YERLİ OLARAK ÜRETİLEN ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİNİN BİR TİCARİ ÜRÜNLE KARŞILAŞTIRILMASI

Transkript

1 A.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 45(3) , 2018 YERLİ OLARAK ÜRETİLEN ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİNİN BİR TİCARİ ÜRÜNLE KARŞILAŞTIRILMASI Comprasion of A Domestic Zirconia Veneer-Ceramic with A Commercial Product Bora AKAT * Merve ÇAKIRBAY TANIŞ ** Ahmet Kürşad ÇULHAOĞLU *** Ece BİLDİR ÇAKIN **** Mehmet Ali KILIÇARSLAN ***** ABSTRACT Technological advances in dentistry offer advantageous treatment options, while reducing the cost of service delivery when properly managed. The aim of this study; is to compare zirconia superstructure ceramics produced by a domestic company in Turkey with equivalent commercial products in in-vitro conditions. Mechanical tests of ISO parameters requiring control of the production line of a dental ceramics are used in this study, compatible with mechanic tests frequently used in literature. Specimens were prepared using Zirconia framework (APW02 Zir Dental, China), Vitavm 9 dentin ceramic powder (Vita Zahnfabrik, Germany) G-ZR DENTINE dentin ceramic powder (Gülsa, Turkey) and G-ZR INCISAL incisal ceramic powder (Gülsa, Turkey). The firing shrinkage, surface roughness, bending resistance, microhardness and shear bond resistance have been tested. Statistical analyzes were performed by Oneway ANOVA, Tukey Post Hoc test. No statistical difference was found between Vita dentin, Gülsa dentin and Gülsa incisal ceramic materials in terms of shrinkage values (p> 0,005). When the surface roughness values are compared with statistically significant difference was found between the material groups (p<0,001). Vita dentin and Gülsa dentin materials produced significantly higher surface roughness values than Gülsa incisal ceramic material. Statistically significant difference was found when the bending resistance values were evaluated. Vita dentin was found to be significantly lower than the results of Gülsa dentin and Gülsa incisal samples. Microhardness values were found statistically different between all three groups (p<0,001). The values of Vita dentin and Gülsa dentin ceramics were similar. The microhardness values of Gülsa insizal material were low. The materials tested have shown results in accordance with ISO standards. Keywords: domestic production, zirconia, veneer ceramic, mechanical tests ÖZET Diş hekimliği alanındaki teknolojik gelişmeler avantajlı tedavi seçenekleri sunarken, doğru yönetildiklerinde hizmet sunumunun maliyetini de düşürmektedirler. Maliyetin düşürülebilmesindeki en kritik faktör ülkelerin ihtiyaçlarını kendi üretimleriyle karşılayabilme yetenekleridir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye de yerli bir firma tarafından üretilen zirkonya üstyapı seramiklerinin in-vitro koşullarda muadil ticari ürünlerle karşılaştırmasını yapmaktır. Bir dental seramiğin üretim bandında kontrolü gereken ISO parametrelerinin mekanik testleri ile bu materyaller için diş hekimliği literatüründe sıklıkla kullanılan mekanik testler uygulanarak materyalin boyutsal stabilite, fiziksel direnç, yüzey yapısı ve altyapı ile bağlantı özellikleri klinik kullanımı onaylı ticari bir ürünle * PhD, Öğretim Görevlisi, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.B. Dalı ** PhD, Yardımcı Doçent, Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.B. Dalı *** PhD, Yardımcı Doçent, Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.B. Dalı **** Araştırma Görevlisi, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.B. Dalı ***** PhD, Profesör, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.B. Dalı

2 156 BORA AKAT - MERVE ÇAKIRBAY TANIŞ - AHMET KÜRŞAD ÇULHAOĞLU - ECE BİLDİR ÇAKIN - MEHMET ALİ KILIÇARSLAN karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Zirkonya altyapı (APW02 Zir Dental, Çin), Vitavm 9 dentin seramik tozu (Vita Zahnfabrik, Almanya) G-ZR DENTINE dentin seramik tozu (Gülsa, Türkiye) ve G-ZR INCISAL insizal seramik tozu (Gülsa,Türkiye) malzemeleri kullanılarak örnekler hazırlanmıştır. Fırınlama büzülmesi yüzey pürüzlülüğü, eğilme direnci, mikrosertlik ve makaslama bağlantı direnci test edilmiş; skorların istatistiksel analizleri Oneway ANOVA, Tukey Post Hoc testi ile yapılmıştır. Vita dentin, Gülsa dentin ve Gülsa insizal seramik materyalleri arasında büzülme değerleri açısından istatistiksel fark bulunamamıştır (p>0,005). Yüzey pürüzlülük değerleri incelendiğinde; materyal grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,001), Gülsa insizal seramiğe ait yüzey pürüzlülük değerleri vita dentin ve gülsa dentin seramiklere göre daha düşük bulunmuştur. Eğilme değerleri incelendiğinde istatistiksel olarak fark bulunmuş, Gülsa dentin ve Gülsa insizal örneklerin sonuçları birbirlerine yakınken Vita dentin anlamlı derecede düşük bulunmuştur. Mikrosertlik açısından her üç grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,001). Vita dentin ve Gülsa dentin değerleri birbirine benzerken, Gülsa insizal değerleri mikrosertlik açısından daha düşüktür. Çalışılan malzemelerin tümü ISO standartlarına uygun sonuçlar sergilemiştir. Anahtar Kelimeler: yerli üretim, zirkonya, veneer seramiği, mekanik test GİRİŞ Dental seramikler, yapılarındaki feldspar içeriği sebebiyle doğal dişin translusensi özelliğini en iyi yansıtan dental materyallerdir. Estetik özellikleri, renk stabiliteleri, düşük ısı iletkenliği, biyouyumluluk ve yüksek sıkışma dayanıklılığı gibi olumlu özelliklerinden dolayı restoratif diş hekimliği alanında uzun yıllardır kullanılmaktadırlar. Sıkışma tipi kuvvetlere karşı oldukça dirençli olmalarına karşın, kesme tipi kuvvetler altında kırılgan bir yapı göstermeleri ve düşük eğilme direnci gibi özelliklerini iyileştirebilme adına, yer geçen gün güçlendirilmiş materyaller geliştirme ve farklı üretim metodları ortaya koyma çalışmaları devam etmektedir. 1,2 Klinik kullanım sırasında dental restorasyonlar, yüksek çiğneme kuvvetleri, tüketilen gıdalar sonucu sıcaklık değişimleri ve asit atakları, nem gibi birçok etkiye maruz kalmaktadırlar. Bu nedenle kullanılacak dental materyalin belirli fiziksel özellikler taşıması beklenmektedir. Materyallerin temel fiziksel özellikleri 4 ana başlık altında toplanmaktadır: 3 1. Mekanik Özellikler 2. Termal Özellikler 3. Optik Özellikler 4. Viskoelastik ve Reolojik Özellikler Yüksek oklüzal kuvvetler altında restorasyonların uzun dönem başarı gösterebilmesi adına, materyallerin mekanik özellikleri ön plana çıkmaktadır. Bu amaçla, dental materyaller klinik kullanıma girmeden önce laboratuvar ortamında çeşitli in-vitro testlere tabi tutulmakta ve olası klinik sonuçlar öngörülmeye çalışılmaktadır. 4,5,6,7 Üretim süreçlerinde ve piyasaya çıkarılan ticari ürünlerde belirli standartların sağlanabilmesi adına; Uluslararası Standartlar Enstitüsü International Organization for Standardization (ISO) diş hekimliği alanında kullanılan dental seramiklerin sahip olması gereken özellikleri listelemiş ve uygulanacak testler için belirli standartlar belirlemiştir. 8 Bu kriterlere göre: 1. Dental seramik içerisinde bulunan inorganik pigmentler (pişirme öncesi renkli) ve renk pigmentleri dengeli ve eşitşekilde seramik tozunun içine dağılmalı ve toz karıştırıldığında pigmentlerde herhangi bir dağılma olmamalıdır. 2. Dental seramik tozları su veya uygun bir model likidi ile karıştırıldığında, topaklaşmalar veya granüller oluşmamalıdır. Üreticinin talimatları doğrultusunda kullanıldığı zaman, elle çalışmaya uygun olmalı ve kuruma sırasında herhangi bir çatlama ya da parçalanma meydana gelmemelidir. Ayrıca düşük fırınlama büzülmesi, yüksek bükülme direnci, uygun pişirme porözitesi ve piroplasti göstermelidir. 8

3 YERLİ ÜRETİM ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ 157 Standart olarak kabul edilen bu testlere ek olarak; Yılmaz ve Özkan, 2010, Sasahara ve ark., 2006 ve Chen ve ark., 1999 yılında; dental seramiklerin mekanik özellikleri üzerine yaptıkları çalışmalarında bu parametrelere ek olarak yüzey pürüzlülüğü özelliğini de incelemişlerdir. Restorasyonlarda meydana gelen renklenme ve yüzey aşındırıcılı özellikleri için yüzey pürüzlülüğünün önemli bir parametre olduğu belirtilmiştir. 9,10,11 Yüzey pürüzlülüğü çalışmalarına ek olarak; Guess ve ark., Aboushelib ve ark. ve Al-Dohan ve ark. nın yaptığı çalışmalarda olduğu gibi; zirkonya alt yapı ile porselen bağlantısını inceleyebilmek adına makaslama bağlantı direnci değerlerini inceleyen çalışmalar da literatürde mevcuttur. 12,13,14 Yapılan bu çalışmaların ışığında meydana gelen teknolojik gelişmeler, hem sağlık hem de estetik açısından hastalar için avantajlı tedavi seçenekleri sunarken, doğru yönetildikleri taktirde hizmet sunumunun maliyetini de düşürmektedirler. Günümüz insanı hayatının her döneminde yüksek teknolojinin maliyetleri düşürmesi nedeniyle daha kaliteli hizmet ve ürünlere, yıl öncesine göre göreceli olarak daha kolay ulaşabilmektedir. 15 Bu maliyetlerin düşürülebilmesindeki en kritik faktör ise ülkelerin ihtiyaçlarını kendi üretimleri ile karşılayabilme yetenekleridir. 16,17 Bu çalışmanın amacı; Türkiye'de yerli bir firma tarafından üretilen zirkonya üst yapı seramiklerinin in vitro koşullarda muadil ticari ürünlerle fiziksel karşılaştırmasını yapmaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmada, ISO parametreleri esas alınarak bir dental seramiğin üretim bandında kontrolü gereken boyutsal stabilite, fiziksel direnç, yüzey yapısı ve alt yapı ile bağlantı gibi temel özellikleri, diş hekimliği literatüründe sıklıkla kullanılan mekanik testler uygulanarak; klinik kullanımı onaylı ticari bir ürünle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Her iki ticari ürünün alt yapı örnekleri zirkonyadan (APW02 Zir Dental; Aidite, Qinhuangdao, China) üretilmiştir. Kontrol grubu olarak, uzun yıllardır piyasada olan ve kabul görmüş VITA VM 9 (VITA Zahnfabrik, BadSäckingen, Germany) kullanılmıştır. VITA örnekler, yerli olarak üretilmiş dentin ve insizal porselenleri ile karşılaştırılmıştır. Tüm test örneklerinin hazırlanması sırasında ISO standart koşullarına uyularak; seramik tozu ve likidin karıştırılması için kullanılacak tüm aletler temiz ve kuru olarak kullanılmış, önerilen modelleme likidi ile seramik tozu karıştırılmış, seramik tozu ve likidin karıştırma işlemi, üreticinin talimatları doğrultusunda ve hava kabarcığı oluşturmayacak hızda tamamlanmış, test örneklerinin hazırlanması için karıştırılmış seramik hamuru 23± 2 o C de muhafaza edilmiş ve seramik hamuru fırına koyulmadan önce vibrasyon yapılmış ve ardından üretici firmanın talimatları doğrultusunda pişirme işlemine geçilmiştir. Uygulanacak her test yöntemi için, ISO standartlarına uygun olarak özgün boyutlarda test örnekleri hazırlanmıştır. Çizelge 1. Test Materyalleri Materyal Zirkonya alt yapı Seramik tozu dentin Seramik tozu dentin Seramik tozu mine Seramik hamur likiti Üretici APW02 Zir Dental; Aidite, Qinhuangdao, China VITAVM 9; VITA Zahnfabrik, BadSäckingen, Germany G-ZR DENTINE; Gülsa Tıbbi Cih. ve Mal. A.Ş., İzmir, Turkey G-ZR INCISAL; Gülsa Tıbbi Cih. ve Mal. A.Ş., İzmir, Turkey G-CERAM; Atlas Enta Dişçilik Sanayi, İzmir, Turkey

4 158 BORA AKAT - MERVE ÇAKIRBAY TANIŞ - AHMET KÜRŞAD ÇULHAOĞLU - ECE BİLDİR ÇAKIN - MEHMET ALİ KILIÇARSLAN Fırınlama Büzülmesi Testi Fırınlama sonrası meydana gelen büzülme miktarının saptanabilmesi için ISO 6872 standartlarına uygun olarak; örnek başına 1 gr toz düşecek şekilde kap içerisine koyularak, 25,0 mm x 6,0 mm x 3,0 mm boyutlarında her grup için 12 adet örnek elde edilmiştir. Porselen örneklerin uygun boyutlarda hazırlanabilmesi için, örnek boyutları esas alınarak hazırlanmış pirinç kalıplar kullanılmıştır. Elde edilen örnek boyutları, 0,01 mm hassas ölçüm yapan elektronik kumpasla (Mikrometre, MarCal 16 ER; Göttingen, Germany) kontrol edilmiştir (Şekil 1). Şekil 1. Örnek boyutlarının elektronik mikrometre ile kontrol edilmesi Oluşturulan örneklerin fırınlama işlemi, üretici firmanın talimatları doğrultusunda porselen fırını Ivoclar P510 (IvoclarVivadent AG, Shaan, Liechtenstein) kullanılarak gerçekleştirilmiştir (Şekil 4). Meydana gelen büzülme miktarı Çizgisel pişirme büzülmesi formülü ile hesaplanmıştır. Çizgisel pişirme büzülmesi = [(25 mm- Fırınlama sonrası uzunluk) / 25] x 100 Yüzey Pürüzlülüğü Testi Yüzey pürüzlülüğü testi için, ISO 6872 standartlarına uygun olarak; 10,0 mm x 1,5 mm boyutlarında her grup için 9 adet örnek elde edilmiştir. Yüzey topografisi profilometre (Perthometer M2;Mahr GmbH, Göttingen, Germany) ile tespit edilmiştir (Şekil 2). Ortalama hattın pürüzlülük değeri otomatik olarak hesaplanmıştır. Şekil 2. Profilometrede yüzey pürüzlülüğü ölçümü Bükülme Direnci Testi Materyallerin eğilme direnci değerlerinin saptanabilmesi için; ISO 6872 standartlarına uygun olarak; 20,0 mm x 5,0 mm x 1,0 mm boyutlarında her grup için 14 adet örnek elde edilmiştir.eldeedilen örneklerin boyutları elektronik kumpasla kontrol edildikten sonra, Universal test cihazı (Lloyd-LRX; Lloyd Instruments, Fareham, UK) kullanılarak bükülme direnci testi gerçekleştirilmiştir. ISO 6872 standartlarında belirtildiği üzere, mm olması gereken destekler arası mesafe 12 mm olarak belirlenmiştir. 1,6 mm çapa sahip uç vasıtasıyla, kuvvet 0,5 N/s hızla kırılma meydana gelene kadar uygulanmış, kırılmanın meydana geldiği maksimum kuvvet değerleri kaydedilmiştir (Şekil 3). Şekil 3. Universal test cihazında bükülme direnci testi uygulaması

5 YERLİ ÜRETİM ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ 159 Makaslama Bağlantı Direnci Testi Makaslama bağlantı direncinin tespiti için, öncelikle alt yapı materyali olarak kullanılacak olan zirkonya örnekler, kesit alma cihazı (Microcut precision cutter; Metkon, Bursa, Turkey) yardımıyla zirkonya bloklardan 11,0 mm x 7,0 mm x 7,0 mm boyutlarında kesitler alınarak elde edilmiştir. Daha sonra zirkonya alt yapılar üzerine 6 mm çap, 4 mm yüksekliğe sahip seramik üst yapılar işlenmiştir. Her iki grup içinde 17 adet örnek elde edilmiştir. Uygulama mantığına uygun olarak sadece dentin porselenlerinin zirkonyuma bağlantı değerlerine bakılmıştır. ISO 6872 standartlarına uygun olarak; örnekler elde edildikten sonra, Universal test cihazı (Lloyd-LRX; Lloyd Instruments, Fareham, UK) yardımıyla dentin porselenlerin zirkonya alt yapıya bağlantı dirençleri tespit edilmiştir (Şekil 4). Şekil 4. Universal test cihazında makaslama bağlantı dirençlerinin tespit edilmesi Mikrosertlik Testi Malzemelerin Vickers sertlik derecelerinin tespiti için, ISO 6872 standartlarına uygun olarak; 25,0 mm x 6,0 mm x 3,0 mm boyutlarında her grup için 12 adet örnek elde edilmiştir. Mikrosertlik cihazı HVS 1000 (AOB Test Sistemleri, İstanbul, Turkey) kullanılarak malzeme sertlikleri saptanmıştır. BULGULAR VitaDentin, GülsaDentin ve Gülsaİnzisal seramik materyallerine ait fırınlama büzülmesi, yüzey pürüzlülüğü, bükülme direnci ve mikrosertlik değerlerinin istatistiksel analizi Oneway ANOVA ve Tukey Post Hoc testi ile yapılmıştır. Materyal özelliklerinin ortalama, minimum, maksimum değerlerini ve ortalama standart sapmalarını içeren tanımlayıcı istatistikleri Çizelge 2 de verilmiştir.aksi belirtilmediği sürece, tüm istatistiksel analizlerde p<0,05 durumunda, değerler anlamlı kabul edilmiştir. Materyallerin yüzey pürüzlülüğü özelliği incelendiğinde, materyaller arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Tukey Post Hoc test sonuçlarına göre fark, Gülsa İnsizal ile Vita Dentin ve Gülsa Dentin arasındadır (p=0,001). Gülsa İnsizal seramiğe ait yüzey pürüzlülük değerleri Vita Dentin ve Gülsa Dentin seramiklere göre daha düşük bulunmuştur.yüzey pürüzlülüğü açısından Vita Dentin (x=2,140, SS=0,627) ile Gülsa Dentin (x=2,300, SS=0,467) arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır (p=0,315). Bükülme direnci değerlerine bakıldığında; en düşük değeri Vita Dentin örnekler göstermiştir. Vita Dentin (x=71,798, SS=22,171) ile Gülsa İnsizal (x=111,716, SS=52,824) arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunurken (p=0,019); Vita Dentin (x=71,798, SS=22,171) ile Gülsa Dentin (x=94,779, SS=44,163) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p=0,091). Mikrosertlik verileri değerlendirildiğinde, her üç grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmuştur (p=0,001). Vita Dentin (x=545,487, SS=45,248) daha yüksek değerler göstermekle birlikte, Gülsa Dentin (x=539,445, SS=36,039) seramiklerle arasında anlamlı bir fark bulunmazken (p=0,66); Gülsa İnsizal (x=, SS=) istatistiksel açıdan anlamlı derecede düşük mikrosertlik değerleri göstermiştir (p=0). Uygulama mantığına uygun olarak, yalnızca Vita Dentin ve Gülsa Dentin porselenlerin zirkonya alt yapıya olan makaslama bağlantı dirençleri incelenmiştir. İstatistiksel analizlere göre, iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır (p=0,559).

6 160 BORA AKAT - MERVE ÇAKIRBAY TANIŞ - AHMET KÜRŞAD ÇULHAOĞLU - ECE BİLDİR ÇAKIN - MEHMET ALİ KILIÇARSLAN Çizelge 2. Tanımlayıcı istatistikler Fırınlama Büzülmesi Yüzey Pürüzlülüğü Bükülme Direnci Mikrosertlik Makaslama Bağlantı Direnci Ortalama Minimum Maksimum Standart Sapma Vitadentin 12,437 10,160 15,000 1,441 Gülsadentin 12,563 7,200 14,800 2,541 Gülsainsizal 13,203 11,120 15,680 1,292 VitaDentin 2,140 1,080 2,960 0,627 GülsaDentin 2,300 1,700 3,210 0,467 Gülsaİnsizal 0,989 0,680 1,220 0,189 VitaDentin 71,798 43, ,560 22,171 GülsaDentin 94,779 21, ,080 44,163 Gülsaİnsizal 111,716 52, ,280 52,824 VitaDentin 545, , ,910 45,248 GülsaDentin 539, , ,920 36,039 Gülsaİnsizal 448, , ,450 36,958 VitaDentin 18,129 13,410 24,190 2,660 GülsaDentin 17,281 11,450 25,760 4,725 Oneway ANOVA sonuçlarına göre, fırınlama büzülmesi açısından her üç grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,05). TARTIŞMA Dental materyallerin klinik kullanıma girmeden önce, in vitro şartlarda test edilmesi ve mekanik özelliklerinin değerlendirilmesi; uzun dönem başarılı klinik sonuçlar için bir gerekliliktir. Uygulanan her test yöntemi, materyalin farklı mekanik özelliklerini ortaya koyduğu için; materyalin klinik performansının doğru değerlendirilebilmesi adına birden fazla test yöntemi uygulanmalıdır. 4,5,6,7 Güncel literatürde, mekanik özellikleri geliştirilmiş ve klinik kullanıma uygun pek çok dental materyal ön plana çıkmasına karşın; kullanılan materyallerin büyük bir kısmı ithal kaynaklıdır.bu çalışmanın temel amaçlarından biri de, diş hekimliği pratiğinde kullanılan malzemeleri yerli üretimle karşılanarak, benzer klinik sonuçlar elde etmektir. Gelişmekte olan ülkelerde yapılan çalışmalar göstermiştir ki; maliyetlerin düşürülebilmesinde ki en kritik faktör, ülkelerin ihtiyaçlarını kendi üretimleri ile karşılayabilme yetenekleridir. 16,17 Bu açıdan, mevcut çalışma yerli üretimi destekleyen ve bunun yanı sıra üretilen materyallerin dünya standartlarına ve dental kullanıma uygunluğunu; International Organization for Standardization (ISO) standartlarına göre değerlendiren sonuçlar ortaya koymaktadır. Aynı zamanda bu çalışmadan elde edilen veriler, ülke ekonomisine katkı sağlayacak biçimde üretime yol gösterici niteliktedir. Bu çalışmada, Türkiye'de yerli bir firma tarafından üretilen zirkonya üst yapı seramiklerinin in vitro koşullarda muadil ticari ürünlerle karşılaştırması yapılmıştır. İn vitro şartlarda, iki dentin ve bir insizal porselenin fırınlama büzülmesi, yüzey pürüzlülüğü, eğilme direnci, mikrosertlik ve makaslama bağlantı direncini içeren 5 farklı mekanik özelliği test edilmiştir. Üretim süreçlerinde ve piyasaya çıkarılan ticari ürünlerde belirli standartların korunabilmesi adına; Uluslararası Standartlar Enstitüsü International Organization for Standardization (ISO) diş hekimliği alanında kullanılan dental seramiklerin sahip olması gereken özellikleri listelemiş ve uygulanacak testler için belirli standartlar belirlemiştir. 8

7 YERLİ ÜRETİM ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ 161 Çalışmamızda da, bu standartların korunabilmesi adına tüm test yöntemleri, ISO 6872 standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın kurgusunda, piyasaya yeni çıkan Gülsa Dentin ve İnsizal porselenlerin mekanik özellikleri Vita VM9 ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Çalışmada kontrol grubu olarak Vita VM9 un tercih edilme sebebi Guess ve ark., 2013, Fazi ve ark., 2010, Fischer ve ark., 2008 gibi pek çok çalışmada Vita VM9 un kullanılarak mekanik özelliklerinin ispatlanmış olması ve uzun yıllardır klinik kullanımda olan genel kabul görmüş bir materyal olmasıdır. 18,19,20,21,22 Zirkonya alt yapı üzerine veneer porselen uygulamalarında, zirkonya yüzey işlemleri ve adeziv uygulamaları konusunda, genel kabul görmüş bir protokol mevcut değildir. Güncel literatür incelendiğinde, bu konuda farklı yaklaşımlar ortaya çıkmaktadır. Zirkonya alt yapılar üzerine uygulanan yüzey işlemlerinin porselen zirkonya bağlantı direnci üzerine etkilerini inceleyen Kim ve ark. nın 2011 yılında yaptığı çalışmaya göre; zirkonya alt yapı üzerine adeziv liner uygulamanın bağlantı direnci üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış meydana getirmediği gösterilmiştir. 23 Öte yandan, Felipe ve ark. nın 2018 yılında zirkonya alt yapı üzerine farklı porselen uygulamaları ve yüzey işlemlerinin, bükülme direncine etkileri konulu çalışmasında; üst yapı materyali olarak kullanılan farklı porselen materyallerinin bükülme dirençleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmazken; 4,5 bar basınçla 25 μm partikül boyutunda alüminyum oksitle kumlama işleminin zirkonya alt yapı ile porselen bağlantı direncini belirgin olarak düşürdüğü gösterilmiştir. 24 Fischer ve ark. nın zirkonya kor materyallere polisaj, kumlama, yüzey adezivi uygulama gibi farklı yüzey işlemleri uygulamanın porselen alt yapı makaslama bağlantı direnci üzerine yaptıkları çalışmada; 23.5±3.4MPa ila 33.0±6.8MPa arasında değişen bağlantı dirençleri tespit edilmiştir. Yüzey işlemleri ile bağlantı direnci arasında korelasyon bulunamamıştır. 25 Bu ve benzer çalışmaların ışığında, yüzey işlemlerinden bağımsız olarak farklı iki ticari ürünün porselen materyallerinin bağlantı dirençlerini karşılaştırabilmek adına; herhangi bir yüzey işlemi ve adeziv uygulanmaksızın zirkonya alt yapı üzerine porselenler uygulanarak makaslama bağlantı dirençleri ölçülmüştür. Değişkenlerin azaltılması, çalışmanın kurgulanmasını kolaylaştırırken; yerli üretim olan Gülsa Dentin porselenin klinik kullanımı açısından da yararlı sonuçlar vermiştir. Gülsa porselenleri piyasaya yeni çıkmış ürünler oldukları için; güncel literatürde bağımsız araştırmacılar tarafından yapılmış; materyalin mekanik özelliklerini ortaya koyan mevcut çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, yerli üretim olan zirkonya alt yapı için geliştirilmiş porselenlerin farklı mekanik özelliklerini değerlendirerek; hem literatüre katkı sağlamakta hem de klinik kullanımda olası sonuçlara ışık tutmaktadır. Vita VM9 porseleni üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde ise, ürünün mekanik özelliklerini yansıtan pek çok çalışma ortaya çıkmaktadır.özkurt ve ark yılında farklı zirkonya alt yapılar üzerine veneer porselenlerin bağlantı dayanımı üzerine yaptıkları çalışmada; Cercon (DeguDent, Hanau, Germany) zirkonya alt yapı üzerine uygulanan, Vita VM9 (Vita Zahnfabrik, Bad Säckingen, Germany) üst yapının makaslama bağlantı direnci incelendiğinde; mevcut çalışmamıza benzer 21.67±7.80 MPa lık değer göstermiştir. 26 Benzer şekilde, Sinthuprasirt ve ark. nın 2015 yılında, Vita VM9 ve deneysel porselen materyalinin bükülme direnci, kırılma tokluğu ve mikrosertlik değerleri üzerine yaptığı çalışmada; Vita VM9 bizim çalışmamızdakine benzer 79 ± 11 MPa lık bükülme direnci ve 527 ± 17 MPa lık mikrosertlik değeri göstermiştir. Tutarlı değerlerin yanı sıra, bu çalışma Vita VM9 un üretim aşamasındaki yeni geliştirilen dental materyalleri test etmek adına iyi bir kontrol grubu olduğunu da göstermektedir. 27 Diniz ve ark. Vita VM9 unda aralarında bulunduğu 4 farklı porselen materyalinin

8 162 BORA AKAT - MERVE ÇAKIRBAY TANIŞ - AHMET KÜRŞAD ÇULHAOĞLU - ECE BİLDİR ÇAKIN - MEHMET ALİ KILIÇARSLAN zirkonya alt yapılara makaslama bağlanma direncini inceledikleri çalışmalarında, Vita VM9 için 23.2 ± 5.1 MPa lık bağlanma direnci tespit etmişlerdir. VM9 karşılaştırıldığı diğer porselen materyallerine göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bağlanma direnci göstermiştir. Yapılan çalışmada, daha fazla materyal grubu kullanılmasına karşın yalnızca porselenlerin zirkonya ve metal alt yapılara makaslama bağlantı direnci özelliği incelenmiştir. 21 Literatüre bakıldığında sıklıkla 4 veya 5 farklı grubun, az sayıda mekanik özellik açısından incelenenip, karşılaştırıldığı görülmektedir. 21,25,26,27,28 Çalışmamızda, piyasaya yeni çıkan Gülsa porselenlerin mekanik özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlandığı için; tek bir kontrol grubu ile karşılaştırma yapılmasına karşın; klinik kullanımda ve laboratuar aşamalarında büyük önem taşıyan temel 5 farklı mekanik özellik incelenerek, karşılaştırmalı sonuçlar ortaya konmuştur. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, ayrı ayrı parametreleri inceleyen çalışmalarla kıyaslandığında; bulguların birbiri ile uyumlu olduğu görülmektedir. SONUÇ Yapılan in vitro testler sonucu; çalışmanın limitasyonları dahilinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: 1. Her üç seramik materyali de, çizgisel pişirme büzülmesi (linear firing shrinkage) değerleri açısından ISO standartlarının güvenlik sınırları içerisinde (maksimum değer olarak %16 belirlenmiştir) sonuçlar vermiştir. Bükülme direnci (flexural strength) değerleri açısından da değerler güvenli sınırlar içerisinde yer almıştır (dentin seramiklerde 55 N/mm 2, mine seramiklerde ise 50 N/mm 2 ). 2. Fırınlama büzülmesi, yüzey pürüzlülüğü, bükülme direnci, mikrosertlik ve makaslama bağlantı direnci özellikleri açısından Vita Dentin ile Gülsa Dentin arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. 3. Gülsa İnsizal, daha düşük yüzey pürüzlülüğü ve mikrosertlik gösterirken; iki dentin porseleninden de daha yüksek bükülme direnci değerleri ortaya koymuştur. 4. Yerli üretimin fiziksel dayanım ve özellikleri göz önünde bulundurulduğunda kullanımı uygundur. KAYNAKLAR 1. Gracis S, Thompson V, Ferencz J, Silva N, Bonfante EA. A new classification system fo rall-ceramic and ceramic-like restorative materials. Int J Prosthodont 2015; 28: Hondrum SO. A review of the strength properties of dental ceramics. The Journal of prosthetic dentistry 1992; 67(6): Craig RG, Powers JM. Dental Materials. 12 nd ed. St. Louis, MO: Mosby; O Brien WJ. Dental Materials and Their Selection. 3rd ed. Chicago: Quintessence Pub. Co. Inc; Kunt GE, Çetiner RB. Mekanik Testler: Bükülme Dayanıklılığı ve Ölçümü, Sıkıştırma, Germe, Eğilme, Bağlanma, Çekme, İtme, Makaslama. Turkiye Klinikleri Journal of Prosthodontics- Special Topics 2017; 3(3): Sakaguchi RL, Powers JM. Craig's Restorative Dental Materials-E-Book. Elsevier Health Sciences; Van Meerbeek B, Peumans M, Poitevin A, Mine A, Van Ende A, Neves A, De Munck J(2010). Relationship between bond-strength tests and clinical outcomes. Dental Materials.2010; 26(2): International Organization for Standardization. Technical report ISO 6872 Dental Ceramic, Switzerland; Sasahara RM, Ribeiro Fda C, Cesar PF, Yoshimura HN. Influence of the finishing technique on surface roughness of dental porcelains with different microstructures. Oper Dent2006; 31: Yilmaz K, Ozkan P. The Methods for the generation of smoothness in dental ceramics. Compend Contin Educ Dent 2010; 31: Chen Q, Yang S, Li Z. Surface roughness evaluation by using wavelets analysis. Precis Eng 1999; 23:

9 YERLİ ÜRETİM ZİRKONYA VENEER SERAMİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ Guess PC, Kulis A, Witkowski S, Wolkewitz M, Zhang Y, Strub JR. Shear bond strengths between different zirconia cores and veneering ceramics and their susceptibility to thermocycling. Dent Mater 2008; 24: Aboushelib MN, Kleverlaan CJ, Feilzer AJ. Microtensile bond strength of different components of core veneered all-ceramic restorations: Part II: zirconia veneering ceramics. Dent Mater 2006; 22: Al-Dohan HM, Yaman P, Dennison JB, Razzoog ME, Lang BR. Shear strength of core-veneer interface in bi-layered ceramics. J Prosthet Dent 2004; 91: Holden RJ, Karsh BT. The technology acceptance model: its past and its future in health care. J Biomed Inform.2010; 43: Lewicka E. Conditions of the feldspathic raw materials supply from domestic and foreign sources in Poland. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 2010; 26: Bassi F, Carr AB, Chang TL, Estafanous EW, Garrett NR, Happonen RP, Koka S, Laine J, Osswald M, Reintsema H, Rieger J, Roumanas E, Salinas TJ, Stanford CM, Wolfaardt J. Economic outcomes in prosthodontics. Int J Prosthodont2013;26: Guess PC, Bonfante EA, Silva NR, Coelho PG, Thompson VP. Effect of core design and veneering technique on damage and reliability of Y-TZP-supported crowns. Dental Materials 2013; 29(3): Fazi G, Vichi A, Ferrari M. Microtensile bond strength of three different veneering porcelain systems to a zirconia core for all ceramic restorations. American journal of dentistry 2010; 23(6): Fischer J, Stawarzcyk B, Trottmann A, Hämmerle CH. Impact of thermal misfit on shear strength of veneering ceramic/zirconia composites. Dental materials 2009; 25(4): Diniz AC, et al. Fracture and shear bond strength analyses of different dental veneering ceramics to zirconia. Materials Science and Engineering 2014; 38: Sinmazisik G, et al. The effect of zirconia thickness on the biaxial flexural strength of zirconiaceramic bilayered discs. Dental materials journal 2015; 34(5): Kim HJ, Lim HP, Park YJ, Vang MS. Effect of zirconia surface treatments on the shear bond strength of veneering ceramic. J Prosthet Dent 2011;105: Felipe AF, Coimbra WHM, Carvalho GAP, Kreve S, Franco ABG, Dias SC. Evaluation of the bonding strength between yttrium-stabilized zirconia and coating ceramics with three-point flexural Test: The surface treatment effect. European Journal of General Dentistry 2018; 7(1): Fıscher J, Grohmann P, Stawarczyk B. Effect of zirconia surface treatments on the shear strength of zirconia/veneering ceramic composites. Dental materials journal, 2008; 27(3): Özkurt Z, Kazazoglu E, Ünal A. In vitro evaluation of shear bond strength of veneering ceramics to zirconia. Dental materials journal 2010; 29(2): Sinthuprasirt P, van Noort R, Moorehead R, Pollington S. Evaluation of a novel multiple phase veneering ceramic. Dental Materials 2015; 31(4): Tang X, et al. Influences of multiple firings and aging on surface roughness, strength and hardness of veneering ceramics for zirconia frameworks. Journal of dentistry 2015; 43(9): Yazışma Adresi: Bora AKAT Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye. Tel: boraakat@gmail.com

10 164 BORA AKAT - MERVE ÇAKIRBAY TANIŞ - AHMET KÜRŞAD ÇULHAOĞLU - ECE BİLDİR ÇAKIN - MEHMET ALİ KILIÇARSLAN