Мирас Бақтығұлов, Дархан және Берік Тасимовтар, Мұхит Бірәнов, Әсел Құтжанова, Самал Дінғалиева, Гүлсезім Қуанышқалиева сынды өнерпаздар ән мен жырдан шашу шашып, «Мирас» қазақ мәдени бірлестігі келін түсіру, бесікке салу сияқты салт-дәстүрімізден көріністер көрсетті. Қазақ күресі, асық ату, арқан тартыс, гір тасын көтеру сияқты спорттық жарыстарда бөрліліктер мен жергілікті спортшылар сынға түсіп, топжарғандар Бөрлі аудандық спорт бөлімінің түрлі дәрежедегі дипломдарымен және ақшалай сыйлықтармен марапатталды. Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ, Орал Ақсай Орынбор Орал Сәуле ТАЕКЕШЕВА, «Бәйтерек» қайырымдылық қорының төрайымы (Орынбор қаласы): Орынбор Алаштың бесігі. Бөрлі ауданы өздерінің мәдени күнін осы жерден бастап өткізуі бұл біле білгенге үлкен оқиға. Атына заты сай шара ұйымдастырғандары үшін аудан басшыларына, өнерпаздар мен спортшыларға шын жүректен алғысымды айтамын. Сөздің шыны керек, бұл орынборлық қазақтарға да сын болды. Сол себепті іштей қобалжыдық. Әйтеуір бәрі жоғары деңгейде өтіп, көптің көңілінен шығып, біздің мәртебеміз көтеріліп қалды. Өткен жылдың соңында Алаш қозғалысының 100 жылдығына арнап «Ахмет Байтұрсыновтың Орынбордағы жолы» атты кітап шығарып, тұсаукесерін Астанада, Оралда өткіздік. Енді оның екінші кітабын дайындаумыз. Бұл еңбектің тұсаукесерін Ахмет Байтұрсынұлының туған жері Қостанайда жасамақ ойымыз бар. Ол жақта оның шөбересі тұрады. Ал күзде Польшада түркітанушылардың конгресі болады. Варшавадағы университетте де кітаптың таныстырылымын жасағымыз келеді. Соған орай қазір ҚазМҰУдың ғалымдары кітапты қазақ және ағылшын тілдеріне аударып жатыр. Мұның өзі біздің өзара достығымызды, ынтымақтастығымызды білдірсе керек. Валентина ПОДКАПАЛОВА, Орынбор қаласының тұрғыны: Мен Қазақстанда, нақтылап айтсам, Екібастұз қаласында дүние есігін аштым, саналы ғұмырымның бәрі сонда өтті. Дәрігер болып еңбек етіп, зейнетке шыққаннан соң осында, балаларыма көшіп келдім. Қазақстандық өнерпаздар келеді дегенді жергілікті радиодан естідім. Кешігіп қалармын деп, үш сағат бұрын келдім. Қазақстанға бар- ғандай әсер алдым. Үлкен етіп тігілген киіз үйге кіріп, жиырма төрт жылдан бері ауыз тимеген қазы-қарта, қымыз-шұбат сынды қазақтың ұлттық тағамдарын ішіп-жегеніме, ән мен күй тыңдағаныма қуаныштымын. Жалпы өзім туған жерім Қазақстанға ара-тұра барып тұрамын. Қартым Екібастұзда жерленген. Туысқандар бар. Қазақстан бүгінде қуатты мемлекетке айналғанын көріпбіліп, қуанып жүремін. Қазақстандықтарға жақсылықтан басқа ештеңе тілемеймін. Біздің береке-бірлігімізді арттыратын осындай шаралар алдағы уақытта да жиі ұйымдастырылса екен деймін. Руслан ШӨКЕЕВ, «Жас қанат» қазақ жастары ұйымының төрағасы: Бөрлі ауданының күні өтетінін естіп, студенттерге, оқушыларға және өзге де жастарға хабарладық. Бүгін жұмыс күні болғаннан соң шығар, көбі келе алмай қалған сияқты. Бірақ жергілікті қандас жастарымыз түрлі ісшаралар кезінде біздің ұйымға қазақ өнерпаздары жиі келіп тұрса екен деп өз ұсыныс-тілектерін айтып жатады. Орынборлық жастардың батысқазақстандық замандастарымен арадағы байланысы жақсы. «Көршілер», «Біз+мы» деген атаулармен форумдар, лагерлер ұйымдастырылады. Таяуда мұндағы бір топ қазақ жастары орынборлық ғалымдар дайындаған Ахмет Байтұрсынов атамыз туралы жаңа кітаптың тұсаукесерін өткізуге Оралға барып қайттық. Жалпы біз Орынбор қазақтың алғаш астанасы болғанымен, ұлтымыздың ұстазы Ахмет Байтұрсыновтың осында өмір сүргенімен мақтанып жүреміз. Жергілікті қазақ жастарының тілді, салт-дәстүрді білуге деген ынтасы өте жоғары. Бірақ бұл сұранысты қанағаттандыруда қиындық бар. Мәселен, бізде тілдік орта жоқ, қазақ мектептері жұмыс істемейді, ұлттық орталықтың жұмысы жастардың талғамына сай емес. Осынау мәселелерді шешу мақсатында қолымыздан келгенше түрлі шаралар ұйымдастырамыз. Бірақ ол аз. Сол себепті қазақ елінен келіп өткізетін кез келген шараның біз үшін маңызы зор. Алпамыс КӨШКІНБАЕВ, Бөрлі аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы: «Рухани жаңғыру» бағдарламасы шеңберінде өткен бұл шараның басты мақсаты қазақ мәдениетінің жетістігін көрсету. Көздеген сол мақсатымыз орындалған сияқты. Бес сағатқа арналған шарамызға орынборлықтардың жас-кәрісі келіп, алғыстарын айтып жатыр. Орынбор қаласының басшысы да жоғары бағалап, мұндай шараны дәстүрлі түрде өткізуге көмектерін беретіндерін жеткізді. Индира САҒЫНДЫҚОВА, Орынбор мәдениет және өнер колледжінің 4-курс студенті: Бүгін осындай шара болатынын естіп, колледждегі қазақ жастары арнайы келдік. Мәдениет саласының болашақ маманы ретінде айтарым, бұл шарада қазақ халқының салт-дәстүрі, ән мен жыры әдемі түрде көрініс тапты. Бізді шақырып алып, ұлттық тағамнан ауыз тигізген бөрлілік аға-апаларымызға риза болдық. Орынбор облысының Ташла ауданында әжем тұрады. Ауылға барғанда сол кісі бізбен қазақша сөйлесіп, ас салып, бауырсақ, құрт, ірімшік сынды ұлттық тағамдар жасайды. Әжем айтатын салт-дәстүрлерден жаңа көрініс көріп, қуанып қалдым. Бір сөзбен айтқанда, бүгін қазақ екенімізді сезінген күн болды.

10 10 Бейсенбі, Másele 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Өңірді газбен қамту жұмыстары жалғасады Қуаныш ШАРАФУТДИН, облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Елбасының қазақстандықтарға арнаған «Президенттің бес әлеуметтік бастамасы» атты үндеуінде елімізді дамытудың жаңа бағыттары нақты көрсетілген. Үндеудегі бесінші бастама елді одан әрі газбен қамтамасыз етуді жалғастыру мәселесі батысқазақстандықтардың тұрмысын көтеріп, әл-ауқатын жақсарта түсетін болады. Ақ Жайық өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы басым бағыттардың бірі елді мекендерді газбен жаб- дықтау. Облысты табиғи газбен жабдықтау негізінен «Орталық Азия Орталық», «Орынбор Новопсков», «Қарашығанақ Орал», «АГРС Жымпиты Қаратөбе» магистралды құбырлары арқылы жүзеге асырылады. Өңірді газбен қамтамасыз ету жұмыстары жылдардан бастап қарқын алды. Сол жылдары «Батыс Қазақстан облысының елді мекендерін газдандырудың жылдарға арналған аймақтық бағдарламасының» әкімшісі облыстық құрылыс басқармасы болды. Аталмыш бағдарлама аясында 21 елді мекенге табиғи газ жеткізіліп, сәйкесінше елді мекендердің газбен жабдықталу көрсеткіші 26%-ды немесе 137 ауылдық елді мекенді құрады. Сонда ауыл тұрғындарын табиғи газбен қамтамасыз ету үлесі 45%-ды, ал облысқа шаққанда 68%-ды құрады жылдан бастап елді мекендерді газдандыру жұмыстарын БҚО-ның энергетика және тұрғын үйкоммуналдық шаруашылығы басқармасы іске асырып келеді. Қазіргі уақытта Орал мен Ақсай қалалары, облыстың 12 аудан орталықтары тұтастай көгілдір отынмен қамтамасыз етіліп, желілік газ құбыры тартылған және аймақтағы барлық елді мекенді газдандыру жұмыстары одан әрі жалғасуда жылдары аралығында өңірдегі 153 елді мекенге табиғи газ жеткізілді, оған 25,4 млрд. теңге қаржы жұмсалды. Өткен жылдың қорытындысы бойынша облыс тұрғындарының газбен қамтылу үлесі 94%-ды, оның ішінде ауыл халқының саны бойынша 88%-ға жетті. Биыл Бөкей ордасы ауданының 11, Ақжайық ауданының 11, Жәнібек ауданының бір елді мекенінің тұрғындары газдың рақатын көреді деп күтілуде. Сонда облыс тұрғындарының табиғи газбен қамтылу үлесі 95%-ға жетеді. Сонымен қатар ҚР Энергетика министрлігіне және БҚО экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасына жалпы құны 3,2 млрд. теңгені құрайтын бюджеттік өтінім жолданды. Осы өтінім негізінде бюджеттік қаражат бөлінген жағдайда, қаралған қаржыға Зеленов ауданының бір, Қазталов ауданының 13, Теректі ауданының 13 елді мекені газбен қамтылады. Сонда облыс тұрғындарының табиғи газбен қамтылу үлесі 97%-ға, оның ішінде көгілдір отынмен қамтылған ауыл халқының саны 92%-ға жетеді. Жалпы газдандыру жұмыстарының арқасында тұрғындардың өмір сүру сапасы жақсара түседі. Сонымен қатар облыстың көгілдір отынмен қамтамасыз етілу көрсеткішінің өсуі орта және шағын кәсіпкерліктің дамуына, экологиялық жағдайға оң әсер етері анық. «Қызылорда (Қараөзек) Жезқазған Қарағанды Теміртау Астана» бағыты бойынша магистральді газ құбырын салу жобасын іске асыру көзделген Тиісті қаржы тартылады, оның ішінде халықаралық қаржы институттарынан да қарастырылады 2,7 миллион адам табиғи газбен қамтамасыз етіледі Жаңа шағын және орта бизнес өндіріс орындарын ашу Жаңа жұмыс орындарын ашу Өңірлерде қажетті инфрақұрылымды дамыту Экологияны жақсарту (Астанада ауаға тасталатын зиянды қалдықтарды 6 есеге немесе жылына 35 мың тоннаға дейін азайту) 2018 жылдың маусым айының соңына дейін іске асыру жоспарланған: Магистральді газ құбырының жобалықсметалық құжаттамасын әзірлеп, бекіту және жер бөлуді қамтамасыз ету Халықаралық қаржы институттарынан қаражат тарту арқылы жобаны қаржыландырудың схемасы мен шарттарын анықтау Жобаны 2018 жылдың шілде айында бастау көзделген Жобаны іске асыруға ұйым құру немесе айқындау және қаржы тарту үшін жеткілікті деңгейде жарғылық капиталды қалыптастыру Қарағанды, Ақмола облыстары мен Астана қаласының әкімдіктері 2019 жылдың шілде айына қарай магистральді газ құбырының аяқталу мерзімімен бір уақытта газ тарату желілерін жобалап, салатын болады PrimeMinister.kz Газ тапшылығы жоқ, бірақ түйткілдер бар БҚО кәсіпкерлер палатасы өңірлік кеңесінің жанындағы энергетика және көлік комитетінің бірінші отырысында «ҚазТрансГазАймақ» АҚ-ның тауарлық газды бөлшек саудада өткізу жөніндегі келісімшартындағы 8.1. және 8.2. пункттері талқыға салынды. Кәсіпкерлер тарапынан әр ай сайын белгілі газ көлеміне алдын ала 100% төлемақы төлеу қарастырылған пункттер бойынша шағымдар түсуде. Егер де пайдаланылған газ белгіленген көлемге жетпей қалса немесе асып кетсе, онда айыппұл салынады. Бұл, әрине, дұрыс емес. Келісімшартта әр айдың 20-сына дейін түзету енгізуге болатыны көрсетілген. Бірақ өндірістегілер ай сайын қанша газ жағылатынын нақты айта алмайды. Сондықтан белгіленген газ көлемінің алдын ала ақысын төлеп сатып алсақ та, айыппұл төлей береміз бе? деді аталмыш комитеттің төрағасы Тұрарбек Тілемісов. «Орал сауда-өнеркәсіп компаниясы» ЖШС-ның басшысы Валерий Крыловтың пікірінше, өңірдің күрт құбылмалы ауа райы Облыс тұрғындарын табиғи газбен қамтамасыз ету 94%, оның ішінде ауыл тұрғындары 87,7% 2015 ж. 260 (1,8 млрд. теңге) ауылдық елді мекен 2016 ж. 276 (2 млрд. теңге) ауылдық елді мекен 2017 ж. 290 (3,2 млрд. теңге) ауылдық елді мекен жағдайында келесі айда пайдаланылатын газ көлемін дәл айту қиын. Бұл жағдайда тұтынушы өзі белгіленген газ көлемінің құнының 10%-ы шамасында айыппұл төлейді немесе жыл мезгіліне қарай газ шығындағаны үшін 1,2-1,5 коэффициентті қолдана отырып, газ ақысын төлейді. «Газ бізге қымбатқа шығады. Соның нәтижесінде шығындардың барлығы өнімнің өзіндік құнының қымбаттауына соқтырады. Бұдан тұтынушы зардап шегеді», деді В. Крылов. «ҚазТрансГазАймақ» АҚ бұл салада монополист, кәсіпкерлік субъектілері онымен келісімшарт жасаудан бас тарта алмайды. Мұның өзі, сайып келгенде, өндіріс ошағының жұмысын тоқтатумен тең. Ауылдық елді мекендерді газдандыру Келісімшарттағы 8.1. және 8.2. пункттер 2011 жылы енгізілді. Егер кәсіпкер оның шарттарымен келіспесе, Азаматтық кодекс бойынша келіспеушілік хаттамасымен келсін, қарастырамыз. Мұндай жағдайда келісімшарт келіспеушілік хаттамасымен бірге жасалады, деді «ҚазТрансГазАймақ» АҚ БҚӨФ-ның заңгерлік бөлімінің бастығы Нұрлыгүл Қойшыбаева. Аталмыш филиал директорының бірінші орынбасары Нұржан Жолдасбековтың айтуынша, БҚОда газ тапшылығы жоқ, сондықтан айыппұл салу тәртібі әлі қолданылмаған. Газ жетіспеушілігі көбіне еліміздің оңтүстік облыстарында кездеседі. Олар газды Өзбекстаннан және өзге республикалардан алады. Бұрындары қыс мезгілінде өзге елден көгілдір Газ құбырларының құрылысы 2015 ж. 12 ауылдық елді мекен (6800 адам) 2016 ж. 15 ауылдық елді мекен (9000 адам) 2017 ж. 13 ауылдық елді мекен (3700 адам) отын жеткізуде түйткілдер болғаны рас. Батыс Қазақстан облысында нарықты газбен қамтамасыз ете аламыз. Айыппұл салу жөніндегі әңгіме қисынсыз. Еліміздің барлық облыстары үшін бірдей келісімшарт жасалады. Қазір бұл мәселе ҚР Жоғарғы сотында қаралуда. Егер қандай да болсын өзгерістер болатын болса, біз қарсы емеспіз, деді Н. Жолдасбеков. Газға байланысты түйткілдер Ақтөбе облысында да болыпты. Коммуналдық-тұрмыстық кәсіпорындар келісімшарттың 8.1 және 8.2. пункттерімен келіспесе, онда келіспеушілік хаттамасымен «ҚазТрансГазАймақ» АҚ-ға келсін. Онда бұл хаттама қаралмаса, Азаматтық кодекс талаптарына сәйкес Ақтөбе хром қосындылары зауыты сықылды сотқа жүгіне алады. Сот үрдісі барысында «ҚазТрансГазАймақ» АҚ бұл пункттерді қайта қарастыру үшін бейбіт келісім жасауға ұсыныс жасады. Зауыт үшін 100% алдын ала төлемді алып тастады, бірақ ол келісімшартта сақталып қалды және ондай төлемді алдын ала сұрамайтын болып келістік. Газды артық-кем пайдаланған үшін айыппұл салынбайды. Келіспеушілік хаттамасын жіберіңіздер деп кеңес айтамыз. «ҚазТрансГазАймақ» оны қарамайтын болса, сотқа жүгініңіздер, деді ҚР ҰЭМ табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің БҚО бойынша департаменті басшысының орынбасары Әлібек Құлжанов. Кәсіпкерлер бастаған істі соңына жеткізуге ниетті. Энергетика және көлік жөніндегі комитеттің бірінші отырысында бұдан басқа логистика және жолаушылар тасымалы мәселелері қаралды. Аутопаркты жаңғырту, субсидиялау және нормативтік құжаттардың орындалуы жайында келесі отырыста егжей-тегжейлі қаралады. Қажетті болған жағдайда аталмыш комитет түйткілді мәселелерді «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы деңгейінде көтермек. Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА,

11 Oral óńіrі Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл el-jurt 11 Гендерлік теңдік те қоғамды жаңғыртады Таяуда «Нұр Отан» партиясы облыстық филиалының ғимаратында мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс негізінде «Қазақстан Республикасындағы гендерлік теңдіктің қалыптасу ерекшеліктері және дамуы» деген тақырыпта дөңгелек үстел өтті. Шараға облыстық ішкі саясат басқармасының, «Жайық дауысы» қоғамдық бірлестігінің және мемлекеттік құрылымдар мен қоғамдық бірлестіктердің өкілдері қатысты. Шетелдік университетпен байланыс нығаюда Жиынды ашқан «Жайық дауысы» қоғамдық бірлестігінің жетекшісі Қадиша Мұқанова 2016 жылы Елбасының өкімімен бекітілген «Қазақстан Республикасындағы 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы» жайында кеңінен әңгімеледі. «Бұл маңызды құжатта көрсетілген отбасы институтын нығайту, гендерлік теңдік, әйелдерді экономикалық және саяси ілгерілету, қоғамның жоғары рухани-адамгершілік құндылықтарын насихаттау мәселелері Елбасымыздың басты назарында екенін тағы бір мәрте айқындайды. Жаңа тұжырымдамаға сәйкес заманауи берік отбасының қалыптасуына жағдай жасау және гендерлік теңдікке қол жеткізу қоғамды әлеуметтік жаңғыртудың ажырамас үрдісі. Халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, гендерлік теңдік деңгейі жоғары болған сайын отбасы мүшелерінің функцияларын орындауда жауапкершілігі, тепе-теңдігі мен нәтижелілігі жоғары болады», деді Қадиша Мұқанова. Дөңгелек үстел басында облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссияның хатшысы Алтын Жұмағазиева әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат бойынша комиссияның жұмысы туралы, Қазақстанның коммунистік халық партиясы облыстық филиалының өкілі Сұлтанбек Сұлтанғалиев еліміздегі гендерлік жағдайдың саяси ерекшеліктері, психолог Баян Омарова тұлғаның эмоционалдық аймағы гендерлік психология, БҚИТУ-дың оқытушысы, тарих ғылымдарының кандидаты Николай Осипов гендерлік теңдіктің халықаралық түсінігі мен тәжірибесі төңірегінде әңгіме өрбітті. «Адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі Қазақстандағы халықаралық бюросы» Батыс Қазақстан қоғамдық бірлестігінің өкілі Павел Кочетков 2009 жылғы 8 желтоқсандағы ҚР «Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарының және тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы» заңы туралы баяндап, еліміздегі ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерін қамтамасыз етудегі мемлекеттік саясаттың негізгі міндеттеріне де тоқталды. «Ондай міндеттерге мемлекет пен қоғам өмірінің барлық саласында ерлер мен әйелдердің тең құқықтары және тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету, еліміздің заңнамасын жетілдіру, дамыту, халық арасында ерлер мен әйелдердің тең құқылық мәдениетін тәрбиелеу және насихаттау, жыныстық белгісі бойынша кемсітушілікке жол бермеу, халықаралық міндеттемелерді орындау, саясатты, әлеуметтік еңбек және отбасы қатынастарын, тыныс-тіршіліктің барлық салаларында жыныстық теңдікті қамтамасыз ету үшін қоғамның құқықтық және саяси мәдениеті деңгейін көтеру болып табылады», деді Павел Кочетков. Басқосуға қатысушылар аталған құжаттың жоғары адами капиталын қалыптастыруды көздейтінін, гендерлік теңдіктің сол мақсатқа жеткізетінін, өркендеген ел болудың сыры сонда екендігі жайындағы ой-пікірлерін білдірді. Жиынға модераторлық еткен Қадиша Мұқанова гендерлік теңдік жөнінде ақпаратты қалың бұқараға жеткізудің, қоғамдағы әке институтының рөлін күшейтудің маңыздылығын атап көрсетті. «Біз әдетте тұрмыстық зорлық-зомбылықты тек әйел мен еразаматтар арасында болады деп түсінеміз. Іс жүзінде оның астарында отбасындағы үлкендерге, балаларға, әйелдердің ерлерге зәбір көрсетуі жағдайлары да жатыр. Сондықтан осындай жағдайларды да ескере отырып, алдын алу жұмыстарын бірлесіп жүргізуіміз керек», деді Қ. Мұқанова. Дөңгелек үстелге қатысушылар тұрғындар арасында семинар, кездесулер, тренингтер өткізе отырып, гендерлік ақпаратты тереңдетуге, отбасы институтын нығайтуға, отбасылық өмірдегі ерлер мен әйелдердің теңдігін, әріптестік қатынастарын қалыптастыруға жұмыстанатын болып келісті. Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, Жақында М. Өтемісов атындағы БҚМУдың ректоры, профессор Асхат Иманғалиев пен Италиядағы «L Orientale» Неаполь университетінің ректоры, профессор Эльда Морличчио білім саласындағы әріптестікті нығайту мақсатында меморандумға қол қойды. БҚМУ-дың баспасөз қызметінің хабарлауынша, екі беделді академиялық білім ордасының меморандум негізінде ортақ бағдарламалар жасақтап, студенттер мен оқытушылардың тәжірибе алмасуларына, өзара біліктілікті арттыруға мүмкіндік туғызып, ғылыми симпозиумдар мен мәдени шараларды бірлесе ұйымдастырмақ. Неаполь университетіндегі меморандумға қол қою салтанатына ҚР-ның Римдегі елшілігі кеңесінің өкілдері, италиялық ғалым-оқытушылар қатысты. Шара кезінде Асхат Иманғалиев Неаполь университетінің ректоры Эльда Морличчиоға М. Өтемісов атындағы «БҚМУ-дың құрметті профессоры» куәлігін табыс етті. Кейін университет ректоры Асхат Иманғалиев Польшаның Быдгощь қаласындағы Ұлы Казимир университетінде болып, Erasmus Plus бағдарламасы аясында әріптестік кеңейту бағытында келіссөз жүргізді. Осы білім ордасында академиялық тағылымдамадан өтіп жатқан БҚМУ студенттерімен кездесті. Бүгінгі күнде БҚМУ Азия, АҚШ, Ресей және Еуропа елдеріндегі 100-ден астам білім беру ұйымдарымен келісімге қол қойып, байланыс жасалуда. Университеттің көптілділік институтының жетекшісі болып оңтүстіккореялық доктор Ли Чжон Хюнның қызмет етіп жатқанына екі жыл болса, биылдан бастап Польша елінен Ұлы Казимир университетінің профессоры Анна Бочковска дәріс беруде. М. Өтемісов атындағы БҚМУ бүгінде 16 халықаралық қауымдастық пен жобаның серіктесі болып отыр. Нұртай АЛТАЙҰЛЫ Күзет қызметкерлері марапатталды Жуырда облыс орталығындағы «Батыс Сарбаз Securiti» ЖШС-ның бір топ күзетшілері БҚО ІІД басшысы, генерал-майор Мақсотхан Аблазимовтің бұйрығы негізінде алғысхатпен марапатталды. Айта кетейік, аталған күзет агенттігінің қызметкерлері Ерсін Есқалиев, Асылан Өтәлиев, Баянғали Сүйенғалиев, «Сұңқар секьюрити» ЖШС күзетшілері Наурызбек Жанғашев, Серік Ғизатқалиев ағымдағы жылдың 14 наурызы күні түнгі сағат шамасында Орал қаласы, Кердері көшесі, 72 үйде орналасқан «Зодиак» кафесінің терезесін сындыру арқылы тонамақ болған қылмыскерлерді қолға түсірді. Өздерінің қызметтік міндетін адал атқарып, қызмет бабында табандылық әрі кәсіби шеберлік танытып, құқықбұзушылардың «ізін суытпай» ұстаған күзетшілерге алғысхаттар табыс етілді. «Батыс Сарбаз Securiti» ЖШС 2002 жылы құрылған болатын. Құрамында 20 шақты күзетшісі бар агенттік бүгінгі таңда облыс орталығындағы үш ірі сауда орындарын күзетеді. Аталған «Зодиак» кафесіне өткен жылдың қазан айынан бері үш мәрте тонауға әрекет жасалды. Бірақ біздің күзетшілердің жедел қимылдауының арқасында қылмыскерлердің әрекеті әшкере болып, қолға түсті. Біз күзететін бір ғана «Бизнес Адал» сауда орнында бірнеше рет тонау фактісіне жол берілмеді. Серіктестіктегі күзетшілердің ішінде Абай Айтқалиев, Батырбек Сапанов сынды доғарыстағы полиция қызметкерлері бар. Жалпы, күзетшінің барлығы да кәсіби даярлықтан өткен, өз міндетін жақсы меңгерген жандар. Оңай жолмен олжаға кенелгісі келетіндерге айта- рым, күзет агенттіктерінің қамқорлығындағы ғимараттар мен сауда орындарында қылмыс жасауға жол берілмейді, дейді «Батыс Сарбаз Securiti» ЖШС директоры, доғарыстағы полиция подполковнигі Мақсот Кенжеғалиев. Нұрбек ОРАЗАЕВ,

12 12 Бейсенбі, ESTElik 3 мамыр 2018 жыл Oral óńіrі Мен Қаратөбе аудандық партия комитетінде үгіт-насихат бөлімінің нұсқаушысы болып бірнеше жыл Ажахаңның, Ажмағин Ғұбайдоллаұлы Сапарғалиевтің басшылығымен жұмыс жасадым. Ол кісі аупарткомның екінші хатшысы болатын. Аудандағы идеология жұмыстарын қадағалайтын. Азаматтығы мол аға еді... Мен оны Ажаха деп атайтынмын. Өзгелердей «Ажмағин Ғұбайдоллаұлы» демей, осылай еркін атауыма оның қарапайымдылығы, үлкенді аға, кішіні іні деп сыйлайтындығы, болмаса, онымен демалыс күндері балық аулауға барғанда еркін сөйлесуімнен шығар деп ойлаймын... Биыл туғанына 80 жыл толып отырған марқұм Ажахаңмен жұмыстас болған күндерімді, жылдарымды еске алып, осы естелік мақаламды жазып отырмын. Демалыс күні. Атқосшысы Милан Сауғабаев, Ажахаң және мен Талтоғайдағы Қалдығайты өзеніне балық аулауға келдік. Ауға түскен балықтарды шебер тазалап отырған Ажахаңа сұрағымды жасқанбай қойдым. Ажаха, балықты қиналмай аршып, балық сорпасының дәм-тұзын келтіріп, шебер дайындауыңызға қарағанда бір «құпия сыр» жатқан сияқты ғой, дедім. Иә, деді Ажахаң. Мен Атырау облысының Теңіз ауданына қарасты Нұржау ауылында 1938 жылы наурыз айында дүниеге келіппін. Әкем Ғұбайдолла Сапарғалиев өз нәпақасын теңізден тауып, отбасын балықпен асырайтын. Есейген шағымда мені де балыққа алып шығатын. Балық аулау тәсілдеріне, балық сорпасын дайындауға үйретті. Әкем пісірген сорпа сондай дәмді болатын. Сол кісіден үйренгенім ғой, деді. Мен сұрамасам да, өзінің еңбек жолдары жайлы айтып, әңгімесін жалғастырды. Орал педагогикалық институтының филология және тарих факультетінің тарих бөліміне оқуға түсіпті. Болашақ жары, өзімен бір топта оқитын, Жаңақала жағының қызы Балғаным Салауатқызы Ғұбашевамен танысыпты. Кейін отбасын құрыпты жылы дипломды жас мамандар Чапаев орта мектебінде жұмыс жасапты жылдар аралығында журналистік жұмысқа ауысып, Чапаев аудандық «Еңбек Труд» газетінде редактор Рафхат Галимуллиннің қарамағында еңбек етіпті. Журналистік қызмет оны өмірден өз орнын табуға бағыштап, аудан, облыс басшыларының жолдауымен Алматыдағы екі жылдық Жоғары партия мектебінің «Газет қызметкерлері» бөлімшесінде оқыпты. Сен де райкомге дейін аудандық газетте қызмет жасап келдің ғой. Менің түсінігімше, журналистер уақытты тиімді пайдалану керек. Жазатын тақырыбына сай совхоз ба, ферма ма, мейлі еңбек адамы ма, сен ол жайлы күні бұрын ізденіп, дайындалуың қажет. Сонда сен тақырыбыңды қиналмай зерттеп жаза аласың. Еңбек адамына жол тауып, ол сенің алдыңда табысқа жетуде көрген қиындықтары мен жетістіктерін еркін айта алады. Аудан қазір әнші Мұхит Мералыұлының туғанына 140 жыл толуын тойлауға әзірліктің алғашқы баспалдақтарына кірісіп кетті. Бұл орайда редакцияда жүргенде осы әнші жайлы газеттерге мақала жазып жүрген сенің мойныңа да Мұхит Мералыұлының өмірі, шығармашылық жолдары қамтылған баяндама желісін дайындау жүгі әзір тұр, деді Ажахаң әңгіме арасында. Қаратөбе аудандық партия комитетінің екінші хатшысы Ажмағин Сапарғалиев айтқандай, баяндама жобасын жаздым. Алды Алматы, соңы Орал қаласынан, Тайпақ, Чапаев, Жаңақала аудандарынан шақырылған құрметті қонақтар Қаратөбе ауданының «Саралжын» совхозында төрелер мекені Ақбақай қауымында жатқан әнші Мұхиттың ( ) зиратына соқты. Гүл шоғы қойылып, құран оқылды. Мұхит әндерін орындаушылардың республикалық конкурсы өз дәрежесінде өтті. Әншілер Жақсылық Сәрсенғалиев, Қаламқас Орашева, Донеділ Қажымов, тағы басқалары Мұхит рухын жоғары көтерді. Осынау ән мерекесіндегі өнер таразысының бір жағын облыстық мәдениет басқармасы басса, екінші жағын Қаратөбе аудандық партия комитеті, аудандық мәдениет бөлімі теңестіріп тұрды. Шақырылған қонақтар, әнші тойын тамашалауға әр кеңшардан келген қаратөбеліктер риза болып тарасты. Қаратөбе Мұхиттай, Ғарифолла Құрманғалиевтей, Ескендір Хасанғалиевтей әншілер, Ұзақ, Шопаналы, Малшаған, Әжігерейдей күйшілер шыққан өңір. Осы ән мен күйдің ордасы Қаратөбенің мерейін көтерген аудандық жаңа мәдениет үйі ғимараты бой көтерді, оның алдында облыста тұңғыш рет фонтан (су бұрқақ) салынды. Қаратөбеде жаяуға жол бермейтін тікенді төбелер бульдозермен тазартылып, орнына ағаш көшеттері отырғызылды. Екі қолына бір күрек ұстаған жұртты жігерлендіретін әңгімелерімен, осы жұмыстардың ортасында аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы, бұрынғы инженер Тілекқабыл Бөлеев пен аупарткомның екінші хатшысы, қарапайым балықшының баласы Ажахаң жүретін. Аудандық партия комитетінің екі хатшысы жүргесін, өзгелердің амалы жоқ. Аудан негізі мал шаруашылығымен, оның ішінде қой өсірумен шұғылданды. Сонау 1948 жылдары бағымындағы саулық қойлардың әр жүзінен алынар қозы жоспарын артығымен орындаған екі шопан Әлдібай Айтқожин мен Әлпіш Тоққожинге Социалистік Еңбек Ері атағы беріліп, Алтын жұлдыз бен Ленин ордені қоса тапсырылған екен. Осы Еңбек Ерлерін есте қалдыру мақсатында саулық отарлары арасында олардың атындағы аудандық социалистік жарыс ұйымдастырылды. Шығысында Шыңғырлау ауданымен, солтүстік батысында Атырау облысының Қызылқоға ауданымен шекаралас Қаратөбе ауданы совхоздарындағы саулық отарларының шопандары өзара қозы алу барысын біліп отыру үшін апта қорытындысымен арнайы бюллетень шығарылды. Аты-жөні, төлдеген саулығы, бір аптадан екінші апта аралығында алынған қозы саны көрсетілген бюллетень жексенбі күні кеште аудандық баспаханадан басылып шығып, дүйсенбі күні таң атпай кеңшарларға жеткізілді. Сөйтіп, шопандар арасындағы өзара социалистік жарыс кең қанат жайды. Апта сайын озат шопан үшін құттықтау бюллетені шығарылып, салтанатты жағдайда иесіне табыс етілді. Қаратөбе ауданы қозы алудан социалистік жарыстың облыс бойынша жеңімпазы атанды. Талтоғайда аудан шопандарының төл алу қорытындысына арналған үлкен жиналыс болып, озаттар марапатталды. Ауданның мәдени тынысы жақсарды. Ән айтуға құмар зейнеткерлерден «Әжелер» ансамблі ұйымдастырылды. Ақындар айтысы жаңа дәрежеде өтті. Ауданымыздағы идеологиялық мәселелер осылай жаңаша қарқынмен дамып келе жатты. Осы жұмыстарды ұйымдастырудың басы-қасында жүрген Ажахаң, Ажмағин Ғұбайдоллаұлы Сапарғалиев облыстық партия комитетіне жұмысқа шақырылып, басшылық баспалдақта жоғарылап кетті. Орал облыстық партия комитетінің үгіт-насихат бөлімінде жауапты қызметте жүрген Ажахаңды облыс басшылары енді облыстық баспалар, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі басқарама бастығы қызметіне жіберді. Аудандық газетте, аудандық партия комитетінде жасаған жылдардағы жинаған мол тәжірибесін мына қызметте жаңа басшы тиімді пайдаланды. Оның ойынша, бұдан он шақты жыл бұрын қалыптасқан жергілікті газеттерді шығару құрылымына қажетті өзгерістер енгізілмеген. Ал, практикада өмірдің өзі жергілікті газеттерге жетекшілік етудің тәсілін қайта құруды талап етіп отыр. Облыста 16 аудандық баспахана жұмыс істеп келді. Олардың сегізінде 6-7 адам ғана істейтін, не меңгеруші, не есеп жүргізушісі жоқ олар жыл сайын қыруар шығынға ұшырайтын. Бұл баспаханаларда іс жүргізу міндеті аудандық газеттің редакторларына жүктелген. Шығынмен жұмыс істеп келе жатқан кәсіпорындардың санын азайту, оны болдырмаудың жолы оларды рентабельді шаруашылықтармен біріктіру немесе олардың өндірісін біріктіру керек деп ойлады жаңа басшы. Сонымен, 1987 жылы Жаңақала мен Тайпақ аудандарының баспаханалары жабылды. Ондағы газеттер Чапаев баспаханасынан шығарылды. Жылма-жыл мемлекет тарапынан қаржы бөлінгеніне қарамастан, баспаханалары шығынға белшесінен бата берген Ақжайық, Камен аудандарының газеттері 1987 жылдың шілдесінен бастап облыстық баспаханадан шыға бастады. Баспаханаларды ірілендіру мақсатында 1988 жылдың басынан бастап Қаратөбедегі баспахана жабылып, аудандық «Еңбек туы» газеті Жымпиты ауданындағы ірілендірілген баспаханадан шығуына сол газеттің редакторы ретінде өзім куә болғасын, барлық жағдайды жақсы білемін. Облыстағы полиграфия саласында осындай көптеген проблемалар өзінің оң нәтижесін бере бастағанда біздің Ажахаң жаңа қызмет баспалдағында жоғарылап, облыс әкімі аппаратының бас инспекторы болып тағайындалды. Ол қандай қызметте болмасын, іс сапармен өзі алты жылдай еңбек еткен, бірнеше баласын тәрбиелеп оқытқан, Қаратөбенің тікенін жұлысып, бірге ағаш егісіп, суарысқан жұбайы Балғаным Салауатқызын қатардағы тарих және құқықтану пәнінің мұғалімінен Қаратөбе орта мектебінің директорлығына дейін көтерген қасиетті Қаратөбеге соғып, қызметтес болғандармен, сыйлас ауыл қарттарымен кездеседі. Қаратөбеліктер де өмірде қарапайым, жұмыста талапты, әңгімешіл, балықшы Ажахаңды ұмытпай сыйлай білді. Ажахаңның туған күніне арнап, 1995 жылы наурыз айында жұмыстас досы, ақынжанды Анатолий Петрович Ким: Чапаево его стихи, Каратобе отдал 6 лет. Потом была полиграфия, Носил достойно партбилет, деп басталатын ұзақ өлең шығарған екен. Облыстық партия комитеті аппаратында бас инспектор болып жүргенде өмірден өткен марқұм Ажмағин Ғұбайдоллаұлы Сапарғалиевке әріптесі Анатолий Петрович Ким айтқан ақ тілекке қосылып, қаратөбеліктер атынан өзіміздің ыстық ықыласымызды білдіреміз. Жатқан жерің жарық, иманың жолдас болып, рухың биіктей берсін деген ақ тілегімізбен өзім журналистік тәжірибесін үйренген Ажахаң, Ажмағин Ғұбайдоллаұлы Сапарғалиев жайлы естелігімді аяқтаймын. Қайыржан ХАСАНОВ, Қазақстанның құрметті журналисі, Орал қаласы

13 Oral óńіrі Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл buqara 13 Астана мерейтойына арналған көрме Астана қаласының 20 жылдығына орай Орал қаласында «Ақжайық шеберлер қаласы» атты қолөнер бұйымдарының көрмесі өтті. Облыстық ішкі саясат басқармасының тапсырмасымен ұйымдастырылған көрмеге ағаштан, сүйектен, тастан жасалған бұйымдар, кәдесыйлар, матадан тігілген сөмкелер, себет, балауыз шамдар қойылды. Негізгі мақсат шағын кәсіпкерлікті қолдау, ұлттық мәдениетті насихаттау. Әлеуметтік желі арқылы бұйымдарын сатып жатқан шеберлерді шақырып, көпшілік алдында тауарын саттыққа қоюға мүмкіндік жасап жатырмыз. Қолөнер көрмесі биыл үшінші мәрте өтуде. Соған байланысты оған қатысушылардың саны артуда. Әрі сауалнама жүргізіп, олардың ұсыныс-пікірлерін ескерудеміз. Бұл жолы қаладағы мектеп оқушыларының көрмеге қатысуына, салған суреттерін көрсетуге жағдай жасадық. Аула клубтарының жетекшілері, қосымша білім беру педагогтары, мектептен тыс жұмыс орталықтарының мамандары атсалысуда. Сонымен қатар Бөрлі, Зеленов, Қазталов аудандарынан қолөнер шеберлері келді, деді «Ғылыми зерттеулерді қолдау қоры» жеке қорының директоры Айболат Құрымбаев. Оның айтуынша, мұндай көрмені әр ай сайын тұрақты өткізу әрі оған Ресейдің көршілес және еліміздің басқа облыстарынан кәсіпкерлер тарту жоспарланған. Сол арқылы тұр- ғындар мен қалаға келген туристердің қызығушылығын арттыру көзделген. Жақында Ақтөбе қаласында Орынбор күндері өтуіне байланысты ресейлік кәсіпкерлерді шақырудың сәті түскенімен, ұйымдастыру жұмысына бөлінетін қаражат жеткіліксіз болыпты. Переметный ауылының тұрғыны Арман Айтбаев көрмеге былғары теріден жасалған бас киім мен сөмкелерді, әмияндарды қойыпты. Ол бірінші топ мүгедегі болса да, кәсіпті өз бетімен бастаған. Былғары кесінділерін қалдықсыз кәдеге асырып, әдемі қол сөмкесін жасап шығарады. Мүмкіндігі шектеулі жандар арасында өткен қолөнер сайыстарынан республикалық кезеңге жиі жолдама алады. Көрмеге 41 мектептің 10-сынып оқушылары Аймира Ишанова мен Айжан Амангелдинова табиғи тастардан білезік, моншақ жасап әкеліпті. Олардың сәндік бұйымдарды әлеуметтік желі арқылы саудалап, пайда тауып келе жатқанына екі жылдай уақыт өткен. Айта кетейік, көрме кезінде бұйымдар жасаудан шеберлік сыныбы көрсетіліп, жасөспірімдер арасында белтемірге тартылудан сайыс пен ұлттық ойындар ұйымдастырылды. Нұртай ТЕКЕБАЕВ, Суретті түсірген Айбатыр НҰРАШ Бұл мақалада өткен өмірден қазіргі «Рухани жаңғыруға» байланысты аты аңызға айналған аталар туралы жазбақпын. Аталар аманаты Бұлдырты өзенінің бойында Төбет мешітінің орны бар. Қазіргі орны түбекте, бұрынғы Абай кеңшарының екінші бөлімшесінен сегіз шақырымдай жерде орналасқан. Ол жердің негізгі тұрғындары алашаның Мәлкелері. Мешітке аты берілген бабамыздың азан шақырып қойған есімі Тәубет екен, жеңгелері әзілдеп Төбет атаған көрінеді. Сол Төбет мешітінде, Көк мешітте Өтейдің Мертемян батырдан өрбіген бес ұлының (Томаш, Сүттібай, Қонай, Ноғай, Тоғай) ортаншысы Қонайдан өрген Біләл қазірет медресе ашып, бала оқытқан көрінеді. Көк мешіт іргесінің қаланған уақытын айтушы қариялар әріден бастайтын. Біреулері жылдары қаланған десе, енді біреулері Сырым Датұлы көтерілісі кезінде салынған дейді. Жеті арыс Мәлкеден тарайтын Мертемян батыр Әбілқайыр ханның жиырма қолбасшысының бірі болған көрінеді. Мертемян батыр жылдары Құба қалмақтарды Ертістен асырып тастағасын, Әбілқайыр ханның рұқсатымен шар тастаған жері осы Бұлдырты суының бойы болса керек. Мертемян батырмен бірге шайқасқа қатысқандар қатарында байбақты Тайлақ батыр, тама Есет батыр, табын Бөкенбай батырлар болған көрінеді. Алашорда әскерінде болған Оразғали Қардашов атамыз, сондай-ақ Мырзағали Қожамұратұлы секілді үлкен кісілер Мертемян батырдың есіміне байланысты қызықты әңгімелер айтып отырушы еді. Бір кезде Мәлке тайпасының балалары ауып көшіп, Еділдің жоғары жағын мекендеген екен. Өтей атамыздың үйленген кезі болса керек, Кавказ қалмағына тұтқынға түсіп қалады. Бір күні қалмақтар барымтаға кеткенде зынданда бірнеше ай бірге болған кавказдықтармен бірігіп, тұтқыннан қашып шығыпты. Елге аман-есен келсе, үйінде келіншегі ұл туып жатса керек. Атамыз ұлына тұтқында өзімен бірге болған Мертемян деген адамның атын қойыпты. Сол Мертемян бабамыздан өрген Томашы 22 жыл би болған. Сүттібайы алып күш иесі болыпты (Сүттібай атаның бір ұрпағы осы жолдардың авторы). Қонай тұқымы (Биляловтар әулеті) Ресейдің Сарыакташ жағында тұрады, олар орыстанып кетті. Ноғай мен Тоғай ұрпақтарынан дерек жоқ. Бұлар өте қарулы адамдар болған көрінеді. Бір мәліметтер бойынша, кезінде Волгоград облысы аумағы арқылы көшкенде Тобольск жағына өтіп, татар-башқұрттармен араласып кетті десе, енді бір аңызда Пугачев көтерілісіне байланысты 20 жыл Иранға жер аударылған деседі. Томаштан Отарәлі, Сафарәлі, Қыдырәлі, Сұлтанәлі, Кенженияз, Сахып деген алты ұл болған. Отарәлі мен Сафарәлі 14 жыл болыс болып, ел билепті. Қобда құрылтайында ағайынды екеуі Сырым Датұлының көтерілісіне әскер жинапты. Сонда 20 мен 35 жас аралығындағы үш ұлы бар үйден бір жігітті, бес ұлы бар үйден үш жігітті көтеріліске қатыстырыпты-мыс. Төбеттердің елі Томаш ауылы атаныпты. Томаш ауылында 1928 жылғы кәмпескеге дейін Өтейдің 125 шаңырағы мекендепті. Ортаншы ұл Сұлтанәлінің немересі Шәміл Айтқалиұлы ( ж. ж.) кезінде генерал Толстовтың қашқан адамдарынан үш көшті Бұлдыртыдағы Балболаттың айдынына тоғытыпты дейді. Отарәлі, Сафарәлі тұқымынан бес мың жылқы біткен атақты Есімхан (Есмұқан деп те айтады) деген бай өткен. Ол алашаның Байбарағынан тарайтын Мұқаш баймен бірге 28-дің кәмпескесіне іліккен. Сырым батыр ұрпағы Салық, Қондыкерұлы Әмірхандармен бірге үш әйелі мен төрт ұлын алып, Алматының Дегерес ауданына кетерде сор елінің (жері сортақ, Сырым ауданы мен Қаратөбе ауданының шекарасында орналасқан бұрынғы Рамазан елді мекенінің тұсы) бойында, өзінің жайлауына алтын көмбе тығыпты. Менің әжем Хадиша Нұрдәулетқызы маған сол қазына көмбені көрсетемін деген еді. Бірақ ол кісі 1974 жылдың қарашасында марқұм болды, иманы жолдас болсын! Сол байлар айдалып кеткеннен кейін не болсын, жеті арыс Мәлке жан жаққа ыдырап кетті. Тәубеттер қашып, іш жаққа өтіп кетті. Көштің алды Орынбор, Жаманқаладан асып, Башқұртстаннан бір шықты. Қалған кедейлері Бұлдырты бойында артель-ұжымшар құрып, күнелтті. Содан Голощекин саясаты бойынша олардың да ұсталатыны ұсталып, Сібірге айдалды. Қарсы шыққан белсенділерін атты. Ағайын жұртты бір-біріне айдап салып, түрмеге тоғытты. Орта шаруалар да басқа көрші елдерге кеткен екен. Үндеместер біздің Чапаев атындағы ұжымшардан (бүгінгі Көздіғара) 54 адамды аттырыпты. Тәубеттің төрт ұлы Өтей, Байжан, Тағай, Айшуақ. Байжан, Тағай, Айшуақ аталарымыздың ұрпақтары үй болып, Бұлдыртының бір саласы Жыңғылды ойды (жыңғыл көп өскен жер) мекендепті. Олар Жыңғылды ой Төбеті атанған. Жыңғылды ой кейіннен Еңбек колхозы атанды. Танабай ауылы мен Райым ауылының шекарасында Тәубеттің бір ұрпағы Тойғұлы атамыздың бөгеті бар. Сол жерден Қаратөбенің Майлыкөліне дейін Тәубет атамыздың жайлауы болыпты жылдары Қызыл үйдегі (Жымпитының бұрынғы атауы) Алашорда ханы Жаһанша Досмұхамедовтың әскеріне Мәлкенің Төбетінен алты адам қатынасқан. Мәмішұлы Ыдырыс ( ж. ж.) пен Қардаштың Оразғалиі ( ж. ж.) 1916 жылғы шақыртуға ілігіп, Минск губерниясында 8 ай болып келген. Олар Әлихан Бөкейхановты көрдік дейтін. Сонымен қатар Айтқалиұлы Құзайыр ( ж. ж.), Қарабастың Салдуы ( ж. ж.) және Қайып (әкесінің атын ұмыттым) ( ж. ж.) деген қарттар да кезінде әскерде болған. Көздіғарадан «азаншы Бисенғали» атанған Айбөпеттің Бисенғалиі деген кісі болды. Ол Біләл имамның шәкірті еді. Біләл имам Бағдат пен Бұқарадан Наһшыбандияны бітірген адам екен жылы Шыбынды қыстағындағы пішеншілерден шыққан өртті тың игерушілер сөндіре алмаған кезде Бисенғали Еңбектен арбамен келіп, оқуымен жаңбыр жауғызып, өртті сөндірді. Ал Біләл имамның көзін көргендер оны Бұлдырты жазғытұры тасып жатқанда арғы беттегі елге шаңғыға ұқсаған екі таяқпен судан өтіп жүре береді дейді. Қатты дуакеш-емші болған көрінеді. Оған көрші ауылдардан, Қаратөбеден де адамдар емделіп, қаралыпты. Бұл атамыздың тумалары Орынбор облысындағы Сарыақташқа, Қуандық ауданына, Башқұртстанға өтіп кеткен. Мәлкенің бесінші баласы Райым атамыздың Естемес, Бектас, Жұбат, Самат деген төрт ұлы болған. Үшінші ұлы Жұбаттан тараған атақты Жайлыбай ишан Құдайбергенұлы туралы тарқатайық жылы Көздіғара мекенінде дүниеге келген оның бұрынғы әйелінен Нұрым деген жалғыз ұлы болған. Нұрым 1937 жылы бес колхоздан 54 адамды ұстағанда, солардың қатарында Орал қаласы маңында атылып кеткен. Нұрымның әйелі Жібек апай Төбеттің қызы, қыздары Қанифа 1925 жылы, Ағилаш 1933 жылы туған. Жайлыбай ишанның екінші әйелі башқұрттан Камила атты қызы болған. Шолақ белсенділер түрткілеп тыныштық бермегесін, Жайлыбай ишан 1942 жылы Орынбордың Беляевка ауданындағы Бөрте ауылына қоныс аударған. Сонда көп Мәлкелер тұратын, біздің көптеген ағайындарымыз сол жерден қоныс тепкен. Жайлыбай ишан Авиценна оқуын еркін меңгерген. Жын оқуын да көрсетіп, ауруды көшіреді екен жылы Жайлыбай ишанның Тәржіман Құрмашев деген немере інісі және менің құрдасым Сафарғали Қанатов жасырынып барып, Бөртеден 25 шақырым жердегі ишан зиратының орнына тас қойған екен. Бүгінде ол белгі теп-тегіс болып құлап қалыпты. Төбеттен қажыға, Мекке-Мәдинаға төрт адам барыпты. Қонайдан Біләл имам, Тұлпардан Нұрғали, Қыдырәліден Жұбанияз молда, тағы бір қазірет Дүгіл тұқымынан барған болса керек, анық дерегін есіме түсіре алмадым. Менің айтпағым өткенді ескермей, болашақты бүтіндеу мүмкін емес. Тілек СЕРІКҚАБЫЛОВ, зейнеткер, Ақсай қаласы

14 14 sport Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл Ұлттық ойындар додасында Қазақстан халқының бірлігі күні қарсаңында Зеленов ауданының Асан ауылында ұлттық ойын түрлерінен «Ұлттық қазына» фестивалі өтті. «Жас Отан» жастар қанаты облыстық филиалының ұйымдастыруымен өткен додаға жас аралығындағы үміткерлер қатысты. Жарыс қорытындысы бойынша асық атудан I орынды Самат Абдурасулов, II орынды Эльдар Иманмәліков жеңіп алса, III орынды Ыбырай Наурызбаев пен Нұрлыбек Едіге өзара бөлісті. Ал жамбы ату ойынынан I орынды Мирас Иманғалиев иеленсе, II орын Еркебұлан Алданиязовқа, III орын Елдос Иманмәліковке бұйырды. Қазақ күресі- Жуырда Ақжайық ауданының орталығында Мақсот Жұмаевтың жүлдесі үшін облыстық жарыс өтті. Шыңға ұмтылған дала өрендері нен 70 келіге дейінгі салмақ дәрежесі бойынша топ жарған Нұрбай Рахымжан есімді оғлан I орын, Әли Абылаев II орын, Нұрсейіт Мәдениет пен Айбын Өтеев III орынды қанжығаларына байлады. Сондай-ақ 70 келіден жоғары салмақтағы палуандар күресінен Бекайдар Меңдешев үздік шығып, I орынды иеленсе, Ақылбек Зайдолла II орын, Боранбай Галламов пен Төлеген Әбдікәрім III орын алды. Аударыспақ ойынынан 70 келіге дейінгі салмақ дәрежесі бойынша бірінші орын Мейрамбек Шиязға, 70 келіден жоғары салмақ дәрежесі бойынша Қайнар Қосмагұловқа бұйырды. Жеңімпаздарға алғысхаттар мен кәдесыйлар табысталды. Гүлсезім БИЯШЕВА, Зеленовтықтар мықтылығын мойындатты Жақында жаяу спорттық бағдарлаудан «Көктемгі бағдарлау 2018» атты балалар және жасөспірімдер арасындағы облыстық жарыс және жастар мен ересектер арасындағы облыстық ашық чемпионат Орал қаласындағы «Евразия» туристіксауықтыру кешенінде өтті. А Oral óńіrі талмыш жарысқа қатысқан 19 команданың арасында тартысты әрі қызықты сәттер көп болды. Өңірімізде болған сайысқа жалпы саны 260 адам қатысып, өздерінің деңгейлерін байқатты. Жарыстың «ұзақ» қашықтығы Садовая көлінің жағалауында оздырылды. Онда жарысқа қатысушылар қолдарына карта алып, жасырылған нысананы іздеу арқылы өздерінің байқампаздығын көрсетті. Жаңа О қушылардың тау туризмі техникасынан дайындық деңгейін арттыру және спорттық шеберліктерін шыңдау мақсатында өткізілген шарада жас ерекшеліктері бойынша балалар мен жасөспірімдер тобы болып екіге бөлінді. Балалар тобы бойынша 15, ал жасөспірімдер тобы бойынша он команда сайысқа түсті. Аталған жарыста 128 қатысушы өз бақтарын сынады. Айта кетсек, «Жеке», «Байлам», «Жартастар» және «Құтқару жұмысы» сияқты жарыс бағдарламасы қатысушыларды біраз сынға алды. Аталған жарыстың ерекшелігі, бұл қиындық деңгейі бұған дейін республикалық жарыстарда ересектер арасында қойылған болатын. Соңғы жылдары тау туризмі бағыты бойынша оқушылардың деңгейі өскені байқалады. Жарыс қорытындысында Ақжайық ауданының жас спортшылары жеңістің биік сатысынан көрінді. Екінші және үшінші орындарды жәнібектіктер мен тасқалалық жас өрендер өзара бөлісті. Сегіз мың метрлік 14 шыңды бағындырған жерлесіміз, альпинист Мақсот Жұмаевтан үлгі алған өңіріміздің жас өрендері тау туризмі техникасынан күрделендіріліп берілген тапсырмаларын мүлтіксіз орындады. Жарыс барысында оқушылар шыңға өрмелеудің жаңа элементтерін үйренді. Медет НӘСІПҚАЛИЕВ, облыстық балалар мен жасөспірімдер туризмі және экология орталығының әдіскері Оқушылар мен студенттер спартакиадасы алаңда «эстафета» қашықтығы өткізілді. «Евразия» кешеніндегі «түнгі спринт» қашықтығында үздіктер анықталса, қалалық мәдениет және демалыс саябағында «орта» қашықтық бойынша облыстық кезең өткізілді. Жылдағы дәстүр бойынша ұйымдастырылған жарыс нәтижесінде Зеленов ауданының командасы жеңімпаз атанса, екінші және үшінші орындарды «Атамекен» (Орал) мен облыстық балалармен жасөспірімдер туризмі және экология орталығының командалары иеленді. Сондай-ақ жаяу спорттық бағдарлаудан бірінші орын тағы да зеленовтықтарға бұйырды. Ал кейінгі орындарға технологиялық колледждің командасы мен «Атамекен» (Орал) командалары жайғасты. Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ, Жуырда облыстық балалар және жасөспірімдер туризмі орталығында мектеп оқушылары мен колледж студенттері арасындағы ІХ жазғы облыстық спартакиада өтті. А стананың 20 жылдығына арналған айтулы шараға алты кәсіптік колледж бен Ақжайық, Бөрлі, Сырым, Теректі және Шыңғырлау аудандарынан оқушылар қатысты. Асық ату, гір спорты және қол күресі бойынша жалпы 266 қатысушы тартысқа түсті. Асық ату бойынша оқушылар арасынан Ақжайық ауданы командасы жеңімпаз атанса, студенттер арасынан Бөрлі колледжі жеңіске жетті. Қол күресінен сырымдықтар мықтылығын көрсетсе, гір тасын көтеруден бөрліліктер алдарына жан салмады. Темір БОЛАТ

15 Oral óńіrі Бейсенбі, 3 мамыр 2018 жыл hat-habar 15 Тауарларды электронды сатумен айналысушылардың назарына! Қазақстан Республикасының жаңа салық кодексінде электронды сауданы дамыту мақсатында тауарларды электронды сатумен айналысатын кәсіпкерлерді корпоративтік және жеке табыс салықтарынан толықтай босату көзделген. Бұл норманы кәсіпкерлер электронды саудадағы табысының үлесі жалпы жылдық табысының 90 пайызынан аз болмаған жағдайда ғана қолдана алады. Сонымен қатар кәсіпкерлер тауарларды интернет арқылы сату кезінде мынадай шарттарды сақтауы керек: - тауарларды өткізу жөніндегі мәмілелер электрондық нысанда рәсімделуі тиіс; - тауарлар үшін ақы төлеу қолма-қол емес төлеммен жүргізілуі керек; - тауарларды сатып алушыға (алушыға) жеткізетін өз қызметі болуы тиіс немесе жүктерді тасымалдау бойынша курьерлік, пошталық қызметті жүзеге асыратын тұлғалармен шарттар болуы тиіс. Осыған орай тауарларды электронды сатумен айналысатын тұлғалар салық органдарына жекелеген қызмет түрлерін көрсететін салық төлеуші ретінде есепке тұруға хабарлама (өтініш) берулері тиіс. БҚО бойынша МКД Қазталов ауданы Жаңа жол ауылы Әбіш елді мекенінің тұрғыны болған, бірімізге ардақты ана, бірімізге аяулы әже Салиха Молдашқызы Молдашева тірі болса, 3 мамыр күні 81 жасқа толар еді. Әжемізді сағынышпен еске аламыз. Жұбанышпен жанымыз жабырқаулы, Сағынышпен туғандар еске алады. Әжетай, өзіңізбен өткен күндер, Жанымызда мәңгіге сақталады. Сағынышпен еске алушылар: бала-келіндері, қыз-күйеу балалары, немере-жиендері, шөберелері Құрметті тұрғындар! Батыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті Қазақстан Республикасында 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап жалпыға ортақ декларациялау енгізілетінін хабарлайды. Жалпыға бірдей декларациялауды енгізген кезде төмендегі жеке тұлғалар декларацияларын ұсынатын болады: - Қазақстан Республикасының кәмелетке толған азаматтары, оралмандар және тұрақты тұратын тұлғалар; - атында Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген мүлкі бар немесе кіріс табатын кәмелетке толмаған тұлғалар мен шетел азаматтары. Декларация жеке тұлғаның меншік құқығындағы мүліктері мен міндеттемелері туралы мәліметтері көрсетіліп тапсырылатын болады. БҚО бойынша МКД Амангелді Медхатұлы Дәулетжановқа інісі, елінің адал азаматы Ғалым Серікұлы Дәулетжановты сұм ажал ортамыздан алып кетуіне байланысты қайғырып көңіл айтамыз. Көңіл білдіруші БҚО табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының ұжымы Облыстық, Орал қалалық ардагерлер ұйымының кеңестері Ұлы Отан соғысының ардагері және еңбек ардагері Қаламсия Ермекованың дүниеден озуына байланысты марқұмның отбасы мен тума-туысқандарына қайғырып көңіл айтады. Кластас досымыз Серік Өтепқалиевке және зайыбы Мәншүкке әкелері, ауыл-аймаққа, ағайын-туысқа сыйлы азамат Сырым ағайдың қайтыс болуына байланысты қайғыларына ортақтасып көңіл айтамыз. Барша кластастар атынан Марат Тоқжанов, Мәншүк Өтенова, Қанзия Нетәлиева және Бауыржан Ғұбайдуллин Құрметті салық төлеушілер! Батыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаменті Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін міндетті төлемдер туралы» кодексінің 93-бабының 2-тармағының 2-тармақшасына сәйкес «Кредиторлардың және субъект мәжбүрлі түрде таратылған жағдайда құқықтары мен заңды мүдделері қозғалатын өзге де тұлғалардың өтініштерін (наразылықтарын) қабылдау үшін мәжбүрлі түрде таратылуға жататын субъектілердің қалыптастырылған тізбесі» Батыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің ресми интернет ресурсында сілтемесі бойынша орналастырылғанын хабарлайды. БҚО бойынша МКД «Сманкулова» ЖК ашық қоғамдық тыңдау өткізілетінін хабарлайды Қоғамдық тыңдау БҚО, Орал қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 169 мекенжайында орналасқан мейрамхана және қонақжай кешенін тұрғызу» жұмыс жобасы бойынша өткізіледі, кейіннен кешен жобасы сараптама жасауға жіберіледі. Қоғамдық тыңдауды 2018 жылдың 31 мамыры күні, сағат де, БҚО, Орал қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 169 мекенжайында өткізу көзделіп отыр. Қоғам өкілдері жұмыс жобасының қағаз түріндегі үлгісімен БҚО, Орал қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 169, тел.: 8 (7112) мекенжайына келіп таныса алады. Ескертулер мен ұсыныстар келесі электронды мекенжайда қабылданады: oral_kuzet1@mail.ru. Тапсырыс беруші: «Сманкулова» ЖК, БҚО, Орал қаласы, Әбілқайыр хан даңғылы, 169. Бас жобалаушы: «Күмбез» ЖШС, ҚР, Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы, С. Есқалиев көшесі, 90, тел.: 8 (7112) Қоршаған ортаны қорғау бөлімінің әзірлеушісі: «Күмбез» ЖШС, ҚР, Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы, С. Есқалиев көшесі, 90, тел.: 8 (7112) Сауда-саттық Ақжайық ауданы Бударин ауылынан үй сатылады. Газ бен суы кіріп тұр, сарай, монша, шолан, қора, шарбақта құдығы бар. Тел.: Медколледж аялдамасы аумағында 10 сотық жер сатылады. Тел.: С. Тюленин ауданынан панельді үйдің 3-ші қабатынан үш бөлмелі, ауданы 62,3 м 2 үй сатылады. Бөлмелері бөлек, сантехникалық торабы жаңартылып, кафельденген. Кондиционер, кабельдік желі орнатылған, балкон қапталған. Тел.: , , Жұмысқа шақырамыз Шаруа қожалығына мал бағуға жұмысшы қажет. Тел.: Сырым ауданы Қособа ауылының тұрғыны болған Яхот Жақыпұлы Қожиев егер де тірі болса, 1 мамыр күні 77 жасқа толар еді. Бүгінде сағына еске аламыз. Дауысың тұр құлақтарда жаңғырып, Сен келер деп оятады таңғы үміт. Тәңірге де керек шығар жақсылар, Жатқан жерің жарық болсын мәңгілік. Артыңда қалған балаларың аман болсын. Еске алушылар: апасы Марфуға және жиендері, балалары Бөкей ордасы ауданы Ұялы ауылының тұрғыны болған, аяулы ана, сүйікті әже Жаңыл Өтешқызы Темірованың өмірден өткеніне бір жыл болуына орай сағынышпен еске аламыз. Жүректесіз мәңгі ана, біздің көңілде, Жас таусылды көзден біздің төгіле. Жайлы болсын жатқан жерің, анашым, Самғап жүрші жәннаттың төр көгінде. Сағына еске алушылар: бала-келіндері, қыз-күйеу балалары, немере-жиендері, шөбере-жиеншарлары және Теміровтер әулеті Нарын құмының топырағынан жаралып, Нарынның нардай азаматы болған қымбатты әкеміз Темірхан Зұлқашұлын сағынышпен еске аламыз. Әкемізді еске алу Өтті 15 жыл асқар тау құлағалы, Өтті 15 жыл анам іздеп жылағалы. Әр күніміз сағынышпен өткенімен, Жүрегіміз әке деп соғады әлі. Жылдар өтті бізде болдық балалы, Суретіңе атам ғой деп қарады... Жұмбағы мен сырлары көп дүние-ай, Өзекті өртеп, сағындырып барады. Тәрбиеңді көріп өстік жасымыздан, Ешкім сендей сипамаған басымыздан. Жебеп жүр деп сенеді өз ұрпағың, Мәңгілік мекеніңде тыныш ұйықта, Әкешім, торқа болсын топырағың. Сарғайған сағынышпен еске алушылар: зайыбы, келіні, қыз-күйеу балалары, құда-құдағайы, немере-жиендері «ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті , Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН Бас редактор Бауыржан Файзоллаұлы ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Сырымбек Тұяқов, Сәкен Әбілхалықов (бас редактордың орынбасарлары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Нұртас Сафуллин (гуманитарлық бөлім), Нұрбек ОРАЗАЕВ (экономика бөлімі). Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пайдаланылмаған хат авторларына жауап қайтарылмайды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауапты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Редакция тапсырысымен жазылмаған материалдар үшін қаламақы төленбейді. «Орал өңірінде» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Мақалалар электрондық нұсқада қабылданады. А белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі. Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, 7201-г куәлігі берілген Телефондар: Бас редактор , Бас редактордың орынбасарлары , Жауапты хатшы Жарнама қабылдау тел/факс: ; Бухгалтерия Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Газет облыстық газетi редакциясының компьютерлiк орталығында терiлiп, беттелдi. "Полиграфсервис" ЖШС баспаханасында басылды. Л.Толстой көшесі, 27/6. Телефон: Индексі: Осы нөмірдің таралымы: , 4 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н. СҰЛТАНОВА, Г. Қолғанатова Кезекшi редактор: я. рабаева

16 16 Бейсенбі, kerýen saraı 3 мамыр 2018 жыл Құттықтаймыз! Жалпақтал ауылының тұрғыны, асқар таудай әкеміз Серік Каримовті 90 жас мерейлі туған күнімен құттықтаймыз! «Көктем балы 2018» өтті Мереке қарсаңында Х. Бөкеева атындағы облыстық қазақ драма театрында Астана қаласының 20 жылдығы және 1 мамыр Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесіне орай «Көктем балы» шарасы өтті. Қаладағы С. Сейфуллин атындағы 11 дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернаты кешені аталмыш шараны дәстүрлі түрде сегізінші мәрте ұйымдастыруда. Тағы да тең ойын Ел біріншілігінің жетінші турында Оралдың «Ақжайығы» өз алаңында Қарағандының «Шахтерін» қабылдап, тең ойнады. Бұл күні күшті жел футболшылардың шебер өнер көрсетуіне кедергі келтірді. Бірінші таймда жел «Шахтердің» қақпасына қарай болғандықтан, мұны алаң иелері пайдалана білді. 26-минутта Берік Шаихов қарсыластан допты тартып алып, алға ұмтылды. Содан кейін айып алаңына кіре бере қақпа бұрышын дәл көздеді. Бұл Б. Шаиховтың «Ақжайық» құрамындағы алғашқы голы еді. Есесіне екінші таймда қонақтардың желі оңынан соқты. Жылдамдықты күшейтіп, шабуылдаумен болған қонақтар 55-минутта Беларусь елінің өкілі, жартылай қорғаушы Александр Володьконың мергендігімен таразы басын теңестіріп кетті. Одан кейін де Би мерекесінің басты мақсаты би өнері арқылы оқушылардың эстетикалық талғамын кеңейту, әдемілікке, сымбаттылыққа, бір-біріне деген сыйластыққа баулу. Сонымен қатар осы мәдени шарада «Шахтердің» алға шығатындай мүмкіндіктері болды. Дегенмен оралдықтар өз қақпасын аман сақтап қала алды. Осылайша Владимир Мазярдың шәкірттері ел чемпионатында екі мәрте қатарынан 1:1 есебімен тең ойнады. Турнир кестесінде алтыншы оқушылар әр түрлі халықтардың ғасырлар бойы қалыптасқан би мұрасы арқылы олардың мәдениетімен танысады. Мерекеге аталған мектептің 6-16 жас аралығындағы 280 оқушысы қатысты. Би мерекесінде үздік өнер көрсеткен жұпқа тәж кигізіліп, «Көктем балы 2018» жеңімпаздары деген атақ берілді. Нұрбек ОРАЗАЕВ, орында келе жатқан батысқазақстандықтар алдағы кездесуін 5 мамыр күні Петропавлда жергілікті «Қызылжармен» өткізеді. Қазіргі таңда бұл команда құрамында бұдан бұрын «Ақжайықта» доп тепкен парагвайлық Фредди Коронельдің ойнайтынын айта кетейік. Ғайса БӘЙМЕН Бағдарлы 7-сыныптарға (қоғамдық-гуманитарлық бағыт, химия-биология бағыты, физикаматематика бағыты) оқушылар қабылдау 6-сыныпты оқып бітірген оқушылар арасында математика, логика және қазақ тілі пәндерінен емтихан арқылы конкурстық негізде жүргізіледі. Конкурсқа 6-сыныпты үздік және оқу екпіндісі үлгерімімен оқып аяқтаған оқушылар қатыса алады. Қажетті құжаттар: 1. Үлгі бойынша ата-анасының өтініші 2. Оқушының 5, 6-сыныптағы табелі 3. Туу туралы куәлігінің көшірмесі 4. Оқушының ЖСН көшірмесі Бөкей ордасы ауданы Сайқын ауылының тұрғындары, ардақты әке-ана, сүйікті ата-әже Хапез Қабиев пен Бәтима Нұрғалиеваның отау құрғандарына 60 жыл толу мерейтойларымен құттықтаймыз! Құтты болсын мерейтой 60 жылдық, Шаңырақта тұрғай тек бақыт шалқып. Әр жылыңыз мерейтой, әр күн қымбат, Тілейміз ұзақ өмір, денге саулық. Ағайын, құда-жекжат, көршілердің, Ұл-келін, қыз бен күйеу, немеренің. Ортасында жүріңіз шалқып-тасып, Нұрланып, гүлдей жайнап көңілдерің. Жан әке, құтты болсын 90 жасың, Біз үшін ардақты ғой алтын басың. аяулы анамызбен қанаттасып, Мөлдір бұлақ суындай асып-тасып. Сіздерді мақтан етіп біз тұралық, Жүрегіміз лүпілдеп сағат сайын. Немереден көрдіңіз шөберені, Жүріңіз әр күн сайын алға басып! Құттықтаушылар: бала-келініңіз, қыз-күйеу балаларыңыз, немере-жиеніңіз, шөберелеріңіз, құда-құдағайларыңыз Есқайыр-Әлия, Сабырбек-Гүлсім, Нұржан-Алма Батыс Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Ақсай қаласының тұрғыны, алатаудай ардақты әкеміз Қайнарбай Сағиұлы Қаирмухановты 5 мамыр күні 80 жас мереке күнімен және анамыз Рахимашпен отау құрғанына 55 жыл толуымен шын жүректен құттықтаймыз. Гүлдей қыз өсірген, білдей ұлдар өсірген, балдай немере-жиендер сүйіп, өмір сүруге, адам болуға тәрбиелеген әке-шешемізді қос қуаныштарымен құттықтаймыз! Әрқашан бала-келіндеріңіздің, қыз-күйеу балаларыңыздың, немере-шөберелеріңіздің қадірлі әкесі және атасы болып, анамызбен бақытты өмір сүріп, баршамызға ақылшы болып жүре беріңіздер! Тілек білдірушілер: Қаирмухановтар әулеті, қызыңыз Шолпан, бала-келіндеріңіз Талғат-Шолпан, Самат-Айгул, қыз-күйеу балаңыз Ринат-Айман, немере-жиендеріңіз және шөберелеріңіз Құттықтаушылар: балаларыңыз Есім-Балбөпе, Гүлмира, Есенболат-Айжан, Махамбет-Гүлбара, Әділгерей және немере-жиендеріңіз Жәнібек ауданының тұрғыны, сүйікті атамыз Қадер ОрақаевтЫ мерейлі 70 жасымен шын жүректен құттықтаймыз! Шаңырағын шайқалтпаған, қорғаған, Тайсалмаған қиындықтан торлаған. Артқа тастап бейнетті жыл белесін, 70 жасқа бастың бүгін зор қадам. Тілек білдірушілер: Орақаевтар, Қадеровтер және Сатқановтар отбасы