Hazar Gölü'nde M evsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora glomerata da Bazı Ağır Metal D üzeyleri

Transkript

1 20, 78, (2011) doi: /ekoloji Hazar Gölü'nde M evsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora glomerata da Bazı Ağır Metal D üzeyleri M ehm et Tahir A L P1*, B ülent ŞE N 2, Ö zgür Ö Z B A Y 1 M ersin Üniversitesi Su Ü rünleri Fakültesi M ersin-türkîye 2 Fırat Üniversitesi Su Ü rünleri Fakültesi Elazığ-TÜRKÎYE *Corresponding author: talp@ mersin.edu.tr Ö zet Alg türlerinde ağır metal birikimi genellikle laboratuvar şartlarında çalışılmıştır. B ununla birlikte m ikro alg türlerinin doğal habitatlarındaki ağır metal birikimleri konusunda oldukça sınırlı bilgi mevcuttur. Bu araştırmada, nispeten oligotrofik ve yüksek alkali bir göl özelliği sergileyen H azar Gölü litoralinde ilkbahar sonu ve yaz başlangıcında yoğun popülasyonlar oluşturan Cladophora glomerata'nın (Clorophyta) absorbe ettiği bazı ağır metal yükleri araştırılmıştır. Elde edilen veriler suyun ağır metal yükleri ile karşılaştırılmıştır. Toplanan alg örneklerinde Bakır (Cu) 1,31-1,77 mg/g- C. glomerata, D em ir (Fe) 58,5-218 mg/g- C. glomerata, M angan (M n) 2,75-4,99 mg/g- C. glomerata ve Ç inko (Zn) 9,61-11,8 mg/g- C. glomerata olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, C. glomerata insan sağlığı için tehlikeli olan bazı ağır metalleri absorbe eder. Bu sebeple atıksu arıtımında biyo-absorbant olarak kullanılma potansiyeline sahiptir. A nahtar K elim eler: Ağır metal, Cladophora glomerata, Clorophyta, Hazar Gölü. H eavy M etal Levels in Cladophora glomerata w h ich Seasonally O ccurrence in th e Lake o f H azar A bstract Heavy metal accumulations in algal species are generally studied under laboratory conditions. However, there is rather limited knowledge on heavy metal accum ulation o f micro algal species in their natural habitats. In this study, some heavy metal loads absorbed by C. glomerata w hich shows intensive population in late spring and early sum m er in the littoral zone o f the Lake Hazar, w hich is a relatively oligotrophic, and has a high alkaline level, were investigated. O btained data were compared w ith heavy metal loads o f the water. Levels o f heavy metals in the algae were found as 1,31-1,77 mg/g- C. glomerata for C upper (Cu), 58,5-218 mg/g- C. glomerata for Iron (Fe), 2,75-4,99 mg/g- C. glomerata for Manganese (M n) and 9,61-11,8 mg/g- C. glomerata for Z inc (Zn). In conclusion, C. glomerata absorbs some heavy metals w hich are dangerous for hum an health. Therefore, this species has a potential to be use as bio-absorbent in waste water treatments. K eyw ords: Cladophora glomerata, Clorophyta, Heavy metal, Lake Hazar. Alp M T, Şen B, Özbay Ö (2011) Hazar G ölü'nde Mevsimsel O larak Ortaya Çıkan Cladophora glomerata' da Bazı Ağır M etal Düzeyleri. 20 (78): g i r i ş A lglerin su kirliliği çalışm alarında indikatör olarak kullanm alarının (Atıcı 1997) yansıra fotosentezle ortam a sürekli olarak oksijen kazandırması sonucu doğal suların kendi kendilerine arıtması (Self purification) işlem inde önem li bir role sahip olduğu bilinm ektedir (Şen ve N acar 1988, Şen ve ark. 2003). B ununla birlikte, alglerin su ve atık sularda azot ve fosfor başta olm ak üzere besin tuzları (Reddy 1983, Craggs ve ark. 1996, Rose ve ark. 1998), ağır m etaller (G uha ve ark. 2001, Kaewsarn ve Yu 2001, Tam ve ark. 2001), pestisitler (Weber ve ark. 1981), organik ve inorganik toksinler (Shashirekha ve ark. 1997) gibi doğal akuatik ortam için tehlikeli olan kirleticileri hücre ve/veya hücrelerinde yapı m addesi olarak kullanm aları veya hücrelerinde biriktirm esiyle giderdikleri birçok araştırmacı tarafından belirlenm iştir. Alglerin bu yeteneklerinden yararlanılarak atıksu arıtım ında kullanılm alarının başarılı sonuçlar sağladığı yapılan pek çok çalışmayla da kanıtlanm ıştır (O sw ald 1988). Ağır m etaller yoğun insan faaliyetlerinin olduğu alanlarda önem li çevre kirleticileri olm aktadır. B unların sulardaki derişim lerinin belirli bir seviyenin üzerinde bulunm ası canlıların yaşamını sınırlam aktadır (D oğan ve D em irörs Saygıdeğer 2009). Alglerin iyi bir indikatör olmaları nedeniyle birçok araştırmacı çalışmalarını, hem deneysel hem de doğal şartlar altında alglerin ağır m etal absorblaması üzerine yoğunlaştırm ıştır. Bu araştırmada H azar G ölü litoralinde ilkbahar sonu ve yaz başlangıcında yoğun popülasyonlar Geliş: / Kabul: No: 78,

2 Alp ve ark. oluşturan Cladophora glomerata (L.) K ütz 'nın (Chlorophyta) doğal habitatından absorbe ettiği bazı ağır metal yükleri araştırılmış ve su içerisindeki bulunan yüklerle karşılaştırılmıştır. Toplanan alg örneklerinde ve bu algin aşırı çoğaldığı istasyonların su örneklerinde Bakır (C u), D em ir (Fe), M angan (M n), Kadm iyum (Cd), Çinko (Zn), Kobalt (Co), K rom (Cr) ve K urşun (Pb) düzeyleri araştırılmış ve elde edilen sonuçlar değerlendirilm iştir. Çalışma alanını oluşturan H azar gölü, Elazığ il sınırları içerisinde yer alan tektonik bir göldür. O rtalam a derinliği 98 m olup yüzey alanı yaklaşık 80 km 2 dir. Göl mavi bayrak kapsamında nisbeten oligotrofik ve yüksek alkali bir göl olan H azar gölü deniz seviyesinden 1238 m yükseklikte ve yaklaşık olarak 273 km 2'lik bir havzaya sahiptir (Şekil 1). M ATERYAL VE M E T O T A raştırm a süresince H azar G ölü litoralinde ilkbahar sonu ve yaz başlarında (N isan, Haziran) epilitik flora içerisinde yoğun popülasyon oluşturan C. glomerata ve tü m yılı kapsayan aylık su örnekleri alınmıştır. H em C. glomerata hem de su örneklerinde ağır metal (C u, Fe, M n, Cd, Z n, Co, C r ve Pb) konsantrasyonları belirlenm iştir. Su Ö rnekleri Ağır metal analizleri için 50 m L su örnekleri alınarak kjeldahl balonlarına konulm uş ve içerisine nitrik ve sülfürik asit (1/6) karışım ından 1 m L ilave edilerek örnekler m ineralizasyon işlem ine tabi tutulm uştur. D aha sonra su örnekleri 25 ml' ye deriştirilmiştir. Analize hazır durum a getirilen su örnekleri A tom ik Absorbsiyon Spektrofotom etresi (Perkin Elm er m odel 370) ile uygun standartları hazırlanarak analizleri gerçekleştirilm iştir (A nonym ous 1985). A lg Ö rnekleri C. glomerata örneklerinden 1 g alınarak ısıya dayanıklı cam şişeler içerisine bırakılmış ve kurutm a fırınında 105 C de 24 saat k u ru tu lm u ştu r. K urutulan örneklere 3 m L nitrik asit (H N O 3 M L-1) ilave edilerek 24 saat süreyle oda sıcaklığında bekletilm iştir. H azırlanan örnekler ısı tablası üzerinde çok düşük ısıda örneklerin tam am en m ineralize olması sağlanmıştır. Ö n hazırlığı tam am lanan alg örneklerine 1 m L sülfürik asit ilave edilerek çözünm esi sağlanmış ve 50 ml'lik balon jojelere aktarılarak üzeri deiyonize saf su ile 50 ml'ye kadar seyreltilmiştir. H azırlanan örneklere 1-2 damla nitrik asit ilave edilmiş ve cam tüplere bırakılarak okum aya hazır hale getirilm iştir Şekil 1. Hazar Gölü (Google Earth program ından alınmıştır). (A nonyom ous 1985). A tom ik A bsorbsiyon S p ek trofotom etresin - de Ö rneklerin O k u n m ası Ö rneklerin ağır metal (C u, Fe, M n, Cd, Z n, Co, C r ve Pb) konsantrasyonları 0,1 mg/l hassasiyetteki A tom ik Absorbsiyon Spektrofotom etresinde (AAS: Perkin E lm er m odel 370) ölçülm üştür (D üşük konsantrasyona sahip ağır metal değerleri okunm ası için belli hacim lerdeki su örnekleri ölçüm hassasiyetinin üzerinde değerler elde edilecek şekilde ısıtarak buharlaştırm a işlem i ile 3 kat yoğunlaştırılmıştır. D aha sonra sudaki ağır metal konsantrasyonları yoğunlaştırm a faktörü dikkate alınarak hesaplanm ıştır). K onsantrasyonu belirlenm esi istenilen elem entin bilinen farklı konsantrasyonlardaki standartları hazırlanarak kalibrasyon eğrisi çizilmiştir. D aha sonra örneklerde okunan absorbans değerleri standartlardan elde edilen eğri ile karşılaştırılarak örneklerde bulunan elem entlerin konsantrasyonları suda mg/l, alglerde ise mg/g yaş ağırlık cinsinden verilm iştir (Anonym ous 1985). B U L G U L A R ve TARTIŞM A Bu araştırmada H azar gölü kıyılarında İlkbahar sonu ve yaz başında yoğun popülasyonlar oluşturan C. glomerata'nın absorbe ettiği ağır metal yükleri araştırılm ış ve su içerisindeki bulunan yüklerle karşılaştırılmıştır. Araştırma süresince C. glomerata N isan ve H aziran aylarında ölçüm yapılabilecek m iktarda toplanm ıştır. Fakat diğer aylarda ise C. glomerata örneklerinin ya zayıf popülasyonlar sergilemesi ya da bulunam am ası araştırılan ağır metal yükleri bakım ından değerlendirilem em esine neden olm uştur. Toplanan C. glomerata'ya ait örnekler ve bu alglerin aşırı çoğaldığı istasyonlarda su örneklerinde Bakır (C u), D em ir (Fe), M angan (M n), Kadm iyum (Cd), Ç inko (Zn), Kobalt (Co), K rom (Cr) ve K urşun (Pb) düzeyleri araştırılmış ve elde edilen 14 No: 78, 2011

3 Hazar Gölü'nde Mevsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora... sonuçlar değerlendirilm iştir. G öl suyu ve C. glomerata'ya ait örnekler için elde edilen ağır metal konsantrasyonları Tablo 1'de verilmiştir. Tablo 1 incelendiğinde; Cu; su içerisinde sadece bir kez (Haziran 0,003 mg/l) tespit edilm esine rağm en yılın geri kalanında aletin ölçebileceği değerin altında bir konsantrasyonda suda bulunduğu tespit edilmiştir. C. glomerata yoğun popülasyon oluşturduğu aylarda her ölçüm de C u elem entinin bu algde birikim yaptığı ve konsantrasyon m iktarları bakım ından oldukça dikkate değer olduğu belirlenm iştir. C. glomerata örneklerinde C u konsantrasyonu 1,31 m g/g ve 1,77 m g/g olarak tespit edilmiştir. Fe; suda 0,006 mg/l ile en düşük Ağustos ayında en yüksek konsantrasyonu ise 0,041 m g/l ile Tem m uz ayında gözlenmiştir. C. glomerata' daki Fe konsantrasyonları 58,5 m g/g ve 218 m g/g olarak belirlenm iştir. M n; araştırma süresince su içerisinde sadece üç örnekte ölçülebilmiş ve 0,009-0,013 mg/l arasında değişim göstermiştir. C. glomerata'da M n değerleri sırasıyla 2,75 m g/g ve 4,99 m g/g olarak belirlenm iştir. Z n elem entinin sudaki konsantrasyonu 0,025 0,098 m g/l arasında değişim gösterm iştir. Bu elem entin C. glomerata' daki konsantrasyonu sırasıyla 9,61 mg/g ve 11,8 m g/g olarak tespit edilmiştir. A raştırm a süresince ölçüm ü yapılan elem entlerden Co, Cr, Pb ve C d konsantrasyonları hem su içerisinde hem de toplanabildiği dönem lerde C. glomerata da AAS'nin ölçüm eşiği alt sınırından daha az olduğu için bulgular elde edilem em iştir. Araştırm a süresince göl suyu p H aralığı 9,13 9,28 arasında değişim gösterm iş, toplam sertlik derecesi açısından da yüksek derecede sert su ( m g L-1 - C ac O 3) özelliği sergilemiştir. Bir çok araştırmacı yüzey su kaynaklarının ağır m etal yüklerinin, kaynağın yer aldığı havzanın jeolojik yapısından, endüstriyel tesislerden, eksoz em isyon gazlarının kaynağa difüze olm asından, yüzey akışlar ve yağışlardan kaynaklandığını belirtm işlerdir (Förstner ve W ittm an 1983, Vural 1993, D ölek 1998). H azar gölü özellikle kuzey kıyısının yoğun olarak kullanılan Diyarbakır-Elazığ karayoluna paralel olması ve çevresinde yapılan tarım ve hayvancılığın yanı sıra özellikle tuğla fabrikalarının ve kum ocaklarının yoğun faaliyetleri ve jeolojik yapısı m evcut ağır metal yükünün bu kaynaklardan sağladığı g örüşünü destekler niteliktedir. Ayrıca gölü besleyen derelerin siltasyon yüklerinin de bu konuda dikkate alınm ası gerekm ektedir (Şen ve ark. 1999). Şen ve ark. (2003) algler, atık sularda azot, fosfor başta olm ak üzere besin tuzları, ağır m etaller, pestisitler, organik ve inorganik toksinler, radyoaktif m addeler gibi doğal ortam için tehlike arz eden tem el kirleticileri hücre veya hücrelerinde biriktirerek sulardan giderm e yetenekleriyle, atıksu arıtım ında yaygın olarak kullanılan organizmalar arasında önem li bir yere sahip olduğunu belirtm işlerdir. W ang ve C hen (2009) yaptıkları çalışmada bakteri ve mantarlarla beraber özellikle alglerin ağır m etallerin su ortam ından uzaklaştırılm asında giderek yaygınlaşan ucuz ve kolay elde edilebilir biyo-absorbantlar olduklarını bildirm işlerdir. Araştırm ada elde edilen değerler absorbans değerleri bakım ından C. glomerata'nın alternatif olarak kullanılabilecek biyoloji m ateryallerden biri olabileceğini açıkça ortaya koymaktadır. C. glom erata'nın absorbe ettiği ağır m etal yükleri göl suyu ile kıyaslandığında göl suyundaki konsantrasyonlarına nazaran daha fazla bünyesinde biriktirdiği gözlenm iştir. Bu alglerin m evsim sel olarak ortaya çıktığı d ü şü nülürse, kısa sürede bulundukları ortam dan bu kadar fazla m iktarda ağır metal absorblayabilmelerinin yanı sıra ortam daki bitki besin m addelerini de kullanabilm eleri, bu organizm aların arıtım tesislerinin biyolojik arıtım sürecinde bazı iz m etallerin rahatlıkla ortam dan uzaklaştırılabileceğini gösterm iştir. Bazı araştırm acıların yaptığı çeşitli alg grupları üzerindeki araştırm alarda bu bulguyu destekler niteliktedir (Ivorra ve ark. 2002, Şen ve ark. 2003). Sternberg ve D orn (2002) gerçekleştirdikleri deneysel çalışm ada Cladophora sp. k ü ltü rü n ü n C d 'u n % 80-94'ünü absorbe ederek ortam dan uzaklaştırdığını rapor etmiştir. C. glomerata üzerinde yapılan bu araştırmada ise su ve alg örnekleri için Cd değerleri ölçülebilir düzeyin altında kalmıştır. Araştırmadaki sınırlı bulgulara bakıldığında bile birçok alg grubunda olduğu gibi (Rincon ve ark. 2005) C. glomerata'nın da özellikle ağır m etal kirliliğinin giderilm esi konusunda arıtım amaçlı biyolojik m ateryal olarak kullanılabilm e kapasitesinin olduğu söylenebilir. Alglerin ağır m etal absorblama yetenekleriyle ilgili çalışm alar çoğunlukla deneysel olarak laboratuvar araştırmaları şeklinde uygulanm aktadır No: 78,

4 Alp ve ark. Tablo 1. Göl suyu ve C. glomerata'ya ait örnekler için elde edilen ağır metal konsantrasyonları ve bazı ulusal ve uluslararası su kalite kriterleri Aylar M etal konsantrasyonları fsu (m ge ); C1 (mg/'g^faş ağırlık)] C u Fe M n Z n C o C r Pb C d Su C l Su C l Su C l Su C l Su C l Su C l Su C l Su C l A ralık-99-0, , Ocak-OO - 0,0153-0,0089-0, Şubat - 0,0323-0,0112-0, k - k - k - M art k - 0, k - 0, k - k - k - k - N isan k 1,31 0, ,5 k 2,75 0, ,8 k k k k k k M ayıs k - 0, k - 0, k - k - H aziran 0,0031 1,77 0, ,99 0,0566 9,61 k k k k Tem m uz k - 0,0414-0,0125-0, k - k - k - A ğustos k - 0, k - k - k - k - k - k - E ylül k - k - k - k - k - k - k - k - E kim k - 0, k k - k - Kasım k - - k k - k - Referans D eğerleri I < 0,0 2 < 0,3 < 0,1 < 0,2 < 0,01 Eser <0,01 < 0,003 SKKY (m g/l) II 0,05 1 0,5 0,5 0,02 0,02 0,02 0,005 IH 0, ,2 0,05 0,05 0,01 IV >0,2 > 5 > 3 > 2 >0,2 >0,05 >0,05 >0,01 E P A (m g/l) < 0,013 < 0,3 < 0,0 5 < 0,1 2 - < 0,016 < 0,065 < 0,002 W H O (m gt ) < 2 <0,3 <1 < 3 - <0,05 <0,01 <0,003 (Cl): C. glomerata SKKY: Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (Anonymous 2004) (*): Aletin ölçüm hassasiyeti altında kalan değer EPA: Environmental Protection Agency (Anonymous 2006) (-): Ölçüme yeterli C. glomerata örneği toplanamamıştır WHO: Word Health Organization (Anonymous 2008) (Sternberg ve D orn 2002, Tuzen ve Sarı 2010). Araştırm aların genellikle deneysel olm asının nedeni doğal ortam larında bu alglerin her m evsim veri elde edebilecek kadar yoğun popülasyonlar oluşturam a- masıdır. Ancak bu çalışmalarda elde edilen yüksek konsantrasyon değerleri göz ö n ü n e alındığında doğal ortam larından araştırm a m ateryalinin elde edilm e periyodu ve ortaya çıkarılan veriler sınırlı da olsa alglerin doğal habitatlarındaki biyoaküm ülasyon kapasiteleri hakkında bilgi veriyor olması göz ardı edilm em elidir. Wang ve C hen (2009) alglerin ağır m etalleri absorblama kapasitelerinin oldukça yüksek olduğunu bildirm esi bu savımızı kuvvetli şekilde desteklem ektedir. H azar gölünde yaptığımız çalışmada, Co, Cr, Pb ve C d değerleri tü m aylarda hem su hem de C.glom erata örneklerinde AAS'nin hassasiyetinin altına çıkarken, Cu, Fe, M n ve Z n değerleri SKKY (A nonym ous 2004), EPA (A nonym ous 2006) ve W H O (Anonymous 2008)'nun belirtm iş olduğu su kalite k riterleri ile karşılaştırıldığında, su örneklerinde lim it değerlerin altında kalırken, C.glomerata örneklerinde yüksek oranda biriktiği tespit edilm iştir (Tablo 1). B un u n sonucunda C. glomerata insan sağlığı için tehlikeli olan bazı ağır m etalleri absorbe eder. Bu sebeple atıksu arıtım ında biyo-absorbant olarak kullanılm a potansiyeline sahiptir. Sonuç olarak özellikle göl, gölet ve baraj gölleri gibi ileride su tem ini için kullanılması m uhtem el rezervuarların kendilerini yenilem e konusunda ortam da b u lu n an elem anlar içerisinde en önem lilerinden birini oluşturan alglerdir. Algler kendi habitatlarında doğal şartlar altında suyu istenm eyen faktörlerden (ağır m etal ve bitki besin tuzları vs.) tem izlem e ve/veya yenilem e kapasitelerinin b elirlenm esi am acıyla bu tip araştırm aların yaygınlaştırılması gerekm ektedir. KAYNAKLAR Anonymous (1985) Standart M ethods for the Examination of Water and Wasatewater. 16 th Editions, APHA, AWWA, Washington. Anonym ous (2004) Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY). Çevre ve O rm an Bakanlığı, Ankara. 16 No: 78, 2011

5 Hazar Gölü'nde Mevsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora... Anonymous (2006) N ational Recommended Water Quality Criteria (4304T). U nited States Office of Water, Office o f Science and Technology, Washington. Anonymous (2008) Guidelines for Drinking-water Quality. Third Edition. Incorporating The First and Second Addenda Vol. 1. Recommendations, Geneva. Atıcı T (1997) Sakarya N ehri kirliliği ve algler. 24: Craggs RJ, Adey W H, Jenson KR, St John MS, Green FB, Oswald WJ (1996) Phosphorus removal from wastewater using algal tu rf scrubber. Water Science and Technology 33, Doğan M, Demirörs Saygıdeğer S (2009) Kadmiyumun Ceratophyllum dem ersum L. Üzerindeki Bazı Fizyolojik ve M orfolojik Etkileri. 18 (71): Förstner U, W ittman GTW (1983) Metal pollution in the Aquatic Enviroments. Spiringer-Verlag, Berlin. Guha H, Jayachandran K, Mauresse F (2001) Kinetics o f chrom ium (VI) reduction by a type strain Shewanella alga under different growth conditions. Environm ental Pollution 115: Ivorra N, Barranguet C, Jonker M, Kraak M HS, Admiraal W (2002) M etal-indused Tolerance in the Freshwater M icrobic D iatom G om phonem a parvum. Environm ental Pollution 116: Kaewsarn P, Yu Q (2001) Cadm ium (II) removal from aqueous solutions by pretreated biomass of m arine alga Padina sp. Environm ental Pollution 112: Oswald WJ (1988) The role of microalgae in liquid waste treatm ent and reclamation. In: Lembi CA, Waalnd JR (eds) Algae and H um an Affairs, Cambridge University Press, Cambridge, Reddy KR (1983) Fate o f N itrogen and Phosphorus in a wastewater Retention Reservoir Containing Aquatic M acrophytes. Journal o f Environm ental Q uality 12: Rincon J, Gonzalez F, Ballester A, Blazquez ML, M unoz JA (2005) Biosorption o f heavy metals by chemically-activated alga Fucus vesiculosus. Journal o f Chemical Technology and Biotechnology 80: Rose PD, Boshoff GA, Van Hille RP, Wallace LC, D unn KM, Duncan JR (1998) An Integrated algal sulphate reducing high rate ponding process for the treatm ent of acid mine drainage wastewater. Biodegradation 9: Shashirekha S, U m a L, Subramanian G (1997) Phenol degradation by marine cyanobacterium Phorm odium valderiamum. Journal o f Industrial M icrobiology and Biotechnology 19, Sternberg PKS, D orn RW (2002) Cadm ium removal using Cladophora in batch, semi-batch and flow reactors. Bioresource Technology 81: Şen B, Nacar V (1988) Su Kirliliği ve Algler. In: Kırımhan S, Topkaya B (eds), Fırat Havzası I. Çevre Sem pozyum u Bildiriler Kitabı, Ekim 1988, Elazığ, Şen B, Alp MT, Ö zrenk F, Ercan Y, Yıldırım Y (1999) A Study on the Am ount o f Plant N utrients and Organic M atters Carried Into the Hazar Lake (Elazığ-Türkiye). Journal o f the M editterranean Scientific Association o f Environm ental Protection (Fresenious Environm ental Bulletin) 8: Şen B, Alp MT, Koçer MAT, Yıldırım V (2003) Alglerin Atıksu Arıtımında Kullanılması. In: Şen B, D örücü M, Alp M T (eds), Fırat Üniversitesi XII. Ulusal Su Ü rünleri Sempozyum Bildiriler Kitabı, 2-5 Eylül 2003, Elazığ, Tam NFY, Wong JPK, Wong YS (2001) Repeated use o f two Chlorella species, C vulgaris and WWI for cyclic nichel biosorption. Environm ental Pollution 114: Tuzen M, Sarı A (2010) Biosorption o f selenium from aqueous solution by green algae (Cladophora hutchinsiae) biomass: Equilibrium, therm odynam ic and kinetic studies. Chemical Engineering Journal 158: Vural H (1993) Ağır metal iyonlarının gıdalarda oluşturduğu kirlilikler. 8: 3-8. Wang J, Chen C (2009) Biosorbents for heavy metals removal and their future. Biotechnology Advances 27: Weber K, Probes B, Lyvansky K, Kredl F, Berly I (1981) Removal o f biogenic elements, polychlorinated diphenyls and heavy metals during the biogical final treatm ent o f waste-waters. Acta M icrobiologica Polonica 30: No: 78,