BURSA'DA ĐLK 250 FĐRMANIN 9 YILLIK SEKTÖREL KÂRLILIK ANALĐZLERĐ

Transkript

1 BURSA'DA ĐLK 250 FĐRMANIN 9 YILLIK SEKTÖREL KÂRLILIK ANALĐZLERĐ Yrd. Doç. Dr. Fikri PALA - ULUDAĞ ÜNĐVERSĐTESĐ Đ.Đ.B.F. Dr. Melek EKER - ULUDAĞ ÜNĐVERSĐTESĐ Đ.Đ.B.F. GĐRĐŞ Çalışmamızda Bursa'da büyüklük itibariyle ilk 250 firmanın yıllarına ait toplam dokuz yıllık verilerinden yararlanarak karlılık analizlerini yapmaya çalışacağız. Ele alınan yıllara ait parasal değerler YTL cinsinden dikkate alınmış olup, ilgili yıllara ait enflasyon değerlerine yer verilmemiştir. Sektör karlılıkları Satış Karlılığı, Özkaynak Karlılığı ve Varlıklar diğer bir deyişle Yatırım Karlılığı olmak üzere üç açıdan değerlendirme yapılmıştır. Bu analizlerde Vergi Öncesi Kar dikkate alınmıştır. Çalışmada her sektörün yıllar itibariyle durumu ile bu sektörlerin karşılaştırılması ayrı ayrı yapılarak gelişim eğilimleri ortaya konulmuştur. 1. ĐLK 250 FĐRMANIN KARLILIK AÇISINDAN 9 YILLIK VERĐLERĐ BTSO tarafından yayınlanan verilere göre Bursa da ilk 250 firma sıralamasına giren işletmelerin karlılık açısından dokuz yıllık verileri sektörlere göre aşağıdaki tabloda düzenlenmiştir. 9 YILLIK SEKTÖREL KARŞILAŞTIRMA / SECTORAL COMPARISON FOR 9 YEARS S E K T Ö R L E R SECTORS AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERĐ VE MOBĐLYA TĐMBER FOREST PRODUCTS AND FURNĐTURE Yıllar Đç ve Dış Satış (Ciro) Tutarı YTL (KDV Hariç) Domestic and Foreign Sales(Turnover) YTL(Exclusive of Öz Sermaye Tutarı YTL Net Aktifler YTL Dönem Karı [V.Ö.] Tutarı YTL Quarterly Profit Before Tax YTL Years VAT) Equity YTL Net Assets YTL , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , ,96 1

2 ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE MADENCĐLĐK CEMENT SOĐL PRODUCTS AND MĐNNĐNG , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,58 DERĐ KÜRK VE AYAKKABI LEATHER FUR AND SHOES , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,58 ELEKTRĐK VE ELEKTRONĐK ELECTRĐC AND ELECTRONĐC , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,16 GIDA TARIM VE HAYVANCILIK FOOD AGRĐCULTURE AND ANĐMAL HUSBANDRY , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , , , , , ,21 ĐNŞAAT CONSTRUCTĐON , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , ,67 KĐMYA , , , ,01 CHEMĐCAL , , , ,44 2

3 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , , , , , ,57 MAKĐNA VE METAL MACHĐNERY AND METALS , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , , , , , ,96 MUHTELĐF VARĐOUS , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,68 NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA SHĐPPĐNG AND TRANSPORT , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,43 OTOMOTĐV ANA VE YAN SANAYĐĐ AUTOMATĐVE PRĐMARY AND SPARE PARTS , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , ,01 PLASTĐK VE KAUÇUK , , , ,37 PLASTĐC AND FOAM , , , ,34 RUBBER , , , , , , , ,48 3

4 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , , , , , , , , , ,49 TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON TEXTĐLE AND READY- TO-WEAR GARMENT , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 9 YILLIK ORTALAMA , , , ,88 13 SEKTÖRÜN 9 YILLIK TOPLAM ORTALAMASI , , , ,31 2. ĐLK 250 FĐRMANIN YILLARA GÖRE KARLILIK ORANLARI Yukarıdaki tabloda belirtilmiş olan verilere göre ilk 250 firmanın karlılık açısından hesaplanan oranları aşağıdaki gibidir. 9 YILLIK SEKTÖREL KARŞILAŞTIRMA / SECTORAL COMPARISON FOR 9 YEARS S E K T Ö R L E R Yıllar SATIŞ ÖZKAYNAK VARLIKLAR SIRA SECTORS Years ,2 13,2 4, ,3 7,4 2,1 AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERĐ VE MOBĐLYA TĐMBER FOREST PRODUCTS AND FURNĐTURE ,0-127,9-18, ,1 20,9 7, ,0 9,7 5, ,9 16,6 4, ,2 26,7 11, ,4 11,1 4, ,9 8,9 3,9 1 9 YILLIK ORTALAMA 5,2 11,8 4,6 ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE ,6 58,1 36,0 MADENCĐLĐK ,2 49,0 34,5 CEMENT SOĐL PRODUCTS AND ,6 24,7 14,1 4

5 MĐNNĐNG ,8 22,1 15, ,2 33,2 24, ,0 35,1 24, ,4 23,5 15, ,7 26,6 20, ,2 32,2 23,5 2 9 YILLIK ORTALAMA 17,1 30,2 21, ,8 7,7 1, ,4 6,7 1, ,9 11,4 4,0 DERĐ KÜRK VE AYAKKABI LEATHER FUR AND SHOES ,7-2,7-0, ,2 12,2 1, ,2 7,1 1, ,8 9,4 1, ,1 6,2 1, ,1 3,3 1,1 3 9 YILLIK ORTALAMA 1,8 5,6 1, ,6 54,3 16, ,2 31,7 14, ,3-1,4-0,4 ELEKTRĐK VE ELEKTRONĐK ELECTRĐC AND ELECTRONĐC ,8 5,5 2, ,9 5,7 2, ,7 18,1 9, ,5 13,1 7, ,7 24,0 11, ,7 9,9 3,9 4 9 YILLIK ORTALAMA 7,3 15,4 7, ,3 28,8 11, ,5 18,6 6, ,8 15,1 5,1 GIDA TARIM VE HAYVANCILIK FOOD AGRĐCULTURE AND ANĐMAL HUSBANDRY ,7 11,6 3, ,1-3,3-1, ,9 15,6 6, ,4 11,8 4, ,0 0,0 0, ,6 11,0 6,1 5 9 YILLIK ORTALAMA 2,5 8,8 3, ,0 42,8 10, ,4 53,9 11, ,7 38,5 15,6 ĐNŞAAT CONSTRUCTĐON ,7 23,9 7, ,7 46,3 21, ,4 24,5 12, ,7 13,2 5, ,2 11,4 5, ,9 20,2 7,2 6 9 YILLIK ORTALAMA 9,0 23,8 9,4 KĐMYA ,8 23,8 10,5 CHEMĐCAL ,0 24,3 10, ,5 51,8 16, ,8 31,2 12,3 5

6 ,8 30,8 17, ,3 43,1 23, ,2 22,1 12, ,6 15,2 10, ,1 14,5 9,9 7 9 YILLIK ORTALAMA 9,1 22,5 13, ,4 25,7 12, ,6 18,2 8, ,2 0,6 0,2 MAKĐNA VE METAL MACHĐNERY AND METALS ,4 2,8 1, ,1 6,2 2, ,5 8,3 4, ,4 12,4 7, ,4 14,4 8, ,4 8,0 4,9 8 9 YILLIK ORTALAMA 5,5 10,3 5, ,5 8,7 4, ,5 6,8 3, ,2 40,5 13,3 MUHTELĐF VARĐOUS ,8-2,9-1, ,2-36,5-8, ,3-13,7-4, ,1 10,8 7, ,5 4,8 3, ,5 11,6 6,1 9 9 YILLIK ORTALAMA 0,7 3,3 1, ,0 11,5 6, ,6 2,5 0, ,3-7,4-3,3 NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA SHĐPPĐNG AND TRANSPORT ,1-7,4-2, ,7 33,4 19, ,4 27,5 13, ,6 12,7 3, ,5 21,6 16, ,1 40,3 28, YILLIK ORTALAMA 10,1 29,6 19, ,4 48,7 25, ,4 26,3 12, ,5 23,4 11,4 OTOMOTĐV ANA VE YAN SANAYĐĐ AUTOMATĐVE PRĐMARY AND SPARE PARTS ,1 46,2 23, ,8 36,3 15, ,0 19,7 9, ,0 24,3 16, ,8 29,9 16, ,6 18,2 9, YILLIK ORTALAMA 7,2 26,0 13,9 PLASTĐK VE KAUÇUK ,6 30,3 15,9 PLASTĐC AND FOAM RUBBER ,3-4,8-2, ,4-27,7-12, ,8 20,1 7, ,6 3,2 0,9 6

7 2002 1,6 6,8 2, ,2 20,8 6, ,6 7,6 3, ,5 13,4 6, YILLIK ORTALAMA 2,3 7,7 3, ,0 14,4 5, ,2 0,5 0, ,6-1,9-0,5 TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON TEXTĐLE AND READY-TO-WEAR GARMENT ,3 4,2 1, ,7-7,4-1, ,6 12,6 3, ,3 12,1 4, ,2 2,1 1, ,1-2,0-1, YILLIK ORTALAMA 1,4 3,4 1,3 13 SEKTÖRÜN 9 YILLIK TOPLAM ORTALAMASI 5,0 14,1 6,6 7

8 3. ĐLK 250 FĐRMANIN SEKTÖRLERE GÖRE 9 YILLIK ORTALAMA KARLILIK ORANLARI Yukarıdaki tabloda ilk 250 firmanın sektörler itibariyle dokuz yıllık karlılık oranları hesaplanmıştır. Buna göre yapılan hesaplamalarda sektörlerin dokuz yıllık toplam ortalama karlılık oranları aşağıda belirlenmiştir. Bu oranlar ile sektörlerin karlılıkları kolaylıkla karşılaştırılabilir. 9 YILLIK SEKTÖREL KARŞILAŞTIRMA SECTORAL COMPARISON FOR 9 YEARS SIRA S E K T Ö R L E R SATIŞ ÖZKAYNAK VARLIKLAR SECTORS 1 AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERĐ VE MOBĐLYA TĐMBER FOREST PRODUCTS AND FURNĐTURE 5,2 11,8 4,6 2 ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE MADENCĐLĐK CEMENT SOĐL PRODUCTS AND MĐNNĐNG 17,1 30,2 21,6 3 DERĐ KÜRK VE AYAKKABI LEATHER FUR AND SHOES 1,8 5,6 1,3 4 ELEKTRĐK VE ELEKTRONĐK ELECTRĐC AND ELECTRONĐC 7,3 15,4 7,2 5 GIDA TARIM VE HAYVANCILIK FOOD AGRĐCULTURE AND ANĐMAL SBANDRY 2,5 8,8 3,8 6 ĐNŞAAT CONSTRUCTĐON 9,0 23,8 9,4 7 KĐMYA CHEMĐCAL 9,1 22,5 13,2 8 MAKĐNA VE METAL MACHĐNERY AND METALS 5,5 10,3 5,8 9 MUHTELĐF VARĐOUS 0,7 3,3 1,4 10 NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA SHĐPPĐNG AND TRANSPORT 10,1 29,6 19,0 11 OTOMOTĐV ANA VE YAN SANAYĐĐ AUTOMATĐVE PRĐMARY AND SPARE PARTS 7,2 26,0 13,9 12 PLASTĐK VE KAUÇUK PLASTĐC AND FOAM RUBBER 2,3 7,7 3,3 13 TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON TEXTĐLE AND READY-TO-WEAR GARMENT 1,4 3,4 1,3 13 SEKTÖRÜN 9 YILLIK TOPLAM ORTALAMASI 8

9 Bu tablo incelendiğinde 9 yıllık ortalama Satış Karlılığı açısından kar haddi en yüksek sektörün 17,1 ile ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE MADENCĐLĐK sektörü, 10,1 ile NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA sektörü ve 9,1 ile de KĐMYA sektörü olduğu belirlenmiştir. En düşük satış karlılığının ise 1,4 ile TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON sektörü, 1,8 ile DERĐ KÜRK VE AYAKKABI sektörü ve 2,3 ile PLASTĐK VE KAUÇUK sektörü gelmektedir. Muhtelif diye adlandırılan sektör değerlendirme dışı bırakılmıştır. Özkaynak Karlılığı açısından sektörel sıralamada 30,2 ile yine ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE MADENCĐLĐK sektörü başı çekmektedir. Bunu 29.6 ile NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA sektörü, 26,0 ile OTOMOTĐV ANA VE YAN SANAYĐ sektörü izlemektedir. Özkaynak Karlılığı en düşük sektör ise 3,4 ile TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON sektörü, 5,6 ile DERĐ KÜRK VE AYAKKABI sektörü ve 7,7 ile PLASTĐK VE KAUÇUK sektörü gelmektedir. Muhtelif diye adlandırılan sektör grubu burada da değerlendirme dışı bırakılmıştır. Varlıklar yani Yatırım Karlılığı açısından sıralamada ise 21,6 ile diğer karlılıklarda olduğu gibi ÇĐMENTO TOPRAK ÜRÜNLERĐ VE MADENCĐLĐK sektörü liderliği ele geçirmiş olduğunu görmekteyiz. Bunu 19,0 ile NAKLĐYE VE ULAŞTIRMA sektörü ile 13,9 ile OTOMOTĐV ANA VE YAN SANAYĐ sektörü gelmektedir. Yatırım Karlılığının en düşük olduğu sektör ise 1,3 ile TEKSTĐL VE KONFEKSĐYON sektörü ve DERĐ KÜRK VE AYAKKABI sektörü, 3,3 ile PLASTĐK VE KAUÇUK sektörü, 4,6 ile AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERĐ VE MOBĐLYA sektörü gelmektedir. Muhtelif diye adlandırılan sektör grubu yine değerlendirme dışı bırakılmıştır. 15,0 ĐLK 250 FĐRMANINĐLK 250 FĐRMANIN 9YILLIK KARLILIK ORTALAMASI 5,0 14,1 6,6 10,0 5,0 0,0 1 Satış Karlılığı Özkaynak Karlılığı Yatırım Karlılığı 9

10 3. SONUÇ BTSO tarafından yayınlanan Bursa da ilk 250 firmanın oluşturduğu toplam 13 sektörün 9 yıllık verileri dikkate alınarak yapılan karlılık analizlerine göre; Satış Karlılığının 5,0 Özkaynak Karlılığının 14,1 ve Varlıklar yani Yatırım Karlılığının ise 6,6 olduğu belirlenmiştir. Her ne kadar bu oranlar ne kadar yüksek olursa o kadar iyi kabul edilirse de, ortaya çıkan sektör ortalamalarının genel kabul görmüş standartlara uygun olduğunu görmekteyiz. 10