ANKET ÇALIŞMASI BULGULARI

Transkript

1 KAYSERĐ ĐLĐ ĐMALAT SANAYĐ DURUM TESPĐTĐ ANKET ÇALIŞMASI BULGULARI DOÇ.DR.NISFET UZAY KAYSO, HAZĐRAN 2008

2 ARAŞTIRMANIN AMACI VE YÖNTEMY NTEMĐ Kayseri Sanayi Odası üyelerinin son altı aya ilişkin değerlendirmelerini erlendirmelerini ve geleceğe e ilişkin beklentilerini belirlemek amacıyla Ekonomik Durum Tespit Anketi çalışması yapılm lmıştır. Anket 2008 yılıy Nisan ayında gerçekle ekleştirilmiştir. tir. Bu anket çalışması,, bir önceki dönemle d karşı şılaştırılabilir labilir veriler sağlayacak şekilde günün g n koşullar ullarına göre g yenilenerek, altış ışar aylık k dönemler d itibariyle tekrarlanacaktır. r. Anket çalışmasının n her altı aylık k dönemler d itibariyle yenilenmesi, önceki dönemlere d göre g gelişmeleri takip edebilmek, reel sektörün n durumunu izleyebilmek ve sorunlarını ortaya koyabilmek açısından a son derece önemlidir.

3 Anketin kapsamı imalat sanayiinde faaliyet gösteren tüm t m KAYSO üyeleridir. Toplamda geri dönüşüm m yüzdesini y artırmak rmak üzere mümkm mkün olduğunca unca soru sayısı az tutulmaya çalışılmış ve toplam 2 sayfadan oluşan bir anket hazırlanm rlanmıştır. Anket, Kayseri Sanayi Odası üyelerinin tamamının n yönetim y kurulu başkan kanı veya genel müdürü adına faks yoluyla gönderilmig nderilmiş ve anketin belli süre s içinde i inde cevaplanarak sanayi odasına ulaştırılmas lması istenmiştir. tir. 155 firma anketimizi cevaplamış ıştır. Araştırma rma verileri SPSS 14.0 paket programı ile değerlendirilmi erlendirilmiştir.

4 ANKET KAPSAMINDAKĐ ĐŞLETMELERE ĐLĐŞ ĐŞKĐN N GENEL BĐLG B LGĐLER LER ŞEK EKĐL L 1: Anket Kapsamındaki Đşletmelerin Sektörel Dağı ğılımı Gıda ürünleri sanayi Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayii Mobilya sanayii Kağıt ürünleri ve basım sanayii Kimyasal ürünler ve plastik sanayii Taş ve toprağa dayalı sanayii Demir-çelik sanayii Metal eşya sanayii Makine- techizat, ulaşım aracı, ilmi ve mesleki ölçme aletleri sanayii Diğer Đmalat sanayii Cevapsız

5 ŞEKĐL L 2: Anket Kapsamındaki Đşletmelerin BüyüklB klük Dağı ğılımı , , ,5 9, kişi kişi kişi 250 ve yukarısı

6 ŞEKĐL L 3: Anket Kapsamındaki Đşletmelerin Teknoloji Düzeyi 70 62, , ,5 0 Đleri teknoloji Orta-seviyeli teknoloji Düşük seviyeli teknoloji 0,6 Cevapsız

7 ŞEKĐL L 4: Uluslararasıla laşma Sürecine S Göre G Đşletmelerin Dağı ğılımı 45 41, , ,3 14,8 5 0 Đhracat yapmayan işletmeler Kısmen ihracat yapan işletmeler Büyüyen ihracatçı işletmeler Düzenli ihracat yapan işletmeler

8 ANKET KAPSAMINDAKĐ ĐŞLETMELER LETMELERĐN N SON ALTI AYA ĐLĐŞKĐN N DEĞERLEND ERLENDĐRMELERĐ ŞEKĐL L 5: 5 Đşletmelerin Son Altı Aya Đlişkin Değerlendirmeleri erlendirmeleri , , ,2 14, ,6 Çok iyi Đyi Orta Kötü Çok Kötü

9 Đçinde bulundukları ortamı çok iyi ve iyi olarak belirten işletmelerin i temel iki özelliklerinin var olduğu u gözlenmektedir. g Bu işletmeler; i Düzenli ihracat yapabilen işletmelerdir. Đleri teknoloji ile üretim yapan işletmelerdir. i Bu iki özellik, işletmeler i açısından a dışd pazarlara yönelmenin ve teknolojik gelişmenin ne kadar önemli olduğunu unu bir kez daha vurgulamaktadır. r.

10 Teknolojik gelişmi mişlik düzeylerine d göreg son altı aya ilişkin değerlendirmeler erlendirmeler Tablo 1 de 1 verilmiştir. TABLO 1: Teknolojik Gelişmi mişlik Düzeylerine D Göre G Son Altı Aya Đlişkin Değerlendirmeler erlendirmeler Çok Đyi Orta Kötü Çok Toplam Đşletme Đyi Kötü Sayısı Đleri Teknoloji 8,5 25,5 38, , Orta Düzeyli Teknoloji 0 40,3 43, , Düşük Düzeyli Teknoloji

11 Đhracattaki durumlarına göreg işletmelerin son altı aya ilişkin değerlendirmeleri erlendirmeleri Tablo 2 de 2 görülmektedir. g TABLO 2: Đhracat Durumlarına Göre G Son Altı Aya Đlişkin Değerlendirmeler erlendirmeler Kısmen Đhracat Yapan Đşletmeler Büyüyen Đhracatçı Đşletmeler Düzenli Đhracat Yapan Đşletmeler Çok Đyi Đyi Orta Kötü Çok Kötü Toplam Đşletme Sayısı ,5 37, ,92 21,6 43,1 23,5 7,

12 Sektörlere göre g son altı aylık k değerlendirmelere erlendirmelere bakıld ldığında, durumlarını kötü ve çok kötük olarak belirten işletmelerin i yoğunla unlaştığı sektörler Mobilya, Metal Eşya E ve Dokuma Sanayidir. Đşletme büyüklb klüğü arttıkça a son altı aya ilişkin değerlendirmelerde erlendirmelerde farklılıklar klar ortaya çıktığı görülmektedir. Đşletme büyüklb klüğü arttıkça a son altı ayı kötü ve çok kötük olarak değerlendiren erlendiren işletme yüzdeleri y de azalmaktadır.

13 ŞEKĐL L 7: Đşletmelerin 2008 Yılına Y Đlişkin Beklentileri 45 42, ,8 8, ,9 Çok iyi Đyi Orta Kötü Çok Kötü Cevapsız 1,3

14 Üretimde Meydana Gelen Değişmeler Üretimde Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler 17% 3% 22% 58% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

15 ŞEKĐL L 9: Üretimdeki Azalma Oranları , , , %10'dan az %10-19 %20-29 %30'dan fazla

16 ŞEKĐL L 10:Đş Đşletmelerin 2008 YılıĐçin Y Üretime Đlişkin Beklentileri 19% 14% 28% 39% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

17 Đç Satış ışlarda Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 11:Đş Đşletmelerin Đç Satış ışlarındaki Değişme 12% 3% 18% 67% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

18 ŞEKĐL L 12: 2008 YılıĐçin Y Đç Satış ışlara Đlişkin Beklentiler 17% 17% 24% 42% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

19 Đhracatta Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 14: Son Altı Ayda Đhracattaki Değişme 41% 27% 32% Azaldı Aynı kaldı Arttı

20 ŞEKĐL L 15: Đşletmelerin Đthal Girdi Kullanımı 19% 27% 38% 16% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

21 ŞEKĐL L 16: 2008 YılıĐçin Y Đhracata Đlişkin Beklentiler 43% 24% 33% Azalır Aynen kalır Artar

22 Đstihdamda Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 18: Son Altı Ayda Đstihdamda Meydana Gelen Değişme 13% 5% 35% 47% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

23 ŞEKĐL L 19: Đstihdamdaki Yüzde Y Azalma ,3 29,3 27, , %10'dan az %10-19 %20-29 %30'dan fazla

24 ŞEKĐL L 20: 2008 YılıĐçin Y Đstihdama Đlişkin Beklentiler 11% 17% 37% 35% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

25 Kapasite Kullanım m Oranları ŞEKĐL L 21: Đşletmelerin Kapasite Kullanım m Oranları ,8 16,8 16,1 16,1 14, ,1 7,1 6 5, Cevapsız

26 Kârlılıkta Meydana Gelen Gelişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 22: Son Altı Ayda Kârlılıkta Meydana Gelen Değişim im 13% 4% 3% 80% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

27 ŞEKĐL L 23: 2008 YılıY Đçin Kârlılığ ığa Đlişkin Beklenti 14% 6% 16% 64% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

28 Yatırımlarda Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 24: Đşletmelerin Yatırımlar mlarında Meydana Gelen Değişmeler 11% 10% 25% 54% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

29 ŞEKĐL L 25: 2008 YılıĐçin Y Yatırımlarda Beklenen Değişmeler 10% 17% 25% 48% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

30 Birim Maliyette Meydana Gelen Değişmeler ve Beklentiler ŞEKĐL L 26:Đş Đşletmelerin Son Altı Ayda Birim Maliyetlerindeki Değişme 4% 7% 11% 78% Cevapsız Azaldı Aynı kaldı Arttı

31 ŞEKĐL L 27: 2008 YılıĐçin Y Birim Maliyetlere Đlişkin Beklenti 17% 4% 68% 11% Cevapsız Azalır Aynen kalır Artar

32 ĐŞLETMELER LETMELERĐN N KARŞILA ILAŞTIKLARI DĐĞER SORUNLAR Birim maliyetler yanında, nda, işletmelerin i karşı şılaştıkları diğer sorunlar içinde i inde en önemli olanı alacak tahsilinde yaşan anılan güçg üçlüklerdir. Đşletmelerin karşı şılaştıkları diğer önemli sorunlar; finansman sıkınts ntısı ve haksız z rekabettir. Finansman sıkınts ntısı,, düşük d k kur nedeniyle daha çok döviz cinsinden borçlanmayla giderilmeye çalışılmıştır. Anket kapsamındaki işletmelerin i %49 unun döviz d cinsinden borcu bulunmaktadır.

33 Đşletmelerin maliyetlerinde artış ışa a yol açan a an en önemli faktör, hammadde fiyatlarındaki artış ıştır. Maliyetleri etkileyen diğer önemli faktörler, enerji maliyetlerindeki artış ve vergilerin yüksek y olmasıdır. Maliyetleri etkileyen faktörlerle ilgili olarak açık a k uçlu u soru yöneltilmiy neltilmiştir. tir. Anket kapsamındaki işletmelere i göre maliyetleri etkileyen diğer faktörler; kayıtd tdışılık, kurlardaki dalgalanma, iflas eden işletmelerin i firmalara verdiği i zarar, ileri teknoloji kullanamamak, sendikaların n varlığı ığı,, nakliye fiyatlarının n yüksekliy ksekliği, i, mevsimsel etkiler, maliye ve SSK ya kayıtl tlı olmak, içi pazar darlığı ığı,, kapasite kullanım m oranlarının n azalması ve işgücüi verimliliğinin inin düşük d k olması olarak belirtilmiştir. tir.

34 Anket kapsamında döviz d borcu olan işletmelerin i toplam borçlar ları içinde inde döviz d borçlar larının n payışekil 28 de görülmektedir. ŞEKĐL L 28: Toplam Borçlar Đçinde Döviz D Borçlar larının n Payı , ,8 21,5 0 %30'dan az %31-50 arası %51'den fazla

35 ŞEKĐL L 29: Đşletmelerin Hükümetin H Ekonomi Programı Konusundaki GörüşleriG 8% 14% 30% 48% Başarılı buluyorum Kısmen başarılı buluyorum Başarısız buluyorum Cevapsız

36 TÜRKĐYE NĐN N EKONOMĐK K SORUNLARININ ÖNEM DERECELERĐ VE SORUNLARA ĐLĐŞKĐN BEKLENTĐLER LER Anket kapsamındaki işletmelere i göre, g TürkiyeT rkiye nin en önemli sorunu cari açıkta ktır. Siyasi istikrarsızl zlık ise, işletmelerin %60 ının çok önemli gördg rdükleri bir sorundur. Anket kapsamındaki işletmelere i göre, g TürkiyeT rkiye nin en önemli sorunu cari açıkta ktır. Siyasi istikrarsızl zlık ise, işletmelerin %60 ının çok önemli gördg rdükleri bir sorundur. Türkiye nin diğer önemli sorunları,, içi ve dışd borçlar ların yüksekliği i ile işsizlik i olarak görülmektedir. g

37 2008 yılında y bu sorunlara ilişkin beklentilere baktığı ığımızda, birçok sorunla ilgili beklentinin olumsuz olduğu u görülmektedir. g Đşletmelerin %54,2 si işsizlik i sorununun daha kötük olacağı ğını düşünmektedirler. Enflasyon önemli bir sorun olarak algılanmamakla lanmamakla birlikte, önümüzdeki dönemde d enflasyonun daha kötük olacağı beklentisinin hakim olduğu u görülmektedir. g

38 ŞEKĐL L 30: 2008 YılıĐçin Y TürkiyeT rkiye de Krize Đlişkin Beklenti 16% 7% 49% 28% Evet Kararsızım Hayır Cevapsız

39 KAYSERĐ SANAYĐ ODASINDAN BEKLENEN HĐZMETLERH Anket kapsamındaki işletmelerin i Sanayi Odasından bekledikleri en önemli hizmet, bilgilendirme ve danış ışmanlık k hizmetidir. Sanayinin sorunlarını ortaya koymak üzere ekonomik araştırmalar rmaların n yapılmas lması ve yayınlanmas nlanması işletmelerin %53,5 i i tarafından çok önemli görülmektedir. g Bu bağlamda bakıld ldığında üniversite sanayi işbirlii birliğinin inin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Sanayi odasından beklenen önemli hizmetlerden bir diğeri de, ekonomik veriler ve gelişmeler konusunda düzenli bilgilendirmedir.

40 ÜRETĐM, ĐSTĐHDAM, ĐHRACAT VE ĐÇ SATIŞA ĐLĐŞKĐN N YAYILMA ENDEKSLERĐ Sanayideki eğilimi e tespit etmek ve değişimi imi izlemek üzere endeksler hesaplanmış ıştır. Bu endeksler geçmi miş dönemle ilgili karşı şılaştırmalar yapılmas lmasını kolaylaştıracakt racaktır. r. Bu yöntem y AB, TUĐK, TCMB nin kullandığı denge yöntemine y göre g hesaplanmış olan endekslerdir. Endeksin 100 den büyük b k olması iyimser durumu, 100 den küçük üçük k olması kötümser durumu göstermektedir. g

41 ÜRETĐM, ĐSTĐHDAM, ĐHRACAT VE ĐÇ SATIŞA ĐLĐŞKĐN N YAYILMA ENDEKSLERĐ ,5 123,1 118,4 114, , ,5 71,1 63, ,7 46, Üretim Đstihdam Đhracat Đç Satış Yılı Đçin Beklenti

42 Bu dört d göstergenin g ağıa ğırlıklı ortalaması alınarak Sanayi Gelişim im Endeksi hesaplanabilir. SANAYĐ GELĐŞĐ ĐŞĐM M ENDEKSĐ Yılı Đçin Beklenti Sanayi Geliş im Endeksi

43 TEŞEKK EKKÜR R EDERĐM.