Doğu Akdeniz enerji kaynakları

Transkript

1 Doğu Akdeniz enerji kaynakları Halûk DURAL Millî Merkez Genel Sekreteri, Başta ABD olmak üzere İngiltere, Fransa ve Almanya gibi emperyalist devletlerin doğu Akdeniz ve Ortadoğu bölgelerindeki jeostratejik çıkarları, bölgede devam eden savaş ve çatışmaların arkasındaki esas sebebi teşkil etmektedir. Bu çıkarlar ise başlıca Ortadoğu ve Doğu Akdeniz deki petrol ve doğal gaz kaynakları üzerindeki hakimiyet mücadelesidir. Doğu Akdeniz enerji kaynakları Jeolojik olarak doğu Akdeniz bölgesinde Kıbrıs, Eratostenes yükseltisi, Lazkiye, Levant, Judea, Nil, Batı Arap bölgesi ve Zagros bölgesi olmak üzere sekiz tane önemli basen (havza) bulunmakta olup, tarihsel olarak Nil Delta baseni ile Batı Arap ve Zagros (Irak, İran ve Körfez ülkeleri) bölgelerinde hidrokarbon üretimi yapılmakta olup, günümüzde gözler Levant basenine çevrilmiş bulunmaktadır[1]. Bölgedeki petrol ve doğal gaz oluşumları aşağıdaki haritada görülmektedir[2]. Doğu Akdeniz Kanıtlanmış Hidrokarbon Sistemleri Doğu Akdeniz havzası, Mesozoyik ( milyon yıl önceki dönem) yaşlı Neotetis Denizi nin* kalıntı havzasıdır (Garfunkel, 2004; Robertson ve Dixon, 1984). Havza güncel konumuna, Geç Miyosen zamanı (23,3-5,3 milyon yıl önce) sonrasında yaşanan deniz seviyesi yükselmesi ile ulaşmıştır (Ben-Avraham ve diğ., 2006). Bu alandaki ana yapısal unsurlar; güneyde Nil Delta Havzası, Herodot havzası, güneydoğuda Levantin havzası, Kıbrıs ın güneyindeki Eratotenes denizaltı yükselimi, Kıbrıs-Ege yayı, Finike nin karşısındaki Anaximander denizaltı yükselimi, kuzeyde ise Antalya, Mersin ve İskenderun havzalarıdır (Roberts ve Peace, 2007)[3]. [1]: US Energy Information Administration, [2]: [3]: Mehmet Akif SÜNNETÇİOĞLU, Doğu Akdeniz in Hidrokarbon Potansiyeli Ve Son Gelişmeler, SAREM Stratejik Araştırmalar Dergisi, Yıl 9, Sayı 16, Ocak 2011 Sayfa 1 / 11

2 Afrika kıtası magma üzerinde kuzeye doğru yılda yaklaşık 1-1,5 cm kadar hareket eder. Bu hareket Anadolu yarımadasını, Yunanistan, Balkanlar ve İtalya yı sıkıştırdığı için buralarda depremlere neden olur. Afrika kıtası Nil Deltasının kuzeyinden Cebeli Tarık Boğazına kadar uzanan bir dalmabatma kuşağı boyunca magmaya dalarak erir. Bu dalma-batma kuşağında yeralan havzalar Nil nehrinin taşıdığı organik malzemelerin ve tatlı suyla temas eden ölen deniz canlılarının yüzmilyonlarca yılda çökelip, üzerlerinin binlerce metre toprakla örtülmesiyle oluşan basınç ve sıcaklık nedeniyle bozunması sonunda petrol ve doğalgaza dönüşmüşlerdir. Yapılan araştırmalarda en çok gaz potansiyeline sahip Levant havzasının batı(w) doğu(e) ekseni boyunca alınan 400 km lik boy kesitinde Geç Tersiyer Dönem dolgularının jeolojik yapısı görülmektedir[4]. Levanten Havzası Hidrokarbon Sistemi İsrail, Filistin, Lübnan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Levantin havzasındaki Neojen (23,3-2,5 milyon yıl önceki) yaşlı istife yoğunlaşmışlardır. Levantin havzasındaki Neojen yaşlı sediman (çökelti) kalınlığı, havza kenarlarında 2 km den, kuzeybatıya doğru havza ortalarında 7 km ye kadar ulaşmaktadır (Gardosh ve Druckman, 2006). Havzada İsrail ve Filistin ruhsatlarında Erken Pliyosen (Miyosen 5,3-2,5 milyon yıl önce) Noa, Marie, Gaza Marine havzalarında yaklaşık 3 trilyon ft 3 = 85 [4] : Steinberg, J., Gvirtzman, Z., Folkman, Y., Garfunkel, Z., Geology 2011 Sayfa 2 / 11

3 milyar m 3 gaz ve Orta Miyosen (Tamar, Dalit havzalarında ise yaklaşık 5 trilyon ft 3 = 141,6 milyar m 3 gaz) keşiflerinden sonra bölgeye ilgi artmış ve ülkeler arama faaliyetlerini hızlandırmışlardır[5]. Amerikan Jeolojik Araştırma Kurumu nun (U.S. Geological Survey-USGS) 2010 raporuna göre Levantin havzasında henüz keşfedilmemiş toplam rezervi 1,7 milyar varil = 181 milyon ton petrol ve 122 trilyon ft 3 = 3,5 trilyon m 3 doğal gaz revervi bulunmaktadır. Ayrıca keşfedilmemiş 3,1 milyar varil = 70,2 milyon ton Doğal Gaz Sıvısı[6] olduğu tahmin edilmektedir[7]. Doğu Akdeniz bölgesinde son zamanlarda keşfedilen doğal gaz miktarları aşağıdaki tabloda görülmektedir: [8] [9] Ülke Keşif Tarihi Sahanın Adı Tahminî Rezerv, milyar m 3 Üretime Geçiş GKRY 2011 Afrodit 198, İsrail 1999 Noa 1, Mari-B 42, Dalit 14, Tamar 283, Levanten 509, Dolfin 2,3 Belirsiz 2012 Şimson 8,5 Belirsiz 2012 Tanin 34,0 Belirsiz 2013 Kariş 51,0 Belirsiz Filistin 2000 Gazze-Marin 28,3 Belirsiz Geçtiğimiz yıllarda, doğu Akdeniz bölgesinde yeralan Mısır, İsrail, Lübnan, Suriye ve Güney Kıbrıs Münhasır Ekonomik Bölge-MEB (Exclusive Economic Zone-EEZ)[10] anlaşmaları yaparak deniz alanlarını paylaşmışlardır. Ancak Lübnan-İsrail ve İsrail-Gazze deniz sınırlarında anlaşmazlıklar mevcuttur. Ayrıca İsrail, Filistin nin bağımsızlığını tanımamakta ısrar ederek, Gazze şeridinin MEB ndeki Gazze Marin-1 ve 2 alanlarında tespit edilmiş olan doğalgaz yataklarına konmak için Gazze ye yönelik sürekli askeri saldırılar yapmaktadır[11]. [5]: Mehmet Akif SÜNNETÇİOĞLU, a.g.y. [6]: Doğal Gaz, genel olarak, %95 metan (CH 4 ) ve diğer hidrokarbonlardan; %2,5 etan (C 2 H 6 ), %0,2 propan (C 3 H 8 ), %0,06 bütan (C 4 H 10 ), %0,02 pentan (C 5 H 12) ve %0,02 daha ağır hidrokarbon ( C 5 H 12) + C 10 H 22 ) karışımından oluşur. Ayrıca içinde %1,6 azot (N 2 ), %0,7 karbondioksit (CO 2 ) ve eser miktarlarda hidrojensülfür (H 2 S) ve su bulunur. Gaz rezervuarlarında yüksek basınç altında propan ve daha ağır hidrokarbonlar sıvılaşırlar (tüp gaz gibi) ki, bu sıvı doğrudan kullanılabilen değerli bir maddedir. [7]: Bakınız dip not [2] [8]: EIA, U.S. Energy Information Administration, Eastern Mediterranean Region Report, , s. 5 [9]: 1 trilyon fit küp (tcf) doğalgaz = 39,643 milyar m 3 ; 100 milyar varil petrol= 14,3 milyon ton [10]: BM Deniz Hukuku Sözleşmesi (United Nations Convention on the Law of the Sea) imza 10 Aralık 1982, yürürlük 16 Kasım Kısım V Münhasır Ekonomik Bölge, Madde 57. Münhasır ekonomik bölgenin genişliği Münhasır ekonomik bölge, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin ötesine uzanmayacaktır. [11]: Agreement between the Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone 17 February 2003, CYP2003EZ.pdf; Delimitation Agreement Cyprus-Lebanon EEZ January 17, 2007; Delimitation Agreement Cyprus-Israel December 17, Sayfa 3 / 11

4 Doğu Akdeniz bölgesi ülkeleri münhasır ekonomik bölge-meb haritası [12] Güney Kıbrıs ın Mısır, Lübnan ve İsrail ile imzalamış olduğu MEB-EEZ antlaşmalarının, Kıbrıs Cumhuriyeti nin kuruluşunu sağlayan ve 16 Ağustos 1960 tarihinde yürürlüğe giren, 11 ve 19 Şubat 1959 tarihli Zürih ve Londra antlaşmaları ve Türkiye nin garantörlüğüne aykırı olduğu gerekçesiyle Türkiye tarafından tanınmadığı BM e verilen bir nota ile bildirilmiştir. Aynı antlaşmalar ile Kıbrıs taki Dikelya ve Agratur askerî üsleri İngiltere toprağı sayıldığından, bu toprakların kıyılarında da ilan edilmemiş kuramsal İngiliz MEB-EEZ bulunmaktadır. Doğu Akdeniz de İsrail ve Güney Kıbrıs tarafından yoğunlaşan gaz aramaları Lübnan ı da harekete geçirmiş ve ülke ilk petrol yasasını çıkarmıştır. Lübnan ile İsrail arasında gerek kara ve gerek deniz sınırları konusunda sorun bulunmaktadır. Lübnan, iki ülke arasındaki kara ve deniz sınırlarına ilişkin iddialarını içeren belgeler ile BM e başvurarak sınırlarının kabulünü istemiştir[13]. İsrail 2006 Temmuz ayında Lübnan daki Hizbullah mevzilerine saldırarak, Lübnan sınırlarını Hatay a kadar genişletip, Amerikan Büyük Ortadoğu Projesi haritasında[14] olduğu gibi Suriye nin Akdeniz le irtibatını kesmek istedi. Bu vesileyle doğu Akdeniz de en verimli doğalgaz sahası olan Levanten havzasında Lübnan ile yaşadığı sınır sorunlarını çözecek, hem de Suriye nin deniz yatağındaki zenginliklerini ele geçirecekti. [12]: [13] : Ravid Barak, U.S. baks Lebanon on maritime border dispute with Israel Haaretz July 10, [14] : Amerikan Silahlı Kuvvetler Dergisi, Haziran 2006 sayısı, E. Yarbay Ralph Peters, Blood borders, How a better Middle East would look, Sayfa 4 / 11

5 İsrail in faaliyetleri Deniz alanlarındaki sismik aktiviteye bakıldığında, çalışmaların çoğunun yılları arasına yoğunlaştığı görülmektedir. Bu yıllar arasında km nin üzerinde 2 boyutlu sismik veri ile toplanmıştır. Ayrıca, doğal gaz sahalarının keşifleriyle birlikte bölgede önemli bir 3 boyutlu sismik veri yoğunluğu görülmektedir. İsrail deniz ruhsatlarını, sismik veri yoğunluğunu ve önemli doğal gaz sahalarını gösteren harita [15] İsrail deniz alanında faaliyet gösteren başlıca firmalar; Noble Energy, IOCL (İsrail Oil Company Ltd.), Israil Petroleum Co., Pelagic Exploration Co., Avner Oil Ltd., Adira Energy Ltd. dir. Marie keşifleriyle rezerv 1,5 tcf seviyesine ulaşmıştır. Son yapılan keşiflerle bu rakamın 8 tcf seviyesine çıkması beklenmektedir. İsrail e ait Tamar gaz sahasında 8,3 trilyon fit küp gaz varlığı Ocak 2009 ayında keşfedildi. Sahada aramayı yapan ve işletecek olan ortaklığın tek başına en büyük hissedarı ABD Teksas merkezli Noble Energy şirketi olmakla birlikte, sermayedarlar arasında İsrail şirketleri de önemli pay almışlardır. ABD nin Jeolojik Araştırma İdaresi Mart 2010 ayında Levathian bölgesinde 1,7 milyar varil petrol ve 122 trilyon fit küp gaz bulunduğuna ilişkin tahminlerini açıklamıştı[16]. Bu sahayı bulan ve işletecek olan ortaklar grubunda en büyük sermaye payı yine tek başına Noble Energy şirketine aittir, ancak yine İsrail enerji şirketleri de önemli pay sahibidirler. Görüldüğü üzere, İsrail in ekonomik hükümranlık hakkının olduğu bölgede bulunan iki önemli doğal gaz kaynağını arama ve işletme hakkı bir ABD şirketinin önderliğini yaptığı şirketler grubuna aittir. Bunun anlamı, bu gaz sahaları İsrail in olduğu kadar ABD nin de çıkar alanı konumuna gelmesidir. İşin ilginci, Tamar gaz sahası ABD nin yanında Rusya nın da çıkar alanı haline gelmiştir. Zira [15] : Mehmet Akif SÜNNETÇİOĞLU, a.g.y. [16]: Levinson Charles ve Guy Chazan, Big Gas Find Sparks a Frenzy İn Israel, Wall Street Journal, December 30, Sayfa 5 / 11

6 Rusya nın önde gelen gaz şirketi Gazprom OAO, 26 Şubat 2013 tarihinde Tamar sahasında üretilecek doğal gazı sıvılaştırılmış olarak Asya pazarlarına satmak üzere İsrail ile bir niyet mektubu imzalamıştır[17]. Leviathan doğal gaz sahasını işletecek ortaklığın 2,5 milyar dolar değerindeki yüzde 30 payı için Rus Gazprom şirketinin yanında Fransız Total, Çin in CNOOC Şirketi ile Avustralya nın Woodside Petrol Şirketi teklif vermişlerdi[18]. Söz konusu yüzde 30 pay, Avustralya Şirketi Woodside a verilmiştir. Görüldüğü üzere, İsrail in denizdeki gaz sahalarını işletecek şirkete sermayedar olmak için yoğun bir yarış yaşanmıştır. Türkiye, Doğu Akdeniz de İsrail ve Güney Kıbrıs ın doğal gaz ve petrol aramak için ihaleler açmasına karşı çıkmıştı. Ancak, İsrail ve Güney Kıbrıs bu sahaların aranması için ABD ve Rus Şirketleri ile işbirliği yapmayı tercih edince, Türkiye karşısında sadece İsrail ve Güney Kıbrıs ı değil, ABD, Rusya ve Avustralya yı da bulmuştur[19]. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Güney Kıbrıs Rum Yönetimi nin bölgede yaptığı önemli faaliyetler üç ana bölümde incelenebilir. Bunlardan birincisi adanın güneyinde, kendisinin kabul ettiği Mısır ve Lübnan la anlaşmaya vardığı münhasır ekonomik bölge sınırları içerisindeki bölgeyi 13 adet ruhsata ayırmasıdır. Petroleum Geo-Services PGS firmasına 2006 yılında km ve 2008 yılında km 2 boyutlu sismik veri toplatılmıştır. Bugün hatların grid aralığı 3 ila 5 km ye ulaşmıştır. Bu hat aralığı bölgeye ilgi duyan yatırımcı şirketlerin ilgisini çekmektedir. GKRY ayrıca ihaleye çıkarılmayan 3 nolu ruhsat alanında yine PGS e 660 km 2 3 boyutlu sismik veri toplatmıştır. Bölgedeki bir diğer gelişme ise İsrail deniz alanında Tamar ve Dalit keşiflerini yapan Noble Energy firmasının, 12 nolu ruhsat ihalesini kazanmasıdır. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) nin deniz ruhsatlarını ve sismik veri yoğunluğunu gösteren harita [20]. [17]: Russia s Gazprom, Israeli Group Ink Gas Deal, The Economic Intelligence Unit, 1 March [18]: Gazprom looses Israeli gas field bid to Australia s Woodside, RT, December 4, [19]: Hikmet Uluğbay, Yeni Ortadoğu Projesinin Enerji Denkleminde Suriye Bilinmeyeninin Yeri ve Önemi, [20]: Bakınız dip not [2] Sayfa 6 / 11

7 Türkiye ile Mısır arasındaki en yakın mesafe 280 deniz milidir. Bu durumda Kıbrıs ın 12 millik deniz sınırının batısında kalan ve Türkiye-Mısır arasında henüz ilan edilmemiş olan MEB-EEZ sınırı, karşılıklı kıyıların orta (talvek) hattı koordinatlarla aşağıdaki haritada görülmektedir. Türkiye nin hak talep ettiği MEB-EEZ ile Güney Kıbrıs ın ilan ettiği MEB lerin 1, 4, 5, 6, 7 numaralı parsellerinin bir bölümü çakışmaktadır. KKTC, 28 Eylül 2011 de TPAO na 7 Blokta arama ruhsatı verdi. KKTC, Türkiye 21 Eylül 2011 tarihinde MEB antlaşması imzalayarak 28 Eylül 2011 tarihinde TPAO na 7 blokta arama ruhsatı verdi. Bu ruhsat alanları ile GKRY nin ilân ettiği parseller yukarıdaki haritada da görüldüğü üzere çakışmaktadır. Güney Kıbrıs ın MEB-EEZ ndeki Afrodit adı verilen 12. parseldeki ilk ihalesini alan Amerikan Nobel Enerji, bu arama için kurulan şirketteki hissesinin yüzde 30 unu İsrail in Delek Şirketine ve bu şirketin iştiraki olan Avner Petrol arama şirketine satmıştır. Bu işlemle birlikte İsrail Güney Kıbrıs ekonomik ve siyasi ilişkileri daha da güçlenmiştir. Böylece Güney Kıbrıs ın MEB bölgesi kısmen de olsa, aynı zamanda, İsrail in çıkar alanı konumuna da gelmiştir. Bu ilişkiyi güçlendirmek için İsrail ile Güney Kıbrıs, Ocak 2012 ayında savunma ve askeri işbirliği anlaşması imzalamışlardır[21]. Nobel Enerji sondaja 18 Eylül 2011 Pazar akşamı başladı. Rum radyosu, sondaja başlayan Noble Energy şirketinin platformunun üzerinde İsrail insansız casus uçaklarının uçuş yaptıklarını ve İsrail donanmasına ait gemilerin de platformun doğusunda görüldüklerini duyurdu. Sondaj öncesi, İsrail'in ''Leviathan'' ismi verilen parselinde bulunan doğalgaz platformu 12. parsele taşındı. Bu çalışmalar Türk Deniz Kuvvetleri tarafından izlenmeye başladı. İsrail, buradaki MEB deki doğal gaz arama alanlarını korumak için Güney Kıbrıs tan savaş uçaklarını güney Kıbrıs sahilindeki Baf yakınlarındaki Andreas Papandreu üssünde konuşlandırmak için izin de istemiştir[22] yılında da İsrail savaş uçaklarının KKTC hava sahasını birkaç kez ihlâl etmesi üzerine Türk savaş uçakları tarafından kovalandığı haberlerde yer almıştır[23]. [21]: Greek Cyprus ratifies military cooperation deal with Israel, Today s Zaman 3 July [22]: Katz Yaakov, Israel to ask for military facility in Cyprus, Jerusalem Post.com [23]: Turkish jets chase Israeli plane over Cyprus, Famagusta Gazette, 17 May Sayfa 7 / 11

8 Türkiye sismik araştırma gemisini bölgeye yolladı GKRY, 2014 Ekim ayı başında 9 numaralı sahada petrol sondajına başlayınca bölgede önemli bir askerî hareketlilik patlak verdi. Türkiye, bu karara yanıt olarak 2 Ekim 2014 akşamı Rum kesimi için seyir duyurusu (Navtex) yayınladı. Navtex, Türkiye nin Larnaka ve Limasol açıklarında bulunan bölgede 20 Ekim-30 Aralık 2014 tarihleri arasında sismik araştırmalar gerçekleştireceğini de duyuruyordu. Bu kararın ardından Rumlar KKTC ile yürütülen müzakerelerden çekilme kararı aldı. 20 Ekim de Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemisi Ada nın güneyine Gelibolu ve Giresun fırkateynleri eşliğinde 3. parsele gönderildi. Yandaki haritada görülen Sarı Bölgeler, GKRY nin ruhsat verdiği 2, 3, ve 9 numaralı parsellerdir. Kırmızı bölgeler ise T.C. Deniz Kuvvetlerinin ilân ettiği Navtex alanlarıdır. Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemisi, Türk Deniz Kuvvetlerinin koruması altında GKRY nin arama ruhsatı verdiği İtalyan ENI-Kogas hesabına sondaj yapmakta olan Saipem gemisinin dolaştığı sulara girerek çalışmalarına başladı. Bu gelişmeleri takiben, Türkiye nin Navtex alanının doğu sınırı ile Suriye arasında kalan alanda Rusya Deniz Kuvvetleri tarafından yayımlanan NOTAM a göre, yapılacak atışlı tatbikatların, 20 Ekim Pazartesi günü saat de başlayıp, 22 Ekim Çarşamba günü tamamlanacağı bildirildi. NOTAM a göre Rusya, toplam 4 kilometrekarelik deniz bölgesini kapattı. Rusya nın tatbikat alanı, Barbaros un araştırmaları için Türkiye nin 20 Ekim itibarıyla bağladığı bölgenin sınırlarına temas ediyor. Bölgenin doğu sınırları ise Tartus ve Lazkiye arasındaki Suriye kıyılarına 25 kilometre mesafeye kadar ve 33 bin fit yüksekliğe uzanmaktadır. Amiral Aleksandro Vitko komutasındaki Karadeniz filosundan Novocherkassk, Nobosierkassk ve Minsk isimli amfibi çıkartma gemileri, Kuzey Filosu na bağlı tonluk denizaltı avcı gemisi Amiral Kulakov gemilerinden oluşan bir filo tatbikatta yer aldı. Ayrıca Rus elektronik harp ve casusluk gemisi Priazovnie de, ENI-Kogas hesabına sondaj yapmakta olan Saipem gemisi ve Barbaros Hayreddin Paşa nın hassas sismik araştırmalarını yapacağı bölgeye yerleşti[24]. GKRY-İsrail 2 NOTAM yayınlayarak Ekim de Kıbrıs ın güneyinde Limasol açıklarında nolu parsellerde havada ortak askerî tatbikat yapacaklarını duyurdular. Türkiye nin bu atağa cevabı gecikmedi yılında küçük bir Türk deniz unsuru ve ABD Donanmasından bir lojistik destek gemisi ile düşük profille icra edilen Mavi Balina Tatbikatı bu sefer 6-14 Kasım 2014 tarihleri arasında 2012 yılına kıyasla çok daha büyük katılımla icra edildi. NATO nun Akdeniz den sorumlu Daimi Deniz Görev Grubu nda (SNMG-2) görevli USS Leyte Gulf (ABD), FGS Neidersachsen (Almanya), HMCS Toronto (Kanada), SPS Juan De Borbon VE SPS Reina Sofia (İspanya), TCG Kemalreis (Türkiye) fırkateynlerinin tatbikata NATO unsuru olarak katılmalarının yanında, ayrıca Türk donanmasından 3 fırkateyn, 2 korvet, 4 denizaltı, 1 lojistik destek gemisi, pek çok deniz karakol uçağı ve helikopter katılırken, ABD donanmasından bir [24]: Sayfa 8 / 11

9 fırkateyn (USS Cole) ve bir deniz karakol uçağı, İngiltere den bir nükleer denizaltı (HMS Torbay), Pakistan dan bir fırkateyn (PNS Alamgir) ve bir deniz karakol uçağı ile NATO istihbarat-analiz unsurları katıldı[25]. Türk Dz. Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent Bostanoğlu, 9 Kasım 2014 günü yaptığı basın toplantısı ile Angajman Kurallarını açıklayarak, angajman kuralları Başbakanlık tarafından Genelkurmay Başkanlığı na, oradan da Deniz Kuvvetlerine devredilmiş durumdadır demiştir. Türk milletinin bize vereceği tüm görevleri kararlılıkla yerine getirmeye hazır ve muktediriz. Türkiye nin deniz hak ve menfaatleri etki ve ilgi alanlarımızda başarıyla yerine getirilmektedir (korunmaktadır), Deniz Kuvvetleri unsurlarımız, bu bölgede durumsal farkındalık faaliyetlerini sürdürmeye devam edecektir. Türk Deniz Kuvvetleri, Barbaros Hayrettin Paşa araştırma gemisini yakından korumakta ve destek sağlamaktadır. GKRY nin kiraladığı sondaj gemisini takip ediyoruz. 900 km içine girmiyoruz. diyerek kararlılık belirtmiştir[26]. Türkiye, 6 Ocak 2015 tarihinde yeni bir Navtex yayınlayarak Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemisinin görevine 6 Nisan tarihine kadar devam edeceğini açıkladı[27]. Ancak, GKRY nin Saipem sondaj platformunu bölgeden çekmesi üzerine, Barbaros Hayrettin Paşa ve refakatindeki gemiler 30 Mart 2015 tarihinde bölgeden geri çekildi[28]. Son gelişmeler Geçtiğimiz 8 Kasım 2014 tarihinde Kahire de Mısır Cumhurbaşkanı Sisi nin evsahipliğinde, Yunanistan Başbakanı Samara ve GKRY Cumhurbaşkanı Anastasiades arasında yapılan üçlü toplantıda Doğu Akdeniz bölgesinde keşfedilen hidrokarbon varlığının bölgede işbirliği, barış ve refahın sağlanmasına olacak katkısı değerlendirilerek, üç ülke arasında enerji alanında yapılacak işbirliğinin hızlandırılması konusunda anlaşmaya varılmış, Mısır ın GKRY den doğalgaz ithalatı konusu görüşülmüştür[29]. 29 Nisan 2015 tarihinde bu sefer GKRY Cumhurbaşkanı Anastasiades evsahipliğinde, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ve Yunanistan Başbakanı Çipras başkanlığında yüksek düzeyli heyetlerin katılımıyla Lefkoşa da Mısır-Yunanistan-GKRY üçlü zirvesi düzenlenmiştir. Zirve sonrasında açıklanan Lefkoşa deklarasyonunda Doğu Akdeniz de önemli hidrokarbon rezervleri keşfinin, bölgesel işbirliği için bir katalizör görevi yaratabileceği tesbiti yapılarak, bu işbirliğinin bölge ülkelerinin katılımları vasıtasıyla, iyi kurulmuş uluslararası hukuk prensiplerine daha iyi hizmet edeceğini vurgularız. Bu bağlamda, BM sözleşmesi deniz (UNCLOS) hukukunun evrensel karakteri vurgulayarak, henüz yapılmamış deniz yetki alanlarının sınırlandırılması görüşmelerimizin daha süratle devam ettirilmesine karar verdik [30] denilmekle, doğu Akdeniz de deniz yetki alanlarının tesbiti çalışmalarında Türkiye dışlanmaktadır. [25]: [26]: [27]: [28]: [29]: [30]: Sayfa 9 / 11

10 Bu arada, gerek Yunanistan, gerekse GKRY ve ABD-AB kaynaklı çeşitli kurumlarda yapılan çalışmalarla doğu Akdeniz MEB-EEZ hazırlanan haritaları dünya kamuoyuna yayınlanmaktadır[31]. Akdeniz MEB-EEZ GKRY görüşü CRISIS GROUP/Agnes Blassell Akdeniz MEB-EEZ gayrı-resmî Türk görüşü Copyright PRIO Cyprus Centre/orijinal kaynak TÜDAV-Türk Deniz Araştırmaları Vakfı KKTC de cumhurbaşkanlığı seçimini 26 Nisan 2015 günü yapılan ikinci turda Mustafa Akıncı kazanmıştır yılından 2001 yılına kadar Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP) Genel Başkanlığı görevinde bulunan Akıncı, Annan Planı döneminde oluşturulan Barış ve Demokrasi Hareketi nin (BDH) kurucularından olup, liderliğini üstlenmiştir. Annan planını, birleşik Kıbrıs ı savunan Akıncı nın seçilmesi başta GKRY, AB ve ABD yi sevindirmiş, AKP hükümeti ise 6 Nisan da süresi bitecek olan Navtex in süresinin dolması beklemeden, Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemisini bölgeden çekmiştir. Sonuç Her an ortalama ve yılda geminin hareket ettiği Akdeniz, dünyanın en önemli suyoludur. Akdeniz in stratejik önemi, doğu Akdeniz de ortaya çıkan petrol ve doğalgaz varlığı, üç kıtanın ortasında yer alması ve Ortadoğu/Hazar enerji kaynaklarına yakınlığı nedeniyle günümüzde çok artmıştır. Bu nedenle Türkiye: 1- Mısır, GKRY ve Yunanistan arasında yürütülen ve Akdeniz i paylaşmayı amaçlayan MEB-EEZ çalışmaları hakkında Birleşmiş Milletler e derhal itirazlarını bildirmelidir. 2- Resmî olarak Akdeniz de kendi MEB-EEZ alanlarını ilân ederek, kıyıdaş ülkelere müzakere çağrısı yapmalıdır. 3- Kıbrıs ın güneyi dahil Akdeniz de hidrokarbon arama ve çıkarma faaliyetlerini kesintisiz olarak sürdürmelidir. 4- Suriye ile sürdürülen düşmanlık politikasına derhal son vererek, Akdeniz deki menfaatlerin korunması için ortak hareket etmelidir. [31]: Can Gas Save Cyprus? The Long-Term Cost of Frozen Conflicts, Sayfa 10 / 11

11 5- Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti ile Akdeniz hidrokarbon rezervlerinin arama ve işletme konularında ortaklıklara giderek, stratejik bir denge kurmalıdır. 6- KKTC nin bağımsız bir devlet olarak varlığını sürdürmesini ve giderek Türkiye ile bütünleşmesini sağlayarak, Akdeniz de stratejik üstünlüğünü devam ettirmelidir. 7- Daha uzun vadede ise, gerek Akdeniz havzası ve gerekse Ortadoğu da istikrarın sağlanabilmesi için, emperyalist batının Türkiye nin/karadeniz in kuzeyinden ve güneyden yaptığı büyük cepheli saldırganlığının durdurulabilmesi için, Çin ve Hindistan tarafından aktif destek sağlanacağı; KKTC, Filistin, Lübnan, Suriye, Irak, İran, Azerbaycan ve Rusya nın katılacakları geniş bir jeostratejik cepheye sahip Batı Asya Birliği nin kurulması için çabalamalıdır. Açıklamalar*: Türbiditik: Doğada çamur ve asıltı malzemelerce zengin tatlı suların, denize kavuşması ile tatlı ve tuzlu su tabakaları arasında meydana gelen girdaplı akıntılar. Tetis Denizi: Avrasya ile Gondvana Kıtası arasındaki deniz. Neotetis Denizi: Afrika nın kuzeye hareketiyle Avrasyayla kapanması nedeniyle şimdi Akdeniz haline dönüşen deniz. Sayfa 11 / 11