EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos

Transkript

1 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU

2 İÇİNDEKİLER...1 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)... 2 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)... 2 İTHALAT - İHRACAT... 3 DIŞ TİCARET AÇIĞI... 4 NÜFUS... 4 İSTİHDAM... 4 İSTİHDAMIN YAPISI... 4 İŞSİZLİK... 5 SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞUNA KAYITLI OLMAYANLAR... 6 İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI... 6 İŞGÜCÜ DIŞINDA OLANLAR... 6 İŞGÜCÜ HAREKETLERİ... 6 TURİZM GELİRİ... 7 TURİZM GİDERİ... 7 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 8 KAPASİTE RAPORU... 8 DÖVİZ KURLARI... 9 TABLOLAR Tablo 1 : İşgücü Durumu... 5 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği... 3 Grafik 2 : İstihdam Edilenlerin Sektörel Dağılımı... 4 Grafik 3 : Aylık Turizm Geliri... 8 Grafik 4 : Tarihleri Arası USD ve EUR Grafiği... 9 Grafik 5 : Ağustos Ayı Sicil Karşılaştırması TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1

3 Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim % - 0,24 olarak gerçekleşmiştir. EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS yılı Ağustos ayında Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre % -0,24 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,35, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,77 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,43 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış % 2,12 ile konut grubunda gerçekleşmiştir. Ağustos ayında endekste yer alan gruplardan sağlıkta %1,54, lokanta ve otellerde %0,78, eğitimde %0,51, haberleşmede %0,45, eğlence ve kültürde %0,24, alkollü içecekler ve tütünde %0,01 artış, gıda ve alkolsüz içeceklerde %-0,03, ulaştırmada %-1,55, çeşitli mal ve hizmetlerde %-2,02, giyim ve ayakkabıda %-6,05 düşüş gerçekleşmiştir. Ev eşyası grubunda değişim olmamıştır. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış % 23,56 ile konut grubunda gerçekleşmiştir. Lokanta ve oteller (%14,92), gıda ve alkolsüz içecekler (%13,33) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim % - 2,34 olarak gerçekleşmiştir yılı Ağustos ayında Üretici Fiyat Endeksi nde bir önceki aya göre %-2,34 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %12,49, bir önceki yılın aynı ayına göre %14,67 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,68 artış gerçekleşmiştir. Aylık değişim tarım sektöründe %-1,99, sanayi sektöründe %-2,41 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,03, bir önceki yılın aynı ayına göre %11,46 ve on iki aylık ortalamalara göre %15,12 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise Aralık ayına göre %14,08, bir önceki yılın aynı ayına göre %15,42 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,66 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörler bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %6,16 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı alt sektöründe gerçekleşmiştir. Sanayinin üç sektöründen madencilik ve taşocakçılığında %0,40, elektrik, gaz, su sektöründe %5,69 artış, imalat sanayinde %-3,14 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%6,16), suyun toplanması, arıtımı ve dağıtımı (%2,45), maden kömürü ve linyit (%2,39), mobilya imalatı (%1,91), plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (%1,89) alt sektörleridir. Buna karşılık kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%-13,38), ana metal sanayi (%-10,09), iletişim teçhizatı imalatı (%-4,33), metal cevheri (%-3,89) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2

4 İthalat - İhracat EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2008 Geçici verilere göre 2008 yılı Temmuz ayında; geçen yılın aynı ayına göre ihracat %40.8 oranında artarak 12,583 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir Ocak-Temmuz döneminde; 2007 yılının aynı dönemine göre ihracat %39 artarak 81,397 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir Temmuz ayında Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki ağırlığı devam etmektedir. Geçen yılın aynı ayına göre AB ülkelerine yapılan ihracat %23.3 artarak 6,092 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Toplam ihracat içinde AB ülkelerinin payı %48.4 olmuştur Temmuz ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya olmuştur. Bu ülkeye yapılan ihracat 2007 Temmuz ayına göre %24.7 artarak 1,227 Milyon Dolar olurken, Almanya yı BAE (968 Milyon Dolar), İtalya (839 Milyon Dolar) ve İngiltere (776 Milyon Dolar) takip etmiştir. Kara taşıtları ve aksam-parçaları ihracatı artmaya devam etmiştir Temmuz ayında fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi kara taşıtları ve bunların aksam, parçaları (1,889 Milyon Dolar) olurken; bu fasılı demir ve çelik (1,871 Milyon Dolar), mineral yakıtlar, mineral yağlar (1,018 Milyon Dolar), makinalar, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksam-parçaları (918 Milyon Dolar), örme giyim eşyası (754 Milyon Dolar) izlemiştir. İthalatta Rusya ilk sırada yer almıştır. Bu ülkeden yapılan ithalat %51.1 artarak 3,146 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Rusya yı sırasıyla Almanya (1,789 Milyon Dolar), ABD (1,474 Milyon Dolar) ve Çin (1,426 Milyon Dolar) izlemiştir. İthalat %35 oranında artarak 20,537 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir Temmuz ayında %58.7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2008 Temmuz ayında %61.3 e yükselmiştir. İthalat %36.6 artarak 126,380 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalatta ise en büyük kalem mineral yakıtlar, mineral yağlar (5,113 Milyon Dolar) olmuştur. Bu fasılı demir ve çelik (2,860 Milyon Dolar), makinalar, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksam-parçaları (2,207 Milyon Dolar) izlemiştir. Milyon Dolar Temmuz Ayı Dış Ticareti 25,000 20,000 15,000 10,000 5, ,938 12,583 Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği 15,214 20, İhracat İthalat Milyon Dolar Ocak-Temmuz Dış Ticareti 140, , ,000 80,000 60,000 40,000 20, ,558 81, İhracat 92, , İthalat TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3

5 Dış Ticaret Açığı Dış ticaret açığı %26.7 oranında artarak 6,276 Milyon Dolardan 7,954 Milyon Dolara yükselmiştir. Nüfus Haziran 2008 döneminde çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 768 bin kişi artmıştır yılı Haziran döneminde Türkiye'de kurumsal olmayan sivil nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 766 bin kişilik bir artış ile 69 milyon 628 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 768 bin kişi artarak 49 milyon 946 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam Tarım dışı istihdam 519 bin kişi artmıştır yılı Haziran döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 462 bin kişi artarak, 22 milyon 557 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde tarım sektöründe çalışan sayısı 58 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 519 bin kişi artmıştır. İstihdamın Yapısı Bu dönemde istihdam edilenlerin; % 72.6'sı erkek nüfustur. % 60.8'i lise altı eğitimlidir. % 58.2'si ücretli, maaşlı ve yevmiyeli, % 26.4'ü kendi hesabına ve işveren, % 15.4'ü ücretsiz aile işçisidir. % 61.7'si "1-9 kişi arası" çalışanı olan işyerlerinde çalışmaktadır. % 3.2'sinin ek bir işi vardır. %4.3'ü mevcut işini değiştirmek veya mevcut işine ek olarak bir iş aramaktadır. Ücretli olarak çalışanların % 86.5'i sürekli bir işte çalışmaktadır. Grafik 2. İstihdam edilenlerin sektörel dağılımı (Bin kişi) Tarım Sanayi İn ş aat Hizm e tle r H aziran 2007 Temmuz 2007 A ğ ust os 2007 E ylül Ekim 2007 Kasım 2007 A ralık 2007 O cak 2008 Şubat 2008 Mart 2008 N is an 2008 M a yıs 2008 Haziran 2008 Haziran 2008 döneminde istihdam edilenlerin % 27.6'sı tarım, % 19.4 ü sanayi, % 6.3 ü inşaat, % 46.8'i ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründe istihdamın payının 0.8 puan azaldığı, buna karşılık sanayi sektörünün payının 0.4 puan, hizmetler sektörünün payının 0.5 puan arttığı, inşaat sektörünün payının ise değişmediği görülmektedir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4

6 Tablo 1. İşgücü durumu (Haziran) TÜRKİYE KENT KIR Kurumsal olmayan sivil nüfus (000) ve daha yukarı yaştaki nüfus (000) İşgücü (000) İstihdam (000) İşsiz (000) İşgücüne katılma oranı (%) İstihdam oranı (%) İşsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) Genç nüfusta işsizlik oranı (1) (%) Eksik istihdam oranı (%) Genç nüfusta eksik istihdam oranı (1) (%) İşgücüne dahil olmayanlar (000) (1) yaş grubundaki nüfus İşsizlik İşsizlik oranı % 9 iken, tarım dışı işsizlik oranı % 11.7 dir. Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 96 bin kişi artarak 2 milyon 237 bin kişiye yükselmiştir. İşsizlik oranı ise 0.2 puanlık artış ile % 9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 0.4 puanlık artışla % 11.5, kırsal yerlerde ise 0.3 puanlık azalışla % 5.2 olmuştur. Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre 0.2 puanlık artışla % 11.7 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu oran erkeklerde geçen yılın aynı dönemine göre herhangi bir değişim göstermeyerek % 10.3, kadınlarda ise 0.7 puanlık artışla % 17.3 olmuştur. Bu dönemdeki işsizlerin; % 70.2'si erkek nüfustur. % 56.4'ü lise altı eğitimlidir. % 27.5 i bir yıl ve daha uzun süredir iş aramaktadır. İşsizler sıklıkla (% 30.3) "eş-dost" vasıtasıyla iş aramaktadır. % 82.8'i (1 milyon 852 bin kişi) daha önce bir işte çalışmıştır. Daha önce bir işte çalışmış olan işsizlerin % 52'si "hizmetler", % 22.8 i "sanayi", % 17.4 ü "inşaat", % 7.8 i ise "tarım" sektöründe çalışmıştır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5

7 Sosyal Güvenlik Kuruluşuna Kayıtlı Olmayanlar EKONOMİK RAPOR - AĞUSTOS 2008 Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, önceki yılın aynı dönemine göre 2.3 puanlık azalışla % 46.3 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı % 88.1 den % 87.9'a, tarım dışı sektörlerde % 32.8 den % 30.4 e düşmüştür. İşgücüne Katılma Oranı 2008 yılı Haziran döneminde, Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 0.3 puanlık artışla % 49.6 olarak gerçekleşmiştir. Erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.3 puanlık artışla % 72.7, kadınlarda ise 0.5 puanlık artışla % 27.1 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işgücüne katılma oranı 0.6 puanlık artışla % 46.6, kırsal yerlerde ise 0.1 puanlık artışla % 55.2'dir. İşgücünün eğitim ve yaş dağılımları ise; Toplam işgücünün % 17.6'sını yaş grubundakiler oluşturmaktadır. Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı % 47.9 iken, yükseköğretim mezunlarında bu oran % 78.7 dir. Lise altı eğitimlilerde erkeklerin işgücüne katılma oranı % 72 iken, kadınlarda % 23.4 tür. Lise ve dengi okul mezunlarında erkeklerde işgücüne katılma oranı % 75 iken, kadınlarda % 34 tür. Yükseköğretim mezunlarında erkeklerde işgücüne katılma oranı % 84.2 iken, kadınlarda % 70.4'tür. İşgücü dışında olanların % 39.4'ü daha önce bir işte çalışmıştır. Haziran 2008 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 34.4'ü tarım", % 24.6'sı "sanayi", % 5.4'ü "inşaat", % 35.6'sı ise "hizmetler" sektöründe çalışmıştır. İşgücü Dışında Olanlar % 29.8 i emeklilik, % 7.4'ü mevsim gereği, % 17.6'sı sağlık nedeniyle, % 10.9 u evlilik, % 5.8 i işten çıkartılma/işyerinin kapanması, % 5.5'i işinden memnun olmama, % 23 ü diğer nedenlerle en son çalıştıkları işten ayrılmışlardır. İşgücü Hareketleri Haziran 2008 döneminde 1 milyon 590 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 7'dir. İşe yeni başlayan veya iş değiştirenlerin % 31.9'u yaş grubundadır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6

8 Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 17.7'si "sanayi", % 39.3'ü "hizmetler", % 22.5'i "inşaat" sektöründe, % 20.5'i ise "tarım" sektöründe işe başlamıştır. Mevcut işsizlerin %14.4'ünü (322 bin kişi) bu dönemde işten ayrılanlar oluşturmaktadır. Turizm Geliri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre % 25,9 artmıştır. Çıkış Yapan Ziyaretçiler Anketi çalışması sonuçlarına göre 2008 yılı II. Dönem Turizm Geliri; geçen yılın aynı dönemine göre % 25,9 oranında artarak $ olmuştur. Bunun $ ı yabancı ziyaretçilerden, $ ı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerimizden elde edilmiştir. Ziyaretçiler seyahatlerini kişisel olarak veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Turizm gelirinin $ ı kişisel, $ ı ise paket tur harcamalarından oluşmaktadır. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından oluşan II. Dönemde en yüksek turizm geliri $ ile Haziran ayında gerçekleşmiştir. Mayıs ayında $, Nisan ayında ise $ gelir elde edilmiştir. Nisan-Haziran döneminde kişi başı ortalama harcama yabancılarda 579 $, vatandaşlarda ise 927 $ dır. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında toplam çıkış yapan ziyaretçi sayısı kişidir. Bunun kişisini yabancı ziyaretçi, kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlarımız oluşturmaktadır. II. Dönemde en fazla ziyaretçi kişi ile Haziran ayında gerçekleşmiştir. Mayıs ayında , Nisan ayında ise kişi ülkemizi ziyaret etmiştir. Çıkış Yapan Ziyaretçiler Anketi çalışması ile turizm sektöründeki gelişmelerin incelenmesi, turist profili (yaş, cinsiyet, eğitim ve meslek durumu), gezi karakteristikleri (seyahat amacı, kalınan yer, tesis türleri, geceleme sayıları) ve ülkemizin turizm gelirinin hesaplanması amaçlanmıştır. Bu anket yabancı ziyaretçiler ile yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilere uygulanmaktadır. Turizm Gideri Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre % 11,4 artmıştır. Giriş Yapan Vatandaş Ziyaretçiler Anketi çalışması sonuçlarına göre 2008 yılı II. dönem Turizm Gideri; geçen yılın aynı dönemine göre % 11,4 oranında artarak $ olmuştur. Bunun $ ı kişisel, $ ı ise paket tur harcamalardan oluşmuştur. II. Dönemde en yüksek turizm gideri $ ile Haziran ayında gerçekleşirken, Mayıs ayında $, Nisan ayında ise $ turizm gideri gerçekleşmiştir. Nisan-Haziran döneminde kişi başı ortalama harcama 691 $ dır. Giriş Yapan Vatandaş Ziyaretçiler Anketi çalışması ile yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın profili (yaş, cinsiyet, eğitim ve meslek durumu), gezi karakteristikleri (seyahat amacı, kalınan ülke, tesis türleri, geceleme sayıları) ve ülkemizin turizm giderinin hesaplanması amaçlanmıştır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 7

9 Grafik 3. Turizm Geliri Aylık turizm geliri $ ( ) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Aylar Ziyaretçilerden elde edilen turizm gelirine aylar itibariyle bakıldığında 2008 yılı ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğu görülmektedir yılı Haziran ayında dönemin en yüksek turizm gelirine ulaşılmıştır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2008 yılı ikinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 1.9 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2008 yılı ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %14.7 lik artışla Milyon YTL olmuştur yılının ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 1.9 luk artışla Milyon YTL olmuştur yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla %12.6 lık artışla Milyon YTL, sabit fiyatlarla % 4.6 lık artışla Milyon YTL olmuştur yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla YTL, ABD doları cinsinden Dolar olarak hesaplanmıştır. Kapasite Raporu KOSGEB tarafından verilen Cansuyu Kredisi için Ağustos ayında TESK tarafından 6150 adet kapasite raporu onaylanmıştır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 8

10 TARİHLERİ ARASI DOLAR VE EURO DÖVİZ KURLARI DOLAR AĞUSTOS 2008 EURO AĞUSTOS 2008 TARİH ALIŞ (YTL) SATIŞ (YTL) TARİH ALIŞ (YTL) SATIŞ (YTL) TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 9

11 Grafik Tarihleri Arası USD ve EUR Grafiği Grafik Ağustos Ayı Sicil Karşılaştırması AĞUSTOS AYI KARŞILAŞTIRMASI TESCİL TADİL S.TERKİN M. TERKİN Ağu Ağu Ağustos 2007 yılında açılan işletme sayısı iken, bu sayı Ağustos 2008 yılında e yükselmiştir. Ağustos 2007 yılında kapanan işletme sayısı iken, bu sayı Ağustos 2008 yılında a yükselmiştir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 10