EMİSYON TİCARETİ SİSTEMİ DİREKTİFİ

Transkript

1 Bu Proje Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve Avrupa Birliği tarafından ortak finanse edilmektedir Düşük Karbonlu Kalkınma için Çözümsel Tabanlı Strateji ve Eylem Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi EMİSYON TİCARETİ SİSTEMİ DİREKTİFİ DÜZENLEYİCİ ETKİ ANALİZİ ÇALIŞMASI Gözde Odabaş Uzman, REC Türkiye 9-12 Nisan 2018 İstanbul

2 Sunum Planı o Düzenleyici Etki Analizi: Kavram, Amaç, Süreç o AB Sera Gazı Emisyonları ve İklim Hedefleri o AB ETS Kapsamı o AB ETS Nasıl Çalışır? o AB nin ETS Deneyimi o AB ve Türkiye de Mevzuatın Gelişimi o Türkiye de Mevcut Durum o Sorun Tespiti o Önerilen Politika Alanları

3 DEA Nedir? Yeni veya mevcut bir düzenlemenin ekonomik, çevresel ve sosyal fayda ve maliyetlerini analiz ederek, ilgili paydaşlara ve ülkeye etkilerini ortaya koyan bir araç DEA; o o o o o o Karar vericilerin kullanacağı bir araçtır, Bir düzenlemenin ekonomik etkilerinin çalışılmasından daha geniştir, Bütün bulguları sayısallaştır(a)maz, Ulaşılan sonuçların kalitesi, erişilen bilgi ve veriler ile süreçte izlenilen yöntemin kalitesine bağlıdır, Zaman zaman değerlerin yargılanmasını gerektirir, Hükümet yerine karar alan bir karakutu değildir. Kaynak: OECD,

4 DEA nın Amacı Politika geliştirme ve düzenleyici kararlar verme süreçlerine kanıta dayalı şekilde destek olmak ve düzenlemenin başarısız olma olasılığını azaltmak o o o o o o Direktiflerin Türkiye için mümkün olan en düşük maliyetler ile uygulanmasını desteklemek Direktifler ile yönetmelikleri karşılaştırması Söz konusu maliyetlerin paydaşlar arasında adil biçimde dağıtılmasına destek olmak Paydaşlar üzerinde güven tesis edilerek, düzenlemenin benimsetilmesi ve düzenlemeye uyumun kolaylaştırılması Paydaşların yönlendirmeleri ışığında direktiflerin uygulanmasının olası olumlu ve olumsuz sonuçlarının gözden geçirilmesi ve muhtemel sorun ve dirençlerin saptanması Avrupa Birliği müzakere sürecinde kullanılabilecek bilgi üretmek

5 DEA Süreci 1. Düzenleyici Etki Analizi çalışmaları ile ilk olarak Hızlı Tarama ile bu direktiflerin uygulanmasında karşılaşılabilecek sorunlar, buna yönelik çözümler ve politika alanları tespit edilir. Belirlenen bu politika alanları altında zorlukların aşılmasında kullanılabilecek politika seçenekleri, yani uygulama alternatifleri oluşturulur. 2. Bu çalışmalar sonunda ilgili tüm paydaşların onayına sunulacak Ön Düzenleyici Etki Analizi Raporu hazırlanır. 3. ÖnDEA, gerçekleştirilen kapsamlı Danışma Süreci ile ilgili tüm paydaşlara sunulur. Süreç ulusal ve yerel düzeyde, gerekirse uluslararası ölçekte geçekleştirilir 4. Politika seçeneklerinin sosyal, çevresel ve ekonomik fayda ve maliyetleri hesaplanarak, bu seçeneklerden Türkiye için en uygun olanı tespit edilir. Elde edilen tüm bu verile ve analizlerin ışığında oluşturulan Nihai Düzenleyici Etki Analizi Raporu yetkili idareye sunulur.

6 Bileşen 2: AB İklim Faslına yönelik Düzenleyici ve Sektörel Etki Analizleri (DEA/SEA) Faaliyet 2.2 SEA Faaliyet 2.1 DEA Bileşen 2 Kapsamı o 4 AB Mevzuatı için Düzenleyici Etki Analizi (DEA) AB Emisyon Ticareti Direktifi (2009/29/EC) AB Çaba Paylaşımı Kararı (406/2009/EC) AB Karbon Yakalama ve Depolama Direktifi (2009/31/EC) AB Yakıt Kalitesi Direktifi (2009/30/EC) 4 Sektörel Etki Analizi (SEA) Bina Ulaşım Atık Tarım

7 AB Sera Gazı Emisyonları Almanya: 926 milyon ton CO 2 e (1.) Türkiye: 486 milyon ton CO 2 e (3.) Kaynak: Eurostat, Dolaylı karbon salımları dâhil

8 AB Sera Gazı Emisyonları Avrupa ortalaması: 8,75 ton CO 2 e Türkiye: 6,26 ton CO 2 e

9 AB Ortalaması: -%22 Türkiye: +%127 AB Sera Gazı Emisyonları

10 AB Ortalaması: -%27 Türkiye: +%62 AB Sera Gazı Emisyonları

11 AB İklim Hedefleri

12 AB İklim Hedefleri ETS ve ÇPK emisyonunun toplam içindeki oranı 2005: % : %98

13 AB ÇPK Deneyimi AB28 hedefi %10 dan %8 e düşürüldü Azaltım yapması beklenen ülkelerin 13 ünün azaltım hedefi düşürüldü Artış yapması beklenen ülkelerin 11 inin arttırma hakkı daha da yükseltildi

14 AB ETS Kapsamı AB nin toplam sera gazının %40 ı 28 AB Ülkesi Lihtenştayn Norveç İzlanda Enerji Endüstriyel Faaliyetler Havacılık PFC CO 2 N 2 O

15 AB ETS Nasıl Çalışır? Ademe, «How does the European Union carbon emissions trading scheme work»,

16 AB ETS Kapsamı 27 Şubat 2018 Birinci Dönem İkinci Dönem Üçüncü Dönem Dördüncü Dönem Öğrenme dönemi AB 25 Ülkeleri Bedelsiz tahsis Sadece CDM Yüksek salım hakkı NAP (National All. Plan) Sadece CO 2 CO 2 fiyatları = 0 oldu Ceza 40 /ton Comm. Indep. Trans. Log (CITL) + Lihtenştayn, Norveç ve İzlanda + Havacılık Sektörü (2012) + JI + N 2 O (opt-in) Salım hakkı %6,5 azaltıldı Ekonomik kriz, talebi azalttı CO 2 fiyatları düşük kaldı Ceza /ton CITL EUTL + PFC + N 2 O AB çapında emisyon sınırı Sınırın her yıl %1,74 azaltılması %21 azaltım + İhale %1,74 %2,2 azaltım %21 %40 azaltım MSR: Piyasa İstikrar Rezervi 2023 te, MSR de belirli miktarın üzerindekilerin geçerliliği sınırlanacak Yıl 5 Yıl 8 Yıl 10 Yıl

17 AB ETS Nasıl Çalışır? Tarihsel Salımlar (Grandfathering) Salım Hakkı Dağıtma Yöntemleri Bedelsiz Açık arttırma Karşılaştırma (Benchmarking) 1 - Ürün 2 - Isı A B 3 - Yakıt 4 - Süreç A B

18 AB ETS Nasıl Çalışır? Salım Hakkının Sektörlere Dağıtma Yöntemi o %100 ü açık arttırmayla Bedelsiz Salım Hakkı Tahsis Hakkı yok Bazı şartları sağlayan ülkelere bedelsiz salım hakkı verme olanağı Enerji End. Faaliyetler o Açık arttırma + Bedelsiz (karşılaştırma) Karbon kaçağı riskinde olan alt sektörlere %100 ü bedelsiz (önceden belirlenmiş karşılaştırma) Karbon kaçağı riskinde olmayan alt sektörler; %80 %30 %0 bedelsiz (karşılaştırma) ( ) Havacılık o 2012: %85 i bedelsiz (karşılaştırma) o : %82 si bedelsiz (karşılaştırma) %15 i açık arttırma -%3 ü: sisteme yeni girenler ve hızlı büyüyenlere

19 AB nin ETS Deneyimi ETS İşletmesi Toplamın %53,4 ü: Almanya (%17) Fransa (%10,5) İtalya (%9,8) İngiltere (%8,4) İspanya (%8,1) 616 ( * 2016)

20 AB nin ETS Deneyimi adet işletme %58 i Enerji Sektörü

21 AB nin ETS Deneyimi Sektörlerin emisyon dağılımları o o İşletmelerin %58 ini oluşturan Enerji Sektörü, emisyonların %65 inden sorumlu Endüstriyel İşlemler sektörünün en yüksek salımını «Çimento ve Kireç» gerçekleştiriyor.

22 Sıfır Kategorisi: Biyokütle kullanan büyük tesisler (biyokütlenin emisyon katsayısı 0) AB nin ETS Deneyimi Çoğu, mini, küçük ve orta ölçekli «enerji» işletmeleri Çoğundan büyük ve orta ölçekli «enerji» işletmeleri sorumlu

23 Emisyon AB nin ETS Deneyimi Sayı

24 AB nin ETS Deneyimi : ekonomik kriz -%8 -%19 +%4 İlk dönemde ( ) artış yaşansa da sistemin yavaş yavaş oturmasıyla daha stabil azaltım sağlandığı görülmektedir.

25 AB ve TR de ETS Mevzuatı Gelişimi Ana mevzuatta 7 değişiklik ve ek mevzuatlar

26 Türkiye de Mevcut Durum Enerji (Çevrim Sektörü) Ulaşım Emisyonların %72 si Enerji Elektrik üretiminin %68 i Fosil yakıt Binalar Türkiye nin toplam emisyonu (Eurostat 2015): Dolaylı karbon emisyonları ve AKAKDO hariç 475,1 milyon ton CO 2 e

27 Türkiye de Mevcut Durum İRD mevzuatına göre Türkiye, işletmeleri yıllık emisyon miktarlarına göre sınıflandırmıştır; o DE: < 25 kt CO 2 e o A: 50 kt CO 2 e o B: kt CO 2 e o C: > 500 kt CO 2 e AB sera gazı izleme mekanizmasıyla aynı kategorizasyon tesis 232,3 mtco 2 e 2013 te İRD kapsamında bildirim yapan tesislerin %17 si, emisyonların %89 undan sorumlu

28 AB ETS Emisyonları Ulusal Envanter Karşılaştırması Ulusal Envanterden Hesaplanan ETS Salımları ETS Kayıt Sistemindeki Doğrulanmış Salımları ton CO2e ton CO2e Endüstriyel İşlemler; %20 Endüstriyel İşlemler; %31 Hav acılık; %8 Enerji; %72 Enerji; %66 Hav acılık; %3

29 Türkiye de Mevcut Durum Türkiye'nin Toplam Salımı Türkiye'nin ETS Salımları ton CO2e ton CO2e Diğer; %55 ETS; %45 Enerji; %66 Endüstriyel İşlemler; %29 Havacılık; %5 Türkiye nin emisyonlarının, AB ETS Kapsamındaki Sektörlere Koşullu Dağılımı (2015) Türkiye'nin hesaplanmış ETS emisyonları (Avrupa ulusal sera gazı envanterleri ve ETS emisyonuna göre) (2015) 2016: 232,3 mtco 2 e Diğer; %51 Enerji Sektörü: ton CO2e Türkiye'nin Toplam Salımı Türkiye'nin ETS Salımları ton CO2e ton CO2e ETS; %49 Enerji; %56 Endüstriyel İşlemler; %42 Havacılık; %2 Enerji Sektörü: ton CO2e

30 Büyük daireler: Ulusal bölgeler Küçük daireler: Şehirler Karbon fiyatlandırma girişimleri: resmi olarak yasallaştırılmış ve resmî başlangıç tarihi varsa «uygulama planlandı» olarak kabul edilmiştir. ETS uygulamada/planlandı Karbon Vergisi uygulamada/planlandı ETS ve Karbon Vergisi uygulamada/planlandı ETS ya da Karbon Vergisi düşünülüyor ETS uygulamada/planlandı Karbon Vergisi düşünülüyor Karbon Vergisi uygulamada/planlandı ETS düşünülüyor

31 Sorun Tespiti ETSD nin en düşük çevresel, sosyal ve ekonomik maliyetle uyumlaştırılması ve uygulanması Başlıca zorluklar: o Artan maliyetler o Denetim, yaptırım ve cezalar o Salım haklarının adaletli tahsisi o Piyasa rekabetinin bozulması o İşletmelerin yurt dışına taşınması (karbon kaçağı) o Şeffaflık (Halkın bilgiye erişimi)

32 Politika Alanları 10 Adımda ETS Tasarımı o Politika Alanı 1: ETS Kapsamına Giren Faaliyet ve İşletmelerin Belirlenmesi o Politika Alanı 2: Yaptırımların Belirlenmesi o Politika Alanı 3: Verilerin Paylaşımı o Politika Alanı 4: Elektrik Üreticilerine Destek Sağlanması

33 Politika Alanları Politika Alanı 1: ETS Kapsamına Giren Faaliyet ve İşletmelerin Belirlenmesi o TR deki Mevcut Durum (İRD Kapsamı) o Seçenek 1.1: AB ETS kapsamı (Mevcut İRD + Havacılık + KYD) o Seçenek 1.2: Genişletilmiş kapsam (Ek faaliyetler) o Seçenek 1.3: Daraltılmış kapsam (Düşük emisyonlu tesislerin ETS dışı olması) Madde 24: Ek 1 de yer almayan faaliyetlerin dâhil olması Madde 27: <35 MW & <25 kt tesislerin geçici hariç tutulması

34 Politika Alanı 1: Politika Alanları Seçenek 1.1 AB ETS kapsamı (Mevcut İRD + Havacılık + KYD)

35 Politika Alanları Politika Alanı 1: Seçenek 1.2 Genişletilmiş Kapsam Madde 24: Opt-in Ek 1 de yer almayan faaliyetler <20 MW yakıt yakma Avusturya Finlandiya İsveç Letonya Slovenya + 2 Mt CO 2 e Ek 1 de yer almayan sektör & Ek 2 de yer almayan sera gazları Nitrik Asit Üretimi - N 2 O Avusturya Hollanda İngiltere İtalya Letonya Norveç

36 Madde 27: Opt-out Politika Alanları Politika Alanı 1: Seçenek 1.3 Daraltılmış Kapsam Belçika Hollanda İngiltere Birinci Dönem 2016 Raporuna göre Özellikle yakıt yakma faaliyeti ve seramik üretimi gerçekleştiren işletmeler Almanya İspanya Fransa Hırvatistan İzlanda İtalya Slovenya İngiltere 4 MtCO2 (2015)

37 Politika Alanları Politika Alanı 2: Yaptırımların Belirlenmesi o Mevcut Durum (Çevre Kanunu hükümleri) o Seçenek 2.1 Direktifte belirlenen cezai yaptırımın uygulanması o Seçenek 2.2 Direktiftekilere ek olarak cezai yaptırım uygulanması Direktif Madde 16.2 ve 16.3: - Fazla emisyonlarını karşılamayan işletmelere 100 /ton (her yıl TÜFE ye bağlı olarak artacak) para cezası - İfşa edilme

38 Politika Alanları Politika Alanı 2: Seçenek 2.2 Ek ceza uygulama örnekleri - Yanlış salım hakkı teslim edilmesi: Doğrulanmış (-)teslim edilen emisyon farkına bağlı bir ceza + gecikme İsveç - Yıllık emisyon raporunun geç, eksik ya da doğrulanmadan teslimi: SEK (aynı tarihte ~2.151 ) Almanya 1. TEHG - Alman Seragazı Emisyonları Tahsis Kanunu (German GHG Emission Allowance Trading Act) - İzleme Planına uyulmaması: (Madde 32) - İzleme Planının eksik ya da geç sunulması: (Madde 31) 2. ZUV Tahsis Yönetmeliği - İşletmeyle ilgili eksik, yanlış ve geç bilgi verme: (Madde 22)

39 Politika Alanları Politika Alanı 3: Verilerin Paylaşılması o Mevcut Durum (Bilgilerin paylaşılmaması) o Seçenek 3.1 Halkın bilgiye erişiminin sağlanması Madde 16: ifşa edilme cezası Madde 17: verilere erişim

40 Politika Alanları

41 Politika Alanları Politika Alanı 4: Elektrik Üreticilerine Destek Sağlanması o Seçenek 4.1 Altyapı yenilemesi için elektrik işletmelerine bedelsiz salım hakkı verilmemesi o Seçenek 4.2 Altyapı yenilemesi için elektrik işletmelerine bedelsiz salım hakkı verilmesi Madde 10c: 31 Aralık 2008: üretime ya da fiziksel olarak yatırım sürecine başlayan bazı elektrik üretim işletmelerine altyapı yenilemesi için bedelsiz salım hakkı verilmesi

42 Politika Alanları Politika Alanı 4: Seçenek 4.2 Elektrik üreticilerine bedelsiz salım hakkı verilmesi 3. Dönem (2020 İklim ve Enerji Paketi) o 2007 de enterkonnekte sisteme dolaylı / direk bağ = 0 ya da 1 hat o 2007 de enterkonnekte sisteme dolaylı / direk <400 MW tek hat o 2006 da elektriğinin %30 undan fazlası tek bir fosil yakıtla üretilen & GSYİH si (market price) < AB ortalaması*% : 680 milyon salım hakkı (12 milyar ) onaylandı; -Bulgaristan, Çekya, Estonya, Kıbrıs, Lithvanya, Macaristan, Polonya, Romanya 4. Dönem (2030 İklim ve Enerji Paketi) o 2013 te kişi başı GSYİH si < AB ortalaması*%60 olan ülkeler devam edebilir.

43 Madde 10c ile kullanılan bedelsiz salım hakları ve kullanan tesislerin yakıt türü Politika Alanları Madde 10c kapsamındaki salım hakları

44 Anketler

45 TEŞEKKÜRLER Gözde Odabaş Uzman REC Türkiye

46 Kaynaklar o Ademe, How does the European Union carbon emissions trading scheme work, 2015, o Carbon Market Watch, What s needed to fix the EU s carbon market: Recommendations for the Market Stability Reserve and future ETS reform proposals, Carbon Market Watch Policy Briefing, 2014, o Climate Action Network Europe (CAN-E), Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF), Assessment of Key National Allocation Plans for phase II of the EU Emissions Trading Scheme, February, 2007 o Ecofys, Fourth ETS MRAV Compliance Review, 2015 o Ellerman, A. D., Convery, F. J., & De Perthuis, C. (2010). Pricing carbon: the European Union emissions trading scheme. Cambridge University Press. o Environment and Climate Regional Accession Network (ECRAN), Handbook on the Implementation of EU Climate Change Legislation, o European Commission, 2020 climate & energy package, Climate Action, o European Commission, 2030 climate & energy framework, Climate Action, o European Commission, Communıcatıon From The Commıssıon, o European Commission, Emission Trading System Phases 1 and 2 ( ), Climate Action, o European Commission, Emissions trading: slight decrease in emissions in 2015, Climate Action, o European Commission, The EU Emissions Trading System (EU ETS), 2016, o European Council, Conclusions on 2030 Climate and Energy Policy Framework, 2014, o European Environment Agency (EEA), Annual European Union greenhouse gas inventory and inventory report 2016: Submission to the UNFCCC Secretariat, 2016 o European Environment Agency (EEA), Application of the EU Emissions Trading Directive Analysis of national responses under Article 21 of the EU ETS Directive in 2015, 2016 o European Environment Agency (EEA), Trends and projections in the EU ETS in 2016, The EU Emissions Trading System in numbers, Luxembourg, 2016 o o International Carbon Action Partnership (ICAP), EU Emissions Trading System (EU ETS), o İçmeli, T., Paris Anlaşması Ve İş Dünyası, COP22 Marakeş Sonuçlar Değerlendirildi!, 2016, Ankara o Marcu, A., The Market Stability Reserve in Perspective, CEPS Special Report, 2014, o PMR Türkiye, 2017, o REC Türkiye, İklim Değişikliği CEO Algı Araştırması: Türk İş Dünyası Liderlerinin İklim Değişikliğine Yanıtı, 2016 o Sandbag, Climate Campaign CIC, EU ETS Dashboard 0.1, 2016 o Timbeau, X., Wiejski, P., EU ETS broken beyond repair? An analysis based on FASTER principles, Sciences Po OFCE Working Paper, n 24, o UNFCCC, Republic of Turkey Intended Nationally Determined Contribution,

47 AB ETS Kapsamı Sektörler o Havacılık o Yakıt yakma o Rafineri o Demir-çelik, kok, metal cevheri o Diğer metaller (Al dâhil) o Çimento ve kireç o Diğer metalik olmayan mineraller o Kâğıt hamuru ve kağıt o Kimyasallar o Diğer Gaz CO 2 N 2 O PFC Faaliyet Elektrik ve ısı üretimi Petrol rafinerileri, çelik işleme ve demir, alüminyum, metaller, çimento, kireç, cam, seramik, kâğıt hamuru, kâğıt, karton, asit ve yüklü organik kimyasalların üretimi Sivil havacılık Karbon yakalama, taşıma ve depolama Nitrik, adipik ve glioksil asitlerin ve glioksalların üretimi Alüminyum üretimi

48 Karbon Fiyatı AB ETS Deneyimi o ETS nin ilk dönemi: bedelsiz tahsisler fazla karbon fiyatları = 0 o Yüksek Karbon Fiyatı: Madde 29a o Düşük Karbon Fiyatı: Madde yok Piyasa İstikrar Rezervi

49 Piyasa İstikrar Rezervi (MSR) Kararı Kısa dönem önlemi: Back Loading 2014: 2015: 2016: 400 M 300 M 200 M o Toplam yerine ihaleyle satılacak hakkı azaltıyor Uzun dönem önlemi: Ocak 2019 da MSR işleme girecek o Saklanan 900 M + 3. Fazdan kalan haklar (2020 de) MSR ye > 833 M %12 Arz Mevcut Durum 8834 M MSR Talep 7140 M < 400 M 100 M Dolaşım 1694 M

50 Karbon Kaçağı İşletmecilerin sıkı denetimli bölgelerden gevşek denetimli bölgelere gerçekleşen kayması o İki kilit gösterge: üretim maliyeti ve üçüncü ülkelerle olan dış-ticaret yoğunluğu Üretim maliyeti >%5*brüt katma değer Üretim maliyeti >%30*brüt katma değer Dış Ticaret Yoğunluğu > %10 Dış Ticaret Yoğunluğu > %30