MALZEME BİLGB SERTLİK. Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN. Pamukkale Üniversitesi BAHAR
|
|
- Ayşe Hoca
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 5 MALZEME BİLGB LGİSİ SERTLİK Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi BAHAR
2 SERTLİK Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri basınç, çekme, kesme ve eğilme dayanımlar mlarıdır. r. İkinci derecede önem taşı şıyabilen bazı özellikler, çoğunlukla birinci derecedeki önemli özelliklere bağlıdır. Örneğin, basınç dayanımı yüksek olan bir malzemenin çoğunlukla sertlik derecesi de fazladır. Sertlik, malzeme yüzeyinin y kalıcı şekil değiştirmeye gösterdig sterdiği direnç olarak tanımlanabilir. Sert bir cisim, genellikle yumuşak olmayan ve başka bir cismin kuvvet altında o malzeme içine i ine girmesine büyük b k direnç gösteren bir malzemedir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 2
3 SERTLİK Sertlik izafi bir ölçü olup sürts rtünmeye, çizmeye, kesmeğe e ve plastik deformasyona karşı direnç olarak tarif edilir. Sertlik, malzemelerin plastik deformasyona karşı gösterdiği dirençtir. Sertlik ölçme genellikle, konik veya küresel k standart bir ucun malzemeye batırılmas lmasına karşı malzemenin gösterdig sterdiği i direnci ölçmekten ibarettir. Uygun olarak seçilen sert uç, u, uygulanan yük y k altında malzemeye batırıld ldığında malzeme üzerinde bir iz bırakacaktb rakacaktır. r. Malzemenin sertliği, i, bu izin büyüklb klüğüyle ters orantılıdır. r. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 3
4 SERTLİK Bir cismin sertliğinin inin bilinmesinde şu u yararlar vardır r : a) Malzemenin kökeni k keni hakkında bilgi verir. b) Malzemenin diğer özellikleri hakkında fikir verir. Örneğin, sertlik malzemenin işlenebilme i özelliğini ini gösterebilir. g Genellikle sertlik ile işlenebilme özelliği i arasında ters bağı ğıntı vardır. r. Diğer bir deyişle, sert malzemeleri işlemek i zordur. c) Sertlik deneyleri basit ve tahribatsız z deneyler olduğundan, undan, malzemenin diğer özellikleri hakkında, malzemeyi elden çıkarmadan bir fikir edinilebilir. Daha sonra örnek üzerinde diğer deneyler yapılabilir. most plastics brasses Al alloys easy to machine steels file hard cutting tools nitrided steels diamond increasing hardness PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 4
5 SERTLİK Cisimlerin sertliği ölçme yöntemleri y üç gruba ayrılabilir: 1) Malzeme yüzeyini y sert bir cisim ile çizerek yapılan sertlik deneyleri. 2) Malzemeye sert bir cismi kuvvet altında batırmak suretiyle yapılan sertlik deneyleri. 3) Sert bir bilyayı malzeme üzerine düşürmek d ve sıçratmak s suretiyle yapılan sertlik deneyleri. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 5
6 SERTLİK Çizerek yapılan sertlik deneyleri. Sert bir malzeme kendisinden daha az sert olan bir malzemeyi çizer. Bu faktörü göz önüne ne alarak bir seri mineral sertliğine ine göre g sıralanarak, s Mohs skalası olarak adlandırılan, lan, yarı-kantitatif bir cetvel elde edilmiştir PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 6
7 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI 1. TALK 2. JİPS (ALÇI I TAŞI) 3. KALSİT 4. FLORİT 5. APATİT 6. ORTOKLAZ 7. KUVARS 8. TOPAZ 9. KORONDEN 10. ELMAS PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN
8 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI 1. TALK 2. JİPS (ALÇI I TAŞI) 3. KALSİT 4. FLORİT 5. APATİT 6. ORTOKLAZ 7. KUVARS 8. TOPAZ 9. KORONDEN 10. ELMAS Bu skalaya göre g kuvars'ı çizebilen, topaz'ı çizemeyen bir maddenin sertliği i Mohs skalasına göre g Mohs sertliğindedir. indedir. Örneğin, sert çelik 6.5, alüminyum 2, normal cam 5.5 Mohs sertliğindedir. indedir. Malzemenin Mohs skalasına göre g sertliği belirlenirken bir mineralin diğerini çizdiğinden inden emin olunmalıdır. Yüzeyi tozlu, gevşek ek partiküller içeren i malzemeler üzerinde yapılan çizme işlemi i yanılt ltıcı olabilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 8
9 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI 1. TALK 2. JİPS (ALÇI I TAŞI) 3. KALSİT 4. FLORİT 5. APATİT 6. ORTOKLAZ 7. KUVARS 8. TOPAZ 9. KORONDEN 10. ELMAS Mohs skalası lineer değildir. Örneğin, Kalsitten K florite ilerleme yani Mohs skalasında 3 ten 3 4 e 4 e geçiş sertlikte yaklaşı şık k olarak % 25 lik bir artışı gösterir. Koronden den elmas a a ilerleme yani Mohs skalasında 9 dan109 dan10 a a geçiş sertlikte % 300 den daha fazla bir artışı gösterir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 9
10 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI 2.5 SERTLİK Tırnak SERTLİK Fil dişi Amber (kehribar) Altın Gümüş Bakır PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 10 10
11 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI 3 SERTLİK Bronz (tunç) SERTLİK mercan 4-55 SERTLİK İnci 5.5 SERTLİK Platin Demir Bıçak ağzıa PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 11 11
12 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI SERTLİK 6-7 SERTLİK Opal SERTLİK Turkuaz Cam Lal taşı Yeşim taşı Peridot PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 12 12
13 SERTLİK MOHS SERTLİK K SKALASI SERTLİK aquamarine Zümrüt 8 SERTLİK Kübik zirconia PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 13 13
14 SERTLİK Batırılarak yapılan sertlik deneyleri. Metal endüstrisinde genellikle Rockwell, Brinell ve Vickers sertlik deneyleri kullanılmaktad lmaktadır. Bu deneyler belirli bir sürede s belirli bir yük y altında deforme olmayan bir küre k veya koninin metal içine i ine batma derinliğinin inin ölçülmesiyle yapılır. Farklı malzemeler için i in değişik ik deney yöntemleri y olup, bunların sonuçlar ları farklılıklar klar arzeder. Bu nedenle bir malzemenin sertliğinden inden söz s z ederken, deney yönteminin de belirtilmesi gerekir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 14
15 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Rockwell sertlik deneyi (RSD), yapılmas lmasının çok kolay olması ve özel bir ustalık k gerektirmemesinden dolayı metallerin sertlik ölçümünde en yaygın n kullanılan lan metottur. Birçok farklı skala, farklı yük k ve çeşitli uçu kombinasyonlarının kullanımıyla en sertten en yumuşağa a kadar tüm t m metal ve alaşı şımların n sertliğinin inin tayin edilmesine olanak sağlar. Rockwell deneyleri, örnek üzerine yapılan bir seri yükleme y ve boşaltma sonucu örnek yüzeyinde y oluşan derinliğin ölçülmesi ile gerçekle ekleştirilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 15
16 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Batıcı Uç: Birçok farklı skala, farklı yük k ve çeşitli uçu kombinasyonlarının kullanımıyla en sertten en yumuşağa a kadar tüm t m metal ve alaşı şımların n sertliğinin inin tayin edilmesine olanak sağlar. Rockwell deneyleri, örnek üzerine yapılan bir seri yükleme ve boşaltma sonucu örnek yüzeyinde y oluşan derinliğin ölçülmesi ile gerçekle ekleştirilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 16 16
17 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Batıcı Uç: 1/18, 1/8, ¼ ve ½ inch çaplarında küresel, k sert çelik toplar veya Tepe açısıa 120º olan, uç kısmı 0.2 mm yarıçap apında yuvarlatılm lmış çok sert malzemeler ler için in kullanılan lan brale adı verilen konik elmas uçu PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 17
18 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi 120 P 0 P 1 P0 P 0 Bu yöntemde y batma derinliği ölçüleceği i için i in yüzey y pürüzlp zlülüğü sonuçlar ları etkileyebilir. t 0 t 1 Bu sakıncay ncayı gidermek için i in önce batıcı uç küçük k bir yükle y (P 0 = ön yük) malzemeye daldırılarak larak alet sıfır r düzeyine d ayarlanır. r mm 100 t 0 t 1 Daha sonra toplam yüke y tamamlanacak şekilde ana yük y k (P 1 ) uygulanır. Son olarak Ana yük y (P 1 ) kaldırılır. Meydana gelen kalıcı izdeki derinlik artışı 0 bulunarak mevcut göstergeden g Rockwell Sertlik değeri eri okunur. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 18
19 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi 120 P 0 t 0 t 1 P 1 P0 P 0 Rockwell Sertlik değeri eri boyutsuzdur. Ucun malzeme içine i ine her mm batışı bir sertlik değerinin erinin düşmesi d olarak alınır mm t 0 t t 1 b Ön n yük y k uygulandıktan sonra ucun konumu ile ana yük y k kaldırıld ldıktan sonra ucun konumu arasındaki batma derinliği i t b olmak üzere RSD- C aşağıa ğıdaki formülle hesaplanabilir. RSD C = PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 19 t b 19
20 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Hem ön n yükün y n hem de toplam yükün y n büyüklb klüğüne göre g iki tip deney vardır: r: 1. Rockwell ve 2. Yüzeysel Y (superficial( superficial) Rockwell. 1. Rockwell Ön n yük= y 10 kgf Toplam yük y k = 60 kgf R A Toplam yük y k = 100 kgf R B R A : İnce malzemeler; nce malzemeler; yüzeyi ince levha halinde sertleştirilmi tirilmiş malzemeler; R B : Yüzeyi orta kal zeyi orta kalınlıkta sertleştirilmi tirilmiş çelik ve perlitik temper döküm; Toplam yük y k = 150 kgf R C R C : Çelik, sert d elik, sert dökme demirler, derin olarak sertleştirilmi tirilmiş çelikler PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 20
21 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Hem ön n yükün y n hem de toplam yükün y n büyüklb klüğüne göre g iki tip deney vardır: r: 1. Rockwell ve 2. Yüzeysel Y (superficial( superficial) Rockwell. 2. Yüzeysel Y Rockwell Ön n yük= y 3 kgf Toplam yük y k = 15 kgf Toplam yük y k = 30 kgf Toplam yük y k = 45 kgf Bu deney ince örnekler, hafifçe e karbürlenmi rlenmiş yüzeyler, küçük üçük k parçalar alar ve Rockwell deneyinin kullanılmas lmasının n uygun olmadığı durumlarda yapılır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 21
22 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Rockwell sertlik skalası Yüzeysel R. S. Skalası Skala sembolü Batıcı uç Ana yük (kgf) Skala sembolü Batıcı uç Ana yük (kgf) A Elmas 60 15N Elmas 15 B 1/16 inch küre N Elmas 30 C Elmas N Elmas 45 D Elmas T 1/16 inch küre 15 E 1/8 inch küre T 1/16 inch küre 30 F 1/16 inch küre 60 45T 1/16 inch küre 45 G 1/16 inch küre W 1/8 inch küre 15 H 1/8 inch küre 60 30W 1/8 inch küre 30 K 1/8 inch küre W 1/8 inch küre 45 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN
23 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Su verilmiş çok sert bir çeliğin in Rockwell sertliği i Rc arasındad ndadır. Deney sonuçlar ları,, sertlik değerinin erinin yanında nda ölçümün n yapıld ldığı skalayla birlikte gösterilir. g Örneğin, 80 RSD B, B skalasında sertliğin in 80 olduğunu, unu, 60 RSD 30W, Rockwell sertliğinin inin 60 olduğunu unu skalanın n ise 30W olduğunu unu gösterir. g Örnek kalınl nlığı iz kalınl nlığının n en az 10 katı olmalıdır. İzin kenarlara olan uzaklığı ve iz merkezleri arasındaki mesafe iz çapının n en az üç katı olmalıdır. Deneyin yapıld ldığı yüzey pürüzsp zsüz z olmalıdır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 23
24 SERTLİK Rockwell Sertlik Deneyi Metalik malzemelerin yanında nda seramik malzemelerin sertliği de Rockwell deneyi ile belirlenebilir. Plastiklerin sertliği i de en yaygın n olarak Rockwell ve Shore (Durometer)) sertlik deneyleri ile belirlenir. Rockwell sertliği i genellikle naylon, polikarbonat,, polyester gibi sert plastiklerin sertliğinin inin belirlenmesinde kullanılır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 24
25 Brinell Sertlik Deneyi SERTLİK D çapında sert, küre k şeklinde bir bilya düşey doğrultuda sertlik değeri eri ölçülecek parçan anın n yüzeyine y dik olarak belirli bir P kuvveti ile bastırılır Yük k belirli bir süre s uygulanır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 25
26 Brinell Sertlik Deneyi SERTLİK Bilyanın kaldırılmas lmasından sonra malzemede oluşan plastik şekil değişimi imi sonucunda yüzeyde y küresel k bir iz kalır. Metalin yüzeyindeki y dairenin çapı (d), 0.02 mm duyarlıkta ölçülür. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 26
27 SERTLİK Brinell Sertlik Deneyi P C d D E d/2 B f f A S küresel k izin alanı ise Brinell sertliği i (BSD) şu şekilde tanımlan mlanır r : BSD = P S (f) izin en fazla derinliği i ise, S = Π D f Ancak f'nin ölçümü çok zordur. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 27
28 Brinell Sertlik Deneyi D P C E f d/2 A B f = SERTLİK f d D D Üçgenlerin benzerliğinden inden (ΔAEB Δ CEB) f d 2 = d 2 D f 2 d D.f + = 0 4 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 28 f 2 2 d 2
29 Brinell Sertlik Deneyi D P C E f d/2 A B BSD = SERTLİK f d πd D 2P P BSD = = S ( ) 2 2 D d olduğundan undan P πdf Bu formülde, P kg, D ve d mm olarak yerine konulmalıdır. Esasen bu bir basınç ölçümüdür r ve birimi kgf/mm 2 dir. Ancak birimi nadiren kullanılır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 29
30 Brinell Sertlik Deneyi Deneyde kullanılan lan bilyeler: SERTLİK Brinell sertliği i 450 den küçük üçük k olan malzemeler için i in sertliği i en az 850 BSD olan çelik bilye. sertliği i 450<BSD<630 ise metal karbür r bilyedir. BSD>630 ise sertliklerin Brinell yöntemiyle ölçülmesi tavsiye edilmez. Standart bilye çapı 10 mm, Standart yükler y 500 kgf ile 3000 kgf arasında (500 kgf artış ışla) dır. d PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 30
31 Brinell Sertlik Deneyi SERTLİK Sert malzemeler daha büyük b k yüklerin y uygulanmasını gerektirir. Uygulanan yük y k bakır, pirinç gibi yumuşak metaller için i in 500 kgf, dökme alüminyum için i in 1500 kgf ve demir, çelik gibi sert metaller için i in 3000 kgf dir dir. 10 mm standart ölçü bilyesinin dışıd ışındaki bilye çapları 5 ve 2.5 mm dir dir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 31
32 Brinell Sertlik Deneyi SERTLİK Deney esnasında, nda, yük y k malzeme üzerinde belirli bir süre s (genellikle 10 ile 30 saniye arasında) tutulur. Yük k uygulandığı ığında malzeme tepkisindeki değişiklikleri iklikleri karşı şılamak için in yükün y n uygulandığı süre belirlidir. Sert malzemeler, örneğin çelik için i in 15 s yükleme y süresi s yeterlidir. Yumuşak ve metal alaşı şımlar, örneğin pirinç alaşı şımları için in 30 s ve magnezyum için i in yaklaşı şık k olarak 2 dakikadır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 32
33 Brinell Sertlik Deneyi SERTLİK Hesaplanan BSD yanında nda bilya çapı/yük/yükleme kleme süresis resi (mm/kgf kgf/s) sırasıyla bilgi olarak eklenir. Örnek 99 BSD 5/500/30. Brinell deneyinde kullanılan lan batıcı uç diğer deneylerde kullanılanlara lanlara kıyasla k daha büyük b k bir alanı kapsar Bu nedenle lokal heterojenliklere daha duyarlı olan küçük üçük k izlere göre malzemenin sertliğini ini genel olarak daha iyi temsil eder. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 33
34 SERTLİK Vickers Sertlik Deneyi Brinell sertlik deneyi, sertliği çoğunlukla arasında olan yumuşak çelik veya yapı çeliğinin inin muayenesinde kullanılır. Malzeme daha sert olunca deneyde kullanılan lan çelik bilyanın şekil değişimi imi de önem kazanır. Bu nedenle daha değişik ik yöntemler y kullanmak gerekir. Bunların n en önemlisi Vickers sertlik deneyidir. Bu yöntemde y metal yüzeyine y batıcı olarak kare kesitli ve tepe açısıa 136 olan elmas piramit bir uçu kullanılır PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 34
35 SERTLİK Vickers Sertlik Deneyi Vickers deneyi ile Brinell deneyinde aynı cihaz kullanılır. Yalnızca batıcı uç değiştirilir. Piramidin bıraktb raktığı izin köşegeni k (d), her iki köşegen uzunluğunun unun milimetrenin 1/1000 i duyarlılıkta mikroskopla ölçülmesi ve ortalamasının n alınmas nması ile tespit edilir. Vickers sertliği i (VSD) aşağıa ğıda verilen bağı ğıntı ile hesaplanır r : 2Psin P VSD = VSD = 2 S d α 2 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 35 Piramidin tepe açısı a =136 olarak alınırsa, P VSD = 2 d 35
36 SERTLİK Vickers Sertlik Deneyi Deney yüküy kgf arasında olabilir. Uygulama süresi s saniyedir. Vickers deneyi mikrosertlik ölçümünde de kullanılır. Bu yöntemle y en yumuşak malzemeden en sert malzemeye kadar geniş bir aralıkta sertlik ölçümü yapılabilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 36
37 SERTLİK Vickers Sertlik Deneyi VSD nin yanında nda gerektiğinde inde sırass rasıyla deney yüküy ve uygulama süresi s yazılır. Örneğin, 550 VSD/30/20; deney yükünün y n 30 kgf, Uygulama süresinin s 20 saniye ve Vickers sertliğinin inin 550 olduğunu unu gösterir. 600 e e kadar Brinell sertliği i yaklaşı şık olarak Vickers sertliğine ine eşittir. e Vickers sertliğinin inin birimi kgf/mm 2 dir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 37
38 SERTLİK Vickers Sertlik Deneyi Vickers sertliğinin inin avantajı,, oldukça doğru okumalar yapması ve tüm t metal ve işlem i görmg rmüş yüzeyler için in sadece bir tip batıcı ucun kullanılmas lmasıdır. Vickers sertliği i metallerin yanında nda seramik malzemelerin sertliğinin inin ölçümünde de güvenilir g bir sertlik ölçüm m metodudur. Vickers sertliği ölçme yöntemi y daha uzun zaman almakla beraber en duyarlı sertlik ölçüm m yöntemidir. y Malzeme sertliğini ini temsil edecek ortalama bir d değeri eri için i in çok sayıda izin ölçülmesi gerekir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 38
39 Knopp Sertliği SERTLİK b t Bir malzemenin göreceli g mikrosertliği Knoop batma deneyi ile belirlenebilmektedir Bu deneyde tepe açısıa 130º ve 173º 30 olan piramit şekilli elmas bir uçu malzeme üzerine bastırılır. r. L = b L 7.11 Malzemenin sertli b = bulunur t Bir boyutu diğerinin yaklaşı şık k olarak 7 katı olan bir iz oluşur. ur. Malzemenin sertliği i izin derinliği ölçülerek PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 39
40 Knopp Sertliği SERTLİK b t Vickers sertlik ölçme deneyine göre g daha düşük k kuvvetler uygulanır. Knoop deneyi, cam ve seramik gibi gevrek malzemelerin sertliğinin inin test edilmesini sağlar. L = b L 7.11 Malzeme üzerine uygulanan yük y k genellikle 1 kgf den daha azdır. Batıcı uç yaklaşı şık k olarak 0.01 ile 0.1 mm arasında dört d yanlı bir iz bırakb rakır. r. 14.2P b = 4.00 t KSD = L 2 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 40
41 Shore Sertliği SERTLİK Bu yöntemde y bir düşey d tüp t içinde inde düşürülen d bir çekicin cisme çarpıp p geri sıçramass raması ile ulaştığı yükseklik ölçülür. Metalin sertliği i ile bu sıçrama s yüksekliği i orantılıdır. r. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 41
42 Shore Sertliği SERTLİK Lastiklerde kullanılan lan yöntemde y ise lastiğin in içine i ine batmaya çalışan bir uçu kullanılır. Ucun gerisinde bulunan yay lastiğin in sertliğine ine göre g gerilir ve yayın n gerilmesine bağlı olarak lastiğin in sertliği i belirlenir. Ancak burada elde edilen sonuçlar yalnız z sertliğe değil malzemenin elastisite modülüne ve plastik şekil değişim im yapabilmesine de bağlı olduğundan undan diğer deneylerden farklı sonuçlar verebilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 42
43 Shore Sertliği SERTLİK Lastiklerde kullanılan lan yöntemde y ise lastiğin in içine i ine batmaya çalışan bir uçu kullanılır. Ucun gerisinde bulunan yay lastiğin in sertliğine ine göre g gerilir ve yayın n gerilmesine bağlı olarak lastiğin in sertliği i belirlenir. Ancak burada elde edilen sonuçlar yalnız z sertliğe değil malzemenin elastisite modülüne ve plastik şekil değişim im yapabilmesine de bağlı olduğundan undan diğer deneylerden farklı sonuçlar verebilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 43
44 Beton Test Çekici SERTLİK Beton tabancası adı da verilen bu aygıttaki bir yay aracılığı ığıyla çelik bir bilya beton yüzeyine y fırlatf rlatılır. r. Bilya beton yüzeyine y çarptıktan sonra geri sıçrar. s Bu sıçrays rayış yüksekliği i ne kadar büyük b k ise betonun sertliği i ve dayanımı o kadar büyüktb ktür. Yapılar ların n yerinde muayenesinde basitliği i nedeniyle sık s k kullanılır. Bu deneyin amacı sertlikten giderek betonun dayanımını saptamaktır. Betonun yüzeyden y itibaren zamanla sertleşti tiği i için, i in, eski binalarda yanılt ltıcı sonuçlar vermektedir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 44
45 5 MALZEME BİLGB LGİSİ SERTLİKLE MUKAVEMET ARASINDAKİ İLİŞKİ Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi BAHAR
46 SERTLİK Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki Hem sertlik hem de çekme dayanımı metallerin plastik deformasyona karşı direncini gösterir. g Sonuç olarak bu iki değer er kabaca orantılıdır. r. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 46
47 SERTLİK Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki Dökme demir, çelik ve pirincin çekme dayanımı Brinell sertliğinin inin bir fonksiyonudur. Aynı oransal ilişki tüm t m metaller için in kurulamaz. Çoğu çelik için i in pratik olarak, Brinell sertliği i ve çekme dayanımı arasındaki ilişki şu şekildedir. ( MPa) 3.45 BSD ÇD = PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 47
48 5 MALZEME BİLGB LGİSİ AŞINMAYA DAYANIKLILIK Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi BAHAR
49 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Aşınma sürts rtünen yüzeylerden y malzeme kaybı olarak tanımlan mlanır. Aşınma miktarı malzemenin türüne, sürts rtünen yüzeylerin y biçimine, imine, sürts rtünme koşullar ullarına ve çevrenin kimyasal etkilerine bağlıdır. Sürtünen hareketli parçalar aların bulunduğu u aletler, üzerinden hareketli cisimlerin geçti tiği i yol, döşeme vb. malzemeler zamanla aşınma etkisine girerler. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 49
50 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Adezif Aşınma Cisimlerin yüzeylerine y mikroskopla bakıld ldığı zaman, gözle g çok düzgd zgün n görünen g yerlerin aslında girintili çıkıntılı olduğu u anlaşı şılır. Böylece iki cismin sürts rtünmesi ile cismin yüzeyindeki y belirli tepe noktalarda gerilme yığıy ığılmaları oluşur. ur. Şekil değişimlerinin imlerinin ve sıcakls caklığın n artımı ile sürts rtünen iki cisimden kesme dayanımı küçük k olandan bazı parçalar alar kopar. Bu tip aşıa şınmaya adezif aşınma denir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 50
51 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Abrazif Aşınma Sürtünen cisimlerden biri yumuşak diğeri sert ise, sert cisim yumuşak olanı çizerek ve kazıyarak aşıa şınmaya neden olabilir. Bu tip aşıa şınmaya abrazif aşınma denir. Endüstride üretim teknolojisinde taşlama ve parlatma işlemleri bu aşıa şınma türüne t dayanır. Çok iyi parlatılm lmış ve sertleştirilmi tirilmiş yüzeylerde abrazif aşınma en düşük d k düzeydedir. d Sertlik yanında nda malzemenin aşıa şınmasını etkileyen diğer faktörler, malzemeye uygulanan basınç ve aşıa şındırma süresidir. s PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 51
52 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Korozif Aşınma iki cisim arasında suyun veya başka bir sıvının s bulunması,, bunlarla katı cisimler arasında bazı kimyasal reaksiyonların oluşmas masına neden olur. Bu reaksiyonlar sonunda oluşan maddelerin cisimlerden ayrılmas lması ile cisim aşıa şınır. Bu tip aşıa şınmaya Korozif aşınma denir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 52 52
53 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Metallerde aşıa şınma olayı ve deneyi İnşaat MühendisliM hendisliğinde inde metallerde aşıa şınma olayına, demiryolu raylarında rastlanır. r. Metalik malzemelerin aşıa şınmaya dayanıkl klılık k deneyi zor bir deneydir. Genellikle deney belirli bir basınç ile malzeme yüzeyine y temas ettirilen ve bir eksen etrafında dönen d millerle yapılır. Malzeme örneği, deney öncesi ve sonrası tartılıp, ağıa ğırlıktaki azalma deney süresine bölünerek, b aşıa şınmaya dayanıkl klılık k g/dak cinsinden tanımlan mlanır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 53
54 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Yapı mühendisliğinde inde özellikle taş bünyeli elemanlar aşıa şınma olayının etkisinde kalırlar. Bu nedenle beton yol, hava meydanı,, merdiven basamakları,, döşemeler d gibi yerlerde kullanılan lan malzeme aşıa şınmaya dayanıkl klı olmalıdır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 54
55 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Bu tür t r malzemenin deneyi, bir düşey d eksen etrafında ve yatay düzlem d içinde i inde dönen d 60 cm çaplı madensel bir tabladan oluşan Dorry aygıtı ile yapılır. Tablanın üzerine dönüşd sırasında belirli özelliklere sahip aşıa şındırıcı toz akıtılmaktad lmaktadır. Bu şekilde pürüzlp zlü yüzeyde, malzeme dönen d ağıa ğırlıkların n altında aşınır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 55
56 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Tabla dakikada devirlik hızla döner. d 500 devir sonra malzeme tartılarak veya hacmi ölçülerek aşınma miktarı saptanır. Bu deneyin ıslak yapıld ldığı cihazlarda vardır. r. Bu tip deneyler daha çok karo plak gibi yüzeysel y elemanlar üzerinde yapılır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 56
57 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Ahşap, linolyum, plastik gibi döşeme kaplamalarının n aşıa şınma miktarı Taber aleti ile bulunur. Bu deneyde, dönen d yatay bir tabla üzerine tespit edilen deney numunesi üzerine malzeme türüne t göre g seçilen bir çift aşıa şındırıcı disk belirli bir yükle y bastırılır. r. Yatay tabla döndd ndürülerek belirli bir süre s sonunda ağıa ğırlık k kaybı ölçülür. Birim mesafede aşıa şınan miktar aşıa şınma direnci olarak tanımlan mlanır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 57
58 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Yollarda kullanılan lan beton veya asfalt gibi kaplama malzemelerinin iskeletini oluşturan çakıl l veya kırmataşların aşınma deneyleri için i in ise Los Angeles deneyi uygulanır. İçerisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik tamburun içine ine belirli ağıa ğırlıkta (P) ve tane dağı ğılımında deney örneği i konulur. Tamburun içine i ine ayrıca deney örneği i tipine bağlı olarak belirli sayıda çelik küre yerleştirilip, silindir kapatılır. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 58 58
59 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Tambur dakikada devirlik hızla 500 devir döndd ndürülür. r. Kürelerin ağıa ğırlığı ve dinamik etkisi ile parçalanan alanan malzeme 12 no lu elekten elenir. Bu eleğin üstünde kalan malzeme P u ağırlığında ise, aşıa şınma yüzdesi U şöyle bulunur: U = P P P u 100 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 59 59
60 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Taş yapılı cisimlerde aşıa şınma olayı ve deneyi Hesaplanan aşıa şınma yüzdesi y (U) ne kadar küçük üçük k ise, agreganın n aşıa şınma dayanımı o kadar yüksektir. y ASTM standartlarına na göre g bu kayıp p yüzdesinin y beton agregasında 100 devir için i in % 10 u, 500 devir için i in % 50 yi, yol agregası için in 500 devirde % 30 u u geçmemesi istenir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 60
61 5 MALZEME BİLGB LGİSİ İŞLENEB LENEBİLİRLİK Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi BAHAR
62 İŞLENEB LENEBİLİRLİK Metalik Malzemelerde İşlenebilirlik Bazı malzemeler yapıda kullanılmadan lmadan önce bazı mekanik işlemlere tabi tutulabilir. Örneğin, betonarmede kullanılan lan donatının, n, betona yapış ışmasının (aderansın)) sağlanmas lanması amacıyla uçlaru larına kanca yapılır. Eğer deney örneği i bu işlemler i sırass rasında, çatlıyorsa veya düktilite, dayanım m gibi özelliklerini kaybediyorsa, o malzemeyi yapıda kullanmak sakıncal ncalı olabilir. Mekanik işlemler i sonucunda, malzemenin özelliklerinde önemli bir değişiklik iklik olmaması haline işlenebilme i özelliği i denir. Metalik malzemenin bu özelliği pilyaj deneyi sonucunda belirlenir PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 62
63 5 MALZEME BİLGB LGİSİ TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi BAHAR
64 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Tokluk Ve Darbeye Dayanıkl klılık Tokluk bir malzemenin kırılmadan k önce sönümlediği i enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan k bir darbeye dayanması yeteneği i söz s z konusu olduğunda unda önem kazanan bir mühendislik özelliğidir. idir. Tokluğun un en basit ölçme yöntemlerinden y birisi darbe deneyidir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 64 64
65 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Tokluk Ve Darbeye Dayanıkl klılık Bir yapı veya yapı elemanı statik denge konumundan uzaklaştırılarak larak bırakb rakıldığında bir titreşim im hareketi yapar. Dış bir zorlama olmadığı takdirde bu hareket doğal titreşim im hareketi olarak tanımlan mlanır. Bu harekette hareketin kendini bir kere tekrarı için in geçen en zaman doğal titreşim im periyodu olarak tanımlan mlanır.. Bir yapıya veya elemana uygulanan dışd yük, doğal titreşim im periyodunun üçte birinden daha kısa k zamanda uygulanır r ise bu yüklemeye y darbe denilir. 65 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 65
66 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Tokluk Ve Darbeye Dayanıkl klılık Yapı malzemeleri bazı koşullarda, örneğin ağır r bir cismin düşmesi d ile darbe etkisinde kalırlar. Çok yüksek y hızla h uygulanan kuvvet malzemede ani büyük b k gerilmelere yol açmaktadır. Cisimlerin darbeye dayanıkl klılığıığı malzemenin atom bağlar ları (kohezyon dayanımı) ) ile yakından ilişkilidir. Malzemelerin darbeye dayanıkl klılıkları,, karmaşı şık k bir olgu olup, ancak özel deneylerle saptanabilir. 66 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 66
67 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Tokluk Ve Darbeye Dayanıkl klılık Darbe etkisinde malzeme dışd kuvvetlerin yapmış olduğu u bir işi etkisinde kalmaktadır. Bu işi i i dengelemek için, i in, malzeme şekil değiştirerek içi iş oluşturur. Eğer bu şekil değişim im işi i i belirli bir kritik değeri eri aşarsa a arsa malzeme darbe tesiriyle göçg öçer. Bu tip göçg öçmelere daha çok köprk prü,, yol ve havaalanlarında nda kullanılan lan malzemelerde rastlanır. r. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 67
68 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Tokluk Ve Darbeye Dayanıkl klılık Malzemenin darbeye dayanıkl klılığına örneğin şekli ve boyutu, kuvvetin uygulama hızı, h gerilme yığıy ığılmasının şiddeti (çentik( derinliği i ve keskinliği) i) ve sıcaklık etki eder. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 68
69 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) Malzemelerin darbeye dayanımını belirlemek için i in çentik darbe deneyi olarak da adlandırılan deneyler kullanılmaktad lmaktadır. Deneylerde kullanılacak lacak örnekler üzerinde gerilme yığıy ığılmasını sağlamak üzere çentik açılır. Uygulamada metaller için i in en çok kullanılan lan darbeye dayanıkl klılık deneyi Charpy deneyidir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 69
70 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) Charpy darbe deneyi, büyük b k ani bir darbe nedeniyle malzemenin absorbe ettiği enerjinin miktarını ölçer ve malzemenin gevrekliğini ini değerlendirmede erlendirmede kullanılır. Hatalı ısıl l işlem i veya başka nedenlerden doğan kırılganlk lganlığı çekme deneyi ile tespit etmek mümkm mkün n olamayabilir. Çentik darbe deneyi ile bu kırılganlk lganlık rahatlıkla gözlenebilir. g PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 70
71 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) Deneyde belirli ağıa ğırlıktaki tokmaklı bir pandül l belirli bir h 2, yüksekliğinden inden serbest olarak daha aşağıa ğıda mesnet üzerine konmuş,, malzeme örneği üzerine düşürülür. r. Tokmak yörüngesi y üzerindeki örneği i zayıflat flatılmış kesitinden kırarak yoluna devam eder ve çarpma nedeniyle potansiyel enerjinin bir kısmk smını kaybettiğinden inden h 2 den küçük üçük k bir h 1 yüksekliğine ine çıkar. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 71
72 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) Zayıflat flatılmış kesitin (çentik)( derinliği, i, açısı deney sonuçlar larını etkilemektedir. Genellikle çentik 2 mm derinlikli ve 45º açılıdır. Çentik dibi eğrilik e yarıçap apı 0.25 mm dir dir. Tokmağı ğın çıktığı yükseklik yutulan enerji arttıkça a azalacaktır. Deney sırass rasında yutulan enerji birim alana düşen d enerji ile ifade edilir. Sünek malzemeler gevrek malzemelere kıyasla çok daha fazla enerji yutarlar. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 72
73 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) P ile pandülün n ağıa ğırlığı,, W ile malzemenin kırılmask lması için in harcanan iş gösterilirse ve sürts rtünme gibi diğer etkiler ihmal edilirse; P h 2 = P hp 1 +W W = P (h( 2 h 1 ) Deney aletindeki özel bir düzenek d ile W doğrudan doğruya ölçülür. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 73
74 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe deneyi (Charpy( Deneyi) Hazırlanan örnek darbe etkisi ile kırılırken k rken ; Bazen tamamen kopabilir. Bazen de tamamen iki parça a haline gelmez PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 74
75 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK İzod deneyi - Charpy Deneyi Benzer bir darbeye dayanıkl klılık k deneyi de İzod deneyidir. İzod ve Charpy deneyleri arasındaki fark, deney örneğinin boyutu, örneğin mesnetleniş ve yükleniy kleniş şeklidir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 75
76 İzod deneyi TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 76
77 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe tokluğunun unun sıcakls caklıkla kla değişimi imi Malzemelerin (özellikle( hacim merkezli kübik k kristal yapılı cisimler) çentik darbe toklukları sıcaklıkla kla değişir. ir. Malzeme yüksek y sıcakls caklıklarda klarda tok iken, düşük d k sıcakls caklıklarda klarda gevrek hale gelir. Normal yumuşak (hacim merkezli kübik k kristal yapılı) çelik yapılar ların çentik darbe dayanımı genellikle atmosfer sıcakls caklığının altında aniden azalır. Örneğin tipik bir çeliğin in sünekliği sıcaklık k 27ºC C den - 40ºC düştüğünde çentik darbe dayanımı 95 Nm den 14 Nm e düşebilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 77
78 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe tokluğunun unun sıcakls caklıkla kla değişimi imi malzemenin tokluğunu unu kaybederek gevrekleşti tiği i sıcakls caklığa çentik darbe tokluğu u geçiş sıcaklığı denir. Düşük k sıcakls caklıklarda klarda çalışacak malzemeler için i in bu özellik önem kazanmaktadır. Örneğin, sıcak s iklim şartlarında kullanılacak lacak şekilde tasarlanmış bir petrol tankeri Kuzey Buz Denizinde dalgaların n veya rüzgarr zgarın n oluşturdu turduğu darbe etkisiyle hasar görebilirg PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 78 78
79 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe tokluğunun unun sıcakls caklıkla kla değişimi imi Malzemelerin davranışı kesitlerinde ani bir değişiklik iklik olması durumunda farklıdır. r. Çentik hassasiyeti olarak bilinen bu davranışı ışın n incelenmesinde çentik darbe deneyi iyi bir metottur. Bazı malzemeler bu etkiye karşı daha duyarlıdır. r. Böylece farklı malzemelerin çentik hassasiyeti de bu deney ile kıyaslanabilir. PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 79
80 TOKLUK ve DARBEYE DAYANIKLILIK Çentik darbe tokluğunun unun sıcakls caklıkla kla değişimi imi Kırılma sonuçlar ları çıplak gözle g de incelenmelidir. Genellikle iki farklı bölge gözlenmektedir. g Düz z ipeksi bölgede b düktil kırılma başlam lamıştır. Kaba taneli bölgede b ise gevrek kırılma k oluşmu muştur PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 80
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ DĐĞER MEKANĐK
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ DĐĞER MEKANĐK ÖZELLĐKLER 19 Ekim 2010 1 Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri basınç, çekme, kesme ve eğilme dayanımlar mlarıdır.
DetaylıYAPI MALZEMESĐ I DERSĐ AŞINMAYA DAYANIKLILIK
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ AŞINMAYA DAYANIKLILIK 1 AŞINMAYA DAYANIKLILIK Aşınma sürtünen yüzeylerden malzeme kaybı olarak tanımlanır. Aşınma miktarı malzemenin
DetaylıSERTLĐK. Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri basınç, çekme, kesme ve eğilme dayanımlarıdır.
SERTLĐK Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri basınç, çekme, kesme ve eğilme dayanımlarıdır. Đkinci derecede önem taşıyabilen bazı özellikler, çoğunlukla birinci derecedeki önemli özelliklere bağlıdır.
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 4. Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri 4.1. Sertlik 4.1.1. Sertlik Ölçüm Metotları 4.1.1.1.Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki
DetaylıYrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ2023 YAPI MALZEMESİ I DİĞER MEKANİK ÖZELLİKLER Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER http://kisi.deu.edu.tr/huseyin.yigiter SERTLİK Cisimlerin en önemli mekanik
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 4. Malzemelerin Diğer Mekanik Özellikleri 4.1. Sertlik 4.1.1. Sertlik Ölçüm Metotları 4.1.1.1.Sertlikle Mukavemet Arasındaki İlişki
DetaylıSERTLİK DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Sertlik Deneylerinin Amacı
1. Sertlik Deneylerinin Amacı Malzemeler üzerinde yapılan en genel deney, sertliğinin ölçülmesidir. Bunun başlıca sebebi, deneyin basit oluşu ve diğerlerine oranla numuneyi daha az tahrip etmesidir. Diğer
DetaylıSakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü. İmalat Müh. Deneysel Metotlar Dersi MAK 320. Çalışma 3: SERTLİK ÖLÇÜMÜ
Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İmalat Müh. Deneysel Metotlar Dersi MAK 320 Çalışma 3: SERTLİK ÖLÇÜMÜ Konuyla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırarak rapor halinde
DetaylıDoç. Dr. Halit YAZICI
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ DĐĞER MEKANĐK ÖZELLĐKLER Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ SERTLĐK Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri
DetaylıMALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:
Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ
DetaylıBARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ
BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ SERTLİK DENEY FÖYÜ SERTLİK TESTLERİ Sertlik Nedir? Basite indirgendiğinde oldukça kolay tanımlanan
DetaylıİLERİ YAPI MALZEMELERİ-1 MALZEMELERİN GENEL TANIMI
İLERİ YAPI MALZEMELERİ-1 MALZEMELERİN GENEL TANIMI MALZEMELERİN GENEL TANIMI Giriş: Tasarlanan yapının belirli bir amaca hizmet edebilmesinde en önemli öğe malzemedir. Bu nedenle yapı malzemelerinin özelliklerinin
DetaylıT.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ
T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ SERTLİK ÖLÇME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ DOÇ. DR. NURCAN ÇALIŞ
DetaylıTOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN
TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem
DetaylıYAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI
YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,
DetaylıT.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ. MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 401 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER I
T.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 401 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER I SERTLİK DENEYİ FÖYÜ Deney Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. İlhan ÇELİK Arş.
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI. (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ Amaç ve Genel Bilgiler: Kayaç ve beton yüzeylerinin aşındırıcı maddelerle
DetaylıMALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Bir cismin uygulanan kuvvetlere karşı göstermiş olduğu tepki, mekanik davranış olarak tanımlanır. Bu davranış biçimini mekanik özellikleri belirler. Mekanik özellikler,
DetaylıSERTLĐKLE MUKAVEMET ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐ
SERTLĐKLE MUKAVEMET ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐ 1 Hem sertlik hem de çekme dayanımı metallerin plastik deformasyona karşı direncini gösterir. Sonuç olarak bu iki değer kabaca orantılıdır. 2 Dökme demir, çelik ve
DetaylıGeometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi
DetaylıMALZEME BİLİMİ. Mekanik Özellikler ve Davranışlar. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR. (DERS NOTLARı) Bölüm 5.
MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARı) Bölüm 5. Mekanik Özellikler ve Davranışlar Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR ÇEKME TESTİ: Gerilim-Gerinim/Deformasyon Diyagramı Çekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakkında esas dizayn
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıİNŞAAT MALZEME BİLGİSİ
İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,
DetaylıDENEYİN ADI: MİHENGİR CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇME İŞLEMİ
DENEYİN ADI: MİHENGİR CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇME İŞLEMİ DENEYİN AMACI: Bir ölçüm cihazı olan Mihengir ile ne tür ölçümlerin gerçekleştirilebildiği, ne tür ölçümlerin gerçekleştirilemediği hakkında teorik
DetaylıBASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı
1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında
DetaylıBÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ 1 Malzemelerin belirli bir yük altında davranışlarına malzemenin mekanik özellikleri belirlenebilir. Genelde malzeme üzerine dinamik ve statik olmak üzere iki tür
DetaylıSERTLİK TESTLERİ. Sertlik Tanımı. -Brinell Sertlik Deneyi (HB) -Vickers Sertlik Deneyi (HV) -Rockwell Sertlik Deneyi (HR)
SERTLİK TESTLERİ Sertlik Tanımı -Brinell Sertlik Deneyi (HB) -Vickers Sertlik Deneyi (HV) -Rockwell Sertlik Deneyi (HR) 1 Sertlik Nedir? Basite indirgendiğinde oldukça kolay tanımlanan bir özelliktir;
DetaylıMUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ
MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil
DetaylıBA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.
MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.
DetaylıMMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri
MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Mukavemet ve deformasyon
DetaylıMALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ
MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Farklı üretim yöntemleriyle üretilen ürünler uygulama koşullarında üzerlerine uygulanan kuvvetlere farklı yanıt verirler ve uygulanan yükün büyüklüğüne bağlı olarak koparlar,
DetaylıBAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY- 1 SERTLİK ÖLÇME VE DARBE TESTİ KULLANARAK MALZEME TOKLUK DEĞERİNİN BELİRLENMESİ 1 SERTLİK DENEYİ GİRİŞ
DetaylıDAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ
DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ Dayanım, malzemenin maruz kaldığı yükleri, akmadan ve kabiliyetidir. Dayanım, de yükleme değişebilmektedir. kırılmadan şekline ve taşıyabilme yönüne göre Gerilme
Detaylı4. DİĞER MEKANİK ÖZELLİKLER VE KIRILMA TÜRLERİ
4. DİĞER MEKANİK ÖZELLİKLER VE KIRILMA TÜRLERİ Cisimlerin en önemli mekanik özellikleri üçüncü bölümde sözü edilen basınç, çekme, kesme ve eğilme dayanımlarıdır. Ancak bu özelliklerin yanısıra, kullanım
DetaylıMEKANİK TEST LABORATUVARI
MEKANİK TEST LABORATUVARI Darbe Mukavemeti Cihazı (Impact Resistency) Termoplastik malzemelerin darbeye karşı olan rezilyans değerlerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Testler; 0.5-50J aralığında değişim
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI
DENEY ADI: EĞİLME (BÜKÜLME) DAYANIMI TANIM: Eğilme dayanımı (bükülme dayanımı veya parçalanma modülü olarak da bilinir), bir malzemenin dış fiberinin çekme dayanımının ölçüsüdür. Bu özellik, silindirik
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ II DERSİ BETON TEKNOLOJİSİ. PERDAHLAMA ve KÜRK DOÇ.DR. KAMİLE TOSUN FELEKOĞLU
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ II DERSİ BETON TEKNOLOJİSİ PERDAHLAMA ve KÜRK DOÇ.DR. KAMİLE TOSUN FELEKOĞLU BETON YÜZEYY ZEYİNİN N PERDAHLANMASI Beton yüzeyinin y perdahlanması
DetaylıDeneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması.
1 Deneyin Adı Çekme Deneyi Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması. Teorik Bilgi Malzemelerin statik (darbesiz) yük altındaki mukavemet özelliklerini
DetaylıMalzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri
Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri Grup 1 Pazartesi 9.00-12.50 Dersin Öğretim Üyesi: Y.Doç.Dr. Ergün Keleşoğlu Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Davutpaşa Kampüsü Kimya Metalurji Fakültesi
DetaylıElastisite modülü çerçevesi ve deneyi: σmaks
d) Betonda Elastisite modülü deneyi: Elastisite modülü, malzemelerin normal gerilme (basınç, çekme) altında elastik şekil değiştirmesinin ölçüsüdür. Diğer bir ifadeyle malzemenin sekil değiştirmeye karşı
DetaylıBu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir
Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir Tahribatlı Deneyler ve Tahribatsız Deneyler olmak üzere ikiye ayrılır. Tahribatsız deneylerle malzemenin hasara uğramasına neden olabilecek
DetaylıKaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler
Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler Prof.Dr. Vural CEYHUN Ege Üniversitesi Kaynak Teknolojisi Eğitim, Muayene, Uygulama ve Araştırma Merkezi Tahribatlı Deneyler Standartlarda belirtilmiş
DetaylıYTÜ Mimarlık Fakültesi Statik-Mukavemet Ders Notları
KESİT TESİRLERİNDEN OLUŞAN GERİLME VE ŞEKİLDEĞİŞTİRMELERE GİRİŞ - MALZEME DAVRANIŞI- En Genel Kesit Tesirleri 1 Gerilme - Şekildeğiştirme Grafiği Gerilme - Şekildeğiştirme Grafiği 2 Malzemelere Uygulanan
DetaylıMalzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır.
YORULMA 1 Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. Bulunan bu gerilme değerine malzemenin statik dayanımı adı verilir. 2 Ancak aynı
DetaylıKTU MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI Arş. Gör. Şener ALİYAZICIOĞLU LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ
LOS ANGELES AŞINMA DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karşı gösterdiği dirençtir. Kayaç malzemesinin darbe ve aşınma gibi etkilere karşı dayanıklılığının
DetaylıŞekil 1. Sarkaçlı darbe deney düzeneği
DARBE DENEYİ Giriş Ani darbelere karşı dayanımı yüksek olan malzeme seçimi için, malzemenin kopmaya karşı olan direnci darbe testi ile ölçülmelidir. Malzemenin ani darbelere karşı dayanımı tokluğu ile
DetaylıYAPI MALZEMESİ OLARAK BETON
TANIM YAPI MALZEMESİ OLARAK BETON Concrete kelimesi Latinceden concretus (grow together) ) kelimesinden gelmektedir. Türkçeye ise Beton kelimesi Fransızcadan gelmektedir. Agrega, çimento, su ve gerektiğinde
DetaylıBETONUN DİĞER Doç. Dr. Halit YAZICI
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ2024 YAPI MALZEMESİ II SERTLEŞMİŞ BETONUN DİĞER ÖZELLİKLERİ Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici EĞĐLME DENEYĐ ve EĞĐLME DAYANIMI
DetaylıMühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü
ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.
DetaylıAyrıca, bu kitapta sunulan bilgilerin İnşaat Mühendislerine de meslek yaşamları boyunca yararlı olacağı umulmaktadır.
Önsöz Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, İNŞ 2023 Yapı Malzemesi I (3+0) dersinde kullanılmak üzere hazırlanan bu kitap, İNŞ 2024 Yapı Malzemesi II dersinde kullanılan
DetaylıMETALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010
METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler
DetaylıBasınç deneyi sonrası numunelerdeki uygun kırılma şekilleri:
Standart deney yöntemi (TS EN 12390-3): En yaygın olarak kullanılan deney yöntemidir. Bu yöntemin uygulanmasında beton standartlarında belirtilen boyutlara sahip standart silindir (veya küp) numuneler
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıKTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ
AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ Tanım: Darbe dayanımı, standart boyutlardaki kayaçların belirli bir doğrultuda darbelere karģı gösterdiği dirençtir. Kayacın kullanım alanlarının belirlenmesinde darbe dayanımının
DetaylıBölüm 6. Tahribatlı Malzeme Muayenesi
Bölüm 6 Tahribatlı Malzeme Muayenesi Çekme Deneyi Çekme makinası Çekme numunesi (örneği) Gerilme-birim uzama eğrisi Hooke yasası σ = E ε 2 3 l o A o A k l k Kopma uzaması (%) Kopma büzülmesi (%) % KU
DetaylıMalzemelerin Özellikleri
Malzemelerin Özellikleri Fiziksel Özellikler: boyut, şekil, yoğunluk Kimyasal özellikler: kimyasal bileşim, korozyon direnci, asit-baz tepkimesi, afinite Mekanik Özellikler: mukavemet, rijitlik, elastiklik,
DetaylıMALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ
MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ 1 MEKANİK ÖZELLİKLER Bu başlıkta limit değeri girilebilecek özellikler şunlardır: Young modülü (Young s modulus), Akma mukavemeti (Yield strength), Çekme mukavemeti (Tensile
DetaylıMALZEME BİLGB YORULMA. Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN. Pamukkale Üniversitesi 2007 - BAHAR
7 MALZEME BİLGB LGİSİ YORULMA Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi 2007 - BAHAR STATİK K DAYANIM YORULMA Malzeme yavaşça a artan yükler y altında denendiği i zaman, belirli bir sınır s gerilmede
DetaylıSERTLİK DENEYLERİ TS EN DIN TS EN :58 1
SERTLİK DENEYLERİ TS EN 10003-1 DIN 50133 TS EN 10109-1 22.03.2016 13:58 1 Sertlik; çoğunlukla bir maddenin bir başka cismin batırılmasına karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanır Sertlik izafi bir ölçü
DetaylıDokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ MEKANĐK. Doç. Dr. Halit YAZICI. http://kisi.deu.edu.tr/halit.
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ MEKANĐK ÖZELLĐKLER Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ Dış kuvvetlerin etkisi altında değişik ik zorlamalar
DetaylıT.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ
T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR
DetaylıÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2013 YILI DÖNER SERMAYE FİYAT LİSTESİ İÇİNDEKİLER
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2013 YILI DÖNER SERMAYE FİYAT LİSTESİ İÇİNDEKİLER Kod Deney Adı Sayfa No 1. AGREGA DENEYLERİ 2 2. TAŞ DENEYLERİ 2 3. ÇİMENTO
DetaylıMalzemelerin Mekanik Özellikleri
Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME
DetaylıMETALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ
METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ Çekme deneyi, malzemelerin statik yük altında elastik ve plastik davranışını belirlemek amacıyla uygulanır. Çekme deneyi, asıl malzemeyi temsil etmesi için hazırlanan
DetaylıBURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:
BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma
DetaylıTAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ
TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin
DetaylıYrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü İNŞ2024 YAPI MALZEMESİ II SERTLEŞMİŞ BETONUN DİĞER ÖZELLİKLERİ Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER http://kisi.deu.edu.tr/huseyin.yigiter EĞİLME DENEYİ ve EĞİLME
DetaylıTEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ. 4.1. Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri
Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ 4.1. Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri Malzemeler genel olarak 3 çeşit zorlanmaya maruzdurlar. Bunlar çekme, basma ve kesme
DetaylıTalaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım.
Talaş oluşumu 6 5 4 3 2 1 Takım Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası 6 5 1 4 3 2 Takım İş parçası 1 2 3 4 6 5 Takım İş parçası Talaş oluşumu Dikey kesme İş parçası Takım Kesme
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI
TEK EKSENLİ SIKIŞMA (BASMA) DAYANIMI DENEYİ (UNIAXIAL COMPRESSIVE STRENGTH TEST) 1. Amaç: Kaya malzemelerinin üzerlerine uygulanan belirli bir basınç altında kırılmadan önce ne kadar yüke dayandığını belirlemektir.
DetaylıBARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ. Arş. Gör.
BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ Arş. Gör. Emre ALP 1.Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi Darbe deneyi gevrek kırılmaya
DetaylıMekanik Davranışın Temel Kavramları. Cisimlerin uygulanan dış kuvvetlere karşı gösterdiği tepkiye mekanik davranış denir.
ŞEKİL DEĞİŞTİRME 1 Mekanik Davranışın Temel Kavramları Cisimlerin uygulanan dış kuvvetlere karşı gösterdiği tepkiye mekanik davranış denir. Sürekli artan kuvvet altında önce şekil değiştirme oluşur. Düşük
DetaylıTEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN
TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 3 Malzemelerin esnekliği Gerilme Bir cisme uygulanan kuvvetin, kesit alanına bölümüdür. Kuvvetin yüzeye dik olması halindeki gerilme "normal gerilme" adını alır ve şeklinde
DetaylıMukavemet 1. Fatih ALİBEYOĞLU. -Çalışma Soruları-
1 Mukavemet 1 Fatih ALİBEYOĞLU -Çalışma Soruları- Soru 1 AB ve BC silindirik çubukları şekilde gösterildiği gibi, B de kaynak edilmiş ve yüklenmiştir. P kuvvetinin büyüklüğünü, AB çubuğundaki çekme gerilmesiyle
DetaylıÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI
ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.
DetaylıDENEY ADI: KÜKÜRT + (GRAFİT, FİLLER YA DA ATEŞ KİLİ) İLE YAPILAN BAŞLIKLAMA
ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ DENEY ADI: KÜKÜRT + (GRAFİT, FİLLER YA DA ATEŞ KİLİ) İLE YAPILAN BAŞLIKLAMA DENEY STANDARDI: TS
DetaylıLABORATUVARDA YAPILAN ANALİZLER
Laboratuvar Adı: Yapı Malzemesi ve Beton Laboratuvarı Bağlı Olduğu Kurum: Mühendislik Fakültesi- İnşaat Mühendisliği Bölümü Laboratuvar Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. M. Haluk Saraçoğlu E-Posta: mhsaracoglu@dpu.edu.tr
DetaylıPLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ
PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak
DetaylıKırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır.
KIRILMA İLE SON BULAN HASARLAR 1 Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır. Uygulanan gerilmeye, sıcaklığa
Detaylıİmal Usulleri 1. Fatih ALİBEYOĞLU -2-
1 Fatih ALİBEYOĞLU -2- Malzemeler iki tür gerilmeye maruz kalır. Bu gerilmeler tekil etkiyebileceği gibi bunların bir bileşkesi de malzemelere etkiyebilir. Normal Gerilme(Çeki- Bası- Eğilme) Kayma Gerilmesi(Kayma-Burulma)
DetaylıMALZEME BİLGB DEĞİŞ. Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN. Pamukkale Üniversitesi 2007 - BAHAR
4 MALZEME BİLGB LGİSİ ŞEKİL DEĞİŞ ĞİŞTİRME Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN Pamukkale Üniversitesi 2007 - BAHAR ŞEKİL L DEĞİŞ ĞİŞTİRME Dış kuvvetlerin tesiri altında bulunan herhangi bir cismin şeklinde bazı değişiklikler
DetaylıAFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE GELİR GETİRİCİ FAALİYET CETVELİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ DÖNER SERMAYE GELİR GETİRİCİ FAALİYET CETVELİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ S.N Bilim Dalı İşin Adı Mesai İçi Mesai Dışı Mahalinde Fiyat (TL) Fiyat (TL) Fiyat (TL) Analiz Süresi
DetaylıTablo 1 Deney esnasında kullanacağımız numunelere ait elastisite modülleri tablosu
BASİT MESNETLİ KİRİŞTE SEHİM DENEYİ Deneyin Amacı Farklı malzeme ve kalınlığa sahip kirişlerin uygulanan yükün kirişin eğilme miktarına oranı olan rijitlik değerin değişik olduğunun gösterilmesi. Kiriş
DetaylıTEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ
TEMEL İNŞAATI ZEMİN İNCELEMESİ Kaynak; Temel Mühendisliğine Giriş, Prof. Dr. Bayram Ali Uzuner 1 Zemin incelemesi neden gereklidir? Zemin incelemeleri proje maliyetinin ne kadarıdır? 2 Zemin incelemesi
DetaylıÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler
ÇEKME DENEYİ Çekme Deneyi Malzemenin mekanik özelliklerini ortaya çıkarmak için en yaygın kullanılan deney Çekme Deneyidir. Bu deneyden elde edilen sonuçlar mühendislik hesaplarında doğrudan kullanılabilir.
DetaylıBETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
BETONARME-I 5. Hafta KİRİŞLER Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Malzeme Katsayıları Beton ve çeliğin üretilirken, üretim aşamasında hedefi tutmama
DetaylıBURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ
BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım
DetaylıALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN EĞME TESTLERİ
ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN EĞME TESTLERİ 1. Giriş. Metalik Malzemelerin Eğme ve Katlama Deneyleri Eğme ve katlama deneyleri, deneyin yapılışı açısından benzerlik gösterseler de deney amacı açısından
DetaylıYTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Strain Gauge Deneyi Çalışma Notu
YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Mekanik Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Strain Gauge Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: B Blok en alt kat Mekanik Laboratuarı Laboratuar Adı: Strain Gauge Deneyi Konu:
Detaylı5/8/2018. Windsor Probe Penetrasyon Deneyi:
BETON DAYANIMINI BELİRLEME YÖNTEMLERİ Mevcut betonarme yapılarda beton dayanımının belirlenme nedenleri: Beton dökümü sırasında kalite denetiminin yapılmamış olması. Taze betondan alınan standart numune
DetaylıBAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ
BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ GİRİŞ Mekanik tasarım yaparken öncelikli olarak tasarımda kullanılması düşünülen malzemelerin
DetaylıDoç. Dr. Halit YAZICI
Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ PERĐYOD YODĐK K YÜKLEME Y ve Doç. Dr. Halit YAZICI http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici/ STATİK K DAYANIM Malzeme yavaşça a artan
DetaylıAN EKER. Prof.Dr.Ayşeg AN EKER
Malzeme-Fonksiyon İlişkisi Malzeme-Fonksiyon İlişkisi Bir malzemenin nitelikleri ; onun öz z kütle, k elastiklik modülü,, dayanım, fiyat vb. özelliklen tarafından belirlenir. Bir tasarım ; malzeme özelliklerin
DetaylıMEKANİK I DENEYİ. Prof.Dr.S. Can KURNAZ, Yrd.Doç.Dr. Yıldız YARALI ÖZBEK, Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY, Arş. Gör. Aydın KARABULUT
Deney No 3 MEKANİK I DENEYİ Prof.Dr.S. Can KURNAZ, Yrd.Doç.Dr. Yıldız YARALI ÖZBEK, Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY, Arş. Gör. Aydın KARABULUT Deney Aşamaları 1-) Kısa Sınav (Ön Bilgi) 2-) Çekme, Darbe, Sertlik
DetaylıBETON* Sıkıştırılabilme Sınıfları
BETON* Beton Beton, çimento, su, agrega kimyasal ya mineral katkı maddelerinin homojen olarak karıştırılmasından oluşan, başlangıçta plastik kıvamda olup, şekil rilebilen, zamanla katılaşıp sertleşerek
DetaylıMalzemelerin Deformasyonu
Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin deformasyonu Kristal, etkiyen kuvvete deformasyon ile cevap verir. Bir malzemeye yük uygulandığında malzeme üzerinde çeşitli yönlerde ve çeşitli şekillerde yükler
DetaylıTaze beton karışımının yapısına ve ıslaklık derecesine bağlı olarak betonun göstereceği farklı çökme şekilleri:
LABORATUVAR ORTAMINDA BETON ÜRETİMİ: Laboratuvar koşullarında genel olarak iki şekilde beton üretimi ve karıştırma yapılabilir. Bunlar; kürekle ve betoniyer denilen karıştırma cihazları kullanılarak yapılmasıdır.
DetaylıAlçı Doğada : Alçı taşları Saf alçı taşı : CaSO.2H 4.2 2O Đçerdikleri : MgO, Al, Fe, SiO, 2O3, Fe2O3, SiO2, CaCO, MgCO... 3, MgCO3..
ALÇI Doğada : Alçı taşlar ları Alçı Saf alçı taşı : CaSO 4.2H 2 O Đçerdikleri : MgO, Al 2 O 3, Fe 2 O 3, SiO 2, CaCO 3, MgCO 3... Kazı Kırma parçalama alama Öğütme Pişirilme irilme Soğutma Paketleme Üretim
Detaylı2/13/2018 MALZEMELERİN GRUPLANDIRILMASI
a) Kullanış yeri ve amacına göre gruplandırma: 1) Taşıyıcı malzemeler: İnşaat mühendisliğinde kullanılan taşıyıcı malzemeler, genellikle betonarme, çelik, ahşap ve zemindir. Beton, çelik ve ahşap malzemeler
Detaylı