IŞIK MİKROSKOBUNU TANIMA VE KULLANMA İLKELERİ

Transkript

1 A.Ü. Tıp Fakültesi, Dönem 1, Uygulama-3 IŞIK MİKROSKOBUNU TANIMA VE KULLANMA İLKELERİ Prof. Dr. Alp Can AÜTF Histoloji-Embriyoloji ABD Doğadaki cisimler yapılarındaki ince ayrıntılar nedeniyle bizlere farklı ve ilginç gelir...

2 Hedefler 1. Işık mikroskobunun optik ve mekanik bölümlerini tanıma ve işlevlerini anlama 2. Aydınlık alan ışık mikroskobunda görüntü oluşturma prensibini öğrenme 3. Kuru ve yağlı objektiflerle görüntü bulma ve gözlem yapma becerisini edinme 4. Mikroskobun kısa temizliğini öğrenme ve korunmasına ilişkin bilgiler edinme

3 Niçin Mikroskop Kullanıyoruz? Çıplak insan gözü cisimlere ancak ~25cm yaklaşabilir ve 0.1mm den daha küçük cisimleri göremez. Cismi oluşturan maddeler hakkında doğrudan dış yüzeylerine bakarak bilgi edinemeyiz.

4 Büyüterek inceleme aygıtları Büyüteçler Stereomikroskoplar Bileşik ışık mikroskopları Elektron mikroskopları

5 Bileşik Işık Mikroskoplarında Görüntü Oluşturma Prensipleri 1. Renk farklarının ışığı kırmasıyla (AYDINLIK ALAN) 2. Cismin ışığı saçma özelliğiyle (KARANLIK ALAN) 3. Işığın fazını değiştirerek (FAZ KONTRAST ve DİK) 4. Işığın kutuplaşma (polarizasyon) özelliğiyle (POLARİZASYON) 5. Işığın enerjisini değiştirerek (FLÜORESAN)

6 Çözünürlük Birbirinden ayırt edilebilen iki nokta arasındaki en kısa mesafe 5 μm 0,1 mm

7 Işık Mikroskobu Aydınlatma Kaynağı Görünür ışınlar (λ=550 nm) Çözünürlük 0.25µm Max büyütme 1400x Elektron Mikroskobu Aydınlatma Kaynağı Elektron demeti (λ=0.005 nm) Çözünürlük 0.05nm Max büyütme 2x10 6-8x10 6 1mm=1000 μm 1 μm=1000 nm

8 MEKANİK BÖLÜMLER tüp revolver gövde Sehpa (tabla) taban makrovida mikrovida şaryo

9 oküler OPTİK BÖLÜMLER objektif kondansör ışık kaynağı

10 Kullanımda Pratik Noktalar-1 İlk olarak tabandaki aynayı ayarlayın

11 Kullanımda Pratik Noktalar-2 Preparatı sehpaya yerleştirirken lamel olan taraf daima yukarı gelmelidir.

12 Kullanımda Pratik Noktalar-3 Gözlem yapmaya daima küçük büyütmeli objektifle başlayın

13 Kullanımda Pratik Noktalar-4 Önce kaba sonra ince netleme ayarlarını yapın. kaba ince Büyük büyütmeye geçtiktan sonra kaba ayarla oynamayın.

14 Kullanımda Pratik Noktalar-5 Gözlem yaparken gözlerinizi okülere yapıştırmayın Mikroskobun içine değil mikroskobun içinden bakın!...

15 Kullanımda Pratik Noktalar-6 Monooküler mikroskoplarda dışarıda kalan gözünüzü kapatmamaya çalışın. Kapatmak uzun süreli çalışmada çok yorucu olur.

16 Kullanımda Pratik Noktalar-6 100x objektiflerle (Yağlı Objektif) gözlem yapma Tüm objektifleri ışık yolundan uzaklaştırın ve preparattın üzerine küçük bir damla immersiyon yağı damlatın (başka tür yağlar kesinlikle kullanmayın) Yavaş ve dikkatlice immersiyon objektifini ışık yoluna getirin. Mikrovida kullanarak görüntüyü netleştirin. Yağlı objektifle gözlem yaparken asla makrovidayı kullanmayın. Preparat bir kez yağlandıktan sonra kuru objektiflere dönülmez. Özelikle 40x objektifi yağa bulaştırırsanız hemen temizleme çözeltisiyle silin. Gözlem sonunda preparatı tabladan çıkarmadan önce 100 x objektifi ışık yolundan uzaklaştırın ve hemen ucundaki merceği silin.

17 Hata Saptama/Düzeltme Problem Nedeni Çözümü Işık açıkken sahanın karanlık olması Alanın düzensiz aydınlanıyor olması Görüntü kirli Bulanık görüntü Ayna ayarı uygun değildir Kondansör diyaframı kapalı olabilir Kondansör aşağıda olabilir Objektif ışık yolunda değildir Ayna ayarı uygun değildir Objektif tam yerine oturmamış olabilir Kondansör merkezleştirilmemiş olabilir Kondansör diyaframı kapalı olabilir Preparat kirli olabilir Kondansör merceği kirli olabilir Objektif kirli olabilir Oküler kirli olabilir (en yaygın) Preparat yağlı olabilir Objektif yağlı olabilir (5x,10x ve 40x için) Ayna ayarını kontro edin Diyaframı yeterince aydınlık olana kadar açın Kondansörü yukarı kaldırın Objektif ışık yoluna sokulur Ayna ayarını kontrol edin Oturma sesini duyana kadar çevirin Merkezleştirme vidalarını kullanarak kondansörü merkezleştirin Diyaframı yeterince aydınlık olana kadar açın Kir ve tozu uygun yöntemle uzaklaştırın Yağı uygun yöntemle uzaklaştırın 40x te netliğin sağlanamaması Objektif yağa temas etmiyor olabilir (100x için) Preparat tablaya başaşağı konmuş olabilir Objektif gevşemiş olabilir Yağ damlacığı miktarını artırın ve mikrovida ile netlemeyi deneyin Düzeltiniz Sıkınız

18 DİKKAT! Asla mikroskobun parçalarını sökmeyiniz, çıkarmayınız Sadece okülerin dışa bakan mercek yüzünü yumuşak kağıt mendil ile siliniz Bir problem ile karşılaştığınızda veya mikroskobunuzu eksik veya bozuk bulduğunuzda öğretim elemanlarına haber veriniz.