ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐNĐN HAZIRLANMA ESASLARI

Transkript

1 ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐNĐN HAZIRLANMA ESASLARI Hazırlayan : Mak. Müh. Cahit ÇELĐKÖRS ADRES : Gençtürk Cad. Birlik Đşhanı No:17/11 Laleli / ĐSTANBUL TEL : (0212) FAX: (0212)

2 ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐNĐN HAZIRLANMA ESASLARI ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐN HAZIRLANMASINDA YARDIMCI OLACAK YAYIN VE ÖNETMELĐKLER : Karayolları Trafik Yönetmeliği A.Đ.T.M. Yönetmeliği ve değişikliğe uğramış maddeleri ile MARTOY Yönetmeliği ve Yönetmeliğin Uygulama Esasları TS 4930 TS 88 Makina Mühendisleri Odası Yayını ; Yayın No: Metin ÖZGÜÇ ün Araç Tadilat Projeleri ve dizaynı kitabı Araçların Muayene Kontrol ve Karayolu Uygunluk Belgeleri ( Teknik Belge-Araç Tip Onay Belgesi ) Araçların Broşürleri ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐ ; yukarıdaki kaynaklar dikkate alınarak hazırlanmalıdır. TARĐFLER: GENEL ESASLAR: 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu madde 1 Bu kanunun amacı, Karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden Trafik düzenini sağlamak ve Trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirtmektedir. madde 29 Araçların yapım ve kullanma bakımından Karayolu yapısına ve Trafik güvenliğine uyması zorunludur. Yapım safhasında araçların imal, tadil ve montaj projelerinin tetkik ve tasdiki ile imalat yeterlilik belgesinin teknik yönetmeliğe uygun olarak verilmesi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. madde 32 Araçlar üzerinde yönetmelikte belirtilen şekillerde yapılacak her türlü değişikliğin işleten tarafından otuz gün içinde tescili yapan kuruluşa bildirmesi zorunludur. Araçların imal Tadil ve Montaj hakkında yönetmelik 2918 sayılı Karayolları Trafik kanununun 29 uncu maddesine dayanarak hazırlanmıştır. 1

3 Yönetmeliğin madde 119 TADĐLAT: Üzerinde fabrika çıkısından sonra veya hizmet süresinde, aracı kullanan veya kullanacak olan tarafından aracın niteliğini değiştirebilecek şekildeki ek, üst yapı ve benzeri işlemler tadilat olarak tanımlanır. Tadilat projeleri bakanlıktan yetki belgesi almış olan mühendisler tarafından çizilmeleri ve hesapları yapılarak hazırlanan projeler aynı kurum il müdürlüklerince tetkik edilen projeler aynı merciler tarafından onaylanır. Araçların Trafiğe kayıt ve tescil onaylı projeye göre yapılır. Araçlar üzerinde yapılan tadilatın trafiğe tescilinde Karayolları Trafik Kanunun 32 inci maddesi uygulanır. ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐNĐN TANZĐMĐNDE UYGULANACAK ESASLAR : Araç Tadilat Projeleri ve Belgeleri ; Karayolları Trafik Kanunu, Trafik Tüzüğü ve Araçların Đmal, Tadil ve Montajı Hakkında Teknik Şartları Gösteren Yönetmelikteki esaslara uygun olarak hazırlanacaktır. Proje resimleri TS-88 e uygun ve en az 1/20 ölçeğinde üç görünüşlü olacaktır. Tadilat projeleri TSE 4930 da belirtilen taşıt tadilatı projelendirme esasına göre hesaplanacaktır. TADĐLAT PROJELERĐ VE EKLERĐ: Tadilat Projeleri (2 TAKIM) Halinde Hazırlanacaktır. Her Projede: A)Teknik Belge B)Tadilat Raporu C)Proje Hesapları Özet Formu (A FORMU) D)B Aracın Temel Özellikleri Formu (B FORMU) E)Proje Hesapları Formu (C FORMU) F)Đlave Ek ve Hesaplar G)Detaylar H)Aracın Üç Görünümün Bulunduğu 1/20 Ölçeğinde TS 88 Uygun Çizilmiş Resim ve Resmin Sağ Alt Köşede Başlık ve Çerçevesi Bulunacak. Projelerde yazılar şablon, daktilo veya bilgisayar çıkışlı olacaktır. Resimler TS-88 de gösterilen norma uygun katlanmış ve dosyalanmış olacaktır. Katlanmış resmin (210x297 mm ) ölçüsünde olması ve en üst katına, resmin sağ alt köşesinde bulunan ve neye ait olduğunu açıklayan başlığın gelmesi sağlanacaktır. Her resim levhasının sağ alt köşesinde, başlık yazıları çerçevesi olacak ve bu çerçeve içerisinde istenilen bilgiler tam ve doğru olarak doldurulacaktır. Başlık çerçevesi üzerinde ( 80x130 ) mm, ölçüsünde tasdik yeri olarak bir boşluk bırakılacaktır. Ozalite çekilmiş projeler okunaklı olacak, bunların üzerinde ilave silinti ve kazıntı bulunmayacaktır. Tasdik işlemleri, ozalit kopya üzerinde yapılacak, aydınger üzerine yapılmayacaktır. Resim levhaları, kenarlardan 10 mm. Đçeriden çizilecek çizgi ile çerçeve içerisine alınacaktır. 2

4 ARAÇLARIN ĐMAL, TADĐL VE MONTAJI HAKKINDA YÖNETMELĐK ĐN BAZI MADDELERĐNĐN DEĞĐŞTĐRĐLMESĐ HAKKINDA YÖNETMELĐK Madde 1-3 Şubat 1993 tarih ve mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Araçların Đmal, Tadil Ve Montajı Hakkında Yönetmelik in 66.Maddesiaşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 66 Yüklü ve yüksüz taşıt araçlarına ait geometrik boyutlar aşağıda verilmiştir. a) Azami Genişlik : 2.55 m Frigofirik taşıtların Yalnız frigofirik yapılarında 2.60 m (Đstisnalar 70. Maddede belirtilmiştir. ) b) Azami Yükseklik 4.00 m c) Azami Uzunluklar 1) Đki dingilli araçlarda m 2) Đki dingilli otobüs ve troleybüslerde m 3) Üç veya daha çok dingilli araçlarda m 4) Üç ve dört dingilli tek ve çift katlı otobüslerde aşağıdaki şartları sağlamaları kaydı ile azami uzunluklar, a) Üç dingilli tek katlı otobüslerde en fazla uzunluk m b) Üç dingilli tek ve çift katlı otobüslerde en az iki dingilli dümenlenebilir olmaları kaydı ile, dört dingilli tek ve çift katlı otobüslerde ise en az üç dingilli dümenlenebilir olmaları kaydı ile en fazla uzunluk m 5) Yarı römorklu araçlarda m 6) Aşağıdaki hususları sağlamak kaydı ile yarı römorklu araçlarda m a) King pin ekseni ile yarı römorkun arkası arasındaki mesafe en fazla uzunluk ( Şekil 17 ) m b) Yarı römorkun önündeki herhangi bir nokta ile king pin ekseni arkasında ölçülen yatay mesafe en fazla uzunluk 2.04 m olmalıdır. 7) Mafsallı (körüklü ) otobüslerde m 8) Aşağıdaki hususların sağlanması kaydı ile bir römorklu araçlarda m a) Kamyonun kasasının kabininin arkasında kalan en ön dış noktası ile römork kasasının dış en arka noktası arası en fazla uzunluk ( Şekil 18 ) (L ) m b) Kamyonun kasasının kabininin arkasında kalan en ön dış noktası ile römork kasasının dış en arka noktası arası mesafeden kamyonun en arkası ile römorkun en önü arası mesafe düşülerek bulunan en fazla mesafe ( Şekil 18 ) ( L -L ) m c) Kamyonun arka dingil ekseni ile römorkun en ön dingil ekseni arası en az mesafe (Şekil 19 ) 3.00 m 9) Đki römorklu katarlarda m olmalıdır. 3

5 Madde 2 Aynı Yönetmeliğin 73. Maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. Madde 73 Araçların azami ağırlıkları aşağıda verilmiştir. A) Dingil Yükü : Tek dingilde en çok 10 ton, tahrikli dingilde en çok 11,5 ton dur. Römork veya yarı römorklarda, iki dingilli bir aks grubu için: Dingil eksenleri arasındaki mesafe (d), 1 m den az ise (d < 1,0) en çok 11 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1m ile 1,3m arası ise ( 1,0 < d < 1,3 ) en çok 16 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1,3m ile 1,8m arası ise ( 1,3 < d < 1,8 ) en çok 18 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1,8m üzerinde ise ( 1,8 < d ) en çok 20 ton Römork veya yarı römorklarda, üç dingilli bir aks grubu için: Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1,3m veya daha az ise ( d 1,3 ) en çok 21 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1,3m ile 1,4m arası ise ( 1,3 < d < 1,4 ) en çok 24 ton Motorlu araçlarda iki dingilli bir aks grubu için : Dingil eksenleri arasındaki mesafe (d), 1 m den az ise (d < 1,0) en çok 11,5 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1m ile 1,3m arası ise ( 1,0 < d < 1,3 ) en çok 16 ton Dingil eksenleri arasındaki mesafe 1,3m ile 1,8m arası ise ( 1,3 < d < 1,8 ) en çok 18 ton Ancak tahrikli dingil çift lastik ile donatılmış ve havalı süspansiyon veya Ek-V de tanımlandığı şekilde eşdeğer bir süspansiyon sistemine sahip ise veya her bir tahrikli dingil çift lastikli ve her bir dingilin azami yükü 9,5 tonu aşmaz ise 19 ton dur. B) Azami toplam ağırlıklar ; Dingil yükleri a) bendinde belirtilenleri aşmamak şartı ile toplam ağırlıklar en çok : 1) Đki dingilli motorlu araçlarda ve römorklarda 18 ton 2) Üç dingilli motorlu araçlarda 25 ton, Ancak tahrikli dingil çift lastik ile donatılmış ve havalı süspansiyon veya Ek-V de tanımlandığı şekilde eşdeğer bir süspansiyon sistemine sahip ise veya her bir tahrikli dingil çift lastikli ve her bir dingilin azami yükü 9,5 tonu aşmaz ise 25 ton dur. Üç dingilli römorklarda 24 ton dur. 3) Đki dümenlenen dingili olan 4 dingilli motorlu araçlarda, tahrikli dingil çift lastik ile donatılmış ve havalı süspansiyon veya Ek-V de tanımlandığı şekilde eşdeğer bir süspansiyon sistemine sahip ise veya her bir tahrikli dingil çift lastikli ve her bir dingilin azami yükü 9,5 tonu aşmaz ise 32 ton dur. Ancak 4 dingilli motorlu aracın azami ağırlığı en ön dingil ile en arka dingil arasındaki mesafenin her bir mertebesi için 5 ton olarak hesaplanan değeri aşamaz. 4) Üç dingilli yarı römorklu araçlarda ve mafsallı otobüslerde 28 ton dur 5) Dört dingilli yarı römorklu araçlar ile ve dört dingilli ve bir römorklu katarlarda: a) Đki dingilli kamyon ve iki dingili römorklu katarlarda 32 ton, b) Đki dingilli çekici ve iki dingilli yarı römorklu araçlarda ; Yarı römork aks grubunda dingil eksen mesafeleri 1,3m ile 1,8m arasında ise ( 1,3 < d < 1,8 ) 36 ton Yarı römork aks grubunda dingil eksen mesafeleri 1,8m veya üzerinde ise ( 1,8 < d ) 36 ton Ancak çekicinin dingil çift lastik ile donatılmış veya hava süspansiyonlu veya Ek-V de göre eşdeğer bir süspansiyon sistemine haiz ise ve çekici müsaade edilen toplam ağırlığı 18 ton, yarı römorkun müsaade edilen aks grubu ağırlığı 20 ton ise 38 ton dur. 6) Beş veya altı dingilli yarı römorklu araçlar ile beş veya altı dingilli bir veya iki römorklu katarlarda 40 ton dur. Ancak yalnız kombine taşıma işlemlerinde TS 1360 tip 1A ve 1AA veya muadili konteynerleri taşıyan 3 dingilli çekici veya 3 dingilli yarı römorklu araçlarda 40 ton dur. 4

6 C) Azami ağırlıkların incelenmesinde, araçların imal ve monte edilmiş oldukları fabrikaca verilen dingil kapasite değerleri esas alınır. D) Araçların dingil kapasiteleri, azami dingil yüklerinden daha fazla olabilir. Ancak bu araçlar karayollarında seyrederken azami ağırlıkları ile azami toplam ağırlık değerleri aşılamaz. ARAÇLARA ĐLĐŞKĐN TANIMLAR 1 - OTOMOBĐL: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok 7 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Bunlarda taksimetre veya tarife ile yolcu taşıyanlara taksi otomobil adam başına ücretle yolcu taşıyanlara dolmuş otomobil denir. 2 - MĐNĐBÜS: Yapısı itibariyle sürücüden başka 8 ila 14 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. 3 - OTOBÜS: Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az 15 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. 4 - KAMYONET: Đzin verilebilen azami yüklü ağırlığı kg ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. 5 - KAMYON: Đzin verilebilen azami yüklü ağırlığı kg dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. 6 - ÇEKĐCĐ: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır. 7 - ARAZĐ TAŞITI: Karayolunda yolcu veya yük taşıya bilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır. 8 - MOTOSĐKLET: 2 veya 3tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu araçlardır. Bunlardan karoseri si yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan3 tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir. 5

7 9 - MOTORLU BĐSĐKLET: Silindir hacmi 50 santimetre küpü geçmeyen,içten patlamalı motorla donatılmış ve imal hızı saatte 50 km den az olan bisiklettir BĐSĐKLET: En çok 3 tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan motorsuz taşıttır LASTĐK TEKERLEKLĐ TRAKTÖR: Belirli şartlarda römork veya yarı römork çekebilen,ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım araçlarıdır ĐŞ MAKĐNELER: Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan,iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş;karayolunda insan,hayvan,yük taşımasında kullanılmayan motorlu araçlardır TRAMVAY: Genellikle yerleşim birimleri içerisinde insan taşımasında kullanılan, kara yolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü dışardan sağlayan taşıttır ÖZEL AMAÇLI TAŞIT: Özel insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve itfaiye, cankurtaran, cenaze, naklen yayın ve kayıt ( radyo, sinema, televizyon) kütüphane araştırma araçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek,taşımak veya kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçlardır OKUL TAŞITI: Genel olarak okul öncesi,ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlinin taşınmalarında kullanılan taşıttır KAMU HĐZMETĐ TAŞITI: Kamu hizmeti için yük ve yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır PERSONEL SERVĐS ARACI: Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlarıdır. Kamu 6

8 kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanım kapsamına girmez UMUM SERVĐS ARACI: Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir KAMP TAŞITI: Yük taşımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır RÖMORK: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır. 21- YARI RÖMORK: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan,taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorkdur HAFĐF RÖMORK: Azami yüklü ağırlığı 750 kg ı geçmeyen römork veya yarı römorkdur TAŞIT KATARI: Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış en çok 2 römork dan oluşan taşıttır TAŞIMA SINIRI ( KAPASĐTE ): Bir aracın güvenle taşıyabileceği,en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısıdır GABARĐ: Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk,genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir AZAMĐ AĞIRLIK: Taşıtın güvenle taşıya bileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır YÜKSÜZ AĞIRLIK: Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet,edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır YÜKLÜ AĞIRLIK: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır. 7

9 29 - DĐNGĐL AĞIRLIĞI: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zara vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır. 30- AZAMĐ TOPLAM AĞIRLIK: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır. ARAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI MADDE 64- Bu yönetmelik kapsamındaki araçların sınıflandırılması aşağıda verilmiştir. A) L SINIFI ARAÇLAR: 4 den az tekerleği bulunan motorlu taşıttır. 1) L1 SINIFI :Silindir hacmi 50 cm³ den az veya eşit ve yapısı bakımından Azami hızı 50 km/h ı geçmeyen 2 tekerlekli motorlu taşıttır. 2) L2 SINIFI: Silindir hacmi 50 cm³ az veya eşit ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/h ı geçmeyen 3 tekerlekli motorlu taşıttır. 3) L3 SINIFI: Silindir hacmi 50 cm³ den büyük ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/h ı geçen 2 tekerlekli motorlu taşıttır. 4) L4 SINIFI: Silindir hacmi 50 cm³ den büyük ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/h fazla ve (ABOD) eksenine göre asimetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu taşıttır. 5) L5 SINIFI: Silindir hacmi 50 cm³ den büyük ve yapısı bakımından azami hızı 50 km/h fazla,azami yüklü ağırlığı 1000 kg den az veya eşit ve (ABOD) eksenine göre asimetrik olarak yerleştirilmiş 3 tekerlekli motorlu taşıttır. B) M SINIFI ARAÇLAR: Asgari 3 veya 4 tekerlekli olup, azami yüklü ağırlığı 1000 kg yi gecen ve yapısı bakımından yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 1) M1 SINIFI: Sürücü dahil azami 8 oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 3500 kg ı geçmeyen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 2) M2 SINIFI: Sürücü dahil azami 8 oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 5000 kg ı geçmeyen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 3) M3 SINIFI: Sürücü dahil azami 8 oturma yeri olan ve azami yüklü ağırlığı 5000 kg ı gecen yolcu taşımaya yönelik motorlu taşıttır. C) N SINIFI ARAÇLAR: Asgari 3 veya 4 tekerlekli olup, azami yüklü ağırlığı 1000 kg yi geçen ve yapısı bakımından yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 8

10 1) N1 SINIFI: Azami yüklü ağırlığı 3500 kg dan az veya eşit olan yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 2) N2 SINIFI: Azami yüklü ağırlığı 3500 kg dan büyük kg dan küçük veya eşit olan yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır. 3) N3 SINIFI: Azami yüklü ağırlığı dan büyük olan yük taşımaya yönelik motorlu taşıttır. D) O SINIFI ARAÇLAR: Römork ve yarı römork motorsuz taşıtladır. 1) O1 SINIFI: Yarı römorklar hariç azami yüklü ağırlığı 750 kg i geçmeyen tek akslı römork dur. 2) O2 SINIFI : Sınıf O1 e dahil olmayan ve azami yüklü ağırlığı 3500 kg dan az veya eşit olan römork tur. 3) O3 SINIFI: azami yüklü ağırlığı 3500 kg dan fazla kg dan az veya eşit olan römork dur. 4) O4 SINIFI: Azami yüklü ağırlığı kg dan fazla olan römork dur. ARAÇ TADĐLAT PROJELERĐNĐN HAZIRLAMA ESASLARI PROJE EKLERĐ ( 2 TAKIM ) a) Teknik belge b) Tadilat raporu c) A Proje hesapları formu (A formu ) d) B Aracın temel özellikleri formu (B formu) e) C Proje hesapları formu (C formu) f) Đlave ek hesapları ve detayları. g) Arcın en az 3 görümünün bulunduğu TS 88 e göre çizilmiş ( ve en az A3 ebadında) teknik resim, Teknik resim antet bilgileri eksiksiz doldurulmuş olacak. h) Üstte belirtilen belgeler yetkili mühendis tarafından ıslak kaşeli ve imzalı olacaktır. TEKNĐK BELGENĐN KONTROLÜ Ruhsat fotokopisi veya Karayolu Uygunluk Belgesi veya tip onayı uygunluk belgesi aslı veya fotokopisinden ; Markası Tipi (açık ve net olarak belirtilmeli ) Modeli Şasi no Motor no Cinsi (Yapılan tadilat açık ve net olarak belirtilmeli ) Araca ait hesaplar ve yüklemeler ile aracın boyutları, lastik ebatları Açıklama kısmına tadilatla ilgili değişikliğin belirtilmesi Tadilatı yapan müessesenin belirtilmesi Belgeyi ve projeyi tanzim eden mühendisin ıslak kaşesi üzerinde adı ve soy adının A.Đ.T.M. yetki belge numarasının bulunması 9

11 Islak imzasının teknik belge üzerinde olup olmadığı kontrol edilmelidir. Teknik belge üzerinde hiçbir suretle silinti, kazıntı v.b işlemler yapılamaz. RAPOR UN KONTROLÜ Yapılan tadilatın proje raporunda açık olarak belirtilmesi. Raporun sol alt köşesinde yetkili mühendisinin ıslak kaşesinin kontrolü. A FORMU KONTROLÜ A formundaki bilgiler eksiz olarak proje hesapları ve teknik belgeye uygun olarak doldurulduğu, A formu daktilo veya bilgisayar ile doldurulduğu, A formunun sol alt köşesinde yetkili mühendisinin ıslak kaşesinin kontrolü. B FORMU KONTROLÜ Şasi ve motor özellikleri formda gösterilen bölümlerde teknik belge veya ruhsatına uygun olarak eksiksiz olarak doldurulacaktır. Ağırlıklar ve boyutlar proje hesaplarına uygun olarak eksiksiz doldurulduğu, Tanzim eden SMM in kaşesi basılarak imzalanmış olduğunun kontrol edilmesi, C FORMU KONTROLÜ C formunda kasa/tank boyu hesabı maksimum ve minimum değerlere göre hesap edilip edilmediği, ( Kas/tank boyu bulunan değerler arasından seçilecektir) Faydalı yük hesabı bölümünde gösterilen G1, G2, G3 istiap haddi hesapları yapılıp yapılmadığı, ( Bulunan 3 değer içinden en küçük olan değer istiap haddi (faydalı yük) olarak seçilecektir). Faydalı yük hesabı (G) bulunan değerlerden en küçüğünün altında seçilip seçilmediği ( bulunan en küçük değerinin üstünde seçilemez). Faydalı yük ile yüklü durumda dingil yüklerinin hesaplarının eksiksiz yapıldığı (yüklü durumda ön ve arka dingil kapasiteleri aşılmayacaktır). Araca daha önce tank projesi veya tadilatı yapılmış ise tank hacmi kontrolü hesaplarının eksiksiz olarak yapılıp yapılmadığı kontrol edilecektir(bu hesaplarda TS 4930 esas alınacaktır). NOT : Tank hacmi kontrolü hesapları sadece tanker veya tadilatı hesapları için istenecektir. Otobüs ve minibüs tadilatı projelerinde otobüsler ve minibüsler için istiap haddi (faydalı yük) hesaplarının yapılıp yapılmadığı. 10

12 TEKNĐK RESĐM KONTROLÜ 1) Projenin eki olan teknik resimler ve detaylarının TS 88 standardına uygun olduğu, 2) Antette bulunması gereken bilgiler Tadilatı yapılan aracın cinsi, markası, tipi, modeli, şasi no, motor no, motor gücü, motor momenti, (Tork u) lastik adedi, lastik ebadı, a) Projeyi hazırlayan mühendisin: Adı Soyadı Yetki no Oda sicil no Adresi Đmzası Yapılan tadilatın özelliğini belirtir şekilde eksiksiz olarak doldurulduğu, b) Antedin üst kısmında onay için özel bölümün bulunup bulunmadığı, 3) Teknik resimlerde: Aracın azami uzunluğu Aracın azami genişliği Aracın azami yüksekliği Dingiller/ dingil mesafesi Ön dingil, Ön tampon Arka dingil, Arka tampon Tekerlek iz genişliği Kasa/tank boyu Kasa ön ucu arka dingil merkezi mesafesi Arka dingil kasa arka ucu mesafesi Đlave varsa ilave yüksekliği Kasa ağırlık merkezi arka dingil mesafesi Tankerlerde tank genişliği Otobüs minibüslerde koltuk arası mesafesi ve koltuk detaylarında A.Đ.T.M. yönetmeliğinde belirtilen koltuk yüksekliği, koltuk genişliği, koltuk yüzeyi, koridor boyutları ölçülerinin gösterildiği. 11

13 Münferit Araç Projesi Hazırlanmasında Göz önünde Bulundurulacak Hususlar : ARAÇLARA ÜÇÜNCÜ DĐNGĐL ĐLAVESĐ A) Üçüncü dingil, azami yüklü ağırlığı 12 Ton olan iki dingilli araçlara ilave edilebilir. 1. ARAÇLARA ÜÇÜNCÜ DĐNGĐL ĐLAVESĐNDE AZAMĐ YÜKLÜ AĞIRLIK TAYĐNĐ ; a. DIN esasına göre bulunan motor net gücü, 6 Ps / Ton a bölünerek bulunur. b. Aks grubunun tahrik edilen dingili, aks grubu toplam yüklü ağırlığının en az %55 i en çok %65 i kadar yüklenecektir. Bulunan aks grubu yüklü ağırlığına ön dingil yüklü ağırlığı eklenerek ikinci değer bulunacaktır. c. Aracın fabrikasınca verilen katar ağırlığı üçüncü değer olarak alınacaktır. 2. Araçlara Üçüncü Dingil Đlavesinde, Araçların Kapasite Ve Azami Yüklü Ağırlıklarının Bulunması ; Azami Yüklü Ağırlıkları motor gücüne,dingil kapasitelerine göre,azami katar ağırlığına göre,şase yeterliliğine göre ve lastik kapasitelerinin yeterliliğine göre kontrol edilecek böylece elde edilen en küçük değer Azami Yüklü Ağırlık olarak alınacaktır. Bu değer hiçbir zaman aracın Azami Yüklü Katar Ağırlığını geçmeyecektir. 3. Araçlara Üçüncü Dingil Đlavesinde Şasi Takviyesi ; Şasi uzatılması Araçların Đmal Tadil ve Montajı Hakkındaki Teknik Şartları Gösteren Yönetmelik esaslarına uygun olmalıdır. Şasi uzatılması halinde kullanılacak malzeme en az ST 42-2 olmalı, akma sınırı en çok 26 Kg/mm² olarak alınmalıdır. 4. Araçlara Üçüncü Dingil Đlavesinde Fren Sistemi ; a. Fren Sistemi havalı ise, üçüncü dingil körüklerinin sisteme yükleyeceği ek yüke, hava fren sisteminin yeterliliği kontrol edilecektir. b. Fren Sistemi hidrolik ise, eklenen silindirlerin hidrolik ihtiyacına ana hidrolik silindiri hacminin yeterli olup olmadığı kontrol edilecek. c. Üçüncü Dingil fren balata yüzeyi, Dingil kapasitesi / Balata Yüzeyi 3 Kg/ cm² esasına göre hazırlanacak. d. Servis Freni, üçüncü dingil takılmasından sonra tam yüklü halde iken en az 4 m/sn ² lik ortalama negatif ivme sağlayabilmeli, balata ile kampana arasındaki statik sürtünme katsayısı en çok 0,4 olmalıdır. e. Tesbit ( El ) Freni, üçüncü dingil takılmasından sonra tam yüklü iken aracı %20 eğimli yolda tesbit edebilmelidir. 12

14 5. Araçlara Üçüncü Dingil Đlavesinde Lastik Ölçüleri ; a. Üçüncü Dingil lastik ölçüleri aracın diğer lastik ölçüleriyle aynı olacak. b. Üçüncü Dingil jantları, aracın diğer jantları ile aynı tipte olacak. c. Üçüncü Dingil lastik adedi 4 veya 2 olabilir. Aks grubu York Sistemli veya Terazi Sistemli olarak projelendirilecek ve her türlü yüklemede aks grubu dingiller projesinde belirtilen ağırlıklardan fazla yüklenmeyecek. 6. Araçlara Üçüncü Dingil Đlavesi Projelerinde Đstenen Hesaplar ; a. Dinamik zorlamadan dolayı şasi ve üçüncü dingil mukavemet hesaplarında yükler 2 katı olarak alınacaktır. b. Makas mukavemet hesapları yapılacak ve gerilme en çok 55Kg/mm² olacak. c. Terazileme kolu hesabı verilecek. d. Đki dingilli aks grubu yük dağılım hesabı yapılacak. e. Rulman hesabı verilecek,üçüncü dingil üzerine takılan rulmanlardan içteki,dingil kapasitesinin iki katı,dıştaki 1,5 katı yüklendiği esasına göre seçilecektir. f. Şasi mukavemet hesabı yapılacak,kullanılacak malzeme ST 42-2 olmalı şasi için sıkma sınırı en çok 26 kg / mm alınmalıdır. g. Aracın yüklü halde dingil ağırlıkları hesaplanacak. h. Üçüncü dingil yerli imal edilmiş ise mukavemet hesapları yapılacak ithal edilmiş ise kapasitesini gösteren belge eklenecektir. Üçüncü dingil mukavemet hesabında M= (Mb² + Md² ) formülü kullanılacak lastik ile yol arasındaki sürtünme katsayısı en çok 0,6 alınacak gerilme 30Kg/mm² yi aşmayacaktır. i. Fren hesapları yapılacak,fren havalı ise hava deposunun hacmi fren körükleri toplam hacminin en az 10 katı olmalıdır. Fren sistemi hidrolik ise eklenen silindirlerin hidrolik ihtiyacına ana hidrolik silindiri hacminin yeterli olup olmadığı kontrol edilecektir. j. Üçüncü dingil fren balata yüzeyi,dingil kapasitesi /Balata yüzeyi 3 Kg / cm² esassına göre hazırlanacaktır. k. Servis freni üçüncü dingil takılmasından sonra tam yüklü halde iken en az 4 m/ sn² lik ortalama negatif ivme sağlayabilmelidir. Balata ile kampana arasındaki statik sürtünme kat sayısı en çok 0,4 olmalıdır. l. Tesbit (El) freni üçüncü dingil takılmasından sonra tam yüklü iken %20 eğimli yolda tesbit edilebilmelidir. 13

15 A) Yarı römork projelerinde aşağıda başlık halinde gösterilen proje hesapları proje ekinde bir rapor halinde gösterilmelidir. a) Kasa boyu hesabı b) Azami yüklü ağırlık hesabı c) Đstiap haddi hesabı d) Đstiap haddinin Kıng Pim ve dingillere dağılım hesabı e) Yarı römork mukavemet hesabı f) Kıng Pim hesabı (5.teker K.P.) g) Arka dingile gelen yüklerin hesabı h) Kıng Pime gelen yükün çekiciye dağılımı i) Şasi hesapları j) Yarı römork fren hesapları k) Makas hesapları l) Eğilme momentleri mukavemet hesapları m) Şasi I profil mukavemet hesabı n) Emniyet kat sayısı o) Lastik hesabı B) DAMPER PROJELERĐNDE KALDIRMA SĐSTEMĐ HESAPLARI VERĐLECEK. a) Kasa yüksekliği hesabı b) Damper kaldırma hesabı c) Pompa hesapları d) Damper kaldırma kollarının burkulmaya karşı kontrolü yapılmalıdır. Bu hesaplar A,B,C, formlarına ilave olarak bir rapor halinde projeye eklenmelidir. C) VĐNÇ PROJELERĐNDE KALDIRMA VE HALAT HESAPLARI VERĐLECEK. Bu hesaplar A,B,C, formlarına ilave olarak bir rapor halinde projeye eklenmelidir. D) KASA PROJELERĐNDE KASA BOYU HESABI VERĐLECEK F) TANKER PROJELERĐNDE, Hacim ve stabilite hesapları yapılacak Teknik belgenin cinsi bölümüne tankerin hangi amaçla kullanılacağı (su tankeri (içme-kullanma) Fuel-oil asit tankeri v.b) G) OTOBÜS VE MĐNĐBÜS PROJELERDE Đstiab haddine göre yolcu adedi hesaplamaları yapılacak. Teknik resimde aracın 3 görümünün yanı sıra koltuk detayı A.Đ.T.M. Yönetmeliğinin ve 77.maddelerine uygun olarak gösterilmelidir. 14

16 H) MOTOR GÜCÜ HESABINDA; a. Motor gücü net ise 6 Ps / Ton a bölünerek hesap yapılacak. b. Motor gücü brüt ise ( Güç x 0.9 ) / 6 Ps Ton şeklinde hesaplanacaktır. c. Motor veya blok değişiminde hazırlanan motor mukayyese raporu doldurulmalı, Đ) Araçların üzerinde yapılacak tadilat projelerinde, tadilatla ilgili detay verilecek. J) Projeler 1 / 20, 1 / 10, 1 / 15 ölçeklerine uygun çizilecek. K) Projeler 4 ve katları şeklinde hazırlanacak. L) TARIM RÖMORKU VEYA YÜK RÖMORKU PROJELERĐNDE, fren hesapları, şasi, dingil, çeki kolu, kasa boyu ve makas hesapları ile yastık döşek detayları verilecek. M) SĐLO ARAÇ PROJELERĐNDE Aracın üzerindeki silo da taşınacak malzeme cinsi, teknik belgenin cinsi bölümünde belirtilmelidir. (örneğin yem silosu, çimento silosu v.b.) Ayrıca silo hesapları rapor halinde proje hesaplarına eklenmelidir. N) KURTARICI KAMYON/KAMYONET HESAPLARINDA; 1) Kurtarıcı düzenekleri (kurtarıcı tertibatları ) ile ilgili hesaplar rapor halinde projeye eklenmelidir. 2) Hidrolik kurtarıcılarda hidrolik kaldırma hesapları bir rapor halinde projeye eklenmelidir. 3) Kurtarıcı kamyon /kamyonet projelerinde teknik belgenin cinsi bölümünde aracın özelliği belirtilmelidir. (örneğin 3 dingilli kurtarıcı kamyon-kurtarıcı kamyonet gibi). O) KAMYONDAN ÇEKĐCĐ ARACA TADĐLAT PROJELERĐNDE Azami yüklü katar ağılığı teknik belgede mutlaka gösterilmelidir. Ayrıca ; Şasi hesapları Dingil tadilat hesapları Makas ve lastik hesapları Fren hesapları Tabla hesabı ve detayları Proje ekinde bir rapor halinde gösterilmelidir. NOT: Araçların üzerinde yapılacak tadilat projelerinde, tadilatla ilgili detay verilecek. Projeler 1 / 20, 1 / 10, 1 / 15 ölçeklerine uygun çizilecek. Teknik belge-tadilat raporu A,B,C, formları daktilo veya bilgisayarla yazılmalı. Proje ve eklerinde ıslak mühür ve ıslak imza olmalıdır. 15

17 TRAFĐK TÜZÜĞÜ ĐLE ĐLGĐLĐ UYGULAMALAR: Tarım Veya Yük Römorku Fren Hesapları : 1. Azami yüklü ağırlığı750 Kg. den daha az olan yarı römork, römork veya römork dizisinde, yarı römorkun, römorkun veya römork dizisinin azami yüklü ağırlığı, çeken aracın net ağırlığının yarısından fazla ise bu yarı römorklarda,römorklarda veya römork dizisinde römork freni bulunacaktır. 2. Azami yüklü ağırlığı750 Kg. den fazla olan yarı römork, römork veya römork dizisinde, çekilen taşıtların tekerlek sayısının en az yarısına araç eksenine göre simetrik kumanda edecek otomatik veya bu sistemle düz yolda her türlü yük şartları altında en az 4 m/sn ² lik bir ortalama negatif ivme temin edebilecektir. ( Bütün tekerleklerinde fren bulunmayabilen araçlarda 2,5m/sn² ) 3. Azami yüklü ağırlığı 3500 Kg den fazla olan yarı römork, römork veya römork dizisinde, çeker aracın servis freni ile birlikte çalışan servis freni tertibatı bulunacaktır. 4. Yük taşımak için belge almış üç tekerlekli ( motorsikletler ) araçlarda, yolcu taşıma gayesi ile tadilat projesi yapılmayacaktır. 5. Araçlarda Toleranslar: Araç boyutlarında % ( 0 80 ) Ağırlıklarında % ( 0 20 ) Araçların Oturma Yerleri : Genişlik 430 mm Derinlik 400 mm Koltuklar Arası Mesafe: Arka arkaya 300 mm. Karşılıklı 500 mm. Arkalık 500 mm. 14 kişiden fazla kapasiteli şehirler arası otobüslerde; Aralık 700 mm. Eğiklik 10 º olmalıdır. Sağlı sollu oturulacak koltuklar arasında ; 14 kişiye kadar olanlarda 300 mm. 14 kişiden fazla olanlarda 400 mm lik bir geçiş koridoru bulunmalıdır. Ücretle yolcu taşıyan taşıtlarda oturulacak yerle tavan arası en az 900 mm. olacaktır. 16