TERCİH SÜREÇLERİ GENEL BİLGİLER

Transkript

1 TERCiH SÜREÇLERi BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI PROJESİ MODÜL 4 KİTAPÇIK NO : 1 TERCİH SÜREÇLERİ GENEL BİLGİLER Geleceğiniz, geleceğimizdir BURSA

2 PROJE KOMİSYONU VELİ SARIKAYA Bursa İl Milli Eğitim Müdürü ARZU AYYILDIZ Bursa İl Milli Eğitim Müdür Yardımcısı MEHMET KÖYLÜ Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Temel Eğitim Şubesi Proje Koordinatörü KEMAL AKAR Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü Fatih Projesi İl Eğitmeni Bu kitap ve Bursa Temel Eğitim Sonrası Kariyer Danışmanlığı Projesi kapsamında geliştirilen diğer içerikler (kitap, sunu, bülten) Kasım Mart 2016 tarihleri arasında yanda belirtilen komisyon tarafından Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü adına yazılmıştır ZAFER AĞAOĞLU HÜSEYİN İCAL YUNUS FIRAT ERKEK İLHAN SARIGÜL Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Müdürü Osmangazi Şehit Deniz Piyade Er Tahsin Şen Ortaokulu Müdürü Yıldırım Şehit Piyade Er Rahim Keskin Ortaokulu Müdürü Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Müdürü 2 Her hakkı saklıdır Bursa, 2016 ERHAN AĞBABA ENİSE CANTAŞ Osmangazi Hamitler Adnan Türkay Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Yıldırım Rehberlik Araştırma Merkezi Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı GÖKAY MUTLU Nilüfer Zekai Gümüşdiş Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı İBRAHİM İBRAM Nilüfer Abdurrahman Vardar Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı GÜLŞAH ER Nilüfer Karamehmet Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı SEVAL ULVİYE AKYOL Nilüfer Dilek Özer Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı SERAP ÖZÜDOĞRU Nilüfer Süleyman Cura Ortaokulu Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı Bursa, 2016

3 T.C. BURSA VALİLİĞİ İÇİNDEKİLER KONULAR S BURSA TEMEL EĞİTİM SONRASI KARİYER DANIŞMANLIĞI PROJESİ MODÜL 4 TERCİH SÜREÇLERİ MODÜLÜ 1. BÖLÜM TERCİH İÇİN KULLANILACAK YERLEŞTİRMEYE ESAS PUAN VE YÜZDELİK DİLİMLER NASIL HESAPLANIYOR? 2. BÖLÜM 4 3 KİTAPÇIK NO: 1 TERCİH SÜREÇLERİ GENEL BİLGİLER BURSA, 2016 SORU ve CEVAPLARLA TERCİH SÜRECİNE IŞIK TUTACAK BİLGİLER 3. BÖLÜM TERCİH LİSTESİ OLUŞTURURKEN DİKKAT ETMENİZ GEREKEN NOKTALAR 10 15

4 1. BÖLÜM Tercih işlemleri için kullanılacak yerleştirmeye esas puan ve yüzdelik dilimlerin hesaplanması için sırasıyla aşağıdaki işlemler yapılmaktadır. 1. Adım 6. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanının (YSP6) Hesaplanması 7. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanının (YSP7) Hesaplanması 8. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanının (YSP8) Hesaplanması 2. Adım Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (AOSP) 700 Puan Üzerinden Hesaplanması 3. Adım Yerleştirmeye Esas Puanın Hesaplanması (YEP) 4. Adım İl ve Türkiye Yüzdelik Dilimlerinin Hesaplanması 4 1. ADIM Yıl sonu Başarı Puanlarının Hesaplanması TERCİH İÇİN KULLANILACAK YERLEŞTİRMEYE ESAS PUAN ve YÜZDELİK DİLİMLER NASIL HESAPLANIYOR? Yıl sonu başarı puanı, o sınıf düzeyi için birinci dönem ve ikinci dönem ağırlıklı ortalama puanları hesaplanarak toplanır ve ikiye bölünerek elde edilir. Bu işlem her sınıf için ayrı ayrı yapılır. Yani; 6. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanı = 6. Sınıf 1. Dönem ağırlıklı ortalama puanı + 6. Sınıf 2. Dönem ağırlıklı ortalama puanı / 2 7. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanı = 7. Sınıf 1. Dönem ağırlıklı ortalama puanı + 7. Sınıf 2. Dönem ağırlıklı ortalama puanı / 2

5 8. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanı = 8. Sınıf 1. Dönem ağırlıklı ortalama puanı + 8. Sınıf 2. Dönem ağırlıklı ortalama puanı / 2 Yıl sonu başarı puanı; 6., 7. ve 8. Sınıf için ayrı ayrı olmak üzere sırasıyla aşağıdaki işlemler yapılarak elde edilir Ders Ortalamalarının Alınması Derse İlişkin Ağırlıklı Ortalamanın Alınması Dönem Sonu Ağırlıklı Ortalama Puanın Hesaplanması Sınıfa ilişkin Yılsonu Başarı Puanının Hesaplanması Ders ortalaması, öğrencinin o derse ilişkin girdiği sınavlar, proje ve derse katılım notlarının aritmetik ortalamasıdır. Ağırlıklı ortalama, her ders için hesaplanan ortalamaların, o dersin haftalık ders saatine çarpımının, ders saatleri toplamına bölünmesi ile elde edilen değerdir. Tüm dersler için hesaplanan ağırlıklı ortalamaların toplanması sonucu elde edilen puandır. Her sınıf seviyesinde birinci dönem ve ikinci dönem sonu için hesaplanan ağırlıklı ortalamaların toplanarak ikiye bölünmesi sonucu elde edilen puandır. 6., 7. ve 8. sınıf yıl sonu başarı puanlarının hesaplanma sistemi aynıdır. Şimdi bu adımları 8. sınıfa giden örnek bir öğrencinin puanları üzerinden açıklayalım. Bu öğrencinin ismi de Ayşe olsun. Ayşe nin 8. sınıf 1. Dönem sınav notları yandaki gibi olsun. Renkli olarak işaretlenen puanlar Ayşe nin 1. dönem Merkezi Ortak Sınav puanlarıdır. Ayşe nin 1. Dönem Not Tablosu Haftalı k Ders Saati 1. Sınav Puanı 2. Sınav Puanı 3. Sınav Puanı Derse Katılı m Proj e Ders Ortala ma Ağırlık lı orta lama Türkçe ,25 13,61 Matematik ,85 Fen ve Tek ,25 10,17 İnkılap Tar ,33 6,3 İngilizce Din K. ve A.B ,33 5,95 Vatandaşlık ,39 Görsel San ,33 2,79 Müzik ,63 3,09 Beden Eği ,14 Tek. Tas ,07 Toplam 28 BİRİNCİ DÖNEM AĞIRLIKLI ORTALAMA PUANI 1 Ders Ortalamalarının Alınması 76,41 Ders ortalaması, öğrencinin o derse ilişkin girdiği sınavlar, proje ve derse katılım notlarının aritmetik ortalamasıdır. Bu puan öğrencinin karnede gördüğü ortalamadır. Formüle ve üstteki örnek tabloya göre Türkçe dersi için sonuçları görelim: Formül: Ders Ortalaması =(SP1+SP2+SP3+PP+PRP) / 5 Ayşe nin Türkçe Dersi için Ortalaması = ( ) / 4 = 305 / 4 = 76,25 5

6 2 Derse ilişkin ağırlıklı ortalamaların alınması Ağırlıklı ortalama, her ders için hesaplanan ortalamaların, o dersin haftalık ders saatine çarpımının, ders saatleri toplamına bölünmesi ile elde edilen değerdir. Bu puan dönem sonu başarı puanı hesaplanırken kullanılacaktır. Ayşe nin not tablosunun en son sütunu hesaplanan ağırlıklı ortalamaları göstermektedir. Formüle ve üstteki örnek tabloya göre Türkçe dersi için sonuçları görelim: Ağırlıklı Ortalama =(Ortalama x Ders Saati) / Toplam Ders Saati Ayşe nin Türkçe Dersi İçin Ağırlıklı Ortalaması = ( 76,25 x 5 ) / 28 = 381,25 / 28 = 13,61 3 Dönem sonu ağırlıklı ortalama puanı hesabı Dönem sonu ağırlıklı ortalama puanı yukarıda ağırlıklı ortalama hesabında verdiğimiz gibi tüm dersler için yapılan hesaplamaların toplamıdır. Derse ilişkin ağırlıklı ortalama Ayşe nin not tablosunda her ders için hesaplanmış ve tablonun en son sütununa işlenmiştir. Bu hesaplamalar sonunda Ayşe nin 1. Dönem ağırlıklı ortalama puanı 76,41 dir. Aynı hesaplamalar ikinci dönem için de yapılır. Diyelim ki Ayşe nin ikinci dönem notları da yandaki gibi olsun. Bu durumda Ayşe nin 2. Dönem ağırlıklı ortalama puanı 80,04 olur. Ayşe nin 2. Dönem Not Tablosu Haftalı k Ders Saati 1. Sınav Puanı 2. Sınav Puanı 3. Sınav Puanı Derse Katılı m Proj e Ders Ortala ma Ağırlık lı orta lama Türkçe ,25 14,5 Matematik ,71 Fen ve tek ,5 10,35 İnkılap tar ,71 İngilizce ,71 Din K. ve A.B ,66 5,83 Vatandaşlık ,66 3,09 Görsel San ,66 2,91 Müzik ,33 2,97 Beden Eği ,66 6,9 Tek. Tas ,33 6,30 Toplam 28 İKİNCİ DÖNEM AĞIRLIKLI ORTALAMA PUANI 4 Yıl sonu başarı puanının hesaplanması 80,04 Yıl sonu başarı puanı: Her iki dönemde, her ders için hesaplanan ağırlıklı ortalama toplamlarının aritmetik ortalamasıdır. Puanlama 100 tam puan üzerinden yapılır. Yıl sonu Başarı Puanı=(1.Dönem Ağırlıklı Ortalama Toplamı + 2.Dönem Ağırlıklı Ortalama Toplamı)/2 Ayşe nin 8. Sınıf Yıl sonu Başarı Puanı: 1. Dönem Ağırlıklı Ortalama Toplamı = 76,41 6

7 2. Dönem Ağırlıklı Ortalama Toplamı = 80,04 Yılsonu Başarı Puanı = ( ,04) / 2 = 78,22 dir 1 1. Dönem Dönemsel Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (OSP1) Hesaplanması 6. Sınıf ve 7. Sınıf yılsonu başarı puanı hesabı Yukarıda Ayşe nin 8. sınıf için verdiğimiz 1. ve 2. dönem ağırlıklı ortalama puanı hesabı ve yılsonu başarı puanı hesabında ki sistem 6. Sınıf ve 7. Sınıf içinde aynen yapılır. Ayşe nin 8. Sınıf Yılsonu başarı puanı: 78,22 idi. Varsayalım ki Ayşe nin bu hesaplama ile; 7 sınıf yılsonu başarı puanı: 68,97 6. sınıf yılsonu başarı puanı: olsun. Bu üç sınıfa ilişkin yılsonu başarı puanlarını daha sonra bahsedeceğimiz yerleştirmeye esas puanın hesaplanmasında kullanacağız. 2. ADIM Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (AOSP) Hesaplanması Dönem Dönemsel Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (OSP2) Hesaplanması Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının 700 Puan Üzerinden Hesaplanması Şimdi bu işlemleri örnek öğrencimiz Ayşe nin not dökümü üzerinden anlatalım: Ağırlıklandırılmış ortak sınav puanı 1. dönem için ayrı 2. dönem için ayrı hesaplanır. Burada sadece Merkezi Ortak sınava girilen dersler ve o dersler için Bakanlık tarafından açıklanan katsayılar kullanılır Dönem Dönemsel Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (OSP1) Hesaplanması Ayşe nin birinci dönem merkezi ortak sınav notları böyleydi: 7 Merkezi ortak sınavlar kapsamında, sınavı gerçekleştirilen derslerden alınan puanlar Milli Eğitim Bakanlığının açıkladığı ağırlık katsayıları ile çarpılır. Çarpımların toplamı ağırlık katsayı toplamına bölünür. Elde edilen sayı 100 e bölünür ve 700 ile çarpılarak 700 lü puana dönüştürülür. Bu işlem 1. dönem ve 2. dönem için ayrı ayrı yapılır. Elde edilen bu iki dönemsel ağırlıklandırılmış ortak sınav puanlarının aritmetik ortalaması alınır 700 lü puan üzerinden ağırlıklandırılmış ortak sınav puanına ulaşılır. Ayşe nin Dönem Ortak Puanları Birinci Merkezi Sınav Birinci Dönem Merkezi Ortak Sınav Puanları ve Katsayıları Türkçe 4 85 Matematik 4 35 Fen ve tek İnkılap tar İngilizce 2 60 Din Kül. ve A.B Katsayı toplamı 18 Bu işlemleri basamaklandırırsak yandaki gibi bir tabloya ulaşırız.

8 Birinci Dönem Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı (OSP1) Hesap Formülü: OSP1 = ((( (Türkçe Sınav Puanı x Türkçe Katsayı) + (Mat Sınav Puanı x Mat Katsayı) + (Fen Sınav Puanı x Fen Katsayı) + (İnk.Tar. Sınav Puanı x İnk.Tar. Katsayı) + (Yab.Dil Sınav Puanı x Yab.Dil Katsayı) + (Din Sınav Puanı x Din Katsayı)) / Ağırlık Katsayı Toplamı) / 100) x 700) OSP1 = ((( (85x4 + 35x4 + 90x4 + 85x2 + 60x2 + 75x2) /18) / 100) x 700) OSP1 = ((( ) / 18) / 100 ) x 700 ) OSP1 = ((1280 / 18 ) / 100 ) x 700 ) OSP1 = (( 71,11/ 100 ) x 700 ) OSP1 = ( 0,7111 x 700) OSP1 = 497,77 Ayşe nin 1. Dönem Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı: 497, Dönem Dönemsel Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (OSP1) Hesaplanması Ayşe nin notları birinci dönem merkezi ortak sınav notları böyleydi: Ayşe nin Dönem Ortak Puanları İkinci Merkezi Sınav İkinci Dönem Merkezi Ortak Sınav Puanları ve Katsayıları Türkçe 4 90 Matematik 4 75 Fen ve tek İnkılâp tar İngilizce 2 70 Din Kül. ve A.B Katsayı toplamı 18 İkinci Dönem Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı (OSP2) Hesap Formülü: OSP2 = ((( (Türkçe Sınav Puanı x Türkçe Katsayı) + (Mat Sınav Puanı x Mat Katsayı) + (Fen Sınav Puanı x Fen Katsayı) + (İnk. Tar. Sınav Puanı x İnk. Tar. Katsayı) + (Yab. Dil Sınav Puanı x Yab. Dil Katsayı) + (Din Sınav Puanı x Din Katsayı)) / Ağırlık Katsayı Toplamı) / 100) x 700) OSP2 = ((( (90x4 + 75x4 + 70x4 + 80x2 + 70x2 + 75x2) /18) / 100) x 700) OSP2 = ((( ) / 18) / 100 ) x 700 ) OSP2 = (( 1390 / 18 ) / 100 ) x 700 ) OSP2 = (( 77,22 / 100 ) x 700 ) OSP2 = ( 0,7722 x 700) OSP2 = 540,55 Ayşe nin 2.Dönem Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı: 540,55 3 Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanının (AOSP) Hesaplanması Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı, her iki dönem için hesaplanan dönemsel ağırlıklandırılmış ortak sınav puanlarının aritmetik ortalamasıdır. Formül: (AOSP) = (OSP1 + OSP2) / 2 (AOSP) = ( ) / 2 = Ayşe nin Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı (AOSP) : 519,16 dır. 8

9 3. ADIM Yerleştirmeye Esas Puanın Hesaplanması (YEP) 6, 7 ve 8 inci sınıf yıl sonu başarı puanları ile 8 inci sınıf ağırlıklandırılmış ortak sınav puanı toplanır. Elde edilen toplam ikiye bölünerek yerleştirmeye esas puan elde edilir. Puanlama 500 tam puan üzerinden yapılır. Şimdi bu işlemleri örnek öğrencimiz Ayşe için hesapladığımız puanlar üzerinden anlatalım: Formül: Yerleştirmeye Esas Puan (YEP) = ( YBP8 + YBP7 + YBP6 + AOSP ) / 2 Formülde istenen puanları sıralayalım: Ayşe nin 8.Sınıf Yılsonu Başarı Puanı YBP8 = 78,22 Ayşe nin 7.Sınıf Yılsonu Başarı Puanı YBP7 = 68,97 Ayşe nin 6.Sınıf Yılsonu Başarı Puanı YBP6 = 75,87 Ayşe nin Ağırlıklandırılmış Ortak Sınav Puanı AOSP = 519,16 Formül: YEP = ( YBP8 + YBP7 + YBP6 + AOSP ) /2 YEP = (78, , , ,16 ) / 2 YEP = 742,22 / 2 YEP = 371,11 Ayşe nin Yerleştirmeye Esas Puanı= 371,11 dir. 4. ADIM İl ve Türkiye Yüzdelik Dilimlerinin Hesaplanması Yüzdelik dilim, öğrencinin aldığı yerleştirmeye esas puan ile sınava giren tüm öğrencilerin içinde başarı sıralamasını gösteren değerdir. Sınav sonuç belgesinde il ve ülke geneli yüzdelik dilim açıklanır. İl genelinde açıklanan yüzdelik dilim öğrencinin elde ettiği yerleştirmeye esas puanla o ilde sınava giren tüm öğrenciler içerisindeki başarı sıralamasını gösterir. Türkiye geneli yüzdelik dilimi ise öğrencinin elde ettiği yerleştirmeye esas puanla tüm ülkede sınava giren tüm öğrenciler içerisinde ülke genelindeki başarı sıralamasını gösterir. 9 Bu puan Ayşe nin sınav sonuç belgesinde göreceği puandır.

10 2. BÖLÜM 1 Okulların öğrenim şekli, kontenjanı, puanları ve yüzdelik dilimleri neyi ifade eder? Okul Adı Öğrenim Şekli Kontenjan Yüzdelik Dilimi Taban Puanı X Kız/Erkek 272 % 1,14 483,16 Y Kız/Erkek 102 % 5,11 465,59 Z Kız 306 %8,14 439,14 Okulun öğrenim şekli, okulun cinsiyet açısından kabul ettiği öğrenciyi niteler. Okullar yapısına ve bulunduğu bölgenin ihtiyaçlarına göre öğrencileri kız-erkek, sadece kız veya sadece erkek kabul edebilir. Okulların cinsiyet açısından öğrenci kabulüne Milli Eğitim Bakanlığı karar verir. 10 SORU ve CEVAPLARLA TERCİH SÜRECİNE IŞIK TUTACAK BİLGİLER Okul kontenjanı, okulun ait olduğu eğitim öğretim yılı için yeni kayıtla alacağı öğrenci sayısını niteler. Okul kontenjanı her yıl güncellenir. Bu güncelleme okulun mezun sayısı, bina yapısı gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak artabilir ya da azalabilir. Okul taban puanı, okulu o yıl için tercih ederek yerleşen en son öğrencinin puanıdır. Okul yüzdelik dilimi ise okula en son yerleşen öğrencinin elde ettiği puana denk gelen yüzdelik dilimdir. Tercih ve yerleştirme kılavuzunda açıklanan okul puan ve yüzdelik dilimleri, okulun o yıl hangi puan ve yüzdelik dilimle öğrenci kabul ettiğini gösterir.

11 2 Okulların taban puanları ve yüzdelik dilimleri neden her yıl değişir? Taban puan ve yüzdelik dilim her yıl değişir. Bunun nedeni ait olduğu yıl içinde tercih ederek okula yerleşen öğrencilerin puan ve yüzdelik dilimlerinin değişmesidir. Bu durumu bir örnekle açıklarsak, X nin kontenjanı 10 kişi olsun. Okulu 1000 kişi tercih etti varsayalım. Bu durumda okulu tercih eden 1000 kişi içinden en yüksek puan ve en iyi yüzdelik sıralamaya sahip ilk 10 kişi okula kayıt edilir. Aşağıda örnek olarak verdiğimiz tabloda aynı okul için iki eğitim öğretim yılının karşılaştırmasını görmektesiniz. Tabloda görüldüğü üzere her iki eğitim öğretim yılında okulu tercih ederek yerleşen öğrenci puan ve yüzdelik dilimleri değişmiştir Eğitim Öğretim Yılı Kesin Kayıt Listesi Kayıt Olan Öğrenci Yüzdelik Dilim Puan Eğitim Öğretim Yılı Kesin Kayıt Listesi Kayıt Olan Öğrenci Yüzdelik Dilim Puan 1. Öğrenci % 3, Öğrenci % 2, Öğrenci % 3, Öğrenci % 2, Öğrenci % 3, Öğrenci % 2, Öğrenci % 3, Öğrenci % 2, Öğrenci % 4, Öğrenci % 2, Öğrenci % 4, Öğrenci % 2, Öğrenci % 4, Öğrenci % 3, Öğrenci % 5, Öğrenci % 3, Öğrenci % 5, Öğrenci % 3, Öğrenci % 5, Öğrenci % 3, Ait olduğu eğitim öğretim yılında en son kayıt olan öğrencinin taban puanı ve yüzdelik dilimi bir sonraki yılın tercih döneminin taban puanını ve yüzdelik dilimini oluşturur. Bunu tablo üzerinde yorumlarsak: eğitim-öğretim yılının taban puanı ve yüzdelik dilimi eğitim-öğretim yılında okula yerleşen en son öğrencinin yüzdelik dilimi ve puanıdır. Bu durumda eğitim-öğretim yılında tercih yapacak öğrenciler için yüzdelik dilim % 5,11 taban puan 465 tir eğitim öğretim yılında ise en son yerleşen öğrencinin puanı 467, yüzdelik dilimi ise %3,87 dir. Bu durumda bu puan ve yüzdelik dilim eğitim öğretim yılının taban puanı ve yüzdelik dilimi olarak karşımıza çıkar. Yani, bu durumda tercih yaparken kullanılan okul yüzdelik dilimleri bir önceki yılın yüzdelik dilimleridir. Bu yüzdelik dilimler yeni tercih döneminde okulların başarı sıralaması konusunda bize fikir verir. Yüzdelik dilim ile puan arasında rakamsal olarak ters orantılı bir ilişki vardır. Puanın rakamsal değeri yükseldikçe yüzdelik dilim küçülür. Tabloda bunu görebilirsiniz. 3 Farklı yıllar için aynı puana denk gelen yüzdelik dilim neden değişmektedir? Bu durum öğrencilerin YEP puanı ve il/ülke yüzdelik dilimlerinde sıklıkla görülmektedir. Bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki Ali isimli bir öğrenci eğitim öğretim yılında 485 puan almıştır ve Türkiye geneli 11

12 yüzdelik dilimi de % 3,26 dır. Ali 485 puanla o yıl sınava giren öğrenciler içinde % 3,26 lık dilimde kendine yer bulmuştur. Bu bir sonraki yıl 485 puan alan öğrencinin de yüzdelik diliminin % 3,26 olacağı anlamına kesinlikle gelmez. Diyelim ki bir sonraki yıl Ayşe isimli öğrencide 485 puan aldı ve yüzdelik dilimi ise %2,48 dir. Ayşe bir yıl önce sınava giren Ali ile aynı puanı almasına rağmen yüzdelik dilimi değişmiştir. Yüzdelik dilim öğrencinin başarı sıralamasıydı, doğal olarak Ayşe nin 485 puanla yüzde kaçlık dilimde olacağına birlikte sınava girdiği diğer öğrencilerin başarısı belirledi. Bunu bir matematik hesabı ile anlatalım. Öğrencilerin puan ve yüzdelik dilimleri aşağıdaki gibiydi. YIL ÖĞRENCİ PUAN YÜZ. DİLİM Eğitim Öğretim Yılı Ali 485 % 3, Eğitim Öğretim Yılı Ayşe 485 %2,48 Eğer o yıl sınava giren öğrenci sayısını bilirseniz basit bir matematik işlemi ile öğrencinin aldığı puanla ülkede ortalama kaçıncı kişi olduğunu bulabilirsiniz. Diyelim ki her iki yılda da Türkiye de ortalama öğrenci merkezi ortak sınava girmiş olsun. Formül: (Yüzdelik Dilim x ülke genelinde sınava giren öğrenci sayısı) / 100 Ali nin ülke genelinde ki ortalama sırası: (3,26 x ) / 100 = Ayşe nin ülke genelinde ki ortalama sırası: (2,48 x ) / 100 = Şimdi tabloyu yeniden görelim ve yorumlayalım: Yıl Öğrenci Puan Yüz. Dilim Başarı Sırası Eğitim Öğretim Yılı Ali 485 % 3, Eğitim Öğretim Yılı Ayşe 485 %2, Görüldüğü üzere iki öğrenci farklı yıllarda aynı puanı almalarına rağmen başarı sırası değişmiştir. Tabloyu yorumlarsak Ali nin girdiği yıl Ali 485 puanla ilk kişi içindeyken Ayşe nin girdiği yılda Ayşe 485 puanla ilk kişi içindedir. Aynı puan almalarına rağmen Ali, Ayşe nin kişi gerisindedir. Çünkü Ayşe nin girdiği yıldaki 485 puan Ali nin girdiği yıldaki 485 puandan daha başarılı bir puandır. Bu durum okulların açıklanan taban puanları ve yüzdelik dilimleri için de geçerlidir. 4 Okul tercihleri neden okul taban puanına göre değil de ülke genelindeki yüzdelik dilime göre yapılmaktadır? Okullar öğrencileri aldıkları puan ile elde ettikleri başarı sırasına göre kabul eder. Okullar belirledikleri kontenjanlara göre kendini tercih edenler içinden başarı sıralamasına göre en başarılıdan başlayarak alırlar. Yani belli bir baraj puan yoktur başarı sıralaması üstünlüğü vardır. Yüzdelik dilim öğrencinin ülke geneli başarı sıralaması olduğu için tercihlerin ülke geneli yüzdelik dilime göre yapılmaktadır. 12

13 Tercihler taban puana göre yapılırsa sizi yanıltabilir. Örneğin eğitim öğretim yılında X 100 kişilik kontenjan için % 5,26 yüzdelik dilim ve 465 puanla öğrenci almış olsun. Diyelim ki o yıl Türkiye de öğrenci sınava girmiş olsun. Bu durumda okulun başarı sıralaması (5,26 x ) / 100 = dir. Yani bu okul Türkiye de sınava girenler içinde ilk kişi içinde olup bu okulu tercih eden öğrencileri kabul etmiştir. Başka bir deyişle bu okula en son yerleşen öğrenci 465 puan almış ve % 5,26 ile bu eğitim öğretim yılında ilk kişi içinde kendine yer bulmuştur. Diyelim ki eğitim öğretim yılında bir öğrenci sınava girerek 470 puan almış sınava girenler içinde kendine % 6,22 lik yüzdelik dilimde yer bulmuş olsun. Bu yılda ülke genelinde öğrenci sınava girmiş kabul edelim. Bu öğrenci, yukarıda bahsettiğimiz X Anadolu lisesini istemektedir. Öğrenci, okulun eğitim öğretim yılı taban puanının 465 olduğunu düşünerek tercih yaptığını varsayalım. Öğrenci kendi puanının (470) okulun taban puanından (465) 5 puan daha fazla olduğu için okulu kazanma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünmektedir. Tekrar hatırlarsak, eğitim öğretim yılında X Anadolu Lisesi % 5,26 yüzdelik dilim ve 465 taban puanla öğrenci almıştı. Yani bu okul Türkiye de sınava girenler içinde ilk kişi içinde olup bu okulu tercih eden öğrencileri kabul etmişti eğitim öğretim yılında öğrenci 470 puan almıştı. Bu durumda ülke genelinde kendine ilk ((6,22x )/100) kişi içinde yer bulmuştur. Bu durumda, X Anadolu lisesi ilk kişi içinde olan öğrencileri kabul ettiğine göre öğrencinin lık başarı sıralaması ile bu okulu tercih ederek % 100 yerleşebileceğine inanması yanlış olur. Çünkü 100 kişilik kontenjan için eğer bu okulu tercih ederlerse öğrencinin önünde yaklaşık kişi vardır. Tabi bu kişi tüm ülke için geçerli bir sayıdır. Yani Bursa da bulunan X Anadolu lisesini tercih edecek öğrenci sayısı bu kişi içinde kaç kişidir bilmiyoruz. Burada, neden taban puana göre tercih yapılmaması gerektiğini somut olarak gösterebilmek için birçok değişkeni (Okulun tercih edilme olasılığı v.b.) yok sayarak bir hesaplama yaptığımızı bilmenizde fayda var. Örnekte de görüldüğü gibi taban puan sizi yanıltır. Yüzdelik dilim başarı sıralaması hakkında fikir verdiğinden tercihleri okulların ülke geneli yüzdelik dilimine göre yapmak gerekir. 5 Okulların başarı sıralaması her yıl değişebilir mi? Okulların taban puanları ve yüzdelik dilimleri her yıl değişir. Bu durumu, Okulların taban puanları ve yüzdelik dilimleri neden her yıl değişir? başlığı altında detaylıca anlatmıştık. Okulların başarı sıralaması da her yıl değişebilir. Okulu ilk ve son tercih eden öğrencinin başarı sırası yani yüzdelik dilimi okulun diğer okullar içinde sırasını belirler. Aynı okulun tercih edilme durumu; başarısı, fiziki yapısı, kurum kültürü, ulaşım imkânları, şehrin kentleşme durumu, yeni okulların açılması gibi birçok değişkene bağlı olarak yıllar içinde değişebilir. Bu 13

14 durum doğal olarak okulun taban puanını ve yüzdelik dilimini yükseltebilir de alçaltabilir de. Bunu bir tabloyla açıklayalım: YIL Eğitim Öğretim Yılı Eğitim Öğretim Yılı Eğitim Öğretim Yılı X % 2, % 2, % 3, Y Anadolu İmam Hatip Lisesi % 8, % 6, % 5, Tabloyu incelediğinizde X nin yıllar içinde başarı sıralaması açısından düşen bir eğrisi varken Y Anadolu İmam Hatip Lisesi nin ise yükselen bir eğrisi olduğu görülmektedir. 14 Burada şunu belirtmek gerekir ki bu değişimler bu kadar keskin ve ani olmayabilir.

15 3. BÖLÜM Doğru lise tercihi, öğrencinin ilgilerine, yeteneklerine ve koşullarına (Sınav başarısı, ortaokul başarısı, bulunduğu şehir vb.) göre yaptığı gelecek planına (Meslek ve üniversite eğitimi) ulaşması için en doğru ortaöğretim eğitim seçeneğinde karar kılmasıdır. Bu karar verme süreci doğru kariyer planlamasının ta kendisidir. O zaman ortaokuldan sonra bir gencin lise kararı; İlgi ve yeteneklerine en uygun eğitimi alabilmesine olanak sağlıyorsa, Kendisini tanımasına ve kabullenmesine olanak sunuyorsa, Amaçları doğrultusunda üst eğitim kurumuna hazırlıyorsa, Seçeceği mesleğe ulaşması için uygun eğitimi (Ders müfredatları, staj ve uygulamalar vb.) almasına fırsat veriyorsa, Bir üst eğitim seçenekleri için uygun rehberlik ve danışmanlık hizmeti sunuyorsa kendisi için en doğru kararı vermiştir diyebiliriz. 15 TERCİH LİSTESİ OLUŞTURURKEN DİKKAT ETMENİZ GEREKEN NOKTALAR Bu noktadan baktığımızda merkezi ortak sınav sonrası bir gencin tercih listesi oluştururken aşağıdaki aşamalara göre hareket etmesi onun tercih sürecini doğru yönetmesini sağlar. Tercih Süreci Yönetimi Adımları 1. Adım Kurum Türleri ve Okulların Tanınması 2. Adım 3. Adım 4. Adım Yerleştirmeye Esas Puana (YEP) ve Türkiye Geneli Yüzdelik Dilime Göre Tercih Havuzunun Oluşturulması YEP e ve Türkiye Geneli Yüzdelik Dilime Göre Belirlenen Okul Tercih Havuzu İçerisinden Kesin Tercih Listesi Oluşturulması Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin Tercih Sürecindeki Özel Durumunun Dikkate Alınması

16 1. Adım Kurum Türleri ve Okulların Tanınması TEOG Yerleştirmeye Esas Puan İle Tercih Edilebilecek Ortaöğretim Kurumları 8. Sınıftan Mezun Olduktan Sonra Askeri Liseler (ALS) (Yazılı Sınav + Bedeni Yeterlilik + Mülakat +Ön Sağlık Muayenesi + Sağlık Muayenesi) (Sadece Erkek Öğrenciler) 8. sınıf sonrasında bir gencin önündeki eğitim seçenekleri yandaki tablo gibidir. Öğrenci, bu eğitim seçeneklerini ayrım yapmaksızın detaylıca tanımalıdır. Bir genç bu tanıma sürecine 7. sınıftan başlamalı ve 8. sınıfta artık fikir sahibi olmalıdır. Eğitim seçeneklerinin erken tanınması hem öğrencinin hedef oluşturmasını hem de sınava hazırlık sürecini doğrudan etkiler. Böylece hedefi doğrultusunda eğitim hayatına yön verebilir. Öte yandan bu tanıma süreci öğrencinin 8. sınıf sonunda tercih sürecini doğru yönetmesine de olanak sağlar. TEOG Yerleştirmeye Esas Puan İle Tercih Edilebilecek Ortaöğretim Kurumları Fen Liseleri Sosyal Bilimler Lisesi Anadolu Liseleri Yetenek Sınavı ve TEOG Yerleştirmeye Esas Puan İle Tercih Edilebilecek Ortaöğretim Kurumları Güzel Sanatlar Ve Spor Liseleri Tercih Yapmama ya da Biryere Yerleşememe Durumunda Kayıt Yolu İle Tercih Edilebilecek Yaygın Ortaöğretim Kurumları Mesleki Eğitim Merkezleri (Çıraklık Okulu) Açık Öğretim Kurumları (Açık Lise) Ön Kayıt ve TEOG Yerleştirmeye Esas Puanla Kayıt Yapılabilecek Özel Ortaöğretim Kurumları Özel Ortaöğretim Kurumları (Özel Liseler) Bu tanıma süreci iki aşamalı olmalıdır: 1. Aşama Okul türlerinin tanınması 2. Aşama Okulların tanınması Okul türleri; amacına, eğitim müfredatına, içeriğine, şekline, mezuniyet sonrası avantajlarına göre farklılık gösterir. Örneğin; sosyal bilimler liseleri, edebiyat ve sosyal bilimler alanlarında öğrencilerin bilim insanı olarak yetiştirilmeleri için kurulmuşken, güzel sanatlar liseleri güzel sanatlar alanında yeteneği olan, resim ve müzik alanında kendisini yetiştirmek isteyen öğrenciler için kurulmuştur. 16 Anadolu İmam Hatip Liseleri Bu noktada öğrenci, ayırt etmeksizin öncelikle tüm okul türlerini tanımalı sonra ilgi ve yeteneklerine göre sınırlandırmalıdır. Mesleki Ve Teknik Anadolu Liseleri Özel Ortaöğretim Kurumları (Özel Liseler) Okul türlerini aşağıdaki kriterlere göre tanımak gerekir. Okul türünün kuruluşu Okul türünün amacı Okul türünün işleyişi Okul türünün müfredatı ve eğitim içeriği

17 Okul türünün kontenjan bilgileri Okul türünün özel ve genel kayıt kabul şartları Okul türünün nakil ve geçiş işleyişi Okul türünün alan ve dal işleyişi Okul türünün varsa uygulama ve staj işleyişi Okul türünün zorunlu ve seçmeli ders durumları Okul türünün yabancı dil eğitimi Okul türünün mezuniyet sonrası avantajları Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki okul türü ve Bursa daki okullara ilişkin tüm bilgileri ortaöğretim kurumları tanıtım modülünde ayrıntılı bir şekilde bulabilirsiniz. 2. Adım Yerleştirmeye Esas Puana (YEP) ve Türkiye Geneli Yüzdelik Dilime Göre Tercih Havuzunun Oluşturulması Okul türüne ilişkin bu bilgiler edinildikten sonra o okul türünde var olan liseler birer birer tanınmalıdır. Aynı okul türünde olan okullar aynı şartlara sahip değillerdir. Bu nedenle her okul kendi özelinde tanınmalıdır. Bu noktada okulları tanırken aşağıda belirttiğimiz kriterlere göre tanımak okul ile ilgili doğru fikir edinmeyi kolaylaştırır. Okulun türü Okulun adresi ve iletişim bilgileri Okula ulaşım koşulları Okulun öğrenim biçimi (İkili / tekli) Okulun öğretim şekli (Kız/erkek/karma) Okulun pansiyon durumu (Kız/erkek/karma) Okulun öğrenci sayısı (Son 3 yıl) Okulun kontenjanı (Son 3 yıl) Okulun taban puan ve yüzdelik dilimleri (Son 3 yıl) Okul Mesleki ve Teknik nde açılan alan ve dallar Okulun fiziki kapasitesi ve durumu Okulun kantin ve yemekhane durumu Okulun sosyal, kültürel, sportif, bilimsel faaliyetleri Okulun başarıları Okulun üniversite yerleştirme oranları Yerleştirmeye esas puan öğrencinin merkezi ortak sınav sonrası tercih ve yerleştirme için kullanacağı puandır. Türkiye geneli yüzdelik dilimi öğrencinin yerleştirmeye esas puanla ülke genelinde elde ettiği başarı sıralamasıdır. Tercih ve yerleştirme işlemleri ülke geneli yüzdelik dilime göre yapılır. Yerleştirmeye esas puan ve Türkiye geneli yüzdelik dilimi öğrencinin okul tercihlerini doğrudan sınırlandırır. Bu nedenle gerçekçi bir okul tercih listesi oluşturmak için yerleştirmeye esas puanın ve Türkiye geneli yüzdelik dilimin bilinmesi önemlidir. Örneğin % 18 lik dilimde yer alacak bir öğrencinin daha sonuçları bilmeden % 1 ile % 2 arasında yer alan fen liselerini düşünmesi hayalcilik olur. Bu nedenle 17

18 tercih listesini kendisi için açıklanacak sonuçlara göre oluşturmalıdır. Tercih havuzu öğrencinin açıklanan yerleştirmeye esas puanı ve Türkiye geneli yüzdelik dilimi doğrultusunda geniş bir şekilde oluşturulmalıdır. Diyelim ki Bursa da yaşayan Serap isimli bir öğrenci 429,08 puan almış ve kendine % 11,75 dilimde yer bulmuştur. Şimdi gelin Serap için bir tercih havuzu oluşturalım. Serap geniş tercih havuzu oluşturmak için öncelikli kriterlerini belirlemiştir. Buna göre: Serap, ailesi ve öğretmenlerinin yardımı ile kurum türlerini daha önce detaylıca araştırmış ve bilgi edinmiş bunun sonucunda kurum türü olarak Anadolu Liseleri ve Anadolu İmam Hatip Liselerine karar vermiştir. Ailesinin yanında yaşamak istemekte ve ulaşım açısından Bursa merkezdeki ilçeler olsun istemektedir. Serap merkez ilçelerde istediği kurum türünde olan okulları puanına bakmaksızın listelediğinde aşağıdaki gibi bir liste çıkmaktadır. Aşağıda tabloda okul isimleri, puan, kontenjan ve yüzdelik dilimler örnek olması açısından verilmiştir, gerçeği yansıtmamaktadır. OKUL ÖĞR. Ş. KO N YÜZ. DİL. TABAN PUAN 1 1. nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 272 1,14 483, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 272 1,77 476, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 272 2, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 170 3,5 467, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 102 5,11 465, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 5,34 461, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek 204 5,65 459, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 7,02 452, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 272 7,03 450, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 8,08 449, nolu Anadolu lisesi Kız 306 8,14 439, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 9,39 435, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,05 434, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,82 433, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,88 431, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,75 429, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,86 423, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,55 419, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,78 418, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,11 471, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,13 416, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,82 415, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,25 409, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,97 407, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,61 407, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,09 404, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,3 395, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,38 395, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,08 393, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,59 388, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,18 388, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,34 385, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,52 384, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,98 382, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,14 381, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,22 378, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,55 373, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,4 371, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek , nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,52 370, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,05 383, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,32 365, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,12 358, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,4 357, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,76 354, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,9 354, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,51 351, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,59 351, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,12 343, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,8 343,75 18

19 Serap ın yüzdelik dilimi % 11,75 ti. Serap bu yüzdelik dilime göre 50 tane okul belirledi. Şimdi yapması gereken şey okul bazında bir değerlendirme yaparak kendi yüzdelik dilimi ekseninde 25 adet kesin tercih listesini oluşturmak. 3. Adım YEP e ve Türkiye Geneli Yüzdelik Dilime Göre Belirlenen Okul Tercih Havuzu İçerisinden Kesin Tercih Listesinin Oluşturulması Bu aşamada öğrenciden beklenen oluşturduğu tercih havuzunu Türkiye geneli yüzdelik dilimi ekseninde kendi önceliklerine göre karşılaştırarak 25 tercih hakkı ile sınırlandırmaktır. Bu sınırlandırma için öğrenci ve ailesinin öncelikleri farklılaşabilir fakat bu farklılaşma yüzdelik dilim etrafında gelişmelidir. Yukarıda verdiğimiz örnek üzerinden gidersek Serap isimli öğrencimiz 50 okulluk bir tercih havuzu oluşturmuştu. Bu okulları ailesi ve kendi önceliklerine göre 25 e düşürmesi gerekmektedir. Daha önce verdiğimiz okul tanıma kriterlerinden yararlanarak kendine göre bir öncelik listesi belirlemiştir. Serap için öncelikler: Okulun yeri ve ulaşım koşulları Okulun taban puan ve yüzdelik dilimleri (Son 3 yıl) Okulun fiziki kapasitesi ve durumu Okulun sosyal, kültürel, sportif, bilimsel faaliyetleri Okulun başarıları Okulun üniversite yerleştirme oranları Okulun kantin ve yemekhane durumu Serap okul tanıma kriterlerinde bahsedilen bazı kriterleri öncelik olarak belirlememiştir. Bunlar: Okulun öğrenim biçimi (İkili / tekli) Okulun öğretim şekli (Kız/erkek/karma) Okulun pansiyon durumu (Kız/erkek/karma) Okulun öğrenci sayısı (Son 3 yıl) Okulun kontenjanı (Son 3 yıl) Okul Mesleki ve Teknik nde açılan alan ve dallar Öncelikli kriterlerine göre yüzdelik dilimi ekseninde tek tek okulları karşılaştırarak 50 okulluk tercih havuzunu aşağıda ki gibi 25 okulluk kesin bir tercih listesine dönüştürmüştür. OKUL ÖĞR. Ş. KO N YÜZ. DİL. TABAN PUAN 1 4 nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 170 3,5 467, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 102 5,11 465, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 5,34 461, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek 204 5,65 459, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 272 7,03 450,7 6 8 nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 7,02 452, nolu Anadolu lisesi Kız 306 8,14 439, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek 204 9,39 435, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,05 434, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,82 433, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,88 431, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,75 429, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,11 471, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,13 416, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,82 415, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,25 409, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,97 407, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,09 404, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,3 395, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,38 395, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,18 388, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,34 385, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,52 384, nolu Anadolu lisesi Kız/Erkek ,14 381, nolu Anadolu İmam Hatip Lisesi Kız/Erkek ,22 378,09 19

20 Serap kesin tercih listesi oluştururken genel olarak yüzdelik dilim üstünlüğüne göre yazmıştır. Fakat tabloda Serap ın 5. tercihinin yüzdelik dilim olarak daha küçük olmasına rağmen daha sonraya yazdığını görmektesiniz. Bunun nedeni 5 ve 6. tercihinde bulunan okulların yüzdelik dilim sıralamasının birbirine çok yakın olması sebebiyle Serap öncelik sırasını okulun evine yakınlığı olarak belirlemiştir. Yüzdelik dilimi daha yüksek olmasına rağmen o okulu ön sıraya yazmıştır. Yüzdelik dilimi birbirine yakın olan okullarda tercih önceliğimiz doğrultusunda sıralamada yerleri değiştirebilir. Tercih listesi oluştururken öğrenci kendi yüzdelik diliminin hem üstünde hem altında okullar yazmalıdır. Bu yelpaze kendi yüzdelik diliminin % 7-8 üstünden başlayarak yine kendi yüzdelik diliminin % 10 altına kadar inebilir. Üstünde ya da altında olan okul sayısı dengeli dağılmalıdır. Serap adlı öğrencimiz % 11,75 dilimdeydi. Kendi yüzdelik dilimine denk gelen okul 12. tercih olarak karşımıza çıkıyor. Yani serap 11 tercih kendi yüzdelik diliminin üstünde okul yazarken 13 tercihini de kendi yüzdelik diliminin altında yazarak çok dengeli ve akılcı bir liste oluşturmuş oldu. 4. Adım Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin Tercih Sürecindeki Özel Durumunun Dikkate Alınması Tercih listesi oluştururken Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri için ayrı bir parantez açmak gerekir. Bu okullar amaçları, eğitim müfredatları, fiziki yapıları ve işleyişleri açısından ciddi farklılıklar gösterir. Bu nedenle bu okulları tercih ederken aşağıdaki noktalara dikkat etmek gerekir. 1. Adım 2. Adım 3. Adım 4. Adım 5. Adım Bir Kurum Türü Olarak Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin İşleyişi Hakkında Bilgi Edinilmesi Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Okutulan Alan ve Dalların Tanınması Öğrencinin Kendi İlgi ve Yeteneklerine Uygun Olan Alan ve Dalları Belirlemesi Öğrencinin Kendi İlgi ve Yeteneklerine Göre Seçtiği Alan ve Dalların Okutulduğu Okulları Belirlemesi ve Tercih Havuzunu Oluşturması Belirlenen Okulları Yerleştirmeye Esas Puan (YEP) ve Türkiye Geneli Yüzdelik Dilimi Ekseninde Kesin Tercih Listesine Dönüştürmesi Bu aşamaları Gülşah isminde örnek bir öğrenci üzerinden anlatalım: Gülşah merkezi ortak sınavlardan önce 7. ve 8. sınıf düzeyinde Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinin işleyişi hakkında bilgi edinmelidir. (Bu bilgiyi ortaöğretim kurum tanıtımları modülünde ayrıntılı inceleyebilirsiniz. Burada sadece bilgi amaçlı birkaç yorumda bulunacağız.) Öğrenim süresi 4 yıl olan bu okul türünde diğer tüm okul türlerinde olduğu gibi 9. sınıflar ortaktır. Bu okul türlerinde 9. sınıftan 10. sınıfa geçerken alan seçimi yapılır. (Alan: Ortaöğretim kurumlarında ortak özelliklere sahip birden fazla meslek dalını içeren; bilgi, beceri, tutum, davranış ve istihdam imkânı sağlayan programların her birine denir.). Yine bu okul türlerinde 10. sınıftan 11. sınıfa geçerken dal seçilmektedir. ( Dal: Mesleki ve teknik ortaöğretim programlarında uygulanan bir alan altında belirli konularda uzmanlaşmaya yönelik bilgi, beceri, tutum, davranış gerektiren ve 20

21 istihdam imkânı sağlayan işkollarından (Meslekler) her birine denir.) 12. sınıfta ise dalın özelliklerine göre staj uygulamaları ve işletme deneyimleri olmaktadır. Gülşah ın bu işleyişi bilerek yine 7. ve 8. sınıf düzeylerinde Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde okutulan alan ve dalları tanıması gerekir. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumlarında 53 alan 205 dal bulunmaktadır. Gülşah kendi ilgi ve yeteneklerine göre bu alan ve dallardan hangilerini seçmesi gerektiğine 8. sınıf düzeyinde kabaca karar vermelidir. 9. sınıf tüm okullarda ortaktır. Bu sınıf düzeyinde uygun şartları taşıması durumunda başka okul türlerine geçiş yapabilmektedir. Gülşah bu değerlendirmeyi ailesinin ve öğretmenlerinin yardımıyla yaparak 53 alan içerisinden çocuk gelişimi ve eğitimi alanı, hasta ve yaşlı hizmetleri alanı ve sağlık hizmetleri alanına karar verdi varsayalım. Şimdi merkezi ortak sınav için bu alanların olduğu okulların taban puan ve yüzdelik dilimlerini inceleyerek hedef oluşturmalı ve ona göre hazırlanmalıdır. Diyelim ki Gülşah sınavlar sonrası 353 puanla kendine % 28 lik dilimde yer buldu. Gülşah bu yüzdelik dilimi de baz alarak çocuk gelişimi ve eğitimi alanı, hasta ve yaşlı hizmetleri alanı ve sağlık hizmetleri alanlarının olduğu okullardan kendine bir tercih havuzu oluşturmalıdır. Bunun için böyle bir tablo kullanabilir. İlçe ve Okul Alanlar Öğretim Şekli Kon Yüz. Dilim Taban Puan Sağlık Hizmetleri 1 Kız/Erkek ,68 391,76 2 Sağlık Hizmetleri Kız/Erkek 68 21,07 386, Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Kız/Erkek ,34 366,15 Kız/Erkek ,58 380,27 Kız/Erkek ,33 359,06 Kız/Erkek ,58 366,04 Kız/Erkek ,78 360,29 Kız/Erkek ,88 352,83 Kız/Erkek ,17 353,41 Kız/Erkek 68 33,21 353,51 Kız/Erkek ,17 339,04 Kız/Erkek ,73 339,13 Kız/Erkek ,25 323,86 Kız/Erkek ,75 326,73 Kız ,75 323,24 Kız/Erkek ,81 301,78 Kız ,51 306,52 Kız ,07 301,29 Kız ,49 290,09 Kız/Erkek ,48 305,24 Kız/Erkek ,81 295,35 Kız/Erkek ,72 288,53 Kız/Erkek ,35 286,39 21

22 Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Hasta ve yaşlı hizmetleri alanı Kız/Erkek ,64 283,48 Kız/Erkek ,67 279,88 Kız ,28 272,86 Kız/Erkek ,42 254,6 Kız/Erkek ,43 270,84 Kız/Erkek ,07 278,08 Kız ,25 268,45 Kız ,94 264,39 Kız/Erkek ,93 263,38 Kız/Erkek ,14 266,61 Kız ,8 228,8 Kız/Erkek ,01 262,15 Kız/Erkek 68 76,51 268,05 Kız/Erkek ,69 251,93 Kız/Erkek ,96 252,04 Kız/Erkek ,61 235,11 Kız/Erkek ,64 240,59 Görüldüğü üzere Gülşah ın oluşturduğu listede istediği çocuk gelişimi ve eğitimi alanı ve hasta ve yaşlı hizmetleri alanı aynı okulda olabilmektedir. Gülşah bu aşamada kendi yüzdelik dilimi ve daha önce bahsettiğimiz okul tercih kriterlerine göre kendine bir kesin tercih listesi oluşturmalıdır. Bu kriterleri yeniden hatırlarsak: Okulun türü Okulun adresi ve iletişim bilgileri Okula ulaşım koşulları Okulun öğrenim biçimi (İkili / tekli) Okulun öğretim şekli (Kız/erkek/karma) Okulun pansiyon durumu (Kız/erkek/karma) Okulun öğrenci sayısı (Son 3 yıl) Okulun kontenjanı (Son 3 yıl) Okulun taban puan ve yüzdelik dilimleri (Son 3 yıl) Okul Meslek ve Teknik nde açılan alan ve dallar Okulun fiziki kapasitesi ve durumu Okulun kantin ve yemekhane durumu Okulun sosyal, kültürel, sportif, bilimsel faaliyetleri Okulun başarıları Okulun üniversite yerleştirme oranları Gülşah bu değerlendirmeler ile tercih listesini 25 e düşürüp kesin tercih listesini oluşturarak doğru bir Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi tercihi yapmış olacaktır. 22