II. DİN ŞÜRASI (I) TEBLİG VE MÜZAKERELERİ (23-27 KASIM 1998) DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI YAYlNLARI. Tas. No:

Transkript

1 DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI YAYlNLARI II. DİN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ (23-27 KASIM 1998) (I), TUı'4lyc Pljii!i1N ıt 'fi Isitım Mıışıınnıtlnrı M~rktıl;i KUtUphtHHıııi Tas. No: ANKARA-2003

2 ,, 1 Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlan ilmi Eserler 1 93 Tashih Abdi! AKTAŞ Mustafa KAYA Yusuf APAYDIN Ali Osman PARLAK Dizgi Mehmet KARAVAŞ Hasan EKİNCİ HüseyinDiL Grafik RecepKAYA Baskı Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Mat. Tıc. İşl. Tel: (0.312) 354 9I Y ISBN: TkNo: 975-I ISBN: 975-I Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı Derleme ve yayın Şubesi Müdürlüğü Tel: (0.312)

3 ll. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 'Lİ YILLARDA YENİ İRŞAD METOTLARI Dr. Rifat Mustafa YÜCELTEN K.K.T.C. LEFKOŞE Sayın Başkan, aziz kardeşlerim; Önce bu müstesna, bu mükemmel, bu muazzam, bu muhteşem ve hayati önem taşıyan!!"nci Din Şurasi nı organize eden pek ıııuhterem Diyanet İşleri Başkanuım. Sayın Mehmet Nuri YILMAZ'ı ve tüm emeği geçenleri içtenlikle takdir ve tebrik ederim. Allah cümlesinden razı olsun. Toplantımn hedefinde başarı ile neticelenmesini ve neticenin başta Türk dünyası olmak üzere tüm dinler ve tüm dünya için hayırlı olmasını Cenab-ı Allah'tan niyaz ederim. Böyle hayati önem taşıyan bu toplantıya bizleri de, KKTC'yi de davet etmek lütfunda bulunan Diyanet İşleri Başkanımız Sayın Mehmet Nuri Yılmaz'a KKTC halkı ve Cumhurbaşkamrmz Sayın Rauf Raif Denktaş adına en derin şükranlarırın arzederim, Cenab-ı Allah'a hamd ederim. Daveti çok geç, dün aldığımdan bu toplantıya yaraşır nitelikte birbildiri hazırlamak imkamnı bulamadım. Bu nedenle gündeinin ikinci bölümünde "Dinf Konularda Toplumun Aydınlatılması" konusuna pratik bir yaklaşımla özetle değinmek isterim. Bu ikinci bölümde "b" bendinde "2000'li yıllarda yeni irşad metotlan neler olabilir?" diye sorulmaktadır. İşte bu hususa değinmek istiyorum. Bence bu soruya cevap aramak düşündürücüdür. İster doğuda ister batıda olsun bu sorunun cevabını yıllardır araştıranlar, arayan- lar olmuştur. Belki, hiila daha araştıranlar çoktur. Halbuki sorunun cevabı kanaatiınce çoktan verilıniştir küsür yıl önce verilıniştir. Hem de dünya karanlıklar, baskılar, zorbalıklar ve cehalet içinde yanıp tutuştuğu bir zamanda verilıniştir. Kim vermiştir bu cevabı? Cevabı çok kesin ve çok açık şekilde Cenab-ı Allah vermiştir. Kur'an-ı Kerim'in de Nahl süresi ayet 125'de bu cevabı Allah Teala açıkça bütün insanlığa bildirmiştir: "İnsanları Rabbi'nin yoluna hikmetle, güzel öğütle davet et. Onlarla mücadeleni en güzel metot hangisi ise onunla yap. Şüphesiz ki Rabbin, O, yolundan sapan kimseyi en çok bilendir. O, hidayete ermişleri de en iyi bilendir." İşte sorulan sorunun cevabı budur. Bundan daha gerçekçi, bundan daha güçlü ve bundan daha etken bir metot olamaz. Medeni geçinen Avrupa ve Amerika daha dün denecek kadar yakın bir geçinişte yeni eğitim metodu diye keşfettikleri metot işte 1400 sene önce Kur'an-ı Kerim'de açıkça beyan edilen bu metodun mealidir. Bu bakımdan burada bu iliihf buyruğu derinliğini idrak edelim ve uygulayalım. O zaman değil 2000'1i yıllara, 200 binli yıllara, hatta kıyamete dek en açık, en yeni ve en modem irşat metodu olarak görevlenınizde başarılarırmzı artıracağız. Aydınlatma mahalli nedir? Muhakkak ki ilk akla gelen mescittir, carnidir. Malum, ca-

4 562 II. DİN ŞÜRASI 1EBLİÖ VE MÜZAKERELERİ mi Allah'a yönelmenin Allah'a yalvannanın, Allah'a kulluğun yerine getirildiği mukaddes yerdir. Cami, bizleri idealimiz, ülkümüz, imanıınız etrafında biraraya getiren, birlik ve kardeşliği sağlayan en kutsal yuvadır. Cami tevlıid ve tesanüt ilkelerinin şuurlaştığı iman ve arnelierin takviye edildiği en müessir makamdır. Yevmi hayatta hattı hareket kaynağıdır. Büyük Atatürk'ün de buyurduğu gibi bir menba-ı feyz, bir menba-ı nurdur. Gerçek bu... Ama bugün bu gerçek varını, gerçekten camiler bugün böylemi? Yoksa birbirimizin yüzüne bakmaksızın sadece eğilip kalktığıınız ve ne zaman yazıldığı bilinmeyen toz toprak içindeki hutbe kitaplarından fal açar gibi açılıp okunanları dinlediğimiz yerler midir carniler? Maalesefböyle yerleri Bamako'da, Nairabi'de gördüm. Fakat uzağa gitmeyelim yakınlarda hatta bizim ülkelerimizde de vardır. Kurban bayramı hutbesinde oruçtan bahsedildiği, teravih namazlarında beş camide ayn ayn namazın kılındığı, bir Regaip Kandilinin beş cami arasında celişkili şekilde anlatıldığına defalarca tanık e>ldunı. Bu JuruınJa caminin ne Jcrcceyc k.ajar fonksiyonunu yerine getirebi!diği tartışma konusudur. Temenni ederim ki bu müstesna şurada camiierin gerçek fonksiyonunu ve gerçek mahiyetini kazandırmakta somut adımlar atılacaktır. Cami içi ile de dışı ile de başlı başına önemli değerler taşımaktadır. İçi ile, içine girenleri fikren, ruhen ve bedenen yikar, disipline eder. Disipline eder derken camiye gidenler yikanmak, abdest almak, güzel giyinmek suretiyle bederıf bir disiplini devamlı surette tekrarlamaktadırlar. Ayni şekilde kin, intikam, gazap gibi kötü hususlardan da fikir ve ruhlarını da temizlemektedirler ve bu hal her namazda tekrarlanan bir idrnan oluyor. Aynı şekilde cami insanın bilgisine bilgi katıyor. En büyük bilgiyi veriyor. En büyük bilgi "kendini bil" bilgisidir. Kendini bilmeyen hiçbirşey bilmeyendir. Cami, il1u:ıf, şahsf, ailevf, millf ve insarıf tüm görevlerini öğretiyor ve uyguluyor. Batı dünyasının devamlı konu ettiği eşitlik, adalet, hürriyet ilkelerinin de beşiği camidir. Tek protokol olmayan yer cami değil midir? Camide arnide memur, erle komutan, işçiyle patron, fakide zengin, siyahla beyaz, haderne ile cumhurbaşkanı arasında fark var ını? Asla yok. Hepsi eşittir, hepsi omuz omuzadır. Hepsi bir tek kelime ile "Cemaat"tır, toplumdur. Cemaat, toplum ne demektir. Cemaat, toplum teker teker insanların bir araya gelmesinden oluşan bir insanlar güruhu, bir insanlar kalabalığı bir insanlar kitlesi değildir. Toplum bir ruh birliği, bir inanç birliği, bir amaç birliğidir. Aynı ruha, aynı inanca, aynı duyguya: mensup insanlardan oluşur toplum. Toplum bir beden misalidir. Nasıl ki bedende baş, kollar, ayaklar, gözler, kalp vs. organlar bir uyum içinde biraraya gelerek bedeni meydana getiriyar Iarsa toplumda da fertler, doktoru ile, avukatı ile, mimarı ile, öğretmeni ile, din görevlisi ile, memuru ile, bakkah ile, askeri ile, işçisi ile aynı bir beden gibi bir uyum içinde bir ruh birliği içinde toplumu oluşturmaktadır. İşte bu uyumu, bu ruh birliğini sağlayan, daha başka bir ifade ile tabir caiz ise bu ruh birliğini üreten "fabrika" ancak ve ancak camidir. Yani cami cemaat üreten bir fabrikadır. Nasıl ki peynir üreten bir fabrika, fabrikada ürettiği peynirler nasılsa, çarşıya sürdüğü peynirler de aynıdır. Caminin de cami içinde ürettiği cemaat, toplum aynen dışarıda da aynı şekilde olması lazımdır. Ancak bütün İs Him aleminde de baktığıınızda acaba bu böylemidir? Caminin ürettiği cemaatla, dıştaki cemaat aynı ınıdır? Aynı şekilde de bu fabrikayı yapan, meydana getiren ve yine ruh birliğine sahip insanlardır. Yani cemaattır. Bunun örneğini şöyle verebiliriz. Gayr-f rnüslim

5 II. DiN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ 563 beldede dolaşırken örneğin, Sidney'de dolaşırken bir cami gördüğümüz zaman ha işte burada müslüman vardır deriz. Yani cami müslümanın varlığının bir delil oluyor. Aslında cami bir tuğlalar veya taşlar yığını değildir. Cami aynı ruha, aynı inanca, aynı amaca mensup insanların bu inanç ve ruhlarının tezahürüdür, abideleşmesidir cami. Yani aynı amaca mensup insanların müşahhaslaştığı, abideleştiği kutsal bir müessesedir cami. Bunun içindir ki tarihe baktığımız zaman nerede cemaat varsa, orada mabet vardır. Mabetler arttıkça cemaatlar da artmaktadır. Cemaatlar da artıkça mabetler de artmaktadır. Aksi halde mabetler azaldıkça cemaatlar azalmakta, cemaatlar azaldıkça mabetler de azalmaktadır. Hatta mabetierin de yok olduğu yerde cemaatlar da yok olmakta silinip gitmektedir. Dışı ile de cami adeta bir şahadet parmağı gibidir. Asırlar boyunca gelip geçenler selam vermekte ve bu beldelerin kimlere ait olduğunu kanıtlamaktadır. Bilhassa şahadet parındğı ıııi:, ili giıl..lcrc ylihckıı ıııiııaröıylc Jostlarııııızı ~;.ıygı ik sdaınbr, Ji.i~maıılanmızın da bağrına saplanmış bir hançer olmaktadır. İşte KKTC'de bu böyledir ve kıyametekadar da böyle kalacaktır. İşte bu yüzdendir ki Adayı Yunanistan'a ilhak etmek haya Iinde olan Rumlar Kıbns'taki Türk cemaatını imha etmeğe kalkıştıkları zaman ilk adımları camilere saldırmak olmuştur. Bu yüzden Lefkoşa'da Kutsal ve Tarihi Bayraktar Camiyi bombalamakla hunhar saidıniarına başladılar. Devamlı müslüman aleminin üçüncü kutsal makamı olan Hala Sultan'a saldırdılar, Baf'ta Cami Cedid'i yerle yeksan ettiler. Derken, tam 107 tane camimizi yakıp yıktılar ve otopark haline getirdiler. Ama imanlı Kıbns Türk toplumu yılmak bilmedi azınetti ve yıkılanların yerine yenilerini yapmakta seferberliğini sürdürdü. Halen de şükranla anmak isterim ki güzel Girne kentimizde TC. Diyanet İşleri Başkanımız Sayın Mehmet Nuri Yılmaz görkemli ve şaheser muhteşem bir cami inşaatını sürdürmektedir. Malumunuz olduğu üzere müslümanlık Kıbns'a hicıi 28'de İslam'da ilk deniz seferi olarak gerçekleşmiş, ve Megali-idea'nın entrikalarına rağmen müslümanlık varlığını sürdürmüş ve kıyamete kadar sürdürecektir. Sayın Cumhurbaşkanımızın sürekli olarak vurguladığı gibi barıştan ve konfedarasyondan yanayız. 2000'li yılların arifesinde bulunduğumuz bu günlerde camiierimize gerçek mahiyetini kazandırmak, toplumumuzu çağdaşlaştırmak ve en gelişmiş ülkelerin seviyesinin de üstüne çıkarmak için camilere, cami görevlilerine kısaca din adamlarına büyük görev düşmektedir. Bu görevimizde başarının metodu başta bahsettiğim gibi Nahl süresi ayet 125'te Allah tarafından bize bildirilmiştir. Bizim yapacağımız nedir? Özetle şunlardır: Herşeyden önce hazırlık yapmamız gerekmektedir. Din adamı camide toplumu inşa edendir, imar edendir. Din adamı, imam tıpkı bir mimar gibidir. Mimar bina yapmaktadır, imam ise cemaat yapmaktadır. Mimar binasını yapmazdan önce nasıl ki plan proje çizmek zorunda ise, İmam da din adamı da yapacağı görevin önceden tıpkı bir mimar gibi plan ve projesini hazırlamak zorundadır. Projesiz bina olmayacağı gibi projesiz herhangi bir irşad, aydınlatma, hutbe, vaaz olamaz ve olmamalıdır. Mutlak surette hazırlık yapılmalı proje hazırlanmalıdır. Gelişi güzel konuşmaktan vazgeçilmelidir. Ancak projenin hazırlanmasında din adamının görevimimara kıyasla çok daha zordur. Çünkü mimar çizdiği projeyi uygularken taş, kum, çimento, v.s. gibi cansız ve kendisine mukavemet göstermeyen, kolaylıkla istediği şekli verebileceği bir takım inşaat malzemelerini kullanmaktadır. Halbuki din adamı çizeceği projeyi insan denilen bir varlığa karşı uygulaya-

6 564 II. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ l caktır. İnsan denilen bu varlık kendisi gibi canlıdır, düşünürdür, dertleri vardır, görüşleri vardır, dilekleri vardır, tepkileri vardır. Dolayısı ile mimar gibi kolaylıkla istediği şekli kolaylıkla vermekte zorluk çekecektir. Bu nedenle projesini hazırlarken şu hususlara önemle yer vermesi gerekmektedir. İntihap: Konuyu seçmek. Hangi konuda aydınlatma yapacağını tayin etmelidir. Konuyu seçerken neyi, kime, nerede, niçin ve ne zaman yapacağını kendi kendine sorarak ona göre seçim yapacaktır. Konunun seçiminde, aydınlatmanın kime, kaç kişiye, ortalama yaşlarının ne olduğuna, tahsil durumlarının ne derecede olduğuna, kapasitelerinin, kabiliyetlerinin ne kadar olduğuna dikkat edilmeli göz önünde tutulmalıdır. Zaman ve zemin de göz önünde tutulmalıdır. Ne zaman ve nerede aydınlatma yapılacaktır. Aydınlatma köyde mi, kasahada mı, camide mi, okulda mı, lokalde mi, açık havada mı, velhasıl nerede yapılacağı göz önünde tutulmalıdır. Konu seçilirken konuya mutlak surette bir hedef alınmalıdır. Hedef konunun ana fıkri olmalıdır ve konu bu hedef etrafında işlenmeli- dir. Hedefsiz konu hedefsiz havaya sıkılan başı boş bir kurşun gibidir veya hedefsiz ko-! nu pusulasız okyanusa açılan bir gemi gibidir. Aydınlatmanın yerinde seviye kadar böl-,, ge de mühimdir. Ankara'da yapılacak bir aydınlatma ile, Almanya'da yapılacak bir aydınlatma ona göre yapılmalı ve hedef yani pusula ona göre konmalıdır. Hedef derken, ör- l neğin memleket orman yangınlarından yanıp kavrulurken hutbede güllük gülistanlıktan bahsedileceğine ağacın önerninden bahsedilir, ağaç yetiştirme, ağaç bakımı hedef alınır ve bu hedef etrafında konular seçilir ve defalarca bu konular anlatılır. 1 Konunun takdimi: Konunun takdirni ayet-i kerimenin ön gördüğü şekildedir. Yani Allah' ın buyurduğu metot üzerinedir. Yeter ki konumuzun projesini iyi çizelim, hedefini tayin edelim ve iyice öğrenerek konumuzu hazmedelim. Bütün bunları yaptıktan sonra konumuzu hikmetle anlatacağız. Hikmetle anlatmak hikmet sahibi olanlara aittir. Yani bilgili, kültürlü olanlara aittir. Bir de bunlann altında olan ve çoğunlukta olan ve öğrenmekte hevesli olan avam vardır. Onlara da aynı metotla yani ayet-ikerimenin öngördüğü gibi güzel öğütle tatlı sözlerle, ibret verici olaylarla anlatacağız, irşadımızı sürdüreceğiz. Ama bir de İnanmayanlar, inanmak istemeyenler, inatçı olanlar, kafaları kaba olanlar vardır ki ayet-i kerimenin öngürdüğü gibi onlarla en iyi şekilde mücadeleyi sürdüreceğiz. En iyi şekilde tartışacağız, münakaşa edeceğiz, münazaa edeceğiz. Yılmak yorulmak bilmeden onları iknaya çalışacağız. Fakat bu süreçten asla asabileşmeyeceğiz. Asla kırmayacağız, asla kızmayacağız, asla sen kafırsin, sen böylesin, sen şöylesin demeyeceğiz. Kimsenin hakkında karar vermek bize düşmez, din görevlisine düşmez; karar Allah'a aittir. Kirnin doğru yolda olduğunu ve kirnin saptığını en iyi bilen Allah'tır. Allah'tan başka kimse olamaz. İşte modem metodun 21 'nci yüzyılın metodu yeni irşad ve eğitim metodu budur. Hikmettir, bilgeliktir, ilimdir, tekniktir, tatlılıktır, iknadır. Asla zorlama yoktur. Ancak 21 'nci yüzyıla girerken dinf müesseselerin en önemli hususlardan biri de yine dinimizin öngördüğü gibi ilme ve özellikle teknolojiye ayak uydurmak zorundayız. Bugün bilgisayar çağındayız. Çocuklar bile bilgisayarla oynamaktadır. Daire Ierden tutun bankalara, havayollarına, evlere kadar her yere bilgisayar girmiştir. Niye carniler, cami görevlileri bundan uzak kalsın. İşte bu teknolojik gelişmelerin öncülüğünü de din görevlileri yapmalıdır. Çocuklarırnız, halkımız dikkatlerini, zamanlarını T.V. vi- ı r

7 II. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 565 deo, bilgisayar, v.s. ilginç cihaziara vermektedir. Din görevlileri teknolojinin geliştirdiği ilgiyi ve başanyı hem kendilerine hem de camilerine ve müesseselerine kazandırmak zorundadırlar. ilmin, fennin ve tekniğin baş döndürücü gelişmelerini takip etmek ve camileri bunlar ışığında değerlendirmek gerekmektedir. Kendimize gelelim, birlik olalım, elele vererek mevcut müesselerimizi güne göre ve 2000'li yıllara göre inşa edelim, imar edelim, yönlendirelim. Bilmeliyiz ki öyle bir çağa giriyoruz ki duran düşer, düşün ezilir, ezilen yok olur. İnsanoğlu yerleri deldi, denizierin dibine daldı, fezalan aştı, Aya indi, Merih'le temasa geçmekte, fezalan keşfetmektedir. Hayat yanşında dava yanşında, varolmak yanşında hızlanmalıyız, hız vermeliyiz kendimize... Hız vermeliyiz azrnimize, hız vermeliyiz mücadelemize, hızımızı çalışmaktan, imandan, birlikten, dirlik:ten, kardeşlikten, ilim, irfandan ve Allah'tan almak zorundayız. "Hep birlikte Allah'ın ipine sanlol:m ı e doğilmuyalnn." Allah yardımcımızdır. Sağolun. Te~ekkür ederim.