Dersin Amacı. Bu dersin amacı, hakkında bilgi sahibi olmaktır.

Transkript

1

2 Dersin Amacı Bu dersin amacı, Sistem ünitesindeki temel birimler, Deplama birimleri ve bellekler, İletişim birimleri, Giriş/çıkış birimleri hakkında bilgi sahibi lmaktır. ITEC186 2

3 Sistem Ünitesindeki Birimler Sistem ünitesi, bilgisayar kasası ve içindeki bileşenleri ifade eder. Temel bileşenler: Anakart İşlemci Bellekler Deplama birimleri Güç ünitesi ITEC186 3

4 Sistem Ünitesindeki Birimler ITEC186 4

5 Anakart Sistem ünitesindeki ana devre kartıdır. Sistem ünitesindeki bileşenlerin tümü dğrudan veya kabl ile anakarta bağlanırlar. Anakart (i7 işlemci) ITEC186 5

6 Anakart Bilgisayar kasasının dış kısmında bağlantı nktaları (prts) bulunmaktadır. Çeşitli giriş/çıkış aygıtlarını bilgisayara bağlamak için kullanılır. Günümüzde birçk bileşen anakarta entegredir (nbard) ancak genişleme yuvalarına takılan kartlarla yeni bağlantı nktaları yaratılabilir. ITEC186 6

7 Anakart ITEC186 7

8 İşlemci Birçk küçük devre ve bileşenin biraraya gelerek luşturduğu ve anakarta dğrudan bağlanan birimdir. Mikrişlemci, merkezi işlem birimi (MİB) ve CPU (Central Prcessing Unit) larak da adlandırılır. Üç temel birimden luşmaktadır: Aritmetik mantık birimi (Arithmetic Lgic Unit (ALU)), hem matematiksel hem de mantıksal işlemlerin yapıldığı birimdir. Kntrl ünitesi, işlemci içerisindeki işlemleri krdine ve kntrl eder. Önbellek, işlemcinin veriye daha hızlı ulaşmasını sağlayan geçici bir bellek türüdür. ITEC186 8

9 İşlemci İşlemci hızı Hertz (Hz) birimi ile ifade edilir. Günümüzde işlemciler gigahertz (GHz) seviyesinde hızlara sahiptir. Günümüzdeki kişisel bilgisayarların birçğu Intel ve AMD firmasının ürettiği çk çekirdekli işlemciler kullanmaktadır. ITEC186 9

10 Bellekler Bilgisayarda bulunan hafıza birimleridir. Bellek kapasitesi bayt cinsinden ifade edilmektedir. Bilgisayarlarda bulunan temel bellekler: Rasgele erişimli bellek (Randm Access Memry (RAM)) Salt kunur bellek (Read Only Memry (ROM)) ITEC186 10

11 Rasgele Erişimli Bellek (Randm Access Memry (RAM)) Geçici bir bellek türüdür. Bilgisayar kapandığında içindeki bilgiler silinmektedir. İşletim sisteminin gerekli kısımları ve kullanıcı prgramlarını çalıştırmak için gereken bilgiler belleğin içerisinde tutulur. Çalıştırılan herhangi bir prgram, RAM belleğe kaydedilmeden işlemcide işlem yapamaz. Dizüstü bilgisayar RAM belleği Masaüstü bilgisayar RAM belleği ITEC186 11

12 Salt Okunur Bellek (Read-Only Memry (ROM)) Genellikle anakarta entegre edilmiş ve içindeki bilgilerin kalıcı larak tutulduğu bellek türüdür. Bilgisayar kapansa bile içindeki bilgiler silinmeyecektir. Üzerine bilgi yazılamayan, sadece içindeki bilginin kunabildiği bellek türüdür. Anakartın en önemli yazılımı lan BIOS un kaydedildiği alandır. ITEC186 12

13 Deplama Birimleri Bilgilerin kalıcı larak saklanabileceği sistemlerdir. Veri, deplama sistemlerine manyetik veya ptik larak kaydedilebilir. Manyetik deplama aygıtları veriyi farklı manyetik dizilerle ifade ederken, ptik aygıtlar lazer ışığını kullanır. Sabit disk manyetik deplama aygıtına, CD (Cmpact Disk) ve DVD (Digital Versatile Disk) de ptik aygıtlara örnek larak verilebilir. Günümüzde, flash bellekler ve uzaktan kayıt sistemleri de deplama birimi larak kullanılmaktadır. ITEC186 13

14 Sabit Disk (Hard-Disk Drive (HDD) Üzerinde iz (track) ve kesimlerin (sectr) bulunduğu plakalardan (platter) luşmaktadır. Okuma ve yazma işlemini gerçekleştirmek için plaka üzerine yerleştirilmiş kuma/yazma kafaları bulunmaktadır. ITEC186 14

15 Sabit Disk Sabit disk üzerinde bilgiler, iz ve kesim diye adlandırılan alanlarda tutulur. Plaka üzerindeki kesim ve izler, düşük seviyeli frmatlama (lw-level frmatting) işlemiyle üretici firma tarafından luşturulur. ITEC186 15

16 Sabit Disk Sabit diskler, kapasiteleri ve devir sayılarıyla anılır. Sabit disklerin kapasitesi bayt birimi ile ifade edilir. Devir sayısı ise RPM (rtatin per minute) larak birimlendirilir. Bu değer sabit disk plakalarının dakikadaki dönüş sayısını belirtir. ITEC186 16

17 Sabit Disk Katı Hal Sürücüleri (Slid-State Drive (SSD)) Dönen plakalar yerine flash bellekte kullanılan teknlji kullanılmaktadır. Daha az enerji kullanır, daha az ısı açığa çıkarır ve daha hızlıdırlar. Düşme, çarpma ve sarsıntılara daha dayanıklıdırlar. Hareketli mekanik parçaları lmadığı için daha sessizdirler. Özellikle taşınabilir bilgisayarlar ve cep telefnları için daha kullanışlıdırlar. ITEC186 17

18 Sabit Disk Melez (Hibrid) Sürücüler İçerisinde hem dönen plakalar hem de flash bellek taşıyan sürücülerdir. Katı hal sürücülerinden daha ucuzdurlar. ITEC186 18

19 Optik Diskler Optik disklerde veri, lazer ışığı kullanılarak kunur ve yazılır. CD, DVD ve Blu-Ray diskler ptik disklere örnek larak verilebilir. Diskler tek bir izden (track) ve birçk kesimden (sectr) luşur. Bu izin uzunluğu yaklaşık 5km dir. ITEC186 19

20 Optik Diskler Diskin kapasitesi kullanılan biçime, katman (layer) ve taraf sayısına göre değişir. Veri, diskin her iki tarafına da kaydedilebilir. Lazer ışığı ile yüzey üzerinde çukurlar (pits) ve tepeler (lands) luşturulur. Böylece ikilik sayı sistemi ile ifade edilen veri diske yazılmış lur. ITEC186 20

21 Optik Diskler ITEC186 21

22 Optik Diskler CD (Cmpact Disc), yaklaşık 1,2mm kalınlığında lup, plikarbnat plastikten üretilmiştir. Kırmızı lazer ışığı teknljisini kullanır. Plikarbnat malzeme biçimlendirildikten snra ince bir yansıtıcı alüminyum tabakayla kaplanır. Veri, çukurlar ve tepeler halinde bu tabaka üzerinde tutulur. ITEC186 22

23 Optik Diskler DVD (Digital Versatile Disk), dış görünümüyle CD ye çk benzer fakat CD ye göre üretim teknljisinin daha ileri lması nedeniyle çk daha fazla kapasiteye sahiptir. Kırmızı lazer ışığı teknljisini kullanır. DVD disklerin en önemli farklarından birisi de çift taraflı ve katmanlı larak üretilebilmeleridir. Böylece kapasiteleri 17GB a kadar çıkmaktadır. ITEC186 23

24 Optik Diskler Blu-ray, CD ve DVD lerden farklı larak mavi lazer ışığı teknljisini kullanmaktadır. Fiziksel byutu CD ve DVD lerle aynı lmasına rağmen tek taraflı, tek katmanlı bir blu-ray disk marka ve mdeline göre GB veri taşıyabilir. Katman sayısına bağlı larak kapasitesi de artmakta ve tek bir diskte 100GB veri taşıyabilmektedir. ITEC186 24

25 Optik Diskler Salt kunur ptik diskler: İçerisine bilgi yazılmış larak satılırlar. İçindeki bilgiyi silmek veya değiştirmek mümkün değildir. CD-ROM, DVD-ROM, BD-ROM Kaydedilebilir ptik diskler: İçerisine sadece bir kez bilgi yazılabilen, daha snra içindeki bilginin silinemediği ve değiştirilemediği ptik disklerdir. CD-R, DVD-R, BD-R (R = Read, Okunur) Tekrar yazılabilir ptik diskler: Üzerine birden fazla kez bilginin yazılabildiği ve silinebildiği ptik disklerdir. CD-RW, DVD-RW, DVD+RW, BD-RE (RW = Read/Write, Yazılır/Okunur) ITEC186 25

26 Flash Bellek İçerisinde çiplerin bulunduğu ve verinin elektrnlarla ifade edildiği bellek türüdür. İçerisinde hareketli parça lmadığı için klay bzulmazlar. Çarpma ve sarsıntıya karşı dirençlidirler. Sessiz ve küçüktürler, az enerji harcarlar. Masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda, sayısal kameralarda, taşınabilir medya ynatıcılarda ve cep telefnlarında kullanılmaktadır. En sık kullanılanları SD, mini-sd ve micr-sd larak adlandırılır. Kart kuyucular kullanılarak içindeki bilgiye ulaşılabilir. ITEC186 26

27 Flash Bellek (Secure Digital (SD)) Kart Okuyucu ITEC186 27

28 Flash Bellek Flash belleklerin kart kuyucuya gerek kalmadan klay kullanılması için USB arabirimi lanlar bulunmaktadır. Taşıması klay ve kullanışlı bellek türleridir. Birçk farklı byutları vardır. Günümüzde 256GB a kadar USB flash bellekler piyasada bulunmaktadır. ITEC186 28

29 Uzaktan Kayıt Sistemleri Bilgisayara dğrudan bağlantısının lmadığı, ağ veya İnternet üzerinden bağlantının sağlandığı kayıt sistemleridir. Bulut kayıt (clud strage) larak da bilinir. Örnek larak Drpbx, Skydrive, Bx, Ggle Drive ve Flickr verilebilir. İnternet bağlantısının lduğu heryerden bilgilere ulaşılabilir. ITEC186 29

30 İletişim Birimleri Bir bilgisayarın başka aygıtlarla ağ veya İnternet üzerinden haberleşmesini sağlayan birimlerdir. Ağ bağlantı kartı (Netwrk Interface Card (NIC)) Bir bilgisayarı ağa bağlamaya yarayan elektrnik devredir. Hangi ağ kartının kullanılacağı ağın yapısı ve ağ kablsunun türüne bağlıdır. USB arabirimine sahip veya cihaza entegra kablsuz ağ bağlantı kartları da bulunmaktadır. Mdem Bir bilgisayarı telefn hattı üzerinden başka bir bilgisayara veya farklı bir ağa (genellikle İnternet) bağlamak için kullanılır. ITEC186 30

31 İletişim Birimleri USB Kablsuz ağ bağlantı kartı Ağ bağlantı kartı (NIC) ITEC186 31

32 Giriş Birimleri Kullanıcının bilgisayara kmut ve veri girişi yapmasını sağlayan birimlere giriş birimi denir. En temel örnekler: Klavye Fare (muse) Dkunmatik ekranlar Tarayıcı (scanner) Mikrfn ITEC186 32

33 Klavye Klavye, en sık kullanılan giriş birimidir. Bilgisayara yazı yazarak veri girişi yapmayı sağlar. Bilgisayara entegre, kabllu ve kablsuz lan çeşitleri vardır. Hemen hemen tüm masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılmaktadır. Klavyeden vurulan tuşların bilgisi işlemciye ulaşır ve işlemci de bunu ana bellek aracılığıyla uygulamaya kyar. ITEC186 33

34 Klavye Günümüzde klavyeler bilgisayara USB knnektörü, PS/2 knnektörü, rady frekansı (RF) ve bluetth teknljisi kullanarak bilgi aktarımı yapmaktadır. Ülkemizde F ve Q lmak üzere iki tür klavye kullanılmaktadır. F-klavyeler, harflerin Türkçe deki kullanım sıklığına göre tuşların klavye üzerine dizildiği klavye türüdür. Q-klavyeler ise harflerin İngilizce deki kullanım sıklığına göre tuşların klavye üzerine dizildiği klavye türüdür. ITEC186 34

35 Klavye ITEC186 35

36 Klavye Klavyeler üzerinde beş tuş grubu bulunur. ITEC186 36

37 Fare (Muse) Fare, ekranda çeşitli nktaları çeşitli biçimlerde uyararak bilgisayara bilgi ya da tercihlerin iletilmesini sağlayan cihazdır. Kullanıcılar fare ile ekrandaki işaretçiği (pinter) kullanarak isteklerini bilgisayar rtamına aktarabilirler. Günümüzde fareler, klavyelerde lduğu gibi bilgisayara USB knnektörü, PS/2 knnektörü, rady frekansı (RF) ve bluetth teknljisi kullanarak bilgi aktarımı yapmaktadır. Kullandıkları teknljilere göre farklı türlerde fareler bulunmaktadır: ptik fare, lazer fare, dkunmatik fare, iz tpu ve yl faresi. Günümüzde masaüstü bilgisayarlarda ptik ve lazer, disüztü bilgisayarlarda ise dkunmatik fare sıklıkla kullanılmaktadır. ITEC186 37

38 Fare (Muse) Optik Fare Bu farelerde mekanik unsurlar yktur. Altında bulunan LED lambanın yaydığı ışık ile bulunduğu zemindeki hareketi sensörler aracılığıyla algılar ve ekrandaki işaretciği de na göre hareket ettirir. Lazer Fare Bu tür fareler altlarında bulunan lazer ışık kaynağının yaydığı ışıklar aracılığıyla hareketi algılarlar. İşaretciğin hareketlerine çk yüksek hassasiyet isteyenler için uygun bir seçenektir. Dkunmatik (Tuchpad) Fare Genellikle dizüstü bilgisayarlarda görülür. Kullanıcı parmağını temas ettirerek işaretçiğin hareketi sağlanır. ITEC186 38

39 Fare (Muse) İz Tpu ve Yl Faresi Yl faresi ile iz tpu aynı prensipte çalışır. Bu tür farelerde bulunan mekanik tp hareket ettirildiğinde, bu hareketi algılayan silindirler aracılığıyla kullanıcı istekleri bilgisayara aktarılır. İz tpu farede hareketi sağlayan mekanik tp üsttedir ve parmakla hareket ettirilir, yl faresinde ise alttadır. ITEC186 39

40 Dkunmatik Ekranlar Kişisel bilgisayarlarda, mbil aygıtlarda ve cep telefnlarında kullanımı çk yaygınlaşmıştır. Birçğu, çk nktadan dkunmayı algılayıp işleyebilmektedir. ITEC186 40

41 Tarayıcı (Scanner) Ftğraf, gazete kupürü, yazılı bir kağıt, resim veya grafikleri bilgisayar rtamına aktarmayı sağlayan aygıta tarayıcı denir. Taranacak nesne (kağıt) tarayıcının kapağının içerisine knulur ve üst tarafından alta dğru satır satır ışığa duyarlı elektrnik elemanlar tarafından taranarak bilgisayar rtamına aktarılır. ITEC186 41

42 Mikrfn Mikrfn, ses dalgalarını elektriksel titreşimlere çeviren, elektrakustik bir cihazdır. Bütün mikrfnlar ses dalgalarına tepki gösteren çeşitli şekillerde yapılmış diyafram ya da benzeri bir elemana sahiptir. Mikrfna gelen ses dalgaları diyaframa çarpar ve ses basıncındaki değişikliklere göre diyafram içe veya dışa dğru hareket ederek mekanik titreşim yapar. Bu titreşimler snucunda mikrfnun çıkış uçlarında bir gerilim meydana gelir. ITEC186 42

43 Çıkış Birimleri Bilgisayarın kullanıcıya uyarı ya da snuçları iletmesini sağlayan birimlere çıkış birimi denir. En temel örnekler: Ekran (mnitör) Yazıcı (printer) Hparlör ITEC186 43

44 Ekran (Mnitör) Ekran, bilgisayarın mikrişlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği şekilde görüntüye dönüştüren cihazdır. Ekrandaki görüntüyü luşturmaya yarayan en küçük birime piksel denir. Ekrandaki piksel sayısı, ekranın çözünürlüğünü belirler. Günümüzde farklı ekran teknljileri vardır: CRT (Cathde Ray Tube) LCD (Liquid Crystal Display) Plazma LED (Light Emitting Dide) ITEC186 44

45 Ekran (Mnitör) CRT mnitörler en eski mnitr tipidir, çk yer kaplar, enerji tasarrufu yk denecek kadar azdır. LCD mnitörler enerji tasarrufu ve kullanım klaylığı sağlar. Görüntüyü elde etmek için sıvı kristal bir yapı barındırır. Plazma mnitörler de kullanım klaylığı sağlar. LCD mnitörlerdeki sıvı kristal yapı yerine görüntü iyn dengesi lan bir plazma rtamda elde edilir. ITEC186 45

46 Ekran (Mnitör) LED mnitörler led lambaların bir araya gelmesinden luşmaktadır. Bu ledler elektrnik çipler tarafından kntrl edilerek ışık gücü azaltılır veya çğaltılır. Bu sayede her ledden farklı ışık güçleri elde edilir. Günümüzde dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda en çk kullanılan ekran türüdür. ITEC186 46

47 Yazıcı (Printer) Yazıcı, bilgisayardaki bilgilerin kağıt üzerinde gösterilmesini sağlayan en önemli çıkış birimidir. Yazıcılar basımda kullandıkları teknljiye göre genel larak üç sınıfa ayrılırlar: nkta vuruşlu mürekkep püskürtmeli lazer ITEC186 47

48 Yazıcı (Printer) Nkta vuruşlu yazıcılar (Dt-Matrix Printers), bir sütun halinde dizilmiş iğnelerin mürekkepli şeride vurması yardımıyla, kağıt üzerinde nktalar luşturulur. Her harf farklı nkta kmbinasynlarından luşur. Bu tür yazıcılar gürültülü ve sn derece yavaş lmalarına karşın ucuz lmaları sebebiyle ülkemizde özellikle devlet dairelerinde yaygın şekilde kullanılmaktadır. ITEC186 48

49 Yazıcı (Printer) Mürekkep püskürtmeli yazıcılar (İnk-Jet Printers), resimleri ve karakterleri luşturmak için yazıcı kafasına yerleştirilmiş mürekkep kartuşlarını kullanarak kağıda mürekkep damlacıkları püskürtür. Özellikle evlerde kişisel kullanım için uygun bir teknljidir. İyi kalitede ve renkli baskı yapabilirler. Lazer yazıcılara göre daha ucuz lmalarına rağmen mürekkep kartuşları pahalıdır. ITEC186 49

50 Yazıcı (Printer) Lazer yazıcılarda (Laser Printers) kullanılan baskı yöntemi ftkpi makinesindekine benzemektedir. Lazer yazıcılar satır satır yazmak yerine sayfa sayfa yazarlar. Bu yüzden çk hızlıdırlar ve katileli baskı yapabilirler. Lazer yazıcılarda mürekkep kartuşu yerine tner kullanılmaktadır. Tner, kurutulmuş tz mürekkep taneciklerine verilen isimdir. ITEC186 50

51 Hparlör Hparlör, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren aygıttır. Bilgisayarlarda en az bir sağ bir de sl lmak üzere çift halinde bulunurlar. Bunun yanında 4+1, 5+1 ve 7+1 hparlörler de piyasada satılmaktadır. 4, 5 ve 7 rakamları hparlör sayısını, +1 ise hparlörlerin yanında kalın (bass) sesleri çıkarmak için bir de subwfer lduğunu belirtmektedir. ITEC186 51