2. HAFTA MİKROSKOPLAR

Transkript

1 2. HAFTA MİKROSKOPLAR

2 MİKROSKOPLAR Hücreler çok küçük olduğundan (3-200 µm) mikroskop kullanılması zorunludur. Soğan zarı, parmak arası zarlar gibi çok ince yapılar, kesit almadan ve mikroskopsuz incelenebilir. Canlı dokuların mikroskobik incelenmesi ile ideal sonuçlara ulaşılır. Küçük ilkel canlılar, hücre ve doku kültür örnekleri canlı olarak incelenebilir. Daha kalın olan yapıların incelenmesi için ölü dokulardan preparatların hazırlanması ve mikroskop kullanarak incelenmesi gerekir.

3 Genel Ölçü Birimleri Birim Kısaltma Değer 1 santimetre cm 10-2 metre 1 milimetre mm 10-3 metre 1mikrometre µm 10-6 metre 1nanometre nm 10-9 metre 1 Angstrom o A metre

4 Mercekler ve Işığın Kırılması Işık bir ortamdan başka ortama geçerken kırılır. Daha yoğun ortamda ışığın hızı daha azdır İnce kenarlı mercekler ışık ışınlarını belli bir noktada odaklar Bu noktaya ODAK UZAKLIĞI denir

5 Mercekler ve Işığın Kırılması Odak uzaklığı ne kadar yakın Büyütme o kadar büyük..

6 Bileşik Işık Mikroskoplarında Görüntü Oluşturma Prensipleri Renk farklarının ışığı kırmasıyla (AYDINLIK ALAN) Cismin ışığı saçma özelliği ile (KARANLIK ALAN) Işığın fazını değiştirerek (FAZ KONTRAST ve DİK) Işığın kutuplaşma özelliği ile (POLARİZASYON) Işığın enerjisini değiştirerek (FLORESANS) Çözünürlük: Birbirinden ayırt edilebilen iki nokta arasındaki en kısa mesafe

7 MİKROSKOPLAR Mikroskoplar, aydınlatma kaynağına göre ışık mikroskobu ve elektron mikroskobu olmak üzere iki tiptir. Işık mikroskoplarının farklı teknikler için geliştirilmiş tipleri vardır. Bunlar: Klasik mikroskop, Faz-kontrast, Steromikroskop, Karanlık saha, Floresans,

8 İlk Mikroskop (Robert Hooke-1665)

9 ANTİK MİKROSKOPLAR

10 Mikroskoplarda Temel İki Kısım Ayırt Edilir Mekanik kısım: Optik kısma destek görevi görür. Mikroskop ayağı, kolu, tüpü, revolver, makro ve mikrometrik vidalar, mikroskop tablası gibi parçaları taşır. Optik kısım: Preparatta bulunan cismi uygun şekilde aydınlatan ve bu cisimden büyütülmüş bir görüntü veren kısımdır. Aydınlatma aracı olarak bir mikroskop lambası kullanılır. Aydınlatıcı kısım ayna, kondansatör ve diyaframdan oluşur. Cismi büyütülmüş bir şekilde gösteren kısımlar birer mercek sisteminden yapılmıştır ve mikroskobun en kıymetli parçalarıdır. Objektif ve okülerden oluşur.

11 Mikroskop Çalışma Prensipleri

12 Objektif Çeşitleri ve Büyütme Oküler Objektif Toplam 10 X 4X X 10X X 40X X 100X 1000

13 Çözünürlüğü Artırmak İmmersiyon yağı kullanılır 100X mercek kullanılmalı

14 Klasik Işık Mikroskobu (Aydınlık Alan Mikroskobu) Kapalı bir borunun iki ucuna monte edilen objektif ve oküler mercek olmak üzere 2 mercek kullanılır büyütmeye ulaşılabilir. Klasik ışık mikroskobu, aydınlık alan mikroskobu olarak da adlandırılır. Araştırma mikroskoplarında iki ya da daha fazla objektif mercekler kullanılır. Rezolusyon (ayrım) gücü 0,2 m dir.

15 Aydınlık Saha Mikroskobu (Klasik Işık Mikroskobu) Cerebrum

16 YABANCI CİSİM DEV HÜCRESİ ve EPİTELOİD HÜCRELER

17 BOYANMAMIŞ CANLI HÜCRELERİN MİKROSKOPLARDA İNCELENMESİ

18 Karanlık Alan Mikroskobu Spiroketler gibi bazı mikroorganizmaları ışık mikroskobunda görmek mümkün olmaz ve bu amaçla mikroskobundan yararlanılır. Karanlık saha mikroskobunda mikroorganizmalar, karanlık zemin üzerinde parlak görüntü verirler. Özel kondansatörler yardımıyla sağlanan karanlık sahada, alttan gelen ışık, kondansatörün ortasındaki siyah, ışık geçirmeyen bir bölge nedeniyle yanlarından girerek preparat üzerine gelir. Bu sistemde ışık tüp içine girmeyerek yanlara dağılım gösterir. Ancak, karanlık alanda bulunan mikroorganizmanın yansıttığı ışık, mikroskobik inceleme yapan kişinin gözüne ulaşır.

19 Karanlık Alan Mikroskobu (Vibrio cholerae)

20 Karanlık Alan Mikroskobu Mayıs böceği İpek böceği larvası

21 Karanlık Alan Mikroskobu Kan

22 Faz Kontrast Mikroskobu Boyanmamış canlı biyolojik örneklerin incelenmesinde kullanılabildiği gibi boyanmış ölü dokularda da kullanılır. Işığın farklı kırılma özelliği ile sıvı bir ortam içerisinde boyasız olarak incelenen mikroorganizmaların hücre iç yapılarının görülmesini sağlar. Klasik ışık mikroskobundan farklı olarak, özel kondansatör ve özel faz objektifleri kullanılır.

23 FAZ-KONTRAST MİKROSKOP (Boyanmış Kesitler) Kemik Dil

24 STEREOMİKROSKOP Yansıyan ve geçen ışın kullanılarak embriyolar, bağırsak villusları incelenebilir. Çoğunlukla diseksiyonda kullanılır.

25 STEREOMİKROSKOP

26 Floresans Mikroskobu Kısa dalga boyu ile ışınlandıklarında daha uzun dalga boyunda görünebilir ışınlar sağlarlar. Işık kaynağı olarak ultraviyole ışınları kullanılır. Floresans; doğal ve yapay olmak üzere 2 tiptir. Vit A, Vit B 2, porfirinler, nükleik asitler doğal floresans veren maddelerdir. Yapay floresans ise flurokrom boyalarla sağlanır. Floresans mikroskopta, flurokrom boyalarla işaretlenmiş antikorların kullanılmasıyla hücre ve doku antijenlerinin yerleri saptanır (immünofloresans).

27 Floresan Mikroskobu

28 Elektron mikroskobu Elektron kaynağı olarak tungsten bir filaman kullanılır. Cam mercek içermezler. Elektrostatik ve elektromanyetik alanlar kullanarak büyütme sağlanır. Transmisyon (geçirimli-tem) elektron mikroskobu tipinde iki boyutlu olarak hücre iç detayları gözlenir. Scanning (taramalı-sem) de ise üç boyutlu olarak hücre yüzey topografisi hakkında bilgi edinilir.

29 TEM-SEM

30 ÇEKİRDEK ZARI VE GRANÜLER ENDOPLAZMİK RETİKULUM-TEM

31 MİTOKONDRİ (TEM-SEM)

32 KAN HÜCRELERİ-SEM

33 ERİTROSİTLER

34 Kanın Pıhtılaşması-SEM

35 Filtrelenmiş Çomak Bakteriler-SEM