Prizren Bölgesinde Ağaç-Ahşap İşleme Tanısal Raporu. Rapordaki önemli maddeler :

Transkript

1 Prizren Bölgesinde Ağaç-Ahşap İşleme Tanısal Raporu Rapor, Güney Ekonomi bölgesinde yapılmış olan araştırmalar sonucunda,ahşap sektörü şirketlerinin ihracat potansiyeline sahip şirketleri belirlemiş ve bu sekilde hazırlanmıştır.söz konusu şirketler, Güney Ekonomik Bölgede ahşap işleme sektörünün ve işletmelerin mevcut durumunun birkaç önemli noktada toplanıp örnek raporun oluşmasında belirleyici rol oynamaktadır.bu rapor ile birlikte,yapılan alan çalışması sonucunda bölgenin ve genel olarak işletmelerin daha çok gelişim göstermesi için ortaya çıkan olanakları yansıtmaktadır.örnek raporun hazırlanmasında 10 ankete tabi tutulan mikro ve küçük işletmeler 1 bulunmaktadır. Rapordaki önemli maddeler : 1. Kosova sektörüne genel bir bakış, 2. Kosovada bu alanda calışan sektörlerin durumu, 3. Ahşap işleme sektöründe ortaya çıkan bulgular, 4. Tespit edilen sorunlar, 5. Öneriler 1 Örnek olarak incelenen işletmelerde çalışan sayısı 49u geçmediğinden dolayı,bu işletmeler mikro ve küçük işletmeler olarak tanımlanmaktadır. 1

2 1. Kosova sektörüne genel bir bakış Ahşap işleme sektörü özellike istihdam ve işletme sayısı yanısıra Kosovadaki önemli sektörlerden birini oluşturmaktadır.bu sektör gıda sektörü ve inşaat sektörü ile birlikte belirli grupların rekabet gücünü arttırmak için bazı programlardan destek almışlardır. Kosova toprakları nın %50 den fazlası ormanlarla kaplı olup, hektarlık bir alan temsil etmektedir.kosova ahşap işleme sektöründe geleneksel bir hal almış olmakla birlikte bu sektör Kosovada büyük ölçüde yerel hammadde tabanlı olduğu gerçeği ile kanıtlanmaktadır.bu verilere dayanarak Kosova ahşap kaliteli ürünlerin işlenmesinde gelenekesel bir hal aldığını belirtebiliriz. Kosova Ahşap Sanayi ve Endüstrisi,Kosova çapında mikro ölçekli,küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sayısını 565 şirket olarak belirlemiş ve bu şirketlerin ana faaliyetlerinin kesilmiş odun,kapıpencere,mutfak ve mobilya olduğunu saptamıştır. 2 Ahşap işleme ve mobilya üretimi ile calışan şirktelerin büyük çoğunluğu özel şirket olarak çalışmakta ve yabancı sermayenin küçük kullanımına aittir.orta büyüklükteki şirketlerin bir kısmı Kosovada mobilya ihracatı yapan en büyük bölüm olarak belirlenmiştir.ahşap işleme sektörü GSYİH 3 ve istihdama katkıda bulunmaktadır.ahşap işleme sanayisi Kosovada en başarılı sektörlerden biri olup Kosova Endüstris yapısında %20lik bir oranı kapsamaktadır.ağaç ürünleri ve ormanlardan kaynaklanan diğer kazanımların yıllık değeri milyon Euro ya ulaşmakta ve bu rakamlar Kosova nufusu nun %10 nun geçimini sağlamasını imkan sağlamaktadır.(atk 4 -Vergi Dairesi verilerine göre) Bu sektörde ihracat önemli bir değer olarak tespit edilmekte olup bütün endüstri alanlarından,ahşap sektörün ün ihrac toplamı yıllık % 6.9 yada 2 milyon 5 Euro olarak gelir sağlamaktadır. Kosova hammade yeterliliği nedeni ile her türlü ahşap işleme ve bu alanda yatırım yapılmasına imkan sağlamaktadır.kayın ve meşe ağaçları ana tür 6 olmakla birlikte yıllık ağaç kesme izni 1 milyon m³olarak belirlenmiştir. 2 Kosova piyasasındaki aktiv şirketler (Kosova Vergi Dairesi) 3 GSYİH-Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 4 ATK-Kosova Vergi Dairesi 5 Kosova Endüstri Stratejisi Raporu 6 Kosova Yatırım ve işletmeler için Destek Ajansı 2

3 2. Kosova Güney Ekonomi Bölgesinde bu sektörde çalışan şirketlerin mevcut durumu Prizren ahşap işlemede toplam %17pay ile tanınmakta olup,kosovada ahşap işleme yüzdesi en yüksek bölgeler arasında bulunmaktadır.bu bölge ağacın işlenmesine yönelik geleneksel bir yapıya sahip olup ormanların büyük bir kısmı bu bölgede bulunmaktadır. Prizren bölgesinde en az 2 en cok 36 çalışan istihdam etmekte olan 10 işletme ile görüşülmüştür. Aşağıdaki tabloda yüzdeler halinde, çalışanların sayısına göre işletmelerin katılımını görebilrsiniz: Çalışan sayısına göre işletmeler İşletme Sayısı Yüzde >= % >= % >= % Ahşap İşleme Derneğine,bütün katılımcıların arasından sadece %5i kayıtlı bulunmaktadır. Genel olarak işletmelerin belirlenen hedefler kitlesinde düzgün bir şekilde çalıştıklarını belirtebiliriz. Üretim sorunlarla karşılaşmamakla birlikte yaz aylarında yurt dışından gelen ziyaretçilerin de sayesinde daha yüksek seviyeye çıktığını söyleyebiliriz. Ankete katılan işletmelerin %80i üretim teknolojisine ve yeni yatırımlara izin vermek icin yeterli alana sahip oldukları tespit edilmiştir. İşletmeler yatırımlar yapmış ve yeni yatırım planları yapmaya devam etmektedir. İşletmelerin sahip oldukları teknolojiler eskimeye başladığı için işletmeler teknoloji gelisimi için yeni alternativ arayışındadırlar. Anket alan çalışmasında belirlenen sorunlar sonucunda,şirketlerin özellikle marangozluk mesleğinde insan kaynakları,iktisat ve pazarlama alanlarında sorunlarla karşı karşıya kaldıkları saptanmıştır. Şirketlerin üretim kapasiteleri, aşağıdaki tabloda da gösterildiği gibi aylık kapasite verilerinin bu rakamlara ulaşması umut vericidir: Ürünler Üretim yapan şirketler >=15 Üretim/birimi ay Üretim yapan şirketler <15 Üretim birimi/ay Mutfak takımı Yatak odası Üretim yapmayanlar Uyarılar 3

4 Oturma odası Kapı 4 / 6 Bu alanda tanımlanan şirketler ayda 4000den fazla ürün üretmektedir Birim/ay Pencere 4 / 6 Bu alanda tanımlanan şirketler ayda 4000den fazla ürün üretmektedir Birim/ay Dolap Masa Sandalye Diğerleri 1 / 9 Yukarıda bulunan ürünlerin içinde bulunmayan ürünleri kapsamaktadır Yapılan alan çalışmasında şirket sahipleri ve yöneticiler tarafından ifade edilen ve mevcut bulgulara dayanarak SWOT 7 analizi yapılmış ve şu sonuçlara varılmıştır: Güçlü Yönler -Şirketlerin Öncelikeri a. Patronun motivasyonu, b. Profesyonellik, c. Pazarda kaliteli isim, d. Kaliteli Ürünler, e. Üretim teknolojisi, f. Müşteri memnuniyeti ve sigorta, g. Üretimin artması için soğurucu kapasite, h. Stratejik pozisyon 7 Bu analiz,alan çalışmasında şirket sahipleri tarafından ifade edilen alan çalışmasında ortaya çıkan veriler sonucunda yapılmıştır.swot-(güçlü,zayıf,fırsatlar,tehditler) 4

5 Zayıflıklar: i. Mali kaynaklar, j. Üretimde profesyonel Personel (eğitim ihtiyacı mevcuttur), k. Pazarlama. Olanaklar: l. Dış Pazar ihracatı, m. Alcıların standartlarının büyümesi, n. Üretimdeki atık geri dönüşümü. Tehditler: o. Pazarda yeni rakipler, p. Ithalat, q. Ürün değişimi (kapı pencere üretimi yapanlarda) 3. Ahşap işleme sektöründe bulgular Şirketler üretimde öngörülen amaçlarını gerçekleştirmektedirler. Şirketler genellikle ahşap sektöründe uzun yıllar deneyim sahipi ve iş kültürüne sahiptirler. Şirketlerin çoğu kendi ürünlerini tanıtmak için Word to Mouth modern üretim yarım teknolojisi geliştirmekle beraber,personelin marangozluk için kaliteli niteliklere sahip oldukları söylenemez. İşletmeler tarafından kullanılmakta olan teknolojilerin çevre kirliliği üzerinde hiçbir olumsuz etkisi yoktur. İşetmelerdeki mevcut teknolojilerin ahşap atık filtreleri bulunmaktadır ayrıca üretim sırasında ortaya çıkan hurda metal 8 atıkları da geri dönüşüm olarak kullanılabilirler. Şirketler düzenli işcilere ek olarak mevsimlik işciler de çalıştırmaktadırlar.alan çalışmasında müşteri memnuniyeti ve reklamcılık,profesyonel işçilik,malzeme kalitesi ve yüksek kaliteli üründen dolayı karşımıza çıkan bulgulardan biridir.(ürün iadesi veya ürün memnuniyetsizliği) Ürünlerin imalatının yapıldığı fabrikalar,su,elektrik ve yol altyapısı açısından eksiksiz bir altyapı düzenine sahiptir.şirketlerin karşılaştıkları sorunlar görünür olup, bunların %80i pazarlama 8 Hammadde atıkları 5

6 departmanına sahip değildir,bunun yanısıra pazarlama departmanı var olan şirketler de müşterilere gerekli bilgileri vermek ve ihtiyaclarını gidermek açısından pazarlama fonksiyonun yaymakta başarısız olmakla birlikte bu alandaki sorunların giderilmesine ihtiyac vardır.şirketlerin gelişim planları,yatırım planları ve belirlenmiş hedefleri mevcut değildir.istatistiklere göre araştırma yapılan şirketlerin arasından sadece %10 un yatırım planı(iş Planı) mevcut olup bu örnek olan bütün şirketlerin arasından sadece birinin iş planı,pazarlama ve ihracat planı bulundurduğunu ifade etmektedir.bu bölgedeki ifade edilen Word mouth stratejisi bölge bazında başarılı iken Kosova bazında başarılı olduğunu söyleyemeyiz.şirketler daha geniş bir Pazar kitlesine hitap etmeyi cok fazla değerlendirmemiş veya bu alanda yatırım yapmayı gerekli görmemişlerdir. Şirketler Prizren pazarının (%60),Priştina (%10),Yakova(%10) Kosova nın diğer bölgeleri (%5) ve ihracat (%15) kapsamaktadır. Güney Ekonomi Bölgesindeki işletmelerin %90ı Kosova nın orta gelirli müşterilerine hitap ederken,geri kalan %10 luk kısım da ortalamanın üstündeki kitleyi hedef almaktadır.ortalamanın üstünde yani yüksek gelirli müşteri kitlesine hitap eden şirketler müşteri yelpazesini daraltmaktadırlar bu nedenle de bu şirketler yurtdışı ihracat planları yapmaktadırlar.2005 yılına kadar şirketler Kosova pazarında genişlemekte iken tersine Prizren ve bölgesinden dolayı bu pazar alanı daralmıştır. 4. Ahşap işleme sektöründe tespit edilen sorunlar Son yıllarda bu sektördeki işletmeler Güney Ekonomi Bölgesinde küçük bir yükseliş trendi yakalamış ancak önceki yıllara kıyasen Kosova piyasasında duyarlı bir şekilde ürünlerin satımında düşüş yaşanmıştır. İşletmelerin yıl içindeki satışların toplam olarak alınması halinde düşüş olduğu görülmektedir. Bunun etkenleri: a. Ürünlerin değişimi örnek olarak ahşap kapı ve pencerenin plastik kapı ve pencere ile değiştirilmesi, b. Pazarlamaya yatırımı değersiz görülmesi, c. Belirli alanlarda uzmanların çalışmaması, d. Rekabet İşletmelerin Karşılaştıkları Sorunlar Şunlardır: 1. İnsan Kaynakları Profesyonel olarak çalışılması icin işcilerin belirli alanlarda mesleki eğitim görmeleri,marangozculuk sertifikası edinmeleri ve diğer alanlarda da alanında profesyonel kadronun oluşması. 6

7 2. Pazarlama Tüm şirketlerin pazarlama stratejisi,iç ve dış pazar araştırma planları mevcut değildir.şirketlerin sadece %30u broşür,%30u kartvizit,%10u web sitesine sahip iken, şirketlerin diğer büyük kısmı promosyon yada tanıtımlarını yapacak verrilere sahip değillerdir. 3. Gelişim Planı - İşletmelerin %90ı şirketin gelişim kapasitesini arttıracak oalan gelişim planına sahip değil özellikle ihracat potansiyelini arttıracak olan modern teknolojiden de yoksundur.şirketlerin %50i önceliklerini belirtmemiş bununla birlikte yanlış alanlara yatırım yapmış ve bu nedenle de ahşap sektöründe başarılı olamamışlardır.(kurumsal sektör öncelikli) 4. Hammade ile yaşanan sorunlar 9 - Hammade ile yaşanan sorunlar şu şekilde ortaya çıkarlar: Düzenli faturaların temin formu daha az parasal değeri olan satım kurumsal ek vergilerle getirilmektedir. 5. İç organizasyon Şirketlerin %70i, şirketi içi organizasyon ve kayıt bilgilerini düzenlemekte sorun yaşamaktadırlar, bu sorun yanlış yatırım yapmalarına ve şirketlerin durumlarını tanımamalarına neden olmuştur.şirketlerin,günümüzde şirketlerin yatırım yapmaktan kaçınmaması gereken yatırımlardan biri olan Enterprise Recourse Planning(Kurumsal Palanlama Yazılımı) şirketlerde mevcut olmadığından dolayı mali kaynakların takip edilmesi mümkün olmamıştır. 1. Yolsuzluk ve hukuki durum altyapısı yüksek mertebe yetkilelierinin yolsuzluk girişimi olumsuz bir etki ile şirketlere onlara yardımcı olan deği onları duraklatan bir imaj oluşturmuştur.aslında kayıt dışı ekonomi,haksız rekabet,kar indirimi gibi olumsuz yönde etkilemiştir.hukuki durum altyapısı ve ATK 10 (Kosova Vergi Dairesi) tam kapasiteli olarak çalışmadıklarından dolayı,hasız rekabet,serbest piyasada verimsiz işletmelerin korunması ve işletmelerin hukuki süreclerinin ihmalinde durgunluk yaşanmasında büyük ekisi vardır. 10 Mahkemeler,belediyeler ve iş dünyasındaki yer alan diğer ilgili kurumlar 7

8 5. Tavsiyeler Bu sektör ile ilgili tavsiyeler şunlardır: 1. Şirketlerin kurumsal toplantılar ve seminerler geliştirmesi-bu tür seminerler ile şirketler kendi alanlarındaki eksikleri gidereceklerdir. a. Bu eksikliklerin sonuçları nelerdir b. Bu sektörde yaşanan eksikliklerin giderilmesi için bilgi edinmeleri gerek c. ZES Derneği bünyesinde şirketlerin daha iyi çalışmasını sağlamak için organize edilmeleri 2. Profesyonel eğitim gelisimi a. Özellikle ahşap sektöründe çalışan şirketlerin personeline profesyoenl eğitim düzenlemeleri gerkmektedir. 3. Gelişim planı (İş Planı) için eğitimlerin düzenlenmesi-bu eğitimler ile şirketler hedeflerini belirleyecek ve gelişimlerini sağlayacak düzeyde anlaşılır hedefler belirleyecek.sonrasında ise alanında uzman 11 kişilerin işe yerleşmesi önerilecektir. 4. Pazarlama alanında eğitimlerin düzenlenmesi Pazarlama uzmanı,pazarlamanın önemini anlatacaktır.bütün şirketlerde pazarlama planını düzenleyecek ve onun önemini, vurgulayacak olan pazarlama uzmanı nın görevlendirilmesi 12 gereklidir.bunun nedeni: a) pazarlamanın güncel gelişimi, b) gelişim planı hedefleri ile uyum sağlayacak olan pazarlama hedeflerini belirlemek, c) pazarlama bütçesi planının en uygun şeklini belirleyen pazarlama planı, Uzman aynı zamanda şirketin en önemli maddelerinden birini oluşturacak olan ihracat planını da oluşturacaktır. 5. ERP 13 yazılımının gelişimi için eğitim düzenlenmeli- muhasebe yazılım programının kullanımın eğitimini sağlayacak olan ve bu programın kurumunu sağlayacak olan sunum yapılması ve ayrıca şirket raporlarının düzenli bir şekilde tutulmasını sağlayacaktır. 6. Kalite yönetimini gelimesi için eğitim düzenlenmesi Kalite yönetimini ve şirket tasarımlarını arttıracak olan bir uzman tarafından eğitim görmek. Hazırlayan: Besnik Kaleci 11 Şirket dışından getirilecek olan uzmanlar ile şirket kalitesini ve işlevini yükseltmek 12 Pazarlama maliyetlerini minimize ederken,görevlendirilecek olan uzman ile kazanımla maksimize edilecektir.alanında uzman kişinin görevlendirilmesi doğrudan ürünlerin değerini arttıracak ve müşteri zincirini olusuturacaktır. 13 Kurumsal Yazılım Programı-Muhasebe yazılım program yönetilmesi 8