SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KÂR DAĞITIMI

Transkript

1 SİNCAN İMKB TİCARET MESLEK LİSESİ ŞİRKETLER MUHASEBESİ DERSİ SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KÂR DAĞITIMI Mehmet Ali GÜLER 1

2 ANONİM ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMI 1. Kâr: İşletmenin faaliyet döneminde öz kaynaklarında oluşan artıştır. Kâr, safi kâr, dönem kârı şeklinde de ifade edilir. Kâr dağıtımında yasaların ön gördüğü koşullar yerine getirilir. Yönetim kurulu kârın nasıl dağıtılacağını kanunlara uygun olarak öneri şeklinde hazırlar. Genel kurul bunu kabul eder veya değiştirerek başka şekilde kâr dağıtım kararı alabilir. 2. Kâr Dağıtım Tablosu: yasal yükümlülüklerin, ana sözleşmede belirtilenlerin ve genel kurulda alınan kararların sonucuna bakılarak düzenlenen dönem kârının, nasıl ve nerelere dağıtıldığını gösteren finansal tablodur. Dönem kârı, bilançolarda ve gelir tablosunda yer alır. Dönem kârından ayrılan yedekler ve özellikle kâr paylarının (temettü) hisselere dağıtılmasının nasıl yapıldığı bu tabloda görülmez. Bu nedenlerden dolayı kârın nasıl ve nerelere dağıtıldığı, hangi tür hisselerle hangi payların verildiği ayrıntılı olarak kâr dağıtım tablosunda görülür. Kâr dağıtım tablosu tekdüzen muhasebe ilkelerine uygun olarak ve standart şeklinde düzenlenir. 3. Kâr Dağıtım Tablosu Düzenleme Kuralları: - "Dönem Kârının Dağıtımı" bölümünde: dönem kârından yapılacak yasal kesintiler ortaklara da kâr payları ile genel kurul kararıyla şirkette bırakılacak kârlar belirtilir. - "Yedeklerden Dağıtım" bölümünde, isteğe dayalı yedeklerden nasıl dağıtım yapılacağı gösteri bölümü uygulamada fazla yer verilmez. - Diğer bölümlerde ise hisse başına düşen kâr ve temettüler bulunmaktadır. Bu da dağıtabilir hisse senedine bölünmesiyle hesaplanır. 4. Mali Kârın Hesaplanması: Anonim şirketler, kurumlar vergisi mükelleftir. Şahıs şirketleri, kârı ortaklarına dağıtır ve her kâr payının vergisini kendisi öder.anonim şirketlerde ise vergi kâr dağıtılmadan hesaplanır ve şirket tarafından vergi dairesine ödenir. Kurumlar vergisi şirketin faaliyet döneminde elde edilen safi kâr veya mali kâr üzerinden hesaplanır. Şirketin bilançoda gösterilen kârı ile aynı olmayabilir.mali kâr belirlenirken ;dönem kârından vergi kanunlarına göre vergiden istisna ve muafiyet tutarları indirilir,kanunen kabul edilmeyen giderler bu yolla mali kâra (safi kurum kazancıma ) ulaşılmış olur. Kurumlar vergisinden istisna tutulan kazançlar şunlardır: Kurumların, tam mükellefiyete tabi başka bir kurum sermayesine iştiraklerinden elde ettikleri kazançlar - Kooperatiflerin ortakları için hesapladıkları risturnlar - Portföyünün en az % 25'i hisse senetlerinden oluşan menkul kıymet yatırım fonları (döviz yatırım fonları hariç) ile aynı nitelikteki menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançlar - Üçüncü madde dışında kalan menkul kıymetler yatırım fonları ile menkul kıymetler yatırım ortaklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları - Risk sermayesi yatırım fonları veya ortaklarının kazançları - Emeklilik yatırım fonlarının kazançları - Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklarının kazançları - Kurumların rüçhan hakkı kuponlarının satışından elde ettikleri kazançları ile anonimşirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerinin itibari değerlerinin üzerinde elden çıkarılmasında sağlanan kazançlar - Yurt dışında yapılan inşaat onarma, montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan kazançlar - Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve ortaöğretim özel okulları ile bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar, Millî Eğitim Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceğiusul ve esaslar çevresinde beş vergilendirme dönemi kurumlarvergisinden muaftır. İstisna, okulların faaliyete geçirdiği vergilendirme döneminden itibaren başlar. Anonim şirketlerin kurumlar vergisinden istisna tutulan iştirak kazançları, risturnlar ile yatırım fon ve ortaklarının portföy işletmecilik kazançlarının elde edilmeleri sırasında yapılan giderler, kanunen kabul 2

3 edilmeyen gider kabul edilmiştir.(kvk madde 8) bu giderler kurumlar vergisi hesaplanırken bilanço kârına ilave edilir. 5. Kurumlar vergisi matrahı bulunurken bilanço kârına ilave edilecek giderler (vergi açısından kanunen kabul edilmeyen giderler) şunlardır: - Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler (KVK, madde 15/1) - Örtülü sermeye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler (KVK, madde 15/2) - Sermaye şirketlerince dağıtılan örtülü kazançlar (KVK, madde 15/3) - Her ne şekilde olursa olsun ayrılan ihtiyat akçeleri (KVK, madde 15/4 - Dar mükellefiyete tabi kurumlara özgü bazı giderler (KVK, madde 15/5) - Kurumlar Vergisi Kanunu na göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları,gecikme zamları ve faizleri(kvk, madde 15/6) - Kanunlara ve kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hallar saklı kalmak üzere, menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında satışından doğan zararlar ile ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler (KVK, madde 15/9) - Vergi Usul Kanunu na göre ödenen gecikme faizleri (KVK, madde 15/10) - Her türlü alkol ve alkolü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam giderlerinin %50 si (90/1081 sayılı bakanlar kurulu kararı ile (0) sıfır) (KVK, madde 15/1) - Yat, kotra,tekne sürat teknesi gibi motorlu deniz,uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları (KVK, madde 15/12) - Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu na bağlı, (1), (2) ve (4) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları (MTVK, madde 14) - Sosyal Sigortalar Kurumuna ödenmeyen SSK primleri (506 sayılı kanunu madde 80) - Hırsızlık olaylarından kaynaklanan kayıplar - Kanunu sınırların üzerinde yapılan bağış ve yardımlarla gerekli şartları taşımayan her türlü giderler 6. Mali Kârın Vergilendirilmesi: Mali kâr üzerinden % 20 kurumlar vergisi hesaplanır. "Kurumlar Vergi Beyannamesi" hesap döneminin kapandığı ayı izleyen nisan ayının 15. gününe kadar mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine verilir. Beyanname üzerinden tahakkuk ettirilen kurumlar vergisi de nisan ayı sonuna kadar ödenir. Kurumlar vergisi mükellefleri, kâr dağıtım kararı aldıktan sonra, dağıtılacak kâr üzerinden ayrıca gelir vergisi hesaplayarak muhtasar beyanname ile beyan edip öderler.kâr dağıtım kararı olmadan gelir vergisi stopajı yapılmaz. Gelir vergisi stopaj oranı anonim şirketlerde % 15 tir. Örnek 1: HG Anonim Şirketinin 2008 yılı dönem kârı TL dir. Şirketin gelirleri arasında TL iştirak kazancı istisnası, ayrıca TL de kabul edilmeyen gideri vardır. Dönem kârı TL İstisnalar (-)... (5.000 TL) (iştirak kazancı) İlaveler (+) TL (Kanunen Kabul edilmeyen giderler) Kurumlar vergisi matrahı TL TL x 0, 20 = TL kurumlar vergisi 3

4 Örnek 2: HG Anonim Şirketinin 2007 yılı dönem kârı TL olup bunun TL si iştirak kazancıdır. Şirketin TL yatırım indirimi bulunmaktadır. Kanunen kabul edilmeyen gideri yoktur. Dönem kârı TL İstisnalar (-)... (5.000 TL) (iştirak kazancı) İndirimler (-)...( TL) (yatırım indirimi) Kurumlar vergisi matrahı TL TL x 0, 20 = TL kurumlar vergisi ANONİM ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMI VE MUHASEBE KAYITLARI 1. Kâr dağıtım işlemleri ve muhasebe kayıtları: Anonim şirketler, bütün sermaye şirketleri gibi kâr dağıtımı yapmadan önce yedeklerini hesaplar ve ayırır. Yedekler özelliklerine göre yasal yedekler ve isteğe bağlı yedekler olmak üzere iki grupta toplanır. 2. Yasal yedekler: TTK ye göre dönem kârından ayrılan yedek akçelerdir. Yasal yedekler, I. Tertip ve II. Tertip yedek akçe olmak üzere ikiye ayrılmıştır I.Tertip yedek akçe: Her yıl safi kârın % 5 i I.tertip yedek akçe olarak ayrılır.safi kâr, dönem kârdan varsa geçmiş yıllara ait zararlar düşülerek bulunur. I. tertip yedek akçe, ödenmiş sermayenin beşte biri (1/5) buluncaya kadar ayrılır. Ödenmiş sermayenin beşte birini bulduktan sonra I. tertip yedek akçe ayrılması bir zorunluluk olmaktan çıkar II. Tertip yedek akçe: Kurumlar vergisi, 1.tertip yedek akçe ve 1. temettü şirketin dönem kârından ayrıldıktan sonra ortaklara ve kâra iştirak eden diğer kimselere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın %10'u 2. tertip yedek akçe olarak ayrılır. 2. tertip yedek akçenin ayrılması, kârın dağıtılmasına bağlıdır. Eğer şirket kârı dağıtmıyorsa, 2. tertip yedek akçe ayrılmaz. 3. İsteğe Bağlı Yedekler: İsteğe bağlı olarak yönetim kurulunun teklifi ve genel kurul kararı ile ayrılabilecek yedek akçelerdir. Anonim şirketlerin kâr dağıtımı, özellikle gelir vergisi stopajı bakımından kapalı ve halka açık anonim şirketlerde farlılık göstermektedir. 4

5 4. Aile Anonim Şirketlerinde Kâr Dağıtımı ve Muhasebe Kayıtları: Örnek: HG Anonim Şirketi bir aile şirketi olup 2008 dönem kârı TL dir. Yönetim kurulunun tarihli kâr dağıtımı kararı bulunmaktadır. Şirketinin sermayesi adet hisseden oluşmaktadır. Şirketin ödenmiş sermayesi TL dir. Şirket kârının tamamı ticari kâr olup ilaveler ve indirimler yoktur. Ortaklara kâr ödenmesi tarihinde yapılacaktır. Şirketin şimdiye kadar ayırdığı 1. tertip yedek akçe tutarı TL dir. Cevap: Kurumlar vergi matrahının hesaplanması aşağıdaki şekilde olur: Dönem karı TL İndirimler (-) İlaveler (+) Mali kâr (kurumlar vergisi matrahı) TL Kurumlar vergisi x 0, 20 = TL I. Tertip Yedek Akçe Hesaplanması: Ödenmiş sermaye TL 1. tertip yedek akçe ayırma sınırı /5= TL dir. Şirket tarihine kadar TL I. tertip yedek akçe ayrıldığına göre: = TL daha I. tertip yedek akçe ayırma zorunluluğu vardır. Bu dönem I.tertip yedek akçe tutarı ise şöyledir: Dönem kârı x %5 = TL I.Temettü Hesaplaması: Anonm şirketler ayrıca ödenmiş sermayenin %5 i kadar da I.temettü ayırmak zorundadır. I.temettü: x %5 = TL dir II. Tertip Yedek Akçe Hesaplanması: II. Tertip yedek akçe, dönem kârından, kurumlar vergisi ve I.tertip yedek akçe ile I.temettü düşüldükten sonra kalan kârın % 10 u kadar ayrılır. Buna göre: Dönem karı TL Kesintiler toplamı... ( TL) Kurumlar vergisi (-) TL I.tertip yedek akçe (-) TL Ortaklara I. temettü (-) TL II. Tertip yedek akçe matrahı... 50,000 TL II.Tertip yedek akçe x %10 = TL II.Temettü Hesaplanması: 5

6 II.temettü hesaplanması, II.tertip yedek akçe matrahından II.tertip yedek akçe çıkârılarak bulunur. II.temettü = TL Gelir Vergisi Stopajının Hesaplanması: I. temettü TL II.temettü TL Gelir vergisi stopajı matrahı = TL Gelir vergisi stopajı TL x %15 = TL Hisse başına temüttünün hesaplanması şöyledir: Hisse başına temüttü = (I.temüttü + II.temüttü) / Hisse senedi sayısı Hisse başına temüttü = ( ) / = 0.7 TL Hisse senedinin değeri = / = 5 TL Hisse başına düşen temettü yüzdesi = Hisse başına temettü tutarı / Hisse senedi değeri Hisse başına düşen temettü yüzdesi = 0, 7 / 5 = %14 HG ANONİM ŞİRKETİ KAR DAĞITIM TABLOSU A.DÖNEM KÂRININ DAĞITIMI 1. DÖNEM KÂRI ÖDENECEK VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (-)...(20.000) - Kurumlar vergisi DÖNEM NET KÂRI GEÇMİŞ DÖNEM ZARARI (-) I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-)... (5.000) 5. İŞLETMEDE BIRAKILMASI VE TASARRUFU ZORUNLU YASAL FONLAR (-) DAĞITABİLİR NET DÖNEM KÂRI ORTAKLARA BİRİNCİ TEMETTÜ (-)... (25.000) KALAN KÂR PERSONEL TEMETTÜ (-) YÖNETİM KURULUNA TEMETTÜ (-) ORTAKLARA İKİNCİ TEMETTÜ... (45.000) 10. II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE(-)... (5.000) B.YEDEKLERDEN DAĞITIM C. HİSSE BAŞINA TEMETTÜ - Hisse başına temettü tutarı... 0,7 - Hisse başına temettü yüzdesi... %14 6

7 Kâr dağıtımının muhasebe kayıtları: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar Vergisi DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI HESABI yılında yapılması gerekli kayıtlar şöyledir: DÖNEM NET KÂRIHESABI GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI

8 Ortaklara ödenecek kâr payının tahakkuk kaydının yapılması şöyledir: GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI ORTAKLARA BORÇLAR HS 1. Temettü Temettü YASAL YEDEKLER 1. Tertip yedek akçe Tertip yedek akçe Ortaklara kâr payı ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılır: ORTAKLARA BORÇLAR HS 1. Temettü Temettü KASA HESABI 360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Gelir vergisi stopajı Gelir vergisi stopajının muhtasar beyanname ile ödenmesi gerekir. Ödeme kaydı şöyle yapılır: ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Gelir vergisi stopajı KASA HESABI

9 Kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilip ödenmesi halinde yapılması gerekli yevmiye kaydı aşağıdaki gibi yapılır: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi KASA HESABI

10 ANONİM ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMI VE MUHASEBE KAYITLARI - Halka Açık A.Ş. Kar Dağıtımı ve Kayıtları Halka Açık Anonim Şirketlerde Kâr Dağitimi Ve Muhasebe Kayıtları: Halka açık anonim şirketlerin kâr dağıtımına ait ilkelere TTK yanında SPK de (sermaye piyasası kurulu) tespit etmektedir. SPK'ye göre halka açık anonim şirketlerde, 1.temettü tutarı, dağıtılabilir kârın en az %50'sinden az olamaz ve şirket ana sözleşmesinde birinci temettü oranının gösterilmesi zorunludur. Ayrılması gereken yedek akçeler ve 1. temettü ayrılmadıkça kâr ertesi yıla devredilemez, başka yedek akçe ayrılamaz. Örnek: Halka açık HG Anonim Şirketinin sermayesi TL olup tamamı ödenmiştir. Sermaye nominal değeri 2 TL olan adet hisse senedinden oluşmaktadır. Şirketin 2008 yılı dönem kârı TL dir. Dönem kârından yapılacak indirim ve ilaveler yoktur. Şirketin ödediği geçici vergi TL dir. Şirket genel kurulu, yasal kesintilerden sonra kalan kârın tamamının dağıtımına tarihinde karar vermiştir. Şirketin şimdiye kadar ayırdığı 1.tertip yedek akçe tutarı TL'dir. Şirket genel kurulu, tarihinde dönem kârından yasal kesintiler yapıldıktan sonra kalanın dağıtımına ilişkin dönem sonu finansal tablolarını onaylamıştır. Cevap: Kurumlar vergi matrahının hesaplanması aşağıdaki şekilde olur: Dönem karı TL Mali kâr (kurumlar vergisi matrahı) TL Kurumlar vergisi x 0, 20 = TL 1.Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması: 1.tertip yedek akçe x %5 = TL Ortaklara 1. Temettünün Hesaplanması: Dönem kârı TL Kurumlar vergisi(-)... ( TL) 1.tertip yedek akçe(-)... (4.000 TL) Dağıtılabilir kâr TL 1.temettü x %50 = TL Sermaye Piyasası Kanunu göre 1.temettü tutarı, dağıtılabilir kârın %50 si olarak dikkate alınmıştır. 2. Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması: Dönem kârı TL Kurumlar vergisi(-)...( TL) 1.tertip yedek akçe(-)... (4.000 TL) 1.temettü(-)...( TL) 2.tertip yedek akçe matrahı TL 2.tertip yedek akçe x %10 = TL 10

11 Ortaklara 2. Temettün Hesaplaması: Dönem kârı TL Kurumlar vergisi(-)... ( TL) 1.tertip yedek akçe(-)... (4.000 TL) 1.temettü(-)...( TL) 2.tertip yedek akçe(-)... (3.500 TL) 2.temettü TL Gelir Vergisi Stopajının Hesaplanması: 1.temettü TL 2.temettü TL Gelir vergisi stopajı matrahı TL Gelir vergisi stopajı x %10 = TL Hisse başına temüttünün hesaplanması şöyledir: Hisse başına temüttü = (I.temüttü + II.temüttü) / Hisse senedi sayısı Hisse başına temüttü = ( ) / = TL Hisse senedinin değeri = / = 2 TL Hisse başına düşen temettü yüzdesi = Hisse başına temettü tutarı / Hisse senedi değeri Hisse başına düşen temettü yüzdesi = 0,565 / 2 = %2825 HG ANONİM ŞİRKETİ KAR DAĞITIM TABLOSU A.DÖNEM KÂRININ DAĞITIMI 1. DÖNEM KÂRI ÖDENECEK VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (-)...(16.000) - Kurumlar vergisi DÖNEM NET KÂRI GEÇMİŞ DÖNEM ZARARI (-) I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-)... (4.000) 5. İŞLETMEDE BIRAKILMASI VE TASARRUFU ZORUNLU YASAL FONLAR (-) DAĞITABİLİR NET DÖNEM KÂRI ORTAKLARA BİRİNCİ TEMETTÜ (-)... (25.000) KALAN KÂR PERSONEL TEMETTÜ (-) YÖNETİM KURULUNA TEMETTÜ (-) ORTAKLARA İKİNCİ TEMETTÜ... (31.500) 10. II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE(-)... (3.500) B.YEDEKLERDEN DAĞITIM C. HİSSE BAŞINA TEMETTÜ 11

12 - Hisse başına temettü tutarı... 0,565 - Hisse başına temettü yüzdesi... %2825 Kâr dağıtımının muhasebe kayıtları: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar Vergisi DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI HESABI yılında yapılması gerekli kayıtlar şöyledir: DÖNEM NET KÂRIHESABI GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI

14 Kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilip ödenmesi halinde yapılması gerekli yevmiye kaydı aşağıdaki gibi yapılır: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi KASA HESABI

15 LİMİTED ŞİRKETLERDE KAR DAĞITIMI VE MUHASEBE KAYITLARI 1. Limited şirketler, TTK'ye göre sermaye şirketi, KVK'ye göre de kurumlar vergisi mükellefidir. Limited şirketlerin kâr dağıtabilmesi için ortak sayısı 20'den az olan şirketlerde ortaklar kurulunun 20'den fazla olan şirketlerde ise genel kurulun kâr dağıtımı kararı alması gerekir Kâr dağıtımına kadar sermaye taahhütlerini ödemeyen ortakların kâr payı alacağı, taahhüt borçları mahsup edilerek ödenir. Limited şirketler, kurumlar vergisi mükellefi olduğundan kâr dağıtımına ilişkin kurallar anonim şirketlerde olduğu gibidir. 2. Limited şirketlerde elde edilen kâr şöyle dağıtılır: - Safi kârdan %5 1. tertip yedek akçe ayrılır. Bu ayırma, 1. tertip yedek akçe toplamı ödenmiş sermayenin 1/5'ini buluncaya kadar devam eder. Safi kâr, dönem kârından geçmiş yıl zararları çıkarılarak hesaplanır. - Kurumlar vergisi hesaplanır. - Kurumlar vergisinin hesaplanması için önce kurumlar vergisi matrahı bulunur. Kurumlar vergisi matrahının %20'si kurumlar vergisidir. Eğer işletmenin o döneme ait kanunlar kabul edilmeyip kabul edilemeyen giderleri ve kurumlar vergisinden muaf ve istisna kazançları varsa; kurumlar vergisi matrahı bulunurken önce dönem kârına o döneme ait kanunen kabul edilmeyen giderler eklenir. Sonra da o döneme ait kurumlar vergisinden muaf ve istisna tutulan kazançlar düşülür. Böylece kurumlar vergisi matrahına ulaşmış olur. - Gelir vergisi stopajı hesaplanır. Hesaplanan stopaj dağıtılacak kârın %15 idir Kurumlar vergisi mükellefleri, kâr dağıtım kararı aldıktan sonra, dağıtılacak kâr üzerinden ayrıca gelir vergisi hesaplanarak muhtasar beyanname ile beyan edip öderler. Kâr dağıtım kararı olmadan gelir vergisi hesaplanarak muhtasar beyanname ile beyan edip öderler. Kar dağıtım kârarı olmadan gelir vergisi stopajı yapılmaz - I. temettü hesaplanır. I. temettü ödenmiş sermayenin %5'idir - II.tertip yedek akçe hesaplanır. II.tertip yedek akçe dönem kârından; Kurumlar vergisi, I.tertip yedek akçe, I.temettü toplamları düşüldükten sonra kalan kârın % 10'udur. - II. temettü hesaplanır. II. temettü, dönem kârından kurumlar vergisi, I. temettü ve yedek akçeler toplamı düşüldükten sonra kalan kârdır. 15

16 3. Kâr Dağıtımının Hesaplanması: Limited şirketlerde, daha önce belirtilen yasal formalitelere ve ana sözleşmelere uyularak kâr dağıtımı yapılır ve dağıtım tablosu düzenlenir. Örnek: HG Limited Şirketinin 2008 yılı dönem kârı TL'dir. Şirketin toplam sermayesi TL olup sermayenin tamamı ödemiştir. Şirket iki ortaklı olup ortakların sermaye payları eşittir. Şirketin kanunen kabul edilmeyen TL gideri bulunmaktadır. Şirketin şimdiye kadar ayırdıgı 1. tertip yedek akçe tutarı TL dir. Şirket genel kurulu, dönem kârından yasal kesintiler yapıldıktan sonra kalan kısmın tarihinde dağıtılmasına karar vermiştir. Cevap: Kurumlar vergi matrahının hesaplanması aşağıdaki şekilde olur: Dönem karı TL İndirimler (-) İlaveler (+) TL Kanunen kabul edilmeyen giderler: TL Mali kâr (kurumlar vergisi matrahı) TL Kurumlar vergisi x 0, 20 = TL I. Tertip Yedek Akçe Hesaplanması: (Dönem kârı x %5) x %5 = TL I.Temettü Hesaplaması: (Sermaye x %5) x %5 =5.000 TL II.Tertip Yedek Akçenin Hesaplanması: Dönem kârı TL Kurumlar vergisi (-)...( TL) I.tertip yedek akçe (-)... (3.000 TL) I.temettü (-)...(5.000 TL) II.tertip yedek akçe mahtarı TL II.Tertip yedek akçe x %10 = TL II.Temettünün Hesaplanması: Dönem kârı TL Kurumlar vergisi (-)...( TL) I.tertip yedek akçe (-)... (3.000 TL) I.temettü (-)...(5.000 TL) II.tertip yedek akçe (-)... (3.680 TL) II.temettü TL 16

17 Gelir Vergisi Stopajının Hesaplanması: I. temettü TL II. temettü TL Gelir vergisi stopajı matrahı TL Gelir vergisi stopajı x %15 = TL HG LİMİTED ŞİRKETİ KÂR DAĞITIM TABLOSU A.DÖNEM KÂRININ DAĞITIMI 1. DÖNEM KÂRI ÖDENECEK VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (-)...(15.200) - Kurumlar vergisi DÖNEM NET KÂRI GEÇMİŞ DÖNEM ZARARI (-) I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE (-)... (3.000) 5. İŞLETMEDE BIRAKILMASI VE TASARRUFU ZORUNLU YASAL FONLAR (-) DAĞITABİLİR NET DÖNEM KÂRI ORTAKLARA BİRİNCİ TEMETTÜ (-)... (5.000) KALAN KÂR PERSONEL TEMETTÜ (-) YÖNETİM KURULUNA TEMETTÜ (-) ORTAKLARA İKİNCİ TEMETTÜ... (33.120) 10. II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE(-)... (3.680) 17

18 Kâr dağıtımının muhasebe kayıtları: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HESABI DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar Vergisi DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. 692-DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI HS DÖNEM NET KÂRI HESABI yılında yapılması gerekli kayıtlar şöyledir: DÖNEM NET KÂRIHESABI GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI HESABI

20 Kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilip ödenmesi halinde yapılması gerekli yevmiye kaydı aşağıdaki gibi yapılır: DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASALYÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HS. Kurumlar vergisi 100-KASA HESABI

21 KAR DAĞITIM TABLOSU A-DÖNEM KARININ DAĞITIMI 1) Dönem Karı 2) Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (-) - Kurumlar Vergisi - Gelir Vergisi Kesintisi - Diğer Vergi ve Yasal Yükümlülükler NET DÖNEM KARI 3) Geçmiş Dönemler Zararı (-) 4)1. Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 5) İşletmede Bırakılması ve Tasarrufu Zorunlu Yasıl Fonlar (-) DAĞITILABİLİR NET DÖNEM KARI 6) Ortaklara Birinci Temettü (-) 7) Personele Temettü (-) 8) Yönetim Kuruluna Temettü (-) 9) Ortaklara İkinci Temettü (-) 10) İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe (-) 11) Statü Yedekleri (-) 12) Olağandışı Yedekler 13) Diğer Yedekler 14) Özel Fonlar B-YEDEKLERDEN DAĞITIM 1) Dağıtılan Yedekler 2)11. Tertip Yasal Yedekler (-) 3) Ortaklara Pay (-) 4) Personele Pay (-) 5) Yönetim Kuruluna Pay (-) C-HİSSE BAŞINA KAR D-HİSSE BAŞINA TEMETTÜ Kaynak : Muhasebe Dersleri 21