İstanbul Üniversitesi. Çerçeve Yönetmeliği Kapsamında Türkiye de Doktora Çalışmalarının Kurumsal Yapısı, İşleyişi ve Öneriler

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi Çerçeve Yönetmeliği Kapsamında Türkiye de Doktora Çalışmalarının Kurumsal Yapısı, İşleyişi ve Öneriler

2 1. Türkiye de doktora eğitiminin Avrupa ya benzer şekilde usta-çırak ilişkisi içinde yürütülmesi Mevcut sistemdeki eğitim/öğretim kalitesi iyileştirilebilir. Öğrenciye özgü ve farklılıkları göz önüne alan bir eğitim sağlayabilir. Bunun için öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısının sınırlanması gerekir. Bu sınırlandırma ilgili bölüme bağlı ve uygun şekilde yapılandırılabilir.

3 Ancak, 6111 sayılı kanun kapsamında afla geri dönen öğrencilerin sayısal yoğunluğu ve doktora sürecini aksatmaları, programlarda öğretim üyesi başına düşen ve pasif durumdaki öğrenci sayısını artırmaktadır sayılı kanunda yer alan af kapsamında mezuniyet süresinin daraltılması gereklidir.

4 Mevcut düzenlemelerle öğrenci alımı sırasında usta-çırak ilişkisine uygun bir başlangıç yapılamıyor. Öğrenci alımında nesnel kriterlerin (ALES, mezuniyet notu, yabancı dil sınavı) yanında, mülakatın ağırlığının artması öğretim üyesi ile öğrenci arasındaki çalışma uyumunun daha iyi sağlanmasına katkı sağlayabilir.

5 Öğrenciler öğretim üyelerinin yürüttükleri ve ilan ettikleri projeler bünyesindeki talebe uygun olarak seçilebilirse, bu süreç kolaylaşacaktır. Bu çerçevede öğrenci çalışma alanını seçmeli, araştırma konusunu ise tez yürütücüsü belirlemelidir.

6 2. Danışmanlarla ilgili konular 2.1. Doktora öğrencilere danışmanlara belirli kriterler çerçevesinde dağıtılmalıdır Doktora programları açılırken, hangi üniversitelerin hangi ana bilim dallarının doktora için yeterli olduğu sadece öğretim üyesi sayısı vb basit nicel kriterlere göre değil, YÖK ün mevcut doktora programı açma kriterlerinin (laboratuvar alt yapısı vb) sağlıklı bir şekilde işletilmesinin yanı sıra, öğretim üyelerinin yayın, atıf ve projeleri göz önüne alınarak belirlenmelidir.

7 Her üniversitenin her bölümü doktora programı açamamalı, mevcut başarılı programların altyapı olanakları iyileştirilmelidir. Bu amaçla Akreditasyon sürecinin bağımsız kuruluş tarafından gerçekleştirilmesi ve aynı zamanda alana göre en başarılı üniversite sıralamalarının oluşturularak ilan edilmesi uygun olacaktır. Doktora öğrencileri bu listeleri takip ederek kalitenin arttırılmasını sağlayacaktır.

8 2.2. Eğitimcilerin özgün bir program ile eğitiminin yapılması ve geri bildirim alınması Doktora tezi yöneten öğretim üyesi danışman olarak değil tez yöneticisi olarak tanımlanmalı ve bunun için gerekli tez yönetimi, akademik yazım, araştırma teknikleri, proje yazımı, etik yaklaşım gibi konularda hazırlanan sürekli eğitim programlarına katılmalıdır.

9 2.3. Doktora tez yöneticisi (danışman) belirleme ölçütleri Doktora tez yöneticileri belirlenirken şu noktalar göz önüne alınmalıdır: Doktora tez yöneticiliği için öğretim üyesinin en az bir yüksek lisans tezi yürütmüş olmak Son 5 yılda SCI, SSCI, SSCI-Expanded kapsamındaki dergilerde en az 3 yayın yapmış olmak

10 2.3. Doktora tez yöneticisi (danışman) belirleme ölçütleri Sosyal bilimlerde de -belli bir geçiş süreci (3 yıl) sonrasında- SCI/SSCI ve AHCI daki dergilerde en az bir yayını olmayanlara doktora tez yöneticiliği verilmemelidir. Bu geçiş süreci boyunca da SCI/SSCI/AHCI indekslerinde yer alan yayını olanlara öncelik tanınmalıdır.

11 Öğretim üyelerinin uluslararası standartlarda doktora eğitimi yaptırabilecek yetkinliğe ulaşması için bilimsel proje ve yayın yazma becerilerinin bu ölçeklere uyumu hedeflenmelidir. Öğretim üyesinin üniversite dışı ulusal ve uluslararası bilimsel fonlardan (Tübitak, Bakanlıklar, AB projeleri gibi) desteklenmiş projeleri göz önüne alınmalıdır.

12 Ulusal standartları sağlamak üzere yukarıdaki ölçütlerle ilgili asgari kriterler çerçeve yönetmelikte mutlaka belirtilmelidir. Daha geniş kriterler belirleme yetkisi ise enstitü yönergeleri çerçevesinde üniversite senatolarına bırakılmalıdır.

13 2.4. Doktora tez yöneticisinin performansının teşviki Doktora tez yöneticilerinin doktora süresi içinde öğrencisi ile birlikte yaptığı yayınlar TÜBİTAK- UBYT programınca daha fazla desteklenmelidir. Doktora derslerinin ek ders saati ücretleri lisans ve yüksek lisans ek ders saati ücretlerine göre daha yüksek olmalıdır. Döner sermaye işletmesine sahip akademik birimlerde, öğretim üyelerine ödenen katkı paylarının hesaplanmasında doktora tezinden üretilen yayınlara ağırlık verilmelidir.

14 3. Öğrencilerle ilgili konular 3.1. Doktora tez yöneticisi belirlenmesinde öğrenci tercihleri dikkate alınmalıdır Doktora süreci iyi denetlenen, şeffaf bir süreç olmalı. Tez izleme raporları ciddi denetlenmelidir. Tez izleme komitesi sağlıklı çalışmalıdır. Jüri belirlemede YÖKSİS sisteminden yararlanılabilir Doktora tez savunması öncesinde tez yöneticisi (danışmanı) ile birlikte alanı ile ilişkili SCI/SSCI/AHCI/SCI-expanded kapsamında en az bir yayın yapılmalıdır. Sosyal bilimler için diğer alan indekslerinde yer alan bir dergide yayın da kabul edilebilir.

15 3.4. Doktora tezlerinin, birbiriyle ilişkili SCI/SSCI/AHCI/SCI-expanded kapsamındaki orijinal araştırma makaleleri (örn. en az 3 makale) ve bunları kavramsal olarak bütünleştiren bir ana metin şeklinde sunulması seçeneği de sağlanmalıdır.

16 3.5. Öğrencilerin tam zamanlı olarak çalışması için gerekli kadro vb mali destek projeler kapsamında sağlanmalıdır. Tez yürütücüsünün almış olduğu BAP projelerinden de TÜBİTAK projelerinde olduğu gibi başarılı doktora öğrencilerine burs verme imkanının sağlanmalıdır. AB ve KAMAG projelerinde olduğu gibi, diğer TÜBİTAK ve BAP projeleri kapsamında da kadrolu araştırmacı çalıştırılabilmelidir.

17 3.6. Öğrencilerin yurt dışı deneyimi kazanması (Erasmus vb programlar çerçevesinde) mutlaka teşvik edilmelidir Patente dönüşebilecek nitelikteki araştırmalar, Teknoloji Transfer Merkezleri bünyesinde yürütülen araştırmalar, SANTEZ Projeleri, TUBİTAK Projeleri, Bakanlık Projeleri, BAP Projeleri vb. fonlanmış projeler kapsamında doktora tezleri teşvik edilmelidir.

18 4. Yapısal Konular 4.1. Doktora eğitimiyle ilgili öngörülen hedeflerin gerçekleşmesi ve yüksek öğretim kurumları arasındaki koordinasyonun etkin ve sağlıklı yürümesi için ayrı bir bakanlığın oluşturulması (Yüksek Öğretim Bakanlığı) gereksinimi vardır Enstitüler tek bina içinde toplanmalıdır. Ortak binada, doktora tez savunmalarının yapılacağı, geniş katılıma uygun ortak bir salon oluşturulmalıdır.

19 4.3. Multi-disipliner anabilim dallarının kurulması mezunların Enstitü anabilim dallarında istihdamı konusunda düzenlemeler yapılmalıdır Farklı Enstitülerin multi-disipliner programlarının yürütülmesi konusunda ve mezunların doçentlik vb. konularının değerlendirilebileceği ortak koordinasyon toplantıları organize edilmelidir Uluslararası programların yürütülebilmesi için her enstitüde yabancı dil bilen personel istihdamı sağlanmalıdır.

20 4.6. Lisans eğitimini kapsayan öğrenci otomasyon sistemleri lisansüstü eğitim için yeterli değildir. Lisansüstü eğitim sürecini yönetmeye uygun ayrı otomasyon sistemleri kurulmalıdır. YÖK öncülüğünde lisansüstü eğitime uygun otomasyon yazılımının üniversiteler arası bir konsorsiyum yapısıyla (ABD örneğinde olduğu gibi), açık kodlu olarak yapılandırılması, enstitüler arası koordinasyon ve enstitüler ile YÖK arasında bilgi aktarımı bakımından uygun olacaktır.

21 İstanbul Üniversitesi Teşekkürler