ENDÜSTRİYEL BİYOTEKNOLOJİ

Transkript

1 ENDÜSTRİYEL BİYOTEKNOLOJİ Prof. Fazilet VARDAR SUKAN EBİLTEM 3 Nisan 2013, Ankara

2 Tanımlar Biyoteknoloji Biyoekonomi Giriş Endüstriyel Biyoteknoloji sınırları, ürünlerin niteliği ve hangi sektöre hizmet verdiği dikkate alınarak değil, ürün üretiminde hangi tekniklerin kullanıldığı baz alınarak çizilmiştir.

3 Giriş -2 Kapsam Endüstriyel biyoteknolojinin son ürün ve ara ürün olarak hizmet verdiği alanlar: kimya, deterjan, malzeme, plastik, nişasta, kağıt, tekstil, deri, yem, ilaç aktif maddesi, aşı, kozmetik, enerji, gıda katkısı ve tarımsal preparatlar Olarak kabul edilmiştir.

4 Selüloz, bitkisel yağlar, tarımsal atıklar ve gıda dışı bitkisel/sucul kaynaklar gibi yenilenebilir hammaddeler (biyokütle) kullanılarak kimyasallar (enzimler, aminoasitler ve vitaminler gibi büyüme faktörleri, etanol, organik asitler, pigmentler gibi), biyobozunur malzemeler, yeni polimerler, biyoyakıtlar, temizlik, biyoremediasyon, biyokontrol ajanı ve mikrobiyal gübre biyopreparatları, antibiyotikler gibi, ilaç aktif maddeleri, rekombinant memeli proteinleri, aşılar, bağışıklık düzenleyiciler ile kozmetik ara girdileri

5 2. Türkiye de Endüstriyel Biyoteknolojinin Tarihçesi 3. Türkiye de Endüstriyel Biyoteknoloji Uygulamaları biyolojik hammaddelerden mikrobiyal/enzimatik dönüşüm teknikleri ile ürünler üreten firmalar

6 NACE Kodları Biyoteknoloji ile ilgili Araştırma ve Deneysel Geliştirme Faaliyeti, Biyodizel ve Benzeri Biyoyakıt İmalatı, Uçucu Yağ İmalatı, Peptonlar, Diğer Protein Maddeleri ve Türevleri İmalatı, Çam, Terbentin Esansı, Çimlenmeyi Önleyici ve Bitki Gelişimini Düzenleyici Ürünler

7 Ana Başlıklar yeşil kimyasallar (etilalkol, sitrik asit, asetik asit, karboksilik asit), ekmek mayası, starter kültür, biyopreparatlar (biyokontrol ajanları, biyogübre, biyotemizleyiciler) enzimler (tekstil/deri, deterjan ve kozmetik sanayii), biyomalzemeler (biyoplastikler, biyopolimerler), biyoyakıtlar (biyoetanol, biyodizel), çevre teknolojileri (biyogaz, biyoremediasyon), doğal ara ürünler (ilaç hammaddeleri, kozmetik ara ürünleri, uçucu bileşikler) ve aşılar

8 TGB leri Aktif 32 Teknoloji Geliştirme Bölgesi içinde sadece 19 bölgede, adında bir şekilde biyo ibaresi bulunan 86 firma saptanmış, bunların biyomedikal, biyoinformatik, veterinerlik, biyoteknoloji, yazılım konularında çalıştıkları ve 48 tanesinin endüstriyel biyoteknoloji sektörüne hizmet verdiği belirlenmiştir.

9 Firmalar Kişisel bilgilerimize de dayanarak toplamda endüstriyel biyoteknoloji sektörüne hizmet veren 116 firma saptanmıştır. Ancak bu rakamda da eksikler bulunduğu görüşündeyiz.

10 4. Endüstriyel Biyoteknoloji nin Ana Sorunları Önemli Zenginlikler Hammadde olarak değerlendirilebilecek zengin doğal kaynaklar (endemik tıbbi, aromatik bitkiler, gen kaynakları, yaban hayati zenginliği) ve yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli, Üniversitelerde çeşitli proje çalışmaları sonucunda yerel kaynaklardan izole edilen hiçbir yere kayıtlı olmayan çok sayıda orta ölçekli kültür koleksiyonları, Henüz geri döndürülemeyecek kadar kirlenmemiş ve bozulmamış ekosistem, Gelişmiş ve yeni teknolojilere açık, uyum yeteneği yüksek, genç ve dinamik nüfus ve iç pazar potansiyeli, Çağdaş düzeyde bilgi birikim ve deneyime sahip araştırıcı kitlesi, Stratejik bir konum ve coğrafya.

11 170 üniversitenin 30 unda Biyomühendislik, Mühendislik ve Doğa Bilimleri, Kimya ve Biyoloji Mühendisliği, Genetik ve Biyomühendislik, Biyomedikal Mühendislik, Moleküler Biyoloji ve Genetik başlıkları altında lisans eğitimi Lisansüstü eğitim veren yaklaşık 20 birim Gıda, Kimya, Çevre, Su Ürünleri ve Ziraat Mühendisliğinin farklı bölümlerinde alt gruplar Devlet Araştırma Merkezleri nin 58 i (34 tarımsal, 13 su ürünleri ve 11 veteriner - hayvancılık) ARBİS kaynaklarına göre uygulamalı alanlardaki araştırıcıların %10 u, temel bilimlerdeki araştırıcıların %15 i biyoteknoloji ve ilgili alanlarda çalışmakta ve YÖK veri tabanına kayıtlı yaklaşık 400 tez

12 Sorunlar: Veri tabanlarında birçok tekrarlar, hatalar ve çoklu girişler bulunmakta Milyon kişi başına düşen biyoteknoloji patentleri, biyoteknoloji alanındaki yayın başına düşen atıflar, biyoteknoloji alanındaki Lisans/Lisansüstü mezunlar incelendiğinde doğru ve tatmin edici verilere ulaşılamamakta, Üniversite-sanayi ilişkileri boyutunda da eksiksiz bilgilere ulaşılamamakta, kurumların kamuya açık veri tabanlarında proje adları ve anahtar kelimeleri bulunmadığından sadece şirket isimlerinden yapılan çıkartımlar yanıltıcı olabilmekte kimya, gıda, yaşam bilimleri, tarımsal, tekstil gibi ana sektör başlıkları ile sınıflandırırken yatay bir sektör olan biyoteknoloji ve onun alt başlıkları gizli kalmakta iştigal alanı biyoteknoloji olmamakla birlikte bu konuda çalışan şirketler belirlenememekte

13 Sektöre Ar-Ge desteği sağlayan kurumların kamuya açık veri tabanlarında aramaya uygun portallar şeklinde bu projeleri duyurmaları hem bu yöndeki uygulamaları teşvik edici hem de tekrarları önleyici olarak büyük katkı sağlayacaktır.

14 5. Genel Değerlendirme Zayıf Yanlar Ve Tehditler : Uzun vadeli/stratejik yaklaşımların ve sektörel sanayi politikalarının eksikliği, Ulusal veri tabanları yetersizliği, Teknoloji kullanımında dışa bağımlılık, Tarafsız uzman ve kurumların eksikliği, denetim yetersizliği, Kurumlar arası eşgüdüm ve işbirliğinin zayıf olması, bireysel yaklaşım ve kaygıların baskın olması, organizasyon ve takım çalışması eksikliği, Kısıtlı finansal kaynaklarla, gerekli koordinasyon sağlanmadan yürütülen Ar-Ge faaliyetleri, Modern gereksinimlere cevap veremeyen, yetersiz bir hukuk sistemi, mevzuat eksiklikleri ve düzenlemelerde popülist yaklaşımlar

15 Ulusal Düzlemde Güçlenebilmesi İçin; Ulusal ve bölgesel politikalar geliştirilmesi, Kaynakların ve zenginliklerin tespiti için doğru ve etkin veri toplama ve analiz yöntemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması, Kapsamlı bir yol haritası çizilmesi, Hedefe yönelik güdümlü araştırma ve inovasyonun desteklenmesi, Üniversite ile sektörler ve araştırma ile pazar arasında köprüler kurarak sinerjiler yaratılması, Lisans/Lisansüstü eğitimin kalitesinin iyileştirilmesi, Mevcut endüstriyel tesislerin biyoteknolojik süreçleri kullanmalarının teşviki, Yatırımcılar arasında endüstriyel biyoteknoloji sektörünün potansiyeli hakkında farkındalığın arttırılması