Prof. Dr. Aytolan Y ld m stanbul Üniversitesi Hem irelik Fakültesi.Ü Hastaneleri Hem irelik Direktörü THD stanbul ubesi Ba kan

Transkript

1 SA LIK POL KALARI VE HEM REL K Prof. Dr. Aytolan Y ld m stanbul Üniversitesi Hem irelik Fakültesi.Ü Hastaneleri Hem irelik Direktörü THD stanbul ubesi Ba kan **ASG taraf ndan 12 May s 2011 Hem irelik Haftas Etkinlikleri Kapsam nda Düzenlenen Konferansta sunulmu tur.

2 MESLEK VE S STEM

3 EKONOM K ÇEVRE YASAL ÇEVRE UYGULAMA HUKUKSAL ÇEVRE M YÖNET M ULUSLAR ARASI KARARLAR ARA TIRMA ÖRGÜTLENME TOPLUMSAL ÇEVRE TEKNOLOJ K ÇEVRE

4 SA LI I TANILAMA BOYUTU

5 POL K BOYUT L MSEL BOYUT SA LIK STEM YÖNETSEL BOYUT

6 Politika Çe itleri Politika 1 (Kamu) Politika 2 (Piyasa) Toplumsal bir olgu Temel insan hakk Devletin sorumlulu unda Hizmetlerden yararlanmada e itli i Sosyal dayan man n ürünü Bireysel bir olgudur Piyasan n arz ve talep Kurallar na göre. rsatlar oran nda yaralanma Ticari (kar) arac olarak ele al r.

7 Sa k Politikalar Koruyucu anlay Sa geli tirme hastal klar önleme Ucuz ve kolay lgi:sa lam bireye Hizmet: Ekip a rl kl Yer: k rsal alan /ev ziyaretleri Hem ire ve ebelerin otonom görev alan Tedavi edici anlay Hasta olduktan sonra tedavi etme Pahal ve güç lgi; Hasta bireyin hasta organ Hizmet: Hekim a rl kl Kentsel alan/ hastane ve sa k kurulu lar Hem irelerin beceri ye dayal ba ml alan

8 SA LI A YÖN VEREN ULUSLAR ARASI KARARLAR

9 Alma-Ata Uluslararas Sa Geli tirme Konferans, Ottawa Konferans 1986 Avrupa Hem irelik Konferans Viyana 1988 Münih Deklerasyonu 2000 Sa n Sosyal Belirleyicileri Komisyonu (DSÖ) 2008

10 Ottawa Konferans (1. Uluslararas Sa Geli tirme Konferans, 1986) Bar, Bar nma, Gelir, G da itim Hakkaniyet ( equity ) Sosyal adalet( social justice ) Süreklili i olan kaynaklar Stabil bir ekosistem

11 7. Küresel Sa Geli tirme Konferans Nairobi 2009 Toplumun güçlendirilmesi, Sa k okur-yazarl ve sa geli tirme, Sa geli tiren sa k sistemleri, Sa kta hakkaniyet için harekete geçme, Sa geli tirme için kapasite olu turma konular na vurgu yap lm r.

12 HEM REL KLE LG ULUSLAR ARASI KARARLAR

13 Avrupa Hem irelik Konferans (1988) nsanlar n sa k düzeylerinde süregelen e itsizlikler; Politik, sosyal, ekonomik ve mesleki olarak kabul edilemez ve bu konu bütün hem ireleri ilgilendirir. Bu durumda ülkeler hem irelik rollerini, itim ve uygulamalar gözden geçirmelidir.

14 Sa k hizmetlerinin tüm boyutlar nda planlama ve yönetiminde karar verme sürecine kat lmal, Birey aile ve toplumu kendi sa klar n geli iminde sorumluluk almak üzere yetkilendirilmesinde daha fazla rol oynamal, Sa k hizmeti ile ilgili davran lar n istenen ve istenmeyen sonuçlar n de erleri ve maliyetleri konusunda aç k ve do ru bilgi sa layacak rolleri geli tirmeli,

15 Münih Deklerasyonu Haziran 2000

16 Her düzeyde sa k politikalar n geli tirilmesi ve uygulanmas ile ilgili karar mekanizmalar na hem irelik ve ebelik meslek üyelerinin katk sa lamak, Cinsiyet statü ve t bbi hakimiyetle ilgili engeller ve sorunlara çözüm bulunmal, Mesleki ilerlemeler için olanak sa lanmal, Temel ve sürekli itim iyile tirilmeli, yükseltilmeli,

17 Lisans ve lisans üstü düzeyde hem ireler ve ebelere hekimlerle bir arada e itim görme olana sa lanmal, Mesleki bilgi taban geli tirmek için ara rmalar desteklenmeli, Aile sa hem ireli i birimleri olu turulmal ve toplum sa hizmetlerinde hem ire ve ebelerin rolleri artt lmal.

18 Belirlenen stratejiler Görev tan mlar ve rollerin netle tirilmesi Gerekli hukuksal düzenlemelerin yap lmas, Hem ire ve ebelerin ba ms z ve birbirine ba rolleri kapsam içinde faaliyetlerinin etkili bir ekilde sürdürmelerinin sa lanmas Meslek liderlerinin sorumluluklar üstlenmeleri.

19 Uluslar aras Hem irelik Konseyi 2011 Hem irelik Temas Sa kta aradaki mesafelerin kapat lmas nda ve eri imdeki itsizli in giderilmesinde hem ireler etkin görev almal

20 (DSÖ) Sa n Sosyal Belirleyicileri Komisyonu Aç Bir Ku akta Kapatmak Raporunda üç eylem ilkesi

21 ÖZETLE Gündelik ya am artlar iyile tirin, 2. Gücün, paran n ve kaynaklar n e itsiz da önleyin, 3. Sorunu anlay p boyutlar belirledikten sonra çözüm için yap lan giri imlerin etkisini ara n, ölçün.

22 nsanlar n do du u, büyüdü ü, ya ad, çal ve ya land ortamlarda gündelik ya am ko ullar iyile tirin. Gücün, paran n ve kaynaklar n e itsiz da n üstesinden gelin. Küresel, ulusal ve yerel ölçekte bu ko ullar n gündelik ya am aç ndan yap sal yönlendiricileri ile ba edin. Sorunu ölçün, eylemleri de erlendirin, bilgi temelini geni letin, sa n sosyal belirleyicileri konusunda itilmi bir i gücü olu turun ve sa n sosyal belirleyicilerine ili kin toplumsal(kamusal) duyarl k olu turun.

23 Di er önerileri Erken çocukluk döneminde ya am artlar n düzeltilmesi, Annelerin e itim düzeylerinin yükseltilmesi, herkese yeterli bar nma imkan, temiz su, tuvalet-banyo ve elektrik sa lanmas, ehir planlamas na azami gösterilmesi, temel (birinci basamak)sa k hizmetlerini esas alan e itlikçi ve ücretsiz bir sa k sisteminin olu turulmas

24 TÜRK YE DE SA LIK POL KALARI VE HEM REL K

25 Türkiye de Sa k Politikalar 224 Say Sa k Hizmetlerinin Sosyalle tirilmesi Kanunu (1961 ) Sa k Reformu çal malar (1990) Sa kta Dönü üm (2002)

26 Sa k Hizmetleri Temel DPT Sa k Sektörü Master Plan Kanunu I. II. Ulusal Sa k Kongreleri Sa k reformu yasa taslaklar n haz rlanmas Erken genel seçimler nedeniyle sürecin aksamas Sa kta Dönü üm Program GSS tasar n Meclise gönderilmesi Aile hekimli i yasas n kabulü I. Sa k Projesi II. Sa k Projesi Ki isel sa k sigortas n meclise sunulmas SSK ve Kamu hastanelerinin SB na devri Bakar C, Akgün S (2005) Türkiye'de Sa k Reformlar ; Sonu gelmeyen hikaye

27 27 Türkiye de reform 1982 anayasas Sa k hizmetinin özel kurumlardan al nabilece i 1987 Sa k Hizmetleri Temel Kanunu SB görevi planlama, standart geli tirme, denetleme

28 28 Temel Reform Alanlar Hizmet sunumunda reform Birinci basamakta aile hekimli i Sa k i letmeleri Hizmet finansman nda reform

29 SÖZLE MEL STATÜ LE HEK ML SA LIKTA DÖNÜ ÜM PERFORMANS ZMET SATIN ALMA GSS KAMU HASTANE RL KLER

30 30 Hizmet sunumunda reform:birinci basamak rsal alanda sa k evi ve ocaklar, kentlerde aile hekimleri Herkes bir aile hekimine kay tl olacak Aile hekimlerine listelerindeki hasta say na göre ödeme yap lacak kinci ve üçüncü basamak sa k hizmetleri aile hekiminin sevkinden sonra kullan lacak

31 31 Hizmet sunumunda reform:sa k letmeleri Gelirleri ile giderlerini kar layabilen Verimlilik ve etkililik ilkelerine göre yönetilen Personelini sözle meli olarak istihdam eden Fiyatlar pazarl kla belirleyip hizmet ve kalite yar na giren dari ve mali aç dan özerk Kamu tüzel ki ili ine sahip i letmeler

32 Sa kta dönü üm program n 32 sonucunda Hastaneler i letmeye,sa k ticarete dönü ecek, Prim, katk pay, temel teminat paketi gibi uygulamalarla sa k hizmetinden yararlanan nüfus giderek azalacak Desteksiz kalan kamu hastaneleri birer birer kapanacak Sa k çal anlar ucuz i gücüne dönü ecek Sa k al veri ine dönü ecek! itici-e itilen ili kisini patron-emekçi ili kisine,

33 Hem ire aç ndan Güvensiz istihdam Dü ük ücret Fazla çal ma sizlik Yetersiz otonomi Rol kayb ve karma as Mesleki erozyon

34 HEM REL KLE LG YASAL DÜZENLEMELER

35 2007 Y ndan itibaren Say Hem irelik Kanunu ( ) 5635 Say Hem irelik Kanunu ( De iklik Ta ) Hem irelik Yönetmeli i (10.Mart.2010) Hem irelik Yönetmeli i (19. Nisan.2011) stanbul Üniversitesi Hem irelik Fakültesi ( 28. Nisan.2011 ) Sertifika Yönetmeli i

36 Hem irelik Kanunu (2007) Meslek Tan Meslek Üyesi tan (E itim, Cinsiyet, Ya ) Meslek Alan Tan (Görev, yetki,sorumluluk) Meslek Alan Yönetimi( lisansl &y.lisansl rüçhan hakk )

37 Hem irelik Yönetmeli i (8.Mart.2010) Mesle in Kapsam Hem ire, Uzman Hem ire, Yetki Belgeli Hem ire Görevleri Sorumlu Hem ire, Ba hem ire görev tan mlar

38 19. Nisan.2011 Hem irelik Yönetmeli i ( Ekler) Uzman Hem irenin görevlerine ek maddeler Birimlere Özgü Görev Yetki ve Sorumluluklar Hem irelik Giri imleri Listesi

39 TÜRK YE DE HEM REL N GÜNDEM

40 Aile Sa Eleman Aile hekimi ile birlikte ekip anlay içinde ki iye yönelik koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sa k hizmetlerini sunar görevinin gerektirdi i hizmetler ile ilgili sa k kay t ve istatistiklerini tutmak Ki ilerin ya amsal bulgular ölçer ve kaydeder Aile hekiminin gözetiminde, talimat verilen ilaçlar uygular, Yara bak m hizmetlerini yürütür,

41 bbi alet, malzeme ve cihazlar n hizmete haz r bulundurulmas sa lar, Poliklinik hizmetlerine yard mc olur, t bbi sekreter bulunmad hallerde sevk edilen hastalar n sevk edildi i kurumla koordinasyonunu sa lar, Gereken tetkikler için numune al r, e itimini ald basit laboratuvar tetkiklerini yapar veya ald numunelerin ilgili laboratuvar taraf ndan teslim al nmas sa lar,

42 Gezici ve yerinde sa k hizmetleri, sa geli tirici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sa ve aile planlamas hizmetlerini verir, evde bak m hizmetlerinin verilmesinde aile hekimine yard mc olur, Bakanl kça belirlenen hizmet içi e itimlere kat r, Sa k hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili olarak görev, yetki ve sorumluluklar kapsam nda aile hekiminin verdi i di er görevleri yerine getirir.

43 Yönetmelik: Evde Bak m hem iresi Ev ortam hastan n gereksinimlerine uygunluk yönünden de erlendirir (, k, havaland rma, hijyen, tekstil, zemin, duvarlar vb.). Gürültü, k, nma, havaland rma gibi çevresel uyaranlar kontrol alt na alarak hastan n uyku ve dinlenmesini sa lar.

44 Bireyin günlük ya am aktivitelerinin kar lanmas, çevre düzenlemesi ve sosyal gereksinimlerin kar lanmas na yönelik görev alan bak m destek elemanlar n denetimini yapar, gerekti inde ilgililere bildirimde bulunur. Birey ve ailenin e itim ve dan manl k ihtiyac n belirlenmesini ve yerine getirilmesini sa lar. Bireyin öneri, istek ve ikâyetlerini dinler ve de erlendirir ve ilgili birimlere yönlendir

45 Ana Çocuk Sa Hem iresi Sorumlu oldu u bölgedeki toplumun sa k düzeyi ölçütleri, ana-çocuk sa durumu, sosyal, kültürel, ekonomik durumu, ula m durumu gibi özelliklerine ili kin veri toplar ve de erlendirir. Sorumlu oldu u ailelere ev ziyaretleri yaparak kapsaml de erlendirme yapar. Birey ve ailelerin ana-çocuk sa ile ilgili gereksinimleri ve sorunlar, öncelikleri belirler.

46 Birey ve ailelere ili kin tüm kay tlar do ru, eksiksiz ve zaman nda tutar. Ailedeki hasta ana-çocuklar n konsültasyon için gereksinimlerini belirler ve AÇS-AP merkezi hekimine sevk eder. Hizmetlerin süreklili i ve koordinasyonunu sa lamak için di er sa k ekibi üyeleri ile ve kurum içi, kurum d di er hizmet birimleri ile ileti im kurar ve geli tirir.

47 Ana ve çocuk ya gruplar ilgilendiren kronik hastal klar n takibini yapar, hekim taraf ndan reçete edilmi i ilaç ve tedavileri uygular. Merkez bölgesinde ana-çocuk sa hizmetleri ile ilgili yap lacak ara rmalara kat r. Hizmet içi e itim programlar na, mesleki seminer, konferans, gibi etkinliklere kat r. Hem irelik bak nda gerekli olan asepsi, sterilizasyon, dezenfeksiyon gibi tekniklere uyar ve uyulmas sa lar.

48 Aile planlamas hizmetlerini yürütür Do um öncesi izlem, evde do um ve do um sonras anne ve bebe in izlem hizmetlerini yürütür. Kad n sa na yönelik tarama (Pap Smear, KKMM ve benzeri) programlar na kat r. Çocuk izlem hizmetlerini yürütür. Ba klama hizmetlerini yürütür.

49 Önemli çocukluk hastal klar n (ishal, akut solunum yolu enfeksiyonlar, ile önlenebilir hastal klar, beslenme bozukluklar na ba hastal klar, paraziter hastal klar ve çocukluk dönemi bula hastal klar, vb) muayene ve takibini yapar, hekim isteminde yer alan ilaç ve tedavileri uygular.

50 Ana ve çocuk ya gruplar ilgilendiren kronik hastal klar n tedavisinde hekim taraf ndan reçete edilmi ilaç ve tedavileri uygular. Merkez sorumlu hem iresinin gözetiminde halka, sa n geli tirilmesi, hastal klar n önlenmesi, hastal klar n bak m, tedavi ve rehabilitasyonu amac yla bireysel ve grup sa k e itimini planlar, e itim ortam haz rlar, uygular ve de erlendirir.

51 Cinsel yolla bula an hastal klar n önlenmesinde ve AIDS ile mücadelede e itim ve dan manl k yapar. Sorumlu üreme ve cinsel dan manl k ve sorumlu ebeveynlik için e itim ve dan manl k yapar. Kad n ya am evrelerine göre cinsel sa k/üreme sa sorunlar belirler, itim ve dan manl k hizmetlerini yürütür.

52 TÜRK YE DE HEM REL N GÜNDEM

53 Ücret ( Maa,ek ödemeler,performans) Kamu Hastane Birlikleri Yasas Aile Sa Eleman Uzman Hem ire Kadrolar n hdas Ta eron Üstünden Hem ire Çal rma Lisans Tamamlama E itimi Çal ma Ko ullar Nöbetler Meslek Alan na sahip ç kma

54 NASIL ÇÖZEB R???

55 Toplumla bulu ma, Meslek alan na sahip ç kma Yasal haklar kullanma Yeni f rsatlar yaratma, Tehditleri f rsatlara dönü türme, ÖRGÜTLENME..ÖRGÜTLENME,

56 Te ekkürler..