BİTKİSEL ÇAYLAR. Prof. Dr. Gülçin SALTAN İŞCAN ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI. Prof. Dr. G.

Transkript

1 BİTKİSEL ÇAYLAR Prof. Dr. Gülçin SALTAN İŞCAN ANKARA ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI Prof. Dr. G.SALTAN 1

2 GIDA SİLAH YAKACAK BARINMA ZEHİR İLAÇ BİTKİLERİN KULLANIMI Prof. Dr. G.SALTAN 2

3 BİTKİLERİN KULLANIMI GIDA Prof. Dr. G.SALTAN 3

4 ZEHİR Prof. Dr. G.SALTAN 4

5 SİLAH OLARAK Prof. Dr. G.SALTAN 5

6 YAKACAK Prof. Dr. G.SALTAN 6

7 BARINAK Prof. Dr. G.SALTAN 7

8 İLAÇ Prof. Dr. G.SALTAN 8

9 BİTKİLERİN İLAÇ OLARAK KULLANIMI Tüm ilkel toplumlarda hastalıklara tanrının işi olarak bakıldığı için hastalıkların tedavisi için uzun süre dinsel tedavilere ve sihire başvurulmuş, bitkilerin ilaç olarak kullanılması zaman almıştır. Prof. Dr. G.SALTAN 9

10 Dinsel tedavi ve sihir Prof. Dr. G.SALTAN 10

11 BİTKİLERİN TEDAVİDE KULLANIMI TEDAVİ SİSTEMLERİ Yunani ve İslami tıp Çin tedavi sistemi Ayurveda tedavi sistemi (Hindistan) Siddha (Güney Hindistan) tedavi sistemi 19.yüzyıl Kuzey Amerika tedavi sistemi Orta Avrupa tedavi sistemi Kampo tedavi Prof. Dr. G.SALTAN 11

12 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) RAPORLARI Dünya nüfusunun %65-80 inin sentetik ilaçları hiç kullanmadığını, ¾ ünün ise kendi geleneksel kültürlerindeki temel olarak bitkisel kaynaklı olan ilaçlara güvendiğini rapor etmiştir. Amerika da halen ticarette bulunan bitkisel ilaçların %75 i etnobotanik bilgiler sonucunda elde edilmiştir. Prof. Dr. G.SALTAN 12

13 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) RAPORLARI Amerika da reçetelenmiş ilaçların %25 i doğal ürünlerden, diğer %25 i doğal ürünlerden hazırlanan türevlerden oluşmaktadır. Rusya da ise ilaçların 1/3 inden fazlası bitkisel kökenlidir. Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve İsveç bitkisel ilaç satışı ve kullanımında lider ülkelerdir. Prof. Dr. G.SALTAN 13

14 Bitkisel İlaçlar ve Tıbbi Çaylar Almanya, Fransa, İspanya----Eczane Eczacı Türkiye...Herbalist, bitki uzmanı, lokman hekim Prof. Dr. G.SALTAN 14

15 Aktarlar... GÜBRE VE PESTİSİT ARTIĞI, BÖCEK, SAÇ, TIRNAK V.S) Dozaj kavramı Prof. Dr. G.SALTAN 15

16 Eczacı Eczacılar ilaç konusunda yetkili ve vazgeçilmez ilaç danışmanlarıdır. Tıbbi bitkiler, droglar ve fitoterapötikler konusunda eğitim alan tek meslek grubu eczacılık Farmakognozi eğitimi Eczacılık bitkilerin taşıdığı etken maddelerin, etkilerinin, kullanılış biçimlerinin ve zararlarının öğretildiği tek meslek grubu Prof. Dr. G.SALTAN 16

17 Bitkisel İlaç/Bitkisel Çay Hazırlanması Bitkinin yetiştirilmesi Toplama ve hasat Kurutma Hammaddelerin hazırlanması Depolama Koruma Pilot çalışmalar Prof. Dr. G.SALTAN 17

18 İmalatçı Farmasötik ürünleri amaçlanan kullanımlarına ve ruhsatlandırma gerekliliklerine uygun olarak kalite, güvenilirlik ve etkinlik şartlarına uyarak üretmek zorundadır. Kalite, güvenilirlik ve etkinlik şartlarındaki eksiklik/eksiklikler hastayı riske sokar. Prof. Dr. G.SALTAN 18

19 Üretim Kalitesi Doğal olarak yetişen bitkilerin farklı koşullardan (iklim, coğrafya, toprak yapısı vb.) etkilenerek kimyasal içeriğinin farklılaşması nedeniyle; Bitkisel İlaç/Bitkisel Çay hazırlamada kullanılacak olan bitkilerin kültür bitkisi olmaları, GACP (Good Agricultural and Collection Practices) GMP (Good Manufacturing Practice) kurallarına uymaları istenmektedir. Prof. Dr. G.SALTAN 19

20 GÜVENİLİRLİK VE ETKİNLİK Bitkisel ilaç/çayların güvenilirliği bileşiminde bulunan bitkisel drog veya drog preparatının içerdiği bileşiklerin toksisitesine, Üretim sırasında oluşabilecek kontaminasyonlara (mikrobiyal toksin, pestisit artığı, mikroorganizma, radyoaktivite, toksik metaller) Bitkisel drog veya drog preparatının yanlış tayin edilmesi ne bağlı olarak değişir. Prof. Dr. G.SALTAN 20

21 GÜVENİLİRLİK VE ETKİNLİK parametrelerindeki eksiklik Gastrointestinal şikayetler Karaciğer enzimlerindeki artış Mental bozukluklar Allerjik reaksiyonlar Kalp komplikasyonları Örnek: Zayıflama preparatlarında bitkisel droglar yanında sibutramin ve sibutramin türevlerinin bulunması Prof. Dr. G.SALTAN 21

22 Ginkgo biloba, Japon eriği Prof. Dr. G.SALTAN 22