Sınai Mülkiyet Hakları ve Üniversiteler

Transkript

1 Sınai Mülkiyet Hakları ve Üniversiteler Prof. Dr. Habip ASAN, TPE Başkanı 23 Ekim 2014, Başkent Üniversitesi

2 İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar

3 Türkiye'nin 2023 Vizyonu (Genel) -Dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında yer alma -Kişi başına milli gelir: 25 bin dolar -500 milyar dolar ihracat -İşsizlik Oranı: %5

4 2023 Sınai Mülkiyet Vizyonu 10 küresel marka Dünyada Türk Tasarımı imajının yerleşmesi 50 bin yerli patent başvurusu GSMH nin %50 sine karşılık gelen fikri ürün portföyü

5 2023 İhracat Hedefi=500milyar $ 2013: Türkiye: 100 milyon ton ihracat, 1.5 $/1kg=150 milyar $ 100 milyon ton

6 2023 İhracat Hedefi - 1. Yol 2023: Türkiye: 3x100=300 milyon ton ihracat, 1.5 $/1kg*300=450 milyar $ (Çok Zor, imkansız) 100 milyon ton 100 milyon ton 100 milyon ton

7 2023 İhracat Hedefi - 2. Yol 2023: Türkiye: 1.5x100=150 milyon ton ihracat, 3.5 $/1kg=525 milyar $ (yapmamız gereken) 100 milyon ton 50 milyon ton

8 Bilgi Yoğun Teknolojiler Araba: $20/kg Tablet: $1000/kg Erythropoietin (Alyuvar üretimini control eden bir hormon; kan kanseri tedavisinde kullanılan bir biyoteknoloji ürünü) $27 milyar/kg Kaynak: Prof. Cezmi Akdis, Director of Swiss Institute of Allergy and Asthma Research (SIAF); yunus çengel

9 Sonuç:Fikri Sermayenin Önemi

10 Fikri Mülkiyet İnsan düşüncesinin ürünü olan yeniliklerin sahiplerine verilen haklardır Telif Hakları Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü (Edebiyat ve Sanat Eserleri) Sınai Mülkiyet Hakları Türk Patent Enstitüsü tarafından Sanayiye uygulanabilen yenilikleri kapsar

11 Sınai Mülkiyet Bileşenleri Patent ve Faydalı Model Marka Endüstriyel Tasarım Coğrafi İşaret Entegre Devre Topografyası

12 Türk Sınai Mülkiyet Sistemi Mevzuat Enstitü Mahkeme Vekiller KOBİ STK Özel Sektör Üniversite Kamu Kurumları Kamuoyu

13 Türkiye de Sınai Mülkiyet Başvuruları Patent ve Faydalı Model - Yerli Yerli Patent: %2 artış; Avrupa:8, Dünya:15 Yerli F. Model: %6 azalma; Dünya:7

14 Patent ve Faydalı Model - Yabancı Yabancı başvuru: %6 artış

15 Marka % 2,3 azalma Avrupa:1; Dünya:

16 Tasarım %5,6 artış Avrupa:2; Dünya:4

17 İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar

18 Türkiye de Ar-Ge ve İnovasyon BİLGİ > Ar-Ge İnovasyon BİLGİ ÜNİVERSİTELER

19 Patentler: Sınırsız Bilgi Kaynağı Dünyadaki teknik bilginin %80 i patent dokümanlarında Yayımlanmış 80 milyonun üzerinde patent dokümanı Her yıl 2 milyon yeni başvuru Sınıflandırılmış ve en güncel teknik bilgi İnternet üzerinden ücretsiz erişim

20 Patent Bilgisinin Önemi Ar-Ge faaliyetlerinde tekrarı önler Teknik problemlere yeni fikir ve çözümler için altyapı oluşturur Belirli bir teknolojik alanda son gelişmelerin takip edilmesine imkan tanır Yurtiçi ve yurtdışında diğer üniversitelerdeki bilimsel çalışmalar hakkında bilgi sağlar

21 Bayh-Dole Yasası (1980) ABD Patent Kanununda Değişiklikler Öngören Yasa (Senatör Birch Bayh ve Bob Dole) Amaç: Üniversitelerden yapılan kamu finansmanlı araştırma projelerinde elde edilen buluşların yayılması ve ticarileştirilmesi Üniversite ve sanayi arasında güçlü bir işbirliğinin oluşturulması Yasanın Getirdikleri: Devlet destekli araştırmalardan elde edilen buluşların hak sahipliğinin üniversitelere verilmesi Patentten elde edilen gelirden buluş sahibinin pay alması

22 Bayh-Dole Benzeri Yasalar Kanada (1985) Japonya (1998) İngiltere (1998) Almanya (1998, 2001) Fransa (1999) G. Kore (1998, 2000, 2001) Çin (2002) Türkiye (2014) (TBMM Genel Kurul gündeminde)

23 İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar

24 Çıkış Noktası: Pan-Avrupa Projesi Avrupa Patent Ofisi; 2006 yılında Amaçlar Üniversitelerde sınai mülkiyet bilgisinin yaygınlaştırılması Sınai mülkiyet eğitim altyapısının oluşturulması, çeşitli fakültelerde sınai mülkiyet eğitiminin asgari standart ve gerekli unsurlarının belirlenmesi Sınai mülkiyet ile ilgili eğitim materyallerinin geliştirilmesi Eğiticilerin eğitilmesi Avrupa seviyesinde sınai mülkiyet eğitiminin uyumlaştırılmasıdır.

25 Gezici Çalıştaylar 2007 yılından itibaren farklı tarihlerde 9 gezici çalıştay Bükreş, Varşova, Roma, Sofya, Bern vs. 21 Şubat İstanbul Çalıştayı 70 in üzerinde üniversiteden üst düzey temsilci EPO ve WIPO Akademi başkanlarının katılımıyla

26 İlerleme ve İzleme Konferansları 2-3 Aralık 2008 Hollanda ; Uluslararası İzleme Konferansı Yol Haritası hazırlandı 17 Haziran 2010 Viyana; İlerleme Konferansı Türkiye bu alandaki çalışmalarıyla başarılı iki ülkeden biri seçildi (İspanya ve Türkiye)

27 Yönlendirme Komitesi Amaç; Yol Haritasının uygulamasını takip etmek ve revize etmek Komite Başkanı - TPE Başkanı Bölge Koordinatörleri - 7 Bölge Koordinatörü 35 Üniversite Temsilcisi Kurum Temsilcileri (YÖK, Bilim, Sanayi ve Tek. Bakn, TÜBİTAK, TPE) Sekretarya TPE Yönlendirme Komitesi ve Bölge Koordinatörleri Toplantıları yapılıyor

28

29

30 Farkındalık Etkinlikleri 2013 yılında 20 üniversitede Anadolu Üniversitesi Atılım Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Gazi Üniversitesi Süleyman Demirel Üniv. Bilkent Üniversitesi Osman Gazi Üniversitesi Namık Kemal Üniv. Mustafa Kemal Üniv Çoruh Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Kırıkkale Üniversitesi Ege Üniversitesi Özyeğin Üniversitesi İYTE Bülent Ecevit Üniversitesi Mehmet Akif Ersoy Ünv. Marmara Üniversitesi Selçuk Üniversitesi YTÜ

31 Senato Bilgilendirme Toplantıları 2013 yılında 11 Üniversitede Gaziantep Üniversitesi Uludağ Üniversitesi İYTE Mustafa Kemal Üniversitesi Afyon Kocatepe Üniversitesi TOBB ETÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Marmara Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Trakya Üniversitesi Fırat Üniversitesi

32 Marmara Üniv. Senato Toplantısı 11 Haziran 2013, İstanbul

33 Fırat Üniv. Senato Toplantısı 1 Kasım 2013, Elazığ

34 Eğiticilerin Eğitimi 4 Üniversite: Eğiticilerin Eğitimi Uludağ Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İstanbul Üniversitesi

35 Patent Randevu Sistemi 45 dk birebir görüşme Online araştırma 2013 yılında 10 üniversitede Gaziantep Üniversitesi Afyon Kocatepe Üniversitesi TOBB ETÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Ege Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Uludağ Üniversitesi İYTE Bülent Ecevit Üniversitesi

36 Öğrenci Kulüpleri Sınai Mülkiyet Zirvesi 29 Mart 2013, Ankara Yaklaşık 50 üniversitede faaliyet gösteren İnovasyon, Ar-Ge ve Teknoloji Kulüpleri temsilcileri Sınai mülkiyet hakları konusunda bilgilendirme yapıldı Çalıştay sonucunda gerçekleştirilecek ortak faaliyetler belirlendi

37 Öğrenci Kulüpleri SM Zirvesi 29 Mart 2013, Ankara

38 Üniversite Sınai Mülkiyet Politika Rehberi Çalıştayı Haziran İstanbul WIPO işbirliğiyle Sınai mülkiyet konusunda uzman 30 akademisyenin ve ilgili kurumların katılımıyla Çalıştay sonuçları doğrultusunda rehber hazırlanıyor

39

40 Sınai Mülkiyet Farkındalık Kampanyası 23 Ocak 2012: Açılış Toplantısı EPO Akademi ve OHIM Akademi Direktörlerinin katılımıyla Türkiye: Projenin uygulandığı 4 pilot ülkeden biri Sınai Mülkiyet Bilgisinin Yaygınlaştırılması Projesi için katalizör

41

42 TPE-YÖK İşbirliği Protokolü Projenin önemli eylemlerinden biri 22 Kasım 2012, İstanbul Üniversitelerde sınai mülkiyet politikalarının oluşturulmasına yönelik ortak çalışmalar gerçekleştirilecek

43 Mevcut Durum Anketi Üniversitelerimizde sınai mülkiyet alanında mevcut durumun tespit edilmesi amacıyla 36 sorudan oluşan elektronik anket hazırlandı Anket, internet üzerinden online olarak doldurulacak şekilde düzenlendi Tüm üniversitelerin Rektörlüklerine iki defa resmi yazı yazılarak, anketin tüm bölümler tarafından doldurulması istendi Anket bölüm tarafından cevaplandı

44 Yürütülen Çalışmalar - Mevzuat Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı çalışması Komisyon çalışmalarının ardından Genel Kurul gündeminde Yükseköğretim Kurumlarında Çalışanların Buluşları (Yerli Bayh-Dole) Hak sahibi üniversite olacak Buluştan elde edilen gelirin (yükseköğretim kurumu ve buluş sahibi arasında) paylaşımı, sözleşmeye ya da yönetmeliğe uygun olarak belirlenecek

45 Kanun Çalışmasının Amacı Uygulamada yaşanan sorunları çözmek ve daha nitelikli sınai mülkiyet yapısına geçmek Patentin üretilmesi ve ticarileşmesi noktasında Üniversiteleri harekete geçirmek Sınai mülkiyet mevzuatının suç ve cezalara ilişkin hükümlerini kanunla düzenlemek (Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları) ve TCK ya uyum sağlamak Sınai mülkiyet mevzuatının Türkiye nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarla uyumunu sağlamak Türk Patent Enstitüsünün kurumsal kapasitesini güçlendirmek

46 Kanun Tasarısı Patent Patent verilme süreçlerinin basitleştirilmesine yönelik değişiklikler yapılıyor Üniversite buluşlarında hak sahipliği üniversiteye veriliyor Suç ve ceza hükümlerindeki yasal boşluk gideriliyor İncelemesiz patent sistemi kaldırılıyor Verilen patentlere, tescil sonrası itiraz imkanı getiriliyor Faydalı model için araştırma raporu zorunluluğu getirilmesi Patent yıllık ücret ödemeleri için telafi süresi getiriliyor Hakların yeniden tesisine ilişkin düzenleme getiriliyor

47 2011/108 Sayılı BTYK Kararı 27 Aralık 2011 tarihli 2011/108 sayılı BTYK kararı «Yerli Patentlerin Lisanslanmasını Edecek Politika Araçlarının Geliştirilmesi» Sorumlu kuruluş: Türk Patent Enstitüsü Yürütülen Çalışmalar: Teşvik Sınai mülkiyet haklarının ticarileştirilmesine yönelik teşvik ve destek verilmesi Ticarileşme ile ilgili verilerin temin edilmesi ve kullanılabilir hale getirilmesi Teknoloji Transferi Platformu da dahil her tür yayın, etkinlik vb. bilgilendirme faaliyetleri

48 Patent Vergi Teşviği Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Enstitümüz tarafından katkı sağlanan düzenleme 6 Şubat 2014 tarihi itibariyle kanunlaştı Türkiye de gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların; Lisanslanması (kiralanması) Devri veya satışı Üretime tabi tutularak pazarlanması sonucunda gerçekleşen gelirler üzerinden alınan kurumlar vergisi veya gelir vergisinde %50 indirim uygulanması

49 Teknoloji Transfer Platformu

50 TÜBİTAK Patent Teşviği 1602 sayılı Destek Programı 1 Ocak 2014 te yürürlüğe girdi TPE, WIPO, EPOJapon Patent Ofisi (JPO), ABD Patent ve Marka Ofisine yapılacak olan patent başvuruları destek kapsamında Ulusal başvurularda: En düşük: 500 TL (araştırma/inceleme) TL Belge Ödül TL Vekil Ödülü = TL En yüksek: 2400 TL (araştırma/inceleme) TL Belge Ödül TL Vekil Ödülü = TL Uluslararası başvurularda: En düşük: 4000 TL (başvuru) TL (inceleme) TL Belge Ödülü = TL En yüksek: 4200 TL (başvuru) TL (İnceleme) TL Belge Ödülü = TL

51 Yürütülen Çalışmalar - Tanıtım Bilgi ve Doküman Birimleri 72 Birimin 44 ü üniversitelerde Düzenli eğitimler Haziran 2014, Ankara Birimlerin Yeniden Yapılandırılması EPO işbirliğiyle Farkındalık ve Bilgilendirme Seminerleri

52 Birimlerin Yeniden Yapılandırılması Coğrafi bölge gözetilerek belirlenen 14 üniversite Bilgi ve Doküman Birimi 15 Mayıs 2014 tarihinde EPO Başkanının da katılımıyla İyi Niyet Protokolü imzalandı İhtiyaç Analiz Raporu ve Eylem Planı hazırlanıyor

53 Yürütülen Çalışmalar- Eğitim Uluslararası Fikri Mülkiyet Yüksek Lisans Programı WIPO işbirliğiyle, Bilkent Üniversitesinde Fikri Mülkiyet Akademisi WIPO İşbirliğiyle Kültür ve Turizm Bakanlığıyla Mutabakat Zaptı imzalandı

54 Revize Yol Haritası - Hedefler 1. Yönlendirme Komitesi çalışmalarının etkin bir şekilde sürdürülmesi 2. Üniversitelerarası iletişimin sağlanması, iyi uygulamaların paylaşılması 3. Üniversitelerde sınai mülkiyet farkındalığının arttırılması 4. Üniversitelerde sınai mülkiyet politikasının oluşturulması 5. Üniversitelerde sınai mülkiyet eğitiminin geliştirilmesi 6. Üniversitelerden çıkan buluşların ticarileştirilmesinin sağlanması

55 Hedef 1: Yönlendirme Komitesi çalışmalarının etkin bir şekilde sürdürülmesi Yönlendirme Komitesi Çalışma Usul ve Esaslarının belirlenmesi Yönlendirme Komitesinin ihtiyaçlar doğrultusunda genişletilmesi ve revize edilmesi Yönlendirme Komitesi ve Bölge Koordinatörleri Toplantıları düzenlenmesi Yönlendirme Komitesi üyeleri arasında elektronik iletişim ağı oluşturulması

56 Hedef 2: Üniversitelerarası iletişimin sağlanması, iyi uygulamaların paylaşılması Üniversitelerarası Sınai Mülkiyet Platformu oluşturulması (Patent Vadisi sitesi kapsamında Online Forum) İyi uygulama örneklerinin ve başarı hikayelerinin belirlenerek paylaşılması (Derlenecek başarı hikayeleri farklı platformlarda paylaşılacak) Tüm üniversitelerde Temas Kişileri belirlenmesi İlgili Öğrenci Kulüpleriyle iletişim ağının oluşturulması (İlgili aktif Öğrenci Kulüpleri tespit edildi)

57 Hedef 3: Üniversitelerde sınai mülkiyet farkındalığının arttırılması Üniversitelerde Farkındalık Etkinlikleri, Senato Bilgilendirme Toplantıları düzenlenmesi Üniversitelerde sınai mülkiyetle ilgili uluslararası etkinliklerin düzenlenmesi Patent Randevu Sisteminin uygulanması TPE uzmanlarının üniversitelerde kısa süreli görevlendirilmesi Üniversitelerde TPE Bilgi ve Doküman Birimleri kurulması Üniversitelerarası Kurulun bilgilendirilmesi Rektörler Zirvesi gerçekleştirilmesi (Sayın Başbakanın katılımıyla)

58 Hedef 4: Üniversitelerde sınai mülkiyet politikasının oluşturulması Üniversite Sınai Mülkiyet Envanterinin hazırlanması Taslak hazırlandı, çalışmalar devam ediyor Üniversite Sınai Mülkiyet Politikası Rehberi hazırlanması 2013 Haziran ayında WIPO işbirliğiyle çalıştay gerçekleştirildi, Doküman hazırlanıyor Üniversiteler bazında Sınai Mülkiyet Politika Çalıştayları gerçekleştirilmesi Akademik yükseltme kriterlerinde patentin yer almasının ve etkisinin artmasının sağlanması Patent sahibi üniversite ve öğretim üyelerinin ödüllendirilmesi

59 Hedef 5: Üniversitelerde sınai mülkiyet eğitiminin geliştirilmesi Farklı düzey ve disiplinlere yönelik eğitim modüllerinin oluşturulması Eğiticilerin eğitimi için sertifika programları geliştirilmesi ve uygulanması Ders programlarına sınai mülkiyete ilişkin derslerin eklenmesi Sınai mülkiyetle ilgili lisansüstü programlarının geliştirilmesi Sınai mülkiyetle ilgili disiplinler arası lisansüstü programlarının seçilen Pilot Üniversitelerde uygulanması (Bilkent Üniversitesi) Üniversitelerde sınai mülkiyet konusunda anabilim dalları kurulması

60 Hedef 6: Üniversitelerden çıkan buluşların ticarileştirilmesinin sağlanması Teknoloji Transferi Platformu oluşturulması Ticarileşen/ticarileştirilmesi istenen üniversite patentlerinin merkezi bir veri tabanında toplanması (Buluş Alım) Üniversite buluşlarında hak sahipliğinin ticarileştirmeyi kolaylaştıracak şekilde düzenleme yapılması (Kanun Tasarısı) Üniversitelerde yeni Teknoloji Transfer Ofisi veya benzeri yapıların kurulması ve mevcut TTO ların kapasitelerinin arttırılması Sınai mülkiyet haklarının ticarileştirilmesine yönelik teşvik ve destek mekanizmalarının geliştirilmesi

61 İçerik Sınai Mülkiyet Hakları Üniversitelerde Ar-Ge, İnovasyon ve SM Üniversite Projesi ve Yürütülen Çalışmalar Hedeflenen Sonuçlar

62 Hedeflenen Sonuçlar Üniversitenin sınai mülkiyet politikasının oluşturulması Üniversite paydaşlarının katılımıyla çalıştay gerçekleştirilmesi, TPE de katılım sağlayabilir Üniversitenin patent başvuru sayılarında öne çıkarılması için çalışmalar yapılması Akademik yükseltme kriterlerinin yeniden ele alınması Diğer teşvik mekanizmaları İlgili akademisyenlere, araştırma görevlilerine ve öğrencilere patent veri tabanlarının kullanılmasının öğretilmesi Seminerler, Patent Randevu Sistemi Uygulamaları

63 Hedeflenen Sonuçlar Bitirme, yüksek lisans ve doktora çalışmalarında, öğrencilerin patent dokümanlarını kullanmaya teşvik edilmesi Üniversitede zorunlu/seçmeli sınai mülkiyet derslerinin açılması TPE ile etkin koordinasyon ve işbirliği içerisinde olunması TPE ile ortak etkinliklerin geliştirilmesi Projenin tanıtımının ve duyuruların etkin bir şekilde yapılması

64 Bilimsel Yayın Sayısı Kaynak: TÜBİTAK

65 Bilimsel Yayın Değişim ( ) %114 artış oranı ile OECD ülkeleri arasında 3. sıradayız

66 Yeni Hedef: Patent + Yayın Yayın? Patent?

67 İnovasyonun Realize Edildiği bir Üniversite BİLGİ > Ar-Ge İnovasyon Sadece Parayı Bilgiye Dönüştüren Değil, BİLGİYİ DE PARAYA DÖNÜŞTÜREN bir ÜNİVERSİTE

68 Teşekkürler twitter.com/tpekurumsal