5084 SAYILI KANUNA GÖRE GELİR VERGİSİ STOPAJI VE SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ İLE ENERJİ DESTEĞİ -2-

Transkript

1 5084 SAYILI KANUNA GÖRE GELİR VERGİSİ STOPAJI VE SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ İLE ENERJİ DESTEĞİ -2- Hurşit AKIN Kastamonu Vergi Dairesi Müdür Yardımcıs Yazımızın birinci bölümünün sonunda, 5084 sayılı Kanuna göre teşvikten yararlanan mükelleflerin sonradan yapılan tespitlerde yararlanma şartlarına haiz olmadıklarının belirlenmesi halinde tahakkuk ettirilerek terkin edilen verginin, Vergi Usul Kanunu ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre gerekli müeyyideler uygulanarak tahsil edileceği belirtilmişti. Bu hususun daha iyi anlaşılabilmesi için anılan kanunların hükümlerine değinmek yararlı olacaktır. Bilindiği gibi, Vergi Usul Kanunun 341. maddesinde "Vergi Zıyaı mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi zıyaı hükmündedir. Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez. Şeklinde tanımlanmıştır. Aynı Kanunun " Vergi Zıyaı Suçu ve Cezası başlıklı 344. maddesi ile de, vergi zıyaı suçunun, mükellef veya sorumlular tarafından 341. maddede yazılı hallerle vergi zıyaına sebebiyet verilmesi halinde, zıyaa uğrattıkları verginin bir katı tutarında vergi zıyaı cezası kesileceği, vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, Kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek cezanın yüzde elli oranında uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Yukarıda belirtilen Kanun hükümlerinden hareketle, teşvik şartlarına haiz olmamakla birlikte teşvik hükümlerinden yararlanan mükelleflerin tespit edilmesi halinde zamanında tahakkuk ettirilerek 5084 sayılı Kanuna göre terkin edilen vergiler için zıyaa uğratılan her bir dönem için vergi tutarında vergi zıyaı cezası kesilecektir. Ancak, idarenin tespitinden önce bu husus ilgili vergi dairesine mükellef tarafından kendiliğinden bildirilmesi halinde kesilmesi gereken cezanın yüzde elli oranında hesaplanmalıdır. Diğer yandan, Vergi Usul Kanunun Pişmanlık ve Islah başlıklı 371. maddesi hükmünden yararlanması halinde ise, madde hükmünün yerine getirilmesi kaydıyla yukarıda belirtilen cezanın kesilmemesi, bir kat birinci derecede usulsüzlük cezası kesilmesi gerektiğinin belirtilmesinde yarar bulunmaktadır. Yine aynı Kanunun Özel Ödeme Zamanları başlıklı 112. maddesinin üç numaralı ' bendinde özetle, ikmalen, resen veya idarece yapılan tarhiyatlarda, dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar, dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmayan kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal 36

2 vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar, geçen süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizi de aynı süre içinde ödenir. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri dikkate alınmaz. Hükmü yer almaktadır. Bu itibarla, yukarıda belirtilen kanun hükmüne istinaden, 5084 sayılı Kanuna göre vergi teşvikinden yararlanmaması gerekirken yararlanan mükellefler hakkında, bu hususun idarece tespiti halinde, tahakkuk ettirilerek terkin edilen vergiler ödevli adına tahakkuk ettirilerek terkin edilen her bir dönem için ayrı ayrı tarh edilerek, normal vade tarihinden son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar (mükellefler tarafından adlarına yapılan tarhiyat dava konusu yapılır ise, normal vade tarihlerinden, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar) 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde belirtilen gecikme zammı oranında gecikme faizi hesaplanacaktır. Gecikme faizi hesaplanmasında terkin edilen vergilerin normal vadesinden son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar geçen tam ay sayısı dikkate alınacaktır. Örnek: 3 Kanun kapsamında bulunan illerin birisinde faaliyet gösteren Bay (A) Mayıs/2006 dönemine ait muhtasar beyannamesini 19 Haziran 2006 tarihinde bağlı olduğu vergi dairesine vererek 5084 sayılı Kanuna göre tahakkuk ettirilen verginin 750 YTL si terkin edilmiştir. Daha sonra bağlı olduğu vergi dairesince 15 Eylül 2006 tarihinde mükellefin ilgili ayda işçi çıkarmasından dolayı çalışan işçi say ısının otuzun altına düştüğü tespit edilmiş olup, vergi dairesince gerekli işlemler yapılarak 25 Aralık 2006 tarihinde terkin edilen vergi tekrar tahakkuk ettirilmiştir sayılı kanuna göre örneğimizdeki mükellefin kanun hükümlerinden yararlanabilmesi için asgari 30 işçi çalıştırması şartı mevcuttu işçi sayışı belirtilen ayda bu sayının altına düştüğünden gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanması mümkün olmayacaktır. Bu durumda da terkin edilen vergi tutarı yukarıda açıklandığı gibi geri alınmalıdır. Hesaplanacak vergi zıyaı cezası terkin edilen tutar kadar yani 750 YTL olacaktır. İlk tahakkukun vadesi 26 Haziran 2006 olacağından bu tarihten tekrar tahakkuk ettirilen 25 Aralık 2006 tarihine kadar gecikme zammı oranında gecikme faizi hesaplanacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus gecikme faizi hesaplanmasında geçen tam ay sayışı dikkate alınacağıdır. 2006/10302 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tarihinden itibaren gecikme zammı oranı her ay için ayrı ayrı yüzde iki buçuk olarak belirlenmiştir. Buna göre verginin tahakkuk etmesi gereken tarih ile tahakkuk ettirilen tarih arasında beş tam ay geçmiş bulunduğundan 750*%2,5*5= 56,25 YTL de gecikme faizi aranacaktır. Kalan 29 gün için gecikme faizi hesaplanmayacaktır. Ödevlinin adına tahakkuk ettirilen bu tutarları süresinde ödememesi halinde ise 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre vergi dairesince cebri tahsil yoluna gidilerek tahsil edecektir. IV- GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİNİN UYGULANMASI: 5084 Sayılı Kanunun 3. maddesi ile tarihinden tarihine kadar (yatırımlarını tarihine kadar bitiren mükellefler yukarıda detaylı olarak açıklandığı üzere bu tarihten itibaren beş yıl) uygulanmak üzere adları yazımızda belirtilen İllerde (Çanakkale ilinin Gökçeada ve Bozcaada ilçeleri dahil) faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden; tarihinden itibaren yeni ise başlayanların en az en az otuz işçi çalıştırmaları şartıyla, bu iş yerlerinde çalıştırdıkları işçilerin, tarihinden önce ise başlayanların ise, tarihinden önce Sosyal Sigortalar Kurumuna verdikleri en son aylık prim ve hizmet belgelerindeki işçi sayısını asgari yüzde yirmi oranında artırmaları ve çalıştırdıkları işçi sayısının en az otuz işçiye ulaşması halinde, bu işyerinde çalıştırılan toplam işçi sayısını geçmemek üzere, 37

3 artırdıkları işçi sayısı ile önceden çalıştırılan işçilerden artırdıkları işçi sayısının iki katı kadar işçinin, Ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edileceği ve bu tutarın, işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken gelir vergisinin çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden belirtilen oranlara göre hesaplanan tutarı geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5615 sayılı Kanunun 24. maddesi değiştirilmiş olup, buna göre; tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, en az on işçi çalıştırmaları şartıyla bu iş yerlerinde çalışan işçilerin, tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden asgari on işçi çalıştıranların iş yerlerinde fiilen çalışan işçilerin, Ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, bunların dışındaki iş yerleri için ise yüzde sekseni terkin edilecektir. Terkin edilecek tutarın hesabında, iş yerlerinde çalıştırılan işçi sayışı (en az on işçi çalıştıran işyerleri için) ile yürürlükte bulunan asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken gelir vergisinin çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden belirtilen oranlara göre hesaplanan tutarı geçemeyeceği tabiidir sayılı Kanun tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu itibarla, 5084 sayılı Kanuna göre gelir vergisi stopajı desteğinden, (yatırımlarını tarihine kadar tamamlayan mükellefler yatırımın tamamlandığı tarihten itibaren beş yıl, tarihine kadar tamamlayanlar dört yıl, tarihine kadar tamamlayan mükellefler ise üç yıl süreyle) tarihleri arasında 5615 sayılı Kanunla değiştirilen hükümlerine göre, ve önceki dönemlerde işe 5084 sayılı Kanunun değişmeden önceki hükümlerine göre yararlanılacaktır. Mükelleflerin, 5084 sayılı Kanun kapsamında bulanan illerde birden fazla iş yerlerinin olması halinde en az on işçi çalıştırma şartı her bir iş yeri için ayrı ayrı aranacaktır. On işçiden az işçi çalıştırılan işyerleri için bu Kanun hükümlerinden yararlanılamayacaktır tarihinden itibaren Kanun kapsamında bulunan illerde iş yerleri bulunan mükellefler bu iş yerlerinde on işçiden aşağı olmamak üzere iş yerinde fiilen çalıştırılan bütün işçiler için vergi desteğinden yararlanılacaktır. Yazımızın buraya kadar olan kısmında yer alan kanun hükümleri ile yapılan izahatları örneklemeye çalışalım. Örnek: 4 Kanuni merkezi Kanun kapsamındaki illerden Kırşehir'de faaliyet gösteren (X) Ltd.Şti. bu ildeki işyerinde tarihinden itibaren 8 işçi çalıştırmaktadır. Bu Kanunun kapsamında bulunan Sinop ilindeki şube işyerinde işe tarihinden itibaren 9 işçi çalıştırmaktadır. Kurumlar vergisi mükellefi olan mükellefimiz hem Kırşehir'deki işyerinde hem de Sinop'ta bulunan iş yerinde asgari 10 işçi çalıştırılma şartları yerine getirilmediğinden her iki işyerinde çalıştırılan işçiler için gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanamayacaktır. 38

4 Örneğimizdeki mükellefimizin Kırşehir ilindeki işyerinde çalıştırılan işçi sayışım tarihinden itibaren 3 işçi daha işe alarak 11 işçiye çıkarması halinde işe Kanuna göre asgari 10 işçi çalıştırma şartını taşıdığı aydan itibaren bu ildeki işyerinde çalıştırılan işçilerin tamamı için vergi teşvikinden yararlanabilecektir. Sinop'taki işyerinde çalıştırılan işçi sayısı asgari 10 işçi çalıştırılması şartının yerine getirilmesine kadar gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanamayacaktır. Örnek: 5 Kastamonu İlinde ekmek fırını işletmek üzere kurulan (A) adi ortaklığı bu ildeki işyerinde tarihinden itibaren 10 işçi ile, tarihinde Kastamonu İli'nin Cide ilçesinde açmış olduğu işyerinde ise 5 işçi ile faaliyetine başlamıştır. Ortakları gelir vergisi mükellefi olan (A) adi ortaklığı, Kastamonu İlindeki işyerinde asgari 10 işçi çalıştırılma şartına haiz olduğu için bu işyerinde çalıştırılan işçilerin tamamı için gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanabilecek, ortaklığın Cide ilçesindeki işyerinde çalıştırılan işçi sayısı 5 olduğundan ve Kanuna göre asgari 10 işçi çalıştırılması şartına haiz olmadığından bu iş yerinde çalıştırılan işçiler için söz konusu teşvikten yararlanılması mümkün olmayacaktır. Örnek: 6 Kurumlar Vergisi mükellefi (Y) A.Ş sayılı Kanun kapsamında bulunan Trabzon İlindeki organize sanayi bölgesinde tarihinde faaliyete başlamıştır. Bu işyerinde kuruluşundan buyana devamlı olarak 15 işçi çalıştırmaktadır. Çalıştırdığı işçilerine Ağustos/2007 döneminde brüt 750 YTL ücret ödemektedir, örneğimizdeki mükellefin bahis konusu Kanuna göre irdelenmesi aşağıdaki gibi olacaktır. Yazımızın önceki bölümlerinde de belirtildiği üzere, 5084 sayılı Kanunun 5350 sayılı Kanunun 2. maddesi ile değiş 3. maddesinin (a) bendinde, tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin en az otuz (30) işçi çalıştırmaları şartıyla, bu iş yerlerinde çalıştırılan işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için ise yüzde sekseninin (%80), verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk edecek vergiden terkin edileceği belirtilmiştir. Ancak, söz konusu hüküm 5615 sayılı Kanunla değişikliğe uğramış ve bu değişiklikle beraber, kapsama dahil olan il ve ilçelerde, tarihinden önce işe başlamış olanlar ile bu tarihten sonra işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu il ve ilçelerdeki işyerlerinde ayrı ayrı asgari on (10) işçi çalıştırmaları kaydıyla istihdam ettikleri tüm işçiler için gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanma imkanı tanınmıştır. Bu açıklamalar doğrultusunda, örneğimizdeki mükellef tarihinde işe başladığından ve çalıştırdığı işçi sayışı otuzu (30) bulmadığından 5615 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar anılan Kanunla değişmeden önceki 5084 sayılı Kanuna göre gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanamayacaktır. Ancak, 5084 sayılı Kanunun 5615 sayılı Kanunla değişik 3. maddesine göre tarihinden itibaren asgari on (10) işçi çalıştırılması şartını taşıdığından bu şartı haiz olduğu sürece söz konuşu teşvikten yararlanacaktır. Mükellefimizin bahsedilen teşvikten yararlanabileceği tutarın hesaplanması ise; tarihleri arasında 16 yaşından büyükler için asgari ücret 585,00 YTL olarak tespit edildiğinden öncelikle asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken gelir vergisini hesaplayalım. Bir işçinin; Ağustos/2007 ayındaki asgari ücret brüt tutarı : 585,00 YTL 39

5 SSK. Primi İşçi Payı (585x%14=81,90) : 81,90 YTL İşsizlik Sig.İşçi Payı (585x%l=5,85) : 5,85 YTL Gelir Vergisi Matrahı 585-(81,90+5,85)=497,25 : 497,25 YTL Hesaplanması gereken gelir vergisi (497,25x%15=74,59) : 74,59 YTL İşçilerin tamamından kesilecek vergi (74,59x15=1118,85) :1.118,85 YTL(*) İşyerinde çalıştırılan işçilere ödenen ücret üzerinden kesilmesi gereken gelir vergisinin (Gelir Vergisi Kanununun 103'üncü maddesinde yer alan tarife göz ardı edilmiştir) hesabı ise; Bir işçiye ödenen brüt ücret : 750,00 YTL SSK.Primi İşçi Payı (750x%14=105) : 105,00 YTL İşsizlik Sigortası İşçi Payı (750x%l=7,50) : 7,50 YTL Gelir Vergisi Matrahı (750-(105+7,50) =637,50 : 637,50 YTL Hesaplanması gereken gelir vergisi (637,50x15=95,62) : 95,62 YTL İşçilerin tamamından kesilecek vergi (95,62x15=1434,30) : 1434,30 YTL(**) Örnekteki mükellefimizin kapsam dahilindeki illerde bulunan organize sanayi bölgesinde faaliyette bulunduğundan gelir vergisi stopajı teşvikinden yüzde yüz oranında faydalanacaktır. Bu itibarla, istihdam ettiği onbeş (15) işçiden dolayı, Ağustos/2007 ayı için vereceği muhtasar beyannamesi üzerinden tahakkuk ettirilecek vergiden mahsup edilerek terkin edilecek tutar, çalıştırdığı işçilere ödenen ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi ile işçilere asgari ücret üzerinden hesaplanan tutar mukayese edilerek tutarı düşük olanı dikkate alınacağından yukarıdaki hesaplamalardan, asgari ücrete göre olan 1118,85 YTL(*), işçilere ödenen ücretler üzerinden hesaplanan 1434,30 YTL den daha düşük olduğundan muhtasar beyanname üzerinden mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek miktar 1118,85 YTL olacaktır. Örneğimizdeki mükellefin kapsam dahilindeki illerde fakat organize sanayi veya endüstri bölgeleri dışında faaliyet gösterdiğini varsayarsak, vergi teşvikinden yüzde seksen (%8 0) oranında faydalanacağından, ilgili döneme ait verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk ettirilecek vergiden mahsup edilmek suretiyle terkin edilecek tutar 1118,85x%80=895,08 YTL olacaktır. Gelir Vergisi Stopajı Teşvikinden yararlanacak mükellefler, ilgili döneme ait verecekleri muhtasar beyannamelerinde, istihdam ettikleri bütün işçilere ait vergi matrahlarım beyan ederek bunlara ilişkin vergiler tahakkuk ettireceklerdir. Verilecek muhtasar beyanname ile birlikte 4 Seri No'lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğinin ekinde yer alan ve örneği aşağıya çıkarılan (Ek:l) bildirimini de vermeleri gerekmektedir. Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine ilişkin Bildirim EK-1 Mükellefe İlişkin Bilgiler Mükellefin Vergi Kimlik Numarası :Bildirimin Ait Olduğu Dönem : T.C. Kimlik Numarası : Bildirimin Verildiği Vergi Dairesi : Vergi Dairesi : Soyadı (Unvanı) Adı Tarih../.../200.. îmza 40

6 Bildirim Kapsamında Bulunan İşyerlerine İlişkin Bilgiler Terkin Edilecek Tutara İlişkin Bilgiler (*) İşçi sayısı ile asgari ücret üzerinden hesaplanan verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın organize sanayi ve endüstri bölgelerinde tamamı, diğer yerlerde % 80'i bu satıra yazılacaktır. (**) (4). ile (5). satırlarda yer alan tutarların düşük olanı bu satırlarda gösterilecektir. Ek-2 Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Kapsamında İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler Organize Sanayi ve Endüstri Bölgeleri Diğer Yerler 41

7 (*) Bu alana T.C. Kimlik Numarası da yazılabilir. 42