ÜNİTE ÜNİTE ARAMA VE KURTARMA BİLGİSİ. Kemal KOÇAK İÇİNDEKİLER HEDEFLER AFET VE ACİL DURUM SERVİSLERİ VE MÜDAHALE EKİPLERİ

Transkript

1 AFET VE ACİL DURUM SERVİSLERİ VE MÜDAHALE EKİPLERİ İÇİNDEKİLER Afet ve Acil Durum Servisleri Nelerdir? Afet ve Acil Durum Servislerinin Görevleri Nelerdir? Müdahele Ekipleri Afet Acil Durum Eğitim ve Projeleri Üniversitelerdeki Afet ve Acil Durum Çalışmaları ARAMA VE KURTARMA BİLGİSİ Kemal KOÇAK HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Afet ve acil durum servisleri hakkında bilgi sahibi olabilecek, Müdahale ekiplerinin tanımları öğrenebileceksiniz. ÜNİTE ÜNİTE 4 4

2 AFET VE ACİL DURUM SERVİSLERİ NELERDİR? Meydana gelebilecek kaza, olay, acil durumlar ve afetlerde görev alacak servislerinin görev ve sorumluluklarını doğru bilip ilgili servisi zamanında bilgilendirip doğru bilgiler vererek yapılacak müdahalenin zamanında ve etkin olması sağlanabilir. Bir trafik kazası olduğunda sağlık kuruluşunu arayıp, Bununla birlikte trafiğin akışının düzenli olmasına yardımcı olmak da birçok yeni kazanının olmasını engelleyip birçok insanının hayatını kurtarmaya yardımcı olmuş oluruz. Kazanın nerede olduğunu, Kaç kişinin yararlandığını ve yaralanma şekillerini, Yolların durumunu biliyorsak hangi yönden gelmelerini, İletişim bilgilerimizi doğru vermeyi, söylemeliyiz. Bununla birlikte trafiğin akışının düzenli olmasına yardımcı olmak da birçok yeni kazanının olmasını engelleyip birçok insanının hayatını kurtarmaya yardımcı olmuş oluruz. Afet ve acil durum servisleri dendiğinde ise ilk aklımıza gelenler ise şunlardır; Sağlık kuruluşu İtfaiye Afet Acil Durum Müdürlüğü (Arama kurtarma birlikleri) Polis/Jandarma Diğer yardımcı servisler (su, elektrik, ulaşım) AFET VE ACİL DURUM SERVİSLERİNİN GÖREVLERİ NELERDİR? Sağlık Kuruluşu Kazazede ve yaralılara gerekli müdahalenin yapılması ve sağlık kuruluşuna zamanında ulaşmasını sağlamak. İtfaiye Yangına karşı işletme/kurumların hazırlıklarını denetleyip olası yangınlarda müdahale etmek ve arama kurtarma hizmetlerini yapmak. Afet Acil Durum Müdürlüğü (Arama Kurtarma Birlikleri) İl genelinde halkın bilinçlenmesine yönelik afet acil durum eğitimleri yapmak, Afet acil durumlarla ilgili planlamalar yapmak, Sivil savunma planlarını, Sabotaj planları ve diğer planları onaylamak. İl genelinde, komşu ilerde ve ulusal afet durumlarında gerekli müdahaleyi ve diğer resmî ve gönüllü ekiplerin organizasyonunu yapmak. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Polis/Jandarma Günlük yaşantı içerisinde asayişin sağlanması, trafiğin akışının sağlanması ve kimlik kontrolü yaparlar. Bu servisler aynı zamanda afet ve acil durumlarda afet gölgesinin güvenliğini, müdahale ekiplerinin ulaşımına yardımcı olmak ve dağıtımı yapılacak yardımların bir düzen içerisinde dağıtılmasını sağlarlar. Diğer Yardımcı Servisler (Su, Elektrik, Ulaşım) Mahallemizde bir yangın çıktığında yolların açık tutulmasına yardımcı olarak ya da park etmiş bir aracın sahibinin nerede olduğunu biliyorsak çekilmesini sağlayarak, itfaiyeye yardım edip birçok insanın hayatını kurtarabiliriz. Afet ve acil durumlar meydana geldiğinde gerek müdahale ekiplerinin gerekse afetzedelerinin zarar görmelerini engellemek için elektriklerin kesilmesi, su taşkınlarının önlenerek enkaz altındaki yaralıların boğulma ya da elektrik çarpmalarını önlediği gibi yolların açık tutulması gibi birçok konuda yardımcı olmaktadır. Bireysel Etkinlik Acil durum servisleri görevlerini yerine getirirken biz vatandaş olarak bu servislere nasıl yardımcı oluruz? Tartışma Bir kaza, acil durum veya afet olduğunda bu yardımı yapmak için o bölgedeyken nasıl yardımcı oluruz, bölge dışındaysak nasıl yardımcı oluruz? İlk olarak bizler de kendimiz, yakınlarımız, çevremizdeki diğer insanlar ve canlılara faydalı olabilmek adına gerekli eğitimleri almalıyız. Hangi durumda ne yapacağımızı bilmek, oldukça önemlidir. Eğer mahallemizde bir yangın çıktığında yolların açık tutulmasına yardımcı olmak ya da park etmiş bir aracın sahibinin nerede olduğunu biliyorsak çekilmesini sağlayarak, itfaiyeye yardım etmiş olup birçok insanın hayatını kurtarabiliriz. Uluslararası sistemde ise görev alan afet acil durum servisleri ve organizasyon çok uluslu yapılar ve görevleri aşağıda belirtilmiştir. Ülkemiz afet acil durum yönetimi farklı kurumların kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili yaptığı çalışmalar ve organizelerle sürdürülmektedir, Afet acil durum çalışmalarının hazırlık, uygulama ve müdahale çalışmalarında Başbakanlık Afet Acil Durum Yönetim Başkanlığının organizasyonunda çalışılmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 MÜDAHALE EKİPLERİ Afet ve Acil Durum Müdahale Ekipleri İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri (Arama Kurtarma Birlikleri) Ülkemiz afet acil durum yönetimi sistemi İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir yılında 2690 sayılı Yasa ile Başbakan'a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu adı ile yeniden yapılanmıştır. Ülkemiz afet acil durum yönetimi sistemi önceleri Sivil Savunma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekteydi. 29 Mayıs 2009 tarihinde kabul edilen ve 17 Haziran 2009 gün ve Sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri, 17 Aralık 2009 tarihinde faaliyete geçmiş bulunmaktadır. Görevleri ise; a) İlin afet ve acil durum tehlike ve risklerini belirlemek. b) Afet ve acil durum önleme ve müdahale il planlarını, mahalli idareler ile kamu kurum ve kuruşlarıyla işbirliği ve koordinasyon içinde yapmak ve uygulamak. c) İl afet ve acil durum yönetimi merkezini yönetmek. ç) Afet ve acil durumlarda meydana gelen kayıp ve hasarı tespit etmek. d) Afet ve acil durumlara ilişkin eğitim faaliyetlerini yapmak veya yaptırmak. e) Sivil toplum kuruluşları ile gönüllü kişilerin afet ve acil durum yönetimi ile ilgili akreditasyonunu yapmak ve belgelendirmek. f) İl ve ilçe düzeyinde sivil savunma planlarını hazırlamak ve uygulamak. g) Afet ve acil durumlarda, gerekli arama ve kurtarma malzemeleri ile halkın barınma, beslenme, sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılacak gıda, araç, gereç ve malzemeler için depolar kurmak ve yönetmek. h) İlgili mevzuatta yer alan seferberlik ve savaş hazırlıkları ile sivil savunma hizmetlerine ilişkin görevleri ilde yerine getirmek. i) Yıllık bütçe teklifini hazırlamak. j) İl kurtarma ve yardım komitesinin sekretaryasını yapmak. k) Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin tespiti, teşhisi ve arındırması ile ilgili hizmetleri yürütmek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak. l) Başkanın ve Valinin vereceği diğer görevleri yapmak. şeklinde düzenlenmiştir. Daha önceleri yine Sivil Savunma Genel Müdürlüğüne bağlı görev yapan Sivil Savunma Arama Kurtarma Birlik Müdürlükleri de bu yasa çerçevesinde bulundukları illerdeki il Afet Acil Durum Müdürlükleri bünyesinde çalışmalarını yürütmektedir. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu 1956 yılında 6821 sayılı Yasa ile Başbakanlığa bağlı olarak Ankara'da Atom Enerjisi Komisyonu Genel Sekreterliği kurulmuştur yılında 2690 sayılı Yasa ile Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Başbakan'a bağlı olarak Türkiye Atom Enerjisi Kurumu adı ile yeniden yapılanmıştır. Ülkemizde oluşan/oluşabilecek her türlü nükleer ve radyolojik kaza, acil durum ve afetlerde rol aynı zamanda konusuyla ilgili yasal çalışmaları düzenleyen kuruma bağlı kuruluşlar ise; Ankara Nükleer Eğitim ve Araştırma Merkezi (ANAEM) Çekmece Nükleer Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇNAEM) Sarayköy Nükleer Eğitim ve Araştırma Merkezi (SANAEM) dir. Sahil Güvenlik Ülkemiz sahil ve karasularını korumak, güvenliğini sağlamak ve oluşabilecek afet acil durumlar da can ve mal kaybını önlemek ve kurumun kendi faaliyet konuları içerisinde su ve ürünleriyle ilgili avcılığın denetlenmesi gibi birçok kurumsal hizmet yürütülmektedir Yılında Sahil Güvenlik Komutanlığının ana ast komutanlıklarının adları düzenlenmiş ve bölge komutanlığı olarak yeniden adlandırılmıştır. Sahil Güvenlik Marmara ve Boğazlar Bölge Komutanlığı Sahil Güvenlik Karadeniz Bölge Komutanlığı Sahil Güvenlik Akdeniz Bölge Komutanlığı Sahil Güvenlik Ege Deniz Bölge Komutanlığı Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, Türk ve yabancı bayraklı gemilerin seyir güvenliğine yardımcı olurlar. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünün görevleri; denizlerimizde ve kara sularımızda seyreden Türk ve yabancı bayraklı gemilerin seyir güvenliğine yardımcı olmak, seyir emniyeti ile ilgili her türlü hizmetleri yapmak, ilgili cihaz ve tesisleri kurmak, işletmek ve bunların her türlü bakım, onarım, yenileme ve donatımlarını sağlamaktadır. Bununla birlikte deniz kazalarında arama kurtarma hizmetleri ve olası kazalar ve acil durumlar olduğunda deniz kirlenmelerinin müdahale ve kontrol altında tutulmasını sağlamak. Kurumsal hizmetlerin yürütülmesi için gerekli yasal dayanakları yerine getirmek, denetleme ve önlemleri uygulatmak ise diğer görevleridir. Çevre Şehircilik Bakanlığı Bu Bakanlığın görevleri: Yeraltı ve yerüstü sularının, denizlerin ve toprağın korunması, kirliliğin önlenmesi veya bertaraf edilmesi maksadıyla kirletici unsurlar ile kirliliğin giderilmesi ve kontrolüne ilişkin usul ve esasları tespit etmek ve uygulamayı sağlamak, acil müdahale planları yapmak ve yaptırmak, çevrenin korunması maksadıyla uygun teknolojileri belirlemek ve bu maksatla kurulacak tesislerin vasıflarını tespit etmek ve bu çerçevede gerekli tedbirleri almak ve aldırmak. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 Atık ve kimyasalların yönetimine ilişkin hedef, politika ve ölçütleri belirlemek. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ile nükleer güvenlik konusunda işbirliği yapmak. İlgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde atıkların taşınması ile tehlikeli atıkların taşınma lisanslarına ilişkin esasları belirlemek, uygulanmasını sağlamak, izlemek, atık ve kimyasallarla kirlenmiş alanların mevcut kirlilik durumlarını tespit etmek, çevre ve insan sağlığına yönelik risklere ve kirlenmiş alanların iyileştirilmesine ilişkin çalışmaları yapmak ve yaptırmaktır. Sağlık Bakanlığı Sağlı Bakanlığı, afet ve acil durumlar esnasında medikal kurtarma ve müdahalelerin yapılmasının yanı sıra geçici hastanelerin oluşturulup kazazedelerin/afetzedelerin tedavilerinin yapılmasını sağlamakla görevlidir. Genelkurmay Başkanlığı Ülkenin savaş ve afet durumlarında bünyesindeki birimlerle birlikte değişik komutanlıklarda oluşturulan özelikle, deprem taburları ve arama kurtarma birimleri olası afet ve acil durumlarda gerekli müdahaleleri yapmak. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Başkanlığı Adli olaylarda delilerin incelenmesi ve işlenmesinin yanında olası afet acil durumlarda kimlik tespitinin yapılması AFET ACİL DURUM EĞİTİM VE PROJELERİ Mahalle Afet Gönüllüleri Projesi (MAG) Her mahallede Mahalle Afet Kurulları da oluşturulur. Bu kurullar alanlarında bilgi sahibi kişilerden oluşmaktadır. Mahalle Afet Gönüllüleri Projesi nin amacı eğitim, ekipman ve organizasyon sağlayarak, mahalle bazında, özellikle afet sonrasındaki kritik saatlerde müdahale imkân ve kabiliyetini güçlendirmek, profesyonel ekiplerle olan iş birliği ve koordinasyonu güçlendirmek, afet riskleri ve bu risklere karşı alınabilecek önlemler konusunda yerel halkı bilgilendirerek, afetlere duyarlılığı ve bilinç düzeyini artırmaktır. Proje kapsamında her mahallede, afetin hemen ardından ilk müdahaleyi yapabilecek düzeyde yaklaşık 50 gönüllü eğitilir ve ekipmanla donatılır. Profesyonel ekiplere yardımcı olur ve destek verirler. Her mahallede Mahalle Afet Kurulları da oluşturulur. Bu kurullar alanlarında bilgi sahibi kişilerden oluşur: Başkan (Muhtar) Gönüllü Koordinatörü Lojistik Sorumlusu Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Risk ve Hasar Tespit Sorumlusu MAK üyeleri, mahallelerinde afete hazırlık ve müdahale kapasitesini artırır ve yönlendirirler. Mahalle Afet Gönüllüleri nin kuruluş gerekçesi ise; özellikle deprem gibi büyük ölçekli afetlerde veya zamanında müdahale edilmediği takdirde çok vahim boyutlara ulaşabilme ihtimali olan yangın ve sel gibi felaketlerde, yeterli eğitimi almış, gerekli ekipmanlarla donatılmış gönüllülerden oluşan ekiplerin yapacağı yerinde ve zamanında müdahaleler ile önemli can ve mal kaybının önlenebileceği yaşanan afetlerden edinilen bir tecrübedir. Çoğu zaman bir afet anında çeşitli olanaksızlıklar ve bilgisizlik nedeni ile sivil halkın yaptığı kurtarma girişimleri hiç arzu edilmeyen şekillerde sonuçlanmaktadır. Mahalle Afet Gönüllüleri afetlerin verebileceği zararların farkında olan, afet tehlikesinin her zaman var olduğunun bilincinde olup, afet risklerinin azaltılmasının ve afetlere hazırlıklı olmanın acıları ve kayıpları en aza indireceğine inanan kişilerden oluşur. Mahalle Afet Gönüllü lerinin her ne kadar kendi bağımsız yapılanmaları varsa da, afete müdahale konusunda faaliyet gösteren her türlü kurum ve kuruluşla iş birliği yaparlar. Öncelikle merkezî ve yerel yönetimlerin afetlere hazırlık, müdahale ve afet sonrası normale dönme çalışmalarında üstlendikleri ve yasalarla tanımlanmış görev, yetki ve sorumlulukların bilincindedirler ve onlarla eşgüdümlü olarak çalışırlar. İşbirliği, koordinasyon, iletişim ve ortak çalışma Mahalle Afet Gönüllülerinin (MAG) temel ilkeleridir. MAG Eğitim Programı Mahalle Afet Gönüllülerin doğal ve insan kaynaklı afetlere müdahale kapasitesini oluşturmak, geliştirmek, sahip oldukları ekipmanları en güvenli ve verimli şekilde kullanmak üzere çeşitli eğitimler alırlar. Mahalle Afet Gönüllülerin doğal ve insan kaynaklı afetlere müdahale kapasitesini oluşturmak, geliştirmek, sahip oldukları ekipmanları en güvenli ve verimli şekilde kullanmak üzere çeşitli eğitimler alırlar. Gönüllüler eğitim faaliyetlerini yürütürken hem kişisel hem de yardımcı olmaya çalıştıkları kişilerin ve çevredekilerin güvenliklerini tehlikeye atmamak için her türlü bilgi ve beceriyi edinmek ve bir afet anında tüm olanaklarını harekete geçirerek en kısa sürede düzenli olarak müdahale etme kabiliyetini elde etmek üzere aldıkları teorik ve pratik eğitimleri geliştirir, imkânlar ölçüsünde tatbikatlar düzenlerler. Temel Eğitim Mahalle Afet Gönüllüsü Temel Eğitimi, Mahalle Afet Gönüllüsü olmak için alınması zorunlu bir eğitim programıdır. Bu program Mahalle Afet Gönüllülüğü sisteminin uygulandığı mahallelerde yürütülür. Bu eğitimin amacı, tüm gönüllülerin belirlenmiş bir standartta temel bilgilerle donatılarak kendi ve çevrelerindekilerin güvenliklerini herhangi bir tehlikeye atmadan afetlere hazırlanmalarıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Tazeleme Eğitimleri MAG Temel Eğitimlerini tamamlayan mahallelerde, ekiplerin oluşmasını takiben düzenle olarak aylık veya ikişer aylık aralarla tazeleme eğitimleri yapılır. Mahalle Afet Kurulları (MAK) tarafından düzenlenen bu eğitimlerde, temel eğitim sırasında alınan derslerin pratik ağırlıklı olarak tekrarları yapıldığı gibi yeni konular da işlenebilir. İleri Eğitimler İleri eğitimler, istekli Mahalle Afet Gönüllülerinin belirli konularda temel eğitim sırasında verilen bilgi ve kazandırılan becerilerin ötesinde bilgi ve beceri kazanmak amacı ile konularında ihtisas eğitimi veren kurum ve kuruluşlardan alacakları eğitimlerdir. Tatbikatlar Tatbikatlar, eğitimler sırasında kazanılan bilgi ve becerilerin senaryolu veya senaryosuz olarak pratik uygulamalarının yapıldığı ve ekiplerin yetkinliklerinin test edildiği uygulamalardır. Mahalle Afet Gönüllüsü olmak isteyen kişiler yukarıda belirtilen temel eğitim programını eksiksiz olarak tamamlamak zorundadır. Programı eksiksiz tamamlayan kişiler katılımcı sertifikası almaya hak kazanır. Temel eğitim döneminde eğitim programının en az % 80 ini tamamlamış kişiler, eksiklerini en geç bir yıl içerisinde ve düzenlenecek ilk telafi programında tamamlamaları şartı ile MAG ekiplerine dâhil edilirler ancak Gönüllü Koordinatörü seçilemezler. Mahalle Afet Gönüllüsünün Sorumlulukları Mahalle Afet Gönüllülerin için öncelikli konu güvenliktir. Gerek eğitimlerde, gerekse afet dönemi üstlenilen faaliyetlerde MAG lar kişisel güvenlikleri basta olmak üzere çevrelerindeki ve müdahale ettikleri kişilerin güvenliklerini tüm bilgi, beceri ve olanaklar kullanarak gözetmekle yükümlüdür. Mahalle Afet Gönüllüleri faaliyetlerinde hiçbir şekilde dil, din, ırk, cinsiyet, renk, ulus, bölge, sosyal ve kültürel farklılık gözetmezler. Mahalle Afet Gönüllüleri faaliyetlerinde herhangi siyasi görüş ve tercihlerini yansıtacak, yayacak ve menfaat sağlayacak davranışlar içerisinde olamazlar. MAG üyeleri herhangi bir şekilde üzerlerinde MAG alameti taşıyarak, MAG kimliklerini kullanarak veya MAG ları temsil etmek iddiası ile hiçbir siyasi içerikli toplantı veya gösteriye katılamazlar. TOPLUM AFET GÖNÜLLÜLERİ (TAG) AMAÇ SSG - TAG eğitim programının amacı, mevcut müdahale kaynaklarının yetersiz kalması durumunda, afetten hemen sonra yardım için harekete geçen Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 Mahalle Afet Gönüllüleri faaliyetlerinde hiçbir şekilde dil, din, ırk, cinsiyet, renk, ulus, bölge, sosyal ve kültürel farklılık gözetmezler. gönüllü kuruluşların ve bireylerin ilk müdahaleler sırasında, standart bir hareket modeli ve uygulanabilir eylem planı benimseyebilmelerini sağlamaktır. Afet müdahaleleri sırasında, çok farklı konularda becerileri veya uzmanlığı olan kişiler bir araya gelmekte, ancak yetersiz afet eğitimi ve zayıf organizasyonel koordinasyon nedeniyle kaynaklar en iyi şekilde değerlendirilememektedir. Bu bireylerin birlikte verimli çalışabilmelerini mümkün kılmanın yollarından bir diğeri de, SSG - TAG ve benzeri programlarla afet gönüllülerinin eğitilmesidir. Toplum Afet Gönüllülerinin, afet çalışmaları sırasında iki temel işlevi vardır, profesyonel ekipler bölgeye ulaşana kadar en çok sayıda insan için en iyiyi yapmaya çalışmak ve bölgeye ulaştıklarında profesyonellere yardımcı olmaktır. Bu eğitim modülü için öncelikli hedeflenen gruplar: Afet Bilinci Acil Durum Çalışanları Muhtarlar Belediyelerin Çalışanları Özel Sektör Çalışanları Emniyet Teşkilatı Çalışanları Sağlık Çalışanları Sivil Savunma Uzmanları Sivil Savunma Gönüllüleri Sivil Toplum Kuruluşları Üyeleri İtfaiyeciler Türk Kızılayı Çalışanları Türk Kızılay Gönüllüleri Türk Kızılay Gönüllüleri Mahalli Organizasyonlardaki Gönüllüler SSG-TAG Eğitimi, aşağıda 4 ana bölüm altında sıralanan konuları kapsamaktadır. BÖLÜM (1 saat) Amaç ve Öngörüler Temel Afet Bilincine Genel Bakış ve Afete Hazırlık II. BÖLÜM 2 (4-5 saat) Hafif Arama-Kurtarma Bina Hasar Sınıflandırması Taşıma Tekniklerinden Örnekler Uluslararası Bina İşaretleme Sistemi III. BÖLÜM 3 (3;5 saat) Yaşam Kurtaran Önlemler Tıbbi Olmayan Triaj Halk Sağlığı Afette Psikolojik İlk Yardım Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 IV. BÖLÜM 4 (3 saat) Sivil Savunma Mahalle Görevlileri Mahallede Afete Hazırlık Olay Kumanda Sistemi (OKS) Prensipleri Senaryo Çalışması 2. EĞİTİMİ ALMAK İSTEYEN KURUMUN SORUMLULUKLARI 2.1. ÖN HAZIRLIK Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının faaliyete geçmesiyle birlikte; Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü, Afet İşleri Genel Müdürlüğü ve Sivil Savunma Genel Müdürlüğü kapatılmıştır. AHEB ten boş formatta gönderilen katılımcı listesini eğitim tarihinden 5 gün önce katılımcıların bilgileri doldurulmuş olarak AHEB e iletir. Eğitim ücreti, bildirilen ilgili hesaba, eğitim tarihinden 3 gün öncesinden yatırılır ve banka dekontu AHEB e fax ile iletilir. Şehir dışı veya uzak mesafeli eğitimlerde, eğitmen/lerin yemek, ulaşım ve konaklama masrafları eğitimi alan kurum tarafından karşılanır EĞİTİM YERİ VE MALZEMELERİN HAZIRLANMASI Eğitim için uygun bir salon ayarlanması, eğitim malzemelerinin sergilenmesi için bir masa, Data Projektör, masaüstü bilgisayar veya dizüstü bilgisayar ile bilgisayara bağlı bir ses düzeni hazırlanması, (bilgisayara girişi yapılmış iki PC hoparlörü yeterli olacaktır), Yazı tahtası ve kalemi (mümkünse), Seminer aralarında çay ve su ikramı (m ümkünse), Katılımcıların eğitmeni ve ekranı rahatça görebilecekleri şekilde oturma düzeni hazırlığı Pratik uygulamalar yapılabilecek genişlikte, tercihen zemini halı kaplı, ilk gün yaklaşık 30 dakika, 2. gün ise yaklaşık 60 dakika kadar kullanılacak az eşyalı bir alan, (kafeterya, salon, hol veya resepsiyon alanları olabilir.) Pratik uygulamalar için kullanılacak battaniye veya kalın örtü, (her 5-6 katılımcıya 1 adet). NOT 1: AÇIK GRUP Eğitimler BU KRDAE / AHEB binasında verilir, öğle yemeği katılımcıya aittir. NOT 2: KAPALI GRUP Eğitimler istenildiği takdirde BU KRDAE / AHEB binasında verilir, öğle yemeği katılımcıya aittir. 3. BİLGİ NOTU SSG-TAG Eğitimine katılmak için herhangi bir ön koşul yoktur. Koşul olmamakla birlikte, katılımcılardan Aile Afet Hazırlık Planlarını eğitime katılmadan önce veya eğitim sonrasında yapmaları beklenmektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Profesyonel personelden oluşan ilk birlik Başkent Ankara da 1993 yılında kurulmuş, devamında 1996 yılında İstanbul ve Erzurum Sivil Savunma Birlikleri kurularak sayısı üçe çıkarılmıştır. Bu birlikler 17 Ağustos 1999 Marmara ve 12 Kasım 1999 Bolu Düzce depreminde büyük bir özveri ile başarılı çalışmalar gerçekleştirmiş, Sivil Savunma Birliklerinin, topraklarımızın %92 si deprem kuşağı üzerinde bulunan, nüfusunun %95 inin deprem tehlikesi altında olduğu ülkemizde 11 ilde bölgesel sorumluluk verilerek mümkün olan en kısa sürede oluşturulmasına imkân tanıyan 7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun 8/10/1999 tarihli ve 586 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 32 nci maddesi uyarınca 11 ilimizde Doğrudan Merkeze Bağlı Taşra Teşkilatı statüsünde Sivil Savunma Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü kurulmuş, bu iller dışında bulunan 71 ilimizde de Arama Kurtarma Ekipleri kurulmuştur. 17/6/2009 tarihinde Sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un geçici 2 nci maddesine istinaden, Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulunun tarih ve 1 sayılı Kararı ile Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'nın 17 Aralık 2009 tarihi itibariyle faaliyete geçmesi kararlaştırılmıştır. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının faaliyete geçmesiyle birlikte; Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü, Afet İşleri Genel Müdürlüğü ve Sivil Savunma Genel Müdürlüğü kapatılmıştır sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un hükümleri gereği Sivil Savunma Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğümüzün bulunduğu, İstanbul İl Özel İdaresine devir işlemleri ve İstanbul Afet Acil Durum Müdürlüğüne devir işlemleri gerçekleşmiş, faaliyet ve çalışmalarına devam etmedir. Görevler a) Savaşta, afetlerde, büyük yangınlarda ve önemli kazalarda; arama, kurtarma, ilk yardım ve sosyal yardım hizmetlerini yürütmek, b) Savaşta, afetlerde ve kazalarda; nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) maddelerin ölçüm hizmetlerini imkânlar ölçüsünde yürütmek, ilgili birimlere ulaştırmak, (NBC) maddelerinin temizlenmesine (Dekontaminasyon) yardım etmek, c) Ülkemize gelen sığınmacılara sosyal yardım hizmeti vermek, bunların geçici barındırılma hizmetlerine yardım etmek, d) Arama ve kurtarma faaliyetlerine katılan yerli ve yabancı, kamu ve özel kuruluşların arama ve kurtarma ekipleri ile gönüllü kişi ve kuruluşların çalışmalarını koordine etmek, e) Birlik ve ekip personelinin nazari, tatbiki, bilgi ve becerileri ile fiziki kabiliyetlerini arttırmak ve göreve her an hazırlıklı bulunmaları için haftalık, aylık, yıllık eğitim programları hazırlamak, uygulanmasını sağlamak, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 Deprem, sel, yangın ve tsunami gibi dünyamızın mevcut dengesi içerisinde devam etmekte olan olayları tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmamakla birlikte, bu olayların afete dönüşme risklerini azaltmak için tedbirler almak mümkündür. f) Kamu ve özel kuruluşların arama ve kurtarma hizmetlerinde görevlendirilen ekipleri ile gönüllü kuruluş ve kişilerin eğitimlerini Bakanlık veya valiliğin uygun görüşü ile yapmak, g) Gece ve gündüz tatbikatları planlamak ve uygulamak, h) Eğitim amacı ile yurtiçi ve yurtdışında yapılacak eğitim ve tatbikatlara, istek yapılması hâlinde veya gerektiğinde yurtdışında meydana gelecek afetlerde de kurtarma ve yardım faaliyetlerine katılmak, i) Sivil savunma koleji ve valiliklerce açılan kursların kurtarma, ilk yardım ve sosyal yardım konularındaki tatbiki bölümlerine yardımcı olmak, j) Afet bölgelerine en seri şekilde ulaşabilmek için haberleşme, toplanma, yükleme ve intikal tatbikatları yapmak, k) Bakanlık ve Valilikçe verilecek diğer görevleri yapmak. ÜNİVERSİTELERDEKİ AFET VE ACİL DURUM ÇALIŞMALARI İstanbul Teknik Üniversitesi, Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü Deprem, sel, yangın ve tsunami gibi dünyamızın mevcut dengesi içerisinde devam etmekte olan olayları tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmamakla birlikte, bu olayların afete dönüşme risklerini azaltmak için tedbirler almak mümkündür. Bu amaca yönelik çalışmalar esas itibariyle disiplinler arası karakterde olup, deprem mühendisliği ve afet yönetimi bilim dallarının ortak çalışma konularını oluşturmaktadır. Söz konusu bilim dallarının disiplinler arası karakteri ve ilgi alanlarının genişliği, bu alanlarda verilecek olan eğitimin tüm dünyada olduğu gibi lisansüstü eğitim seviyesinde olmasını zorunlu kılmaktadır. Ülkemiz ve bölgemizin sürekli afet riski altında olduğu da dikkate alındığında, Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi için bağımsız bir anabilim dalı yapılanması zorunlu olmuştur. Bu amaçla Deprem Mühendisliği ile Afet ve Acil Durum Yönetimi Anabilim Dallarını içeren Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü kurulmuştur. İ.T.Ü. Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü'nün amacı; Türkiye nin ihtiyaçlarını göz önüne alarak, deprem mühendisliği ve afet yönetimi gibi çok disiplinli alanlarda bilimsel ve uygulamalı araştırma, yüksek lisans ve doktora seviyesinde eğitim ve öğretim yapmaktır. Enstitünün faaliyet alanları şunlardır: 1. Ulusal ve uluslararası düzeylerde bilimsel araştırma projeleri hazırlamak, bu projeleri gerçekleştirmek üzere çalışma grupları oluşturmak, uluslararası bilimsel kuruluşlar ve araştırma merkezleri, ulusal ve uluslararası üniversiteler ile eğitim, öğretim, araştırma, geliştirme, uygulama ve danışmanlık gibi konularda işbirliği yapmak, 2. Deprem mühendisliği ve afet yönetimi konularında öğretim üyesi yetiştirmek ve Türkiye ye beyin göçünü sağlamak, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 3. Araştırma ve geliştirme etkinliklerini düzenlemek için gerekli laboratuvarları kurmak ve işletmek, 4. Üniversite bünyesinde deprem mühendisliği ve afet yönetimi ile ilgili konularda kurulmuş olan Merkezler ile Enstitü bünyesinde kurulacak laboratuvarlar arasında koordinasyonu sağlamak, 5. Üniversite ile ulusal ve uluslararası özel ve kamu kuruluşları arasında deprem risklerinin azaltılmaları konularında danışma, eğitim, araştırma, geliştirme ve yapılandırma ilişkileri kurmak, bu kuruluşlar ile işbirliği yapmak ve depremler öncesi, sırası ve sonrasında ortaya çıkabilecek sorunlara çözüm getirici girişimlerde bulunmak, 6. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlara danışmanlık yapmak ve bu kurumlarla uygulamalı çalışmalar yapmak, 7. Deprem mühendisliği ve afet yönetimi ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmalarının yapılmasını sağlamak ve bu doğrultuda yazılı ve dijital ortamda süreli ve süresiz yayınlar çıkarmak, 8. Enstitünün amaçlarını gerçekleştirmek için ulusal ve uluslararası kurs, seminer, konferans, sempozyum, panel, kongre gibi bilimsel toplantılar düzenlemek, 9. Eğitim grupları oluşturarak deprem mühendisliği ve afet yönetimi ile ilgili konularda ikincil ulusal veya uluslararası sertifika ve uzaktan eğitim programları düzenlemek ve uygulamaya koymak. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ön lisans, lisans, yüksek lisans, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin afetlere ilişkin duyarlılığını artırmak, afetlerle baş etme konusunda bilgi, tutum ve davranışlar geliştirmelerini ve konuya ilişkin etkinlikler gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla ve afet öncesi eğitim, bilinçlendirme, proje geliştirme gibi önlemleri, afet olması durumunda da koordinasyon başta olmak üzere her türlü kayıp azaltıcı faaliyeti yapmaya ve yönetmeye mesleği ile ilgili bilgi ve beceri ile donanıma sahip, yenilikçi, araştırmacı ve girişimci uzmanlar yetiştirmek için kurulmuştur. Marmara Üniversitesi Sivil Savunma Kulübü Marmara Üniversitesi Sivil Savunma Kulübü, ilk defa Atatürk Eğitim Fakültesi Fizik Eğitimi anabilim dalı öğrencileri tarafından kurularak tarihinde resmî olarak faaliyete geçmiştir yılından itibaren yapılan stand çalışmaları ve etkinlikler ile üniversite içerisinde yayılmaya başlamıştır. Üniversite Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı bünyesinde faaliyet gösteren kulübün toplam üye sayısı 600 ün üzerindedir. Çekirdek kadro olarak tabir edilen 50 kişilik bir ekip de düzenlenen eğitimlerin tamamını almış ve kulübün çalışmalarında aktif olarak rol almaktadır. Ayrıca Türkiye de tüm üniversiteler içinde Sivil Savunma Kulübü olarak faaliyete geçen ilk kulüptür. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Sivil Savunma Kulübü nün amacı, öğrencilerin, akademik ve idari personelin sivil savunma tedbirlerini öğrenmesini sağlamak; üniversite bünyesinde kurum, kuruluşlar ve gönüllü gruplar ile temasa geçerek öncelikli olarak kulüp üyelerine çeşitli eğitimler verilmesini sağlamak; üniversite bünyesinde çeşitli dış görevlerde de görev alacak ve Marmara Üniversitesi ni temsil edecek bir arama-kurtarma ve acil müdahale ekibi kurmaktır. Kulübün en önemli amaçlarından biri insan hayatını korumak ve kurtarmaktır. Üniversiteli gençler olarak felaket oluşmadan önleyici tedbirlerin alınmasında da aktif ve donanımlı olmayı amaçlanmıştır. Bu nedenle bilimsel olarak tartışılan ve felakete neden olabilecek bütün konulara karşı duyarlıyız. Kurtarmak diyoruz, çünkü 2008 yılında oluşturulan arama-kurtarma ve acil müdahale ekibi ile ulusal ve uluslararası afetlere müdahalede bulunmayı amaçlıyoruz. Bir yandan afetlere hazırlanan kulüp öte yandan afetlerin olmadığı zamanlarda da toplumun bilinçlenmesine yönelik projelere destek vererek toplum yararına hizmet etme anlayışını benimsemiştir. Kulübün, amaçlarında belirtilen maddeleri tek tek hayata geçirmeyi kendine bir hedef, memleketine ise bir borç bilmektedir. Busar 2005 yılında temelleri atılan BUSAR ekibi 2006 yılında resmi olarak Bahçeşehir Üniversitesi Sivil Savunma Kulübü adı altında kurulmuştur. Bugün yürüttüğü başarılı faaliyetlerle Bahçeşehir Üniversitesi nin bir birimi hâline gelmiştir. Amaçları yurtiçi ve yurtdışında, doğal afetler ve arama kurtarma faaliyeti gerektiren durumlarda olay yerine imkanlar dahilinde en hızlı şekilde ulaşarak arama ve kurtarma çalışmaları yürütmektir. BUSAR, Bahçeşehir Üniversitesi bünyesinde ekibe katılacak kişilere yönelik Temel Afet Bilinci ve Afetlerde Arama ve Kurtarma ana başlıkları altında eğitim programları düzenlemektedir. Eğitimler neticesinde başarılı olan üyeler Acil Müdahale Birimi ne seçilerek Ağır Arama ve Kurtarma Teknikleri adı altında bir eğitim programına tabi tutulmaktadır. Hedeflerimiz, BUSAR ekibini yurtiçinde bilinirliği olan bir ekip haline getirerek ekip personeli sayısını artırmak, daha hızlı ve daha donanımlı bir şekilde insanlara yardım ulaştırabilmektir. Görevleri, kurum çalışanlarının afetler konusunda bilincinin sağlaması amacıyla eğitim programları düzenlemek, Afetlerin yaratacağı hasarların azaltılması ve toplumun, afet öncesi, afet esnası ve afet sonrasında yapması gerekenlerle ilgili seminerler düzenlemek, Türkiye nin her hangi bir bölgesinde meydana gelebilecek doğal veya insan kaynaklı afetlerde arama ve kurtarma faaliyetleri yürütmek, terör saldırılarında arama ve kurtarma çalışmalarına katılmak, BUSAR ın başlıca görevlerini oluşturmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 İsudak İSÜDAK (İstanbul Üniversitesi Doğal Afetler Arama ve Kurtarma Ekibi), 1999 yılında İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinde çalışmış akademisyen ve öğrenciler tarafından İ.Ü. Çapa Tıp Fakültesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Mehmet Kurdoğlu ve İ.Ü. Mühendislik Fakültesi öğretim görevlisi Yrd. Doç. Dr. Yıldırım Güngör ün önderliğinde kurulmuştur. Doğal ve insan yapımı tüm afetlerde ilgili resmi kurumlarla bağlantı içinde çalışarak, yardım talep eden ve yardıma ihtiyacı olan tüm insanlar ile diğer canlılara imkânlar dâhilinde gönüllü olarak arama, kurtarma, lojistik, tıbbî ve psikolojik desteği en hızlı ve en uygun şekilde vermek ve bunun için sürekli eğitim ve çalışmalarla kendimizi geliştirmek. Türkiye de ve Dünyada olabilecek deprem başta olmak üzere tüm afetlerde gerekli arama, kurtarma, lojistik, tıbbî ve psikolojik desteği sağlamak ve Dünya çapındaki en tecrübeli ve bilgili ekiplerden biri olmak Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 Özet Meydana gelebilecek kaza, olay, acil durumlar ve afetlerde görev alacak servislerinin görev ve sorumluluklarını doğru bilip ilgili servisi zamanında bilgilendirip doğru bilgiler vererek yapılacak müdahalenin zamanında ve etkin olmasını sağlanabilir. Afet ve acil durumlar meydana geldiğinde gerek müdahale ekiplerinin gerek ise afetzedelerinin zarar görmelerini engellemek için elektriklerin kesilmesi, su taşkınlarının önlenerek enkaz altındaki yaralıların boğulma ya da elektrik çarpmalarını önlediği gibi yolların açık tutulması gibi bir çok konuda yardımcı olmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Trafik kazası olduğunda sağlık kuruluşunu arayıp aşağıdakilerden hangi bilgiyi vermemiz gereksiz olur? a) Kazanın nerede olduğunu b) Kaç kişinin yararlandığını ve yaralanma şekillerini c) Yolların durumunu biliyorsak hangi yönden gelmelerini d) Trafik kazası yapan aracın marka ve model bilgilerini e) İletişim bilgilerimizi 2. Aşağıdakilerden hangisi afet ve acil durum servisi değildir? a) Sağlık kuruluşu 112 b) PTT c) İtfaiye d) Arama Kurtarma Birlikleri e) Polis/Jandarma 3. Aşağıdakilerden hangisi İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin görevlerinden değildir? a) İlin afet ve acil durum tehlike ve risklerini belirlemek b) İl afet ve acil durum yönetimi merkezini yönetmek c) Afet ve acil durumlara ilişkin eğitim faaliyetlerini yapmak veya yaptırmak d) Afet ve acil durumlarda meydana gelen kayıp ve hasarı tespit etmek e) İlgili mevzuatta yer alan seferberlik ve savaş planları yapmak ve bunları uygulamaya koymak 4. Arama Kurtarma Birlik Müdürlükleri çalışmalarını hangi bir birim altında yürütmektedir? a) Sivil Savunma Genel Müdürlüğü b) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu c) İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri d) Genelkurmay Başkanlığı e) Sahil Güvenlik 5. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu nun görevlerindendir? a) Nükleer Araştırmalarda bilimsel araştırma yapmak b) Nükleer kazalarda arama ve kurtarma yapmak c) İl afet acil durum planlarını yapmak d) Başbakanlık sekretaryasıyla ilgilenmek e) Nükleer felaket tatbikatı yaptırmak Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 6. Aşağıdakilerden hangisi Sahil Güvenliğin görevlerinden değildir? a) Ülkemiz sahil ve karasularımızı korumak b) Ülkemiz sahil ve karasularımızda güvenliği sağlamak c) Afet acil durumlar da can ve mal kaybını önlemek d) Su ve ürünleriyle ilgili avcılığın denetlenmesi e) Karada arama kurtarma faaliyetlerine katılmak 7. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğünün görevleri aşağıdakilerden hangisi değildir? a) Denizlerimizde ve kara sularımızda seyreden Türk ve yabancı bayraklı gemilerin seyir güvenliğine yardımcı olmak b) Seyir emniyeti ile ilgili her türlü hizmetleri yapmak c) Deniz kazalarından sonra zarar gören canlıları tedavi etmek d) Deniz kazalarında arama kurtarma hizmetleri e) Olası kazalar ve acil durumlar olduğunda deniz kirlenmelerinin müdahale ve kontrol altında tutulmasını sağlamak 8. Aşağıdakilerden hangisi Mahalle Afet Kurulunun üyelerinden değildir? a) Gönüllü Koordinatörü b) Başkan (Muhtar) c) Risk ve Hasar Tespit Sorumlusu d) Lojistik Sorumlusu e) MAG Uzmanı 9. Aşağıdakilerin hangisi TAG Eğitim Modülü nün öncelikle hedeflenen gruplarından değildir? a) Sivil Savunma Uzmanları b) Sivil Savunma Gönüllüleri c) Arama Kurtarma Birliği Çalışanları d) Sivil Toplum Kuruluşları Üyeleri e) Emniyet Teşkilatı Çalışanları 10. Hangisi TAG eğitimi almış gönüllülerin görevlerinden değildir? a) İlk ve orta okullardaki öğrencilere eğitim vermek b) Bireylerin birlikte verimli çalışabilmelerini mümkün kılmak c) Profesyonel ekipler bölgeye ulaşana kadar en çok sayıda insan için en iyiyi yapmaya çalışmak d) Bölgeye ulaştıklarında profesyonellere yardımcı olmak e) Standart bir hareket modeli ve uygulanabilir eylem planı benimseyebilmelerini sağlamak Cevap Anahtarı 1.D, 2.B, 3.E, 4.C, 5.A, 6.E, 7.C, 8.E, 9.C, 10.A Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Sivil Savunma Koleji Eğitimleri ve Yayınları SSG TAG Eğitmen Kitabı Sağlık Bakanlığı Kanun/Yönetmelik Ve Eğitimleri İPKB Yayınları Müdahale Afet Gönüllüleri Eğitmen Eğitimleri (SDC İsviçre Kalkınma Dairesi) Kişisel Eğitimler Mumsema İslam Arşivi Yön Bulma Başbakanlık Afet Acil Durum Yönetim Başkanlığı resmi sitesi verileri İlgili bakanlıklar ve kurumların kendi internet siteleri Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19