TPIC. TPICfaaliyetraporu

Transkript

1 TPIC 25 Türkiye nin uluslararası enerji şirketi TPIC, bugün gerek yurt içinde gerekse Irak tan Libya ya, Kolombiya dan K.K.T.C ve Kazakistan a kadar, uluslararası arenada, petrol sektörünün önemli projelerinde yer alarak, faaliyet gösterdiği tüm coğrafyalarda etkin ve verimli bir şekilde değer üretmeye devam etmektedir. Aramadan sondaja, üretimden dağıtıma kadar entegre bir enerji şirketi olarak faaliyet gösteren TPIC nin en önemli hedefi, sürdürülebilir büyümeyi gerçekleştirerek küresel pazarlarda rekabet eden bir oyuncu olmaktır. Bu bağlamda, uzun soluklu bir yol haritasına sahip olan şirketimiz için çevre değerlerini koruyarak, ilkeli ve üretken projelere imza atmak öncelikli görevdir. TPICfaaliyetraporu 1

2 22 GİRİŞ Tarihçe Dünya da Enerjinin Yeri ve Petrol Enerjide Küresel Beklentiler Türkiye de Enerji Türkiye de Petrol ve Doğal gaz YILLARI ÇALIŞMALARIMIZ OPERASYON MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMALARI Petrol Saha Hizmetleri Sondaj Hizmetleri Kuyu Tamamlama Hizmetleri Projelerimiz Yurt İçi Projelerimiz Tamamlanan Projeler TPAO Batman-Adıyaman ve Trakya Projelerimiz Jeotermal Sondaj Projelerimiz Yurt Dışı Projelerimiz Irak Rumalia Projesi KTM Sondaj Projesi Çalıştırdığımız Kuleler TPICfaaliyetraporu 2

3 PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİ TİCARETİ MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMALARI Libya NOC Ham Petrol Ticareti Projesi KIB-TEK Fuel Oil Ticareti Projesi Irak Ham Petrol ve Petrol Ürünleri Ticareti Projesi Yurt İçi Motorin, Benzin, İhrakiye ve Fuel-Oil Ticareti Projeleri İŞ GELİŞTİRME VE KOORDİNASYON MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMALARI Yurt İçi Arama-Üretim Projeleri Yurt Dışı Arama-Üretim Projeleri Gonzalez Bloğu Maria Conchita Bloğu BAĞLI ORTAKLIĞIMIZ TPPD (Türkiye Petrolleri Petrol Dağıtım A.Ş) FİNANS Başlıca Finansal Göstergeler Konsolide Bilanço Konsolide Kapsamlı Gelir Tablosu Konsolide Özkaynak Değişim Tablosu PARTNERLERİMİZ SERTİFİKALARIMIZ TPICfaaliyetraporu 3

4 TPICfaaliyetraporu 4

5 TPIC 25 TPIC, arama-üretim, petrol saha hizmetleri, petrol ticareti ve petrol dağıtımı alanlarında faaliyet gösteren entegre bir enerji şirketidir. TPIC, Kolombiya dan Irak a, Libya dan Kazakistan a kadar pek çok pazarda aktif, global bir oyuncudur. TPICfaaliyetraporu 5

6 YÖNETİM KURULUMUZ Sefa Sadık AYTEKİN Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı ve TPIC Yönetim Kurulu Başkanı Eğitim Lisans Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler; 1995 Yüksek Lisans ABD Johns Hopkins Üniversitesi; 2002 İş Deneyimi Yönetim Kurulu Başkanı, TPIC; Müsteşar Yrd., ETKB; Dış İlişkiler Daire Başkanı, ETKB; Yatırım Hizmetleri Daire Başkanı ve Başkan Vekili, Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı; Daire Başkanı, DTM Anlaşmalar Genel Müd.; Danışman, TİKA; Danışman, Başbakanlık; Dış Ticaret Uzman Yrd., DTM; Yabancı Diller İngilizce Mithat CANSIZ TPIC Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyesi Eğitim Lisans Boğaziçi Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler-İşletme (Çift Anadal); 1998 Yüksek Lisans Münih Üniversitesi, Uluslararası İşletme(MBA); 2003 İş Deneyimi Yönetim Kurulu Üyesi, TPIC; Başkan, TPIC; Baş Proje Direktörü, Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı; İş Geliştirme ve Dış İlişkiler Müdürü, AKAD İnş. Tic. San. Ltd. Şti. & Kanal Service Ortaklığı; Finansal Kontrol Uzmanı, Siemens AG Finansal Kontrol Bölümü; Yabancı Diller İngilizce, Almanca, İspanyolca ve Arapça TPICfaaliyetraporu 6

7 Mehmet KONUK BOTAŞ Genel Müdür Vekili ve TPIC Yönetim Kurulu Üyesi Eğitim Lisans Fırat Üniversitesi Makine Mühendisliği; 1983 İş Deneyimi Yönetim Kurulu Üyesi, TPIC; Genel Müdür Vekili, BOTAŞ; Genel Müdür Yrd, BOTAŞ; Makine Mühendisi, BOTAŞ Genel Müdürlüğü; Yabancı Diller İngilizce Murat KARAPINAR Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Genel Müdür Vekili ve TPIC Yönetim Kurulu Üyesi Eğitim Lisans Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi; 1995 Yüksek Lisans Illinois Üniversitesi, ABD; 2006 İş Deneyimi Yönetim Kurulu Üyesi, TPIC; Genel Müdür Vekili, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Genel Müdürlüğü; 2012 Yabancı Diller İngilizce İbrahim Said ARINÇ BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı ve TPIC Yönetim Kurulu Üyesi Eğitim Lisans Bilkent Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Yüksek Lisans Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler İş Deneyimi Yönetim Kurulu Üyesi, TPIC; Genel Müdür Yardımcısı, BOTAŞ; 2012 Uzman, BOTAŞ ve Cumhurbaşkanlığı Danışmanı; Asistan, Başbakan Danışmanı Ahmet Davutoğlu; Uzman Yrd. ve Uzman, BOTAŞ; Yabancı Diller İngilizce, Rusça, Boşnakça TPICfaaliyetraporu 7

8 YÖNETİCİLERİMİZ Mithat CANSIZ Başkan ve Yönetim Kurulu Üyesi Eğitim Lisans Boğaziçi Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler-İşletme (Çift Anadal); 1998 Yüksek Lisans Münih Üniversitesi, Uluslararası İşletme(MBA); 2003 İş Deneyimi Yönetim Kurulu Üyesi, TPIC; Başkan, TPIC; Baş Proje Direktörü, Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı; İş Geliştirme ve Dış İlişkiler Müdürü, AKAD İnş. Tic. San. Ltd. Şti. & Kanal Service Ortaklığı; Finansal Kontrol Uzmanı, Siemens AG Finansal Kontrol Bölümü; Yabancı Diller İngilizce, Almanca, İspanyolca ve Arapça Mücahit ÖZDEMİR Başkan Yardımcısı Eğitim Lisans Boğaziçi Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler; 1997 Yüksek Lisans Leeds Üniversitesi, Uluslararası Ekonomi Politikası; 1998 İş Deneyimi Başkan Yardımcısı, TPIC; Müdür Yrd., Türkiye İş Bankası A.Ş.Ticari ve Kurumsal Krediler İzleme ve Takip Bölümleri; Müdür Yrd., Türkiye İş Bankası A.Ş. İstihbarat ve Tahlil Müdürlüğü; Müfettiş, Türkiye İş Bankası A.Ş. Teftiş Kurulu Başkanlığı; Yabancı Diller İngilizce, Fransızca ve Almanca TPICfaaliyetraporu 8

9 Yakup ÖZÇELİK Başkan Yardımcısı Eğitim Lisans Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği; 1980 Yüksek Lisans Orta Doğu Teknik Üniversitesi;1994 İş Deneyimi Başkan Yardımcısı, TPIC; Proje Müdürü &Proje Danışmanı, TPAO Doğu ve Batı Karadeniz Projeleri; Yabancı Diller İngilizce ve İspanyolca Dr. Mehmet Ali GÜRDAL Başkan Yardımcısı Eğitim Lisans Milli Savunma Bakanlığı Harita Yüksek Teknik Okulu; 1986 Yüksek Lisans ve Doktora İTÜ İnşaat Fakültesi Jeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı; 1995, 1999 İş Deneyimi Başkan Yardımcısı, TPIC; İç Denetim Direktörü, TTNET A.Ş.; Bölge Müdürü, TTNET A.Ş.; Proje Müdürü, TTNET A.Ş.; 2008 Proje Yöneticisi ve Birim Amiri, Harita Genel Komutanlığı; Yabancı Diller İngilizce ve Fransızca. TPICfaaliyetraporu 9

10 TPICfaaliyetraporu 10

11 TPIC TÜRKİYE NİN ENERJİDE DIŞA BAKAN YÜZÜ Güçlü ve esnek yönetim anlayışımızı, uluslararası ortaklıklar ve işbirlikleri ile buluşturarak rekabet avantajlarımızı etkin kılmak için çalışıyoruz. TPICfaaliyetraporu 11

12 BAŞKAN IN MESAJI Dünyayı kıskacı altına alan ekonomik krizin etkilerinin hala sürmekte olduğu 2010 yılında Türkiye nin enerji alanında dışarıya bakan yüzü olmak istiyoruz diyerek başlayan değişim serüvenimiz bizleri yepyeni bir dönemin eşiğine getirdi. TPICfaaliyetraporu 12

13 Şirketimizin son dönem değişimini ortaya koymak için bir başlangıç noktası tanımlamak ve değişen TPIC nin kendine özgü niteliklerini tarif etmek gerektiğini düşünüyorum. TPIC, kamu ciddiyeti ve güvenirliliği ile özel sektör kabiliyetlerini bir araya getirerek faaliyetlerini sürdürmektedir. Şirketimizin yapısal ve işlevsel olmak üzere temelde iki kategori alamet-i farika özelliği vardır. Her şeyden önce TPIC, kamu sermayeli olmasına rağmen özel bir şirket mantığı ile çalışabilme, kamu ciddiyeti ve güveni ile özel sektör dinamizmini bir potada birleştirebilme kabiliyetine haizdir. TPIC ayrıca, esnek ve sonuç odaklı bir şekilde hızlı karar alabilme mekanizmalarına ve nitelikli ve tecrübeli personel istihdam edebilme yetisine sahip, aramadan sondaja, üretimden dağıtıma kadar entegre bir petrol şirketi formatında büyümeye ziyadesi ile açık bir şirkettir. TPIC, özgün yapısıyla, Irak tan Libya ya, Kolombiya dan Kazakistan a kadar, arama-üretim, saha hizmetleri ve petrol ticareti alanlarında faaliyet gösteren orta ölçekli bir holding görünümündedir. TPIC bu özellikleri sayesinde bugün Irak tan Libya ya, Kolombiya dan K.K.T.C ve Kazakistan a kadar, uluslararası arenada ve yurt içinde merkezi bütçeden ödenek almaksızın, fizibiliteleri muntazaman yapılmış yerel ve uluslararası projeleri ile verimlilik ve etkinlik temelinde değer üretmeye devam etmektedir. TPIC, ülkemizin dış politika stratejilerinin uygulanmasında etkin rol üstlenmektedir. TPIC, bunun yanında, başta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız olmak üzere, muhtelif bakanlıklarımız ile koordineli bir şekilde hareket ederek, ülkemizin dış politika stratejilerinin uygulanmasında etkin, somut ve sonuç odaklı roller üstlenmektedir. Bunun en önemli örneği, Libya iç savaşının en kritik zamanında ve zorlayıcı şartlar altında, Libya halkı için temin etmiş olduğumuz tonluk dizel kargosu olmuştur. TPICfaaliyetraporu 13

14 2000 li yıllarda Irak ile yürütülen petrol ticareti kapsamında, önemli miktarda gelir elde edilmiş ve bölgede yaratılan istihdam sonucunda, devletimize milyonlarca dolar vergi ödenmiştir. Buna ilave olarak TPIC, Irak, Kazakistan ve Kolombiya gibi değişik coğrafya ve şartlarda elde etmiş olduğu birikim ve tecrübe ile benzerlerinden ayrışmaktadır. Bu bağlamda, TPIC, özelikle Irak piyasasından şimdiye kadar toplamda yaklaşık 9,5 milyon tona ulaşan ham petrol ve petrol ürünleri ticaretini 2000 li yılların başından beri başarılı bir şekilde gerçekleştirmektedir. Bu ticaret kapsamında, bugünkü değer üzerinden yaklaşık 7.5 milyar USD ciro elde edilmiş ve bölgede binlerce istihdam yaratılarak devletimize milyonlarca dolar vergi ödenmiştir. Türkiye de petrol ve petrol ürünleri ticareti ve saha hizmetleri alanlarında ISO 9001 Kalite Belgesi ne sahip ilk ve tek şirkettir. Faaliyet gösterdiğimiz iş kollarında rekabet avantajı sağlamak için öncelikle mutfağımızı düzenledik. Şirketimizin yukarıda özetlenen yapısal ve işlevsel özelliklerinin bütünlüğü çerçevesinde, kurumsal yapılanmaya ağırlık vererek, şirketimizi bütün birimleri ile ayrıntılı bir şekilde mercek altına aldığımız bir proje yürüttük. Buna paralel olarak yürüttüğümüz Kalite Çalışması ile de, sektörün temel standartlarını kılavuz edinerek şirketimizin uluslararası arenada daha etkin ve rağbet gören bir şirkete dönüşmesini hedefledik. Bahse konu kalite çalışmalarımızın sonucu olarak, petrol ve petrol ürünleri ticareti ve petrol saha hizmetleri kapsamında, Türkiye de belge sahibi yegâne petrol şirketi olma unvanını elde ettik. TPAO sondajlarının yarıdan fazlasını gerçekleştiren TPIC, jeotermal sondaj faaliyetlerinde Türkiye nin lideri konumundadır. Öte yandan, geride kalan 3 yıl zaman zarfında, faaliyetlerimizin gözle görülür biçimde ivme kazandığını gözlemliyoruz. Bu bağlamda, petrol saha hizmetlerinde TPAO için vermiş olduğumuz hizmetlerin yanı sıra, özellikle jeotermal saha hizmetleri pazarında liderliğimiz 2013 yılında da devam etti. Sondaj hizmetlerimize ek olarak sunduğumuz ilave hizmetlerle kârlılığımız katlanarak arttı. Literatürde Super Giant olarak nitelendirilen Irak ın Rumalia sahasında, en büyük anahtar teslim entegre sondaj sözleşmesi imza edilmiştir. Irak sondaj pazarına nüfuz etmek adına ısrarlı çabalarımız 305 milyon USD lik bir IPM sözleşmenin imzalanması ile sonuçlandı. Bu sözleşme ülkemizin kendi alanında en büyük sözleşmesi olmakla birlikte, dünyanın en büyük üretim sahalarından birisi olan Irak-Rumalia sahasında da imza edilen en büyük anahtar teslim entegre sondaj sözleşmesi olma özelliğini korumaktadır. Bununla birlikte, petrol ve petrol ürünleri ticaretinde uluslararası piyasalardaki faaliyetlerimize ek olarak, Bakanlığımız ve devletimizin ilgili diğer organları ile tam bir eşgüdüm içerisinde gerçekleştirdiğimiz Libya Dizel Ticareti Projesi, Libya nın yeni döneminde ülkemizle olan ilişkilerine çok ciddi katkı sağlamıştır. Venezüella ve Irak gibi ülkelerle altyapı ve konut karşılığı enerji projelerinin geliştirilmesi için çok büyük çabalar sarf ederek, bu konseptin kamuoyunda tartışılmasına ciddi katkılar sağladık. Bu tür ticari ilişkilerimizin ülkemize çok büyük katma değerler sağlayacağı kanaatini taşıyoruz. TPIC son yıllarda sergilediği başarılı performans neticesinde, 25 yıllık şirket tarihinde ilk defa Ankara Vergi Rekortmenleri Listesi ne 81. sıradan girerek ilk 100 de yer almıştır. Bütün çalışanlarımızla ve yöneticilerimizle birlikte, özellikle yurt içinde sergilemiş olduğumuz performans ve bunun göstergesi olan kârlılığımız sayesinde TPIC, 25 yıllık tarihinde ilk defa 2011 Ankara Vergi Rekortmenleri Listesi ne 81. sıradan girerek ilk 100 de yer almıştır. Geride bıraktığımız 2012 yılı içerisindeki vergi öncesi kârlılığımızı yüzde yüzün üzerinde bir oranla artırmamız, bundan sonraki TPICfaaliyetraporu 14

15 hedeflerimizi gerçekleştirme konusunda bizim için büyük bir motivasyon kaynağı olmuştur. Nitekim şirketimiz, 2011 yılından sonra 2012 yılında da 55. sırada vergi rekortmenleri listesine girmeyi başarmıştır. TPAO dan ayrılan ve sermayesi artırılan TPIC, Ocak 2013 itibariyle BOTAŞ ın iştiraki olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Bununla birlikte, geride bıraktığımız aylar içerisinde Enerji Bakanlığımızın inisiyatifi ve koordinasyonunda, şirketimizi de ilgilendiren ve ülkemiz için hayati derecede önem taşıyan başka gelişmelerin önü açılmış oldu. Bu minvalde, kuruluşundan geride bıraktığımız Ocak ayına kadar Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) nın bir iştiraki olarak faaliyet gösteren TPIC, sermayesi de artırılarak Bakanlar Kurulu Kararı marifetiyle, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) ye devrolmuştur. Enerjide ülkemizin dışarıya bakan yüzü olma hedefimize stratejik bir katkı sağlayacak bu sermaye değişikliği ile hem faaliyet alanımız genişlemiş olacak hem de dünya toplam hidrokarbon rezervlerinin yaklaşık %70 ini barındıran yakın coğrafyamızdaki petrol ve doğal gaz kaynaklarına doğrudan erişimin önündeki idari ve teknik engeller büyük oranda aşılmış olacaktır. Bundan sonrası için, bir yandan ülkemizi yurt dışında daha aktif bir şekilde temsil edecek olmanın; diğer yandan, ülkemizin petrol, gaz ve türevlerine olan bağımlılığını ortadan kaldırmaya yönelik projelerimizi başarılı bir şekilde BOTAŞ şemsiyesi altında gerçekleştirebilecek olmanın heyecanını yaşıyoruz. Bölgesel ve küresel bir marka olma vizyonumuz uyarınca, bundan sonrası için gerektiği hallerde kamu - özel sektör işbirliğine de başvurarak, ülkemiz adına azami ölçüde değer üretmeyi, kurumsal yapılanmamızı sektörde model olacak şekilde tamamlamayı ve kurmuş olduğumuz kalite yönetim sistemini sürekli iyileştirmeyi amaçlıyoruz. Mevcut projelerimize ilave olarak, özellikle Irak ta daha yoğun faaliyet göstermeyi hedeflediğimiz bu yeni dönemimizde, lojistik avantajımızı da kullanarak milli menfaatlerimize hizmet etmeyi ve yetinmeksizin hep daha fazla değer üreten, çıtayı sürekli yükselterek daha uzak ufuklara yönelen bir şirket olmayı planlıyoruz. Bugüne kadar elde etmiş olduğumuz başarının, değerli çalışanlarımız ve bütün paydaşlarımızın katkısıyla vücuda geldiğinin bilincindeyiz. Hedeflerimizi bambaşka bir mecrada büyüttüğümüz bu süreçte, özverili çalışmalarından ve katkılarından ötürü başta çalışanlarımız olmak üzere, bütün paydaşlarımıza teşekkür ediyorum. Saygılarımla, Mithat CANSIZ Başkan ve Yönetim Kurulu Üyesi TPICfaaliyetraporu 15

16 TPICfaaliyetraporu 16

17 TPIC 25 TPIC, nitelikli personel istihdam edebilme, esnek ve hızlı karar verebilme kabiliyetlerine sahip bir şirkettir. TPICfaaliyetraporu 17

18 VİZYONUMUZ Uluslararası arenada model alınan, yetenekleriyle değer yaratan, çevik, atak ve alanında lider bir kuruluş olmaktır. MİSYONUMUZ Uluslararası petrol ve doğal gaz sektöründe aramadan dağıtıma, Türkiye yi temsil etme bilinciyle, değerlerinden güç alarak etkin bir enerji şirketi olma yolunda büyüyerek ilerlemektir. REKABET AVANTAJLARIMIZ Kamu ciddiyeti ile özel sektör zihniyetini dengede tutarak hızlı ve esnek hareket edebilme kabiliyetimiz, Hem yurt içinde hem de uluslararası arenada faaliyet göstermemiz, Sektörde güvenilir ve başarılı bir şirket olarak algılanmamız, Yurt içinde ve yurt dışında edindiğimiz sağlam tecrübelere dayanarak global piyasalarda emin adımlarla başarılı girişimlerde bulunmamız. TPICfaaliyetraporu 18

19 STRATEJİLERİMİZ Söz konusu hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla; öncelikle Irak, Libya, Sudan, Yemen, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, Kolombiya, Venezüella gibi dünya petrol rezervlerinin büyük bir kısmını elinde bulunduran ülkelerde başta arama-üretim olmak üzere, petrol saha hizmetleri ve petrol ticareti faaliyetlerimizi artırmak ve varlığımızı sürdürmek. DEĞERLERİMİZ Sürekli Gelişim, İnsani ve Etik Değerler, Olumlu Sinerji, Düşünce ve Davranış, Paylaşım, Etkin İletişim ve Takım Ruhu, Çözüm/ Hedef Odaklılık, Verimlilik, Etkinlik ve Tutarlılık, Kalite, Sosyal Sorumluluk, Yetenek Yönetimi ve Vizyoner Liderlik HEDEFLERİMİZ Optimum arama ve üretim sahası yatırım portföyü oluşturmak, Bölgemizde daha etkin bir petrol sahası servis şirketi olmak, Uluslararası petrol ve petrol ürünleri ticaretinde etkin bir oyuncu olmak, Müteahhitlik hizmetleri (boru hatları, yüzey tesisleri ve rafineri) sektörüne girmek ve bu sektörde gelişmek, Operasyonel ve organizasyonel performansı artırmak. TPICfaaliyetraporu 19

20 ORGANİZASYON YAPIMIZ BAŞKAN YARDIMCISI Makine İkmal Müdürlüğü Satınalma Baş. Müh. Lojistik Baş. Müh. Bilgi İşlem Şefliği İş Güvenliği ve Çevre Koruma Baş Mühendisliği İş Geliştirme ve Koordinasyon Müdürlüğü Bağdat Şube Aktobe Şube Trablus Şube TPICfaaliyetraporu 20

21 YÖNETİM KURULU YÖNETİM KURULU SEKRETERLİĞİ BAŞKAN Hukuk Müşavirliği Kurumsal İletişim Koordinatörlüğü BAŞKAN YARDIMCISI BAŞKAN YARDIMCISI Operasyon Müdürlüğü Bogota Şube Sondaj Baş. Müh. K.T. Baş. Müh. Petrol ve Petrol Ürünleri Ticareti Müdürlüğü İnsan Kaynakları ve İdari İşler Müdürlüğü Petrol Ticareti Şefliği Petrol Ticareti Lojistik Şefliği İhrakiye Şefliği İnsan Kaynakları ve Eğitim Şefliği İdari İşler Şefliği Mali İşler Müdürlüğü Finansman Şefliği Yurt Dışı Operasyonlar Şefliği Genel Muhasebe Şefliği TPICfaaliyetraporu 21

22 GİRİŞ Tarihçe Petrol endüstrisinin bütün değer zincirlerinde faaliyet göstermek üzere, 1988 yılında TPAO nun alt şirketi olarak kurulan Turkish Petroleum International Company (TPIC); yaklaşık 1000 çalışanıyla, aramadan üretime, petrol sondajı ve kuyu tamamlama hizmetlerinden petrol ticareti ve dağıtımına kadar petrol endüstrisinin temel alanlarında faaliyet göstermektedir yılları arasında ilk arama projelerini Avustralya, Pakistan, Endonezya, Mısır da (West Qarun, West Gebel El Zeit, West Bahariye) gerçekleştiren TPIC, 2008 yılından itibaren de Kolombiya daki Gonzalez ve Maria Conchita Bloklarında arama projelerini yürütmeye başlamıştır yılları arasında, sondaj ve kuyu tamamlama hizmetleri alanında; Kazakistan da Tepco, KTM, KazakoilAktöbe, Caspineft projeleri, Azerbaycan da Salyan Oil, Karasu Operating Co. projeleri, Gürcistan da Frontera Eastern Georgia projesi, Suriye de Dove Energy ve IPR projeleri ile Irak ta Khurmala sahasında 20 kuyu kazılması işini gerçekleştirmiştir yılında, bu projelerin yanı sıra, Irak Milli Petrol Şirketi olan South Oil Company (SOC) ile Irak ın Güney Rumalia sahasında 45 kuyuluk sondaj anlaşması imzalanmıştır. Projede bugüne kadar 5 kuyu teslim edilmiş olup, sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. Türkiye de, jeotermal kuyu sondajlarının yanı sıra TPAO nun sondaj ve kuyu tamamlama işlerini de öteden beri başarılı şekilde yapan TPIC, Irak ile şimdiye kadar önemli hacimlerde ham petrol ve petrol ürünleri ticaretininin yanı sıra, Türkmenistan, Suriye ve KKTC gibi ülkelerle de petrol ticareti gerçekleştirmektedir yılında, TPIC nin alt şirketi olarak kurulan ve 2007 yılında akaryakıt pazarlama faaliyetlerine başlayan TP Petrol Dağıtım A.Ş, 2013 yılında, Bakanlar Kurulu Kararı ile TPAO nun alt şirketi olan TPOC a (Turkish Petroleum Overseas Company) bağlanmıştır. Öte yandan, Bakanlar Kurulu nun tarih 4152 sayılı kararı ile TPIC nin sermayesi 150 Milyon USD den 500 Milyon USD ye yükseltilerektpao dan BOTAŞ a devredilmiştir. Enerji sektöründe uluslararası bir oyuncu olarak büyümeyi hedefleyen TPIC; Irak, Libya, Azerbaycan, Türkmenistan, Ekvator, Kolombiya ve Venezuela gibi dünya petrol rezervlerinin büyük bir kısmını elinde bulunduran ülkelerde, öncelikli olarak küçük ve orta ölçekli üretim sahaları olmak ve sondaj ve kuyu tamamlama hizmetleri vermek üzere faaliyetlerini artırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, global petrol sektöründeki gelişmeler ve eğilimler yakından takip edilmekte ve Hazar Havzası, Orta Doğu, Akdeniz ve Latin Amerika da daha etkin bir şirket olunması için çalışmalar kesintisiz bir şekilde yürütülmektedir. Dünyada Enerjinin Yeri ve Petrol Büyüyen ekonomiler, artan nüfus ve yeni teknolojiler enerjiyi rekabete daha açık bir konuma ve daha verimli kullanılması gereken bir meta haline getirmiştir. Günümüzde; çevreyle dost, sürdürülebilir, güvenli bir şekilde ulaşılan, gittikçe küreselleşen dünyanın çıkarını ve dengelerini gözeten ve ekonomik olan bir enerji sisteminin gerekliliği özellikle vurgulanmaktadır. Dünya yeni bir enerji sistemine doğru kayarken; enerji tasarrufu ve verimli kullanımı, alışılagelmiş enerji kaynakları için tüm sosyalçevre türü maliyetlerin fiyatlarına yansıtılması, ar-ge çalışmaları, temiz, yenilenebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi ve ulaşılabilir hedeflerin ve amaçların belirlenmesi gibi faktörler karşımıza çıkmaktadır (TMMOB 8. Enerji Sempozyumu, Küresel Enerji Politikaları ve Türkiye, 2012). Petrol yenilenemeyen temel enerji kaynaklarından birisi olup, dünya ekonomisinde ara malı, hammadde, güç ve enerji kaynağı olarak önemli bir yer tutmaktadır. Günümüz ekonomisinde hemen her sektör, doğrudan ya da dolaylı olarak petrole bağımlıdır. Bu sebeple, petrol piyasasında ve dolayısıyla petrol fiyatında ortaya çıkan değişiklikler, hem ülke, hem de dünya ekonomisi üzerinde çeşitli etkiler yaratmaktadır. Petrol arama faaliyetleri ve petrol üretimi büyük yatırımlar ve pahalı teknolojiler gerektirdiğinden, piyasada ekonomik gücü ellerinde bulunduran kuruluşlar, uluslararası teknoloji değişimlerini sürekli izlemek zorunda kalmakta, buna bağlı olarak, ulusal ve uluslararası düzeyde strateji ve politika uygulayabilmektedirler (TMMOB, 8. Enerji Sempozyumu 2012). TPICfaaliyetraporu 22

23 Ülkelerin enerji arz güvenliğinin yönetimi hayati bir önem kazanmış olup tüm ülkeler tek bir ülkeye bağımlı olmadan enerji arz kaynaklarını çeşitlendirmeye çalışmaktadırlar. Neredeyse tüm tüketim mallarının an girdi malzemeleri arasında enerji giderleri önemli bir paya sahip olmaktadır. Ekonomik kalkınma, enflasyon ve cari denge gibi makroekonomik değişkenler enerji fiyatlarının seyri ile doğrudan ilişkili durumdadır. Enerjide Küresel Beklentiler Enerji kaynaklarına ulaşım ve bunların kullanımı, söz konusu kaynakların pazara giriş ve uluslararası şirketlere açılma kabiliyetlerinin yanı sıra, piyasadaki ekonomik rejimlere bağlıdır. Teknolojik gelişmeler ve petrol fiyatları, yeni kaynakların devreye girmesinde etkili olacaktır. Alternatif pek çok yerde yeni keşifler yapılmasına karşın, gelecekte de Orta Doğu ve Hazar bölgesinin hidrokarbon açısından hakimiyetini sürdüreceği öngörülmektedir. Günlük petrol ticaretinin önemli bir kısmı bu bölgelerden karşılanacaktır. Halihazırda en çok petrol üreten ülkeler arasında Suudi Arabistan la birlikte Rusya gelmektedir itibariyle günlük üretimi 3 milyon varil seviyesinde olan Irak ın 2020 yılında günlük üretimini 6 milyon varile, 2035 yılında ise günlük üretimini 8 milyon varile çıkaracağı düşünüldüğünde, Irak ın da önümüzdeki yıllar içerisinde en önemli üretici ülkeler arasına girmesi ve 2035 yılı itibariyle petrol ihracatından yaklaşık 5 trilyon dolar (yıllık ortalama 200 milyar dolar) gelir elde etmesi beklenmektedir. (Iraq Energy Outlook, IEA 2012) Özellikle kara ve deniz sondaj teknolojilerinde yaşanan gelişmeler, rezervuar yönetimi alanındaki yeniliklerin de etkisiyle küresel olarak hızla artan petrol ve doğal gaz talebi karşılanabilir olmuştur. Bununla birlikte, son dönemlerde özellikle ABD nin öncülüğünde konvansiyonel olmayan yöntemlerle gerçekleştirilen kaya gazı keşifleri de tüm dünyada büyük yankı uyandırmıştır (BP- Statistical Review of World Energy, 2012) yılında dünya nüfusunun 2010 yılına nazaran %25 artarak 9 milyar kişiye yükseleceği öngörülmektedir. Bu artışın büyük bir kısmının Hindistan ve Çin kaynaklı olacağı tahmin edilmektedir yılları arasında ise küresel ekonominin %2,8 büyümesi beklenmektedir. Bu nedenle, küresel enerji talebinde de 500 katrilyon BTU artış yaşanacağı öngörülmektedir yılı itibariyle, dünya konut ve ticarethane enerji talebinin %60 ının temiz enerji kaynakları, doğal gaz ve elektrik ile karşılanacağı düşünülmektedir. Bunun yanında, dünya ağır taşımacılık enerji talebinin de 2040 yılına kadar %65 oranında, toplam taşımacılık talebinin de %40 oranında artması beklenmektedir. Doğal olarak taşımacılık temelli enerji talebinde de bir artış yaşanacaktır. Endüstriyel enerji talebinde ise Çin in etkisi yine büyüktür yılları arasında Çin in endüstriyel enerji talebinin %20 oranında artacağı öngörülmektedir. Dünyanın en büyük ekonomisi olma yolunda ilerleyen bir ülkenin enerji talebi artışı, doğal olarak küresel endüstriyel enerji talebini de arttıracaktır. Küresel endüstriyel enerji talebinin ise, 2040 yılına kadar %30 artması beklenmektedir. Nüfus ve diğer göstergelerdeki artışın ikincil enerji kaynağı olan elektrik ihtiyacını da arttıracağı açıktır yılına kadar, küresel elektrik ihtiyacının da %85 oranında artacağı öngörülmektedir. Bunun da, büyük ölçüde Türkiye nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanacağı düşünülmektedir. Global enerji talebinin yanında, enerji arzı da büyük önem taşımaktadır yılına kadar petrol ve doğal gazın küresel enerji talebinin %60 ını karşılayacağı, bu nedenle petrol ve doğal gaz üretiminin yanı sıra, arama ve ticaret faaliyetlerinin de artması beklenmektedir (OPEC: World Oil Outlook, 2012). Afrika %8 Orta ve Güney Amerika %22 Avrasya %9 Asya Pasifik %3 Kuzey Amerika %3 OECD Avrupa %0,8 Global Kanıtlanmış Petrol Rezervi (%) Orta Doğu %54 TPICfaaliyetraporu 23

24 TOPLAM ENERJİ ÜRETİMİ (milyon ton eşdeğeri) Toplam Üretim 8216,6 8601,4 9396, , , , , , , ,3 OECD 3442,0 3665,4 3846, ,8 4142,6 4484,1 4722,3 4882,0 Non-OECD 4774,6 4936,0 5550,0 7035,1 8267,0 8631,5 9368, , , ,3 AB 898,0 908,2 894,6 840,4 779,5 750,2 737,9 714,7 726,5 744,0 Avrupa 1095,4 1160,9 1193,6 1148,2 1077,8 1038,7 1023,2 1001,0 1013,3 1033,3 Eski SSCB 1672,1 1669,7 1681,4 1567,5 1757,6 1837,5 1971,9 2128,2 2228,2 2261,1 ABD 1664,4 1169,7 1681,4 1637,2 1757,6 1837,5 1971,9 2128,2 2228,2 2261,1 Çin 743,1 923,0 1004,4 1631,4 2279,2 2447,4 2772,9 3148,3 3355,3 3585,1 Global Enerji Arzı - *OPEC Oil Report Bulletin 2012 Dünyada global enerji üretimi artmaya devam etmektedir. AB, ABD ve gelişmekte olan ülkeler, ekonomik istikrarı ve ekonomik büyümelerini devam ettirebilmek amacıyla petrol ve doğal gaz arzlarını güvence altına almak için politikalar geliştirmektedir. Zira, petrol ve doğal gaz hala dünya enerji ihtiyacının karşılanmasında temel bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, gerek devlet şirketleri gerekse de özel şirketler kendi ülkeleri dışında petrol ve doğal gaz arama faaliyetlerine hız vermektedir. 796, yılı itibariyle, Orta Doğu da 796,8 (%54) milyar varil, Orta ve Güney Amerika da 327 (%22) milyar varil, Afrika da 128,6 700 (%8,5) milyar varil, Avrasya da 127 (%8,5) milyar varil Asya Pasifik Bölgesi nde 50,1 (%3,2) milyar varil, Kuzey Amerika da ,4 (%3) milyar varil ve OECD Avrupa Bölgesi nde 12,6 (%0,8) 500 milyar varil kanıtlanmış petrol rezervi bulunmaktadır , , ,1 39,4 12, Orta Doğu Avrasya Avrupa Güney Amerika Asya-Pasifik , ,1 39,4 Afrika 12,6 Kuzey Amerika Petrol: Kanıtlanmış Rezerv (Milyar Varil) Orta Doğu Avrasya Avrupa Güney Amerika Asya-Pasifik TPICfaaliyetraporu 24

25 , ,4 14,7 10,2 7,6 4, , Orta Doğu Avrasya Avrupa 40 Orta ve Güney Amerika Asya-Pasifik ,4 14,7 10,2 7,6 Afrika 4,5 Kuzey Amerika Doğal Gaz: Kanıtlanmış Rezerv (tcm) yılı itibariyle, Orta Doğu da 79,6 (%40,6) trilyon metreküp, Avrasya Bölgesi nde 62,9 (%32,1) trilyon metreküp, Asya Pasifik Bölgesi nde 16,4 (%8,5) trilyon metreküp, Afrika da 14,7 Orta (%7,5) ve Güney trilyon Amerika metreküp, Kuzey Asya-Pasifik Amerika da 10,2 (%5,1) trilyon metreküp, Orta ve Güney Amerika da 7,6 (%3,9) Afrika Kuzey Amerika trilyon metreküp ve OECD Avrupa Bölgesi nde 4,5 (%2,5) trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervi bulunmaktadır (OPEC:World Oil Outlook, 2012) Orta Doğu Avrasya Avrupa Türkiye de Enerji Doğal Gaz: Kanıtlanmış Rezerv (tcm) Son on yıl içerisinde, dünyada doğal gaz ve elektrik talebinin Çin den sonra en fazla arttığı ikinci ülke konumunda bulunan Türkiye nin, başta petrol ve doğal gaz olmak üzere, enerji ithalatı artmaktadır. Ülkemizin halihazırda toplam enerji talebinin yaklaşık %26 sı yerli kaynaklardan karşılanmaktayken, kalan bölümü çeşitlilik arzeden ithal kaynaklardan karşılanmaktadır. Ülkemizde yürütülen çok boyutlu enerji stratejisi çerçevesinde; kaynak ülke ve güzergâh çeşitliliğine gidilmesi, enerji karışımında yenilenebilir enerjinin payı arttırılırken, nükleer enerjiden de yararlanılmaya başlanması, enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik çalışmalarda bulunulması ve enerji güvenliğine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Yenilenebilir enerji bakımından önemli bir potansiyele sahip olan Türkiye, jeotermal potansiyeli ile dünyada 7., Avrupa da ise 1. sırada yer almaktadır yılına kadar Türkiye nin toplam enerji talebinin %30 unun yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması öngörülmektedir. Türkiye, kanıtlanmış petrol ve doğal gaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip bölge ülkeleriyle, Avrupa daki tüketici pazarları arasında jeo-stratejik bir konuma sahiptir. Bu ayrıcalıklı doğal köprü konumu, Türkiye ye enerji güvenliği bağlamında fırsatlar sağlamaktadır. OPEC tarafından yapılan değerlendirmelerde, orta vadede petrol varil fiyatının 100 ABD Doları seviyesinde seyredeceği; 2025 yılında 125 ABD Doları seviyesine, 2035 yılında ise, 155 ABD Doları seviyesine yükseleceği öngörülmektedir. Rusya, Norveç ve Cezayir den sonra doğal gazda Avrupa nın dördüncü ana arteri olma hedefini güden Türkiye, Doğu- Batı ve Kuzey-Güney eksenlerinde, üretici ve tüketici ülkeler arasında güvenilir bir transit ülke rolünü üstlenme ve dinamik bir enerji terminali konumu edinme yönünde de girişimlerde bulunmaktadır. Türkiye ayrıca, geniş Hazar Havzası ve Ortadoğu nun hidrokarbon kaynaklarının Türkiye ve Türkiye üzerinden Avrupa ya güvenilir ve kesintisiz şekilde sevkiyatının gerçekleştirilebilmesini hedeflemektedir (Türkiye nin Enerji Stratejisi, T.C. Dışişleri Bakanlığı). Türkiye de Petrol ve Doğal Gaz Türkiye de petrol amaçlı açılan ilk derin kuyu, 1934 yılında Mardin/Midyat ta açılan Başbirin-1 kuyusudur. Ekonomik anlamdaki ilk petrol keşfi ise, Batman da Raman-1 kuyusunda gerçekleştirilmiştir yılında, Garzan Petrol Sahası nın keşfedilmesinden sonra yıllık kapasitesi bin ton olan Batman Rafinerisi nin kurulmasına karar verilmiştir. TPICfaaliyetraporu 25