Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 7

Transkript

1 ÖZET: Türk Halk Müziği Sanatçısı Sebile Can: Türkiye nin sanata bakış açısı ve okullardaki alınan eğitim biraz yetersiz kalıyor. Bizim başka ülkelerin kültürünü örnek almak gibi bir zorunluluğumuz yok, çünkü müzik anlamında tek kültürleri var; pop, caz, clup. Biz de ise Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği gibi pek çok özelliğimiz mevcut. Onlar bizi merak ederken biz onları taklit ediyoruz. Bunlar da toplum olarak kendi kültürümüzden koptuğumuz anlamına geliyor dedi. ABSTRACT: Sebile Can, Turkish Folk Music singer, reports The viewpoint of Turkey for art and the art education at schools remain unsatisfying. We do not have to model the culture of other countries, since they have dull music culture; pop, jazz, club. Yet we have many characteristics like Turkish Folk Music, Turkish Classical Music. While they wonder us, we imitate them. It means that we, as a community, drift away from our own culture. (Translated by BURDİL) Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 7

2 Farklı tınıdaki ses perdeleriyle türkülere can veren Sebile Can bir taraftan yeni albümü için koşuştururken, diğer taraftan da Burdur u unutmayıp, ildeki şenliklerde saatler boyu sahne alarak sesini Burdur dağlarında aksettiriyor. Genellikle Teke Yöresine özgü giydiği kıyafetlerle sahne alan, verdiği konser esnasında seyircileri coşturup, sahneye çıkarıp onlarla beraber folklor oynayan Sebile Can adeta türkülerin üzerindeki tozları silip onları gelecek nesillere taşıyor. Sanatseverler tarafından ünlü ses sanatçısı Bedia Akartürk ün veliahdı olarak gösterilen Sebile Can ile yaptığımız söyleşiyi yayınlıyoruz. İşte Hafızalardan Silinmeyen Bazı Sebile Can (Yıldıran) ın Seslendirdiği Türküler: Gidilir mi, Kezban Gelin, Sarı Yaylam, Yayla Yollarında Kaldım Yalnız, Yayla Yolları, Ali Efe, Asmam Çardaktan, Cemilem, Anasını Ormana, Fethiye Çiftetellisi, Varmayın Kocaya Kızlar. Süleyman Özen, Hafız Rıza gibi usta ses sanatçılarından özel kurslar ve ders aldım. Onlarla türküleri paylaştım, onlarla söyledim. Gurbet havasının okunma şekillerini öğrendim. Ses perdelerimin hangi türkülere daha uygun olduğunu ve hangi türkülere uygun olmadığını tespit ettim. Müzik alanındaki büyüklerimin bana her zaman söyledikleri konu sesimin çok gerekli olduğu ve ses tınımın önemli olduğuydu. Bu sesin TRT ye kazandırılması gerektiğini vurguladılar. Ki ilkokuldan beridir öğretmenlerim de aynı cümleyi tekrarlayıp, sesimin değerlendirilmesi gerektiğini söylüyorlardı. Bir yola başladık fakat arkamda ailem biraz tedirgindi. Ailemin olup olmayacağı veya nasıl olacağı kaygıları vardı. O yıllarda kaymakamın yanına bile gitmiştim. Yine o yıllarda Burdur da 75. Yıl Ses Yarışması düzenlenmişti. O yarışmada birinci olmuştum. O yarışma için 6 ay çalışmış, çok zor bir gurbet havası seslendirmiş, herkesi şaşırtmıştım. Sonrasında bir müzik grubuyla çalışmaya başladım. İl genelindeki küçüklü büyüklü etkinlikler, programlar, müsamereler derken ilk büyük DERGİ AYRINTI: Bize kendinizden bahseder misiniz? SEBİLE CAN: 1977 yılında Dirmil (Altınyayla) ilçesinde dünyaya geldim. Türk Halk Müziği ile 5 yaşında tanıştım. Pek çok ünlü ses sanatçısından, konservatuarlardan ve Kültür Bakanlığı ndan müzik dersi aldım. Yine pek çok derlemelerim mevcuttur. Bizim kökenimiz Dirmil (Altınyayla). İlkokulu, ortaokulu ve liseyi Altınyayla da okuduktan sonra, Burdur kent merkezinde Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 8

3 konserimi Özcan Deniz in çıktığı dönemde Antalya da gerçekleştirdim. Sonrasında da müziğin okulunu okumam gerektiğini düşündüm ve Ege Üniversitesi ne gittim. Birinci aşamada 100 üzerinden 95 puan aldım. Ses rengim değişikti ve farklı bir tınısı vardı. Çok, zorluklarla karşılaştık ama yılmadım, Burdur dan çıktım. İzmir de hem dışarda çalışıp ve hem de kurslara gittim. Çünkü okulumu okuyup, TRT sanatçısı olup, Türkiye de albüm yaparak farklı bir halk müziği sentezi oluşturmaktı. Yani bilinenlerin dışında farklı olmak istedim. İçinde sipsi olan, gençlerin alacağı tını bulunan hedefim vardı. Sonrasında bir süre bu şekilde konserler verdim. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın Ankara da yaptığı sınavlarda, hayata atılmam gerektiğini düşünerek, okulu bıraktım. Çünkü artık okullu olmak piyasada çok etkili olmuyor ve Türkiye de sanata bakış açısı farklı boyutlarda. Bu sebeple Kültür Bakanlığı nın gençlik korosunda birkaç yıl yer aldım. AYRINTI: Taşra bir kentten çıkarak Türkiye sanatçısı olmak gerçekten zor mu ve de Burdurlu olup da ulusal sanatçı olan tek kişi olduğunuzu söyleyebilir miyiz? SEBİLE CAN: İnanılmaz derecede zor. Birincisi bayan olmanız bir dezavantaj oluşturuyor. Çünkü her gittiğim konsere sesime ve karakterime güvenerek gidiyorum. Toplumumuzda sanata bakış ve genel kültür anlayışının henüz değişmediğini görünce, çok büyük zorluklarla karşılaştım. Konser öncesinde ve konser sonrasında ağladığım ve haykırdığım dönemler çok oldu. Bayan olduğum ve sanata bakış açısı yapısı içerisinde olmadığım için gerçekten çok fazla ödün vermeniz gerekiyordu. Ben de taşra bir kentten çıkan ses sanatçısı olarak bu ödünleri vermedim. Biz bu toplumda yetişen insanlarız. Burdurlu olarak ulusal sanatçı olan tek kişi olduğumu söyleyebilirim. Ulusal sanatçı olabilmek için birincisi ekip olması, ikincisi de sizi keşfeden birisinin bulunması gerekiyor. Bu işi iyi bilen insanlarla hareket etmeniz de bu süreçte çok önemlidir. Ben İstanbul a, Ankara ya yabancıydım, Burdur küçük bir yerdi ve o küçük yerde yaşayıp kendimizi eğitmiştik. Sonrasında Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan albüm yapmak için destek alamadım; Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 9

4 Ancak hiç beklemediğim bir Kastamonu ili beni fahri hemşeri yaptı. Fethiye Çiftetellisi ni çok sevdiler ve sahip çıktılar. Ben de kendi kendime sordum, acaba nerede hata yaptım da beni kendi bölgem sahiplenmedi diye. AYRINTI: Bugünkü ülke ses sanatçılarına baktığınız zaman sesi olmadığı halde her gün televizyonlarda görünen kişiler var. Bunu neye bağlıyorsunuz? SEBİLE CAN: Jenerasyon değişikliği. Bununla birlikte teknoloji de değişiyor. Bu jenerasyona yönelik müzikler yapılıyor. Ülkemizde genç nüfusu çok fazla olduğu için gençlerin de bir Halk Müziği veya Gurbet Havası gibi türkülere sahip çıkması biraz onları yoruyor gibi geliyor. Karacaoğlanların, Türkiye deki türkü temelini oluşturan mahalli sanatçılar Kadir Turan, Emin Demirayak gibi Burdur un mistik ve özel türküleri hala okunabiliyorsa ben bunun için mücadele ediyorum. Son albümüme yine sipsiyi koyacağım. Çünkü ben Teke Yöresinin insanıyım. Türkiye nin sanata bakış açısı ve okullardaki alınan eğitim biraz yetersiz kalıyor. Bizim başka ülkelerin kültürünü örnek almak gibi bir zorunluluğumuz yok, çünkü müzik anlamında tek kültürleri var; pop, caz, club. Biz de ise Türk Halk Müziği, Türk Sanat Müziği gibi pek çok özelliğimiz mevcut. Onlar bizi merak ederken biz onları taklit ediyoruz. Bunlar da toplum olarak kendi kültürümüzden koptuğumuz anlamına geliyor. Bu sefer daha saçma şeyler bıraktık. Örneğin bir Ankara furyası koptu, gidiyor. Hiçbir sanatsal değeri olmayan, sadece tempo ve ritimden, saçma sapan sözlerden oluşan eserler. Bu konuda halkımız galeyana geldi. Ben bunun adına sanat dersem aldığım eğitime ve öğretmenlerime hakaret etmiş olurum. AYRINTI: Bu alanda biraz Bedia Akartürk ün gölgesinde kaldığınız konuşuluyor, bu doğru mudur? Hedefinizde onun gibi olmak da var mıdır? SEBİLE CAN: Kendisi benim için bir ekoldür. o dönemki sınavda şike olduğunu söyleyip o sınavı iptal ettiler. Ve sonuçta albüm yapmaya karar verdim. Türkiye deki Ebru Gündeş, Serdar Ortaç, Gülşen gibi bütün önemli sanatçıların ilk albümlerini yapan iyi bir aranjör, iyi bir müzik adamıyla görüştüm; bitirdiğim albümümü çalıştık ve bambaşka bir eser çıkardık. Bölgesel ve Ege Yöresi albümü yaparken, ilk beklentiniz o bölge tarafından sahiplenilmektir. Ben maalesef bu mutluluğu yaşayamadım, bölgemde göremedim. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 10

5 Onu hiçbir zaman da taklit etmedim. O başka bir derya, başka bir ses, başka bir tını, benim tınım da benziyor, aynı bölgenin insanlarıyız (Ege Akdeniz) ve sesimizi benzetiyorlar. Benim Bedia Akartürk ün veliahttı olduğum söyleniyor. Ben iyi bir yerde iyi bir şekilde isim yapma yolundayım ama bir başkasının yerine girme taraftarı değilim. Ama halk tarafından uygun görülürse ona asla müdahale etmem. Sayın Akartürk e benzetiliyor olmak da hoşuma gidiyor. Ben biraz da yeni jenerasyonla çalışma yapıp, ne o tınıdan uzaklaşayım ne de piyasanın istediğini veremeyeyim. Aynı şeyler insanları yoruyor, yenilenmek de gerekiyor. Pop okuduğum albümlerde bile sipsi açılışı yaptım. Şimdiki yapacak olduğum albümüm de tamamıyla altyapısı gençlere hitap edecek ama üstü muhakkak nüanslar, gırtlak sesleri bulunacak. AYRINTI: Bu doğrultuda, kültürden kopmayıp mücadele etmenin sonucu nereye gider ve siz kendinizi bu mücadelenin neresinde görüyorsunuz? SEBİLE CAN: Bir yerlere varabilmek için ve az önce de kısaca söylediğim gibi çok tanınan ulusal sanatçı olabilmeniz için çok fazla ödün vermeniz gerekiyor. Ben o ödünü veremediğim için yavaş ilerliyorum. Çünkü özümden ve kültürümden kopmamaya çalışıyorum. Sanat ve müzik adı altına konuşacak olursak kültürümüzden çok ciddi kopuşlar var. Yanlış giden bir sanat sistemi, yapım sistemi yürüyor. Sayın Orhan Gencebay ile katıldığım bir toplantıda çok ağır sözler söyledi. Kendisi resmen sanattan soğuduğunu belirtti. AYRINTI: Bizim türkülerimizin tarihine bakacak olursanız mutlaka bir olaya, bir tarihe bir kişiye dayandığını görürsünüz; şu andaki türkülerin böyle bir dayanağının olduğunu düşünüyor musunuz? SEBİLE CAN: Güncel yaşanılan duygusallığa, güncel entrikalara dayanıyor. Dediğiniz türkülerimizde ise; mesela Ali Bey, Zahide türkülerinde ise hepsinin gerçek bir olaya dayandığını görüyoruz. Ali Bey zamanında çok güçlü kuvvetli, bıyıklı, heybetli, savaşçı bir kişiymiş. Bakınız bu türkü zamanımıza kadar gelebilmiş ve ben bu türküyü son albümüme de aldım. İnşallah yeni türkülerle yeni derlemelerle albüm yapıyorum ki bu dönemki uyduruk türküleri sevmiyorum. Ben türküleri günlük tüketilsin diye değil, edebi, felsefi ve kültürel içeriği olsun diye sözler yazıyorum. AYRINTI: Sayın Sebile Can, son olarak eklemek istediğiniz bir mesajınız olacak mı? SEBİLE CAN: Bu bir değerdir, bu bir kültürümüze olan değerdir. Ben olurum bir başkası olur, isimler farklı olur hiç fark etmez. Önemli olan bu kültürü yaşatıp, gelecek nesillere kültürümüzü aktarabilmektir. Ben ömrüm yettiğince müzik ile yaşamaya, kültürümüzü aktarmaya devam edeceğim. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 11