ÖNSÖZ. Sistemin Başarısı bu teknolojileri kullanacak personel ve yöneticilerin eğitimine bağlıdır. En Önemli faktör bu konuda yetişmiş 'insan' dır.

Transkript

1

2 ÖNSÖZ Kalite Politikamız; Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama konusunda Türkiye de; Kamu Kurumları, Askeri Kurumlar, Özel Sektör ve Üniversite hizmet alanlarına kurumsallaşmış bir iş anlayışı ile, en ileri teknolojileri kullanarak, zamanında, güvenilir, ekonomik ve sorunsuz bir hizmet sunmak ve bu hizmetlerin gelişimini ve sürekliliğini sağlamaktır. Bu anlayış ile hizmetlerimizi yerine getirirken, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama teknolojileri ile, projelerin gerçekleştirilmesi ve geliştirilebilmesi için, Coğrafi Bilgi Sistemi ve Uzaktan Algılama yazlımlarının imkan ve kabiliyetleri, bir organizasyon içerisinde yönticiden kullanıcıya kadar tüm personele eğitilerek gösterilmesi gereklidir. Sistemin Başarısı bu teknolojileri kullanacak personel ve yöneticilerin eğitimine bağlıdır. En Önemli faktör bu konuda yetişmiş 'insan' dır. Yazanlar Serdar KÜPCÜ Eğitim ve Satış Koordinatörü (İktisat) Murat ÖZER GIS Uzmanı (Jeofizik Mühendisi) Tüm hakları saklıdır/copyright 2006/ All rights reserved. Bu kitabın bir bölümü veya tamamı, İşlem Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Eğitim Ltd. Şti. nin yazılı izni olmadan, hiç bir şekilde çoğaltılamaz, kopya edilemez. Dağıtım Adresi İşlem Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Eğitim Ltd.Şti. 13. cadde No:14 Beysukent ANKARA Tel:0 (312) Fax:0 (312) Baskı 2006

3 İÇERİK Bölüm 1: Coğrafi Koordinatlandırma Sayfa No Coğrafi Koordinatlandırma 2 ArcMap de Raster Verinin Rectify Edilmesi 3 ArcCatalog Ortamında Raster Veriye Projeksiyon Sisteminin Tanımlanması 9 Bölüm 2: Veritabanı Tasarımın Gerçekleştirilmesi Amenajman Veri Tabanı Tasarımının Gerçekleştirilmesi 10 ArcCatalog Arayüzünde Veri Tabanının Oluşturulması 11 Bölüm 3: Verilerin Üretilmesi, Görüntülenmesi ve Çıktı İşlemi ArcMap Arayüzünde Amenajman Planlarının Sayısallaştırılması 21 Veri Görüntüleme Fonksiyonları (Semboloji ve Etiketlendirme) 27 Layout (Çıktı İşlemi) 30 1

4 Hedefler Raster Verinin Coğrafi Koordinatlanıdrılması Bölüm 1 Coğrafi Koordinatlandırma (GeoReferencing) ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımı ile, Haritaların sayısallaştırılmasında altık olarak kullanılan 6 Derecelik UTM paftaları ve bu paftalardan üretilmiş olan Amenejman haritalarının tarayıcıdan.tiff,.img formatlarında taradıktan sonra, ArcMAP de Georeferencing fonksiyonlarını kullanarak gerçek x,y koordinatlarına taşınması işlemi, bu bölümde örnek veri setleri üzerinden uygulamalı olarak gerçekleştirilecektir. Ormancılık Eğitim Verisi klasöründe yer J23a1.tiff ve Amenejman.tiff raster dosyaları bu uygulamada örnek veri setleridir. 2

5 ArcMAP de Raster Verinin Rectify Edilmesi Koordinatlandırma işlemi, taranmış harita ve görüntüler üzerindeki belirgin noktaların, karşılıklı olarak eşleştirilmesi ile yapılmaktadır. Bu noktaların tam olarak yerinin tesbiti, işlemlerin en önemli adımıdır. Büyük aksaklıklara neden olmamak için, noktaların tesbitinde titiz ve sabırlı bir çalışma yapılmalıdır. İşlemlerin sonucunda, ortaya çıkan karekök hatasının (RMS) limitler içinde olması gerekmektedir. Hata büyükse tesbit işlemleri yeniden yapılmalıdır. Raster verilerin koordinatlandırılması işlemi ArcView, ArcEditor ve ArcInfo yazlımlarının ArcMAP arayüzünde yer alan Georeferencing Toolbar ı ile gerçekleştirilmektedir Desktop da yer alan ArcMap icon u üzerinde çift tıklayınız. 2. Veya; Windows Taskbar dan Start Menü > Programs > ArcGIS > ArcMap i seçiniz. 3. Ormancılık Eğitim Verisi klasöründe yer alan J23a1.tiff dosyasını Standart Toolbardaki Add Data (Veri Ekle) butonu ile ArcMAP de görüntüleyiniz. 4. Main Menu Bar da yeralan View> Toolbars > Georeferencing menüsünü seçiniz. 5. Georeferencing ToolBar ı aktif hale gelmiştir. Koordinatlandırılması yapılacak olan ilk nokta için, paftanın sol üst köşe noktasını zoom layınız. Georeferencing Tool Barın da yer alan Auto Adjust çekini kaldırınız. 5 3

6 6. Georeferencing Tool Bar ında yer alan Add Contol Point butonunu seçiniz. Hassas bir şekilde paftanın sol üst köşesindeki x ve y koordinatlarının kesişim noktasını mouse un sol tuşu ile işaretleyiniz. Gerçek koordinat değerlerini girebilmek için tanımlanan ilk noktadan sonra ekranın herhangi bir bölümünde mouse un sağ tuşuna basarak Input X and Y fonksiyonunu seçiniz ve aşağıdaki koordinatları girerek OK butonuna basınız İkinci köşe noktasının gerçek koordinat değerlerini girebilmek için paftanın sağ üst köşesini zoom layınız. Add Control Point butonu ile pafta köşe noktasını mouse un sol tuşu ile işaretleyiniz. Gerçek değerlerinin girilmesi için ekranın herhangi bir bölgesinde mouse un sağ tuşuna basarak Input X and Y fonksiyonunu seçiniz ve aşağıdaki koordinatları girerek OK butonuna basınız. 4

7 8. Aynı yöntemleri uygulayarak paftanın sağ alt ve sol alt koordinatlarını aşağıdaki şekilde tanımlayınız. 9. Georeferencing ToolBar ında yer alan View Link Table butonuna basınız. Yanlış tanımlanan Xmap ve Ymap değerlerini bu tablodan düzenleyebilirsiniz. Daha sonra Auto Adjust özelliğine çek atınız. 5

8 10. Data View da Raster veri, tanımladığınız koordinat değerlerine taşınmıştır. RMS hatasını Link Table penceresinde kontrol edebilirsiniz. Link Table da Ok butonuna basınız. Gerçek koordinatlarında yer alan raster veriyi Data View da görüntüleyebilmek için Tools>ToolBar da Full Extent butonuna basınız. 11. Data View da görüntülenen Raster verinin koordinatlarını ekranın sağ alt köşesinden kontrol edebilirsiniz. Gerçekleştirilen koordinatlandırma işlemini farklı bir raster dosya olarak kaydetmek gerekir. Bunun için Georeferencing Tool Barında yer alan Georeferencing > Rectify fonksiyonunu seçiniz. Ormancılık Eğitim Verisi klasörüne yeni isim ve format seçerek kaydediniz. Sayısallaştırma işlemlerinde altlık olarak Rectify j23a1.tif dosyasını kullanınız. Bu bölümde, aynı yöntemler uygulanarak, Ormancılık Eğitim Verisi klasöründe yer alan Amanejman.tiff dosyasının koordinatlandırma (Georeferencing) işlemleri gerçekleştirilecektir. 12. ArcMap de yeni bir proje sayfası açınız. Ormancılık Eğitim Verisi klasöründe yer alan Amenajman.tiff dosyasını Standart Toolbar daki Add Data (Veri Ekle) butonu ile ArcMAP de görüntüleyiniz Main Menu Bar da yer alan View>Toolbars > Georeferencing fonksiyonunu seçiniz. 6

9 14. Georeferencing Toolbar ı aktif hale gelmiştir. Koordinatlandırılması yapılacak olan ilk nokta için, paftanın sol üst köşe noktasını zoom layınız. Georeferencing Tool Barın da yer alan Auto Adjust çekini kaldırınız. 15. Georeferencing Toolbar ında yer alan Add Contol Point butonunu seçiniz. Amenajman.tiff dosyasını sol alt köşesini zoom layınız. Hassas bir şekilde koordinatı tanımlı olan kontrol noktasını mouse un sol tuşu ile işaretleyiniz. Gerçek koordinat değerlerini girebilmek için tanımlanan ilk noktadan sonra ekranın herhangi bir bölümünde mouse un sağ tuşuna basarak Input X and Y fonksiyonunu seçiniz ve aşağıdaki koordinatları girerek OK butonuna basınız İkinci köşe noktasının gerçek koordinat değerlerini girebilmek için paftanın sağ alt köşesinde tanımlı kontrol noktasını i zoom layınız. Add Control Point butonu ile pafta köşe noktasını mouse un sol tuşu ile işaretleyiniz. Gerçek değerlerinin girilmesi için ekranın herhangi bir bölgesinde mouse un sağ tuşuna basarak Input X and Y fonksiyonunu seçiniz ve aşağıdaki koordinatları girerek OK butonuna basınız Aynı yöntemleri uygulayarak paftanın sağ üst ve sol üst koordinatlarını aşağıdaki şekilde tanımlayınız. 7

10 18. Georeferencing ToolBar ında yer alanview Link Table butonuna basınız. Yanlış tanımlanan Xmap ve Ymap değerlerini bu tablodan düzenleyebilirsiniz. Daha sonra Auto Adjust özelliğine çek atınız. 19. Data View da Raster veri, tanımladığınız koordinat değerlerine taşınmıştır. RMS hatasını Link Table penceresinde kontrol edebilirsiniz. Link Table da Ok butonuna basınız. Gerçek koordinatlarında yer alan raster veriyi Data View da görüntüleyebilmek için Tools ToolBar da Full Extent butonuna basınız. 20. Data View da görüntülenen Raster verinin koordinatlarını ekranın sağ alt köşesinden kontrol edebilirsiniz. Gerçekleştirilen koordinatlandırma işlemini farklı bir raster dosyaya kaydetmek gerekir. Bunun için Georeferencing Tool Barında yer alan Georeferencing > Rectify fonksiyonunu seçiniz. Ormancılık Eğitim Verisi klasörüne RectifAmenajman.tif dosyası olarak kaydediniz. Sayısallaştırma işlemlerinde altlık olarak RectifyAmenajman.tif dosyasını kullanınız. 8

11 ArcCatalog Ortamında Raster Veriye Projeksiyon Sisteminin Tanımlanması 21. ArcCatalog ortamına geçiniz. Catalog Tree de Ormancılık Eğitim Verisi klasörünü mouse ile seçiniz. Data View da listelenen RectifyfJ23a1.tiff dosyası üzerinde mouse un sağ tuşuna basarak Properties fonksiyonunu seçiniz Raster Dataset Properties penceresinde Spatial Reference Edit butonuna basınız. Spatial Reference Properties penceresinde Select butonuna basarak, Projected Coordinate Systems > UTM > WGS 1984 altında tanımlı olan WGS 1984 UTM Zone35N.prj projeksiyon sistemini tanımlayınız. Menüler de OK butonlaına basarak işlemi sonlandırınız. Aynı işlemi RectifyAmenayman.tiff dosyasında uygulayınız. 9

12 Hedefler Veri Tabanı Tasarımının Gerçekleştirilmesi (GeoDatabase Design) Bölüm 2 Amenajman Veri Tabanı Tasarımının Gerçekleştirilmesi (GeoDatabase Design) ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımı ile altlık haritaların koordinatlandırma işlemi tamamlandıktan sonra, Amenejman veri tabanı tasarımının gerçekleştirilmesi gerekecektir. Altlık haritalardan faydalanılarak tasarıma uygun verilerin sayısallaştırma işlemi ArcMAP arayüzünde yapılacaktır. ArcCatalog arayüzünde sayısallaştırması yapılacak her mekansal verinin bir katman ile tanımlanması gerekir. Veri tabanı içerisinde şeflik, bölme, bölmecik, detay, tepe gibi katmanlar oluşturulması ve katmanların projeksiyon sistemleri ile katman içerisinde saklanacak bilgilere ait sütünların (Field) tanımlanması bu bölümde gerçekleştirilecektir. 10

13 ArcCatalog Arayüzünde Veri Tabanının Oluşturulması Personal Geodatabase ve ArcSDE Geodatabase; nokta, çizgi ve alan geometrileri ile temsil edilen vektör verilerinin ArcGIS teknolojisi ile depolandıkları bir ortamdır. Geodatabase ortamındaki vektör veriler Feature Class olarak tanımlanır. ArcView, ArcEditor ve ArcInfo kullanıcıları aynı fonksiyonlar ile Personal GeoDataBase (Microsoft Access) ortamında Feature Class ları oluşturabildiği gibi, ArcEditor ve ArcInfo kullanıcılarıda Database Connection ı gerçekleştirdikten sonra ArcSDE Geodatabase ortamında Oracle, Informix, IBM DB2 ve SQL Server gibi ileri veri tabanlarında Feature Class ları depolayabilmektedir. ArcGIS teknolojisinde kullanıcılar vektör verilerini isterlerse Shape File i ile, isterlerse Personel GeoDatabase de veya ArcSDE GeoDatabase ortamında Feature Class lar ile çalışabilmektedirler. 1. ArcCatalog arayüzünde Catalog Tree bölümünden çalışacağınız dizini seçiniz. Contents Panel de, Contents Tab ında iken, Standart ToolBar da yer alan Details özelliğinde verileri görüntüleyiniz. Bu bölümde Data View ın herhangi bir yerinde mouse un sağ tuşuna basınız. New>Personal Geodatabase fonksiyonunu seçiniz ve Orman_Amenajman olarak Personal GeoDatabase adlandırınız. Çift tıklayarak Personel Geodatabase içerisine geçiniz. 11

14 2. Data View de tekrar mouse sağ tuş ile, açılan listeden New>Feature Dataset fonksiyonu seçiniz. Datasetin adı Amenajman yazınız ve projeksiyon sistemini tanımlamak için Edit tuşuna basınız. Select veya Import butonlarını kullanarak projeksiyon tanımlaması yapabilirsiniz. Feature Dataset tanımlanırken diğer aşamalar default değerler tanımlı kalarak ilerlenir ve sonlandırılır. 12

15 3. Amenajman olarak tanımlanan Feature Dataset üzerinde mouse ile çift tıklayınız. Seçmiş olduğunuz Amenajman Feature Dataset içerisinde mouse un sağ tuşuna basınız. New>Feature Class fonksiyonunu seçiniz. Feature Class için BOLME adını giriniz. Type bölümüne katmanın geometrisini belirtiniz (Bölme katmanı için>poligonfeatures). Field Name kısmına birinci olarak PLAN_ID, Data Type bölümüne Long Integer giriniz. İkinci olarak PYIL data type Short Integer üçüncü olarak BLM_NO data type Short Integer giriniz. Böylece Bölme adında Amenajman feature data set içinde alan geometrisinde bir katman oluşturdunuz. 13

16 4. Amenajman data seti içinde sağ tıklayarak New>Feature Class oluşturunuz. Adını KLAVUZ geometrisini Line Features olarak giriniz. Herhangi bir field tanımlamayarak Feature Class I oluşturunuz. 5. Data set içinde New>Feature Class tıklayıp adı TEPE gemetrisi Point Features olan bir katman açınız ve fieldları aşağıdaki gibi tanımlayınız. 14

17 6. Data set içinde yeni bir feature class tanımlayınız ve adını DETAY olarak giriniz. Fieldları ve geometry type bölümlerini aşağıdaki gibi düzenleyiniz. 15

18 7. Data set içinde yeni bir Feature Class oluşturun ve adını SEFLIK, geometrisini Polygon Features olarak giriniz, Field ve Data Type bölümlerini aşağıdaki gibi oluşturunuz. 16

19 8. Data set içinde yeni bir Feature Class oluşturun ve adını DENEME ALANI geometrisini Point Features olarak giriniz ve fieldlarını aşağıdaki gibi oluşturunuz. 17

20 9. Data set içinde yeni bir Feature Class oluşturun ve adını BÖLMECIK geometrisini Polygon Features olarak giriniz. Field ve Data Type bölümlerini aşağıdaki gibi oluşturunuz. 18

21 10. Data set içinde yeni bir Feature Class oluşturun ve adını YOL olarak giriniz. Field ve Data Type bölümlerini aşağıdaki gibi oluşturunuz. Bu işlemle birlikte sekiz adet katmanın tasarımı yapılmış oldu. Dikkat edilmesi gereken, bütün bu katmanlar Amenajman Feature Data Seti nin içinde tasarlandığından herbir katman da bu feature data setinin projeksiyonunu almış olmasıdır. Bu veri setine ihtiyaca göre yerleşim, bölme tipi, meşcere oku v.b bir çok katman ekleyebilir veya mevcut katmanlardan çıkarabilirsiniz. 19

22 Hedefler Verilerin Üretilmesi Görüntülenmesi ve Çıktı İşlemi Bölüm 3 ArcMap Arayüzünde Verilerin Üretilmesi, Görüntülenmesi ve Çıktı İşlemi Bu bölümde ArcCatalog arayüzünde veri seti içinde katmanların oluşturulmasından sonra ArcMap arayüzünde verilerin sayısallaştırılmasından bahsedilecektir. Bu nedenle oluşturulan veri seti içindeki katmanların ArcMap ortamına çağrılması ve her katmanın ayrı ayrı sayısallaştırılması yapılacaktır. Sayısallaştırma işlemi tamamlandıktan sonra verilerin görüntülenme özellikleri ayarlanacaktır. Bütün katmanlar için uygun sembolojiler atanacak ve etiketlendirilecektir. Uygun etiketlendirme ve semboloji atanması işleminden sonra baskı işlemi için, verilerimizin kağıt boyutu, ölçek, kuzey oku gibi ayrıntıları ayarlancak ve istenilen özellikte lejant oluşturulduktan sonra baskı işlemi yapılacaktır. 20

23 ArcMap Arayüzünde Amenajman Planı Sayısallaştırılması 1. Üretime başlamadan önce Start>Programs>ArcGIS>ArcMap i açınız ya da ArcMap ikonu üzerinde çift tıklayınız. 2. Add Data yardımıyla Amenajman Data Set içinde yer alan katmanlar ve projeksiyonu atanmış raster haritayı ArcMap ortamına çağırınız. İçerik menüsünde (table of contents) katmanların listesi görüntülenir. Not: Sayısallaştırma esnasında dikkat edilmesi gereken önemli bir noktada yakalama ayarlarının (snapping) aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun için Editor>snapping açınız ve açılan pencerede hangi katmanda çalışacaksanız ona ait vertex, edge ve end kutucuklarına tik atınız. 21

24 Şeflik Katmanın Sayısallaştırılması 3. Katmanlar ArcMap ortamına çağırıldıktan sonra Editor içinde Task Creat New Feature seçilir. Target ise Şeflik seçiniz. Daha sonra alarak çalışma alanı sınır çizgisi üzerinde vertex atarak poligonu oluşturunuz ve son olarak F2 tuşuna basarak poligonu tamamlayınız. Poligonu tamamladıktan sonra editor menüsünde yer alan Attribute basarak gerekli bilgileri giriniz. 22

25 Bölme Katmanının Sayısallaştırılması 4. Şeflik katmanında sayısallaştırılan poligon bölme katmanına kopyalanması gerekir. Bunun için tamamlanan poligonu Editor menüsünde yer alan (edit tool) yardımı ile seçiniz ve standart menu içinde yer alan copy e basınız. Editor menüsünde yer alan Target ı Bölme olarak değiştiriniz. Daha sonra standart menu de yer alan paste butonu basarak Bölme katmanına seçili poligonların kopyalanması tamamlanır. 5. Gelen poligonu raster görüntüdeki bölme sınırlarına göre parçalara ayrılması gerekmektedir. Bunun için önce içerik menüsünde (table of contents) yer alan bölme katmanının sembolüne tıklayınız ve açılan Symbol Selector penceresinde alttaki raster görüntüyü görebilmek için Hollow sembolünü seçiniz. 6. Poligonu bölme sınırlarına göre kesebilmek için Editor menüsünde Task ı Cut Poligon Feature olarak değiştiriniz. Seçim işleminden sonra Editor menüsünde yer alan edit tool ile poligonu seçiniz ve yine aynı menüde yer alan kalemi alınız ve seçili olan poligonun sınır çizgisi üzerinden başlamak kaydı ile bölme sınırları üzerinden devam ediniz ve poligonu tamamlayınız. Daha sonra Attribute e basarak yeni oluşturmuş olduğunuz bölme poligonuna ait öznitelik bilgilerini giriniz. Bu işlemi her oluşturmanız gereken bölme poligonu için tekrarlayınız ve bölme katmanını tamamlayınız. 23

26 1 6 24

27 Bölmecik Katmanının Sayısallaştırılması 7. Bölme katmanında oluşturulan poligonlar yine kopyalama yöntemi ile bölmecik katmanına aktarılması gerekmektedir. Bunun için tamamlanan poligonu Editor menüsünde yer alan edit tool yardımı ile seçiniz ve standart menu içinde yer alan copy e basınız. Editor menüsünde yer alan Target ı Bölmecik olarak değiştiriniz. Daha sonra standart menuden paste butonuna basarak Bölme katmanına seçili poligonlar kopyalanmaktadır. 8. Editor menüsünde task Cut Poligon Features seçiniz. Poligonu raster görüntüdeki bölmecik sınırlarına göre parçalara ayrılması gerekmektedir. Bunun için önce table of contents içinde yer alan Bölme katmanının sembolüne tıklayınız ve açılan symbol selector penceresinde alttaki raster görüntüyü görebilmek için Hollow seçeneğini seçiniz. Seçim işleminden sonra editor menüsünde yer alan edit tool ile poligonu seçiniz ve yine aynı menüde yer alan kalemi alınız. ve seçili olan poligonun sınır çizgisi üzerinden başlayarak Bölmecik sınırları üzerinden devam ediniz ve poligonu tamamlayınız. Daha sonra Attribute e basarak yeni oluşturmuş olduğunuz Bölmecik poligonuna ait öznitelik bilgilerini giriniz. Bu işlemi oluşturmanız gereken tüm Bölmecikler için tekrarlayınız ve Bölmecik katmanını tamamlayınız. 25

28 Tepe Katmanının Sayısallaştırılması 9. Tepe noktalarının sayısallaştırılması için Editor menüsünden Task Create New Feature Target ise Tepe olarak ayarlayınız. Daha sonra yine aynı menüde olan kalemi alınız ve raster görüntü üzerinden tepe noktalarının olduğu yere kalemle tek bir tıkla nokta atınız ve öznitelik bilgilerini girmek için Attribute menüsünü kullanınız. Yol Katmanının Sayısallşatırılması 10. Yol katmanının sayısallaştırılması için Editor menüsünden Task Create New Feature Target ise Yol olarak ayarlayınız. Daha sonra yine aynı menüde olan kalemi alınız ve raster görüntü üzerinden yol hatlarının olduğu yere kalemle noktalar atarak çiziniz ve öznitelik bilgilerini Attribute menüsünden giriniz. Genel olarak amenajman haritalarında katmanların geometrik tiplerine göre (nokta, çizgi, alan) sayısallaştırılmasındaki temel esaslar bu şekildedir. 26

29 Veri Görüntüleme Fonksiyonları (Semboloji ve Etiketlendirme) Veri sayısallaştırma işleminden sonra coğrafi bilgi sisteminde görüntüleme fonksiyonları hem sunum için hem de harita yönetmeliğine uygun sembolojilerin kullanımı ve kartografik çıktı işlemleri açısından önemlidir. ArcMap arayüzünde bu işlemleri gerçekleştiren iki önemli katman özelliği semboloji ve etiketlendirmedir. Oluşturmuş olduğunuz her katmanı ayrı ayrı sembolojilendirebilir ve etiketlendirebilirsiniz. Alan Geometrisinde Sayısallaştırılmış Verinin Sembolojisi ve Etiketlendirilmesi 11 Bunun için öncelikle Start>Programs>ArcGIS>ArcMap açınız ve Add Data butonuna basınız bölme verinizi ArcMap ortamına çağırınız. Gelen veri içinde table of contents Bölme katmanına geliniz. Bölme katmanı üzerinde sağ tıklayın ve açılan tabloda properties seçiniz. Açılan Layer Properties menüsünde Symbology seçiniz. Symbology içinde Show bolümünde Categories>Unique Value seçiniz. Value Field bölümünde Bölme No ve Color Ramp bölümünde ise bir renk seçiniz sonra Add All Values basınız. Apply tuşuna işlemi tamamlayınız. 12 Bu işlemi tamamlayarak bölme katmanında sayısallaştırdığınız poligonlara vermiş olduğumuz numaralara göre renklerle sınıflandırmış oldunuz. Bundan sonra Bölme numaralarınında bu poligonlar üzerinde görmemiz gerekmektedir. Bunun için Label sekmesine basınız. Label fonksiyonu içinde etiketin ekrana gelebilmesi için Label features in this layer kutucuğuna tik atınız. Text String barında Bölme_No sunu seçiniz ve Text Symbol kısmında Arial, 10 ve Italic seçeneklerini seçiniz. OK diyerek layer symbology fonksiyonunu kapatınız. 27

30 Bu işlemi tamamlayarak ArcMap içindeki Data View ekranında Bölme katmanında oluştumuş olduğunuz poligonları Bölme_No larına göre sınıflandırıp etikenlendirmiş oldunuz. Aynı şekilde diğer poligon katmanlarına da öznitelik bilgilerine göre renklendirme ve etiketlendirme yapabilirsiniz. 28

31 Çizgi Geometrisinde Sayısallaştırılmış Verinin Sembolojisi ve Etiketlendirilmesi 13 ArcMap ortamına Add Data ile yol katmanı çağırınız. Table of contents menüsünde yol katmanı üzerinde sağ tıklayınız ve açılan layer properties menüsünden sembology seçiniz. Show bölümünde categories içinden match the symbols in a style seçiniz. Value field da tipi olarak seçiniz. Mathc to symbols in a style bölümünde ise browse yardımıyla makinanızda kayıtlı style dosyasına gidiniz. Son olarak da mahch symbols seçiniz. Böylelikle yolları tiplerine göre gerçek sembolleri ile eşlemiş oldunuz. 29

32 Layout ( Çıktı İşlemi) 14 ArcCatalogda veri tabanı oluşturdunuz. Sonra bu oluşturduğunuz veri tabanındaki katmanları ArcMap ortamında sayısallaştırdınız. Sembolojileri, etiketlendirme işlemlerini yine aynı arayüzde tamamladınız. Bundan sonra çıktı (layout) işlemini gerçekleştirmeniz gerekiyor. Bunun için öncelikle ArcMap arayüzünde Standart Toolbar içinde yer alan View>Layout View veya ArcMap Data View ekranının sol alt köşesinde bulunan işarete basarak Layout ortamına geçiniz. Ama geçmeden önce istediğiniz ölçeği ölçek barından ayarlayınız. 15 Layout ortamına geçtikten sonra main menu içinde yer alan File>Page and Print Set Up dan çıktı alacağınız kağıdın boyutunu ayarlayınız. Bu işlemden sonra çıktı kağıdına sırasıyla Main Menu>Insert> Ölçek (Scale Bar), Kuzey oku (North Arrow), Çıktı üzerine herhangi bir yazı yazmak için (Text) ve Lejant (Legend) ekleyiniz. 16 Daha sonra Insert>Scale Bar dan çıkan tablodan istediğiniz bir scale barı seçiniz. 30

33 17 Insert>North Arrow seçeneğinden istediğiniz bir kuzey okunu seçiniz. 18 Insert>Text yardımı ile haritaya yazılması gereken açıklamaları yazınız. Yazılan text üzerine çift tıklayınız ve açılan properties tablosundan Change Symbol basarak açılan Symbol Selectorden yazının niteliklerini belirleyiniz. 191Insert>Legend menüsünden haritanıza göre bir lejant hazırlayınız. Bunun için insert>legend bastıktan sonra açılan ilk Legend Wizard pencerede lejant içinde ne olmasını istiyorsanız Map Layers penceresinde Legend İtem penceresine oklar yardımı ile geçiriniz. 31

34 20 Tablodan Next diyerek ikinci tabloya geçiniz ve burada lejant başlığınızı yazınız, karakter ve renk ayarlarını yapınız. 21 Next butonuna basınız ve diğer pencereye geçiniz. Açılan pencerede lejantı oluşturacak çerceve çizgisinin ve lejantın geri planını oluşturacak özellikleri belirleyiniz. 32

35 22 Açılan pencerelerde default değerleri kullanarak ilerleyin, finish butonuna basarak lejantınızı tamamlaynız. 33

36 34