республикалық апталық газет

Transkript

1 ЭКОНОМИКА (538) желтоқсан жыл Газет 2006 жылдың 15 желтоқсанынан шыға бастады БИЗНЕС&ЖАҢАЛЫҚ БИЗНЕС&ҚОҒАМ БИЗНЕС&МӘДЕНИЕТ Ипотекалы нары ты ынталандыру Зауыт жа а жа ыру кезе інде Жасты жалынымыз Мә гілік Отанымыз а Мемлекет басшысыны атына тты таулар келіп т сті ҚАЗПОШТА «Экономикаға» 2018 жылға жазылу жүріп жатыр! ЖЕКЕ АДАМДАР ҮШІН Индекс: Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 491, ,10 12 ай 2 982, ,20 КӘСІПОРЫН МЕН МЕКЕМЕ ҮШІН Индекс: Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 2 856, ,20 12 ай 5 712, ,40 ЖЕҢІЛДІКПЕН ЗЕЙНЕТКЕРЛЕР ЖӘНЕ ҰОС АРДАГЕРЛЕРІ ҮШІН Индекс: Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 207, ,33 12 ай 2 415, ,66 > [ 2 ] > [ 4 ] > [ 6 ] Азаттықтың асқақ мерейі Қазақстанның Тәуелсіздігі жарияланған 16 желтоқсан еліміздің ұлық мерекесі, халқымыз үшін қасиетті де қастерлі күн. Осыдан 26 жыл бұрын, 1991 жылдың 16 желтоқсанында Президент Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» конституциялық заңға қол қойды. Бұл ғасырлар бойғы атабаба арманы азаттыққа қол жеткен, еліміздің К к Туы з тұғырына к теріліп, жұлдызы жарқыраған тарихи мәні зор оқиға еді. Еліміз ішкі-сыртқы саясатын дербес жүргізетін, з аумағында билікті толық иеленген егемен, құқықтық мемлекет мәртебесіне ие болды. РЫМТАЙ САҒЫНБЕКОВА Халқымыз үшін баға жетпес құндылық, еліміздің бас мейрамы Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты қа былдауда Қазақстан халқын айтулы мерекемен құттықтаған мем лекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев: 14 желтоқсанда елордамыздағы «Wyndham garden Астана» қонақ үйінде «Самұрық-Қазына» мәдени кілті. Reinvention» тақырыбында ткен кеңейтілген мәжіліс барысында ұлттық әл-ауқат қорының қызметкерлері мен стратегиялық әріптестері, директорлар кеңесінің мүшелері, қоржындық компаниялар кілдері трансформацияның корпоративтік құндылықтары р лін талқылады. РЫМТАЙ САҒЫНБЕКОВА Корпоративтік мәдениет егемен қорлардың тиімді басқарушы ұйым мәртебесіне қол жеткізуіне мүмкіндік беретін қозғаушы күш деп санайтын топменеджмент үшін желтоқсанның сол бейсенбісінде «5» саны айрықша маңызға ие болған еді. Таунхолл СЕНАТТЫҢ жалпы отырысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ақпарат және коммуникациялар мәселелері бойынша згерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы екі оқылымда қаралып, қабылданды. АРСЕЛОР Митталдағы еңбек дауы реттелді. Қарағандыда осыған байланысты құрылған екіжақты комиссия з жұмысын аяқтады, деп хабарлайды облыс әкімдігінің баспас з қызметі. ТҰРҒЫН үй құрылыс жинақ банкі биыл 145 үйді қабылдады. Соның жартысы салымшыларға таратылды. Жылдың аяғына дейін тағы 52 үй пайдалануға беріледі деген жоспар бар. Бұл туралы Астанада ткен баспас з мәслиxатында банктің басқарма т райымы Ляззат Ибрагимова атап тті. Бұл күні уақыт лшеміне бағына қоймайтын мақтаныш, қуаныш пен толқыныс зара үйлесім тауып, ерекше сезімге б лейді, деп атап тті. Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың к шбасшылығымен еліміз тпелі кезең қиындықтарын еңсеріп, тарих тұрғысынан алғанда қасқағымдай уақыттың ішінде мәні мен мағынасын тұтас ғасырға балауға болатын ауыр да абыройлы жолдан тті. Ата Заңымыз қабылданып, шекарамыз шегенделді, Қарулы Күштеріміз құрылды. Мемлекеттік басқарудың тиімді жүйесі қалыптасты, экономика нарықтық негізге к шті, ұлттық валюта қолданысқа шықты, жаңа Астана бой к теріп, шетте жүрген қандастарымыз атажұртқа оралды, рухани құндылықтарымыз қайта жанданды. Міне, з тізгінін зі қолға алып, бағыт-бағдарын зі айқындаған егемен ел жылдам суге қол жеткізіп қана қоймай, алдағы уақытта орнықты дамуға берік негіз қалау үшін тың серпін, ерекше құлшыныспен жаңа биіктерге бет алды. > [ 3 ] АҚТ БЕДЕ ерекше газ құю станциясы іске қосылды. Еуро-5 халықаралық стандартына сай келетін метан газы 83 градусқа дейін қатпайды. рі қоғамдық к ліктердегі жолақы бағасын тұрақты ұстап тұруға септігін тигізеді. сімде о серпін бар Халы абылда ан ызмет ма ызды Трансформациялауды негізгі жоспары іске асырылды түрінде ткен кеңейтілген мәжіліске қатысушылар бес негізгі құндылықты анықтайтын бесжылдық үдемелі даму нәтижелерін қорытындылады: серік тестік (partnership), құрмет (respect), тұтастық (integrity), меритократия (meritocracy), кемелділік (excellence). «Самұрық-Қазына» қорында кең тара ған құндылықтар мен мінез-құлықтар жүйесіне «PRIME» с зін құрайтын осы бес ағылшын әрпі атау берді. Бүгінгі күні «Самұрық-Қазына» қызметкер лері нің күш-жігерінің арқасында түбегейлі түрде жаңа корпоративтік экожүйенің құрылып отырғаны қызмет сапасын жаңа деңгейге к теруге септігін тигізбек. Жақсы бизнес тиімді бизнес. Сондықтан трансформацияланған Қор ешқашан бұрынғыдай жұмыс істемейді. Қазірдің зінде «Самұрық-Қазына» стратегиялық холдингтің, белсенді инвестордың жаңа операциялық моделіне к шіп, қоржындық компаниялардың қызметіне әкімшілік қондырма болудан арылды. Ең бастысы, корпоративтік орталық пен компаниялар арасындағы жауапкершілік аймақтары айқындалып, барлық қызметтер коммерциялық нәтижеге жетуге бағытталған. Бұл ретте акционермен, мемлекетпен, серіктестер және инвесторлармен, қоғам және бенефициарлармен арадағы қарым-қатынасқа жаңаша к зқараспен қараудың қажеттілігі туындап отыр. «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» заң қабылданған 2012 жылдан бергі уақыт ішінде «Самұрық-Қазына» еліміз және қор үшін аса маңызды бірнеше даму кезеңдерінен тті. Сол кезде басшылық алдында Үкімет пен Қор қызметінің аясын айқындап алу міндеті тұрған еді. «Самұрық-Қазына» БТА, Альянс тіп бара жатқан жыл ел экономикасы үшін сімді қалпына келтіру траекториясына ену жағдайымен ерекшеленді. Стратегиялық ізденістер мен белсенді іс-қимылдар жаңа экономикалық сім жолында ептеп ілгерілеуге мүмкіндік берді. Биылғы жылдың қорытындылары әлеуметтік-экономикалық дамудың барлық салаларында біртіндеп оң згерістер орныға бастағанын к рсетіп отыр. БОТАГ З БДІРЕЙҚЫЗЫ Соңғы бес жылда ішкі жалпы німнің 60 проценті екінші жартыжылдықта экономика бел сенділігінің артуы есебінен қалыптасқан. Мә селен, 2016 жылы ішкі жалпы німнің 1,0 процентке суі кезінде бірінші жартыжылдықта су 0,1 процентті құраған, ал екінші жартыжылдықта экономиканың суі 2015 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 1,6 процентке дейін жеделдеген. > [ 4 ] ВАЛЮТА БАҒАМЫ USD EUR RUB 5.71 GBP JPY 2.94 CHF CNY KGS UZS 4.13 > [ 2 ] және Темірбанк банктерін қайта құрылымдау, сондай-ақ барлық банктік активтерді бәсекелестік ортаға қайтару бойынша үлкен жұмыс атқарды. Шығындарды қысқарту бағдарламасына 2012 жылы айрықша мән беріліп, 2013 жылдан 2015 жылға дейінгі үш жыл аралығында 150 миллиард теңгенің шығыны азайтылды. Қазынашылық функцияны басқарудың тұжырымдамалық моделі әзірленіп, енгізілді. Қор 2013 жылы инвестициялық қоғамдастықпен байланыстарын дамытуға баса назар аударды. Ал 2014 жылы Қор мен оның қоржындық компанияларын трансформациялау ж ніндегі ауқымды бағдарлама қолға алынды. Мұндағы мақсат компаниялар құнын арттыру, әлемдік деңгейде бәсекеге қабілеттілігін және німділігін к теру. > [ 4 ]

2 2 ЕСЕП ТЫҢДАЛЫП, ЖОСПАР БЕКІДІ Премьер-министр Бақытжан Сағынтаевтың т рағалығымен «Kazakh Invest» ұлттық компаниясы» АҚ ди рек торлар кеңесінің отырысы тті, деп хабарлады primeminister.kz. Отырыс барысында елдегі инвестициялық ахуалды жақсарту мәселелері қаралды. Атап айтқанда, «Kazakh Invest» ҰК-ның 2017 жылдың II және III тоқсанына арналған есептері тыңдалды, сонымен қатар 2018 жылға арналған жұмыс жоспары мен жылдық бюджет талқыланып, бекітілді. Мемлекет басшысының тапсырмасымен «Kaznex Invest» экспорт және инвестициялар ж ніндегі ұлт тық агенттігінің базасында құрылған «Kazakh Invest» ұлттық компаниясы ҚР Үкіметі атынан ірі инвесторлармен және мақсатты трансұлттық компаниялармен бірегей келісс з жүргізуші ретінде іс-қимыл жасайды. Негізгі міндеттерді іске асыру аясында компания 2017 жылы инвесторларды тарту және оларды сүйемелдеу бойынша бірқатар шараларды, олардың ішінде инвестициялық ұсыныстарды дайындау, шетелде инвестициялық брендті жасау және таныстыру, Қазақстанның арнайы экономикалық және индустриалды аймақтарын дамыту бойынша қызметтер ұсыну, халықаралық форумдарға қатысу, қазақстандық тауарлардың сыртқы нарықтарға экспортын арттыру ж ніндегі шараларды жүзеге асырды. ҚАЗАҚ САЙТТАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ МІНДЕТТЕРІ Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаевтың айтуынша, қазіргі теxнологиялық заманда бәсекелестікке т теп беріп, ақпарат кеңістігінен лайықты орын алу үшін қазақ тілді интернет ресурстарына бірнеше маңызды мәселені шешу керек, деп xабарлайды ҚазАқпарат. Біріншіден, контентке қатысты к зқарасты згерту керек. Қазіргі кезде ақпараттың мазмұнын қалыптастыруға қолданушылар тікелей ықпал ете бастады. кінішке қарай, осының салдарынан сенсацияның соңына түскен сайттар жеткілікті. рине, бұл ретте аудиторияны ұдайы зерттеп, әр оқыр манның сұранысын ескеруге тура келеді. Дегенмен, кез келген мәселеге елдік мүдде, ұлттық та ным мен тәрбие, сондайақ журналистік этика тұр ғысынан қарау қажет деп ойлаймыз. Бұқаралық ақпарат құралдарының әлеуметтік желіден басты айыр машылығы да, артықшылығы да осы, деді Д.Абаев қазақ сайттары редакторларының форумында. Министрдің айтуынша, келесі жылы ауылдық жерде тұратын 2 миллионнан астам адамға сапалы интернет тарту жұмыстары басталады. Аталған шаралар екі жылда аяқталады деген жоспар бар. Ал 2022 жылға дейін Қазақстанның барлық ауылдарында жылдам интернет болады. Ал оларға қандай контент ұсынуға болады? Міне, осы мәселені сайттар қазірден бастап зерттеп, контенттік саясатты жолға қоя алса, қолданушылардың бірнеше есеге артатыны с зсіз. Екінші мәселе, ел мүддесі сынға түскенде қазақ тілді бұқаралық ақпарат құралдары алдыңғы қатардан табылса да, ұлттық мүдденің жалаң ұранмен алмасып кету жағдайлары аз емес. Министр сондай-ақ дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдары мен жаңа медианың қарым-қатынасын тереңдету керектігін айтты. Бұл үшінші мәселе. Себебі, бүгінде әлеуметтік медианың басымдығы жайында жиі айтылады. «ТІЛЕКТЕР ШЫРШАСЫ» ОРНАТЫЛДЫ Астананың Республика даңғылындағы және Алматы қаласы Медеу аудандық халыққа қызмет к рсету орталықтарында «Тілектер шыршасы» орнатылды, деп хабарлайды BNews.kz. Жаңа жыл сиқырдың, тілектер мен қиялдардың орындалатын уақыты. р бала осы керемет сәтте жаңа жылдық ғажайыпқа лайықты, бірақ әркім де Аяз ата немесе сиқыршы бола бермейтіні белгілі. Халыққа қызмет к рсету орталығына келген қызмет алушы мейірімді Аяз ата болып, баланың ізгі тілегін жүзеге асыру мүмкіндігі бар. «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы қызметкерлері Аяз атаға арналған 3 пен 15 жас аралығындағы 60 баланың хатын жинады. Мәселен, т рт жасар Мұхаммед зі жаза білмегендіктен, хатты анасынан жазып беруді сұрапты. Ол тәттілерді те жақсы к ретінін және шанасы болғанын қалайтынын айтады. Ал 14 жастағы Эльвина әдемі күртеше мен қысқы етік алғысы келетінін жазады. Балалардың тілек хаттары ілінген шырша ХҚО-ның Астана қаласы, Республика даңғылы, 43 мекенжайындағы 8 б лімі мен Алматы қаласы, Марков к шесі, 44 мекенжайындағы Медеу аудандық 1 б лімінде орналастырылған. «Тілектер шыршасы» акциясы 27 желтоқсанға дейін жалғасады. Осы уақытқа дейін кез келген тілек білдірушінің осы екі ХҚОның біріне келіп, балалардың ізгі арманын орындау мүмкіндігі бар. Ботаг з БДІРЕЙҚЫЗЫ ТАҒАЙЫНДАУЛАР мірзақ Ш КЕЕВ ҚР Премьер-министрінің орынбасары ауыл шаруашылығы министрі болып тағайындалды Бақытжан НАЙЗАБЕКОВ ҚР «Сырбар» сыртқы барлау қызметі директорының орынбасары қызметіне тағайындалды Темірлан БЕКТАСОВ Алматы облысы Панфилов ауданының әкімі болып тағайындалды 52 (538) желтоқсан 2017 жыл ЭКОНОМИКА Бизнес&Жаңалық Халы абылда ан ызмет ма ызды Е бек ауіпсіздігі және ндіріс «Атамекен» ҚР ҰКП Т ралқасы леуметтік сала және әлеуметтік серіктестік комитетінің т рағасы Талғат Доскеновтің жетекшілігімен ткен жиында еңбекті қорғау және ндірістік қауіпсіздік мәселелері талқыланды. Оған әлеуметтік серіктестіктің барлық мүдделі тараптары қатысты. ШЕРХАН МОЛДАХМЕТ Комитет т рағасы бизнестің қауіпсіздік саласында қолданатын шараларына қарамастан ндірісте жарақат алу к рсеткіші жоғары екенін атап тті. Қауіптілігі ең жоғары салаларға әлі де тау-кен металлургия кешені мен құрылыс саласы жатқызылады. «ңірлерге шаққанда ндірістік жарақат алу к р сеткіші Павлодар, Шығыс Қазақстан, Қара ғанды, Қостанай облыстарында жоғары, мұнда республиканың басты ндіріс орындары орналасқан», деп хабарлады Талғат Доскенов. Нақты сандардан мәлімет берер болсақ, қа уіпті ндірістік нысандардың апатсыз жұмы сының негізгі к рсеткішіне жүргізілген талдау ға сәйкес, неркәсіп қауіпсіздігінде оң серпін бар жылы апат саны 2008 жылмен са лыстырғанда 60%-ға азайған (58 апаттан 23 апатқа дейін т мендеген), апаттан зардап шеккендер саны шамамен 4 есе кеміген (102-ден 28 адам). Биылғы жылдың 11 айында республикада қауіпті ндірістік нысандарда 11 апат орын алған, ал 2016 жылы осы кезеңде 14 апат (21% азай ған), жарақат алған 12 адам, 4 адам қайтыс болған. неркәсіп қауіпсіздігінің ахуалына мерзімі ткен жабдық пен ғимараттың тозуы, неркәсіп қауіпсіздігі талаптарының сақталмауы әсер етеді. «Бүгін қаупі жоғары нысандар ғана жоспарлы түрде тексеріледі, ал басқа нысандарға жоспардан тыс тексерулер мен бақылаудың зге де түрлері жүргізіледі. рескел заң бұзушылықтар болмаған жағдайда адал кәсіпкерлерді тексеруден босату, сондай-ақ қауіпті ндірістік нысандар тізімін алу түрінде ынталандыру қарастырылған», деп атап тті ҚР ИДМ Индустриялық даму және неркәсіп Даму карталары: Мемлекеттік олдауды жетілдіру Бүгінгі таңда тізілімдегі мемлекеттік қызметтердің жалпы саны 746 мемлекеттік қызмет к рсетуді құрайды, олардың 452-сі мемлекеттік қызмет к рсетуін электронды форматта алуға болады, 621 мемлекеттік қызмет «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы арқылы, 191 мемлекеттік қызмет жергілікті атқарушы органдар арқылы к рсетіледі. Сондайақ рұқсат беру жүйесін жеңілдету мақсатында онлайн режимде барлық рұқсаттар алу мен хабарламаларды жолдау толық автоматтандырылған. Аталған мәселе бойынша «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы басқарма т рағасы Абылайхан Оспанов қосымша баяндады. Мәселені қарауды қорытындылай келе, Премьер-министр Бақытжан Сағынтаев бірқатар нақты тапсырмалар берді. Ақпарат және коммуникациялар министрлігіне, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына жұмыстың цифрлық форматына к шу аясында ұсынылатын қызметтердің сапасына ерекше назар аудару тапсырылды. «Мемлекеттік қызмет к рсетулердің 85 проценті «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына берілді біз жоғары межеге жеттік. Бірақ, егер мұқият қарайтын болсақ қызмет к рсетулердің сапасы бойынша біраз жұмыс жүргізу қажет. Мәселе қанша қызмет к рсететінімізде емес, қалай к рсететінімізде. Халық сапасыз қызмет алғанын сезген кезде бәрібір қағаз түріндегі анықтама алуға барады. Мұнда мемлекеттік органдар з тәсілдерін згертуі тиіс», деді Бақытжан Сағынтаев. Ақпарат және коммуникациялар минис трлігіне мүдделі мемлекеттік органдармен бірге қосымша мемлекеттік қызмет к рсетулерді баламасыз қызмет к рсетуге к шіру бойынша жұмыс жоспарын пысықтау қажет. Үкімет басшысы азаматтардың жеке мәлімет терін қорғау мәселесіне ерекше назар аударды. «Мемлекеттік корпорацияның лауазымды қауіпсіздігі комитеті т рағасының орын басары Нығметжан Мақажанов. Жиын барысында кәсіпорын иелері мемлекет алдында здеріне жүктелетін жауапкершіліктің деңгейін және апатсыз жұмыстың экономикалық тиімділігін түсінетіндігіне назар аударды. Сәйкесінше, қауіпсіздік талаптарын сақтауға деген қатынас згерді, соңында нысандардағы апаттың жағдайын азайтуға сеп болады. Тексерілетін субъектілердің қызметіне қойылатын талаптарды азайту мақсатында неркәсіп қауіпсіздігі саласындағы тексеру қағаздары «Атамекен» ҚР ҰКП сараптау тобымен бірге қаралып, келісілді. Тексерудің 10 мыңнан астам сауалының 3 мыңын, яғни 30% қысқарту жоспарланған. Аталған міндеттерді жүзеге асыру отандастардың мірі мен денсаулығын сақтап, қауіпті ндіріс нысандарындағы апаттық жағдайды азайтуға мүм - кіндік береді. «Талқылауға ұсынылатын тағы бір маңызды мәселе бар. Бұл жұмысшылардың кәсіби дертінің жайы. Соңғы жылдары Қазақстанда кәсіби дертке шалдыққан 600-ден астам жағдай тіркелген. Тек 2016 жылдың зінде 780 жұмысшы алғаш рет мүгедек деп танылған, оның ішінде 319 адам (40,9%) кәсіби дертке шалдыққан, 461 адам еңбек жарақатын алған (59,1%)», деп хабарлады ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Еңбек, әлеуметтік қорғау және к ші-қон комитеті Бақылау талаптары және ең бек ті қорғау басқармасының басшысы Сәрсен Дүйсенов. Талқылау барысында корпоративтік әлеу мет тік жауапкершіліктің ұлттық тұжырымда ма сына сәйкес кәсіпкерлер қауіпсіз еңбек жағдайын жасау туралы міндеттеме алғанына ерекше назар аударылды. Қатысушылар жұмысшы лар дың мірі мен денсаулығына әсер ететін нді рістік қауіпті жоюға бағытталған алдын алу шараларын қа былдау қажеттілігіне баса назар аударды. Соны мен қатар еңбекті қорғау мәселесіне жауапты мемлекеттік инспекторлар секілді тұлға лардың біліктілігін арттыру қажеттігі айтылды. Жақында Астанадағы «Гранд Парк Есіл» қонақ үйінің акт залында ҚР АШМ қолдауымен «ҚазАгро» АҚ ұйымдастырған жиынға вице-министрлер Н. лтаев пен Р.Құрманов келіп, журналистердің сауалдарына жауап берді. ЕРМЕК РАХЫМБЕКОВ Жиынды ҚР АШМ Қоғаммен байланыс департаментінің директоры Е.Байтанаев жүргізіп отырды. Алдымен с з алған вице-министр Нұржан лтаев А К даму карталары туралы қыс қаша баяндама жасады. «А К-ті мемлекеттік қолдауды жетілдіру, сондай-ақ А К-ті дамытудың жылдарға ар налған мемлекеттік бағдар ламасын іске асыру мақ сатында Министрлік ауыл шаруашылығының басым бағыттарын дамыту және А К-ті мемлекеттік қолдауды жетілдіру карталарын әзірлеген болатын. Бұл он үш карта ауыл шаруашылығының зекті мәселелерін тереңдей талдау негізінде әзірленген. Қазіргі таңда еліміз бойынша түсіндіру жұмыстары жүргізіліп жатыр. здеріңізге белгілі, Қазақстанның экспорттық әлеуеті жылдан жылға сіп келеді. Осы жылы ет экспорты былтырғы жылға қарағанда пайыздық деңгейі скен. Бір ғана Иран мемлекеті емес, таяу арада бірқатар алпауыт мемлекеттерге де жол ашылады. рине, біз ішкі нарықты толықтай қамтамасыз ету тұрғысынан алып қарайтын болсақ, онда қазіргі таңдағы коопе ративтік қозғалыстың кең етек жаюына жағдай жасағанымыз абзал. Сонда ел экономикасы тең дәрежеде дамитын болады», деді ол. Семинар барысында журналистер карталар туралы, оның ішінде кооперация, ауыл шаруа шылығын мем лекеттік қолдау, ветеринария, агрохимия, қой шаруашылығын дамытуға байланысты сұрақтар қой ды. Мал аурулары, мелиорация, фермерлердің бі лік тілігін арттыру тақырыптары да шет қал мады жылы ауыл шаруашылығы саласын сандық режімге к шіру туралы сауалға Н. лтаев «Бұл мәселе картада к рсетілген, жұмыстар қар қын мен жүріп жатыр. Қазіргі таңда фермерлер үйде отырыпақ мобильді құрылғылар арқылы 101-ден астам қызмет түрін пайдалана алады», деп жауап берді. тұлғалары мен қызметкерлерінің жауапкершілігін күшейту қажет», деді Б.Сағынтаев. Осы ретте Ұлттық экономика министрлігіне бір айдың ішінде «жасырын» қызмет к рсетулер, жауапты лауазымды тұлғаларды анықтау бойынша жол картасын әзірлеу тапсырылды. Жиында нәтижелі жұмыспен қамту барысы туралы баяндаған еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенованың айтуынша, бүгінгі таңда бағдарламаға қатысушылардың Ипотекалы нары ты ынталандыру Жақында орталық коммуникациялар қызметінде «Нұрлы жер: тұрғын үй құрылысы бағдарламасын жүзеге асыру» Қазақстанның ипотекалық нарығын ынталандыру» тақырыбында баспас з конференциясы тті. БЕКЕТ К КЕНАЙҰЛЫ «Нұрлы жер» тұрғын үй құрылысы бағдарламасының қаржы операторы, «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ еншілес ұйымы «Қа зақстан ипотекалық компаниясы»ақ (бұдан әрі ҚИК) Қа зақстан Республикасы азаматтарына ипо текалық қарыздары бойынша сыйақы м лшерлемесін субсидиялау нәтижелері туралы әңгімеледі. Іс-шараға «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» ИҰ» АҚ басқарма т рағасы діл Мұхамеджанов, «Қазақстан Ипо текалық Компаниясы» ИҰ» АҚ басқарма т рағасының орынбасары Руслан Кәкім, «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» ИҰ» АҚ басқарушы директоры Еркін Сыздықов қа тыс ты. «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша ипоте калық қарыздарды субсидиялау ипотека бойынша қарыз алушыға, бастапқы тұрғын үйді сатып алу барысында соңғы м лшерлемесі жылдық 10%-бен беруді қарастырады. Бағдарлама талаптарына сәйкес айырмашылық банкіге, Қазақстан Ипотекалық Компаниясы арқылы мемлекеттік қаражаттармен теледі. Бағдарлама шеңберінде оны іске асыру кезеңінен бастап барлығы 120 млрд. теңге сомасына қарыз, оның ішінде 2017 жылы 15 млрд. теңгеге қарыз және 2018 жылы 105 млрд. теңгеге қарыз беру жоспарланып отыр. Ағымдағы жылдың 15 желтоқсанындағы жағ дай бойынша 12,3 млрд. теңге сомасына 1209 тінім келіп түсті, оның ішінде 12 млрд. теңгеге (98%) 1180 тінім мақұлданды. Бағдарламаға Алматы, Астана, Ақтау, Ақт бе, Атырау, Шымкент, Қарағанды, К кшетау, Талдықорған, Тараз, Орал, скемен, Қостанай, Жезқазған, Семей, Қызылорда және Алматы облыстарының тұрғындары қатысты. Ипотекалық тұрғын үй қарыздары сыйақы сының б лігін субсидиялау бағдарламасы іске асырылғалы бері ағымдағы жылдың маусым айынан ипотекалық нарықтың жанданғаны бай қалады коммерциялық банктер (КТҚЖБ есепке алмағанда) ипотекалық несиелерді беру к лемін 2016 жылдағы ұқсас кезеңмен салыс тырғанда 51%-ға арттырды. Халық тарапынан субсидия німіне деген сұраныс артып отыр, бұл ай сайын мақұлданған тінімдердің 80% суімен, сондай-ақ, ЕДБ тарапынан Бағдарламаға қатысуға деген қызығушылығының артуымен расталып отыр. Бүгінгі күні қарыздарды алты банк «Банк ЦентрКредит» АҚ, «Сбербанк» АҚ ЕБ, «Банк ВТБ» АҚ, «АТФ Банк» АҚ, «Нұрбанк» АҚ және «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ (жеке тұрғын үй құрылысын дамыту ) беріп жатыр. Жыл соңына дейін «Цесна Банк» АҚ, ал келесі жылы «Қазақстан Халық Банкі» АҚ, «Forte Bank» АҚ, «Банк Kassa Nova» АҚ, «Tengri Bank» АҚ, «AsiaCredit Bank (АзияКредит Банк)» АҚ, «Qazaq Banki» АҚ Бағдарламаға қосылуды жоспарлап отыр. Ипотекалық несиелендіруді ынталандыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіме тінің тарапынан ағымдағы жылдың қазан айында Бағдарламаға түзетулер енгізілді: саны 527 мыңға жетті, олардың ішінде 50%-тен астамы ауыл тұрғындары. ткен 11 айдың ішінде республика к лемінде 413 мың азамат жұмысқа тартылып, соның 279 мыңы тұрақты жұмыс орындарын иеленген. Сонымен қатар 48 мыңға жуық жастар әлеуметтік жұмыс орындарына және жастар тәжірибесіне жіберілді. «Жалпы, бұл шараларды атқару үшін мемлекеттік бюджеттен 85,3 млрд теңге қарастырылып, оның 45 млрд теңгесі жергілікті бюджет есебінен қаржыландырылды», деді министр. Премьер-министр Бақытжан Сағынтаев елі мізде атқарылып жатқан німді жұмыспен қамту шараларына оң баға берді. «Бағдарлама жақсы қарқынмен жүзеге асырылып келеді. Осы бағыттағы жұмыстарды халықтың оң қа былдағаны қуантады. Сонымен қатар азамат тардың кәсіпкерлікпен айналысуға ынталы екен дігі әрі осы бағытта жоғары белсенділігі к рі ніп отыр», деді ол. Дегенмен, Үкімет мүшелері нәтижелі жұмыспен қамту шараларын тиімді жүзеге асыруға мән берулері керектігін ескерткен Үкімет басшысы, осы орайда Премьер-министрдің орынбасары Ерболат Досаевқа жасалған тиісті ұсыныстарды қайта қарап, қажет болған жағдайда бағдарламаға тиісті згерістерді енгізуді қарастыруды жүктеді. Отырыста сондай-ақ «ҚР кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік статистика мәселелері бойынша згерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және «ҚР кейбір заңнамалық актілеріне әлеуметтік қамсыздандыру мәселелері бойынша згерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобалары қаралып, мақұлданды. бұрын м лшерлеме Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің базалық м лшерлемесіне байланған болса, қазір ЕДБ субсидияланатын қарыздары бойынша кірістілік деңгейі жылдық 16%-дан аспайтын сыйақы м лшерлемесі бойынша тиянақталды, 30% алдын ала т лем ретінде қарыз алушы, қарыз алушыға немесе үшінші тұлғаларға тиесілі тұрғын үй ретіндегі баламалы жылжымайтын мүлікті қосымша кепілзатты ұсына алады, сондай-ақ, бастапқы жарна ретінде, растаушы құжаттарды ұсыну барысында қарыз алушының құрылысты салушыға т леген алдын ала т лемі де есепке алынады. Бастапқы тұрғын үй ұғымы кеңейтілді: пәтерлерді тек қазір құрылысты салушылардан ғана емес, сондай-ақ құрылыстағы пәтерлерді салушыларға сатқан басқа заңды тұлғалардан да (сауда-саттық компаниялары) сатып алуға болады. Бұл з кезегінде қарыз алушының таңдауын маңызды түрде арттырса, ал құрылысты салушылар үшін қолжетімді тұрғын үй нарығына жаңа нысандарды к птеп шығаруға мүмкіндік береді. Бағдарламаны іске асыру барысында ҚИК мен серіктес-банктердің қарыз алушының жағдайын жақсартуға бағытталған зара ынтымақтастық әрекеттерінің нәтижелеріне қол жет кізілді. Б лек банктермен субсидиялау мер зімі аяқталғаннан кейін қарыз алушы үшін т лем жүктемесін т мендету бойынша қосымша талаптар ұсынылды «ЦентрКредит Банкі» АҚ м лшерлемені жылдық 10% к лемінде сақтап қалып отыр, «Сбербанк» АҚ ЕБ м лшерлемені тек қана 0,5% к тере отырып, жылдық 10,5% к терді. Қарызды субсидиялау туралы тінішті қарастыру мерзімі бұрынғы алты күннен үш күнге дейін қысқартылды. «Ағымдағы жылда Қазақстан Ипотекалық Компаниясы ипотекалық облигацияларды шығару арқылы банктерді қорландыра отырып, ипотекалық несиелер бойынша талап ету құ қықтарын сатып алу үшін инвестицияларды тарту бойынша іс-шараларды жүзеге асыруды жоспарлады. Қазіргі уақытта Компания «Қазақстан қор биржасы» АҚ алаңында зінің облигацияларының он бесінші шығарылымының алғашқы траншын жалпы сомасы 30,0 млрд. теңгедегі шығарылымын 8,5 млрд. теңге к лемінде орналастырады. Болашақта, ипотека лық нарықты ынталандыру мақсатында, Қазақстан Ипотекалық Компаниясы акцияларын ор наластырудан түскен қаражатын Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінен талап ету құқықтарын сатып алуға бағыттайтын болады», деп атап тті діл Мұхамеджанов.

3 ЭКОНОМИКА 52 (538) желтоқсан 2017 жыл Бизнес&Билік Азатты ты ас а мерейі Бұған дейін тарихымызда болмаған кәсіпкерлер шоғыры қалыптасты. 1,2 миллионнан астам қазақстандық зінің жеке кәсібін жүргізіп, барлық ұлттық кірістің т рттен бірін қамтамасыз етіп отыр, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы «Нұрлы жол» бағдарламасы келешектің инфрақұрылымдық дайындығын қамтамасыз еткен әрі дағдарысқа қарсы шешім болғанын атап тті. Ызғарлы жел соққанда, біз қоршау емес, жел диірмендер салдық. 7 жылдың ішінде ңдеу неркәсібінің жаңа 24 секторы пайда болды. Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының тиімділігі нысандар санымен емес, тұтас салалар санымен лшенеді, деді Елбасы. Аталған мемлекеттік ауқымды жобаларды тиімді іске асыру экономикамыздың ркен деуіне серпін берді. Бүгінге дейін ел эконо микасына 260 млрд доллардан астам шетелдік инвестиция тартылды. Бұл әлемдік деңгейдегі бизнесқауымдастықтың Қазақстанға зор се нім мен қарайтындығының жақсы дәлелі. Мұның бәрі еліміздің ертеңгі орнықты дамуы, халқымыздың әл-ауқаты мен тұрмыс-тіршілігін жақсарта түсу мақсатын к здеген іс-әрекеттің нәтижесі. Нұрсұлтан Назарбаев мемлекеттің әлеуметтік функциясын нығайтудың кепіліне айналған экономикалық згерістердің табысты болғанына ерек ше назар аударды. Халқымыздың саны тарихымызда бірінші рет 18 миллионнан асты, бала туу к рсеткіші бір жарым есе сті. Қазақстан биыл бастауыш білім беруді қамту ауқымы ж нінен әлем бойынша т ртінші орынға шықты. мір сүру ұзақтығы 4,5 жылға сіп, 72,5 жасты құрады. 1,1 миллионнан астам отбасы баспаналы болды, деді Президент. Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның халықара лық аренадағы жетістіктеріне жеке тоқталды. Елордамызда халықаралық ЭКСПО к рмесі ткізілді. Биылдың зінде Қазақстан дүниежүзілік Универсиаданы, Шанхай ынтымақтастық ұйымының тарихи саммитін, Ислам ын- Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі күні қарсаңында Мемлекет басшысы мемлекеттік наградалар мен сыйлықтар тапсыру рәсіміне қатысты. Рәсімге қатысушыларға арнаған с зінде Нұрсұлтан Назарбаев еліміздің басты мерекесі Тәуелсіздік күнімен құттықтап, егеменді ел ретінде дамыған жылдарымызда қол жеткен жетістіктерді атап тті, осы кезеңдегі ел алдында тұрған міндеттер мен институционалды реформаларды іске асырудағы әрбір қазақстандықтың р лі мен күш-жігері ж нінде айтты. Бүгін біз з ісінің білікті мамандары, Отанымыздың нағыз патриоттары болып саналатын қазақстандықтарға құрмет к рсетеміз. Мемлекеттік наградаларға мәдениет пен нер, білім беру мен денсаулық сақтау ісінің қайраткерлері, бизнес пен ндіріс саласының кілдері, әскери қызметшілер мен құқық қорғау органдарының қызметкерлері, соғыс және еңбек ардагерлері, спортшылар мен мемлекеттік қызметшілер ие болуда. з істеріңізге деген адалдықтың, еңбекқорлықтың, қажырқайрат пен ерліктің арқасында сіздер әріптестеріңіздің құрметіне б леніп, қоғамда зор беделге ие болдыңыздар, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Сонымен қатар, Мемлекет басшысы еліміздің зияткерлік-инновациялық әлеуетінің дамуына назар аударып, бұл істегі отандық ғылым қайраткерлерінің р ліне тоқталды. Елбасы рәсім барысында Қазақстан Республикасын экономикалық, әлеуметтік-гуманитарлық тұрғыдан дамытудағы аса үздік жетістіктері мен сіңірген еңбегі үшін «Қазақстанның Еңбек Ері» атағымен «Астана ЭКСПО-2017» ұлттық компаниясы» АҚ басқарма т рағасы А.Есімовті, Атырау облысындағы «Тенгизшевройл» ЖШС менеджері Р.Қуатовты және «Жақсылық» ШҚ басшысы, Олимпиада ойындарының чемпионы Ж.Үшкемпіровті марапаттады, сондай-ақ бір топ қайраткерге мемлекеттік наградалар тапсырды. тты мекенге осылар лес Ұлтымыздың басты мейрамы Тәуелсіздік күні Ақт беде «Тәуелсіздік түлеткен Мәңгілік ел» атты салтанатты шара ұйымдастырылды. Алқалы жиынға ардагерлер, қоғамдық және үкіметтік емес ұйымдардың, партиялар мен мемлекеттік мекемелердің кілдері қатысты. БОТАГ З БДІРЕЙҚЫЗЫ Жиналғандарды осынау айтулы мерекемен құттықтаған облыс әкімі Бердібек Сапарбаев жиырма алты жыл бұрын ата-бабамыз аңсаған тәуелсіздікке қол жеткізіп, бүгінде әлем алдында Қазақстанның абыройы, беделі, танымалдылығы ерекше артқанын атап тті. Жиырма алты жылда талай қиындықтардан ттік. К пұлтты мемлекетіміздің бірлігі мен ынтымағының, достығының арқасында осындай табыстарға жеттік. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан бішұлы Назарбаевтың ұстанған ең негізгі саясаты мемлекеттің гүлденуі, тұрақтылық, қауіпсіздік және халқымыздың тұрмысының, әл-ауқатының жақсаруы. Қазір Қазақстан дүниежүзіндегі дамыған елу елдің қатарына қосылды. Қандай да бір дүниежүзілік экономикалық дағдарыстар болмасын, еліміздің экономикасы т мендеген емес, салынып жатқан құрылыстар да азайған жоқ. Осындай жетістіктерде сіздердің, яғни ақт беліктердің де үлкен үлесі бар. Біз де ел дамуына зіміздің еңбегімізді, білімімізді, қажыр-қайратымызды бағыттадық, деген ңір басшысы Бердібек Сапарбаев ңірдің биылғы қол жеткізген жетістіктеріне тоқталды. Маңыздысы, Мемлекет басшысының экономиканың даму қарқынын былтырғы жылмен салыстырғанда т мендетпеу керек деген нақты тапсырмасы облыста толығымен орындалды. Бердібек Машбекұлы ңір жұртшылығының қажырлы еңбегінің арқасында биыл Ақт бе облысы экономикасының даму қарқыны кем дегенде 5 пайызды құрағандығын, негізгі к рсеткіштер былтырғыдан, республика к рсеткіштерінен жоғары болғандығын атап тті. тымақтастығы ұйымының Ғылым және технологиялар ж ніндегі бірінші саммитін, Сириядағы жағдайды бейбіт реттеуге арналған келісс здерді ткізді. Ал 2018 жылғы қаңтар айында еліміз БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне т рағалық етеді, деді Мемлекет басшысы. Осы жылдарда жүргізілген салиқалы саясаттың арқасында ішкі бірлік пен келісімді сақтап, лемдегі дағдарысқа байланысты сұраныстың т мендеуіне қарамастан, биыл облыста ндіріс 2 триллион теңгенің німін шығарды. Ауыл шаруашылығында да айтарлықтай жетістіктерге қол жетіп, рекордтық нім алынды. р гектардан 13 центнерден астам нім жиналды. Құрылыс саласында да ілгерілеушілік бар. Жыл соңына дейін кем дегенде 700 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілмек. Халықтың басым к пшілігінің баспанаға қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында үй құрылысын дамытуға бағытталған «Нұрлы жер» тұрғын үй бағдарламасы тиімді жүзеге асырылуда. Бүгінгі таңда мемлекеттік бағдарламалар аясында 32 мектептің құрылысы салынуда. Балаларды балабақшамен қамту к рсеткіші жыл соңына дейін 96 пайызды құрайтын болады. Денсаулық сақтау саласындағы ең негізгі к рсеткіш ана мен бала лімін азайту, мір сүру жасының ұзақтығын арттыру. Облыста жуырда ғана офтальмология орталығы, жедел жәрдем станциясы пайдалануға берілді. Қазір елді мекендерде 20 дәрігерлік амбулатория құрылысы салынып жатыр. Облыс экономикасын дамытуда 450 миллиард теңге инвестиция тарту к зделуде. ңір бойынша мемлекеттік-жекеменшік әріптестік жобасы аясында 50 миллиард теңгенің 125 жобасы табысты жүзеге асырылуда. Б.Сапарбаев бұл орайда кәсіпкерлердің, кәсіпорын басшыларының еңбегі ерекше екендігін, алдағы уақытта да бұл бағыттағы жұмыстар з жалғасын табатынын жеткізді. Сонымен қатар облыс басшысы з с зінде биыл облыста толық қуаттылықта жұмысын жүргізген әлемдік маңызы бар ірі жобалардың қатарында Ақт бе рельс-арқалық зауытын, Ақт бе феррорқорытпа зауытының 4 цехы мен Жаңажол газ ңдеу зауытын атап тті. Батыс Еуропа-Батыс Қытай халықаралық транзиттік дәлізінің құрылысы аяқталып, іргелі жобалар Ақт бе-атырау-астрахань, Ақт бе- Орск тасжолдарының құрылысы басталғанын, Елбасы тапсырмасына сәйкес алдағы жылы Орталық-Батыс жолының, яғни Астана- Арқалық-Торғай-Ырғыз-Шалқар-Мұғалжар- нығайтудың жарқын үлгісін к рсетіп, әлем елдерімен сыйластыққа негізделген бейбітшіліксүйгіш сыртқы саясатты ұстанған Қазақстан Елбасының бастамалары негізінде ядролық қаружарақты таратпау және қауіпсіздікті нығайту сала сында к шбасшы ел ретінде танылды. Қазақстанның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне жж. арналған кезеңнің тұрақты емес мү ше лігіне сенімді жеңіспен сайлануына сыртқы саясаттағы жемісті іс-әрекеттері алғышарт болғаны даусыз. Еліміздің сыртқы саясаттағы жетістіктері БҰҰ, ЕҚЫҰ, ШЫҰ, ИЫҰ, А СШК, ЕАЭО, ҰҚШҰ тәрізді халықаралық және аймақтық ұйымдардың белсенді қатысушысы ретіндегі нәтижелі бастамаларынан да анық к рінеді. Қазақстан 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға т рағалық етіп, ұйым саммиті сол жылы Астанада табысты ткен болса, жылдары еліміз ИЫҰ-ға т рағалық етті. Мемлекет басшысы «100 жаңа есім» жобасына қатысушылармен кездесу ткізгеніне ерекше тоқталып, Тәуелсіздігіміздің басты құндылығы аза маттар екенін атап тті. Бұлардың ұстанатын мірлік қағидасы мемлекеттен талап ете бермей, оған зінің идеяларын, шығармашылық энергиясын, қажырлы еңбегін арнау. Міне, біз қол жеткізген табыстың нағыз шынайы манифесі осы! Тәуелсіздіктің ұрпағы да осылар, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Мемлекет басшысы озық дамыған 30 елдің қатарына қосылу үшін сан жағынан суден сапалық згерістерге к шудің маңызды талап еке нін айқындап берді. Қазақстанды қалыптасқан мемлекет ретінде Мақат-Ақтау жол учаскелерінің құрылысы басталатынын тілге тиек етті. Осының барлығы ақт беліктердің әлауқаты мен мір сапасын жақсарту үшін жасалып жатыр. Биыл біз «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында «Туған жер» форумын ткіздік. Оған жиырмадан астам алыс-жақын шетелден 300- ге тарта жерлесіміз қатысты. Форумға келген қонақтар облыстың даму қарқыны мен қайта салынған әлеуметтік-мәдени нысандарды к ріп таңғалды. Бұған әрбір ақт беліктің қосқан еңбегі зор. Біздің ең негізгі мақсатымыз Елбасы айтқандай, Ақт бе құтты мекен болуы керек. Ол үшін жерлестеріміз з үлесін қосуы керек. Баршамызға ортақ игілікті іске әрбір ақт белік, әрбір қазақстандық з үлесін қосса, онда біздің Ақт беміз нағыз құтты мекен болады, деді Б.Сапарбаев. Салтанатты жиында облыс әкімі Президент Жарлығына сәйкес елдің әлеуметтікэкономикалық, мәдени дамуына, халықтар нығайтып, біз бүкілін қамтитын жаңғыруға, Тәуелсіз Қазақстанның жаңа тұрпатын жасауға кірістік. Сол үшін саяси, экономикалық және рухани жаңғыру үдерісін бастап кеттік, деді Қазақстан Президенті. Нұрсұлтан Назарбаев «Рухани жаңғыру» қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асыру мәселесіне тоқталды. Биыл ел болып Алашорданың 100 жылды ғын атап ттік. Қазақ әліпбиінің латын графикасына туі ж ніндегі аса маңызды шешім қабылдадық. Латын қарпіне к шудің терең тарихи қисыны бар. Бұл ата-баба арманының орындалуы ғана емес, келер ұрпақты болашаққа бастайтын жол, деді Мемлекет басшысы. Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты жиын соңында Мемлекет басшысы қатысушылардың бәрін еліміздің ұлық мерекесімен тағы да құттықтап, саяси тұрақтылық, қоғам мен халқымыз дың бірлігі үшін жүргізіліп жатқан саясатқа толық қолдау к рсету еліміздің табысты болуының басты кепілі екенін атап тті. Барлық бастамаларымды іске асыруға күш берген сенімдеріңіз үшін, шынайы қолдауларыңыз бен жанкешті күш-жігерлеріңіз үшін бар ша қазақстандықтарға алғыс айтамын, деді Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақ елі зінің екінші ширек ғасырлық тарихының жаңа парағын ашты жылға дейін әлемнің дамыған 30 елінің қатарынан к рі нуді мақсат еткен халқымыздың Отаны тыныш, бірлігі берік, ісі берекелі, бағы баянды болғай деп тілейміз. арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан елеулі еңбегі үшін бірқатар азаматтарға мемлекеттік наградаларды тапсырды. Осы күні Ақт бе қаласы мен облыстың зге де елді мекендерінде отыз әлеуметтік, ндірістік және коммерциялық нысандар пайдалануға берілді. Қарғалы, Ырғыз, Темір және Хромтау аудандарының тұрғындары қоныс тойын тойлады. Байғанин және Хромтау аудандарының ауылдарында жаңа балабақшалар ашылды. Бірқатар жаңа медициналық мекемелер есігін ашты. Қобда ауданының Терісаққан, Мәрт к ауданының Родниковка және Хромтау ауданының Абай ауылдарында мемлекеттік-жеке серіктестік аясында салынған дәрігерлік және фельдшерлік амбулаториялар алғашқы емделушілерін қабылдады. Сонымен қатар йтеке би ауданының Үшқатты және Тереңсай ауылдарында жаңа мәдениет үйлері ашылды. Қандыағашта Абай Құнанбаев пен Ыбырай Алтынсаринге ескерткіш қойылды. Жетпісбай БЕКБОЛАТҰЛЫ, әл-фараби атындағы ҚазҰУ кафедра меңгерушісі Zhetpisbay.Bekbolatuly@kaznu.kz Баға тұрақтылығы алдағы жылда да сақталады 3 Арбаға да күш түсіртпей, гізді де шаршатпай, діттеген жеріне мезгілінде жететін майталман арбакеш сынды ақша-кредит қызметкерлері де бағаның күрт құлдырауына немесе шығанға шарықтауына жол бермей, сұраныс пен ұсынысты қалыпты жағдайда ұстауға тырысады. Біз мұны еліміздің бас банкі Ұлттық банктің баға тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған саясатынан к ріп отырмыз. Бұл ретте инфляция бойынша нысаналы бағдарларға қол жеткізу үшін еліміздің бас банкі инфляциялық таргеттеудің негізгі қағидаттарына сәйкес ақша-кредит талаптарын реттеу ж нінде тиімді шаралар қабылдағанын тілге тиек етуге болады. Бұл шаралар қаймана халық пен бизнес жаңа айырбас бағамына бейімделген тұста жүзеге асырылды. Бұл үшін еліміздің бас банкі ақша және валюта нарықтарындағы теңдікті қалпына келтіріп, сақтап отыру, сондай-ақ теңге тімділігі тапшылығының орнын толтыру ж нінде батыл әрекеттерге барды. ткендегі Жылдық есеп деректеріне сәйкес, банктерге түсетін салмақты азайту мақсатында ең т менгі резервтік талаптар тетігі жеңілдетілді. Теңгемен белгіленген активтердің тартымдылығын арттыру шаралары қабылданды, ақша және валюта нарықтарындағы ахуалдың қалпына келуіне қарай несие саясатының пайыздық арнасын орнықтыру үшін жағдайлар жасалды. Ұлттық банк ақшакредит саясатының негізгі құралы ретінде базалық м лшерлеме белгілеуді қайтадан жаңғыртты. Бұл м л шерлемені енгізу қаржы нарығына қатысушыларға тарту құны бойынша және бас банктің ісқимылдары бойынша бағдар алуға мүмкіндік берді, бұл нарыққа қатысушылардың пайыздық м лшерлеме серпінін түсінуіне және тімділікке қол жеткізу талаптарының тұрақтануына жағымды әсер етті. Базалық м лшерлеме деңгейі туралы шешім қабылдау кезінде баға тұрақтылығын қамтамасыз ету және қаржылық тұрақтылыққа қолдау к рсету тәуекелдері ескерілді. М лшерлеме деңгейі туралы шешімді бас банк алдын ала жарияланған кестеге сәйкес қабылдады. Ұлттық банктің тпелі кезеңге белгілеген м лшерлемелерінің жоғары деңгейі және ақша-кредит саясаты бағамының күрт згеріске ұшырамауы нарыққа қатысушылар тарапынан банктің іс-қимылына сенімнің біртіндеп қалыптасуына да, ұлттық валюта бағамының тұрақтануына да ықпал етті. Қысқа мерзімді кезеңде м лшерлемелерді үдемелі т мендетуге қарағандағы тұрақты ұстаным жүргізіліп отырған ақша-кредит саясатының дәйектілігін к рсетті. Сонымен қатар бұл ұйғарым баға тұрақтылығы алдағы жаңа жылда да негізінен сақталады, деп болжам жасауға мүмкіндік береді. Макроэкономикалық к рсеткіштердің тұрақтануына, қаржы нарығындағы ахуалдың жақсаруына, сондай-ақ инфляциялық және девальвациялық күтулердің т мендеуіне қарай Ұлттық банк базалық м лшерлеме деңгейін біртіндеп т мендету арқылы ақша-кредит талаптарын кезең-кезеңмен жеңілдете бастады. М лшерлеме деңгейі туралы барлығы 8 шешім қабылданды. Ақша-кредит саясаты құралдары жүйесі бас банкке таргеттелетін м лшерлемені базалық м лшерлеменің пайыздық дәлізі шегінде ұстап тұруға мүмкіндік берді. Мемлекеттік және квазимемлекеттік секторлардың айтарлықтай шығыс тарымен қатар салымдарды шетел валютасынан теңгеге конвертациялау үдерісінен туын даған теңге тімділігінің құрылымдық профи циті жағдайында Ұлттық банк тімділікті алу ж нінде операциялар жүргізіп, ақша нарығының м лшерлемелері пайыздық дәліздің т менгі шегінің айналысында қалыптасты. Бас банк ішкі нарықтағы ақша құнының бағдары болатын кірістілік қисығын қалыптастыру үшін жағдай жасау бағытын белсенді жүргізе бастады. Инфляциялық таргеттеу тәртібі шеңберінде банк ақша-кредит саясатын болжау және талдау жүйесін жетілдіру мен базалық м лшерлеме бойынша шешімдер қабылдау кезінде оны белсенді пайдалануға тырысты. Тоқсан сайын болжау шаралары жүргізілді, бұлардың барысында негізгі макроэкономикалық к рсеткіштердің, оның ішінде инфляцияның орта мерзімді келешекке арналған болжамдары әзірленді. Нарық күтулерін неғұрлым сапалы бағалау және макроэкономикалық к рсеткіштер болжамдарын жасау үшін халық арасында пікіртерім жүргізіле бастады. Мұның нәтижелері үй шаруашылықтарының қаржылық жай-күйінің зге руін, олардың тұтынушылық және жинақтау қимылын, бағаның суін қабылдауын, инфляция және айырбастау бағамы бойынша күтулерді, сондай-ақ тұтастай алғанда елдің экономикалық жағдайына қатысты халықтың жалпы к ңіл- күйін қадағалауға мүмкіндік берді. Ақша-кредит саясаты шараларымен қатар банк қызметінің ашықтығын арттыру және коммуникациялық саясатты жақсарту шаралары да қабылданды. Ақша-кредит саясаты мәселелері бойынша жарияланатын статистикалық және талдамалық ақпарат тізбесі айтарлықтай кеңейтілді, баспас з мәслихаттарын және қаржыгерлердің сарапшылармен, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарымен кездесулерін ткізудің жаңа тәжірибесі сыннан тіп, іс жүзіне енгізілді. Бұл шаралар экономика агенттерінің қаржы нарығында болып жатқан үдерістерді дұрыс түсінуіне, инфляцияға, айырбастау бағамына және басқа макроэкономикалық к р сеткіштерге қатысты оңтайлы күтулер қалыптастыруға бағытталды.

4 4 360 ОРЫНДЫҚ БАЛАБАҚША АШЫЛДЫ Оңтүстік Қазақстан облысы Арыс қаласында мем лекеттік-жекеменшік әріптестік аясында 360 орын дық балабақша ашылды. Жаңадан ашылған «Лидер» балабақшасында бүгінде 55 адам жұмыспен қамтылған, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. 380 млн теңгедей қаржы жұмсалған б бекжай заманауи құрал-жабдықтармен қамтылған. Мұнда бүлдіршіндердің тәрбие алуына, білімнің алғашқы негізін қалауға қажетті жағдайдың барлығы жасалған. Ойын алаңына да ерекше к ңіл б лінген. йткені бүлдіршіндердің спортпен айналысуына да баса назар аударылып отыр. Арыс қаласына жұмыс сапары барысында облыс әкімі Жансейіт Түймебаев мектепке дейінгі білім беретін мекеменің ашылу салтанатына қатысып, бүлдіршіндерге балдырған велосипедін сыйға тарты. Аймақ басшысы Арыс қаласында мемлекеттікжекеменшік серіктестік аясында салынып жатқан балабақша құрылысымен де танысты. 100 орынға шақталған балабақшаның құны 80 млн теңгені құрайды, алдағы жылы пайдалануға беріледі деп күтілуде. К ГІЛДІР ОТЫНМЕН ҚАМТЫЛДЫ Қызылорданың іргесіндегі Белк л елді мекені толықтай к гілдір отынмен қамтылды. Мұнда 26 шақырым газ құбыры тартылып, кенттегі 630 үйге к гілдір отын жетті. Осыған орай кент тұрғындарын қуаныштарымен құттықтаған облыс әкімі Қырымбек К шербаев: «Соңғы жылдары облыс орталығында қала тұрғындарының тұрмыстық жағдайын жақсартуға бағытталған су және газбен жабдықтау, жол құрылысы және т.б. ауқымды жобалар жүзеге асырылды. Бұған дейін Тасб гет, Қызылжарма және Талсуат елді мекендеріне газ тартылды, енді, міне, Белк л кентін к гілдір отынға қосамыз. Мұндай ірі жобалардың жүзеге асуы ең алдымен Тәуелсіздіктің және Елбасының қолдауының нәтижесінде мүмкін болды. Сіздерді мерейлі мерекемен және к птен күткен к гілдір отын желісіне қосылуларыңызбен құттықтаймын. Табиғи отын халықтың игілігіне қызмет етсін», деді. Соңғы 5 жылда Қызылорда қаласында жылу же лілерінің 60%-ы жаңартылып, 500 шақырымнан аса жол ж нделді, к гілдір отынмен қамту 95%-ға жетті. НДІРІС К ЛЕМІН Елімізде алдағы жылы ндірілетін уран к лемі белгілі болды. Осы орайда БАҚ кілдерінің сауалына орай Орталық коммуникациялар қызметіндегі брифингте «Қазатом неркәсіп» ҰАК» АҚ басқарма т рағасы Ғалымжан Пірматов: «Барлық компаниялардың жер қойнауын пайдалану туралы келісімшарттары бар. Соның негізінде уран ндіруді жүргізеді. Онда жылдық ндіру к лемі к рсетілген. р жылдың айырмашылығы болуы мүмкін. Егер Қазақстандағы барлық компаниялар келесі жылы келісімшарт міндеттемлеріне сәйкес уран ндіретін болса, оның к лемі 27 мың тоннадан асып жығылар еді. Ал біз 2018 жылы шамамен 23 мың тонна ндірмекпіз», деп атап тті. Компания басшысы атап ткендей, 2016 жылы елімізде тонна уран ндірілген болса, биылғы жылдың қорытындысында оның к лемі 23 мың тонна м лшерінде болады. Ол уран бағасы алдағы уақытта қандай болатындығы туралы ойымен де б лісті. «Қазіргі уақытта 1 фунты 25 доллар т ңірегінде. Ол нарықтағы уранды сатып алатын энергетикалық компаниялар мен ндірушілерді қоса алғандағы негізгі ойыншыларға байланысты. Дегенмен, қысқа мерзімді келешекке үлкен үмітпен қараймыз, німімізге сұраныс боларына сенім бар», деді Ғалымжан Пірімбетов. «Қазатом неркәсіп» компаниясы 2018 жылдың қаңтар айынан бастап 3 жылға жер қойнауын пайдалану келісімшарттары бойынша жоспарланған ндіріс ауқымын 20%-ға азайтуды к здеп отыр. Бұл компанияның тұтынушылар алдындағы міндет темелеріне кері әсер етпейді. АЯҚТАЛДЫ Павлодар мұнай ңдеу зауыты сутегі ндіру қондырғысын ж ндеп, іске қосты. Қарашаның аяғында істен шыққан, құны 425 мың еуро тұратын құрылғы арнайы тапсырыспен Англиядан алдырылған. Жедел тапсырыспен жасалған б лшек 29 қарашада ұшақ арқылы зауытқа жеткізілді. Ақау шыққан коллектордың ж ндеу жұмыстарына Қазақстан, Англия, Италия және Ресей мамандары қатысты. «Зауыт 21 желтоқсаннан бастап мұнай німдерінің барлық түрін толық к лемде шығаратын технологиялық режімге туі керек», деп хабарлайды компанияның баспас з қызметі. Енді зауыт ндіріс к лемін еш жүктемесізақ, дизельді тәулігіне 3900-ден 5000 тоннаға дейін, бензинді 3600-ден 4600 тоннаға дейін, ұлғайтады. Сонымен қатар, желтоқсанның 22-інен бастап з німдерін К4 экологиялық класына сәйкес шығара бастайды. Рымтай САҒЫНБЕКОВА 52 (538) желтоқсан 2017 жыл ЭКОНОМИКА Бизнес&Қоғам Трансформациялауды негізгі жоспары іске асырылды Сондай-ақ Үкімет жекешелендіру бағдарламасына қатысу үшін компаниялар тізімін бекітті. Бағдарлама мемлекеттің ел экономикасына араласуын азайтуға және жеке сектордың үлесін ұлғайту арқылы оны нығайтуға к мектеседі жылы Қордың Корпоративтік стратегиясы айқындала түсті. Сол кезде Қор салаларды дамыту, зерттеу және білімді басқару, қаржылық бақылау және бизнес этика (комплаенс) тәрізді бағыттарды белсенді түрде дамытуға кірісті. Ал ЭЫДҰ кілдерінің қатысуымен әзірленіп, 2015 жылы қабылданған Корпоративтік басқарудың жаңа кодексі П К жүйесі және директорлар кеңестері арқылы Қордың з компанияларын тиімді басқаратын стратегиялық холдинг ретінде қалыптасуына ықпал етеді. Қор 2016 жылы стратегиялық холдинг, белсенді инвестордың жаңа операциялық моделіне ауысты. Басқарушы директорлардан бастап барлық қызметкерлер Қорда job matching атты іріктеу үрдісінен тті. Нәтижесінде, Қордың құрамы 40% жаңартылды. Соңғы жетістіктердің бірі «Самұрық-Қазына» АҚ Егемен әл-ауқат қорлар институты құраған Public Investor рейтингінде лайықты орын алды. Қор зінің к птеген бенчмарктерінен озып, 15 үздік қоғамдық инвесторлардың қатарынан орын алды. Сонымен қатар «Самұрық- сімде о серпін бар Қазына» биыл қыркүйекте ТМД аумағында тұңғыш рет ұйымдастырылған Егемен әлауқат қорлардың халықаралық форумының (IFSWF) IX отырысын сәтті ткізді. Қазіргі таңда «Самұрық-Қазына» компаниялар тобында жүз елуден астам трансформация жобалары жүзеге асырылуда. Ең ауқымды жобалар 2020 жылы аяқталады. Бүгіннің зінде табыстылық бойынша 61 млрд теңге к рсеткішіне қол жеткізілген. Бұл шығындарды қысқарту мен компанияның табыстылығын арттырудың экономикалық әсері. «Самұрық-Қазына» 2022 жылға дейінгі даму стратегиясына сәйкес келесі үш салада әлемдік үздік тәжі рибе деңгейіне жетуді к здейді: зінің қоржындық компанияларына стратегиялық және белсенді инвестор болу, ұлттық экономиканы жаңғырту және тұрақты дамуды қамтамасыз ету. Бұл күнде трансформациялаудың негізгі жоспары жүзеге асырылды. Осы ретте қордың басқарма т рағасы мірзақ Ш кеев: «Қазір біз ұлттық компанияларда трансформациялау үрдісін мәресіне жеткізу, корпоративтік басқару жүйесін енгізу, ІРО нарығына шығу сынды мәселелерге баса к ңіл б ліп отырмыз. Жалпы, Қор болашақ ұрпақ үшін қызмет етуі тиіс. Алдағы уақытта компаниялардағы үлесін қысқарта келе, «Самұрық-Қазына» әлем нарығындағы ірі қаржы ойыншысына айналмақ», деп атап тті жиындағы з с зінде. Сондықтан ағымдағы жылдың басынан экономика серпінін сақтау үшін маусымдық факторларды есепке ала отырып, ішкі жалпы німнің суі 3-тоқсанда 4,1 проценттен, 4-тоқсанда 4,3 проценттен т мен болмауы тиіс. Биылғы бірінші жартыжылдықты қорытындыланған шілдедегі Үкімет отырысында ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов осындай тұжырым айтқан болатын. Осы ретте ол мемлекеттік органдар мен әкімдіктердің негізгі міндеті ндірістің қол жеткізген су қарқынын сақтау, инфляция деңгейінің нысаналы параметрлерін қамтамасыз ету, жаңа жұмыс орындарын құру және елдегі әлеуметтік тұрақтылықтың сақталуы үшін тығыз әрі үйлестірілген жұмыстарды жүргізу болып табылатынын атап айтқаны мәлім. йткені, бірінші жартыжылдықта сыртқы және ішкі даму ахуалының жақсаруы жағдайында Қазақстан экономикасы зінің суін жалғастырды. Соған сай неркәсіп ндірісінің қол жеткен қарқынын ұстап тұру үшін екінші жартыжылдықта салалар неғұрлым жоғары серпінде суі керек-тін. Яғни, сім қарқы нының сақталуы соңғы айлардың екпінді болуына байланысты. Енді қазіргі екінші жартыжылдық белесінен қарағанда, министр болжамының негіз ділігін атап ту қажет. Жыл қорытындысы бойынша ІЖ сімі 4 процентке жетті. Ағымдағы жылғы қаңтар-қарашада инвестициялық белсенділіктің жылдамдауы және инфляциялық процестердің тұрақтануы, сондай-ақ барлық алты базалық сала бойынша жағдайдың жақсаруының аясында экономиканың суі 3,9 процентті құрады. Қарашадағы Үкімет отырысында ұлттық экономика министрі экономиканың тұрақты сім қарқыны жыл қорытындысы бойынша ІЖ нің 4,0 процент деңгейінде суін шамалауға мүмкіндік беретінін атап тті. Бүгінгі таңда экономика сімін одан әрі қамтамасыз ету үшін Үкімет экономиканы жылдамдатылған технологиялық жаңғырту, ша ғын және орта бизнесті қолдау мен қаржыландыру, жекешелендіру арқылы мемлекеттің эко номикадағы үлесін т мендету секілді басым бағыттар бойынша кешенді жұмыстарды жалғастырып келеді. Биыл елдегі макроэкономикалық тұрақтылық пен инвестициялық белсенділік, сондай-ақ сыртқы нарықтардағы қолайлы жағдайлар жыл ішінде жинақталған сім қарқынын сақтауға ықпал етті. Мемлекеттік және салалық бағдарламалар аясында қабылданған шаралардың арқасында экономиканың барлық салаларында жағымды үрдіс сезілуде. Экономиканы әртараптандыру, агро- неркәсіптік кешенді, кәсіпкерлікті және инфрақұрылымды дамыту, сондай-ақ жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету бойынша бағдарламаларды іске асырудың нәтижесінде экономиканың барлық салаларында оң серпін байқалып отыр. неркәсіп, құрылыс, сауда, к лік және байланыс салалары сімнің негізгі қозғаушылары болды. Ұлттық экономика министрлігінің мәліметтеріне сәйкес, неркәсіпте жыл басынан бері тұрақты сім байқалуда, бұл қаңтарқарашада 7,3%-ті құрады. Тау-кен ндірісінде мұнай мен табиғи газ ндірудің екі еселенген ұлғаюына орай 9,6% сім белгіленген. ңдеу неркәсібінің сімі 5,2%-ті құрады. Ішкі нарыққа бағдарланған салаларда, соның ішінде фармацевтикалық німдер шығару, жеңіл неркәсіп, азық-түлік німдері мен сусындар, сондай-ақ мұнай німдері ндірісінде елеулі сім байқалуда. Экспортқа бағдарланған салаларда да сімнің тұрақты қарқыны сезіліп, металлургия ндірісі едәуір арта түскен. Ауыл шаруашылығында су қаңтар-қыркүйектегі 1,9%-тен 11 айдың қорытынды лары бойынша 2,3%-ке жылдамдады. Мал шаруашылығындағы нім шығарылымының суі сімдік шаруашылығындағы суден 2,6 есеге озық болды. Құрылыс саласының 2016 жылғы жоғары суінің аясында ағымдағы жылдың басынан бері әркелкі су байқалып отыр, ол биылғы қаңтар-қарашада 0,3%-ті құрады. Экономиканың нақты секторындағы жо ға ры сім қызмет к рсету саласының тұрақты сім жолына біртіндеп шығуымен Зауыт жа а жа ыру кезе інде 15 желтоқсанда үшінші жаңғыру кезеңінің аяқталуы аясында Атырау мұнай ңдеу зауытында Мұнайды тереңдетіп ңдеу кешенін іске қосу жұмыстары басталды. Шараға Атырау облысы әкімдігінің кілдері және «ҚазМұнайГаз» ҰҚ» АҚ басшылары мен мердігер мекемелер қатысты. ЕРНАР ОРМАНОВ Ашылу рәсімінде «АМ З» ЖШС бас директоры Ғалымжан Амантурлин с з с йледі: «Мұнайды тереңдетіп ңдеу кешені іске қосылған соң зауыттағы мұнай ңдеу к лемі жылына 5-тен 5,5 миллион тоннаға дейін артады, ал авток лік жанармайын ңдеу жылына 1,7 миллион тоннаға дейін, дизель шығару 1,4 млн тоннаға дейін, авиакеросин болса 244 мың тоннаға дейін артады. Атырау мұнай ңдеу зауыты К4 және К5 (яғни Евро-4 және Евро-5) экологиялық классқа жататын мотор майларын шығарып мұнай ңдеу тереңдігін 84%-ға дейін ұлғайтады». Атырау облысы әкімінің бірінші орынбасары С.Е.Лұқпанов з с зінде Атырау мұнай ңдеу зауытындағы жаңғырудың стратегиялық маңызын атап тті. Бұл батыс ңірі үшін ғана емес, тұтас еліміз үшін маңызды жаңалық. Ел экономикасын және соның ішінде мұнайды ңдеу саласын жаңа деңгейге к теруге ат салысады. Каталитикалық крекинг қондырғысында алдын-ала жұмыс барысында зауыт қызметкерлері және Axens компаниясының лицензия лық фирмасының кілдерімен бірлесіп, центрифугалық компрессорды сынап, цистерналарда тепе-теңдік катализаторын жүктеді және зауыттың әртүрлі б ліктерінде басқа жұмыстарды жүктеді. Еске салайық, үстіміздегі жылдың маусым айында қуаты 20 МВт-тан астам каталитикалық крекинг қондырғысының пилоттық электр станциясы (осьтік компрессор) сынақтан тті. Бұл агрегат зінің лшемімен және Қазақ стандағы энергиялық белсенділіктің бірегей лігімен ерекшеленеді. «АМ З-дегі мұнайды тереңірек ндіру кешенінің» жобасы Қазақстанның индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы аясында жүзеге асқан үшінші, зауыт жаңғыруының соңғы кезеңі. МТ К аясында 12 технологиялық құрылғы және 40-тан астам зауыт шаруашылығындағы обьектілер тұрғызылды. Құрылыс барысында 1000 дана ірі құрылғылар ж ндеуден тті. Құрылыс жұмыстарына 4000 адам жұмылдырылды. МТ К жүзеге асыру барысында 490 жаңа жұмыс орны ашылды. Басқарушы және ндіруші қызметтегі ұжымның басым б лігі зауыттың резервтегі кадрларынан құрылды. МТ К қызметкерлері еліміздегі және шетелдердегі мұнай ңдеу зауыттарында теориялық және тәжірибелік дайындықтан тті. сүйемелденеді. Биылдың 11 айында к лік қызметтері 4,8%-ке, байланыс 3,2%-ке, сауда 2,8%-ке, сондай-ақ жылжымайтын мүлік операциялары 2,5%-ке сті. Экономика дамуына оң әсерін беріп жатқан инвестициялар сімінің динамикасы жақсарды, негізгі капиталға салынған инвестициялар к лемі 5,7%-ке артып, 7,5 трлн теңгеге жетті. Сау да мен құрылыста инвестициялардың ең к п сімі байқалуда. Сонымен қатар жылумен және сумен қамту желілерінде жүргізілген жаңғырту жұмыстарының нәтижесінде неркәсіпте де инвестициялар сімі байқалып тұр. Инвестиция белсенділігінің суіне «Нұрлы жол», «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламалары шеңберіндегі индустриялық-инновациялық жә не инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру, соны мен қатар, А К және кәсіпкерлікті дамыту бағдарламалары мүмкіндік туғызды. Тұрақты макроэкономикалық жағдай тұрғысынан тікелей шетелдік инвестициялардың жал пы түсімі 2017 жылдың І жартыжылдығында 8,6%-ке сіп, 10,5 млрд АҚШ долларына жетті. Жыл басынан бері алтын-валюта резервтері 6,6%-ке сіп, 1 қарашадағы жағдай бойынша 31,5 млрд АҚШ долларын құрады. Елдің халықаралық резервтері 87,9 млрд. АҚШ долларын құрайды. лемдік нарықтардағы қолайлы баға конъюнктурасы және экспорттың импорттан басым болуы сауда теңгерімінде жоғары к рсеткіштерге қол жеткізуге септігін тигізді. Сыртқы сұраныстың қайта жаңғыруы және мұнай мен металдардың әлемдік бағаларының суі сыртқы сектордың к рсеткіштерінің жақсаруына әсерін тигізді. Биылғы 10 айда импорттың суінен экспорттың суінің екі есе к п таралуы нәтижесінде сауда теңгерімінің сальдосы 71,7%-ке скен. Сондай-ақ сауда теңгерімі ңделген німдерді экспорттауды арттыру есебінен да жақсарды. Тұтастай алғанда, елдің сыртқы сауда айналымы 25,6%- ке артып, 62,1 млрд долларды құрады. Қаржы саласын мемлекеттік қолдаудың нә ти жесінде экономиканы кредиттеу біртебірте қайта жаңғыруда. Мемлекеттік қаржылық қол дау бойынша қабылданған шаралар шағын кәсіп керлік субъектілеріне кредиттеудің 3,1 трлн тең гені құрап, 2016 жылғы ұқсас кезеңмен салыс тырғанда 7,7%- ке суіне мүмкіндік туғызды. Жыл басынан бері жылдық инфляцияның деңгейі бекітілген аралықта (6-8%) болып, қара шаның қорытындысы бойынша 7,3%-ті құрады. Инфляция сіміне жол бермеу бойынша негізгі шаралардың бірі бәсекелестікті дамыту болса, бұл ретте әділ бағаны қалыпты адал бәсекелестік жағдайында ғана ұстап тұруға болатыны түсінікті. Сондықтан Ұлттық экономика министрлігінде екі бағыт: баға келісімдерін бұлтартпау үшін тауар нарықтарына талдау жүр гізу және кәсіпкерлерге жағдай жасау бойынша жұмыстар атқарылуда. Министрліктің бағалауы бойынша, Қаша ғанда, Теңізде және Қарашығанақта кен ндіру жоспарының асыра орындалуы есебінен мұнай ндіру к лемінің ұлғаюы мен неркәсіптің сімі күтіледі. Осы орайда айта кетерлігі, Каспий құбыр желісі консорциумы жүйесінің ткізу қуаттылығы да жылына 28 млн тоннадан 67 млн тонна мұнайға артты. Бұл Атырау облысында жаңа мұнай айдау станциясы іске қосылғаннан кейін мүмкін болды. Жобаның жалпы құны 5 миллиард доллардан асады. Сонымен бірге Каспий құбыр желісі консорциумы бойынша 5 миллион қашаған мұнайының экспортқа ж нелтілгенін атап ту қажет. Бүгінде үшінші жаңғырудың міндеттерін шешу үшін кешенді шараларды қолға алу, экономикалық сімнің жаңа моделін қалыптастыру қажет екендігі белгілі. Осы ретте жуырда Үкімет бекіткен стратегиялық жоспарда алдағы жеті жылда сапалы әрі табысты экономика сімін қамтамасыз ету мақсатындағы іс-шаралар айқындалып отыр. Жобаға сәйкес, жылына кем дегенде 4,5-5% деңгейінде экономика сіміне қол жеткізу жоспарланған, бұл Қазақстанға жан басына шаққандағы ІЖ сім деңгейін 2025 жылға қарай $ (СҚТ бойынша) дейін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

5 ЭКОНОМИКА Мемлекеттік органдар сот процесінде басымды а ие ме? Алматы қалалық сотында кәсіпкерлердің сот тартысында туындайтын мәселелері талқыланды. ҚАРЛЫҒА МЫРЗАЛИМОВА «Мемлекеттік мүддеге басқа қырынан да қарау керек. Кәсіпкерлер салық т леушілер, жұмыс беру шілер, отандық ндірушілер. Бизнес үшін сот процесіне қатысу үлкен тәуекел. Кәсіпкерлер істі қарауға уақыты мен ақшасын жұмсайды. Сот процесінде қа- Сот тыңдалымдарында кімнің процессуалды құ - қықтарымен зиян келтіретінін судьялар мен Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасы анықтауға тырысты. детте бизнесмендер іс мемлекеттік органдардың біріне қатысты болса, дауды шешуді сотқа жеткізбеуді қалайды. К п жағдайда мәселе салық, кеден, жер және сәулет-құрылысы заңнамаларында туындайды. Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасының сарапшысы Роза буованың айтуынша, мемлекеттік құрылым қызметкерлерінің арасында олардың с зі мемлекеттік қызметкер ретінде даусыз деген қатаң ұстаным кең тараған. «Азаматтық істер бойынша тараптың бірі тысушылардың мемлекеттік органдар болады. Олардың кілдері сот процестеріне келмейді. Тіпті оларға т рағалық ететін судьяның зі хабарласып жатады. Олар здері келтірген деректерге қажетті дәлелді бермейді немесе толық келтірмейді», деді Роза буова. Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасының директоры Дінмұхамед бсаттаров еліміздің заңнамасына сәйкес еш қандай заңды тұлғаға артықшылық берілмейді және 52 (538) желтоқсан 2017 жыл Есебі ж йеліні есесі т гел Бүгінде бизнес тілі мәртебесіне к терілген бухгалтерлік есептің әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде (бұрынғы алғаш рет негізі қаланып, «Бухгалтерлік есеп және шаруашылық қызметін экономикалық талдау» кафедрасы болып ашылғанына 60 жыл толып отыр. Ғалымдар 6000 жылдық даму тарихы бар бухгалтерлік есептің ауызша, жазбаша қызмет ретінде және ғылым ретінде қалыптасуын үш кезеңге жіктеп тарқатады: 6000 жыл бұрын шаруашылық қызметінде фактілерін мақсатты бағыттары бойынша тіркеу; 500 жыл бұрын дәлірек айтқанда математик әрі шіркеу қызметкері монах Луко Пачолидің 1494 жылы жазылған «Шоттар туралы трактат» деп аталатын кітабынан бастау алған жазбаша жүргізуді бастау; жылдар бұрын творчестволық кон струкцияның пайда болу кезеңдері. Рим императоры Максимилианның 1405 жылы алғаш рет бас бухгалтер тағайындағаны тарихтан белгілі. Яғни, бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйе, бақылау құралы ретінде маңыздылығын және қажеттігін қаншалықты ерте назар аударылғандығын және мәртебесінің қандай дәрежеде болғандығын, оның пайда болу, даму, қалыптасу тарихының тереңде жатқанын аңғартса керек. Біздің елімізде бухгалтерлік есептің даму және қалыптасу тарихы кешегі кеңестік дәуірмен тұспа-тұс келді. Болар істің басына жақсы келер, деген халық даналығына іспеттес, бізге белгісіз мәнайы себептермен белгілі мемлекет және қоғам қайраткері жылдары Қаз ССР тамақ неркәсібі министрі болған, жылдары Целиноград обыластық атқару комитетінің т рағасы қызметінен сол кездегі С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік уни верситетіне оқытушылық қызметке келген, қазақтан шықан «Бухгалтерлік есеп және шаруашылық қызметін экономикалық талдау» мамандығы бойынша бірінші экономика ғылымдарының докторы, профессор Мәжікен Есенұлы Бутиннің бастамасымен алғаш ашылған «Бухгалтерлік есеп және шаруашылық қызметін экономикалық талдау» кафедрасына меңгеруші болып тағайындалуы, әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде, «Философия және экономика» факультетінде негізі қаланып, 1963 жылы ашылған Алматы халық шаруашылығы институтына бүкіл экономикалық мамандықтардың туі, бухгалтерлік есеп мамандығының «Есеп және экономика факультеті» болып құрылуы, бухгалтерлік есептің жеке кафедра болып ашылуы елімізде бухгалтерлік есептің қарқынды керісінше, сот проце сіне қатысушылардың ешқайсысы қысымға ұшырамауы керектігін атап тті. құқығы теңдей сақталғаны те маңызды», деді Дінмұхамед бсаттаров. Сонымен қатар ол қалалық сотқа Кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп онлайн кеңес беру механизмін дайындауды ұсынды. Бұл бизнеске сот процесіне дайындалуда қандайда бір қателікті жібермеуге мүмкіндік береді. Жиын барысында Кәсіпкерлер палатасы мен Алматы қалалық соты ын тымақтастық ж ніндегі меморандумға қол қойды. «Бұл құжат Кәсіпкерлер палатасымен жемісті еңбек етуге мұрындық болады. Алматы қалалық соты, оның сот алқасы біздің азаматтарымыздың, оның ішінде кәсіпкерлердің құқықтары мен заңды мүддесін қамтамасыз етуге барынша күш жұмсайды. Сот қорғауы үшін сот процесінде қатысушылар үшін теңдей жағдай жасалған. Азаматтардың сенімі заңның үстемділігі қағидасына негізделеді. Бүгінде сот ісінде жаңа ақпараттың технологияны пайдалану арқылы да жүзеге асады», деп атап тті Алматы қалалық сотының т рағасы Нұрғазы бдіқанов. Сот алқасының мүшелері процеске қатысушылар з құқықтарымен зиян келтіретін жағдайлар аз емес екендігін айтты. Сотқа құрмет к рсетілмеген жағдайда айыппұлды сіру, сот отырысында залдан шығару секілді шаралармен жауапкершілікті арттыруды ұсынды. дамуына және білікті мамандар дайындауға зор үлес қосты. Елінің болашағын ойлаған М.Е.Бутин ндірісте тәжірибе жинақтаған білікті мамандарды оқытушылық қызметке тартып, зінің бұрынғы лауазымды қызметте жүрген кездегі байланысын іске қосып, 1931 жылы зі бітірген Ленинград (Санкт- Петербург) тұтыну кооперациясы институтын, 1933 жылы аспирантурасын бітірген Мәскеу экономика және тауартану институттары мен М.Ломоносов атындағы МГУ және басқа да к птеген іргелі танымал оқу орындарының басшыларымен, ғалымдарымен тікелей байланыс жасап, бухгалтерлік есеп мамандығы бойынша ғалым-педагог кадрлардың қалыптасуына жол ашты. М.Е.Бутин айналдырған он жылдың ішінде, (кезінде зі басқарған 1967 жылдан мірінің соңына дейін ( ж) Қазақ КСР тамақ неркәсібі министрінің 1-орынбасары қызметіне қайта оралғанға дейін) кешегі КСРО тұсында мұхит асып, Америка құрама штатында тәжірибе алмасудан тіп, әлемді мойындатқан ҚазҰҒА академиктері, экономика ғылымдарының докторлары, профессорлар К.Н.Нарыбаев, С.С.Сатубалдин, ндіріс пен ғылымның тізгінін тең ұстаған дарабоздар, экономика ғылымдарының докторы, профессор В.К.Радостовец, экономика ғылымдарының кандидаты, профессор Қ.К.Кеулімжаев, сынды педагог-ғалымдардың легін қалыптастыруда сіңірген енбегі зінің жемісін беріп, елімізді, КСРО құрамындағы 15 республиканың ішінде сапалы бухгалтерлік есеп жүргізу мен орта және жоғары білімді мамандар дайындауда алдыңғы орындардың біріне к терді. Бизнес&Қоғам ндіруші мен т тынушыны тікелей байланысы Бизнес-семинарда Қазақстанның трансшекаралық электронды коммерциясы нарығын, отандық кәсіпорындардың экспорттық әлеуетін мобильдік қосымша дамыту мәселелері айтылды. Олардың айтуынша, заманауи технология экспорттық операция желісін тиімді басқаруға және ішкі және Жібек жолы бойындағы елдердің де нарығына шығуға мүмкіндік береді. ҚАРЛЫҒА МЫРЗАЛИМОВА «Электронды коммерция елдің, цифрландырудың бағыты. Бұл мәселенің маңызы зор. Қызмет к рсету электронды форматқа тіп жатыр, отандық бизнес те мұны қолдануы тиіс. Ұлттық экономика министрлігімен жұмыс тобы құрылып, электронды сауданы дамыту бойынша жол картасы дайындалды», деп хабарлады Алматы қала сы кәсіпкерлер палатасы директорының орынбасары Тимур Хакимов. Ұлттық кәсіпкерлер палатасы сараптамалық жұмыс атқарып, салалық департаменттердің қызметкері мен бизнес субъектілерінен тұратын жұмыс тобы құрылды. Жұмыс тобы дайындаған ұсыныстар баяндамаға енгізіліп, 2017 жылдың 18 мамырында ткен комитет отырысында қолдау тапты. Мұнымен қоса, ҚР ҰЭМ министрлігінің алаңында «Сауда саласын модернизациялауды» басқару жобасы бойынша жұмыс тобының аясында «Атамекен» ҚР ҰКП-ның электронды сауданы дамыту бойынша сіресе, Елбасының ткен ғасырдың 90-жыл дарғы қиын кезеңде Қаржы министрлігінің жанынан «Бухгалтерлік есеп және аудит ж ніндегі» Ұлттық комиссия құру туралы Жарлығы, Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына (ҚЕХС) туді 2006 жылы толық қамтамасыз етуді талап етуі, дәстүрлі халыққа жолдауында қадап айтуы, үнемі бақылауында болуы, есеп пен аудит жүргізудің әлемдік деңгейге к терілуіне, есеп пен аудиттің қарқынды дамуына, әл-фараби атындағы ҚазҰУ Экономика және бизнес жоғары мектебінің кафедраларының ішінде ең жасы «Есеп және аудит» кафедрасының 47 жылдан кейін 2004 жылы сәуір айының 23-і жұлдызында қайта ашылып, жаңғыруына себепші болды. «Есеп және аудит» кафедрасының қайта ашылыуына табандылық танытып, елеулі үлес қосқан М.Е.Бутин мектебінің к рнекті кілі, кафедра меңгерушісі, экономика ғылымдарының докторы, профессор марқұм Еркін Т легенұлы Т легенов айтарлықтай еңбек сіңірді жылы ашылған Алматы халық шаруашылығы институтына бүкіл эконо микалық мамандық тіп кеткендіктен зінің негізі қаланған әл-фараби атындағы ҚазҰУ экономикалық мамандықтар бойынша мамандар дайндау біршама тоқырап қалған еді. Бұл үрдіс еліміз тәуелсіздік алғанға дейін жалғасып, 1990 жылдардың басынан «Экономика факультеті» қайта жанданып, күш алып, қуаттана түсті жылы факультеттің аты «Экономика және бизнес жоғары мектебі» болып згеріп, қаржы, есеп және аудит, менеджмент, экономика, мемлекеттік және жер гілікті басқару, маркетинг, логистика бастамалары қолдау тауып, Сауда саласын жаңғыртудың жоспарына енгізілді, мемлекеттік комиссия бекітті. «Жол картасы бірнеше б лімнен және іс-шаралардан тұрады. Оған ұлттық палатаның интернет-дүкендерге табыс салығын 0% сынды салық артықшылықтары бар ұсыныстары енгізілді. Сонымен қатар интернетте отандық тауарды тарату, ҰКП базасында онлайн-дүкендер реестрі, онлайн-саудағы шығуға оқыту, республика деңгейінде БАҚ-та электронды сауданы насихаттау, электронды сауда операторын анықтау секілді ұсыныстар да берілді», деп хабарлады КП директорының орынбасары. Тимур Хакимовтың айтуынша, Қазақстанда коммерциялық сипаттағы салалардың ішінен Электронды сауданы жүзеге асыру ережесі тек тауарларды сатып алу/сатудағы құқықтық қатынастарды реттейді. Қазақстанда 2016 жылы электронды сауда мен қызметтен түскен табыс банктің транзакциясынсыз 226,4 млрд. теңге болды. Онлайн сауданы әйелдер к п жасайды, сауданың жалпы к лемінің 64%-ы әйелдерге тиесілі, Сатып алушылардың жас аралығы 25-тен 44 жасқа дейін. «Zoodel компаниясы халықаралық онлайн сауда алаңы, ол Жібек жолы ел дерінің 16 мыңнан астам ндірушілерін біріктіреді әрі әлем бойынша онлайн сауда жасауға мүмкіндік береді. Таяуда «Казпочтамен» бірлесіп «ZoodMall Қазақстан» мобильді қосымшасын іске қостық, онда әрбір қазақстандық сатушы болып, з тауарын әлемге шығара алады», деп хабарлады Zoodel компаниясының ТДМ елдері бойынша бас директоры Сардор Мұхамедәлиев. Zoodel компаниялар мен німдерді кәсіби дизайнын жасап, суретке түсіріп, мазмұндық сипаттамасын 6 тілге (орыс, ағылшын, парсы, түрік, араб, қытай) аударып береді. Сондайақ, ндірушілердің экспорттық әлеуеті мен халықаралық нарыққа шығуын арттыруға ықпал ететін курстар, семинарлар мен конференцияларды ұйымдастырады. мамандықтары бойынша бакалавр, магистр мен доктор PhD акедемиялық дәрежелері бойынша мамандар дайындайтын, республика бойынша мемлекеттік грант иелерінің 75 пайызының, оның ішінде мемлекеттік тілде оқуға ниет білдіргендердің 80 пайызының әл-фараби атындағы ҚазҰУ, «Экономика және бизнес жоғары мектебін» таңдауы унивеситеттегі білім беру сапасының к рсеткішінің жоғары екенін білдірсе керек. Мұның бәрі академик Ғ.М.Мұтанов басқарып отырған қара шаңырақ әл-фараби атындағы ҚазҰУ «Экономика және бизнес жоғары мектебі» басшылары мен ұжымның қажырлы еңбегінің жемісі деп бағалаймыз. «Есеп және аудит» мамандығын 1963 жылдан кейін 40 жыл ткенде, яғни 2003 жыл әл-фараби атындағы ҚазҰУ бірінші рет қазақ б лімін 5 студент, орыс б лімін 12 студент бітіріп шықты. Міне, содан бері «Есеп және аудит» мамандығын бітіруші бакалаврлар саны қазақ б лімінде есе, орыс б лімінде 5 есе сіп, жыл сайын магистр, 1PhD докторын шығарып отыр. Білім беруді ндіріспен ұштастыра жүргізу мақсатында кафедраға Алматы қаласының ірі компанияларының бас бухгалтерлерінің тартылуы, «Есеп және аудит» мамандығының республика бойынша оқу орындарының арасында рей тінгін жоғарылатып, студенттердің теориялық білімін тәжірибелік материалдармен ұштастыра отырып жүргізуге, білім сапасын жақсартуға және грант иелерінің санының артуына серпін берді. Аккредиттеу және рейтингтің тәуелсіз агент тігінің директорының қолы қойылып, м рі басылған әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық уни верситеті есеп және аудит бакалавриат және магистратура мамандығы бойынша АРТА рейтингіне қатысушы жоғары оқу орындарының арасында жыл сайын 1-ші орын алуы, сертификатпен марапатталуы оқу сапасына берілген жоғары баға. Кафедра «Есеп және аудит» мамандығының қазақ, орыс және ағылшын топтарына дәріс оқып, тәжірибелік сабақ жүргізіп, түлектер шығарып, еліміздің үш тұғырлы тілді дамыту саясатына үлес қосып келеді. Есебі жүйелінің есесі түгел дегендей, з тұғырына қайта қонған «Есеп және аудит» кафедрасының алар асулары мен бағындырар белестерінің биіктей беруіне ел игілігіне білікті мамандар дайындап, сүбелі үлес қоса берулеріне тілектеспіз. «Есеп және аудит» кафедрасының доценті, экономика ғылымдарының кандидаты ЖАҢА НДІРІС ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ 5 Тәуелсіздік мерекесі қарсаңында Қостанайдағы «Баян сұлу» кондитер фабрикасы екі жаңа жобаны іске қосты. Ауқымды жобаны іске қосу үшін фабрика 1,5 млрд теңге инвестиция жұмсаған, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. Құрылғылар Түркияның ARCAN фирмасынан алынды. Фабрика директоры Тимур Садықов атап ткендей, қазір жаңа цехта небәрі 27 адам еңбек етеді. йткені ндірістік үдеріс автоматты түрде жұмыс істейді. Қол күшін аса қажет ете бермейді. «Қазіргі күні еліміз инвестициялық жобаларға үлкен қолдау к рсетіп отыр. Соның арқасында осындай жаңа цехты ашуға қол жеткіздік. Жаңа цех жылына 5600 тонна нім ндіруге қауқарлы. зірге Қостанайда шығарылған тәттілер отандық нарықтың сұранысын тейді. Содан кейін шет елдерге экспортталатын болады», дейді фабрика директоры Тимур Садықов. Жаңа цехты келіп к рген облыс әкімі Архимед Мұхамбетов ндіріс орнымен танысқан соң, кәсіпорын жұмысшыларымен әңгімелесті. «Еліміздің басты мерекесі алдында жаңа цехты пайдалануға беріп отырмыз. Бұл бәріміз үшін үлкен оқиға. Жалпы, «Баян сұлу» фабрикасы тек Қостанай ғана емес, еліміздегі жетекші кәсіпорындардың бірі. Мұнда биылғы 11 айдың ішінде 27 млрд теңгенің німі шығарылды. Соның 8 млрд теңгесі немесе 17 мың тоннасы сырт елдерге экспортталған. Сіздердің шығарып жатқан німдеріңіз сапасы жоғары әрі экологиялық таза нім. Сондықтан оған шет мемлекеттерден қызығушылық арта түседі деген сенімдемін», деді облыс басшысы әңгіме барысында. Еліміздің бас мерекесі Тәуелсіздік күні қар са- үй пайдалануға берілді. Жаңа қоныс иелерін Павлодар облысының әкімі Болат Бақауов құттықтады, деп хабарлайды pavlodarnews.kz. Ұлық мереке қарсаңында жаңа баспанаға ие болған отбасыларын қуаныштарымен құттықтап, алдағы жылдың тұрғын үй құрылысын дамыту жоспарларымен б ліскен Болат Бақауов: «Мемлекет басшысы бізге әр отбасының баспаналы болуын жүктеді. Бұл міндетті барынша орындауға тырысудамыз. ткен жылы 184 мың шаршы метр үй салынса, биыл к рсеткіш 210 мың шаршы метрге жетіп отыр. Келер жылы 300 мың шаршы метр тұрғын үй салуды жоспарлап отырмыз», деді. Жаңа үйде 36 бір б лмелі, 20 екі б лмелі және 16 үш б лмелі пәтер бар. Биыл ақпан айында басталып, қараша айында аяқталған тоғыз қабатты үй құрлысына шамамен 560 миллион теңге жұмсалған. Рымтай САҒЫНБЕКОВА ХАЛЫҚТЫҢ К ҢІЛІНЕН ШЫҚҚАН ЖОБА Бүгінгі таңда халыққа қызмет к рсету орталықтарының алдында тұрған негізгі міндеттердің бірі азаматтарға ыңғайлы қызмет к рсету және құжат рәсімдеуіне жұмсалатын уақытының барынша үнемділігін қамтамасыз ету екені белгілі. Осы мақсатта аталған салада к птеген жаңашылдықтар енгізіліп, жүйелі іс-шаралар атқарылып келе жатқанын айта кеткеніміз ж н. «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы Алматы қаласы бойынша филиалы Жетісу аудандық 1 Халыққа қызмет к рсету орталығының б лімінде аталған қызмет к рсету саласында орын алған оң згерістер аз емес. Солардың қатарында 2017 жылдың 13 шілде айынан бастап авток лік жүр гізу шілеріне қатысты енгізілген жаңашылдықтарды айтар едік. Мәселен, азамат жүргізуші куәлігін жоғалтқан немесе оның мерзімі ткен жағдайға байланысты пилоттық жоба бойынша ресімдеу шаралары жүзеге асырылуда. Бұған дейін аталмыш қызмет түрлері тек арнайы мамандандырылған халыққа қызмет к рсету орталықтарында ұсынылып келсе, бұдан былай мұндай қызмет түрінің аясы кеңейіп, ол азаматтардың з мекенжайы бойынша да жасалуда. Азаматтар жаңа пилоттық жобаның тиімділігін бағалап үлгерді. Ең бастысы, оның ыңғайлы екенін айтуда. Статистикалық мәліметтерге назар аударатын болсақ, Жетісу ауданына қарасты 1 ХҚО-да күніне орта есеппен 10-нан 20-ға дейін к лік жүргізуші азаматтар з куәліктерін рәсімдеткен болса, жоба іске асырыла бастаған уақытты есепке алғанда жиыны 1270 жүр гізушіні құрады. Бұл салыстырмалы түрде жақсы к рсеткіш деп айтуымызға негіз бар. йткені, пилоттық жоба зінің қажеттілігін әрі тиімділігін к рсетіп келеді. Осындай жаңа қызмет түрін пайдаланған аудан тұр ғын дары ең алдымен кезектің аздығын, қызмет түрі нің сапалылығы мен жеделдігін, қажетті сауалдар бойынша берілетін кеңестің уақытылығын атап туде. Ұтымды тұсы сол жаңа жүргізуші куәлігі екі сағаттың ішінде дайын болады. Пилоттық жоба бойынша қызмет түрін пайдалануға қажетті құжаттар туралы мәліметтер ХҚО-да берілетінін айта кеткеніміз орынды. Қорыта айтқанда, елімізде кең к лемде жүзеге асырылып жатқан «Азаматтарға арналған үкімет» бағдарламасының аясында халыққа шын мәнінде қолжетімді әрі заман талабына сай қызмет түрлерінің к птеп ендірілуінің осындай артықшылықтары аз емес. Қоғамның дамып, елдің ркендеуі үшін ркениетті мемлекеттерге сай болатын жобалар әрқашанда тиімді бола беретіні с зсіз. Эльзира БАЙГЕЛОВА, Алматы қаласы

6 6 Жола ыны электронды т рде т леу ы айлы жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауында елімізде үлкен экономикалық және технологиялық дүмпу болуы тиістігін к рсете отырып, IT саласын дамытуға басымдық беру бағытын нұсқады. Олай болмаған жағдайда ақпараттық технологиялар қарыштап дамыған заманда ркениет к шіндегі мемлекеттердің шаңына қалуымыз кәдік. Жолдауға сәйкес елімізде «Цифрлы Қазақ стан» мемлекеттік бағдарламасы іске қосылды. Аталмыш бағдарламадағы екі бағытта экономи каның салаларына (к лік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы және электронды сауда) цифрлық технологияны енгізу к зделген. Осының барлығы түптеп келгенде халықтың мір сүру сапасын жақсартуға жасалып жатқан жұмыстар екені анық. Сондай шаруаның бірі электронды жолақы жүйесі жобасы Орал қаласында қолға алынды. ткен жылғы шілде айында Орал қаласының әкімдігі «Смарт сити» бағдарламасы бойынша қаланы дамыту тұжырымдамасының тұсаукесерін жасады. Осы бағдарламаның бағыттарының бірі қоғамдық к ліктерге электронды билет жүйесін енгізу болатын. Биылғы қараша айының 8-інен бастап «SMS BUS» жобасы Оралда іске қосылды. Орал қаласының жолаушы к лігі және аутомобиль жолдары б лімінің басшысы Қайрат Мұқамбетқалиевтің айтуынша, аталмыш жобаның басты ерекшелігі, оны іске қосуда қала бюджетіне, жолаушыларға және жолаушы тасымалдаушы компанияларға қаржылай салмақ түспейді. Жолаушы жолақысын ұялы телефондағы бірлік есебінен және банк картасы арқылы т лей алады. «Бүгінде «SMS BUS» жобасы қалаішілік 5, 10, 36 аутобустарына қанатқақты режімде енгізілді. Алдағы жылы барлық бағыттағы аутобустарды осы жүйеге к шіру жоспарланып отыр», деді Қайрат Мұқамбетқалиев. Мұндай электронды ақы т леу жобасы еліміздің Алматы қаласында және одан кейін Орал шаһарында ғана жұмыс істеуде. Жобаны жүргізуші «SMS BUS» ЖШС компаниясының кілі Сержан Идиятовтың айтуынша, жобаны іске асыруда аутобусқа орнататын құрылғы сатып алуға шығын шықпайды. «Смартфонсыз-ақ қарапайым ұялы телефон арқылы ақы т леуге болады. р аутобустардың ішінде жеке код жазулы тұрады. Сол кодты 2505 н міріне хабарлама етіп тегін жібересіз. Банк картасымен т леу үшін жолаушы алдымен SMSBUS.KZ сайтына кіріп, жеке банк картасын (Visa, Master Card) комиссиясыз тіркетеді. Содан кейін 2505 н міріне аутобус кодын және «банк» с зін қосып, хабарламаны тегін жібереді. Т лем операциясы орындалып, ұялы телефонға хабарлама арқылы келген электронды түбіртекті к лік жүргізушісіне не кондукторға к рсетеді. Ал т лем үрдісін ыңғайлы ету үшін арнайы «SMS BUS Пассажир», «SMS BUS Контролер» қосымшаларын жүктеуге болады. Ондай жағдайда жолаушыға ақының т ленгендігі туралы QR (тез қабылдау) коды келеді, кондуктор з смартфонын жолаушының смартфонына тақап тексере алады», дейді Сержан Идиятов. Оның айтуынша, мұндай т лем жүйесі ақшасын банк картасында ұстайтын адамдарға, үлкен кісілер мен балаларға ыңғайлы. Жолаушылар ірі ақшаны ұсақтаймын деп әуреге түспейді, кондукторлармен арада болатын кикілжіңдер мүлдем болмайды. рі Алексей ОСАДЧУК, «Оралавтотранс» ЖШС компаниясы директорының орынбасары: Жоба соншалықты күш алып кетті дей алмаймын. Өйткені ұялы телефон ұстайтындардың басым көпшілігі белгілі бір тарифтер арқылы байланысады. Олардан бірлікті ала алмайсыз. 5 маршрутта жастар, студенттер көп жүреді. Олар жаңалыққа құштар дегеннің өзінде қазір күніне 20 шақты жолақы электронды түрде төленеді. Күніне маршрутқа 29 көлік шығады. Бастамасы жаман емес. «SMS BUS» ЖШС электронды жолақының 6 пайызын өз есебіне ұстайды. Бұл әрине, аз ақша емес. Биыл жолақыны өсіруге әрең қол жеткіздік дегенде бес теңгені есебімізден кемітіп отырмыз. Дизель отынының бағасы қымбат. Аутобустарды газға көшіру қиын, қалада мұнымен ешкім айналыспайды. Оның үстіне газбен қамтуда іркілістер, проблемалар баршылық. Жыл сайын аутобус паркі жаңғыртылып, көліктер 40 пайызға жаңарды. Бұл бағыттағы шаруаларды әрі қарай жалғастыруымыз қажет. Төлебай САТЫҚҰЛИЕВ, «Ақжол авто» ЖШС компаниясы директорының орынбасары: Компанияның жолаушы тасымалымен айналысқанына 20 жыл болды. 36 маршрутта 20 көлік жолаушы тасымалдайды жылы жаңа 10 аутобус несиеге сатып алдық, олардың ішінде француз көліктері бар. Алматыда электронды жолақы 90 теңгеден, қолма-қол ақы 150 теңгеден екен. Осы әдісті қолдансақ, артық болмас еді. Сонда жолаушылар контролерсіз, электронды түрде төлеуге көшер еді. Жолаушы тасымалдайтын компаниялар контролер ұстап, басы артық шығынға бармас еді. Қазір электронды аударылған жолақының шамамен 5 теңгеге жуығын «СМС БАС» компаниясы ұстайды. Қазір күніне адам жаңа жүйемен есеп айырысады. Жобаның бастамасы жақсы, бұл жоба қоғамдық көліктегі контролермен болатын дау-дамайды, жолаушылардың қызмет сапасына айтатын өкпе-назын азайтады деп білеміз. «Алтын домбыраны» иесі аны талды Ақт беде Тәуелсіздік күніне арналған «Жыр арқа уы жаңғыру» атты республикалық ақындар айтысы тті. НҰРЛАН ҚҰМАР Қазақстанның халық ақыны, қазылар алқа сының т рағасы Қонысбай біл жігітті талантына сай түстеген ақындар айтысы те тартысты ткендігін тілге тиек етті. Жер гілікті халық алты сағат бойы айтыс тыңдап, тапжылмай құрмет к рсетті. Ақын дарымыз нерлерін аяп қалмады, айбынымызды асырып, рухы мызды тасытып, шабыттан дыры. Барлығы 5 жұп қатысқан сайыста ақындар ел ішіндегі зекті мәселелерді қозғады. Ақындар тіл, ұлттық рух пен ел болашағы ту- ралы жырлады. Ақтық сынға Сара Тоқтамыс пен Жандарбек Бұлғақов, Жарқынбек Наушабек пен Сырым уезхан, Айнұр Тұрсынбаева мен сет Дүйсебаев шықты. Қазылар алқасының шешімімен Данияр Алдабергенов, Қуаныш Шарманов, Мурадым Ерланов және Сағадат Нұрманов алғыс хат пен 350 мың теңге ақшалай сыйлықпен марапатталды. Үшінші орын Айнұр Тұрсынбаева, Сара Бизнес&Мәдениет қоғамдық к ліктерде орын алып жататын ақша ұрлығы азаяды. Енді бұл жоба Атырау қаласында қолға алынуда. Жаңа жобамен жұмыстанатын, жолаушы тасымалымен айналысатын үш компания «1 жолаушылар ауток лік мекемесі», «Ақжол авто», «Орал автотранс» ЖШС-лардың кілдері биылғы жазда Алматы қаласына барып, «SMS BUS» жобасының қалай жүзеге асып жатқанымен танысып, әріптестермен тәжірибе алмасып қайтты. «SMS BUS» жобасын үш маршруттық бағыттағы қоғамдық к ліктерге енгізген компания басшылығы жаңалықтың бірте-бірте кеңінен қолданысқа енетінін жақсы түсінеді. йткені жаңаның аты жаңа. Бұрыннан қағаз ақша ұстап дағдыланғандықтан, элекронды ақы т леуге бірден к шу қиындау. Сондықтан шығар әзірге электронды жолақы т леу әлі күш алып кете қоймады. Осы жұмыстарға мониторинг жасап отырған «СМС БАС» компаниясының кілі Сержан Идиятов Оралдағы жобаның бірқалыпты жүріп жатқанын, әсіресе, 5 маршрутта жаңа жүйені қолданушылар саны згелерден к бірек екенін айтады. Сонымен қатар жаңа жүйенің тек екі «Актив», «Билайн» ұялы байланыс операторларымен ғана байланыста жұмыс істейтіні белгілі. Ал зге «Алтел», «Теле-2» байланыс жүйесін пайдаланатындар электронды ақы т лей алмайды. Қазіргі уақытта жобаны іске асырушылар зге операторлармен келісімдер жүргізуде. Жолаушы тасымалдаушылар электронды ақша жүйесінің күш алып кетуі үшін бұл жүйені пайдаланатындарға аздап артықшылықтар беру керек деген пікірде. С йтіп жолақыны қағаз түрінде т лейтіндерге сәл-пәл к теріп, электронды түрде т лейтіндерге кемітудің дұрыс болатынына сенімді. «СМС БАС» компаниясы мұндай артықшылықтар берудің орынсыз екенін әрі тарифтердің спейтініне сендіріп отыр. Сондай-ақ жолаушылар «СМС БАС» жүйесімен жолақыны т леу үшін байланыс телефонының балансына кем дегенде 5-6 мың теңге к лемінде бірлік салып қою қажеттігін алға тартады. Дегенмен жолаушы тасымалдаушылар жаңа жүйенің іске асатынына, здерінің шығындарының азаятынына сенімді. Жаңа «СМС БАС» жүйесі ақшалай жолақы т леудің баламасы ғана, сондықтан жолақыны қолма-қол ақшамен т леуді ешкім жоққа шығармайды. Бірақ, қолайлы әрі ыңғайлы жолақы т леу жүйесін байқап к ру алға ұмтылушылықтың бір белгісі іспетті. Тоқтамыс және сет Дүйсебаевқа бұйырды. Олар 750 мың теңге к леміндегі сыйлыққа ие болды. Екінші орынды Жарқынбек Наушабеков алды. Оған 1 миллион теңге қаржылай сыйлық берілді. Бірінші орын алған Сырым уезханға 2 миллион теңгелік сыйлық табысталды. Ал бас жүлдеге тігілген 3 миллион теңге мен «Алтын домбыраны» Жандарбек Бұлғақов жеңіп алды. 52 (538) желтоқсан 2017 жыл ЭКОНОМИКА Елімізге белгілі жазушы, Қазақстанның мәдениет қайраткері және құрметті журналисі, Маңғыстау облысының құрметті азаматы, тіл жанашыры құрмет белгісінің иегері, Маңғыстау облыстық «Қазақ тілі» қоғамдық бірлестігінің басқарма т рағасы, «Қазақ газеттері» ЖШСнің Маңғыстау облысы бойынша кілі Бектұр Т леуғалиевті ұзақ жылғы адал еңбек, маңдай термен келген жоғары награда «Құрмет» орденімен құттықтаймыз! «Қазақ газеттері» мекемесінің ұжымы, мірзақ АЙТБАЙҰЛЫ, халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының президенті, академик Жасты жалынымыз Мә гілік Отанымыз а «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ»: К ш атасын танымас Алматыдағы «Алматы Арена» спорт сарайында қазақ күресінен дәстүрлі халықаралық «Еуразия Барысы» турнирі тті. «Еуразия Барысы» турниріне Бразилия, Жапония, Камерун, Грузия, Моңғолия, Түркия, збекстаннан бір-бірден құрама командалар қатысса, балуан қатысты. Ж.Елебеков атындағы республикалық эстрада-цирк колледжінде 16 желтоқсан Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік күніне арналған «Жастық жалынымыз Мәңгілік Отанымызға» атты іс-шара тті. Колледж театры мерекеге сай безендірілді. Колледж фойесінде «Жан-жүрегім Желтоқсан, арнамысым Желтоқсан» атты кітап к рмесі ұйымдастырылды. Іс-шараға «Желтоқсан ақиқаты» қоғамдық бірлестігінің т рағасы Болат Тоқтабайұлы Құрым баев, «Қайсар жүрек» қоғамдық бірлесті гінің т райымы Шара Б легенқызы Ергебеава, «Желтоқсан ақи қаты» қоғамдық бірлестігінің мүшесі Асқар Ғалымұлы Утешов оқытушылар және студенттер қатысты. Жиынды ашқан Ж.Елебеков атындағы республикалық эстрада-цирк колледжінің директоры, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Дәлел Зейнешұлы Уәшев қатысушыларды мерекемен құттықтап, мемлекетімізге одан әрі рлеу мен ркендеу, әрбір қазақстандыққа мол табыс, бақыт тіледі. Кеш барысында арнайы дайындалған бейнебаян к рсетілді. «Актер нері» б лімінің студенттері Тәуелсіздік күніне арналған леңдерді мәнерлеп оқыса, «Халық әні және аспаптар» б лімінің студенттері «Жел тоқсан желі» және «Қарабауыр қасқалдақ» әнін орындады. Келген қонақтар желтоқсандағы болған оқиғалар туралы с з қозғап, еліміздің тәуелсіздікке қол жеткізуінің оңай жолмен келмегенін студенттерге ұғындыра отырып, жас ұрпақты отан шылдыққа, ұлтжандылыққа, тәуелсіздігімізді қадір леуге, халқына, ұлтына адал қызмет етуге шақырды. Студенттер қонақтарға сұрақтар қойып, қонақтардың алғысын алды. «леуметтік-гуманитарлық» пән бірлестігі комиссиясының т райымы Роза Молдағалиқызы Сағиева келген қонақтарға алғыс білдірді. Рухани жаңғыру адам баласының оның ішкі әлемінің жаңаруы, сана-сезімі, жаңа згерісті қабыл дай білуі. Рухани жаңғыруды ркениеттің рге жүзуімен байланыстырамыз. Тарих сахнасына к з жүгіртсек, скен ұлттың рби түсуіне осы «рухани жаңғыру дәлел». Тәуелсіздігіміздің тұғыры биік, халқымыздың еңсесі жоғары егемендігіміз баянды болсын! Ләззат АСАНОВА, Ж.Елебеков атындағы республикалық эстрада-цирк колледжінің кітапхана меңгерушісі АЙНҰР БАҚД УЛЕТ Халықаралық турнирді ашқан Алматы әкімі қала тұрғындарын Қазақстанның Тәуелсіздігі күнімен құттықтады. Б.Байбек: «Тәуелсіздік алған күннен бастап елдің рухын асқақтатуға, ана тіліміз бен ділімізді нығайтуға, елдік сананы шыңдауға бағытталған істерге аса үлкен мән берген Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың жасампаз саясаты бүгінде ұлт санасын жаңғыртуды діттеген «Рухани жаңғыруға» ұласты. Елбасы айтқандай, ұлттық код, ұлттық мәдениет сақталмаса, ешқан дай жаңғыру болмайды. Олай болса, біз ұлттық спорт түрлерін, қазақтың палуандық нерін дамытуды жанжақты жалғастыра бермекпіз», деді қала әкімі. Турнирге Бразилия, Жапония, Камерун командалары қазақ күресінен «Еуразия Барысы» турниріне тұңғыш рет қатысып отырғанын айта кеткеніміз ж н. Жарыс олимпиадалық шығып қалу жүйесі бойынша «қабырғадан қабырғаға» форматымен тті. Турнирдің ақтық сынында «Қазақстан 1» құрамасы мен Алматы облысынан құралған «Қазақстан 2» командалары арасындағы аса тартысты ткен белдесу «Қазақстан 1» жеңісімен аяқталды. збек балуандары жартылай финалда Жапония балуандарын 6:2 есебімен ұтып, үшінші орынға ие болды. Бірінші орын алған «Қазақстан-1» командасы 10 миллион теңгеге, екінші орын алған «Қазақстан-2» құрамасы алты миллион теңгеге және үшінші орын иеленген збекстан комансына т рт миллион теңге к лемінде ақшалай сыйақы табысталды. Сайысты 120 миллион к рермен «Қазақстан», «KAZSport», Түркияның «TRTAvaz», Ресейдің «Матч планета» телеарналары арқылы тікелей эфирде к рді. Құрылтайшы және шығарушы: «ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРІ» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Бас директор Редакторлар кеңесiнiң төрағасы Шәмшидин ПАТТЕЕВ қабылдау бөлмесі жарнама бөлімі kaz_gazeta@mail.ru ЭКОНОМИКА Бас редактор Ақас ТАЖУТОВ Бас редактордың орынбасары жауапты хатшы Аманкелдi ШОПАН Бөлім редакторлары: Рымтай САҒЫНБЕКОВА, Ботагөз ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ, Ибрагим БЕКМАХАНҰЛЫ, Беттеуші: Ернар ОРМАНОВ «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның аймақтардағы өкiлдiктерi: Астана қаласында: Толымбек Әбдірайым Ақтөбе облысында: Жанғабыл Қабақбаев Маңғыстау облысында: Бектұр Төлеуғалиев 8 (7292) Қарағанды облысында: Батырбек Мырзабеков 8 (7102) Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк орталығында жасалды. Офсеттiк басылым. АҚЫЛДАСТАР АЛҚАСЫ: АЛШАНОВ Рахман, ӘБДІМАНАПОВ Сәрсенғали, ӘБІШЕВ ӘЛИ, БЕКБОЛАТҰЛЫ Жетпісбай, ГУЗОВСКИ Петр (Польша) ЕСПОЛОВ Тілектес, ҚАЛИЕВ Ғани, НҰРСЕЙІТ Айтқали, САҒАДИЕВ Кенжеғали, САПАРБАЕВ Әбдіжапар, САТЫБАЛДИН Cағындық, СВЯТОВ Серік, ТӘТІҒҰЛОВ Әбдісағит, ТЕМІРБЕКОВ Нұрлан, ХАМЗИН Жантемір. «Экономика» газетiне жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ газеттерi» ЖШС-не тиесiлi, редакция жауапты емес. Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң Ақпарат және мұрағат комитетiнде тiркелiп, 2006 жылғы 6 желтоқсанда Г куәлiгi берiлдi. Тапсырыс Таралымы Газет аптасына 1-рет шығады. Газет «Алматы-Болашақ» АҚ-ның баспаханасында басылды. Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». Тел.: , факс: Мекен жайымыз: , Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, қабат. 202-бөлме (тілшілер) тел.: бөлме (бас редактор) тел.: факс: kazekonomica@mail.ru Нөмірдің кезекші редакторы Рымтай САҒЫНБЕКОВА