ı ı ı ç ı ı şiı ı ı ı ı ı ı ç Ö ı ı ıı ı ıııı Ü İ Ç ö ü ü ı ı ü ı Ü ü ş ğ ş ğ İ ç ı ı ı ğ ı ı ü ş ı ı ö ü ç ı ış ş ç ğ ğ ı ı ı ı ö ü ç ı ı İ ı ü Ü İ Ü

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ı ı ı ç ı ı şiı ı ı ı ı ı ı ç Ö ı ı ıı ı ıııı Ü İ Ç ö ü ü ı ı ü ı Ü ü ş ğ ş ğ İ ç ı ı ı ğ ı ı ü ş ı ı ö ü ç ı ış ş ç ğ ğ ı ı ı ı ö ü ç ı ı İ ı ü Ü İ Ü"

Nilüfer Onarıcı
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Ö Ü Ç Ü Ü Ü

ll1(. yll,i(l/ /, Giri rr.rkqenin li -l gelişme siireci, kaynal< yptlar,.siizliiltltri ilr: il«lili < t,rsl,, dn, z.ellikle yabanc dille retim yapan ciilbilin biliilcri<lt, vr rarl olabilir.

2 ll1(. yll,i(l/ /, Giri rr.rkqenin li -l gelişme siireci, kaynal< yptlar,.siizliiltltri ilr: il«lili < t,rsl,, dn, z.ellikle yabanc dille retim yapan ciilbilin biliilcri<lt, vr rarl olabilir. Benzer ekilde Trk dilleri-cler bir b;rl<rsn r)rttil, cei dersler tm dilbilim rencilerine deiik bir bak as kaza.drali lir. Baka bilim alanlarnda olduu gibidilbilim alannja alacak olarl rn da yazmadar nce okumalar, birikim salanralar g"rnknn pek tl konu vardr. Bu konular l-rkoloji alannda da olabilir, baka alarlar<l da olabilir. Ancak bunlar Trkoloji rencilerinin0476i1'-; ohn geraksinmeleri gibi olma,sa clmaz nitelikli deildir" (mer 2000: 45). yukardaki alnt, Trkiye'deki ou dilbilimcinin clilbilim/trkoloji ili kisine bakn yanstan bir rnek olarak seilmitir (kr. sezer 199o, imer 2000, Kocaman 2000 vb.). Özel bir dilin yap ve ileyii-i aratrmak iir evrensel bir dilbilim bak asnn ve kuramsal bir altyapnn gereklilii tartlmaz olmakla birlikte, bu yaz, dilbilim recileri iin de frkolojinin neden olmazsa olmaz nitelikliolduunu anlatmak iin tasarlanmtr. Doal olarak burada sz edilen dilbilim, genel olarak dil olayr ele alan deil, zel olarak Trkenin yapt ve ileyiine ynelen, bu yaryla d; Trkoloji ile rten dilbilimdir.. Trkenin yap ve leyiin e ynelik Dilbilim yaynlanndaki S orunl ar n Kayn akl ar : 1.1. Kaynak kullanm: Trkolojinin tarihide aslnda modern clilbilimi aratrmalarnn tarihinde- daha eski deildir. Gerek anlamda Trkoloji aratrmalarnn, 19. yizylr sonunda Moolistan'da orhon yazarnn bulunuu ve v. Thomser tarallndan okunuuyla balad sylenebilir. Runik harflerle ta zerine kaznarak hazrlanm olan bu metinler, Trkeyi geriye doru yl boyunca kesintisiz olarak izleme olana salamtr Orhon Yazllarndan balayarak, Batda ve Trkiye'de, Trkenin her dnemine ilikin ok sayda metnir yazevrimi,.szlkleri ve bu meti-lere dayanlarak hazrlanan Trkenin tarihsel dnemlerinin karlatnrarl gramerleriyle, bu alanda ortaya konulmu ok biytik bir bilgi birikimi vardr. Özellikle Trkiye'de yaplm olan almalarda kurarnsal altyap asndar nemli eksiklikler olsa da, Trkenin ses, biim ve szrlizirni tarihiyle ilgili pek ok sorunun zmncle nemli mesafeler alnmtr. Erdcr no (Ş.,,,.,, biimleri iine alar kkenbilimsel rk dillerine ait eski ve yeni btn ortaya olana ulaamamsa da ve karlat,r*ul,,o,l,kler enz ideal durumdadr, kolayca ulalabilecek konulmu ok sayda nemli yayn ;;i;i;" yonelik,. dilbilimciler tara{ndan hazrlan_ Trkenin yap Ve.turk;; J zamanl sesbilgisi, biimbilgisi, biimses_ m, almalarda, temel kaynaklara leler nce bavun_lma_ bilgisi ve kkenbilimi,n n,, bu y, nn nemli sorun olarak grunmektedir,,[rk Kimizaman<latemelkaynaklaryerineikircilve/veyaamacauygun dilleri_ Örnein gi"bimektedir. olmayan yaynlarn "r", ","a,o, b ya gelen "", iki nl arasna nin tarihsel.nsuilgiriyl; lgli Ui, yly,,du, destekleyen, kant yine da m sesbirimi, u esine dnr varsaylmlnl zdeyite bulunmaktadr" (Taneri fuerbaycan lnr,n,i,,a"" alnan bir grusz ii ve sonu b sesinin Ouz 2OO3: 411) rleniliyor, Eski Trkedeki Trke ses tarihinin en iyi bilinen bunda u olmas karuu,," in_iseuin_) kant aranmastna gerek yokrneklerindendir ve U*", iin zdeyilerde bir grubundan herhangi bir dilin herhagi tur. Orhon Yazrtla,na ve OL yeterlidir, szlne veya gramerine bakmak Yineayru,,nuauKorlotrmal.I-rkl-eheleriSzl'ne(Ercilagelve kuyo szcklerinin ayn kkten sun vd. ].991) daya",lu,ul, gl" ayn olmakla birlikte gne ve kuyo dii sonucuna varlmtr, Anlamlar kayna, kkenbilimsel bir szlk farkl szcklerdir. B",udukl sorlnun olmayp,sadecepratikamalarlakullanlabilecekbirarlamkarlklarl kulla-lm olmasdr, sozluinin kken aklamalar iin Kimizamandatemelkaynkl;rriineskiyaynlarnkullanmsrdrlyaynlarna yan:yatamaktadr. d iin Trkolojideki geirne dilbilim yuy,niarnda orlcnyaztlar iin hala Örnein,2OO0 sonras kini <jilbilim.[. alnd gnilyor. oysa ytzt, uny^ukukyazt, Tekin,ir 1988,deki TDK y;yrntn esas (1994) Trke tr. l.raindan ekin T. lar zerinde nem TDA5,Ankara:Simurg;(2OO3)()rhon.Yaz.tlar.Kll,igin,BilgeKagan,.I-unyukuk, yldz, n, r" t:debiyat 1, istanbul; (2003) ()rhon' rkçesi Grameri,TDA9,stanbul;(2006)OrhonYaz'tlar,TDK(gzdengeirilyadillerde yaplm ok yeni tarihli mi 2. bask)], t n* au balcla farkl (1gg7\ Die Tonuquq,Inschr[t, ynlar bulmut *ti_.ur.,ju, N. Ryba"i Berta (2004), Szauaimat jl Studia,rulo-ultui,u 40, Szesed; Arp5d hattjtok..,, Szeged], l rclcm nu?'.t roo,,

3 Ç Ç Ü Ç Ö Ç Ç Ç Ö Ç Ç Ç Ş Ö Ş Ç

4 Ö Ç Ç

5 Ü Ö Ç Ş Ç Ş Ü

6 Ç Ş Ö ÜÇ Ö Ş

7 Ö «Ç «Ç Ç Ş Ç Ş

8 Ç Ö Ç Ş Ş Ç Ğ Ç

9 «««Ç Ç Ç Ö Ö Ş Ö Ç Ü Ç Ş Ö Ö Ö Ç Ç Ç Ü Ö Ü

10 Ü Ü Ü Ü Ö Ü Ü Ü Ü Ö Ö Ü Ü Ö Ğ Ç Ü Ü Ü Ü Ç Ü Ö Ü