GiRiS. Kocatepe Tip Dergisi (2000), 2, 1-22 The Medical Journal ofkocatepe 2000, Afyon Kocatepe Universitesi. SAGLIK EGiTiMi*

Transkript

1 Kocatepe Tip Dergisi (2000), 2, 1- The Medical Journal ofkocatepe 2000, Afyon Kocatepe Universitesi 'Afyon Kocatepe Universitesi Rektoru SAGLIK EGiTiMi* Prof.Dr. San 6Z-ALpl GiRiS Tiirk iyc 'd e toplam 74 iiniversitede saghkla ilgili 48 up fakiiltesi, IS dis hekimligi, 9 eczacilik, 2 sag hk egitimi ve 4 sag hk yonetimi (idaresi) fakiiltesi bulunm aktadir, 69 il ve II ilceye yayilmis bu bohimlerde 70 binin uzerinde ogrenci egitim go rmektedir ("Sagllgm egitim haritasr" Medi-Magazin (1-15 Nisan 2000), Y. 1, s. 12). Bu incelemede saghkla ilgili olarak tip ve lip egitimiyl e ilgisi dolayisryla saghk egitirni veya sag lik yonetimi programlan, sag hk yuksekokullan, fizik tedavi ve rehabilitasyon programlan, saghk meslek yiiksekokullan, saglik bilimleri enstiti1leri de kisaca ele almacaknr. 53 devlet universitesinin 46'smda saglikla ilgili bolumler yer almaktadir. Bu universiteler in biinyesinde aynca 56 saghk bilimleri enstiti.isti, 90 ytiksekokul, 48 meslek ytiksekokulu, 44 un iversite hastanesi bulunmaktadir. Vakif iiniversiteleri icinde Baskent, Kadir Has, Maltepe ve Yeditepe'de lip faki1ltelerine bu yi1 icerisinde 154 ogrenci; KKTC'deki Dogu Akdeniz Universitesi TIp Faki1ltesine 31 ogrenci; oze l bir statiiye sahip Giilhane Askeri TIp Fakiiltesine ise (4 ayn grupta) 156 og renci almrmstir. Universitelerimizde sag hk egitimi, saglik yonetimi, saghk kurumlan isletmeciligi adim tasiyan 3 fakiilte vc saghk idaresi adnu tasiyan I yiiksekokul bulunm aktadir. Saghk sistemini olusturan turn saghk kuruml anmn verimli ve etkili yonetirni icin eleman yetistirmeyi amaclayan bu okullar, saglik sisteminin karmasik sorunlan na cozum iiretecek programlara sahiptirler. Ulkemizde en fazla ihtiyac duyulan bir alana eleman yetistiren bu okullann (2000 yilt toplam kontenj anlan 255 idi) onemi henuz anlasilrnaya baslanrni snr. Turkiye'de saghk sektorundeki en onemli sorun kotii yonetimdir. As I1 meslegi hekimlik olan, mesl egind e basanli birc ok insan, hastanc yonetirn inde biraz da sartlan n geregi basan siz olmakta ve yrpranmaktadir (Meslekler Rehberi, istanbul: Ugur Dershanesi, 2000). Yurdumu zda 34 ilde devlete ait 37 universitede egitim veren 39 tip faki1ltesi (istanbul ve Bolu universitelerinin 2 ' ~ er) ~ulunm akt adlr. istanbul ve Ankara'da 3, Izmir'de 2 trp fakultesi vardir. 9 fakiilteye (AKU dahil olmak uzere) henii z ogrenc i almmamisnr. Ogrenci alan tip fakiiltelerinin toplam ogrenci saytsi.82 1'dir. En cok ogrencisi olan fakiiltcler ile Cerrahpasa, ile Ege ve ile istanbu l Tip (Capar'dir. TIP EGiTiMi Cesitli kurum ve kurulusl ann lip egitimine iliskin farkh goriisleri saghkli bir lip egitimi planlamasi yapilmasuu giiclestirmektedir. Tabip Odalan ve tip ogretim uyelerinin konuya bakis acilan, planlamacilann ve resmi kuruluslarm yaklasimmdan cok farkhdir. DPT uzmanlan 2005'de 135 bin hemsire, bin * Ozel inceleme

2 hekim ayigl olacagim tahmin etmektedir. DPT'nin verilerine gore 2005 yilmda hemsire ihtiyacinm %36'smm, hekim ihtiyacirun da %73'unun karsilanabilecegi gorulmektedir. DPT'ye gore bu yil hernsire ve hekim acrg: vardir. Onemli meslekler icinde yer alan mimarlik, insaat miihendisligi, ziraat ve onnan muhendisligi dallannda ise bu kaynaga gore arz fazlahgi bulunrnaktadir. Bunun anlarm mevcut Tip Fakultesi kontenjanlanrun artm lmasi ve yeni tip faktiltelerinin devreye sokulmasidir. Ozellikle biiyiik sehirlerin dismdaki ve ekonomik acidan geri kalrms illerde hekim aylgl cok yiiksektir. Turk Tabipler i Birligi ise bu gorusiin tamamiyle aksine "DPT' nin hekim aylgi oldugu iddiasiyle tip egitimini her gecen yrl cikmaza siiriikledigi" iddiasmdadir (Mezuniyet Oncesi TIp Egitimi Raporu, Turk Tabipler Birligi, 2000, s. 7, 19). Ayru raporda yer alan asagidaki ifadeler basit bir olayda bile saghkla ilgili degerlemeierin yapilamadrgnu gostermektedir: "Ogrcnci sayismdaki fazlalik tip egitiminin temeli olan egitici/ogrenci, ogrenci/hasta iliskisini cok olumsuz etkilemekte, cagdas egitim yontemlerinin kullarumuu olanaksrz yapmaktadir. Bu sorunun cozurmi "tip fakiiltesinc" almacak ogrcnci sayisinm acilen azaltmaktir." "TIp fakiiltclerinin temel alt yapilan tamamlanmadan acrlmamahdir. Bu konuda VOK 'e onemli sorumluluklar dusmektedir. ilgili taraflarca olusturulacak komisyonlann yeni np fakiilteleri icin acihs onayi vennes i gerekir." ilgili taraflar sozu her halde trp fakultelerini ve meslek odalan ru da kapsarnaktadir. Bu iki kurumun yeni np fakultelerinin acilmasma sempatiyle pek bakmadigi aciktrr. Ozellikle eski tip fakultelerinin yeni acilan fakiiltelere taraftar olmadiklan ve sonradan acilanlara bir iki istisna dismda destek vermedikleri herkesin malumudur. Yeni acilanlara bu faktiltelerden kuruluslarmda destek daha cok Hacettepe, C;:ukurova, 9 EylUl gibi yeni bir anl a YI ~t a faaliyet gosteren universitelerden g e l m i~ t i r. Veni ayilacak tip fakultelerin izni tlpyllara blraklhrsa, ABD, Kanada, Almanya vb. ulkelerde elli, kirk yil onceki durumla karsilasihr. Bu ulkelerde biiyiik bir hekim aylgi meydana gelmis ve bu ulkeler gelismekte olan ulkelerden onbinlerce hekirn ithal etmislerdir. Bunlar arasinda Tiirkiye'de vardir ve binlerce hekimimiz bu iilkelere goc etmistir. Bu ulkeler biraz gee de olsa uyanmislar ve bazi tipcrlara ragmen hekim arzim artmci onlernier alarak olayi sonuclandirrmslardrr. Ogretim ilyesi acigim karsilarnada bazt uygulamalar itibar gormemistir, Soz gelisi VOK kanunundaki akademik ytikseltilmeierde yeni kuruian tiniversitelerde gorev yapma zorunlulugu da maalesef degistirilmistir. Bir profesoriin yeterli olacagi bir anabilim dalmda 20 profesor bulunan tip fakiilteleri vardir. Tipcilarm hakh oldugu hususlar elbctte vardir. Son on yilda acilma karan alman cok sayidaki tip fakiiltelerinin onemli bir bolurnu, politikacilann cabalan sonucu, alt yapl hazirlanmadan yanhs yerierde kurulmustur. Bunlar icinde henuz egitime baslamanus 1992' de, 1995'de kurulrnus tip fakiilteleri bulunmaktadir. Ozellikle biiyuk yerlesim merkezlerinden uzakta bulun an tiniversiteler yetismis tip ogretim iiyesi bulmada zorluk cekmektedirler. TIp fakulteleri, yeni kurulan universitelerin kaynaklannm onemli bir boliimiinii bu fakiiltelcre ayirrna lan m zorunlu krlmakta ve iiniversitenin bir butiin olarak ve tip fakiiltesi olarak gelismesini engcllemektedir. Bazi tiniversiteierimizde rektorluk hastaneleri bu nedenle 20 yilda ancak tamamlanabilmistir, TBB'nin adr gecen raporunda yer alan (s ) bazi hususian genisleterek gozden gecirmekte yarar vardir: "Bir ulkede tip egitimi saglik politikalanndan etkilenir. Soz gelisi saglik ocaklan na dayah bir sevk sistemi gelistirilemernistir. Bu durum "hekim modelini" belirlemeyi zorlastirmakta ve tip egitiminin "uzmanhk'la yonelik olmasi sonucunu dogurmaktadir. Uzmanh k smaviru kazanamayanlar mutsuz bir hekim grubunu o l u~ tunna k tad lr. Genel hekimlik, aile hekimligi, toplum hekimligi kavramlan hiy itibar gormemektedir. Bu kavramlar biraz da koruyucu hekimlikie ilgilidir. Bu kavramm da 2

3 fazla anlasrlarnadigi ve onernsenmedigi ortad adi r. Saghk ocaklannm (toplam sayilan 50700'diir) basanh olmamalanrnn ned enleri su sekilde ozetl enebilir: Saghk ocaklanrnn bir boliimil uygun olmayan yerlerde polit ik nedenlerie acilmak ta ve az sayida vatandasa hizmet vermektedir. Bunl ara yapilan pratisyen hekim tayinler i polit ik ve kayirma sonucu olma kta, bir kismmda hekim bulunama zken bir kismmda da ihtiyacm cok iizerinde hek im bulunrnaktadir. Bunlann bir boliimii de sayer ise geliyoriarsa bos otu rmaktadi rlar. Bu ralard a gorevl endirilen hekimler hastaya dogru tesh is koyup, dogru tedavi yollan m tayin etmede yetersiz kalmaktadirlar. Aldiklan tip egitimi ve staj lan ge ne l hekimlige yetcrii olm amaktadi r. Hek im/h asta iliskil er indeki olumsuzluklar ve yapilan hatalar da buna ckl cnince vatandas lar yalrnzca buyiik hastaneiere sev k alabilmek veya recete yaz dirabilmek icin bu oca klara basvurmaktadrr. Buralarda go rev li dokt oriann bir kisrm TUS'a hazirlandiklan icin vakitlcrinin onernli bir bolumunil hastayla mesgul olmak yerine smava hazirl anmakl a gecirmekte ve smav stresi islerini de etkilemektedir. T ip eg itimi ile ilgili Saghk Bakanlrgi ve un iversiteler ortak poli tikalar gelistiremediklerinden sag lik ocaklan nm durumunda bir ge lisme soz konusu olm ayacak tir. Ge lece gin hekimlerinin iyi yetisme leri icin saghk ocaklan co k uygun merkezlerdir. Oniversiteler ve Saghk Bakanlrgi sag hk ocaklanru da kap say an ort ak aras tirma ve egitim merk ezleri gel istirmelidir." Biitiin bunlan yapa bilmek icin de Sag hk Bak anhgi iiniv crsiteleri hasim kuruluslar olarak gorme kten vazgecme lidir. Son yillarda Bak anhk ile iin iversiteler aras mda iist seviyede bir iliski, gorus rne olma nus tir. Tam aksine iiniversite hastanel erine tahli ye icin yapilan baskmlar ve AKO ' de ornegin i gordiigtimiiz gibi bol geye buyuk bir saghk hizm eti getirecek olan iiniversite hastanesini actirmamak icin gosteri len ga yret buna orn ek olarak gostcrilebilir. Bunl ara ck olara k sag lik meslek liselcrini tckr ar acma, saghk yiiksekokullanm geri alma, akademi k iinv.anl ann kamu egitirn hastanclcrinde vcrilm esi tesebbiisleri de yog unlasmaktadir. TBB raporunda "TIp ogre nc ileri, miimkiin oldugunca egitimlerinin erken donerninde pratik yapmalan gerekir" ifadcsi yer almaktadir. Bu tavsiye iini vcrsitcr egitimle pek bagdasmamaktadir, Fakiilteler mesl ek okullan degildir, Turkiye'ye modern nbbi getiren Hac cttep e'de ttp egitimi siiresi 3' e ayn lmaktaydi. ilk 2 yil (onlisans) saghkla ilgili biigiler, sonraki 2 yil (lisans) tip ile iigiii temei bilgiler, son iki yil ise staj ve internlige (tip doktorlugu) aynlrrusn. Stajl ar vc alan uygui amalan son 2 yilda yogunlastm larak og rencinin ge rcek olgulan tamrnalart ve hastayla iliskiyi ogrenmcleri amaclanmaktaydi. TBB rap orundaki ifade anca k laboratu var uygulamah dcrslerd e gecer lilik kazan abilir. int ernlik sa fhas mda ve pratisyen hekimlerin yetistirilmesi nde toplumu ve sag hk sistcmini yakmda n tarurnalan icin en uygun yo llan ndan biri "egitim vc uygul ama alanlan 'tdir. Saghk Bak anhginm bu konudaki olumsu z tutumu, yararh olabilecck bir isbi rligini imk ans iz hale getirmistir. Anca k iiniversiteicr bu tiir sag hk alanlan m yaratma imkanma sahiptirie r. Bu alanda ki bazi iiniversitelerin basanh uygul amalan diger np fakiiltelerinc de ornek olmalidir. Tip dokt orian icin tam zamanh ca hsma tip egitimi icin de onem kazanmakt adir. Sabah 9'da hastaneye gelip 12 'de gidcn og retim iiyesin in eg itime katki simn olmayacagi ac iktir. Ogretim iiye lerini parasal acidan tatmin etmek ve tam zarnanh cahsmaya gecilme si her bakimdan zorunlu bulunmakt adir. Yiiksek Ogrctim Kanununun bu konudak i maddclcri maalcsef degistirilmistir. 3

4 TIP FA KULT EL ER i KONTENJANLARI VE TAB AN P UANLARI Turkiye'de 34 deviet universitesinde, Giilhane Askeri Tip Fakiiltesinde ve 4 vakif univcrsitesinde toplam 39 fakiiltede tip egitirni verilmektedir. KKTC' deki Dogu Akdeniz Oniversitesi (DAO) TIp Fakiiltesini de bu sayrya katarsa k fakiiltelerin sayisi 40'1 bulmaktadir ogrctim yihnda toplam DAO dahil bu fakultelere grenci almrrusur (Cize lge I). En fazla 6grenciyi iki tip fakultesine sahip (650, Cerrahpasa ve istanbul TIp) istanbul Oniversitesi alrmsur. Ikinci strada 290 kontenjanla Hacettepe Oniversitesi gelmektedir. Turki ye'd e en yuksck puanla 6grenci alan tip fakiiltelerine olan talep devam etmektedir. Bu durum elbette sektorler arasmda yiiksek puanli 6grencilerin dagihmmda esitsizlige yol acrnaktadir. En yiiksek taban puamyla Hacettepe (Ingilizce) TIp 0 ve (Tiirkcc) TIp 217 ogrenci almaktadir. Ikinci sirada Cerrahpasa (Ingilizce) TIp 2 18 puanla yer almaktadir, Biitun devlet ilniversitelerinin tip taban puam 200'un iizerindedir. Yalmzca Giilhane Askeri Ttpda askeri Iiselerderr gelenlerin taban puam 187 civan ndadir. Vakif iinivcrsitelerinin taban puanlan 200'iln altindadir. KKTC/D AO'nun ise taban puarn 163' dur. Bazi universitelerde egitim ingilizce yapilmaktadir. TIp gibi bazi bakrmlardan ileri tilkelcrin standartlann dan yakaladrgrmiz bir..alanda bir seckin universitenin ingilizce egitim yapmasmda yarar goriilebilir. Aynca diger iilkelerin ogrencileri de ingilizce egitiminc daha fazla ragbet gosterebilirler. Ancak fakiilte lngilizce/turkce olarak ikiye bolunurse, 6gretim iiyeleri ve ogrenciter de ikiye boliinmiis olur. Yabanci dilleri iyi olmayan ogretim iiyelerinin ve ogrenci lerin yabanci dilde yaprlan egitimde basan h olamayacak lan acrktir, 1940'lt yillarda universitemize gelen Alman hocalara bile Almanca egitim yaptin lmadigi unutul marnahdi r. SAGUK YUKSEKOKULLARI TIp alanmda ihmale ugrarrus, yani tam olarak degerlenernemis baska bir alan da hemsirelikdir, En yiiksek puanla aldrgirmz tip 6grencileri 6 yilhk bir egitimden soma, uzmanhk egitimi de buna eklenince 10 yilhk bir egitim sonucu uzman hekim olmaktadirlar. Bu ekibin yamnda yuksek puanla ilgili okullara girmis, kaliteli bir hcmsirelik egitimi gormiis bir kadroy a ihtiyac bulunmaktadtr. Hernsirelik meslegi iyilestirilmeden hastane hizmetlerinin iyilestirilmesi miimkiin degildir. Bircok konuda ileri iilkelerin standartlan ru yakalarrns oldugumuz tipta, en buyiik eksig irniz tedavi ve ameliyat sonrasi bakim hizmetleri icin iyi yetismis hemsire kadrosunun yeterli diizeyde olmamasidir. Krrsal kesimde acilan saglik mesick liselerinin bu ihtiyaca cevap veremeyecegi aciktrr. Cogu siyas i nedenlerle, hicbir alt fiziki yapi, laboratuvar imkanlan olmadan yetersiz bir egitim kadrosuyla acilan bu liselerden mezun olan hemsirelerle saglik hizmetleri saghkli yiiriitiilemez, Bu okullan n kapanlm asi ve uygun olanlan n universitelere devredilmesi karanndan 2 defa geri donulmu stur. Maalesef son donernde 40'a yakin saglik mesick lisesi tekrar acilrmstir. Aynca Saghk Bakanhgi iiniversitelere devredilen, bu okullan tekrar geri almak icin sudan bahanelerle universiteleri rahatsiz etmektedir. Ttlrkiye'de devlet tiniversitelerinde 72 ve vakif iiniversitelerinde 3 hemsirelik programlan mevcuttur (Cize lge 2). Bu okullara gecen yil toplam 3669 ogrenci almrmstrr. Dogu Anadolu' da Kars' a, Bitlis' e, Mus'a, Van'a kadar bu okullar acilrms nr. 2 yrlhk mesick ytiksekokull anndaki hemsirelik programlan ise kapatilrmsnr, Saghk yuksekokullan mn hernsirelik programlanm tercih edenlerin taban puam universitedeki bircok bolumun puanlanndan daha yiiksektir. Bu durum yeni kusak hernsirelerin farkh yapida olacagmm gos tergesidir, Kentte yasayan degisik mesick gruplan ndaki aileler artik kizlan ru bu okullara gondermektedirler. S6z gelisi Hacettepe Hemsirelik Yuksekokuluna 104 6gre nci almrmstir. Bunlann taban puarn () 4

5 183'dur. istanbul Universitesi Florance Nightingle Hemsirelik Yiiksekokuluna 104 ogrenci 177 taban puamyla, KoC; Universitesi Hemsirelik Yiiksekokuluna 20 ogrenci 175 taban puaniyla almrrusnr. AKD yeni acilan iiniversite hastanesine yalmzca 4 yillrk hemsirelik.okulundan mezunlan almaktadir. Gelecek yillarda yeterli gorulenlere yiikseklisans yaptiralacaktrr ve yonetim basamaklannda gorev alabilmek icin de yabanci dil ve yukseklisans derecesi zorunlu olacaktir. ileriki yillarda bashemsirenin ise doktora yapmis olmasi tercih sebebi olacaktir. Saghk yiiksekokullanndaki ebelik programlannm da kapatilmasr, kadm ve degum hemsirelerinin diger klinik hernsirelerinin yetistirme modelindeki gibi egitilmeleri uygun gorulmiisttir. SAGLIK HizMETLERi MESLEK YUKSEKOKULLARI Saghk sektoriinde ara eleman yetistirmek amacryla iiniversitelerin 2 yilhk saghk yiiksekokullarmda radyolojiden anesteziye, optisyenlikden tibbi rmimessillige, biyomedikal cihaz teknolojisine kadar yaklasik 20 degisik dalda egitim verilmektedir. 35 devlet ve 2 vakif universitesinde bu yil toplam 4088 ogrenci bu programlara kabul edilmistir (Cizelge 3). Universiteler bu okullan iyilestirmek icin son yillarda onemli kararlar alrmslardir. Ancak en buyuk darbogaz ogretim elemarn saglarnada gorulmektedir. Universitenin tip fakiiltesi ve saghk yuksekokullan varsa ogretim elemanlannm bir kisrm buralardan saglanmaktadir. AKD'de ogretim yilmda saghk meslek yiiksekokulu tekrar faaliyete gecirilmis ve 3 programa (protez ve ortez, radyoloji, nbbi laboratuvar) 90 ogrenci ahnrmstir. Oniimuzdeki yil ise irnxan bulunursa ek programlar acilacaktir. Ozellikle trp teknolojisinin geregi modem tip aletlerini kullamlmasmda ve bu aletlerin bakim ve onanrnmda cok sayida teknik elemana ihtiyac vardir, Talebi smirh olan meslek yiiksekokullan programlarmm kapatrlmasmda, bilyiik talep olan programlann kontenjanlann artmlmasmda ve yenilerinin acilmasmda yarar bulunmaktadir. Bunun planlayabilmek icin de Saghk Bakanhgi, DPT ve iiniversiteler ortak bir cahsma yapmak zorundadirlar. SAGLIK YONETiMi (idaresi, t~letmeciligi) PROGRAMLARI Hacettepe Universitesi Saghk Idaresi Yiiksekokulu, saglik kurumlannm yonetimi icin eleman yetistiren en eski okuldur. Daha sonra Ankara, Marmara ve.baskent iiniversitelerinde saghk egitirni, saghk bilimleri fakiilteleri veya bunlara bagh saghk egitimi (idaresi, isletmeciligi) boliimleri acilnusur. Bu bolumlere bu yil 254 ogrenci almrrusnr. Hastane yonetirninde en fazla ihtiyac duyulan alan yonetim islevidir, Hicbir yonetirn tecrilbesi olmayan hekimlerin yonetim fonksiyonu agirhk tasiyan gorevlerde basanli olamadiklan goriilmektedir. Butce hazrrligmdan, hasta bakim hizmetlerine, arac ve gerec planlamasma, muhasebe, maliyetleme, hukuk islerine kadar pek cok konu bu alana girmektedir (Cizelge 4). rtztx TEDAvi VE REHABtLiTASYON PROGRAMLARI Bu okullar dogustan veya sonradan meydana gelmis fiziksel ozunin, sakatligm vb. tam konulup tedavi edilmesi konulannda cahsacak uzmanlar yetistirmek iizere kurulmuslardir. Fizyoterapistler fizik tedavi, rehabilitasyon merkezlerinde, huzurevlerinde, oziirluler okullannda, spor kuliiplerinde gorev yapmaktadirlar. Ttirkiye'de 4 tiniversitede fizik tedavi ve rehabilitasyon yiiksekokullannda bu egitim verilmektedir. Aynca Baskent Oniversitesi Saghk Bilimleri Fakiiltesinde de benzer bir program bulunmaktadir (Cizelge 5). Bu programlara bu yil toplam 300 ogrenci almrmsur, Oniversitelerimizde saglikla ilgili dall arda 70 binin iizerinde ogrenci ogrenim gormektedir. Bu buyiik bir rakamdrr ve bu yiik bir sorumlulugu gerektirmektedir. Saghkla ve insangiicii planlarnasiyla ilg ili kuruluslarm 5

6 YOK'le bu konularda yakin isbirligi yapmalannm geregi aciknr. SAGLIK BiLiMLERi ENSTiTULERi Saghk bilimleri tip, dis hekimligi, eczacilik, veteriner, saghk egitimi ve benzer konular ile saghga destek olan, yakin iliskisi olan dallan kapsamaktadir. Bu enstitiiler, ilgili dallarda yiiksek lisans, doktora ve diger akademik faaliyetler icin kurulmustur, Yurdumuzda 38 iiniversitede toplam 57 enstitii bulunmaktadir, Aynca norolojik bilimler ve onkolojide ucer, adli trp ve cocuk saghginda ikiser, trp tarihi, engelliler arasurma, hepatoloji, halk saghgl, deneysel tip, kardiyoloji, tuberkuloz, biyomedikal muhendisligi, vb. dallarda birer enstitii yer almaktadir. Ozellikle up egitimi ve hastaneler icin temel, dahili, cerrahi bilimler dismdaki kadrolan yetistirme gorevi bu enstitiilere ana gorevidir. Enstitiiler dismda 38 iiniversitede 45 arastirma merkezi de yer almaktadir, Bu merkezlerin cogu rektorluge bagh uygulama ve arastirrna hastaneleridir. TIPTA UZMANLIK SINAVLARI (TUS) TIp alanmda egitimin objektif olarak degerlendigi en onemli gostergelerin birisi OSYM tarafindan yapilan rusan. Eyliil 2000 yilinda yapilan TUS'yla ilgili sayisal veriler yaymlanrrusnr (Cizelge 6). Bu smava toplam tip doktoru kanlrmstir. En fazla katlhm,1928 doktor ile, istanbul Oniversitesindendir. 2. sirada (850 doktor) Ankara ve 3. sirada (750 doktor) Hacettepe yer almaktadrr. En basanli kurumlar Cerrahpasa TIp (ingilizce), Hacettepe TIp (ingilizce), Hacettepe TIp. fakiilteleridir. Hacettepe Tip'm 757 adaymdan 249'u (%33) basanh olrnustur. Karadeniz Teknik Universitesinden 380 adaydan 29'u, Cumhuriyet Oniversitesinden 308 adaydan 'i, Osmangazi'den 555 adaydan 39'u TUS'da basanh olmuslardir. Bu sonuclan 1994 OYS sonuclanyla da karsilastmrsak, basanda OYS taban puanlannm biiyiik etkisi oldugu gorulur. TUS'un tip fakiiltelerinin basansmi olcrncde en biiyiik kaynak oldugu suphesizdir. Uzmanhgi tamamladrktan soma doktorlann is hayatmdaki basansim olcen arastirmalar bu verileri tamamlama acismdan onem kazanmaktadir. 6

7 SONU<; Birinci Tiirk Tip Egitim Surasi "Mezuniyet Oncesi TIp Egitimi Grubu"nun raporuna gore universitclerde farkh egitirn sistcmlcrinin uygulandigi goriilmektedir. 9 tip fakiiltesinde klasik, 23'tinde entegre, 5'inde entegre/aktif, 2'sinde ise aktif egitim yapilmaktadir. Egitimin kalitesini bircok faktor etkiler. Soz gelisi ogrencilerin giris puanlan, i:igretim uyelerinin bilgi vc tecriibeleri, egitime duyduklan ilgi ve egitirne ayirdiklan vakit, universitede tam zarnanh cahsmalan, vb. bunlar arasmda sayilabilir. Ogrenci saytsi, iyi organize olmus bir sistemdc fazla onemli degildir. Diger hastanelcrle kuru Ian saghkli iliskiler, hizmct alanlan uygulamasi yiiksek ogrenci sayilanmn sakincalanm biiyiik oranda giderilcbilir. Bazi faktiltelerde hocalar derse girmcmekte, i:igrencilcrin bir bolumi; de dcrse devam etmeyip, kendi imkanlanyla smavlara hazirlanmaktadirlar. Egitimdeki problemlerin en i:incmli kaynagi ogrcnci sayisr olmayip baska fakti:irlerdir. Raporda diger onernli fakti:irlerc fazla deginilmernistir. Hocalann en onernli fonksiyonlanndan biri de gelecegin i:igretim uyelerini yetistirmektir, Bu gorev de ders vererek, uygulama yaptirarak yerine getirilir. Turkiyc'de en cok ogrerim elemarnna sahip olan fakiilteler trp fakiiltelcridir. Bu fakiiltclcrde toplam i:igrctim elemarn bulunmaktadir (toplam profesi:ir sayismm %35 'i, iiniversitelerdcki toplam i:igrctim elemani sayismm %23'ii). Bu rakamm 2656'SI profesi:ir, 1906'SI docent, 2030'u yardirnci doccnttir. Bu gruptaki ogretim uyelerinin (prof. ve doc.) %80'i tam zamanhdir, Yurdumuzda saghk egitimi ve i:izelliklc tip egitimi konusunda baslanlan tartisma ortarm son derece yararhdir. Ozel sohbctlerin disinda tip egitimine egilmeyen gruplar, ozellikle universitelcr artik sorunlanru ve cozum yollanrn tartismaya baslamislardrr. Olaylan kapali bir meslegin dar suurlan icinde ele almayip, her yonuyle ve cikar iliskisi dismda ele almak olumlu sonuclar doguracaktir. Saghk alanlannda iyilestirmelere en bilyiik engel Saghk Bakanligidir. Gerek yiiklendigi gorevler nedcniylc gerek ileri derccede politize olmus bir kurulus olarak saglik sorunlanrn cozume ulastrrmasi miimkiln degildir, Ozellikle milli kuruluslar olan iinivcrsiteleri kendi idcolojik kahbi icerisinde hasirn kurumlar olarak gormesi yurdumuz acismdan elim verici bir durumdur 7

8 EKLER Cizelge Ogretim Yilr Tip FakiiIteleri Ogrenci Kontenjanlan ve Taban Puanlan () Kontenjan Taban Puam Abant lzzet Raysal Duzce Tip Fakultesi Ad nan Menderes Tip Fakiiltesi Akdeniz Tip FakiiItesi Ank ara Tip Fakiil tesi AtatUrk Tip Fakiiltesi Baskent (Vakif) TIp Fakultesi 37+4 (burslu) Ce lal Bayar TIp Fakiiltesi Cumh uriyet Tip Fakiiltes i Cukurova Tip Fakul tesi Dicle T ip Fakultesi Dokuz Eyliil T ip Faktiltesi Ege TIp Fak ultes i Erciyes TIp Fakiiltesi

9 Kontenjan Taban Puarn Firat Tip Fakiilt esi Gaz i Tip Fakiiltesi Ga ziantep Tip Fakiilte si Hacettepe Tip Fakiilte si Tip Fakiiltesi (Ingilizce) Harran Tip Fakiiltesi Inonu Tip Fakiilt esi istanbul Cerrahpasa Tip Fakiiltesi Cerrah pasa Tip Fakiilt esi (lngilizce) istanbul Tip Fakiilt esi Kadir Has (Vakif) Tip Fakiilt esi 37+4 (burslu) Kahrarnanmaras Sutcii imam Tip Fakiilt esi Karadeniz Teknik Tip Fakiiltesi Kmkkale Tip Fakiilt esi Kocaeli Tip Fakiiltesi Maltepe (Vaklf) Tip Fakiiltesi Marm ara Tip Fakiiltesi (Ingilizce)

10 Kontenjan Taban Puam Mer sin Tip Fakiiltesi Ondokuz Mayis Tip Fakiiltcsi Osmangazi Tip Fakiiltesi Pamukkale Tip FakiiItesi Selcuk Tip Fakiiltesi Suleyrnan Demirel Tip Fakiiltesi Trakya Tip Fakiiltesi Uludag Tip Fakiiltcsi Yeditepe (Vakif) Tip Fakiiltcsi 46+5 (burslu ) Yiiziincii Yrl Tip Fakiilte si Zonguld ak Karaelmas Tip Fakiiltesi GiiIhane Askeri Tip Akademisi Sivil Lise (erkek) Sivi l Lise (kiz) Askeri Liseler (kara) Askeri Liseler (deniz) Dogu Akdeniz.(KKTC) Tip FakiiItcsi (Ingilizcc) TOPLAM Kaynak: 2000 O YS Yilksekogretim Programlannm Merkezi Yerlestirmedeki En Kiiciik ve En Biiyiik Puanlan (OSYM Yaymi, 2000). Vakif iiniversitelerinde burs lu okuyan ogrencilerin toplam puarn almrmstir. 10

11 Cizelge Ogretim YIlI Sag hk Yiiksekokullan Ogrenci Kontenjanlan Taban Puanlan () Aba nt izzet Baysal Bolu S.Y. 0 Dtlzce S. Y. 0 Kontenjan Taban P uarn Adnan Menderes Aydin S. Y Afyon Kocatepe Afyon S. Y. 0 U~ak S. Y. 0 Akden iz Anta lya S. Y. 0 Antalya Akseki S. Y. 0 Anka ra Ankara Cebeci S. Y. 0 Cankm S. Y. 0 Atattirk Erzincan S. Y. 0 Erzurum S. Y Balikesir Balikesir Band irma S. Y Celal Bayar Ma nisa S. Y Cumhuriyet Hernsirelik Y Canakkale On sekiz Mart Canakkale S. Y Cukurova Adana S. Y Dicle Diyarbak ir Atatiirk S. Y. 0 Mardin S. Y. 0 Siirt S. Y I I

12 Dokuz Eyliil Hemsirelik Y.O Durnlupmar Kiitahya S. Y. 0 Ege Hernsirelik Y.O izmir Atattirk S. Y. 0 izmir Odemis S. Y. 0 Erciyes Kayseri Atatiirk S. Y. 0 Nevsehir S. Y. 0 Yozgat S. Y. 0 Firat Elazrg S.Y.O Gazi Corum S. Y. 0 Hemsire lik Y.O Kastamonu S. Y. 0 Kirsehir S. Y. 0 Gaziantep Gaziantep S. Y. 0 Kilis Yusuf Serefoglu S. Y. 0 Gaziosmanpasa Toka! S. Y. 0 Hacettepe Hernsirelik Y.O Haliy (Vaklf) Hemsirelik Y.O Hemsirelik Y.O (burslu) Harran Sanliurfa S. Y. 0 Inonu Adiyaman S. Y. 0 Malatya S. Y. 0 Kontenjan Taban Puam

13 istanbul Florance Nightingale Hernsirelik Y.O istanbu l Bakirkoy S. Y. 0 Kontenjan Taban Puarn Kadir Has (VakJf) Florance Nightingale Hernsirelik Y.O Kafkas Kars S. Y Kahrarnanmaras Sutcu imam Kahramanmaras S. Y Karadeniz Teknik Giresun S. Y. 0 Trabzon S. Y Kocaeli Kocae li S. Y Koy (Vaklf) Hemsirelik YO (burslu) Marmara Hemsirelik Y.O Mersin lcel S. Y Mugla Marmaris S. Y. 0 Mug la S. Y Mustafa Kema l Hatay S. Y Nigde Aksaray S. Y. 0 Nigde Ziibeyde Harum S. Y. 0 Ondokuz Mayis Amasya S. Y. 0 Ordu S. Y. 0 Samsun S. Y 0 Sinop S. Y

14 Kontenjan Taban Puam Osmangazi Eskisehir S. Y Pamukkale Denizli S. Y Sakarya Sakarya S. Y Selcuk Karaman S. Y. 0 Konya S. Y. 0 Stileyman Demirel Burdur S. Y. 0 Isparta S. Y. 0 Trakya Edirne S. Y. 0 Kirklareli S. Y. 0 Tekirdag S. Y Uludag Bursa S. Y Yiiziincu YII Bitlis S. Y. 0 Mus S. Y. 0 Van S. Y Zonguldak Karaelmas Zonguldak S. Y Gulhane Askeri TIp Akademisi Hernsirelik Y.O TOPLAM Kaynak : Agk (bsym YaYID1). 14

15 Cizelge Ogretim YIII Saghk Hizmetleri Meslek Yiiksekokullari Ogrenci Kontenjanlarr ve Taban Puanlari Kontenjan Puan Tiirii Taban Puam Burdur Adnan Menderes Afyon Kocatepe Protez ve Ortez Akdeniz Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Diyaliz Tibbi Laboratuvar Ankara Anestezi Odyometri Protez ve Ortez Radyoterapi Atatiirk Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Anestezi Celal Bayar Cumhuriyet Anestezi Optisyenlik Tlbbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik (i. (i. 0) 0)

16 Kontenjan Puan Ttirii Taban Pua m Canakkale Onsekiz Mart Ambulans ve Acil Bakun Teknikerligi Cuk urova Anestezi Dis Teknik Sekreterligi Tibbi Dokiimantasyon vc Sekretcrlik Dicle Tibbi Doktimantasyon ve Sckreterlik Tibbi Dokiimantasyon ve Sekrcterlik Anestezi Dokuz Eyliil Ambulans ve Acil Bakirn Teknikerligi Anestezi Radyoterapi Trbbi Dokiimantasyon vc Sckreterlik Ege Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Anestezi Dis Protez Diyaliz Odyometri Optisyenlik Radyololoji Tl bbi Laboratuvar Erciyes Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Anestezi Biyomcdikal Cihaz Teknolojisi Odyometri Trbbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik Fatih (VakIl) Biyomedikal Cihaz Teknolojisi

17 Kontenjan Puan Tiirii Taban Puam Trbbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik 16 Tlbbi Laboratu var 16 Tibbi Miimessilik ve Pazarlama 16 FIrat Anestezi Tibbi Dokiimantasyon ve Sekreterl ik Gazi Cevre 27 Trbbi Laboratuvar SO Z EA Gaziantep Gazlosmanpasa (Erbaaj'I'ibbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik (Turhalj'I'rbbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik Hacettepe Anestezi Di~ Protez Odyometri Protez ve Ortez Tibbi Laboratuvar Di~ Protez SAy Harran Radyoloj i Tibb i Dokiimantasyon ve Sekreterlik SA Y

18 Kontenjan Puan Tii rti Taban Puam inonii sbz istanbul Agiz Dis Saghgl Di~ Protez Tibbi Dokumantasyon ve Sekreterlik sbz Kadir Has (VakIf) Acil Bakun Teknikerligi Anestezi Biyokimya Teknikerligi Hastane Yonetirni ve Organi zasyonu 31 EA sbz Kahramanmaras Siit,.ii imam Tibbi Dokiimant asyon ve Sekreterlik sbz Karadeniz Teknik Trbbi Dokiimantasyon ve Sekreterlik 27 sbz Tlbbi Lab oratuvar Marmara Anestezi Di~ Protez Patoloji Laboratuvar Trbbi Laboratuvar Mugla Optisyenlik Nigde Tlbbi Dokiimant asyon ve Sekreterl ik(ib) sbz sbz Tibbi Laboratuvar Tibbi Dokiimantasyon ve Sekr eterlik sbz

19 Kontenjan Puan Tiirii Taban P uam Ondokuz Mayis Ambulans ve Acil Bakrm Teknikerligi Anestezi Osmangazi Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Optisyenlik Protez ve Ortez Tibbi Laboratuvar Pamukkale Ambulans ve Acil Bakim Teknikerligi Anestezi Tibbi Laboratuvar Sakarya Se lcuk Tibbi Laboratuvar Trakya Anestezi Odyometri Protez ve Ortez Tibbi Laboratuvar Ul udag sbz sbz sbz sbz sbz

20 Kontenjan Puan Tiirii Taban Puam Yiiziincii YII Anestezi SA Y Radyo1oj i Tibbi Dokum antasyon ve Sekreter lik sbz Tibbi Laboratuvar Zonguldak Karaelmas Tibbi Dokiimantasyon ve Sekre terlik sbz TOPLAM Kaynak: Ag k CbSYM YaYInI). C lzelge Ogretim YIII Sagh k Egitlmi, Sag hk [daresl, Saghk Yonetimi, Sa glrk Kurumlan Isl etmeclllgl Bolumleri Ogrenci Kontenjanlan Taban Pu anlan Kontenjan Taban Pu arn Anka ra Sag hk Egitim FakiiItesi Saghk Egitimi Sag hk Yonetimi Bask ent Saghk Bilimleri Fakiiltesi Sag hk Kurumlan Isletmeciligi Hacettepe Sag hk Idaresi Y.O Marmara Sag hk Eg itim Fakiiltesi Saghk Egitimi Sag hk Yonetimi TOPLAM 34+3 (burs lu) Kayna k: Agk. Cb SYM yayim). 20

21 Clzelge Ogretim YIlt Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programlan Ogrenci Kontenjanlan ve Taban Puanlari Kontenjan Taban Puarn Abant izzet Baysal Kema! Demir Fizik Tedavi ve Reha.Y.O Baskent Saghk Bilimleri Fak (burslu) Dokuz Eyliil Fizik Tedavi ve Reha. Y.O Durnlupmar Kiitahya Saghk Y.O Hacettepe Fizik Tedavi ve Reha. Y.O istanbul Fizik Tedavi ve Reha. Y.O Pamukkale Fizik Tedavi ve Reha. Y.O TOPLAM 0 Kaynak: Agk. (OSYM yayim). 21

22 Clzelge T US Eyliil Donemi Tip Fakiiltesi <;: I k l~ h Ada ylar Itibariyle Sayisal Verl ler N N Fakiilte - Bilim Smavma Aglrhkh Klinik T ip Aglrhkh Te mel Tip Yerl esen Yerlesen Yer lesen Adaylann 19940YS Giren Aday Bilimleri Testi (K) Biliml eri Testi (T) Aday Aday Topl am Kont enjan Sonuclar rna Gore Sa Ylsl Puan Ortalamasi Puan Ortalamasi SaYIsI Yiizdesi l cind ekl Yiizdesi En Kii~iik Giri ~ Puam Akdeniz O. TIp Fak , , Ankara O. TIp Fak , Ataturk O. TIp Fak , Cumhuriyet O. Tip Fak , ,1 480,633 Cukurova O. Tip Fak ,7 4, Dicle O. TIp Fak , , Dokuz Eyliil O. TIp Fak , ,4 3, Ege O. TIp Fak ,365 52, ,3 10, Erciyes O. TIp Fak ,747 46, ,9 2,9 487,770 Firat O. Tip Fak ,099 47, , ,485 Gazi O. Tip Fak , , ,501 Gaziantep O. TIp Fak ,810 47, , ,409 Hacettepe O. Tip Fak ,3 6,4 558,826 Haceuepe O. Tip Fak. (lng) 9 55, , lnonil O. Tip Fak. (lng) 98 48,551 48, ,7 497,418 Istanbul O. TIp Fak ,3 53, ,1 10, ist. O. Ccrrahpasa Tip Fak , ist. O. Ccrrahpasa TIp Fak. (lng) ,392 55, ,3 1, Karadeniz Teknik O. Tip Fak ,6 1,4 485,445 Marmara O. Tip Fak. (lng) , , Ondok uz Mayis O. Tip Fak , , Osmangazi O. Tip Fak , ,0 1, Pamukka le O. Tip Fak , ,1 0,2 511,678 Sclcuk O. Tip Fak ,687 48, , ,861 Suleyrnan Demirel O. Tip Fak. 50,078 50, , Trakya O. Tip Fak , Uludag O. Tip Fak , ,5 4, Giilhane Askeri TIp Fak , ,469 3 Sivil (Klz) Sivll (Erkek)524,89 1 Askeri Lise 409,067 Kaynak: OSYM